id
stringlengths 1
7
| url
stringlengths 31
408
| title
stringlengths 1
239
| text
stringlengths 1
297k
|
|---|---|---|---|
1274 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Daniel%20Olbrychski | Daniel Olbrychski | Daniel Marcel Olbrychski (ur. 27 lutego 1945 w Łowiczu) – polski aktor teatralny i filmowy.
Uznawany za jednego z najwybitniejszych aktorów filmowych i teatralnych swojego pokolenia. Zagrał w blisko 180 filmach kinowych i telewizyjnych. Debiutował w 1963 rolą w filmie Janusza Nasfetera Ranny w lesie. Następnie występował w filmach najpopularniejszych polskich reżyserów, takich jak Andrzej Wajda, Janusz Morgenstern, Kazimierz Kutz, Julian Dziedzina, Krzysztof Zanussi, Jerzy Antczak, Jerzy Hoffman, Janusz Kijowski, Stanisław Bareja czy Krzysztof Kieślowski. W 1970 zaczął występować w produkcjach zagranicznych, zagrał m.in. u Volkera Schlöndorffa, Claude’a Leloucha czy Nikity Michałkowa.
Życiorys
Urodził się 27 lutego 1945 w Łowiczu. Jest synem publicysty Franciszka Olbrychskiego (1905–1981) i Klementyny z Sołonowiczów (1909–1995), polonistki. Jego ciotką – siostrą matki – była Irena Śmiałowska (1908–2019), jedna z najdłużej żyjących Polek. Miał starszego brata, Krzysztofa (1939–2017), który był fizykiem. Dzieciństwo spędził w Czerniewie, Łodzi i Drohiczynie, gdzie debiutował jako aktor występami w przedstawieniach wystawianych w kościele. Uczęszczał do szkoły muzycznej, uczył się w klasie skrzypiec. Od młodości uprawia boks, trenował też szermierkę, badmintona i judo oraz bieg na 800 m w klubie Lotnik Warszawa.
Jednocześnie rozwijał się aktorsko – należał do kółka recytatorskiego Miłośników Starej Warszawy, prowadzonego przez Józefa Małgorzewskiego, a w czasie nauki w liceum im. Stefana Batorego w Warszawie zagrał Papkina w szkolnej inscenizacji Zemsty na scenie Teatru Buffo w reż. Jana Cichonia. Na początku lat 60. występował w Młodzieżowym Studiu Poetyckim, realizowanym w Telewizji Polskiej przez Andrzeja Konica, m.in. w tytułowej roli w Kubie na podstawie Archipelagu ludzi odzyskanych Igora Newerlego. Po ukończeniu liceum w 1963 rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, które przerwał w związku z zaangażowaniem się w kolejne projekty filmowe. Aktorski egzamin eksternistyczny złożył dopiero w 1971.Już na początku studiów został dostrzeżony przez reżysera Janusza Nasfetera, który obsadził go w roli Korala w swoim filmie Ranny w lesie według powieści Witolda Zalewskiego. W 1965 Olbrychski zagrał swoją pierwszą dużą rolę – Rafała Olbromskiego w Popiołach Andrzeja Wajdy, ponadto wystąpił jako podporucznik Stefan „Żbik” Olewicz w dramacie wojennym Janusza Morgensterna Potem nastąpi cisza. Do końca lat 60. zagrał jeszcze kilka głównych ról filmowych: w 1966 – postać Andrzeja w komedii muzycznej Stanisława Barei Małżeństwo z rozsądku (1967) i Tolka Szczepaniaka w Bokserze Juliana Dziedziny, w 1967 – Franka w Skoku Kazimierza Kutza i Marka Arensa w Jowicie Janusza Morgensterna, a w 1968 – studenta w filmie krótkometrażowym Krzysztofa Zanussiego Zaliczenie, Karola XII w Hrabinie Cosel Jerzego Antczaka i Azję Tuhajbejowicza w ekranizacji Pana Wołodyjowskiego w reż. Jerzego Hoffmana. W 1969 został pierwszym laureatem Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego, ponadto asystował Andrzejowi Wajdzie podczas kręcenia Polowania na muchy, w którym zagrał drugoplanową rolę malarza. Pojawił się także w epizodycznej roli porucznika Stefana Sowińskiego w Soli ziemi czarnej Kazimierza Kutza, a także gościnnie wystąpił w debiutanckim filmie długometrażowym Krzysztofa Zanussiego Struktura kryształu oraz zagrał dwie role teatralne: Gustawa w Ślubach panieńskich w reż. Adama Hanuszkiewicza na scenie Teatru Powszechnego w Warszawie i Banka w Makbecie reżyserowanym przez Andrzeja Wajdę dla Teatru Telewizji.
W 1970 zagrał główne role w dramatach Wajdy: Bolesława w Brzezinie i Tadeusza w Krajobrazie po bitwie. Dzięki występowi w tym drugim kandydował do nagrody za najlepszą rolę męską podczas 23. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes, jednak ostatecznie przegrał z Marcello Mastroiannim. Również w 1970 debiutował w zachodnim kinie epizodyczną rolą Siergieja Abramowa w międzynarodowej produkcji Miklósa Jancsó Pacyfistka, a także wykreował na scenie Teatru Narodowego w Warszawie tytułowe role w reżyserowanych przez Adama Hanuszkiewicza: Hamlecie i Beniowskim. W 1971 wystąpił u boku Jana Kreczmara w telewizyjnym filmie Krzysztofa Zanussiego Die Rolle, a w 1972 zagrał w kolejnych dwóch filmach Wajdy: Mateusza Lewitę w niemieckim dramacie Piłat i inni i Pana Młodego w ekranizacji Wesela. W 1974 premierę miał Potop Jerzego Hoffmana, w którym zagrał główną postać Andrzeja Kmicica. Mimo że jeszcze przed premierą był szeroko krytykowany w prasie za przyjęcie roli w filmie, występ w superprodukcji okazał się jednym z najważniejszych kroków w jego dorobku aktorskim, zapewnił mu najlepsze recenzje oraz największą popularność wśród widzów. Jak sam twierdzi, za występ w filmie zainkasował ok. 150 tys. zł. Następnie zagrał Borowieckiego w ekranizacji Ziemi obiecanej w reż. Andrzeja Wajdy.
W 1976 podpisał się pod „Listem 296”, będącym apelem przedstawicieli kultury o zbadanie represji wobec robotników i członków KOR. Tym samym wyraził publiczne wsparcie dla opozycji do ówczesnej władzy w Polsce, co skutkowało bojkotowaniem go i blokowaniem jego występów przez rządową telewizję. Jeszcze w 1977 wystąpił w roli Stanisława Przybyszewskiego w polsko-norweskiej produkcji Haakona Sandøya Dagny, po czym zrobił sobie kilkumiesięczną przerwę od występów w filmach. Powrócił na wielki ekran w 1979 rolą Jana Brońskiego w międzynarodowej produkcji Volkera Schlöndorffa Blaszany bębenek, a w czasie kręcenia filmu pracował również na planie psychologicznego melodramatu Andrzeja Wajdy Panny z Wilka, w którym zagrał główną rolę – Wiktora Rubena.
Na początku lat 80. zaangażował się w działania „Solidarności”, m.in. wygłosił apel poległych podczas organizowanych 16 grudnia 1980 uroczystości odsłonięcia pomnika stoczniowców poległych w Grudniu 1970 w Gdańsku oraz wystąpił w koncertach okolicznościowych, na których zbierano fundusze na sfinansowanie budowy pomnika stoczniowców, a w 1981 podpisał się pod „listem ośmiu” (napisanym przez Józefa Rybickiego do Wojciecha Jaruzelskiego w proteście wobec wprowadzenia stanu wojennego w Polsce), czym naraził się SB. Wkrótce wyjechał do Francji, gdzie występował w roli Heralda von Wullnowa w sztuce Szaleńcy są na wymarciu na scenie Theatre des Amandiers w Nanterre oraz Retta Butlera w Przeminęło z wiatrem w paryskim Theatre Marigny. Pozostając na emigracji, wykreował także kolejne role kinowe: austriackiego dyrygenta Karla Kremera w filmie Claude’a Leloucha Jedni i drudzy, Saint-Genisa w dramacie Josepha Loseya Pstrąg, Saula Portera w filmie Jean-Pierre Igouxa Derelitta oraz jedną z głównych ról w debiutanckiej produkcji Monique Enckell Gdybym miał 1000 lat, a także drugoplanową rolę Wiktorczyka w niemiecko-francuskim filmie wojennym Andrzeja Wajdy Miłość w Niemczech. W 1984 wystąpił w niemiecko-fińskiej koprodukcji Vojtěcha Jasný’ego Nieznośny samobójca, będącej ekranizacją Samobójcy Nikołaja Erdmana, a także zagrał podwójną rolę – braci-bliźniaków Vincenta i Thomasa Delaune – we Flashbacku Olivera Nolina oraz wcielił się w postać radzieckiego szachisty Tac-Taca w nagrodzonym Oscarem dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego dramacie Richarda Dembo Przekątna gońca.
W 1985 powrócił na polską scenę rolą Rodryka w Cydzie wystawianym w Teatrze Ateneum w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza, a także po latach przerwy pojawił się w polskim filmie, kreując postać Grzegorza, kierownika ośrodka Monaru w filmie Andrzeja Trzosa-Rastawieckiego …jestem przeciw. Także w 1985 zagrał Daniela, kochanka Chiary we włoskiej komedii Francesco Nuttiego Casablanca, Casablanca. W 1986 wcielił się w Leona Jogichesa w niemiecko-czeskosłowackim filmie biograficznym Róża Luksemburg w reż. Margarethe von Trotty, a także odegrał postać Scope’a, głównego bohatera filmu Piotra Szulkina Ga, ga. Chwała bohaterom i Franza von Schobera w filmie muzyczno-biograficznym Fritza Lehnera Notturno o życiu Franza Schuberta. Za rolę hokeisty Pita Hoefgesa w filmie telewizyjnym Dietera Wedela Kampf der Tiger (1987), reżyserowanym przez Dietera Wedela dla ZDF, zainkasował 120 tys. marek, wówczas najwyższą gażę w historii stacji. W 1988 zagrał Hareda we włoskim miniserialu Tajemnice Sahary, terrorystę w greckim filmie Kostasa Zinirisa To teleftaio stoichima oraz Szpicla w melodramacie Philipa Kaufmana Nieznośna lekkość bytu, a w 1989 zagrał księży w dwóch włoskich filmach: Adama w dramacie Michaela Andersona Przed sklepem jubilera na podstawie utworu Karola Wojtyły o tym samym tytule i Adriana w komedii telewizyjnej Franco Giraldiego Izabella Kłamczucha. Ponadto zagrał epizodyczne role w serialach telewizyjnych Gillesa Béhata: Victora, dziennikarza-alkoholika w jednym z odcinków Wysokiego napięcia (1988) i Rolanda Korsky’ego w Coplanie (1989) oraz wcielił się w postać Karla Gieringa, hitlerowskiego policjanta we włosko-francuskim dramacie wojennym Jacquesa Rouffio Czerwona orkiestra o losach Leopolda Treppera.
W 1990 wystąpił na scenie stołecznego Teatru Rampy w przedstawieniu Andrzeja Strzeleckiego Czerwony stoliczek na podstawie wierszy Jana Brzechwy oraz wcielił się w rosyjskiego choreografa we włoskim miniserialu Rai 1 Passi d’amore.
W 2010 zagrał rolę drugoplanową w filmie pt. Salt u boku Angeliny Jolie oraz uzyskał dyplom magistra w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Jesienią 2012 dołączył do obsady telenoweli TVP1 Klan.
W 2015 zasiadał w jury sekcji „Cinéfondation” na 68. MFF w Cannes.
Życie prywatne
W marcu 1967 poślubił aktorkę Monikę Dzienisiewicz, z którą ma syna, Rafała. W trakcie małżeństwa przez trzy lata był związany z piosenkarką Marylą Rodowicz, co uchodziło za jeden z najsłynniejszych romansów Polski lat 70. Po rozstaniu z Rodowicz rozwiódł się z żoną. 13 lutego 1978 poślubił dziennikarkę Zuzannę Łapicką, z którą ma córkę Weronikę (ur. 1981). Z pozamałżeńskiego związku z aktorką Barbarą Sukową ma syna, Wiktora (ur. 1988). W 1989 rozwiódł się z Łapicką, a 23 października 2003 poślubił teatrolożkę Krystynę Demską, która od 1993 jest jego menedżerką.
Przez wiele lat mieszkał we Francji, posługuje się biegle językiem francuskim. Ponadto komunikuje się w językach rosyjskim, włoskim i angielskim.
Został członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w Polsce w 2015.
Inwigilacja ze strony służb specjalnych PRL
Wydział III Komendy Stołecznej Milicji Obywatelskiej rozpracowywał Daniela Olbrychskiego w ramach Sprawy Operacyjnego Rozpracowania o kryptonimie „Kmicic”. Zbierano materiały mające wykazać jego wrogą wobec PRL działalność lub pozwolić na pozyskania go do współpracy w charakterze tajnego współpracownika na podstawie tzw. materiałów kompromitujących. Powodem zainteresowania służb specjalnych był fakt, że Daniel Olbrychski w 1977 podpisał apel Komitetu Obrony Robotników o powołanie komisji sejmowej do zbadania przypadków maltretowania uczestników protestów czerwcowych i łamania prawa przez MO, SB i wymiar sprawiedliwości. 6 lutego 1978 SOR „Kmicic” została zamknięta z powodu zaniechania wrogiej działalności „figuranta”, jednak jeszcze w 1983 Służba Bezpieczeństwa otrzymywała doniesienia tajnych współpracowników na jego temat. Dokumenty z jego obserwacji zachowały się w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej pod sygnaturami AIPN 00170/60, AIPN 00945/2185 oraz AIPN 01322/1022.
Filmografia
Polski dubbing
1968: Przekładaniec − rzecznik towarzystwa ubezpieczeniowego
1970: Góry o zmierzchu − Andrzej
2000: Odwrócona góra albo film pod strasznym tytułem − Wit
2001: Gulczas, a jak myślisz... − głos rzeźnika znad jeziora
2006: Artur i Minimki – Maltazar
2006: Auta – Wójt Hudson
2006: Heroes 5 – Markal
2007: Assassin’s Creed – Al-Mualim, Mistrz Asasynów
2008: Asterix na olimpiadzie – Juliusz Cezar
2008: Wyprawa na Księżyc 3D – Dziadek
2009: Artur i zemsta Maltazara – Maltazar
2010: Artur i Minimki 3. Dwa światy – Maltazar
2010: ModNation Racers – Szef zespołu
2011: Red Orchestra 2: Bohaterowie Stalingradu – Wasilij Iwanowicz Czujkow
Wydane książki
1990 Wspominki o Włodzimierzu Wysockim, „Zebra”
1992 Anioły wokół głowy (współpraca: Przemysław Ćwikliński, Jacek Ziarno), „BGW”
1997 Parę lat z głowy, „BGW”
Odznaczenia i nagrody
Nagroda na 1. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku za najlepszą pierwszoplanową rolę męską w filmie Potop (1974)
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1998)
Złoty Krzyż Zasługi (1974)
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2006)
Kawaler Legii Honorowej (1986, Francja)
Komandor Orderu Sztuki i Literatury (1991, Francja)
Krzyż Zasługi I Klasy Orderu Zasługi RFN (2003, Niemcy)
Medal Puszkina (2007, Rosja)
Nagroda im. Konstantego Stanisławskiego (29 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Moskwie, czerwiec 2007)
Nagroda dla Aktora za Szczególny Wkład w Sztukę Filmową (festiwal Plus Camerimage, listopad 2012)
Doktorat honoris causa Uniwersytetu Opolskiego (11 marca 2013)
Honorowy Obywatel miasta stołecznego Warszawy
Honorowy obywatel Opola
Kamień Optymizmu oraz tytuł Aktora NieZwykłego na Festiwalu Filmów-Spotkań NieZwykłych w Sandomierzu (2017)
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Absolwenci Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza
Absolwenci II Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Batorego w Warszawie
Polscy aktorzy filmowi
Polscy aktorzy telewizyjni
Polscy aktorzy teatralni
Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Opolskiego
Laureaci nagrody imienia Zbyszka Cybulskiego
Honorowi obywatele miasta stołecznego Warszawy
Honorowi obywatele Opola
Ludzie kultury związani z Łowiczem
Najlepsi aktorzy pierwszoplanowi na FPFF
Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
Odznaczeni Medalem Puszkina
Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Polacy – Kawalerowie Legii Honorowej
Polacy – Komandorzy Orderu Sztuki i Literatury
Polacy odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
Ludzie urodzeni w Łowiczu
Urodzeni w 1945
Biografie kanonu polskiej Wikipedii |
190219 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sojuz%20TM-3 | Sojuz TM-3 | Sojuz TM-3 – radziecki załogowy lot kosmiczny, stanowiący trzecią ekspedycję na stację kosmiczną Mir w ramach programu Interkosmos. Na pokładzie znajdował się pierwszy kosmonauta z Syrii, Muhammad Achmed Faris. Aleksandr Pawłowicz Aleksandrow zastąpił na pokładzie stacji Aleksandra Ławiejkina.
Misja
22 lipca 1987 r. na pokładzie Sojuza TM-3 wystartowała na orbitę międzynarodowa załoga w składzie: Aleksandr Wiktorienko (dowódca), Aleksandr Pawłowicz Aleksandrow (inżynier pokładowy) i astronauta badacz, obywatel Arabskiej Republiki Syrii, Mahammed Faris. 24 lipca załoga Sojuza TM-3 dokowała do stacji kosmicznej Mir. Podczas sześciodniowej pracy na pokładzie zrealizowano program badań naukowych, przygotowany przez specjalistów z Syrii i ZSRR. Po zakończeniu prac na pokładzie stację Mir opuścili kosmonauci w składzie: A. Wiktorienko, M. Faris i A. Ławiejki, którego zastąpił A. Aleksandrow. 30 lipca 1987 roku na pokładzie statku Sojuz TM-2 wylądowali na Ziemi.
Program badań
Badania teledetekcyjne terytorium Syrii - eksperyment Eufrat.
Obserwacje górnych warstw atmosfery - eksperyment Bosra
Prowadzono krystalizację w stanie nieważkości - eksperyment radziecko-syryjski Palmira
Badania materiałów półprzewodnikowych - eksperyment Afamia i Kasiun
Prowadzono badania nad mikroorganizmami i nowymi preparatami leczniczymi.
Muhammed Faris
Nowy astronauta z Syrii urodził się w 1951 r. w Aleppo. Od 1973 r. służył w lotnictwie wojskowym. Szkolenie w Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina rozpoczął w 1985 r. Był pułkownikiem służby czynnej. Drugim Syryjczykiem który pełnił funkcję rezerwowego był ppłk Munir Habib.
Uwaga
Przedterminowy powrót A. Ławiejkina spowodowany był jego niedyspozycją związaną z układem krążenia.
Przypisy
Galeria
Linki zewnętrzne
Sojuz TM-3 na stronie Spacefacts
Interkosmos
Program Sojuz
Załogowe loty kosmiczne w 1987 |
564934 | https://pl.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCleburgaz | Lüleburgaz | Lüleburgaz (w bułgarskim: Люлебургас, w greckim: Αρκαδιούπολη, Arcadioupolis) – miasto w Turcji w prowincji Kırklareli.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 79 002 osób.
Z miastem wiążą się różne wydarzenia historyczne m.in. średniowieczne bitwy zwane Bitwami pod Arkadiopolis.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Kırklareli |
564935 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Manavgat | Manavgat | Manavgat − miasto w południowej Turcji w prowincji Antalya, nad Morzem Śródziemnym. Znane z malowniczych wodospadów na rzece Manavgat. Ośrodek turystyczno-wypoczynkowy z kąpieliskiem morskim; port handlowy. Na zachód od miasta znajdują się ruiny starożytnego miasta Side.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 71 679 osób.
Linki zewnętrzne
Side & Manavgat
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Antalya |
190221 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sojuz%20TM-4 | Sojuz TM-4 | Sojuz TM-4 – radziecka załogowa misja kosmiczna, stanowiąca czwartą ekspedycję na stację kosmiczną Mir. Manarow i Titow zastąpili na pokładzie stacji Romanienkę i Aleksandrowa. Anatolij Lewczenko był kosmonautą programu Buran, przygotowującym się do lotów orbitalnych. Powrócił na Ziemię w Sojuzie TM-3 razem z Romanienką i Aleksandrowem.
Przed opuszczeniem stacji, Romanienko i Aleksandrow zademonstrowali nowej załodze działanie sprzętu wykorzystywanego do spacerów kosmicznych. Nowa załoga dostarczyła na stację eksperymenty przyrodnicze, w tym aparat do hodowli kryształów Ajnur, zainstalowany na pokładzie modułu Kwant. Obie załogi przeprowadziły symulację ewakuacji stacji.
Titow i Manarow przeprowadzili badania galaktyk i grup gwiezdnych w spektrum ultrafioletowym przy pomocy teleskopu Głazar na pokładzie modułu Kwant. Ze względu na długie - do 8 minut - czasy naświetlania, na czas eksperymentów zabroniono kosmonautom wykonywać nawet najdrobniejszych ruchów.
Linki zewnętrzne
Sojuz TM-4 na stronie Spacefacts
Program Sojuz
Załogowe loty kosmiczne w 1987 |
564936 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mardin | Mardin | Mardin (kurd. Mêrdîn, syr.: ܡܶܪܕܺܝܢ, arab. ماردين (Mārdīn), orm. Մարդին) – miasto w Turcji oraz stolica prowincji Mardin. Znane jest z artukidzkiej architektury starej części zabudowy.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 65 072 osób, a według danych na rok 2004 całą prowincję ok. 760 000 osób. Gęstość zaludnienia w prowincji wynosiła ok. 85 osób na km².
Położenie
Mardin położone jest w górzystym regionie Tur Abdin w południowo-wschodniej części Turcji, przy granicy z Syrią. Miasto położone jest na zboczu i szczycie góry o wysokości 1083 m n.p.m. Wzniesienie to należy do pasma wyznaczającego północną granicę Mezopotamii. Różnica wysokości pomiędzy północnymi a południowymi krańcami miasta wynosi od 50 do 150 metrów.
Transport
Mardin leży na skrzyżowaniu trzech dróg krajowych:
D380 – z Mardin do Cizre
D950 – z Hopa do Şenyurt, łączy Mardin m.in. z pobliskimi miastami Kızıltepe i Diyarbakır
D955 – od granicy z Armenią w pobliżu Posof do Alakuş. Łączy miasto z pobliskim Midyat
Kilka kilometrów na południe od miasta, we wsi İstasyon, stacją Mardin kończy się linia kolejowa Şenyurt – Mardin, będąca odgałęzieniem linii z Karkamış do Nusaybin. Położenie stacji w tak dużej odległości od miasta wiąże się z gwałtownym wzrostem wysokości, który sprawił, że przedłużenie linii do samego Mardin było nieopłacalne.
Port lotniczy Mardin znajduje się w okolicach Kızıltepe i obsługuje połączenia krajowe z Ankarą i Stambułem.
Przypisy
Bibliografia
A Guide to Southeastern Anatolia: Mardin [Guide]
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Mardin |
564937 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Diabe%C5%82%20morski | Diabeł morski | diabeł morski – w zoologii:
przedstawiciel rodziny mantowatych (diabły morskie)
przedstawiciel rodzaju Manta
manta (Manta birostris) – jedna z największych ryb oceanu
żabnica (Lophius piscatorius) – ryba morska z rodziny żabnicowatych
Diabeł morski – film produkcji radzieckiej z 1961 roku
Przypisy |
564939 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Menemen | Menemen | Menemen − miasto w Turcji w prowincji İzmir.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 46 079 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Izmir |
564942 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Merzifon | Merzifon | Merzifon – miasto i dystrykt w Turcji, w prowincji Amasya.
W Merzifon urodził się Kara Mustafa (Merzifonlu Kara Mustafa Paşa), wielki wezyr Imperium Osmańskiego, dowódca wojsk tureckich w przegranej bitwie pod Wiedniem (1683).
Przypisy
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Amasya |
564943 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Midyat | Midyat | Midyat – miasto w Turcji w prowincji Mardin.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 56 669 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Mardin |
564944 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Milas | Milas | Milas − miasto w Turcji w prowincji Muğla.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 38 063 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Muğla |
564945 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mu%C4%9Fla | Muğla | Muğla – miasto w Turcji, ośrodek administracyjny prowincji Muğla.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 43 845 osób, a według danych na rok 2004 całą prowincję ok. 773 000 osób. Gęstość zaludnienia w prowincji wynosiła ok. 58 osób na km².
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Muğla |
564946 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mu%C5%9F | Muş | Muş – miasto w Turcji, stolica prowincji Muş.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 67 927 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Muş |
564947 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mustafakemalpa%C5%9Fa | Mustafakemalpaşa | Mustafakemalpaşa − miasto w Turcji w prowincji Bursa.
Przez miasto przepływa rzeka Mustafakemalpaşa.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 46731 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Bursa |
564948 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Nazilli | Nazilli | Nazilli − miasto w Turcji w prowincji Aydın.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 105 665 osób.
Jest drugim co do wielkości miastem w prowincji.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Aydın |
564949 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Nev%C5%9Fehir | Nevşehir | Nevşehir – dystrykt i miasto w środkowej Turcji, stolica prowincji Nevşehir.
Zlokalizowane ok. 75 km na zachód od dawnej Cezarei, gdzie w IV w. biskupem był Bazyli Wielki. Wokół Nevşehir położone są liczne tzw. podziemne miasta, np. Kaymaklı, Derinkuyu i in., gdzie chrześcijanie chronili się przed prześladowaniami rzymskimi i muzułmańskimi. Niedaleko jest także zespół 350 wykutych w skale tufowej kościołów bizantyjskich: Park Narodowy Göreme - zabytki te wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO w 1985 roku
W XIX w. francuski uczony Texier uznał, że miasto to jest tożsame z Nyssą, siedzibą biskupią Grzegorza z Nyssy. Według innych uczonych nie ma na to dostatecznych przesłanek. Jej nazwa wymieniana jest m.in. przez Ptolemeusza – V,7-8, Itinerarium Antonina, geografa bizantyjskiego Hieroklesa (VI w. po Chr.) w dziele Synedemus, oraz greckie Notiae episcopatuum (Informacje o biskupstwach). W dokumentach tych nie ma jednak danych na temat historii lub miejsca położenia Nyssy. Według Ramsaya starożytnej Nyssy należy szukać na południowym brzegu rzeki Kızılırmak (w starożytności rzeka Halys), ok. 20 km powyżej Kessik Keupru.
W okresie osmańskim miasto nazywało się Muskara. Wielkim wezyrem był Nevşehirli Damat İbrahim Pasha.
W 2014 dystrykt Nevşehir zajmował powierzchnię 568 km² i liczył 127 891 mieszkańców, z czego 95 476 osób zamieszkiwało w samym mieście Nevşehir.
Przypisy
Miasta w Turcji
Patrystyka
Miejscowości w prowincji Nevşehir |
564950 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ni%C4%9Fde | Niğde | Niğde – miasto w Turcji położone w Anatolii Centralnej, w prowincji Niğde, której jest stolicą. Liczba ludności w 2000 roku wynosiła 78 088 mieszkańców.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Niğde |
564952 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Niksar | Niksar | Niksar, dawniej Neocezarea − miasto w Turcji w prowincji Tokat. W III w., biskupem był tu Grzegorz Cudotwórca (ur. 213 - zm. ok. 270).
Pierwotnie była tu osada Cabira - ulubiona rezydencja królów Pontu Mitrydatesa Wielkiego oraz Polemona. Pompejusz założył tu miasto i nazwał je Diopolis. Królowa Pythodoris przeniosła tu swoją stolicę i ponownie zmieniła jej nazwę na Sebaste. W czasach cesarza rzymskiego Tyberiusza miasto znane było pod nazwą Neocæsarea (Nowa Cezarea). Współczesna nazwa turecka tak jak wiele innych w Anatolii nawiązuje do pierwotnej nazwy greckiej.
Chrześcijaństwo zawitało do Nowej Cezarei w III wieku. Miasto zostało schrystianizowane, gdy biskupem był Grzegorz Cudotwórca. Ok. roku 238, po studiach w szkole Orygenesa, w trakcie których także przyjął chrześcijaństwo, wrócił on do rodzinnego miasta, gdzie został wyświęcony na biskupa Neocezarei przez metropolitę Fedimosa. Miał wtedy ok. 40 lat i przewodniczył diecezji przez 30 lat. Kroniki podają, że w 240 było w mieście 17 chrześcijan a w 270, w roku śmierci Grzegorza, już tylko 17 pogan.
Miasto stało się siedzibą arcybiskupstwa obejmującego sufraganie w całej prowincji Pontu: Trapezunt, Cerasus (miasto), Polemonium (miasto), Comana, Rhizæum i Pityus. Za Dioklecjana stało się stolicą prowincji Pontus Polemoniacus. W 315 odbył się tu wielki synod.
W roku 344 miasto zostało całkowicie zniszczone przez trzęsienie ziemi. To samo zdarzyło się 150 lat później w 499 r.
W 1068 splądrowane przez Turków Seldżuckich.
W 1397 włączone do Państwa Osmańskiego.
Przed 1914 była żyła tu społeczność grecka i ormiańska, a miasto liczyło ok. 4000 mieszkańców.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 44 808 osób.
Bibliografia
Artykuł o Nowej Cezarei w The Catholic Encyclopedia (1905-1914)
Zobacz też
Cezarea kapadocka
Przypisy
Miasta w Turcji
Patrystyka
Miejscowości w prowincji Tokat |
564953 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Nizip | Nizip | Nizip – miasto w Turcji w prowincji Gaziantep.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 71 629 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Gaziantep |
564955 | https://pl.wikipedia.org/wiki/%C3%96demi%C5%9F | Ödemiş | Ödemiş – miasto w Turcji w prowincji İzmir.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 71 219 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Izmir |
564956 | https://pl.wikipedia.org/wiki/August%20Kazimierz%20Su%C5%82kowski | August Kazimierz Sułkowski | August Kazimierz Sułkowski książę herbu Sulima (ur. 15 listopada 1729 w Dreźnie, zm. 7 stycznia 1786 w Lesznie) – II książę bielski (II Herzog von Bielitz), I ordynat rydzyński, wojewoda gnieźnieński 1768–75, w latach 1775–1776 marszałek Rady Nieustającej, wojewoda kaliski od 1775, wojewoda poznański od 1778, generał lejtnant wojsk koronnych od 1782, starosta nowodworski w 1766 roku, członek Komisji Edukacji Narodowej w latach 1773–1786, starosta szczercowski w 1768 roku.
Odznaczony Orderem Orła Białego 23 grudnia 1774.
Życiorys
Był synem księcia Aleksandra Józefa Sułkowskiego i Marii Franciszki Stein zu Jettingen. Bratem Antoniego. Żonaty z Ludwiką Mniszech (1751 – 1799).
Do 19 roku życia przebywał w Saksonii, tu też otrzymał podstawowe wykształcenie. Biegle władał językiem niemieckim, francuskim i polskim. W 1748 wraz z bratem i nauczycielem Filipowskim odbył podróż po Europie. W Wiedniu został przedstawiony Marii Teresie i Franciszkowi I, we Włoszech przyjął ich na audiencji papież Benedykt XIV. We Francji poznał króla Ludwika XV i Marię Leszczyńską. Przez trzy miesiące pobytu we Francji bracia uczyli się również fechtunku, tańca i jazdy konnej. Odwiedzili również Niderlandy, kraje niemiecki oraz króla Stanisława Leszczyńskiego w Luneville, od którego brat Aleksander Józef zakupił majątek ziemski w Wielkopolsce.
W roku 1752 August był pośrednikiem kupna tzw. państwa bielskiego będącego we władaniu Fryderyka Wilhelma von Haugwitza.
W wyniku tej transakcji stanowe państwo bielskie stało się księstwem, a jego właściciele uzyskiwali godność Fürsta.
Po śmierci ojca w 1762 uzyskał posiadłości w Radzynie oraz księstwo bielskie, tu też 15 czerwca 1763 odebrał hołd lenny.
Na dworach w Wiedniu i Dreźnie uzyskał godność radcy dworu. Stronnik Stanisława Augusta Poniatowskiego po śmierci króla Augusta III.
Był posłem z ziemi wieluńskiej na sejm 1754 roku.
Walczył przeciwko Prusom w wojnie siedmioletniej. Poseł województwa kaliskiego na sejm elekcyjny 1764 roku. Był elektorem Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 roku i posłem na sejm elekcyjny z województwa kaliskiego. Od 1764 roku pisarz wielki koronny, w latach 1765–1768 wicekomendant Korpusu Kadetów w Warszawie w randze generała. Komisarz Komisji Skarbowej Koronnej w 1766 roku. Poprzednio zebrał tytuły: szambelana Augusta III, granda hiszpańskiego, para Anglii, przeora zakonu maltańskiego w Polsce itp. W 1765 został kawalerem Orderu Świętego Stanisława W 1766 roku był posłem na Sejm Czaplica z województwa płockiego.
Członek konfederacji 1773 roku. Na Sejmie Rozbiorowym 1773-1775 wszedł w skład delegacji wyłonionej pod naciskiem dyplomatów trzech państw rozbiorczych, mającej przeprowadzić rozbiór. W 1775 roku odebrał jurgielt, przyznany mu przez ambasadora rosyjskiego Otto Magnusa von Stackelberga w wysokości 1000 czerwonych złotych. Członek konfederacji Andrzeja Mokronowskiego w 1776 roku. W 1778 roku pobrał od Rosjan półroczną pensję wysokości 1500 czerwonych złotych.
W swoim posiadłościach rozwijał teatry, jak ten założony w Rydzynie oraz w dawnym browarze zamkowym w Bielsku. Wspierał finansowo fundację Szkoły Rycerskiej w Rydzynie oraz założył Akademię Rydzyńską oraz pijarską szkołę średnią. W Warszawie był zastępcą komendanta Szkoły Rycerskiej oraz jednym z komisarzy Komisji Edukacji Narodowej. Opracował też projekt zmian dla szkolnictwa powszechnego. Po wygaśnięciu linii męskiej zgodnie z przekazanym testamentem ordynacja rydzyńska miała się stać własnością KEN.
W jego planach politycznych było zniesienie liberum veto, zniesienie poddaństwa chłopów, oraz rozszerzenia prawa miast. W sejmie walczył o ograniczenie kary śmierci, stosowania tortur i zaprzestania procesów o czary, oraz karania kobiet domniemanych czarownic. W roku 1774 utworzył w swoim majątku pod Warszawą prawdopodobnie w związku wydanym zakazem handlu dla Żydów nowe osiedle żydowskie tzw. Nową Jerozolimę, obecnie okolice placu Artura Zawiszy. Do tradycji tego osiedla nawiązuje współczesne nazwy warszawskich rogatek Jerozolimskich (nie istnieją) oraz obecnych Alej Jerozolimskich. W roku 1783 wystawił również przywilej zezwalający w Rydzynie na utworzenie gminy żydowskiej oraz synagogi. Zabiegał o zmiany prawa ograniczające ekonomiczną działalność Żydów. Był fundatorem kościołów ewangelickich, kościołów parafialnych w Rydzynie i Kłodzie oraz donatorem kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja w Bielsku.
W czasie insurekcji kościuszkowskiej ujawniono dokumenty zdobyte w ambasadzie rosyjskiej, z których wynikało, że pobierał on stałą pensję od dworu petersburskiego od 1775. Dokonał także grabieży funduszy pojezuickich pod przykrywką działalności w Komisji Edukacji Narodowej, której był członkiem.
Pochowany został w Rydzynie.
Po 1755 został kawalerem maltańskim, kawaler rosyjskich orderów Św. Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania i Aleksandra Newskiego, bawarskiego Orderu Świętego Huberta.
Przypisy
Bibliografia
Topolska B., "Sułkowski August", [w:] Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa 1981, s. 716–717.
H. P Kosk Generalicja polska t. 2 wyd.: Oficyna Wydawnicza "Ajaks" Pruszków 2001.
Członkowie delegacji Sejmu Rozbiorowego (1773–1775)
Członkowie Komisji Edukacji Narodowej
Członkowie Komisji Skarbowej Koronnej
Członkowie konfederacji Adama Ponińskiego 1773
Członkowie konfederacji Andrzeja Mokronowskiego 1776
Elektorzy Stanisława Augusta Poniatowskiego
Elektorzy władców Polski (województwo kaliskie)
Generałowie lejtnanci armii koronnej
Kawalerowie maltańscy (I Rzeczpospolita)
Ludzie urodzeni w Dreźnie
Ludzie związani z Lesznem (I Rzeczpospolita)
Ludzie związani z Rydzyną (I Rzeczpospolita)
Marszałkowie Rady Nieustającej
Odznaczeni Orderem Orła Białego (I Rzeczpospolita)
Odznaczeni Orderem Świętego Stanisława (I Rzeczpospolita)
Pisarze wielcy koronni
Pobierający pensję z kasy ambasady rosyjskiej w I Rzeczypospolitej
Polacy odznaczeni Orderem Świętego Andrzeja (Imperium Rosyjskie)
Polacy odznaczeni Orderem Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie)
Polacy odznaczeni Orderem Świętego Huberta
Posłowie na sejm zwyczajny 1754
Posłowie na sejm zwyczajny 1766
Posłowie na Sejm Rozbiorowy (1773–1775)
Posłowie na Sejm I Rzeczypospolitej (województwo kaliskie)
Posłowie na Sejm I Rzeczypospolitej (ziemia wieluńska)
Polscy książęta Świętego Cesarstwa Rzymskiego
Posłowie na sejm elekcyjny 1764
Posłowie na Sejm I Rzeczypospolitej (województwo płockie)
Senatorowie świeccy I Rzeczypospolitej
Senatorowie za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego
Starostowie nowodworscy
Starostowie szczercowscy
Szambelanowie Augusta III Sasa
Szambelanowie austriaccy
August Kazimierz
Urodzeni w 1729
Władcy Śląska
Wojewodowie gnieźnieńscy
Wojewodowie kaliscy (I Rzeczpospolita)
Wojewodowie poznańscy (I Rzeczpospolita)
Zmarli w 1786 |
564957 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ordu | Ordu | Ordu – miasto w Turcji, położone nad Morzem Czarnym. Siedziba władz prowincji Ordu. Znane było w starożytnej Grecji pod nazwą Κοτύωρα (Kotyora).
Według danych na rok 2014 miasto zamieszkiwało 195 817 osób, a całą prowincję ok. 741 371 osób. Gęstość zaludnienia w prowincji wynosiła ok. 150 osób na km².
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Ordu |
564958 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Orhangazi | Orhangazi | Orhangazi − miasto w Turcji w prowincji Bursa.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 44 426 osób.
Bibliografia
http://www.orhangazi.bel.tr/
http://www.orhangazirehberi.com/
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Bursa |
564959 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Osmaniye | Osmaniye | Osmaniye – miasto w Turcji, stolica prowincji Osmaniye.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 173 977 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Osmaniye |
564960 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Patnos | Patnos | Patnos − miasto w Turcji w prowincji Ağrı.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 71 829 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Ağrı |
564963 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Polatl%C4%B1 | Polatlı | Polatlı − miasto w Turcji w prowincji Ankara.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 79 992 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Ankara |
564964 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Reyhanl%C4%B1 | Reyhanlı | Reyhanlı – miasto w Turcji w prowincji Hatay. Według danych na rok 2012 zamieszkiwane przez 89.093 osób. 11 maja 2013 w zamachu bombowym w Reyhanlı zginęły 52 osoby.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Hatay |
564965 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rize | Rize | Rize – miasto w Turcji. Region słynny przede wszystkim z produkcji czarnej herbaty.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 78 144 osób, a według danych na rok 2015 całą prowincję ok. 328 979 osób. Gęstość zaludnienia w prowincji wynosiła ok. 94 osób na km².
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Rize |
564967 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Salihli | Salihli | Salihli – miasto w Turcji w prowincji Manisa.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 83 137 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Manisa |
564968 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Samanda%C4%9F | Samandağ | Samandağ – miasto w Turcji w prowincji Hatay.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 34 641 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Hatay |
564969 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sand%C4%B1kl%C4%B1 | Sandıklı | Sandıklı − miasto w Turcji w prowincji Afyon.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 37 804 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Afyonkarahisar |
564973 | https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eerefli%20Ko%C3%A7hisar | Şerefli Koçhisar | Şerefli Koçhisar − miasto w Turcji w prowincji Ankara.
Według danych na rok 2018 miasto zamieszkiwało 27 118 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Ankara |
564974 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Serik | Serik | Serik − miasto w Turcji w prowincji Antalya.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 30 579 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Antalya |
564975 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Seydi%C5%9Fehir | Seydişehir | Seydişehir − miasto w Turcji w prowincji Konya.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 48 372 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Konya |
564976 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Siirt | Siirt | Siirt – miasto w Turcji, centrum administracyjne prowincji i dystryktu.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 98 281 osób, a według danych na rok 2004 całą prowincję ok. 268 000 osób. Gęstość zaludnienia w prowincji wynosiła ok. 50 osób na km².
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Siirt |
564977 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Silifke | Silifke | Silifke – miasto w Turcji w prowincji İçel. Położone nad Morzem Śródziemnym u stóp masywu Taurus. Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 64 827 osób.
Historia
W okresie antycznym, miasto nazywało się Seleukia (gr. Σελεύκεια). Zostało założone w III w. p.n.e. przez Seleukosa I Nikatora. Poprzedzające miasto osiedla nazywały się Olba i Hyria, poza tym zostali tu przesiedleni przez Strabona mieszkańcy Holmi. W czasach rzymskich Seleukia (lat. Seleucia ad Calycadnum) było stolicą Izaurii
Pod nazwą Seleucia in Isauria istnieje do dzisiaj biskupstwo tytularne Kościoła rzymskokatolickiego.
W średniowieczu, miasto było stolicą królestwa tzw. małej Armenii.
W przepływającej przez miasto rzece Göksu (wówczas Saleph), utonął w czasie trzeciej wyprawy krzyżowej, cesarz Fryderyk I Barbarossa.
Zabytki
Na miejscu antycznego akropolu, stoi bizantyńska Cytadela, z której rozciąga się widok na położone w dolinie rzeki Göksu miasto. Na drodze do cytadeli znajduje się 12-metrowej głębokości cysterna. W pobliżu (İnönü Caddesi) znajdują się ruiny rzymskiej świątyni poświęconej przypuszczalnie Zeusowi, Apollonowi, lub Afrodycie. Dwa kilometry na zachód od miasta znajduje się cel pielgrzymek - sanktuarium świętej Tekli (Ayathekla). 10 km na wschód leżą ruiny Karakabakli, Paslı oraz grobowiec Mezgit Kalesi.
Bibliografia
T. S. MacKay: Seleucia ad Calycadnum. In: The Princeton encyclopedia of classical sites. Princeton University Press, Princeton 1976
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Mersin |
564978 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Silivri | Silivri | Silivri − miasto w europejskiej części Turcji w prowincji Stambuł, w czasach greckich zwana Selimbrią.
Według danych na rok 2023 miasto zamieszkiwało 117 287 osób.
Przypisy
Bibliografia
Silivri Municipality
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Stambuł |
564979 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Silopi | Silopi | Silopi − miasto w Turcji w prowincji Şırnak.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 51 199 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Şırnak |
190222 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Karol%20Lanckoro%C5%84ski | Karol Lanckoroński | Karol Antoni Lanckoroński hrabia herbu Zadora (ur. 4 listopada 1848 w Wiedniu, zm. 15 lipca 1933 tamże) – polski historyk sztuki, członek PAU, kawaler maltański od 1873 roku, baliw Wielkiego Krzyża Honorowego i Dewocyjnego zakonu, kawaler orderu Złotego Runa, dziedziczny członek austriackiej Izby Panów.
Życiorys
Był synem Kazimierza (szambelana dworu cesarskiego, założyciela linii kolejowych w Austrii) i Leonii z Potockich. Uczęszczał do gimnazjum w Wiedniu, w latach 1866–1870 studiował prawo na miejscowym uniwersytecie. Studia uwieńczył doktoratem prawa (1870). Całe życie spędził poza Polską, ale nie zerwał kontaktów z krajem; zasiadał w sejmie austriackim jako członek Koła Polskiego, dbał o polskie wychowanie dzieci. W 1914 otrzymał godność Wielkiego Szambelana (Oberst-Kämmerer) dworu austriackiego.
Jego zainteresowania naukowe obejmowały historię sztuki renesansowej, manierystycznej i wczesnobarokowej, konserwację zabytków oraz archeologię śródziemnomorską. Odbywał liczne podróże naukowe (np. na przełomie 1882/1883 do Grecji i Azji Mniejszej z udziałem Hipolita Neuwirtha, a także podróż dookoła świata w latach 1888–1889). Zbadał i opisał ruiny starożytnych miast rzymskich – Pamfilii i Pizydii (Staedte Pamphylien und Pisidiens, 1890). Prowadził prace konserwatorskie starochrześcijańskiej bazyliki romańskiej w Akwilei; Akwileja nadała mu za to w 1906 honorowe obywatelstwo. Był pionierem ochrony zabytków i nowoczesnej służby konserwatorskiej w Polsce.
W 1891 został członkiem korespondentem Akademii Umiejętności (późniejszej Polskiej Akademii Umiejętności). Był w gronie założycieli Towarzystwa Przyjaciół Sztuki w Wiedniu, należał do Akademii Umiejętności w Wiedniu, Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu (członek honorowy), Towarzystwa Geograficznego i Towarzystwa Archeologicznego w Wiedniu, Towarzystwa Archeologicznego w Rzymie. Odebrał doktoraty honoris causa Uniwersytetu Berlińskiego (1890), Uniwersytetu Jagiellońskiego (1907), był odznaczony m.in. austriackim Orderem Złotego Runa (1903) i Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (3 maja 1928).
Zbudował on pałac w Wiedniu przy Jacquingasse 16-18, który mieścił w swych murach unikatowe zbiory sztuki oraz który z czasem stał się miejscem spotkań wiedeńskich elit. Podczas Drugiej Wojny Światowej budynek mocno ucierpiał, a w latach 60. podjęto decyzję o jego rozbiórce. 4 listopada 2014 r., w rocznicę urodzin i imienin hrabiego, na miejscu byłego pałacu została z inicjatywy Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu odsłonięta tablica upamiętniająca ówczesny Pałac oraz znajdujące się w nim zbiory. Tablica powstała dzięki wydatnemu wsparciu Fundacji Lanckorońskich. Hrabia Lanckoroński był właścicielem licznych dóbr ziemskich w Małopolsce Wschodniej (Rozdół, Komarno, Jagielnica), Królestwie Polskim (Wodzisław k. Jędrzejowa) i Styrii (Frauenwald). Dbał o kształcenie synów chłopskich w swoich dobrach, w Wiedniu ufundował zakład rekonwalescencyjny dla dziewcząt (w czasie I wojny światowej przekazany na potrzeby żołnierzy polskich). Lanckoroński był również właścicielem bogatej kolekcji dzieł sztuki; znajdowały się w niej dwa obrazy Rembrandta, po jednym obrazie Tycjana, Fra Angelico, Botticellego, Uccella i Masaccia, obrazy i rysunki m.in. Piotra Michałowskiego, Artura Grottgera, Jacka Malczewskiego, Jana Matejki, freski, dzieła sztuki starohinduskiej, chińskiej i japońskiej. W Bieszczadach założył skansen cerkiewny. Zaprzyjaźniony z wieloma artystami, m.in. Malczewskim, Rodinem i Rilkem, dla Malczewskiego stworzył pracownię malarską w jednej ze swoich rezydencji w Rozdole; wspólnie z artystą odbywał wyprawy wysokogórskie.
W katedrze na Wawelu ufundował sarkofag królowej Jadwigi i płytę nagrobkową kardynała Zbigniewa Oleśnickiego; o pracach konserwatorskich i artystycznych na Wawelu wyrażał się raczej krytycznie, występował m.in. przeciwko projektom witraży Wyspiańskiego oraz pseudogotyckiemu baldachimowi nad sarkofagiem Władysława Łokietka. Z powodzeniem działał na rzecz usunięcia z Wawelu wojsk austriackich. Na rzecz ochrony zabytków pracował aktywnie także w Wiedniu. W 1918 brał udział w pracach Głównego Urzędu Likwidacyjnego w Warszawie, zajmując się sprawą zwrotu Polsce zbiorów i archiwów zabranych w okresie zaborów przez Austrię.
Opublikował relację z podróży dookoła świata Na około ziemi 1888–1889 (1893), był autorem sonetów. Ogłosił także kilka prac naukowych, m.in. Nieco o nowych robotach w katedrze na Wawelu (1903), Einiges ueber italienische bemalte Truhen (1905), Dom von Aquileia (1906), Künstler und Kunsthistoriker (1924).
Otrzymał tytuły c. k. tajnego radcy oraz w 1914 wielkiego ochmistrza dworu austriackiego.
Był trzykrotnie żonaty. Z drugiego małżeństwa miał syna Antoniego (1893–1965). Z trzeciego małżeństwa z księżniczką Małgorzatą von Lichnowsky miał dwie córki: Karolinę (1898–2002) i Adelajdę (1903–1980).
Przodkowie
Karol Antoni Lanckoroński był w 8 pokoleniu potomkiem Samuela Lanckorońskiego, starosty małogoskiego i Zofii Firlej. Obrazuje to poniższy schemat:
Samuel Lanckoroński X Zofia Firlej
Pakosław Kazimierz Lanckoroński X Anna Dębińska
Franciszek Lanckoroński X Jadwiga Morsztyn
Wawrzyniec Lanckoroński X Franciszka Tarło
Maciej Lanckoroński X Apolonia Morsztyn
Antoni Józef Lanckoroński X Ludwika Rzewuska
Kazimierz Wincenty Lanckoroński X Leonia Potocka
Karol Antoni Lanckoroński
Wybrane publikacje
Bogusław Dybaś, Anna Ziemlewska, Irmgard Nöbauer (red): Karl Lanckoroński und seine Zeit, Münster-Wien 2014
Der Dom von Aquileia: sein Bau und seine Geschichte, Wien 1906
Przypisy
Bibliografia
Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 2: K-O, Wrocław 1984.
Linki zewnętrzne
Karol Antoni Lanckoroński na geni.com
Genealogia potomków Sejmu Wielkiego
Publikacje Karola Lanckorońskiego w bibliotece Polona
Członkowie Akademii Umiejętności
Członkowie Centralnego Związku Galicyjskiego Przemysłu Fabrycznego
Członkowie Izby Panów Rady Państwa w Wiedniu
Członkowie Polskiej Akademii Umiejętności
Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego
Hrabiowie Królestwa Galicji i Lodomerii
Karol Lanckoroński
Ludzie urodzeni w Wiedniu
Odznaczeni Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
Polacy odznaczeni Orderem Złotego Runa
Polscy filantropi
Polscy historycy sztuki
Polscy kawalerowie maltańscy
Polscy kolekcjonerzy
Posłowie Sejmu Krajowego Galicji V kadencji
Tajni radcy (zabór austriacki)
Urodzeni w 1848
Zmarli w 1933 |
564980 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Silvan | Silvan | Silvan − miasto w Turcji w prowincji Diyarbakır.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 64 136 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Diyarbakır |
564981 | https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C4%B1rnak | Şırnak | Şırnak − miasto w południowo-wschodniej Turcji, centrum administracyjne prowincji i dystryktu.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 52 743 osób, a według danych na rok 2004 całą prowincję ok. 389 000 osób. Gęstość zaludnienia w prowincji wynosiła ok. 54 osób na km².
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Şırnak |
190227 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Licz | Licz | Licz (ang. lich) – rodzaj nieumarłego w grach i literaturze fantasy, posiadający własną wolę i znaczną moc magiczną.
Licz powstaje poprzez rytuał przeprowadzony przez nekromantę w celu osiągnięcia nieśmiertelności. W procesie tym dusza nekromanty zaklęta zostaje w odpowiednim pojemniku (zwanym relikwiarzem, „naczyniem duszy” lub filakterium), a sam nekromanta umiera, stając się nieumarłym. Rytuał ten są w stanie przeprowadzić jedynie najpotężniejsi nekromanci. Licza unicestwić można jedynie poprzez zniszczenie filakterium, gdyż nawet po kompletnym zniszczeniu jego ciała licz jest w stanie odtworzyć swoją postać.
Licze najczęściej przedstawiani są jako szkielety, niekiedy mające na swoim ciele ścięgna i resztki mięśni, czy świecące punkty w oczodołach zastępujące oczy.
Nazwa ta po raz pierwszy pojawiła się w grze Dungeons & Dragons, później zaś zapożyczona została przez inne gry i książki fantasy, takie jak Warhammer Fantasy, Might and Magic czy też seriach Warcraft i Disciples i Mad Dragon Defender jako „lisz” lub "licz".
Przypisy
Istoty i stworzenia z gier komputerowych
Gatunki istot w Dungeons & Dragons
Stworzenia z fantasy |
564982 | https://pl.wikipedia.org/wiki/The%20Sallyangie | The Sallyangie | The Sallyangie – folkowy zespół muzyczny założony przez multiinstrumentalistów Mike'a Oldfielda i jego starszą siostrę Sally w latach 60. XX wieku. W 1968 zespół wydał jeden album pt. Children of the Sun, po czym rodzeństwo nie kontynuowało projektu, pomimo ciągłej współpracy muzycznej pozazespołowej. W nagraniu albumu udział wzięli, oprócz rodzeństwa Oldfieldów, Terry Cox z zespołu Pentangle i Ray Warleigh.
Brytyjskie zespoły folkowe
Mike Oldfield |
1275 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Depeche%20Mode | Depeche Mode | Depeche Mode – brytyjska grupa muzyczna z kręgu muzyki elektronicznej i alternatywnego rocka, która powstała w 1980 w Basildon w Wielkiej Brytanii. Aktualnie członkami zespołu są Dave Gahan (wokal) i Martin Gore (klawisze, gitara elektryczna i wokal). Obaj należą do składu grupy od początku jej istnienia. Nazwa grupy powstała na podstawie inspiracji , zasugerował ją Gahan. Powstanie Depeche Mode poprzedzała grupa Composition of Sound. W 2006 zespół zdobył statuetkę MTV Europe Music Awards w kategorii „najlepszy zespół”. W 1990 grupa otrzymała nagrodę Rockbjörnen w kategorii „najlepszy zespół zagraniczny”. W 2020 roku Depeche Mode wprowadzono do Rock and Roll Hall of Fame.
Historia
Wczesne lata (1977–1980)
W 1977 roku Vince Clarke (wokal, gitara) i Andrew Fletcher (bas) założyli zespół No Romance in China, w 1979 Clarke grał na gitarze w Plan razem z Robertem Marlow oraz Paulem Langwith. Martin Gore (gitara), który na początku skłaniał się ku punk rockowi, wraz z Philipem Burdettem (wokal) grał w Norman and the Worms, w 1979 Gore, Clarke, Marlow i Paul Redmond utworzyli grupę The French Look. W marcu 1980 powstał zespół Composition of Sound w składzie Clarke (wokal, gitara), Gore (instrumenty klawiszowe), Fletcher (bas).
Aby zarobić na instrumenty – syntezatory, Gore pracował jako urzędnik bankowy, a Fletcher jako agent ubezpieczeniowy. W 1980 Clarke trafił na występ Dave Gahana, po którym złożył mu propozycję dołączenia do zespołu. Równocześnie została zmieniona jego nazwa na Depeche Mode, zaczerpnięta z francuskiego magazynu. Martin Gore: „Depeche Mode oznacza to, jak szybko zmienia się moda. Lubię brzmienie tych słów”. Pierwszy utwór grupy, „Photographic” został umieszczony na kompilacji Some Bizzare Album, następnie został nagrany jeszcze raz, aby trafić na debiutancki album „Speak & Spell”.
Speak & Spell (1981)
Zespół zwrócił na siebie uwagę Daniela Millera, założyciela Mute Records, podczas występu w Bridge House w Canning Town. Pierwszym rezultatem był singel „Dreaming of Me” nagrany w grudniu 1980, a wydany w lutym 1981, który zdobył 57. miejsce na brytyjskiej liście przebojów. Następny – „New Life” – zajął miejsce 11. Trzy miesiące później „Just Can’t Get Enough” wspiął się na ósmą pozycję. W listopadzie 1981 został wydany Speak & Spell, który zebrał zróżnicowane recenzje w prasie: Melody Maker opisał go jako „wspaniały”, natomiast Rolling Stone nie szczędził słów krytyki. Na płycie znalazły się utwory błahe, naiwne, ocierające się o banał, oparte na tanecznych rytmach, na ich tle wyróżniały się kompozycje Gore’a. Depeche Mode zostało zakwalifikowane do nurtu new romantic, mimo że członkowie zespołu mieli przeciwne zdanie na ten temat.
Podczas trasy promującej album, Clarke zaczął wyrażać swoje niezadowolenie z kierunku w jakim podążał zespół: „Nigdy nie było czasu aby móc zrobić cokolwiek”, jednak wydaje się, że koledzy byli bardziej zainteresowani kompozycjami Martina i to było prawdziwym powodem odejścia. Clarke pod koniec 1981 ogłosił oficjalnie decyzję o opuszczeniu grupy. Zaproponował jeszcze wspólnie nagranie utworu „Only You”, ale oferta została odrzucona. Wraz z Alison Moyet założył Yazoo, a następnie Erasure z Andy Bellem. Po jego odejściu, głównym kompozytorem został Martin Gore, autor „Tora! Tora! Tora!” i „Big Muff” ze Speak & Spell. Martin Gore:
Zespół umieścił anonimowe ogłoszenie w Melody Maker, na które odpowiedział Alan Wilder. Z perspektywy roku 2010 Wilder tak wspominał swoje pierwsze spotkanie z Depeche Mode: Po dwóch przesłuchaniach został przyjęty na początku 1982, najpierw jako muzyk koncertowy, stając się pełnoprawnym członkiem zespołu dopiero pod koniec następnego roku.
A Broken Frame (1982)
W styczniu 1982 ukazał się singel „See You”, który wspiął się na szóste miejsce brytyjskiej listy, osiągając tym samym lepszy wynik niż poprzednie nagranie. Zespół udał się na pierwsze światowe tournée, w następnych miesiącach ukazały się dwa następne single „The Meaning of Love” i „Leave in Silence”.
W lipcu 1982 rozpoczęły się prace nad kolejnym albumem. Alan Wilder został poinformowany przez Millera, że jego udział w studiu nie jest konieczny, jako że zespół chce udowodnić, że może odnieść sukces bez Clarka. „A Broken Frame” ukazał się we wrześniu, wszystkie utwory były autorstwa Martina Gore’a, charakteryzowały się nastrojowością oraz subtelnym brzmieniem. W „Further Excerpts from my Garden” został użyty riff z „V2 Schneider” Davida Bowie. W październiku odbyła się kolejna światowa trasa koncertowa.
Dave Gahan:
Andrew Fletcher:
Construction Time Again (1983)
W styczniu 1983 ukazał się singel „Get the Balance Right!” i był to pierwszy utwór, w którym udział miał Wilder. Pod wpływem koncertu Einstürzende Neubauten Gore zaczął nagrywać na magnetofonie wszystkie możliwe dźwięki, przetworzone następnie przez Synclavier. W ten sposób powstała baza sampli użyta podczas pracy nad następnym albumem. Przy nagrywaniu „Construction Time Again” zespół pracował z producentem Garethem Jonesem w John Foxx’s Garden Studios oraz w Hansa Studios w Berlinie Zachodnim. Płyta charakteryzowała się nowym brzmieniem, głównie dzięki zastosowaniu przez Wildera Synclaviera. Poprzez samplowanie zwykłych, codziennych odgłosów, Depeche Mode stworzyło eklektyczny, industrialny styl, podobny do tego jaki reprezentowały The Art of Noise i Einstürzende Neubauten.
Wraz z muzyką zmieniły się również teksty pisane przez Gore’a, skupiające się na sprawach społecznych i politycznych. Przykładem jest „Everything Counts” opowiadający o chciwości wielkich korporacji, a także napisane przez Wildera: „The Landscape is Changing” – ostrzeżenie przed dewastacją środowiska, „Two Minute Warning” refleksja nad wyścigiem zbrojeń. Także okładka symbolizuje zmiany i zerwanie z nurtem new romantic – przedstawiony robotnik ma „przebudować, a nie niszczyć”. „Everything Counts” zajął szóste miejsce w Wielkiej Brytanii, uplasował się w pierwszej trzydziestce list w Irlandii, RPA, Szwajcarii, Szwecji oraz Niemczech. Wilder był autorem piosenek „The Landscape is Changing” oraz „Two Minute Warning”.
Andrew Fletcher:
Some Great Reward (1984)
We wczesnych latach Depeche Mode zaistniało tylko w Europie i Australii. To się zmieniło za sprawą następnego singla „People are People” wydanego w marcu 1984, który zajął drugie miejsce w Irlandii, czwarte w Wielkiej Brytanii i pierwsze w Niemczech, a w połowie 1985 roku utwór został zauważony w USA, gdzie zajął trzynastą pozycję.
We wrześniu 1984 ukazała się płyta „Some Great Reward”. Pod względem literackim album poruszał takie tematy jak związek oparty na dominacji seksualnej („Master and Servant”), zdrada („Lie to Me”) czy rozliczenie z Bogiem („Blasphemous Rumours”). Ten ostatni został potępiony przez brytyjski kler. Natomiast traktujący o równości społecznej „People are People” stał się hymnem środowisk gejów i lesbijek. Some Great Reward zajął po raz pierwszy w historii miejsce na liście w USA.
W lipcu 1985 roku Depeche Mode po raz pierwszy wystąpiło w Polsce. W październiku ukazała się pierwsza składanka największych przebojów zespołu „The Singles 81→85” którą promowały single „Shake the Disease” i „It's Called a Heart”.
W tym czasie w niektórych kręgach zespół zaczął być kojarzony z subkulturą gotycką. W USA zespół zdobył takie uznanie za sprawą radia KROQ w Los Angeles czy WLIR z Nowego Jorku. Spostrzeganie w ten sposób Depeche Mode za oceanem pozostaje w dużej mierze w opozycji do Europy i Wielkiej Brytanii gdzie, mimo mrocznego i poważnego tonu w twórczości, grupa była rozpoznawana raczej jako idol nastolatków.
Black Celebration (1986)
Kolejne wydawnictwa to kolejne zmiany. Szesnasty singiel „Stripped” oraz album „Black Celebration” wypełniła muzyka mroczna i ponura. W trakcie jego powstawania, muzycy byli wyczerpani, pojawiła się także groźba rozwiązania formacji. Na płycie znalazła się nowa wersja „Fly on the Windscreen”, która pierwotnie ukazała się na drugiej stronie singla „It’s Called a Heart”. Drugi singiel „A Question of Lust” był pierwszym singlem zespołu wydanym również na kasecie magnetofonowej.
Teledysk do „A Question of Time” był pierwszym zrealizowanym przez reżysera Antona Corbijna, co zapoczątkowało współpracę trwającą po dzień dzisiejszy. Corbijn był odpowiedzialny także za niektóre okładki.
Music for the Masses (1987)
„Music for the Masses” przyniósł kolejne zmiany w sposobie pracy zespołu. Po raz pierwszy do współpracy zaproszono producenta Davida Bascombe’a, który nie był związany z Mute Records. Album nagrywany był w kwietniu i maju w studiu Konk w Londynie oraz Guillame Tell w Paryżu, a w czerwcu i lipcu dopracowywany był w PUK Studio w Danii.
Płyta była bardziej melodyjna i przebojowa w porównaniu do swojej poprzedniczki. Jej światowa sprzedaż wyniosła 2 miliony egzemplarzy. Single „Strangelove”, „Never Let Me Down Again” i „Behind the Wheel” znalazły się w pierwszej dziesiątce list przebojów w takich krajach jak: Kanada, Brazylia, Niemcy, RPA, Szwecja i Szwajcaria. „Strangelove” w Wielkiej Brytanii dotarł do miejsca 16. W utworze „I Want You Now” funkcję podkładu rytmicznego spełniają głosy, potraktowane jako instrumenty.
101 (1988)
Lata 1987–1988 zespół spędził na światowym tournée, obejmującym 101 koncertów, którego punktem kulminacyjnym był występ 18 czerwca 1988 na stadionie Rose Bowl w Pasadenie, gdzie publiczność liczyła 75 000 osób. Był to 101 koncert tego tournée. Trasa została udokumentowana filmem w reżyserii D.A. Pennebakera oraz albumem koncertowym 101.
Alan Wilder:
Violator (1990)
W połowie roku 1989 zespół rozpoczął kolejną sesję w Mediolanie z producentem Flood oraz inżynierem dźwięku François Kevorkianem. Pierwszym rezultatem był singel „Personal Jesus”. Przed jego wydaniem, w angielskiej prasie ukazało się ogłoszenie „Your own Personal Jesus”, a pod wskazanym numerem telefonu można było usłyszeć utwór. W rezultacie piosenka zajęła 13. miejsce w Wielkiej Brytanii, w USA – pierwsze od czasu „People are People”, a także wywołała oburzenie wśród organizacji chrześcijańskich. Singel osiągnął najlepszy wynik sprzedaży w historii Warner Bros. Records.
W lutym 1990 „Enjoy the Silence” zajął szóste miejsce w Wielkiej Brytanii oraz ósme w USA. Singel wygrał Best British Single podczas Brit Awards w 1991. Podczas promocji nowego albumu Violator zorganizowano spotkanie z fanami w Wherehouse Entertainment w Los Angeles. Przybyło wówczas około 20 000 osób zainteresowanych otrzymaniem autografu, wiele z nich doznało obrażeń na skutek napierającego tłumu oraz doszło niemalże do zamieszek. W ramach przeprosin ze strony zespołu ukazała się limitowana edycja nagrań dedykowana fanom w Los Angeles, wyemitowana także przez radio KROQ, które było sponsorem spotkania w Wherehouse Entertainment.
„Violator” uplasował się w pierwszej dziesiątce angielskiej listy, w USA pokrył się potrójną platyną za sprzedaż wynoszącą 3,5 miliona egzemplarzy. Ostatni na płycie „Clean” zawiera linię basu „One of These Days” zespołu Pink Floyd. Zespół udał się w trasę World Violation Tour – miarą popularności było 40 000 biletów sprzedanych w przeciągu ośmiu godzin na koncert w Nowym Jorku, 48 000 biletów w ciągu godziny w Los Angeles.
Songs of Faith and Devotion (1993)
W 1991 Gahan rozważał opuszczenie szeregów zespołu, do pozostania przekonały go nowe kompozycje Gore’a oraz wzbogacenie brzmienia o tradycyjne instrumenty. Dave Gahan:
Album „Songs of Faith and Devotion” przyniósł nowe aranżacje oparte na zniekształconym dźwięku gitary elektrycznej, dudach (gościnny udział Steaffana Hannigana) oraz wokalach w stylu gospel (Hilda Campbell, Bazil Meade, Samantha Smith). Kolejna zmiana to Alan Wilder grający na perkusji – w tej roli zadebiutował już w piosence „Clean” z poprzedniego albumu. Płyta dzięki tym zabiegom nabrała bardziej rockowego charakteru. „Songs of Faith and Devotion” zajął pierwsze miejsce na listach w Anglii i USA. Po jego wydaniu odbyła się czternastomiesięczna trasa Devotional, udokumentowana filmem oraz druga płytą koncertową „Songs of Faith and Devotion Live”.
W tym czasie Dave Gahan uzależnił się od heroiny, doznał ponadto ataku serca. Andy Fletcher odmówił wzięcia udziału w ostatniej części trasy z powodu załamania nerwowego i został zastąpiony na scenie przez Daryla Bamonte, który był wieloletnim współpracownikiem zespołu.
1 czerwca 1995 Alan Wilder ogłosił odejście z Depeche Mode, w swoim oficjalnym oświadczeniu napisał:
Andrew Fletcher:
Alan Wilder kontynuuje karierę w zespole Recoil.
W tym czasie duże obawy budził stan psychiczny Gahana – w 1995 próbował odebrać sobie życie, a rok później o mało nie przedawkował podczas pobytu w hotelu.
Ultra (1997)
Lata 1995 i 1996 to próby ze strony Martina Gore’a, aby zebrać zespół i rozpocząć pracę nad kolejnym wydawnictwem. Jednakże Gahan jeśli w ogóle zjawiał się na sesje to zajmowało mu tygodnie, aby nagrać cokolwiek. Gore rozważał nawet wydanie napisanych wówczas utworów na swojej solowej płycie, jednak ostatecznie do tego nie doszło. W połowie 1996 roku Gahan z dobrym skutkiem został poddany przymusowej terapii odwykowej. Wraz z producentem Timem Simenonem rozpoczęła się sesja albumu „Ultra”, wydanego rok później. Płyta zadebiutowała na miejscu pierwszym w Wielkiej Brytanii oraz piątym w USA. Ukazały się także single „Barrel of a Gun”, „It's No Good”, „Home” i „Useless”.
W 1998 ukazał się singel „Only When I Lose Myself”, pochodzący jeszcze z sesji „Ultra”, promujący składankę „The Singles (86-98)”. Zespół udał się na czteromiesięczną trasę koncertową.
Exciter (2001)
W 2001 roku ukazał się „Exciter”, wyprodukowany przez Marka Bella. Albumowi nie udało się osiągnąć wyniku sprzedaży trzech swoich poprzedników, mimo że znalazł się w pierwszej dziesiątce w Wielkiej Brytanii i USA, otrzymał dość zróżnicowane recenzje w prasie. „Exciter” był pierwszą płyta zespołu która uplasowała się wyżej w USA niż w rodzimym kraju zespołu. Jako single zostały wydane „Dream On”, „I Feel Loved”, „Freelove” oraz „Goodnight Lovers”. Na późniejszych koncertach w ramach „Touring The Angel” grupa przedstawiała tylko „Goodnight Lovers” lub w ogóle cały album pomijała. Dave Gahan:
W 2004 ukazało się DVD Devotional, a także kompilacja „Remixes 81–04”, zawierająca nową wersję „Enjoy the Silence” autorstwa Mike’a Shinody, zatytułowana „Enjoy the Silence 04”.
Playing the Angel (2005)
Jedenasty album „Playing the Angel” ukazał się w październiku 2005, wyprodukowany przez Bena Hilliera. Była to pierwsza płyta Depeche Mode z tekstami Gahana oraz pierwsza od czasu Some Great Reward, zawierająca piosenki które nie zostały napisane przez Gore’a. Dave Gahan:
Album zajął pierwsze miejsce na listach w siedemnastu krajach. Na singlach ukazały się „Precious”, „A Pain That I’m Used To”, „John the Revelator” oraz „Suffer Well” – pierwszy singel od czasów Clarke’a niebędący kompozycją Gore’a. W latach 2005–2006 zespół udał się w trasę Touring the Angel, obejmującą Amerykę Północną i Europę. Po raz pierwszy grupa odwiedziła Rumunię i Bułgarię. Na koncert w Meksyku 55 000 biletów zostało natychmiast sprzedane, co spowodowało zorganizowanie jeszcze jednego występu w tym mieście. Nagrania z 43 koncertów trasy ukazały się jako limitowane wersje na CD.
W 2006 i 2007 roku sukcesywnie ukazywały się nowe, zremasterowane wersje albumów. 3 kwietnia 2006: Speak & Spell, Music for the Masses i Violator w wersji SACD i DVD; Broken Frame, Some Great Reward, Songs of Faith and Devotion – 2 października 2006; Construction Time Again, Black Celebration: 26 marca 2007; Ultra, Exciter – 1 października 2007. 25 września 2006 ukazało się DVD Touring the Angel: Live in Milan, będący zapisem koncertów z 18 i 19 lutego 2006, w reżyserii Blue Leach. W listopadzie 2006 ukazała się kompilacja „The Best Of, Volume 1”, zawierająca nowy utwór „Martyr”, pochodzący z sesji Playing the Angel. 2 listopada zespół wygrał MTV Europe Music Awards w kategorii Best Group.
W grudniu 2006 Depeche Mode otrzymało nominację nagrody Grammy w kategorii Best Dance Recording za utwór „Suffer Well”. W połowie grudnia iTunes wydał dyskografię The Complete Depeche Mode.
Sounds of the Universe (2009)
W lipcu 2007, podczas promocji drugiego solowego dzieła Gahana „Hourglass”, ogłoszono, że w 2008 Depeche Mode planuje nagranie kolejnego albumu. W marcu 2008 pojawiły się pogłoski jakoby Ben Hillier ma być jego producentem. W maju zespół pojawił się w studio, aby pracować nad utworami które przedstawił Gore. W sierpniu zespół pożegnał się z Warner Music, aby podpisać kontrakt z EMI. Podczas konferencji prasowej, która odbyła się 6 października 2008 roku w Berlinie, zespół ogłosił trasę koncertową Tour of the Universe. Na serwisie YouTube ukazała się seria filmów dokumentująca pracę w studiu. 15 stycznia 2009 na oficjalnej stronie zespołu pojawił się tytuł nowej płyty: „Sounds of the Universe”. Album ukazał się 20 kwietnia 2009, był promowany singlem „Wrong”, do którego teledysk wyreżyserował Patrick Daughters. Wydany został także box set „Sounds of the Universe Deluxe Edition Box Set” zawierający cały materiał z sesji nagraniowej.
Delta Machine (2013)
Premiera „Delta Machine” odbyła się 26 marca 2013 roku. 1 lutego w serwisie Vevo oraz YouTube pojawił się teledysk do najnowszego singla zespołu pt. „Heaven”. Miesiące marzec i kwiecień to promocja płyty w kilku stacjach TV w USA oraz Europie [min. 11 marca 2013 New York, Live on Letterman] oraz kameralne występy na żywo [min. 24 marca 2013 roku – Wiedeń, Museums Quartier podczas „Album Launch Event”]. Oficjalnie zespół rozpoczął swoją światową trasę koncertową The Delta Machine Tour 2013/14 występem we francuskim Nice, Palais Nikaia 4 maja 2013 roku, a zakończył 4 marca 2014 w hali Olimpijskij w Moskwie. Koncert Depeche Mode w Polsce miał miejsce 25 lipca na Stadionie Narodowym w Warszawie, sprzedano ponad 53 tys. biletów. 24 lutego 2014 roku odbył się koncert grupy w Atlas Arenie w Łodzi, sprzedano ponad 15 tys. biletów.
Spirit (2017)
Premiera „Spirit” odbyła się 17 marca 2017 roku. 3 lutego w serwisie Vevo oraz YouTube pojawił się teledysk do najnowszego singla zespołu pt. „Where’s the Revolution”. Zespół rozpoczął swoją światową trasę koncertową The Global Spirit Tour występem w Sztokholmie 5 maja 2017 roku. Koncert Depeche Mode w Polsce miał miejsce 21 lipca 2017 r. na Stadionie Narodowym w Warszawie. Grupa wystąpiła 7, 9 i 11 lutego 2018 r. kolejno w Krakowie, Łodzi i Gdańsku. Kolejny występ odbył się w Polsce 5 lipca 2018 r. na festiwalu Open’er w Gdyni.
W 2020 roku Depeche Mode włączono do Rock and Roll Hall of Fame. Oprócz aktualnego składu, zaszczytu tego dostąpili też byli członkowie grupy, Vince Clarke i Alan Wilder.
Wewnątrz zespołu
Od początku istnienia grupy nad jej karierą czuwał producent, Daniel Miller. Mimo że Miller formalnie nigdy nie należał do zespołu, jego rola w rozwoju Depeche Mode jest jednak bardzo duża. Jego twórczy i organizacyjny wkład w pracę był znaczący zwłaszcza w początkowych latach.
Po odejściu Clarke’a, lidera pierwotnego składu, grupa nie rozwiązała się i kontynuowała działanie. Prawdopodobnie wpłynęło na to niezdecydowanie muzyków i niechęć do podejmowania decyzji oraz właśnie zaangażowanie Daniela Millera, dla którego grupa była wcieleniem młodzieżowego elektronicznego popu, jaką sobie wymyślił, i której sukcesu się spodziewał. Grupa nie doczekała się kolejnego wyraźnego lidera i od tej pory istniała pod życzliwą opieką Millera jako zbitek indywidualności podejmujących wszelkie decyzje w sposób zbiorowy i demokratyczny.
Grupa działa na specyficznych zasadach artystycznych, organizacyjnych i towarzyskich. Trzon Depeche Mode tworzyły trzy osoby: Martin Gore, David Gahan i Andy Fletcher. Kompozytorem repertuaru grupy (i niekiedy wokalistą) jest Gore, jednak jako silny introwertyk nie stara się nią kierować. Z drugiej strony nawet jego solowe projekty i praca z innymi grupami nie odciągnęły go od pracy w zespole. Przeciwieństwem zamkniętego w sobie Gore’a jest wokalista Dave Gahan, ekstrawertyk i urodzony frontman. Tych dwóch członków grupy łączyła osoba Andy’ego Fletchera, który miał wprawdzie najmniejszy wkład w muzyczny dorobek grupy, ale przyjaźnił się ze skrytym Gorem i w naturalny sposób zapewniał jego komunikację z pozostałymi członkami ekipy. Dbał także o sprawy czysto organizacyjne. Andrew Fletcher:
Dave Gahan:
Na płaszczyźnie artystycznej podstawą działalności Depeche Mode jest szczególne porozumienie między Gorem i Gahanem, dwoma twórczymi biegunami grupy, jednak pod względem towarzyskim ci dwaj nie są mocno związani, głównie z powodu zamkniętego usposobienia Gore’a.
Grupa od początku prowadziła bujne życie rozrywkowe, któremu sprzyjała rosnąca popularność i częste trasy koncertowe, a także towarzystwo grup, które supportowały ich występy. Przez wiele lat udawało im się unikać zagrożeń płynących z nieustannego imprezowania, aż w końcu David Gahan popadł z tego powodu w poważne problemy życiowe, zdołał jednak wrócić do formy, a grupa pokonała kryzys wywołany jego uzależnieniami.
Depeche Mode jako grupa elektroniczna często współpracowała z różnymi inżynierami dźwięku. Podobnie jak Miller nie byli oni nigdy członkami grupy, ale na równi z nimi wpływali na kształt i styl kolejnych albumów. To także ważny element tej nietypowej grupy muzycznej.
Muzycy
Obecny skład zespołu
Dave Gahan – wokal prowadzący (od 1980)
Martin Gore – instrumenty klawiszowe, wokal prowadzący, gitara, wokal wspierający (od 1980)
Muzycy koncertowi
Christian Eigner – perkusja, instrumenty klawiszowe (od 1997)
Peter Gordeno – instrumenty klawiszowe, gitara basowa, wokal wspierający (od 1998)
Byli członkowie zespołu
Vince Clarke – instrumenty klawiszowe, wokal prowadzący, wokal wspierający, gitara (1980–1981)
Alan Wilder – instrumenty klawiszowe, wokal wspierający, gitara basowa, sampler, perkusja (1982–1995, 2010)
Andy Fletcher – instrumenty klawiszowe, wokal wspierający, gitara basowa (1980–2022)
Oś czasu
Subkultura
Grupa ma wielu fanów na całym świecie, w tym również w Polsce, gdzie tworzą oni dość charakterystyczną subkulturę. Nazywani są depeszowcami lub depeszami. Fani grupy spotykają się na organizowanych przez siebie zlotach fanów Depeche Mode oraz depotekach. Organizują się także w fanklubach.
Zloty fanów w Polsce
Impreza organizowana przez fanów Depeche Mode dla fanów Depeche Mode. Zloty takie odbywają się w różnych miastach w Polsce i na świecie. Ideą tych spotkań jest wspólna zabawa przy dźwiękach zespołu. Przy okazji tych spotkań spotykają się depesze z różnych zakątków kraju. Na zlotach fanów Depeche Mode często organizowane są wszelakiego rodzaju konkursy jak: Dave dancing (konkurs tańca) czy konkurs śpiewu. Liczba i rodzaj konkursów jest zależna od organizatora. Organizatorami takich zlotów są przeważnie fankluby Depeche Mode. Na zlotach organizowane są także koncerty zespołów grających muzykę pokrewną lub inspirowaną Depeche Mode. Na zlotach o północy zgromadzonym ludziom przygrywa Pimpf – instrumentalny utwór, przy którym fani biorą się za ręce i tworzą okrąg falując ramionami. Organizatorzy zlotów starają się dbać pod każdym względem o uczestnika takiej imprezy przygotowując wystrój lokalu oparty na symbolice zespołu bądź wyświetlając przez telebim materiały związane z Depeche Mode tzw. wizualizacje. Największe zloty w Polsce odbyły i odbywają się w: Warszawie, Bytomiu, Bielsku-Białej, Bydgoszczy, Chorzowie, Inowrocławiu, Katowicach, Łodzi, Pabianicach, Poznaniu, Sopocie, Toruniu, Wrocławiu, Zielonej Górze oraz Nowym Tomyślu. Historycznie pierwszy zlot fanów Depeche Mode w Polsce miał miejsce w Szczecinie i był zorganizowany przez fanklub „Sattelite” (pierwsza połowa lat 80 XX wieku). Drugi zlot i kilka kolejnych było zorganizowanych w Pabianicach przez pabianicki fanklub „Muzyka dla mas”. Równie historycznym wydarzeniem był warszawski zlot, który odbył się pod patronatem Radia Wa-wa i Listy Przebojów Pr.3 Polskiego Radia, w 1992 roku w klubie Agon 501. Ci sami organizatorzy, aż do dziś prowadzą cykliczne imprezy z muzyką Depeche Mode w Warszawie pod nazwą My Secret Garden Party.
Dyskografia
Speak & Spell (1981)
A Broken Frame (1982)
Construction Time Again (1983)
Some Great Reward (1984)
Black Celebration (1986)
Music for the Masses (1987)
Violator (1990)
Songs of Faith and Devotion (1993)
Ultra (1997)
Exciter (2001)
Playing the Angel (2005)
Sounds of the Universe (2009)
Delta Machine (2013)
Spirit (2017)
Memento Mori (2023)
Przypisy
Bibliografia
Depeche Mode – Dave Thomas
1990 – Strangers, The Photographs by Anton Corbijn – Anton Corbijn (wydawnictwo CPC – USA)
1991 – Depeche Mode – Marek Sierocki (Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa, )
1994 – Depeche Mode, Some Great Reward – Dave Thompson (wydawnictwo St Martin’s Press – USA)
1995 – Depeche Mode, Some Great Reward – Dave Thompson (wydawnictwo Sidwich & Jackson – Wielka Brytania)
1999
Depeche Mode – A Biography – Steve Malins (, Wielka Brytania)
Depeche Mode – Die Biographie – Steve Malins (, Niemcy)
Depeche Mode – CD Books
Depeche Mode – Jürgen Seibold (, Niemcy)
Depeche Mode – „Enjoy the Silence” – Manfred Gillig Degrave, Hans Derer (wydawnictwo Edel Company, Niemcy)
Depeche Mode – Gott, Sex & Liebe – Manfred Gillig Degrave, Hans Derer (, wydawnictwo Edel Company, Niemcy)
2003 – Stripped: Depeche Mode – Jonathan Miller (wydawnictwo Omnibus Press, Wielka Brytania)
2005 – Obnażeni, prawdziwa historia Depeche Mode – Jonathan Miller ()
2010 – Depeche Mode. Black Celebration – Steve Malins (wydanie IV, Wydawnictwo Kagra” )
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona internetowa zespołu
Laureaci Europejskich Nagród Muzycznych MTV
Brytyjskie zespoły synthpopowe
Brytyjskie zespoły nowofalowe
Brytyjskie zespoły rocka alternatywnego
Zdobywcy platynowych płyt
Laureaci Rockbjörnen
Członkowie Rock and Roll Hall of Fame |
564983 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Siverek | Siverek | Siverek () − miasto w Turcji w prowincji Şanlıurfa.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 126 820 osób.
Przypisy
Bibliografia
Siverek Haber
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Şanlıurfa |
564984 | https://pl.wikipedia.org/wiki/S%C3%B6ke | Söke | Söke − miasto w Turcji w prowincji Aydın.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 62 384 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Aydın |
564985 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sorgun | Sorgun | Sorgun − miasto w Turcji w prowincji Yozgat.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 53 884 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Yozgat |
1276 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Drawidowie | Drawidowie | Drawidowie, Drawidzi – grupa ludów zamieszkująca południowe Indie i północną Sri Lankę, posługująca się językami drawidyjskimi. Największe ludy drawidyjskie to Tamilowie, Keralczycy, Telugowie i Tulu.
Istnieją hipotezy, że to Drawidowie zbudowali tzw. cywilizację doliny Indusu, istniejącą od 3 do 2 tysięcy lat p.n.e. w dorzeczu Indusu. Harappa i Mohendżo-Daro wyludniły się być może jeszcze przed najazdem Ariów. Według wielu przypuszczeń Drawidowie w północnych Indiach zostali zdegradowani w hierarchii społecznej dając początek niższym warnom.
Zgodnie z inną koncepcją Drawidowie są potomkami wzmiankowanych w Rygwedzie Dasów.
Przypisy
Literatura przedmiotu
Etnografia Indii
Etnografia Sri Lanki
Etnografia Pakistanu |
564986 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sultanbeyli | Sultanbeyli | Sultanbeyli − miasto w Turcji w prowincji Stambuł.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 175700 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Stambuł |
564987 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Suluova | Suluova | Suluova (starogrecki: Αργουμα, Argouma i łacina: Arguma) − miasto i dystrykt w Turcji, w prowincji Amasya.
Według danych na rok 2014 Suluova zamieszkiwało 46 612 osób.
Przypisy
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Amasya |
1279 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Deszcz | Deszcz | Deszcz – opad atmosferyczny (hydrometeor), dosięgający powierzchni Ziemi w postaci kropel wody o średnicy większej od 0,5 mm. Gdy krople są mniejsze niż 0,5 mm, opad taki nazywa się mżawką. Opad niesięgający powierzchni Ziemi nazywa się virgą.
Duże krople wody (powyżej 8 mm) spadając ulegają rozpadowi. Deszcz może powstawać też z lodowych chmur wysokich, gdy opadające i ogrzane w pobliżu powierzchni Ziemi kryształy przekształcają się w krople wody, które mogą być wtedy duże lub małe w zależności od wilgotności względnej powietrza.
Intensywność deszczu klasyfikuje się jako: „lekki opad”, gdy spada nie więcej niż 2,5 mm wody na godzinę, „umiarkowany opad” – pomiędzy 2,5 a 7,5 mm wody na godzinę, „silny opad” – powyżej 7,5 mm wody na godzinę. 1 mm opadu to 1 litr wody na metr kwadratowy.
Powstawanie deszczu
Deszcz powstaje w wyniku cyrkulacji atmosferycznej. Aby mógł powstać deszcz, najpierw muszą wytworzyć się odpowiednie ilości chmur. Proces rozpoczyna się od parowania wody z powierzchni Ziemi. Wraz z ciepłym powietrzem w atmosferze unosi się para wodna, która w wyniku spadku temperatury wraz z wysokością (około 0,6 °C na 100 m) ulega kondensacji, skraplając się lub krystalizując. Stałe formy opadu zmieniają się w ciekłe gdy znajdą się w temperaturze powyżej temperatury topnienia lodu. Aby opad mógł wystąpić, kropelki wody znajdujące się w chmurze muszą nabrać odpowiedniej masy (łącząc się ze sobą - Akrecja). Masa ta jest ważna z dwóch powodów. Po pierwsze w czasie opadania może wystąpić parowanie. Ponadto szybkość opadania kropli zależy od jej wielkości, a małe wolno opadające krople są niesione przez prądy powietrza i mogą unieść się wyniku działania prądów wstępujących.
Opady deszczu na świecie
Zjawiska deszczu występują na większości obszarów Ziemi, wyjątek stanowią jedyne tereny gdzie panuje klimat polarny ze stałymi ujemnymi temperaturami. Opady deszczu są nierównomiernie rozłożone, czego przyczyną są głównie uwarunkowania cyrkulacji atmosferycznej (obieg wody) i cyrkulacja mas powietrza. Najmniejsze opady występują na pustyniach, stepach, w głębi lądu, gdzie dominują wyże baryczne, a obieg wody jest zaburzony. Największe opady występują w strefie równikowej, gdzie obieg wody jest ciągły, a obszar znajduje się w obrębie niżów.
Sztuczny deszcz
Deszcz można wywołać sztucznie w następującym procesie: w okolicy wierzchołka chmury rozpyla się sztuczne jądra lodowe. Na ogół są to kryształki suchego lodu i jodku srebra. Pierwsza substancja wytwarza wokół siebie temperaturę do −78 °C, w której bardzo szybko powstaje duża ilość naturalnych kryształków lodowych. Z jodku srebra łatwo jest wywołać dym o bardzo drobnych cząsteczkach, które stają się jądrami krystalizacji. Tego typu opady należy wytwarzać najlepiej w temperaturze −10 °C. oraz przy stosunku jąder do kropli 1:1000. W innym wypadku deszcz może nie spaść w ogóle. Aby wytworzyć sztuczny opad, niezbędna jest wiedza na temat fizyki chmury (jej właściwości). Sztuczne opady nie są obfite i zwykle wynoszą do 10 mm i trwają do 15 minut.
Określenia fachowe
opad konwekcyjny
opad wielkoskalowy
kwaśny deszcz
mżawka
żółty deszcz – deszcz o kolorze unoszących się w powietrzu pyłków roślin, zwykle sosny.
Określenia potoczne
Opad deszczu może mieć charakter przelotny, krótkotrwały o charakterze nawalnym (ulewa, oberwanie chmury).
Kapuśniaczek to deszcz o drobnych kroplach i niewielkiej intensywności i zazwyczaj przelotny.
Zobacz też
śnieg
krupy
grad
deszcz marznący
Bibliografia
Microphysics of Clouds and Precipitation, H.R. Pruppacher, J.D. Klett, 976 stron, Springer, .
Słownik meteorologiczny, Polskie Towarzystwo Geofizyczne, wyd. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa 2003
Życie świata – natura świata Wyd. Polskie Media sp. z o.o. Poznań ISSN 1429-1886, str 93–94. |
564988 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sungurlu | Sungurlu | Sungurlu − miasto w Turcji w prowincji Çorum.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 35 397 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Çorum |
190230 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Gruszewo | Gruszewo | Gruszewo (niem. Grüssow) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie białogardzkim, w gminie Białogard. W latach 1975–1998 wieś należała do województwa koszalińskiego. .
Geografia
Wieś leży ok. 6 km na południowy zachód od Białogardu, przy drodze z Białogardu do Rąbina, ok. 1,5 km od stacji kolejowej w Czarnowęsach. Założenie przypomina swym kształtem krzyż, jedną oś stanowi droga, przy której zlokalizowana jest kolonia mieszkalna. Drugą poprzeczną stanowi podwórze gospodarcze w kształcie prostokąta podzielone na dwie części. Wokół obu części podwórza gospodarczego zlokalizowane są budynki gospodarcze. Nieco dalej od założenia i zabudowań wsi malowniczo położona była część rezydencjonalna.
Toponimia
Nazwa wsi wskazuje na pochodzenie z łużyckiego i oznacza drzewo gruszę.
Historia
Gruszewo było starym lennem rodziny Hechthausen. W pierwszej poł. XVIII wieku majątek przeszedł w ręce rodziny Münchow. Następnie w roku 1741 król Fryderyk II nadał Gruszewo rodzinie Kemke. Oni sprzedali majątek Fryderykowi Wilhelmowi von Grolman. W wieku XIX posiadłość często zmieniała właścicieli: von Massow od 1804 r., Kruger od 1823 r., Bugenhagen od 1849 r. (potomkowie Jana Bugenhagena. W 1884 r. wieś otrzymał za zasługi w wojnach pruski generał August von Werder, który cztery lata później tutaj umiera. W roku 1910 jako właściciel figuruje Frau von Schaumann. Ogólna powierzchnia majątku wynosiła wtedy 899 ha, z tego grunty orne 485 ha, łąki 105 ha, pastwiska 56 ha, lasy 233 ha, nieużytki 20 ha. W 1928 roku dziedziczką posiadłości była Ilse von Schaumann z domu von Werder. W roku 1939 w miejscowości mieszka 377 osób. Po II wojnie światowej majątek upaństwowiono. Przez krótki czas stacjonowali wojska rosyjskie. Następnie utworzono PGR. Od 1 lipca 1971 roku Gruszewo stanowiło Zakład Rolny w ramach Kombinatu Państwowego Gospodarstwa Rolnego Stanomino. Od 1992 roku Zakład został przekazywany do zasobów Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisana jest:
ruina pałacu, z początku XIX wieku, nr rej. 370 z 27 marca 1964 r. Pałac w stylu angielskiego neogotyku dwukondygnacyjny z wieloboczną basztą w południowo-wschodnim narożu, z parterowym tarasem od południa i tarasem na piętrze w narożu południowo-zachodnim. Układ wnętrz amfiladowy. Wzniesiono go najprawdopodobniej dla zamożnej rodziny szlacheckiej Bugenhagenów, która kupiła majątek w 1849 r. Położony był w odległości około 1 km od wsi, na wzniesieniu w otoczeniu parku, z aleją dojazdową do pałacu. Od południa park styka się z lasem. Pałac miał powierzchnię użytkową ok. 600 m2, kubatura ok. 4500 m3, 30 izb mieszkalnych, 10 innych pomieszczeń, 22 piwnice. Obok pałacu znajdował się grobowiec byłych właścicieli. W 1945 r. obiekt został zdewastowany przez stacjonujące tu wojska rosyjskie.
inne zabytki:
stajnia znajdowała się w bezpośrednim pobliżu pałacu, po której pozostały tylko fragmenty fundamentów. W jednej części podwórza położony był dom zarządcy, istnieje przypuszczenie, iż był to wcześniejszy dwór. Dalej aż do samej szosy znajdywała się obora z warsztatem, obora wykonana była z cegły i posiadała wieżyczkę z zegarem. W narożniku obok domu zarządcy stoi była stajnia i cielętnik. W części drugiej podwórza gospodarczego znajdowała się stodoła. Zachodnią krawędź zamyka dom mieszkalny, a przy południowej istnieje fragment magazynu owczarni.
budynki dawnej szkoły i kuźni, znajdowały się również we wsi.
Przyroda
Na zespół parkowo-pałacowy składa się ruina pałacu oraz 15-hektarowy park dworski z dwoma stawami (częściowo bez wody), położony na wzniesieniu - dominuje nad miejscowością. W parku na szczególną uwagę zasługują:
dąb bezszypułkowy
daglezja zielona o obw. 420 cm
jesion wyniosły o obw. 300 cm
jodła pospolita
świerk pospolity
tulipanowiec amerykański
Wiek drzewostanu szacuje się na 150 - 200 lat. Zespół parkowy obecnie stanowi integralną całość z lasami Nadleśnictwa Białogard rozciągający się w kierunku wschodnim i południowo-wschodnim.
W runie dominuje bluszcz, barwinek, konwalia i gnieźnik leśny. Rośnie tutaj również ekspansywny, groźny dla człowieka kenofit - barszcz Sosnowskiego.
W parku istnieją dwa nieczynne cmentarze ewangelickie, założone w XIX wieku:
o pow. 0,40 ha
o pow. 0,03 ha.
Aleje:
przy drodze do Stanomina, po jej obu stronach rośnie grupa drzew objętych ochroną w wieku od 300 do 500 lat: 15 dębów o obw. 300-561 cm oraz 20 buków o obw. 200-510
o długości 3860 m, na którą składają się lipy drobnolistne, jesiony wyniosłe, klony zwyczajne
po obu stronach drogi z Dębczyna do Gruszewa o długości 2890 m, drzewa o obw. 215-320 cm takie jak: lipa drobnolistna, klon zwyczajny i jesion wyniosły
o długości 1000 m z dębów szypułkowych zlokalizowana wzdłuż śródpolnej drogi do Łęczna
od strony drogi Rąbino - Białogard do parku prowadzi aleja lip drobnolistnych.
W okolicy występują torfowiska niskie.
Turystyka
Przez Gruszewo wiodą dwa lokalne szlaki turystyczne:
Szlakiem parków, dworów i pałaców - motorowy, nieoznaczony
Szlak krajobrazy i parki Gminy Białogard - rowerowy.
Wzniesienie Świerkowiec (96,3 m n.p.m.) to pagórek kemowy w okolicy wsi.
Osoby związane z miejscowością
August von Werder (ur. 1808 - zm. 1888) - pruski generał, zmarł w Gruszewie
Kultura i sport
W miejscowości jest świetlica wiejska.
W 2007 roku założono we wsi Ludowy Zespół Sportowy "Markus" Gruszewo, należący do Gminnego Zrzeszenia LZS.
Komunikacja
W Gruszewie znajduje się przystanek komunikacji autobusowej.
Przypisy
Bibliografia
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Białogard na lata 2005-2013, Białogard, UG, 2005
Andrzej Świrko, Pałace, dwory i zamki w dorzeczu Parsęty, POT, 2005,
Gruszewo |
1280 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Doln%C3%AD%20V%C4%9Bstonice%20%28stanowisko%20archeologiczne%29 | Dolní Věstonice (stanowisko archeologiczne) | Dolní Věstonice – stanowisko archeologiczne koło wsi Dolní Věstonice na Morawach (Czechy). Jedno z najbardziej znanych stanowisk archeologicznych w Europie Środkowej. Wiek najstarszych odkrytych tam obozowisk łowców mamutów szacuje się na 28 tysięcy lat.
W 1937 roku odnaleziono tam kość promieniową młodego wilka z regularnymi nacięciami krzemieniem, co mogło świadczyć o wczesnych próbach mierzenia i liczenia. Kość ta zawiera 57 nacięć, z których pierwsze 25 zostało pogrupowane po 5 nacięć równej długości. Może to odnosić się do liczenia do pięciu palców u dłoni. Kość datowana jest na około 30-25 tysięcy lat p.n.e.
Trzech mieszkańców Dolních Věstonic żyło 31.115 lat temu (data kalibracji). Miało mitochondrialną haplogrupę U i jedną mieszańcową haplogrupę mitochondrialną U8.
W próbce Věstonice 13 oznaczono chromosomalną Y haplogrupę CT (notIJK), dla próbki Věstonice 15 - haplogrupę chromosomu Y BT, w próbce Věstonice 43 - haplogroupę Y chromosomu F, w próbce Věstonice 16 - chromosom Y haplogrupa C1a2.
Zobacz też
Wenus z Dolních Věstonic
Prehistoria
Paleolit
Przypisy
Linki zewnętrzne
Strona stanowiska archeologicznego Dolní Věstonice
Stanowiska archeologiczne w Czechach
Miasta i osady prehistoryczne |
564989 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Suru%C3%A7 | Suruç | Suruç − miasto w Turcji w prowincji Şanlıurfa.
Według danych na rok 2014 miasto zamieszkiwało 58 760 osób.
20 lipca 2015 na terenie centrum kultury w Suruçu nastąpiło do samobójczego ataku terrorystycznego, w wyniku którego śmierć poniosły co najmniej 32 osoby.
Przypisy
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Şanlıurfa |
564990 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Tatvan | Tatvan | Tatvan – miasto w Turcji w prowincji Bitlis, port śródlądowy nad jeziorem Van.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 66 748 osób.
Bibliografia
Tatvan
Miasta w Turcji
Tureckie ośrodki narciarskie
Miejscowości w prowincji Bitlis |
1281 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Dzikowy%20skarb | Dzikowy skarb | Dzikowy skarb – powieść Karola Bunscha z roku 1945, rozpoczynająca tzw. cykl piastowski. Na tło historycznych wydarzeń z czasów Mieszka I (chrzest Polski, zajęcie ujścia Odry, bitwa pod Cedynią) rzucono losy dwóch fikcyjnych bohaterów: mocarnego, choć prostodusznego Dzika oraz słabego, lecz chytrego Szmatki.
Treść powieści rozpoczyna się w 963 roku. Z podróży na Zachód wraca syn księcia Ziemomysła – Mieszko. Z podróży tej przywozi dziwnego człowieka niejedzącego raz na siedem dni mięsa, stroniącego od miodu i dziewek, wierzącego w Jedynego Boga. Tymczasem brat Mieszka – Ścibor, w czasie polowania, goniąc wielkiego odyńca, trafia w ostępach puszczy na zbójeckie gniazdo i do swej drużyny przyjmuje ogromnego Gniadego, którego nazywają od tej pory Dzikiem, gdyż zamiast ściganego odyńca to on stał się największą zdobyczą z polowania. Dobrym duchem i Dzika, i samego Mieszka jest niehistoryczny Zbrozło, pełnomocny dyplomata księcia i zapamiętały wróg nawały germańskiej, a wiernym aż do śmierci towarzyszem Dzika - młodszy od niego Tarło, syn władyki polańskiego. Dzik, wyrwawszy się z życia w głuszy, smakuje w winie i kobietach, co często sprowadza na niego kłopoty, podobnie jak jego buta i odwaga. Powieść oprócz opisów walk mówi o problemach ludzi, którzy nie mając korzeni, gubią się w świecie pełnym zdrady i samolubstwa.
Polskie powieści historyczne
Powieści z 1945
Powieści Karola Bunscha
Powieści, których akcja toczy się w średniowieczu |
564991 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Tav%C5%9Fanl%C4%B1 | Tavşanlı | Tavşanlı − miasto w Turcji w prowincji Kütahya.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 47 224 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Kütahya |
190235 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Frydolin%20z%20S%C3%A4ckingen | Frydolin z Säckingen | Frydolin z Säckingen, niem. Fridolin von Säckingen (ur. w Irlandii, zm. 6 marca 538 w Säckingen) – benedyktyn (OSB), opat, misjonarz, święty Kościoła katolickiego, zwany apostołem Górnego Renu, czczony również przez niektórych wyznawców prawosławia.
Życie
Jego pochodzenie jest niepewne, ale prawdopodobnie pochodził z Irlandii. Udał się na grób św. Hilarego do Poitiers we Francji, lecz miejsce to zastał zniszczone, więc wybudował nowy kościół i grobowiec. Tamtejszy biskup mianował go wtedy opatem miejscowego klasztoru. Według legendy we śnie objawił mu się św. Hilary i polecił mu iść na misje do Germanów, odnaleźć wyspę na Renie i założyć klasztor. Frydolin udał się na misje poprzez Alzację i dolinę Mozeli aż do Badenii. Po drodze zakładał kościoły pod wezwaniem św. Hilarego w ten sposób przyczyniając się do wzmacniania kultu galijskiego biskupa. Następnie przybył na wyspę na Renie, którą darował mu król Franków Chlodwig I w Górnej Badenii, gdzie założył klasztor i kościół świętego Hilarego, później powstało tam miasto Säckingen (Saeckingen).
Legenda
Urso, który podarował Frydolinowi wielki kawałek ziemi (w dzisiejszym szwajcarskim kantonie Glarus) miał zostać przywołany do życia i wyciągnięty z grobu przez Frydolina ażeby potwierdził swoją darowiznę w sądzie, ponieważ brat Ursa - Landolf chciał zagarnąć ziemię po swym bracie. Przed tym wydarzeniem Frydolin modlił się gorliwie o sprawiedliwe rozwiązanie sprawy na kamieniu przy kościele w Rankweil, nagle święty wtopił się w kamień i usłyszał głos, że ma iść po Ursa a on potwierdzi podarunek w sądzie (kamień, w który wtopił się Frydolin znajduje się do dzisiaj w kościele w Rankweil). Frydolin z Ursem udali się do sądu w Rankweil. Gdy Landolf zobaczył w sądzie swego niedawno grzebanego brata z Frydolinem, ogarnął go taki strach i zawstydzenie, że zrezygnował z procesu i podarował Frydolinowi jeszcze swój kawał ziemi (również w kantonie Glarus). W tych okolicach Frydolin zakładał liczne kościoły pw. św. Hilarego i stąd wzięła się dzisiejsza nazwa kantonu Glarus.
Kult
Frydolin zmarł w opinii świętości w VI albo VII wieku w Säckingen, gdzie go pochowano. Jego relikwie znajdują się obecnie w kościele pod jego wezwaniem.
Już w 1347 roku obchodzone było święto ku czci misjonarza. Obecnie w tym mieście nazajutrz po święcie Frydolina (6 marca) ma miejsce uroczysta procesja, po mszach pielgrzymkowych ośmiu mężczyzn w średniowiecznych strojach obnosi po mieście barokowy relikwiarz świętego. W dniu wspomnienia św. Frydolina odbywa się również jarmark i festyn ludowy. Św. Frydolin jest również świętym dla niektórych wyznawców prawosławia.
Patronat
Święty Frydolin jest patronem miasta Bad Säckingen w Niemczech, szwajcarskiego kantonu Glarus, optyków, bydła, jest wzywany w chorobach dzieci, bólach rąk i nóg, zagrożeniach od wody i ognia, jest patronem dobrej pogody.
Dzień obchodów
Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest w dzienną pamiątkę śmierci.
W prawosławiu kult nie jest powszechny. Niektórzy wyznawcy wspominają świętego 6/19 marca, tj. 19 marca według kalendarza gregoriańskiego.
Ikonografia
W ikonografii święty Frydolin jest przedstawiany jako wędrowny mnich albo też jako opat, ze szkieletem, z torbą czasem też laską lub z dokumentem.
Zobacz też
Frydolin (imię)
kult świętych
modlitwa za wstawiennictwem świętego
święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
Uwagi
Bibliografia
Frydolin, opat z Säckingen na DEON.pl (SJ i Wydawnictwo WAM)
Fridolin von Säckingen - Ökumenisches Heiligenlexikon
Misjonarze chrześcijańscy
Apostołowie
Niemieccy opaci benedyktyńscy
Niemieccy święci katoliccy
Zmarli w 538 |
1282 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Donald%20I | Donald I | Donald I, Donald MacAlpin (ur. ok. 812, zm. 13 kwietnia 862) – król Alby (Szkocji) 858–862.
Życiorys
Był młodszym synem króla Dalriady Alpina II. Objął władzę nad Piktami i Szkotami po swoim bracie Kennecie MacAlpinie. Ustanowił zbiór praw i zasad (tzw. prawa Aeda), które kodyfikowały m.in. tradycyjny zwyczaj wyboru następcy naczelnika czy króla spośród członków klanu (tanistry) jeszcze za życia króla. W taki sposób został wybrany następca Donalda I, jego bratanek, Konstantyn I. Zwyczaj tanistry w szkockiej rodzinie panującej przetrwał aż do czasów króla Malcolma II w XI w.
Donald MacAlpin nie był żonaty i nie pozostawił potomków; zmarł w 862 r. lecz nie są znane okoliczności jego śmierci oraz miejsce pochówku.
Władcy Szkocji
Urodzeni w IX wieku
Zmarli w 862 |
1283 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mired | Mired | Mired [M] – jednostka temperatury barwowej światła. Jeden mired jest równy 106 K-1 = 1 MK-1. W użyciu jest również wielokrotność tej jednostki, dekamired: 1 daM = 10 M.
Są to wychodzące już z użycia jednostki, w jakich podaje się jeszcze czasami wartości filtrów korekcyjnych nakładanych na obiektywy aparatów fotograficznych.
Zobacz też
teoria koloru
Teoria koloru
Jednostki miar i wag |
564992 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Tekirda%C4%9F | Tekirdağ | Tekirdağ, daw. Redestos (gr. Ραιδεστός, bułg. Родосто; stara nazwa Tekfür Dağ, Tekfürdağı – duma cesarza) – miasto w europejskiej części Turcji, na północnym brzegu Morza Marmara, stolica prowincji Tekirdağ.
W roku 1717, po wymuszonym przez Filipa Orleańskiego, regenta w czasach niepełnoletniości Ludwika XV opuszczeniu Francji, osiedli tu przywódcy węgierskiego powstania Rakoczego. Byli wśród nich sam Franciszek Rakoczy oraz główny dowódca jego wojsk Miklós Bercsényi, którzy tu również zmarli.
Według danych na rok 2023 miasto zamieszkiwało 142 602 osób, a według danych na rok 2004 całą prowincję ok. 684 000 osób. Gęstość zaludnienia w prowincji wynosiła ok. 110 osób na km².
Współpraca
Kawala, Grecja
Kyrdżali, Bułgaria
Kecskemét, Węgry
Pyeongtaek, Korea Południowa
Sárospatak, Węgry
Sliwen, Bułgaria
Techirghiol, Rumunia
Topolčani, Macedonia Północna
Bayreuth, Niemcy
, Famagusta, Cypr Północny
Montevago, Włochy
Shantou, Chińska Republika Ludowa
Wielkie Tyrnowo, Bułgaria
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona Tekirdağ
Tekirdağ Galeria
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Tekirdağ |
564993 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Tire | Tire | Tire − miasto w Turcji w prowincji İzmir.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 42 988 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Izmir |
190237 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ustronie%20Morskie | Ustronie Morskie | Ustronie Morskie (dawniej niem. Henkenhagen, Ostseebad Henkenhagen, Ustronie Nadmorskie) – wieś letniskowa w Polsce, położona w woj. zachodniopomorskim, powiat kołobrzeski, gmina Ustronie Morskie, nad Morzem Bałtyckim. Miejscowość z letnim kąpieliskiem morskim i z przystanią morską, położona nad Zatoką Pomorską, na Wybrzeżu Słowińskim, pomiędzy Kołobrzegiem i Koszalinem.
Miejscowość jest siedzibą gminy Ustronie Morskie.
Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011 roku liczba ludności we wsi Ustronie Morskie to 2 417 z czego 52,9% mieszkańców stanowią kobiety, a 47,1% ludności to mężczyźni. Miejscowość zamieszkuje 66,2% mieszkańców gminy.
Położenie
Wieś jest położona nad Zatoką Pomorską, w zachodniej części Wybrzeża Słowińskiego. Na wschód od Ustronia do morza uchodzi rzeka Czerwona.
Przez południową część miejscowości przebiega droga krajowa nr 11.
Integralnymi częściami wsi są także: Chróstowo, Krasnobrzeg, Stęszyce.
W latach 1950–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa koszalińskiego.
Teren Ustronia Morskiego został objęty obszarem chronionego krajobrazu Koszaliński Pas Nadmorski.
Integralne części wsi
Infrastruktura
Dojazd samochodem ze wschodu przez Koszalin drogą do Kołobrzegu, z zachodu odwrotnie. W miejscowości znajduje się stacja kolejowa Ustronie Morskie na linii z Koszalina do Kołobrzegu.
W miejscowości znajduje się jednonawowy kościół neogotycki z II poł. XIX w. (najstarszym elementem jest pochodzący z 1592 roku renesansowy dzwon), dom kultury z biblioteką gminną (liczba woluminów przekracza 30 tys.) i galerią sztuki, park nadmorski, urząd pocztowy, przystań rybacka, plaża, amfiteatr kino (czynne latem) oraz stadion sportowy. Znajdują się tu także liczne restauracje, kawiarnie, ogródki piwne, smażalnie ryb.
Zabudowę miejscowości charakteryzuje wielodrożnicowy układ przestrzenny w części przymorskiej, ulicowy w pozostałej części oraz skupiska osiedlowe. Jeździł tutaj do niedawna miejski autobus z Kołobrzegu, jednakże od 2014 kursy zostały zawieszone.
Turystyka
Wieś o charakterze typowo turystycznym. Większość zakładów, hoteli i punktów gastronomicznych oferuje swoje usługi w sezonie letnim.
Ustronie Morskie to jedna z miejscowości wypoczynkowych polskiego wybrzeża. W miejscowości znajduje się wiele miejsc noclegowych w pensjonatach, sanatoriach (całorocznych), domach prywatnych i kempingach.
W niewielkiej odległości od centrum Ustronia znajdują się niszczejące umocnienia wojskowe z okresu PRL; w nadmorskich lasach ukryte są potężne schrony i działobitnie.
W gminie Ustronie Morskie znajduje się najstarszy dąb w Polsce – Bolesław (800 lat – sto lat starszy od dębu Bartka), a zaraz obok Warcisław (640 lat).
Letnie kąpielisko Ustronie Morskie obejmuje 2100 m linii brzegowej z wyłączeniem 3 odcinków torów wodnych. W 2012 r. kąpielisko spełniało obowiązkowe wymogi jakościowe dla wody w kąpielisku Unii Europejskiej. Kąpielisko Ustronie Morskie w sezonach 2006, 2007, 2010–2013 zostało wyróżnione Błękitną Flagą.
Historia
Do końca XIX w. wieś rybacka. W okresie powstawania kąpielisk i sanatoriów powoli nabierała charakteru miejscowości wypoczynkowej. Przez pewien czas Ustronie Morskie było bardzo znaną miejscowością wypoczynkową. Dynamiczny rozwój miejscowości rozpoczął się z chwilą oddania do użytku linii kolejowej Koszalin-Kołobrzeg w roku 1899, co umożliwiło łatwy dojazd ze Szczecina i Berlina. Uprawnienia gminy wieś uzyskała w roku 1905. W tym czasie zbudowano zburzony na przełomie 2007 i 2008 roku Pałac Nadbrzeżny (Almirę).
Liczba gości stale rosła – w roku 1899 zanotowano 360, w roku 1905 – około 1200, na krótko przed I wojną światową ok. 3000. W latach 20. XX wieku miejscowość była już jednym z bardziej znanych kąpielisk w Niemczech. W roku 1939 mieszkało tu 1681 stałych obywateli w przeszło 400 gospodarstwach.
Od 1945 należy do Polski, początkowo nosiło nazwę Ustronie Nadmorskie.
W okresie ostatnich kilku dziesięcioleci rozwinęła się baza turystyczno-wypoczynkowa, powstała duża liczba ośrodków wypoczynkowych i obiektów sanatoryjnych.
W latach pięćdziesiątych XX w. w ramach budowy systemu obrony wybrzeża w nadmorskim lesie na wschód od miejscowości powstały cztery stanowiska baterii artylerii nadbrzeżnej. Powstała 31 Bateria Artylerii Stałej. Na żelbetowych podstawach zamontowano cztery sowieckie działa kalibru 130 mm. Miały one bronić dostępu do kołobrzeskiego portu. W latach 1961–1965 jednostkę skadrowano, na początku lat 70. wycofano ze służby, a działa pozostawiono samym sobie.
Natomiast nieco dalej na wschód, tuż za rzeką Czerwoną na pozostałościach poniemieckich dróg i budowli ośrodka rehabilitacyjnego Luftwaffe zbudowano stanowiska ogniowe 42. Dywizjonu Rakietowego 26. Gryfickiej Brygady Wojsk Obrony Powietrznej Kraju. W 1995 dywizjon rozformowano. W 1996 roku obiekty przejęła Baza Techniczna Marynarki Wojennej. W okresie PRL wzdłuż plaż, na wydmach stały stalowe wieże obserwacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza wyposażone w duże profesjonalne lornety i radary morskie.
10 lipca 2020 r. przez miejscowość przeszła trąba powietrzna.
Oświata i sport
W Ustroniu mieści się Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej.
Swoją siedzibę ma tutaj klub sportowy "Astra" Ustronie Morskie (III liga, grupa pomorsko-zach. pomorska).
Przystań morska
W 1994 r. w Ustroniu wyznaczono przystań morską dla rybaków. Przystań obejmuje dalbę wyciągową, plażę do bazowania łodzi oraz akwatorium o szerokości 100 m liczonej od linii brzegu. Przystań posiada slip (pochylnię) o powierzchni 967,33 m² oraz plac utwardzony o pow. 326 m². Dostęp do przystani i jej nadzór zapewnia Urząd Morski w Słupsku. Kutry miejscowych rybaków pływają z sygnaturą USM na burcie.
Społeczność
Gmina Ustronie Morskie utworzyła jednostkę pomocniczą sołectwo "Ustronie Morskie", obejmujące miejscowości: Grąbnica, Ustronie Morskie i Wieniotowo. Mieszkańcy tych trzech wsi wybierają sołtysa oraz radę sołecką, która składa się z minimum 3 osób.
Zobacz też
Ustronie
Sianożęty
Przypisy |
564994 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Tokat | Tokat | Tokat – miasto w Turcji, stolica prowincji Tokat.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 113 100 osób.
Współpraca
Nikozja, Cypr Północny
Maglaj, Bośnia i Hercegowina
Mamuša, Kosowo
Mogadiszu, Somalia
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Tokat |
564995 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Torbal%C4%B1 | Torbalı | Torbalı − miasto w Turcji w prowincji İzmir.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 38 099 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Izmir |
564996 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Tunceli | Tunceli | Tunceli (dawniej Dersim) – miasto we wschodniej Turcji, centrum administracyjne prowincji o tej samej nazwie.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 25 041 osób, a według danych na rok 2004 całą prowincję ok. 82 000 osób. Gęstość zaludnienia w prowincji wynosiła ok. 11 osób na km².
Masakra w Dersim
W latach 1937-38 prowincja była miejscem masakry ludności cywilnej. Ofiarami armii tureckiej padło od kilkunastu (wersja oficjalna) do nawet 80 tys. alewickich Kurdów.
Przypisy
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Tunceli |
564997 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Turgutlu | Turgutlu | Turgutlu − miasto w Turcji w prowincji Manisa.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 93 727 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Manisa |
564998 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Turhal | Turhal | Turhal – miasto w Turcji w prowincji Tokat, około 100 km na południe od morza Czarnego. Przez miasto przepływa rzeka Yeşilırmak.
Turhal jest znanym ośrodkiem przetwórstwa buraków cukrowych. W latach 30. XX w. podczas światowego kryzysu cukrowego budowa cukrowni przyczyniła się z dużym stopniu do rozwoju młodego państwa państwa Atatürka. W ostatnich latach populacja miasta spadła poniżej 100 tys. mieszkańców.
Według danych na rok 2010 miasto zamieszkiwało 86 327 osób.
Przypisy
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Tokat |
564999 | https://pl.wikipedia.org/wiki/%C3%9Cnye | Ünye | Ünye − miasto w Turcji w prowincji Ordu.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 61 552 osób.
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona miasta
Oficjalna strona regionu
Portal miejski
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Ordu |
190241 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%B3lowie%20Tonga | Królowie Tonga | Dynastia Tupou panuje na Tonga od ustanowienia Konstytucji 4 listopada – 1875.
Władcy królestwa Tonga:
!
Tonga |
565000 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Urla | Urla | Urla – miasto w Turcji w prowincji İzmir.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 36 579 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Izmir |
565001 | https://pl.wikipedia.org/wiki/U%C5%9Fak | Uşak | Uşak − miasto w Turcji, centrum administracyjne prowincji o tej samej nazwie.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 137001 osób, a według danych na rok 2004 całą prowincję ok. 331 000 osób. Gęstość zaludnienia w prowincji wynosiła ok. 62 osób na km².
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Uşak |
565002 | https://pl.wikipedia.org/wiki/%C3%9Cz%C3%BCml%C3%BC | Üzümlü | Üzümlü – miasto w Turcji w prowincji Erzincan.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 30298 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Erzincan |
565004 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Uzunk%C3%B6pr%C3%BC | Uzunköprü | Uzunköprü – miasto w Turcji w prowincji Edirne.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 36 162 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Edirne |
565005 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Vakf%C4%B1kebir | Vakfıkebir | Vakfıkebir − miasto w Turcji w prowincji Trabzon.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 33394 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Trabzon |
565006 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Viran%C5%9Fehir | Viranşehir | Viranşehir – miasto w Turcji w prowincji Şanlıurfa.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 121 382 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Şanlıurfa |
565007 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Yalova | Yalova | Yalova – miasto w zachodniej Turcji, centrum administracyjne prowincji o tej samej nazwie, położone nad Morzem Marmara.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 70 118 osób, a według danych na rok 2004 całą prowincję ok. 181 000 osób. Gęstość zaludnienia w prowincji wynosiła ok. 269 osób na km².
Miasta partnerskie
Bad Godesberg, Niemcy
Tonami, Japonia
Machaczkała, Rosja
Panjin, Chińska Republika Ludowa
Lefkoniko, Cypr Północny
Suwon, Korea Południowa
Burgas, Bułgaria
Medgidia, Rumunia
Komotini, Grecja
Biełogorsk, Rosja
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Yalova |
565008 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Yalva%C3%A7 | Yalvaç | Yalvaç – miasto w Turcji w prowincji Isparta.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 35316 osób.
W tej miejscowości urodził się Mustafa Doğan – były niemiecki piłkarz występujący na pozycji obrońcy.
W starożytności w miejscu tym znajdowała się Antiochia Pizydyjska.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Isparta |
565009 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Yerk%C3%B6y | Yerköy | Yerköy − miasto w Turcji w prowincji Yozgat.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 32 228 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Yozgat |
565010 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Yozgat | Yozgat | Yozgat − miasto w środkowej Turcji, centrum administracyjne prowincji o tej samej nazwie.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 73 930 osób, a według danych na rok 2004 całą prowincję ok. 718 000 osób. Gęstość zaludnienia w prowincji wynosiła ok. 51 osób na km².
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Yozgat |
565012 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Reprezentacja%20Fid%C5%BCi%20w%20pi%C5%82ce%20no%C5%BCnej%20m%C4%99%C5%BCczyzn | Reprezentacja Fidżi w piłce nożnej mężczyzn | Reprezentacja Fidżi w piłce nożnej pierwszy mecz rozegrała w 1951 roku, członkiem FIFA jest od 1963. Regularnie bierze udział w Pucharze Narodów Oceanii, jej największym osiągnięciem w tym turnieju było trzecie miejsce w 1998 i 2008.
Nie zadebiutowała jak do tej pory w Mistrzostwach Świata.
Obecnie selekcjonerem kadry Fidżi jest Christophe Gamel
Eliminacje do Mistrzostw Świata 2014
Druga runda
Grupa B
Udział w Mistrzostwach Świata
1930 – 1962 – Nie brało udziału (było kolonią brytyjską)
1966 – 1978 – Nie brało udziału
1982 – Nie zakwalifikowało się
1986 – Nie brało udziału
1990 – 2022 – Nie zakwalifikowało się
Udział w Pucharze Narodów Oceanii
1973 – Faza grupowa
1980 – IV miejsce
1996 – Nie zakwalifikowało się
1998 – III miejsce
2000 – Wycofało się z turnieju
2002 – Faza grupowa
2004 – IV miejsce
2008 – III miejsce
2012 – Faza grupowa
2016 – Faza grupowa
Trenerzy od 1960
Sashi Mahendra Singh (1960–1976)
Moti Musadilal (1979)
Rudi Gutendorf (1981)
Wally Hughes (1981–1982)
Michael Thoman (1983–1986)
Rudi Gutendorf (1987)
Anand Sami (1995)
Danny McLennan (1998)
Billy Singh (1998–2002)
Les Scheinflug (2002)
Lee Sterrey (2003)
Tony Buesnel (2004)
Juan Carlos Buzzetti (2006–2009)
Yogendra Dutt Dutt (2009–2010)
Gurjit Singh (2011)
Juan Carlos Buzzetti (2011–2017)
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna witryna związku
RSSSF – archiwum wyników
Reprezentacja Fidżi w piłce nożnej
Piłka nożna
Piłka nożna na Fidżi |
565013 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Y%C3%BCksekova | Yüksekova | Yüksekova − miasto w Turcji w prowincji Hakkari.
Według danych na rok 2000 miasto zamieszkiwało 59 662 osób.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Hakkari |
565014 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Zile | Zile | Zile − miasto w Turcji w prowincji Tokat.
Według danych na 2000 rok miasto zamieszkiwało 52 640 osób.
W pobliżu miała miejsce bitwa pod Zelą – starcie zbrojne w roku 47 p.n.e. w trakcie wojny domowej w Rzymie, między siłami rzymskimi Juliusza Cezara a armią króla Pontu Farnakesa II (97–47 p.n.e.), zakończone zdecydowanym zwycięstwem rzymskim. Błyskawiczna kampania Cezara przeszła do historii opisana trzema słowami w jego liście do przyjaciela: veni, vidi, vici – „przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem”.
Miasta w Turcji
Miejscowości w prowincji Tokat |
1287 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Dialekt | Dialekt | Dialekt, narzecze – wieloznaczny termin lingwistyczny. W najogólniejszym znaczeniu dialekt to odmiana języka, która odznacza się swoistymi cechami fonetycznymi, leksykalnymi czy gramatycznymi, odróżniającymi ją od innych form tego języka. Wszystkie dialekty w jednakowy sposób rządzą się zespołem zasad gramatycznych, choć ich systemy bywają silnie zróżnicowane.
Różnice dialektalne wykazują zasadniczo wszystkie języki świata, przy czym tylko niektóre z nich mają swoją odmianę ogólną, tzw. dialekt standardowy. Pewną formą dialektu (wariantem językowym o ustalonej strukturze) posługuje się każdy użytkownik języka. Czynniki społeczne prowadzą jednak do porzucania środków gwarowych na rzecz elementów języka standardowego, uważanych za neutralne geograficznie.
Zakres odrębności dialektalnych różni się w zależności od języka. Niektóre języki, jak np. rosyjski, przejawiają je w stosunkowo niewielkim stopniu, a istniejące dialekty mają dość szeroki zasięg geograficzny. W przypadku innych języków, takich jak niemiecki, można wyróżnić dużą liczbę wciąż żywych dialektów. Same dialekty mogą być zróżnicowane wewnętrznie i wykazywać drobne różnice na poziomie lokalnym (w języku polskim mówi się wówczas o gwarach). Granice między poszczególnymi dialektami bywają nieostre i trudne do wyznaczenia.
Badaniem dialektów (zwłaszcza regionalnych) zajmuje się dział językoznawstwa – dialektologia. W rozumieniu dialektologii tradycyjnej dialekt to byt przeciwstawiany językowi standardowemu.
Historia terminu
Termin „dialekt” wywodzi się z greckiego słowa diálektos () oznaczającego dyskurs, rozmowę, sposób mówienia, a które z kolei pochodzi od słów diá ( „poprzez”) i legō ( „mówię”). Określenie to pojawiło się w europejskim piśmiennictwie już w XVI wieku i pierwotnie oznaczało sposób mówienia, manierę charakterystyczną dla danego mówiącego.
Współcześnie pod pojęciem tym rozumie się wariant języka wyodrębniony na podstawie pewnych odmienności, wynikających ze zróżnicowania geograficznego lub stratyfikacji społecznej jego użytkowników. Czyni się rozróżnienie między formami terytorialnymi a formami stratyfikacyjnymi, zwanymi precyzyjniej socjolektami. Rozgraniczenie to nie jest jednak ścisłe, gdyż formy o podłożu terytorialnym bywają zarazem ograniczone socjalnie.
Rodzaje dialektów
Można wyróżnić dialekty regionalne, będące przedmiotem tradycyjnych badań dialektologicznych, oraz dialekty socjalne, których istnienie zostało stwierdzone przez późniejszą dialektologię miejską.
Brytyjski językoznawca Peter Trudgill proponuje następujący podział dialektów:
dialekty tradycyjne () – silnie zróżnicowane odmiany języka, używane na obszarach wiejskich. Ulegają zanikowi wskutek nowoczesnych przemian społecznych, pod wpływem procesów globalizacji, oświaty i mediów. Popularnie pod pojęciem dialektu rozumie się właśnie dialekty tradycyjne.
dialekty mainstreamowe () – odmiany języka wypierające dialekty tradycyjne. Należą do nich zarówno odmiany standardowe (np. brytyjska angielszczyzna standardowa), jak i odmiany niestandardowe (dialekty miejskie). Wykazują znacznie mniejszy stopień zróżnicowania wewnętrznego niż dialekty tradycyjne i występują poza terenami wiejskimi. W większym stopnia odzwierciedlają stratyfikację społeczną. Dialekty miejskie bywają przedmiotem krytyki na gruncie tradycji preskryptywizmu, a dawni dialektolodzy postrzegali je jako „zniekształcone” formy języka standardowego.
Podział języka na dialekty
Z punktu widzenia lingwistyki język nie jest konkretnym tworem, lecz zespołem rozmaitych dialektów, na który mogą się składać zarówno odmiany o podłożu geograficznym i socjalnym, jak też ponadgwarowe standardy. Język zawsze się manifestuje w formie pewnej odmiany; z perspektywy lingwistycznej można zatem przyjąć, że każdy użytkownik języka posługuje się jakimś dialektem. Pośród dialektów wchodzących w skład języka nie można wyróżnić form wyższych ani niższych, choć obiegowe poglądy często przypisują rozmaitym dialektom różną wartość, a określony dialekt może być identyfikowany z konkretną funkcją komunikatywną. Praktykę używania dwóch odmian/dialektów języka (zwykle języka standardowego i dialektu miejscowego) przez jedną wspólnotę komunikatywną określa się mianem dyglosji.
Słowem „dialekt” często określa się formy języka bez postaci pisanej, w opozycji do form ustandaryzowanych lub literackich (grafolektów), o których mawia się „języki”. Mianem dialektów bywają określane także autonomiczne języki, które nie wypracowały tradycji piśmienniczej (niekiedy mowa np. o „dialektach afrykańskich”), niezgodnie z terminologią językoznawczą.
Charakterystyka pojęcia
W rozumieniu językoznawstwa dialekt jest formą egzystencji języka charakterystyczną dla pewnej grupy jego użytkowników. Termin ten odnosi się w pierwszej kolejności do form wydzielonych geograficznie (geolektów/regiolektów), choć w szerszym ujęciu, charakterystycznym dla językoznawstwa angielskiego (gdzie jest w praktyce traktowany jako synonim ), może dotyczyć także mowy jakiejś grupy społecznej (socjolekt) lub etnicznej (etnolekt). Zgodnie ze współczesną definicją naukową jako swoiste dialekty można rozpatrywać wszystkie odmiany języka, także standardowe (literackie); w lingwistyce czyni się zatem rozróżnienie między dialektami standardowymi a niestandardowymi (wernakularnymi). W języku codziennym, a także w niektórych tradycjach językoznawczych występuje węższe ujęcie, zgodnie z którym dialekt to regionalny (lub socjalny) wariant języka, z definicji przeciwstawiany standardowi, czyli jego skodyfikowanej formie normatywnej. W skrajnej definicji pojęcie dialektu odnosi się również do idiolektów, tj. kodów właściwych dla poszczególnych jednostek.
Oba podejścia do definicji dialektu funkcjonują równolegle, choć w przypadku niektórych języków podejścia wartościującego nie da się zastosować z przyczyn obiektywnych. Przykładem może być język włoski, w którym za język standardowy służy dialekt florencki, równoważny i równorzędny innym dialektom tego języka.
Poszczególne dialekty można często dzielić na mniejsze formy, odzwierciedlające ich wewnętrzne zróżnicowanie: warianty lub poddialekty (subdialekty), w polskiej tradycji językoznawczej nazywane gwarami. Terminy „dialekt” i „gwara” są jednak często traktowane jako równoznaczne, zarówno w języku codziennym, jak i w terminologii naukowej. W kontekście badań literaturoznawczych pojęciem w praktyce tożsamym z szerzej ujmowanym dialektem jest rejestr stylistyczny.
W języku codziennym mianem dialektów określa się również języki pozbawione formy pisanej lub standaryzacji, używane w krajach rozwijających się lub odizolowanych częściach świata. Takie znaczenie terminu nie znajduje szerokiej akceptacji w literaturze językoznawczej, gdzie mówi się raczej o językach wernakularnych. Ponadto specjaliści czynią rozróżnienie między terminami „dialekt”, „slang” i „akcent”: akcent w socjolingwistyce dotyczy jedynie sposobu wymowy, tzn. cech fonetycznych lub fonologicznych właściwych dla pewnej grupy ludzi, slang stanowi zaś zbiór specyficznych środków leksykalnych, zwykle nietrwałych i kojarzonych ze środowiskami młodzieżowymi. Dialektem nazywa się natomiast odmianę języka, która jest odrębna na płaszczyźnie gramatyki, również w zakresie fonologii, a często także na poziomie słownictwa.
Język a dialekt
Dialektami nazywane są różne odmiany jednego języka mówionego. O uznaniu jakiejś mowy za odrębny język, nie zaś za wariant danego języka decydują w znacznie większym stopniu rozstrzygnięcia pozajęzykoznawcze niż językoznawcze. W dyskusjach o różnicy pomiędzy językiem a dialektem często pojawia się aforyzm, przypisywany Maxowi Weinreichowi: „Język to dialekt z armią i flotą wojenną”. Jak głosi powiedzenie, rozróżnienie między terminami „język” a „dialekt” nie jest ścisłe: wydzielanie języków ma często charakter konwencjonalny i jest wyraźnie zależne od czynników socjopolitycznych.
Na gruncie językoznawstwa można uznać, że dwa kody komunikacyjne tworzą jeden język, jeśli są między sobą zrozumiałe. Kryterium to nie jest jednak stosowane w sposób ścisły, gdyż zjawisko wzajemnej zrozumiałości może przybierać różne stopnie nasilenia i występować w formie asymetrycznej. Rygorystyczne przestrzeganie tego kryterium uniemożliwiają również społeczne uwarunkowania językowe – wyodrębnianie języków bywa bowiem umotywowane powstawaniem organizmów państwowych oraz procesami standaryzacyjnymi zachodzącymi w obrębie kompleksów językowych (zob. Abstand- i Ausbausprachen). Istotną rolę odgrywa odgrywa także odległość geograficzna poszczególnych bytów językowych (por. przypadek języków polinezyjskich).
Przykładem mowy o spornym statusie jest kaszubszczyzna, uznawana przez niektórych specjalistów za dialekt języka polskiego, a przez innych za język zupełnie odrębny od polszczyzny ogólnej. Także wśród użytkowników mowy kaszubskiej nie ma jednomyślności na powyższy temat; Ministerstwo Edukacji RP uznało ostatecznie w 1996 roku kaszubszczyznę za język regionalny. Z drugiej strony język chiński oficjalnie (i przez większość użytkowników) uznawany jest za jeden język o dużej liczbie dialektów, pomimo że całkowicie wzajemnie niezrozumiałych, a specjaliści uznają go raczej za zespół języków. Poglądowi temu sprzyja fakt, iż wszystkie chińskie dialekty w piśmie są wzajemnie zrozumiałe.
W niektórych zakątkach świata, gdzie ludność posługuje się blisko spokrewnionymi i podobnymi językami, można mówić o istnieniu kontinuum, w którym trudno nakreślić granice między różnymi językami. Przykładowo pewne dialekty języka niderlandzkiego są zbliżone do gwar dolnoniemieckich, choć te używane w Holandii są uznawane za gwary niderlandzkie, a gwary spotykane w Niemczech – za gwary niemieckie. Rozróżnienie to wynika z czynników politycznych.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Dialektologia
Odmiany i style językowe |
1289 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Dolby%20Surround%20Pro%20Logic | Dolby Surround Pro Logic | Dolby Surround Pro Logic – format dekodowania dźwięku otaczającego, dookólnego ( – otaczać). Jest to ulepszona wersja systemu dźwięku przestrzennego Dolby Surround, tym razem z czterema kanałami: przednim lewym, przednim centralnym i przednim prawym oraz kanałem tylnym. System został opracowany przez Dolby Laboratories i wprowadzony na rynek elektroniki konsumpcyjnej w 1987 roku. Był to drugi (po Dolby Surround) system dźwięku dookólnego surround powszechnie przyjęty do użytku domowego. Zasada kodowania/dekodowania sygnału wywodzi się z opracowanego dla potrzeb kin profesjonalnego systemu Dolby Stereo.
Dolby Pro Logic wykorzystuje dekodowanie matrycowe 4-kanałowego sygnału zapisanego na dwóch ścieżkach, zgodnie z założeniami formatu Dolby Surround. Jak wiadomo, nagrania Dolby Surround można odtwarzać na sprzęcie bez dekodera Dolby Pro Logic otrzymując w takich warunkach stereo dwukanałowe. "Dolbyzowane" nagrania zapewniają też dobrą kompatybilność z odtwarzaniem monofonicznym. Sprzęt wyposażony w dekoder Dolby Pro Logic dekoduje matrycowo zakodowaną informację tak by stworzyć trzy kanały przednie oraz jeden kanał tylny odtwarzany przez dwa głośniki. W sumie do odtwarzania nagrań Dolby Surround (najlepiej) jak i Stereo (dodatkowa zaleta formatu) wykorzystuje się pięć zestawów głośnikowych. Tylny kanał surround ma pasmo ograniczone do zakresu 100Hz-7kHz i jest opóźniony zwykle o 20 ms. względem kanałów przednich.
Dzięki temu, że Dolby Surround nagrywa się na dwóch ścieżkach, każdy dwukanałowy system Hi-Fi nadaje się do zapisu dźwięku Pro Logic. Nagrania w Dolby Surround pojawiają się na różnych nośnikach jak VHS, CD czy Laserdisc.
Dolby Pro Logic II
Po roku 2000 pomysł rozwinięto po raz kolejny – powstał Dolby Pro Logic II.
Pozwala on na zapis w sygnale stereo pełnej ścieżki 5.1: lewy, centralny, prawy, lewy surround, prawy surround i głośnik niskotonowy (subwoofer).
Dolby Pro Logic IIx
Dostępny jest również system umożliwiający kodowanie i dekodowanie dźwięku w kanałach 5.1, 6.1, lub 7.1
Zobacz też
Dolby Digital
Linki zewnętrzne
oficjalna strona Dolby
Multimedia
cs:Dolby Pro Logic IIx |
1290 | https://pl.wikipedia.org/wiki/DIMM | DIMM | DIMM () – szereg standardów modułów pamięci RAM, w których styki złącza krawędziowego modułu znajdują się po obu stronach płytki drukowanej. Wcześniej stosowane moduły miały styki tylko z jednej strony i były oznaczane jako SIMM.
Miniaturowe moduły DIMM oznaczane są przez SO-DIMM.
Wraz ze zmianą stosowanych układów pamięci zmieniała się liczba styków modułu oraz miejsca wcięć (kluczy) zapobiegając włożeniu nieodpowiedniego modułu do gniazda.
Najpopularniejsze typy DIMM to:
72-pinowe, stosowane w SO-DIMM (32 bitowe)
144-pinowe, stosowane w SO-DIMM (64 bitowe)
168-pinowe, stosowane w SDR SDRAM
184-pinowe, stosowane w DDR SDRAM
240-pinowe, stosowane w DDR2 SDRAM
240-pinowe, stosowane w DDR3 SDRAM
288-pinowe, stosowane w DDR4 SDRAM
Zobacz też
SIPP
SIMM
RIMM
SO-DIMM
Serial Presence Detect (SPD)
Pamięci RAM |
1293 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Dydona%20i%20Eneasz | Dydona i Eneasz | Dydona i Eneasz () – opera w trzech aktach do libretta Nahuma Tate'a skomponowana przez Henry’ego Purcella. Po raz pierwszy wystawiona w Londynie w roku 1689.
Osoby
Dydona, królowa Kartaginy – mezzosopran lub sopran dramatyczny
Eneasz, wódz trojański – baryton
Belinda, służąca Dydony i jej powiernica – sopran
Czarownica – mezzosopran
Treść
Akt I
Królowa Kartaginy, Dydona, kocha Eneasza – wodza drużyny trojańskiej, który ocalał z pogromu zdobytej przez Greków Troi. Pierwsza dama dworu, Belinda, zapewnia Dydonę o wzajemności Eneasza, ale królowa na wszelki wypadek decyduje się przywitać go obojętnie. Mieszkająca w lesie Czarownica pragnie zguby Dydony i całej Kartaginy. Wie, że na drodze do szczęścia królowej może stanąć jedynie misja Eneasza w kraju Latynów.
Akt II
Na cześć gości z Troi w lesie odbywa się polowanie. Chór intonuje pieśń, wspominając legendę o bogini łowów Dianie i rozszarpanym przez własne psy młodzieńcu Akteonie. Pojawiają się Dydona i Eneasz, jednak z powodu nadciągającej burzy królowa wraca do pałacu. Przed Eneaszem zjawia się posłaniec bogów Merkury, który przynosi mu rozkaz Jowisza – wódz musi natychmiast wyruszać, aby wypełnić misję w kraju Latynów. Nie wie, że rzekomy Merkury to w rzeczywistości jeden z demonów, służących przebiegłej Czarownicy.
Akt III
Czarownica cieszy się, widząc rozpacz królowej Dydony. Co prawda Eneasz wyraża gotowość sprzeciwienia się woli bogów i pozostania w Kartaginie, jednak dumna Dydona nie wyraża na to zgody. Woli umrzeć, niż poślubić człowieka, który śmiał pomyśleć o jej porzuceniu.
Historia utworu
Opera powstała w 1680 r. w Londynie. Określenie gatunku nie jest możliwe – ani opera seria, ani tragedie lyrique; czasami określa się ją jako masque. Stylistyką nawiązuje do epoki późnego renesansu (bliżej szkoły florenckiej, niż weneckiej). Obecne są w niej dramatyczne recytatywy; krótkie arie; polifoniczne chóry; angielski kult śpiewu chóralnego; "malarstwo dźwiękowe", a także sceny komiczne. Jest w całości śpiewana i rozpoczyna się uwerturą francuską. Do znanych fragmentów należy Lament Dydony z 3 aktu: "When I am laid in earth", zgodnie z ówczesną tradycją oparty na basso continuo.
Bibliografia
Józef Kański, Przewodnik operowy
Opery Henry’ego Purcella
Opery XVII wieku
Opery w języku angielskim |
565015 | https://pl.wikipedia.org/wiki/James%20Ivory | James Ivory | James Francis Ivory (ur. 7 czerwca 1928 w Berkeley) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy.
Życiorys
Studiował architekturę na University of Oregon oraz sztukę filmową na University of Southern California. Jego pierwsze filmy powstały w ramach ćwiczeń uczelnianych, następnie kręcił filmy dokumentalne.
W 1961 wspólnie z Ismailem Merchantem, swoim partnerem życiowym, założył grupę producencką Merchant Ivory Productions. Ich wieloletni związek, jak i samą współpracę przerwała dopiero śmierć Merchanta w 2005. Ważną rolę w twórczości Ivory’ego odegrała także Ruth Prawer Jhabvala, współautorka scenariuszy do wielu jego filmów.
Ivory jest ceniony za stylowe adaptacje arcydzieł literatury angielskiej. Pierwszy wielki sukces odniósł ekranizacją powieści E.M. Forstera Pokój z widokiem (1985), która zdobyła szereg rozmaitych nagród. Równie dobre wrażenie zrobiły dwa filmy z Emmą Thompson i Anthonym Hopkinsem w rolach głównych – Powrót do Howards End (1992, ponownie na podstawie powieści Forstera) i Okruchy dnia (1993, ekranizacja książki Kazuo Ishiguro). Ivory zrealizował także trzy filmy na podstawie prozy Henry’ego Jamesa.
Jego filmy były wielokrotnie nominowane do Oscara w różnych kategoriach. Sam Ivory zdobył Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany do filmu Tamte dni, tamte noce (2017) Luki Guadagnino w wieku 89 lat. Stał się tym samym najstarszym laureatem Oscara w historii tych nagród.
Zasiadał w jury konkursu głównego na 50. MFF w Wenecji (1993).
Filmografia
reżyser
Shakespeare Wallah (1965)
Zwariowane party (The Wild Party 1975)
Europejczycy (The Europeans 1979)
Bostończycy (The Bostonians 1984)
Pokój z widokiem (A Room with a View 1986)
Maurycy (Maurice 1987)
Pan i pani Bridge (Mr. and Mrs. Bridge 1990)
Powrót do Howards End (Howards End 1991)
Okruchy dnia (The Remains of the Day 1993)
Jefferson w Paryżu (Jefferson in Paris 1995)
Picasso – twórca i niszczyciel (Surviving Picasso 1996)
Córka żołnierza nie płacze (Córka żołnierza nie płacze 1998)
Rozwód po francusku (Le Divorce 2003)
Biała hrabina (The White Countess 2005)
scenarzysta
Maurycy (Maurice 1987)
Córka żołnierza nie płacze (Córka żołnierza nie płacze 1998)
Rozwód po francusku (Le Divorce 2003)
Tamte dni, tamte noce (Call Me by Your Name, 2017)
Nagrody i nominacje
Przypisy
Linki zewnętrzne
Biografia na stronie Merchant Ivory Productions
Amerykańscy producenci filmowi
Amerykańscy reżyserzy filmowi
Amerykańscy scenarzyści filmowi
Laureaci nagród BAFTA
Laureaci Nagrody David di Donatello
Laureaci Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany
Ludzie urodzeni w Berkeley (Kalifornia)
Urodzeni w 1928 |
565019 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ulryk%20II%20Cylejski | Ulryk II Cylejski | Ulryk II Cylejski (niem. Ulrich von Cillei, węg. Cillei Ulrik , ur. 1406, zm. 9 listopada 1456) − hrabia Celje, ostatni przedstawiciel rodu.
Ulryk II był synem Fryderyka II i jego żony, Elżbiety Frankopanskiej. Niewiele wiadomo o jego młodości, ok. 1432 ożenił się z Katarzyną Branković, córką władcy Serbii, Đurađa Brankovicia.
Jego wpływ na sprawy Królestwa Węgier i Świętego Cesarstwa Rzymskiego wkrótce stał się większy niż ojca, z którym został podniesiony do rangi księcia cesarstwa przez cesarza Zygmunta Luksemburskiego w 1436. Doprowadziło to do waśni z austriackim rodem Habsburgów, który jednak szybko wygaszono. Król niemiecki Albrecht II Habsburg uczynił Ulryka swoim przedstawicielem w Czechach. Po śmierci Alberta w 1439 Ulryk wziął pod opiekę wdowę po nim, Elżbietę Luksemburską. W 1452 przeforsował koronację jej syna, Władysława Pogrobowca, na króla Węgier.
Został zamordowany przez Władysława Hunyadyego w Belgradzie.
Dynastia cylejska
Urodzeni w 1406
Zmarli w 1456 |
1294 | https://pl.wikipedia.org/wiki/D%C5%82ugo%C5%9B%C4%87%20geograficzna | Długość geograficzna | Długość geograficzna (ang. longitude; symbol λ) – jedna ze współrzędnych geograficznych, kąt dwuścienny zawarty między półpłaszczyzną południka zerowego (południka przechodzącego przez park w Greenwich), a półpłaszczyzną południka przechodzącego przez dany punkt na powierzchni Ziemi.
Punkty położone na półkuli wschodniej, czyli na wschód od południka zerowego do 180°, mają długość geograficzną wschodnią (symbol E), czasem nazywaną też długością geograficzną dodatnią. Punkty położone na półkuli zachodniej, czyli na zachód od 0° do 180°, mają długość geograficzną zachodnią (symbol W), czyli ujemną. Wszystkie punkty położone na tym samym południku mają tę samą długość geograficzną.
W zależności od długości geograficznej, można obliczać matematycznie czas słoneczny miejscowy. Począwszy od południka zerowego, na którym czas nosi nazwę czasu uniwersalnego (GMT) to:
na wschód dodaje się godziny (GMT + X)
na zachód odejmuje się godziny (GMT – X)
Do obliczeń czasu:
15° to jedna godzina, (360°/24h = 15°)
1° to 4 minuty.
W przeszłości dla wyznaczania długości geograficznej istotne było od którego południka ją liczono. Wyznaczano ją m.in. od Ferro na Wyspach Kanaryjskich, Paryża, Rzymu i Pułkowa k. Petersburga. W 1911 Międzynarodowa Unia Geograficzna przyjęła za powszechnie obowiązujący południk przechodzący przez główny teleskop w Królewskim Obserwatorium Astronomicznym w Greenwich (dzielnica Londynu).
Historia
Pomiar długości geograficznej jest istotny zarówno dla potrzeb kartografii, jak nawigacji morskiej. Marynarze i podróżnicy w przeszłości często stykali się z problemem jej precyzyjnego określenia. Szerokość geograficzna była obliczana z pomocą kwadrantu lub astrolabium, poprzez pomiar położenia Słońca lub wybranych gwiazd, ale długości geograficznej nie można było określić w podobny sposób. Amerigo Vespucci był prawdopodobnie pierwszym, który zaproponował rozwiązanie, poświęcając wiele czasu i sił na studiowanie problemu podczas swoich podróży po Nowym Świecie.
Poprzez porównanie względnych pozycji Księżyca i Marsa z ich oczekiwanymi pozycjami, Vespucci mógł z grubsza oszacować swoje położenie względem długości geograficznej. Jednak jego metoda miała kilka ograniczeń: po pierwsze, wymagała wystąpienia specyficznego zjawiska astronomicznego (w tym wypadku, przejścia Marsa w tej samej rektascensji co Księżyc) i obserwator musiał porównać obserwacje z danymi z almanachu. Trzeba było również znać dokładny czas, a to było trudne do ustalenia w dalekich krajach; dodatkowo metoda wymagała stabilnej platformy obserwacyjnej, o którą trudno na statku kołyszącym się na morzu.
W odróżnieniu od szerokości geograficznej, której naturalnym punktem zerowym, czyli punktem odniesienia, jest równik, dla długości geograficznej taki punkt nie istnieje. Zatem południk odniesienia, południk zerowy, musi być wybrany umownie. Częstą praktyką było uznawanie południka przechodzącego przez stolicę kraju, z którego wywodził się obserwator, za południk odniesienia. Brytyjscy kartografowie od dawna używali południka przechodzącego przez Greenwich w Londynie, ale w użyciu były jeszcze inne umowne "południki zerowe", przechodzące przez np. El Hierro, Rzym, Kopenhagę, Jerozolimę, Petersburg, Pizę, Paryż, Filadelfię czy Waszyngton. W 1884 w Waszyngtonie odbyła się międzynarodowa konferencja (International Meridian Conference), która zaakceptowała południk Greenwich jako uniwersalny południk zerowy.
Zobacz też
chronometr
układ ekliptyczny
strefa czasowa
szerokość geograficzna
Przypisy
Mechanika nieba
Nawigacja |
565021 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Brent%20Jett | Brent Jett | Brent Ward Jett, Jr. (ur. 5 października 1958 w Pontiac w stanie Michigan) – amerykański astronauta, pilot wojskowy, komandor United States Navy.
Wykształcenie i służba wojskowa
1976 – szkołę średnią (Northeast High School) ukończył w Oakland Park, stan Floryda.
1981 – został absolwentem Akademii Morskiej Stanów Zjednoczonych w Annapolis (United States Naval Academy), stan Maryland, otrzymując licencjat z aeronautyki. W maju rozpoczął służbę w Marynarce Wojennej Stanów Zjednoczonych.
1983–1988 – w marcu 1983 uzyskał kwalifikacje pilota lotnictwa morskiego i został skierowany do 101 eskadry myśliwców stacjonującej w bazie lotniczej Oceana (Naval Air Station Oceana) w Virginia Beach, stan Wirginia, gdzie przeszedł przeszkolenie na samolotach typu F-14 Tomcat. Później przeniesiono go do 74 eskadry myśliwców mających swoją bazę na lotniskowcu USS Saratoga. Latając na F-14 Tomcat uczestniczył w dwóch rejsach po Morzu Śródziemnym i Oceanie Indyjskim. Zdobył też uprawnienia LSO (Landing Signal Officer) – oficera pomagającego pilotom w lądowaniu na lotniskowcu. W czasie służby przeszedł kurs w Szkole Myśliwców Lotnictwa Morskiego „TOPGUN” (Navy Fighter Weapon School - TOPGUN).
1989 – po ukończeniu Podyplomowej Szkoły Marynarki Wojennej (U.S. Naval Postgraduate School) w Monterey, stan Kalifornia, uzyskał tytuł magistra w dziedzinie inżynierii lotniczej i w czerwcu został przyjęty do Szkoły Pilotów Doświadczalnych Marynarki (U.S. Naval Test Pilot School), której absolwentem został w 1990.
1990 – rozpoczął służbę jako pilot doświadczalny w jednym z wydziałów Centrum Lotnictwa Doświadczalnego Marynarki Wojennej (Naval Air Test Center). Latał na samolotach typy F-14A/B/D, T-45A i A-7E.
1991 – powrócił do służby na lotniskowcu USS Saratoga w 74 eskadrze myśliwców, gdzie pilotował F-14B.
2007 – w lipcu opuścił US Navy i przeszedł w stan spoczynku.
Na przeszło 30 typach różnych samolotów wylatał ponad 5000 godzin. Wykonał ponad 450 lądowań na lotniskowcu.
Kariera astronauty
31 marca 1992 – został wybrany do 14 grupy astronautów NASA, która liczyła 24 osoby. Znaleźli się w niej również przedstawiciele Francji, Włoch, Kanady i Japonii. Od sierpnia rozpoczął szkolenie w Johnson Space Center.
1994-1995 – po ukończeniu dwuletniego przeszkolenia podstawowego, podczas którego zdobył kwalifikacje pilota wahadłowca, Jett trafił do Biura Astronautów NASA. Bardzo szybko włączono go do załogi misji STS-72.
11-20 stycznia 1996 – wziął udział w locie STS-72 wahadłowca Endeavour.
1997 – był pilotem misji STS-81 na wahadłowcu Atlantis (12–22 stycznia). Od czerwca 1997 do lutego 1998 był przedstawicielem NASA w Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina w Gwiezdnym Miasteczku pod Moskwą.
1998 – został wyznaczony dowódcą wyprawy STS-97 na wahadłowcu Endeavour.
od 30 listopada do 11 grudnia 2000 – uczestniczył w locie STS-97/ISS 4A.
27 lutego 2002 – był wyznaczony na dowódcę misji STS-115, która pierwotnie miała mieć miejsce w 2003. Po katastrofie Columbii lot był jednak wielokrotnie przekładany.
9-21 września 2006 – na pokładzie wahadłowca Atlantis uczestniczył w misji STS-115.
2013 – w styczniu opuścił NASA.
Loty kosmiczne
STS-72 (Endeavour F-10);
W dniach 11-20 stycznia 1996 uczestniczył jako pilot misji w locie STS-72. Razem z nim w kosmos polecieli: Brian Duffy (dowódca), Leroy Chiao (specjalista misji MS-1), Winston E. Scott (MS-2), astronauta japoński Kōichi Wakata (MS-3) oraz Daniel T. Barry (specjalista misji MS-4). 14 stycznia astronauci przechwycili na orbicie okołoziemskiej i umieścili w ładowni promu japońskiego satelitę badawczego SFU (Space Flyer Unit). Na 50 godzin umieszczono również w kosmosie naukowo-badawczego satelitę OAST-Flyer (Office of Aeronautics and Space Technology Flyer). W tym czasie oddalił się on od wahadłowca na odległość 72 km. Astronauci dwukrotnie opuszczali pokład Endeavour i w otwartej przestrzeni kosmicznej przeprowadzali eksperymenty technologiczne przydatne do planowanych prac przy montażu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Poza tym prowadzono obserwacje atmosfery Ziemi oraz badania medyczno-biologiczne. Wahadłowiec zakończył misję 20 stycznia 1996, lądując na bieżni Kennedy Space Center.
STS-81 (Atlantis F-18);
12 stycznia 1997 Brent Jett rozpoczął swój drugi lot w kosmos. Ponownie pełnił funkcję pilota podczas lotu promu Atlantis w czasie misji STS-81. Dowódcą wyprawy był Michael A. Baker, a specjalistami misji: Peter J. K. Wisoff (MS-1), John M. Grunsfeld (MS-2), Marsha S. Ivins (MS-3) oraz Jerry M. Linenger (MS-4). Był to piąty lot wahadłowca Atlantis w kierunku radzieckiej stacji kosmicznej Mir. Na pokładzie wahadłowca na pokład Mira został dostarczony astronauta Jerry Linenger. Pozostał on na stacji razem z radzieckimi kosmonautami, a na Ziemię na pokładzie Atlantisa powrócił John Blaha, który pracował na stacji Mir przez kilka miesięcy. Poza tym wahadłowiec przywiózł zapasy dla stałej załogi Mira. W czasie lotu przeprowadzono szereg eksperymentów technologicznych i medyczno-biologicznych. Po wykonaniu zaplanowanego programu misji wahadłowiec wylądował na bieżni KSC 22 stycznia 1997.
STS-97/ ISS 4A (Endeavour F-15);
30 listopada 2000 Brent Jett po raz trzeci udał się w kosmos, tym razem jako dowódca promu Endeavour, podczas misji STS-97. Udział w niej wzięli również: pilot – Michael J. Bloomfield, specjaliści misji: Joseph R. Tanner (MS-1), astronauta z Kanady J. J.-P. Marc Garneau (MS-2), oraz Carlos I. Noriega (MS-3). Podczas lotu prom Endeavour połączył się z Międzynarodową Stacją Kosmiczną. Podczas EVA-1 dwaj astronauci zainstalowali na powierzchni stacji konstrukcję P6 z panelami baterii słonecznych. Z pokładu ISS pomagał im Marc Garneau sterując manipulatorem RMS. W ciągu następnych dni astronauci wielokrotnie testowali panele baterii słonecznych. Podczas EVA-2 podłączono nową konstrukcję do szyny zasilającej. 7 grudnia 2000 Tanner i Noriega poprawili naciągi na obu panelach, zainstalowali kilka anten i podłączyli kamerę, potrzebną w misji STS-98 do naprowadzenia modułu Destiny. Dopiero 8 grudnia 2000 astronauci z wyprawy STS-97 weszli do modułu Unity i spotkali się z pierwszą stałą załogą Międzynarodowej Stacji Kosmicznej – Williamem Shepherdem, Jurijem Gidzenko i Siergiejem Krikalowem. Obie załogi przetestowały nową konfigurację stacji (z rozwiniętymi panelami P6), a następnie przeniosły wyposażenie i zaopatrzenie na pokład ISS. Na pokład Endeavour przeniesiono z kolei zużyte lub niesprawne elementy. 9 grudnia, po odcumowaniu od ISS, wahadłowiec przez 45 minut obleciał stację, fotografując jej powierzchnię, a następnie rozpoczął lot autonomiczny. 11 grudnia 2000 załoga wylądowała pomyślnie na bieżni KSC.
Odznaczenia i nagrody
Naval Astronaut Badge
Naval Aviator Badge
Defense Superior Service Medal
Legia Zasługi
Distinguished Flying Cross
Defense Meritorious Service Medal
Navy Commendation Medal
NASA Outstanding Leadership Medal
NASA Exceptional Service Medal
NASA Exceptional Engineering Achievement Medal
NASA Space Flight Medal – czterokrotnie
Dyplom Akademii Morskiej Stanów Zjednoczonych za zajęcie 1. miejsca wśród 976 absolwentów rocznika (1981)
Ukończona z wyróżnieniem w Szkoła Pilotów Doświadczalnych Marynarki (US Naval Test Pilot School) (1995)
Wykaz lotów
Zobacz też
alfabetyczna lista astronautów
grupy i oddziały astronautów
Przypisy
Linki zewnętrzne
Biografia na stronie NASA
Biogram na stronie Spacefacts
Absolwenci Akademii Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych
Amerykańscy astronauci
Amerykańscy oficerowie marynarki
Amerykańscy piloci wojskowi
Odznaczeni Defense Superior Service Medal
Odznaczeni Distinguished Flying Cross (Stany Zjednoczone)
Odznaczeni Medalem Pochwalnym (USA)
Odznaczeni Medalem Za Lot Kosmiczny
Odznaczeni Legią Zasługi
Piloci doświadczalni-astronauci
Urodzeni w 1958 |
1295 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Deflacja%20%28ekonomia%29 | Deflacja (ekonomia) | Deflacja (z łac. deflo) – długotrwały spadek przeciętnego poziomu cen w gospodarce przekładający się na wzrost siły nabywczej pieniądza.
W warunkach deflacji za tę samą ilość pieniędzy można kupować więcej towarów i usług. Przeciwieństwem deflacji jest inflacja.
Historia
Przed 1930 rokiem w większości państw rozwiniętych deflacja była tak samo częstym zjawiskiem jak inflacja. Wraz ze spopularyzowaniem się teorii popytowych – głównie za sprawą Johna Maynarda Keynesa – zjawisko deflacji stało się rzadkie.
Współcześnie deflacja występuje bardzo rzadko, gdyż w polityce ekonomicznej większości państw dominuje presja na utrzymywanie stałej, niewielkiej inflacji, uważanej obecnie przez sporą część ekonomistów za korzystną dla gospodarki (zwolennicy interwencyjnej polityki podaży pieniądza). Występowanie deflacji (jak na przykład w latach 90. XX wieku w Japonii) wiąże się zazwyczaj ze stagnacją gospodarczą przy jednoczesnym wysokim zadłużeniu wewnętrznym.
W sierpniu 2014 roku Główny Urząd Statystyczny i Narodowy Bank Polski zakomunikowały, że oznaki deflacji pojawiły się w Polsce (po raz pierwszy od 1972 roku).
W niektórych dziedzinach gospodarki obserwuje się częste spadki cen (np. telekomunikacja i informatyka, gdzie spadek cen urządzeń i usług nawet w skali jednego roku potrafi przekroczyć 50%), ale nie świadczy to bezpośrednio o deflacji – jest to efekt postępu technologicznego i wzrostu produkcji.
Przyczyny deflacji
brak proporcjonalnej do wzrostu gospodarczego emisji pieniądza (kurcząca się podaż pieniądza);
recesja i silny spadek popytu;
nadmierne wolne moce produkcyjne;
nadmierne oprocentowanie lokat terminowych przez co tezauryzacja pieniądza staje się opłacalna;
spłatę zobowiązań kredytowych przy braku emisji pieniądza i wstrzymaniu akcji kredytowej.
Skutki deflacji
wzrost siły nabywczej pieniądza;
konsumpcja i zamówienia przemysłu są odsuwane w czasie (w oczekiwaniu na niższe ceny), co może wywołać recesję;
wzrost realnego zadłużenia (wzrost realnych stóp procentowych), co może prowadzić do upadłości przedsiębiorstw i banków.
Walka z deflacją
emisja pieniędzy ożywiająca popyt – wyrównanie niedoboru pieniądza na rynku, który wywołał deflację;
obniżenie stóp procentowych, dzięki czemu inwestycje w realną gospodarkę stają się bardziej opłacalne od tezauryzacji pieniędzy;
ujemne oprocentowanie lokat terminowych jako opłata za „parkowanie” pieniądza (koncepcja niemieckiego ekonomisty Silvio Gesella);
roboty publiczne zmniejszające bezrobocie, prowadzące do odbudowania popytu poprzez wypłacanie pensji robotnikom (koncepcja Johna Maynarda Keynesa);
negatywny podatek dochodowy (NIT) – dofinansowanie najniżej zarabiających (koncepcja Miltona Friedmana).
Przypisy
Bibliografia
Inflacja |
190242 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pi%C5%82ka%20no%C5%BCna%20pla%C5%BCowa | Piłka nożna plażowa | Piłka nożna plażowa (ang. beach soccer) - gra zespołowa, wariant piłki nożnej rozgrywany na piasku. Celem gry jest zdobycie jak największej liczby bramek. Nie jest to dyscyplina olimpijska, ale beach soccer jest rozgrywany na Światowych Igrzyskach Sportów Plażowych, Plażowych igrzyskach azjatyckich oraz Igrzyskach Europejskich.
Historia
Pierwsze profesjonalne zawody w beach soccera (turniej towarzyski) rozegrane zostały w Miami w 1993, zaś premierowe Mistrzostwa świata w piłce nożnej plażowej odbyły się w 1995 na plaży Copacabana w Rio de Janeiro. Od 2009 Mistrzostwa rozgrywane są co dwa lata. Kolejnym krokiem w promocji tej dyscypliny sportu na świecie jest seria pokazowych imprez, przeprowadzonych od 1996 pod nazwą Pro Beach Soccer Tour. W 1998 rozegrano w Monako premierową edycję Europejskiej Ligi Beach Soccera nad którą patronat objął 14. książę Monako - Albert II Grimaldi. W 2000 do życia powołana została świata organizacja Beach Soccer Worldwide. W 2005 (na mocy umowy podpisanej pomiędzy BSWW i FIFA) - przy tej drugiej organizacji powstała komórka o nazwie FIFA Beach Soccer, odpowiedzialna za organizację Mistrzostw Świata.
Zasady gry
Oficjalne zasady zostały przyjęte w 1992 roku.
Źródła:
Zawodnicy
Gra rozgrywana jest pomiędzy dwiema drużynami, każda z nich jest złożona z czterech zawodników w polu i bramkarza. Aby mecz mógł się rozpocząć obie drużyny muszą mieć minimum pięciu graczy.
Liczba zmian jest nieograniczona, zmiany są lotne. Na ławce zmian powinno być od 5 do 7 zawodników. Gracz rezerwowy może wejść na boisko tylko po tym, jak gracz, którego zmienia otrzymał plastron przekazany od rezerwowego. Stroje zawodników składają się ze spodenek oraz koszulki. Zawodnicy nie mogą nosić butów, ale dozwolone jest użycie miękkich ochraniaczy na kostki, ściągaczy, skarpetek lub bandaży. Bramkarz nie musi mieć obowiązku noszenia rękawic. Golkiperzy powinni nosić stroje kontrastujące od kolorów koszulek zawodników lub sędziów.
Dozwolone jest dotykanie piłki każdą częścią ciała z wyjątkiem rąk, bramkarz może dotykać piłki ręką tylko w swoim polu karnym. Bramkarz nie może posiadać piłki w polu karnym dłużej niż 4 sekundy. Bramkarz może złapać piłkę podaną przez zawodnika swojej drużyny tylko jeden raz, dopóki piłki nie dotknie zawodnik drużyny przeciwnej.
Czas gry
Gra trwa 36 minut i składa się z 3 tercji, z których każda ma 12 minut. Przerwa między tercjami wynosi 3 minuty. Jest on odmierzany przez oficjalny zegar i jest zatrzymywany podczas przerw w grze. Każdy mecz musi mieć swojego zwycięzcę (nie ma remisów). W razie remisu po 3 tercjach jest zarządzana trzyminutowa dogrywka. W razie remisu po dogrywce następuje seria rzutów karnych, która jest rozgrywana według zasady złotego gola (rzuty karne są rozgrywane do momentu osiągnięcia jednobramkowej przewagi po jakiejkolwiek kolejce).
Czas jest zatrzymywany w momencie, gdy zostaje strzelony gol, zawodnik odniesie kontuzję wymagającą interwencji służb medycznych, jest rzut wolny lub rzut karny. Czas nie jest zatrzymywany, gdy piłka wyjdzie na aut.
Sędziowie
Mecz kontroluje 3 sędziów, z których 2 znajduje się przy liniach bocznych, a 1 kontroluje zmiany. Sędziowie nie sygnalizują końca tercji, ale zatrzymują czas podczas przerw w grze. Tylko pierwszy sędzia ma prawo do oceny stanu piłki.
Stałe fragmenty gry
Po faulu, zagraniu ręką, błędzie zmiany lub przetrzymaniu przez bramkarza piłki w swoim polu karnym przez okres dłuższy niż 4 sekundy następuje rzut wolny. W przypadku rzutu wolnego po faulu rzut wolny musi być wykonywany przez zawodnika sfaulowanego, chyba że ten zszedł z boiska. Podczas wykonywania rzutu wolnego żaden zawodnik z wyjątkiem bramkarza nie może zasłaniać bramki. W przypadku rzutu wolnego na połowie ataku wszyscy zawodnicy w grze znajdują się maksymalnie na linii strzału. Kiedy faul odgwizdany jest na połowie obrony, zawodnicy tworzą wizualny szpaler prowadzący na szerokość narożnych chorągiewek. Po wejściu zawodnika rezerwowego przed zejściem zawodnika zmienionego (błąd zmiany) drużyna przeciwna wykonuje rzut wolny ze środka boiska.
Po wyjściu piłki poza pole gry piłka może być wprowadzana do gry poprzez wrzut piłki rękoma zza głowy lub poprzez kopnięcie piłki położonej na piasku.
Rzut karny jest zarządzany po faulu dokonanym przez zawodnika w swoim polu karnym lub zagraniu ręką w swoim polu karnym. Jest on wykonywany z odległości 9 metrów od bramki na środku wizualnej linii wyznaczającej pole karne.
Po wyjściu piłki za linię końcową (po dotknięciu piłki przez zawodnika tej drużyny, której jest linia) zarządzany jest rzut rożny, który jest wykonywany przez drużynę przeciwną. Jeśli jako ostatni piłkę dotknął zawodnik drużyny przeciwnej, to grę wznawia bramkarz poprzez wyrzut piłki z własnego pola karnego.
Po strzelonej bramce gra jest wznawiana od środka boiska przez drużynę, która straciła bramkę. Rozpoczęcie pierwszych dwóch tercji jest naprzemienne. Przed rozpoczęciem meczu oraz przed trzecią tercją zarządzane jest losowanie. Gola nie można strzelić bezpośrednio kopnięciem rozpoczynającym mecz. Piłka powinna być podana przynajmniej raz i musi być zagrana minimum na odległość równą jej średnicy zanim dotknie jej inny gracz.
Kartki
Sędzia może pokazać zawodnikowi żółtą lub czerwoną kartkę. Żółta kartka oznacza ostrzeżenie. Dwie żółte kartki skutkują kartką czerwoną. Żółta kartka jest przyznawana zawodnikowi, który drugi raz będąc rezerwowym wszedł na boisko przed zejściem gracza zmienianego.
Jeżeli drużyna pozostanie z mniej niż trzema graczami zdolnymi do gry (w związku z akcjami dyscyplinarnymi), zostanie uznana za drużynę przegraną niezależnie od wyniku gry sprzed momentu, kiedy gra została zatrzymana. W tym wypadku zarządzony będzie wynik meczu 10:0 dla drużyny wygrywającej.
Natomiast przy dostaniu kartki czerwonej zawodnik musi opuścić boisko do końca meczu. Po dwóch minutach (lub w przypadku straconej bramki w tym okresie) drużyna może w jego miejsce wprowadzić innego zawodnika.
Boisko
Boisko jest pokryte piaskiem i ma 35-37 metrów długości i 26-28 metrów szerokości, a bramki mają 2,2 metra wysokości i 5,5 metra szerokości. Bramki są umieszczone pośrodku końcowych linii boiska. Do jej poprzeczki i słupków zamontowana jest siatka.
Na boisku nie ma linii wyznaczających pole karne i środek boiska, są tylko linie ograniczające boisko. Linie ograniczające boisko mają 10 cm szerokości i powinny być zrobione z taśmy w kolorze kontrastującym z piaskiem. Powinny być one przymocowane przy pomocy kotwic piaskowych i zaczepione do bramek i słupków. Boisko powinno być otoczone strefą dwumetrowej szerokości.
Linia środkowa i linia końca pola karnego jest wyznaczona przez dwie chorągiewki, które są poza boiskiem (w odległości 1 m za linią). Pole karne rozpoczyna się w odległości 9 metrów od bramki. W narożnikach boiska są 4 czerwone chorągiewki. Chorągiewki wyznaczające środek boiska również są czerwone, a chorągiewki z pola karnego są żółte. Chorągiewki powinny mieć 1,5 m wysokości (licząc od powierzchni piasku), nie powinny mieć ostrych zakończeń oraz powinny być wykonane z niełamliwego plastiku. Mogą być wbite w piasek albo osadzone w specjalnej podstawie.
Rozgrywki międzynarodowe
Poniższa tabela przedstawia zwycięzców międzynarodowych imprez w beach soccerze.
Zobacz też
Piłka nożna plażowa w Polsce
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona BSWW (ang.)
!
Sporty plażowe |
565022 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Reprezentacja%20Samoa%20w%20pi%C5%82ce%20no%C5%BCnej%20m%C4%99%C5%BCczyzn | Reprezentacja Samoa w piłce nożnej mężczyzn | Reprezentacja Samoa w piłce nożnej członkiem FIFA jest od 1986. Należy do najsłabszych drużyn tej organizacji.
Nigdy jeszcze nie zakwalifikowała się do Mistrzostw Świata, natomiast w Pucharze Narodów Oceanii wystąpiła tylko dwa razy, w 2012 przegrywając wszystkie 3 mecze grupowe oraz w 2016.
Samoa zajmuje obecnie 5. miejsce w Oceanii (lipiec 2015).
Obecnym selekcjonerem kadry Samoa jest Scott Easthope
Eliminacje do Mistrzostw Świata 2014
Druga runda
Grupa A
Udział w Mistrzostwach Świata
1930 – 1962 – Nie brało udziału (było kolonią nowozelandzką)
1966 – 1990 – Nie brało udziału (jako Samoa Zachodnie)
1994 – Wycofało się z eliminacji (jako Samoa Zachodnie)
1998 – 2022 – Nie zakwalifikowało się
Udział w Pucharze Narodów Oceanii
1973 – 1980 – Nie brało udziału (jako Samoa Zachodnie)
1996 – Nie zakwalifikowało się (jako Samoa Zachodnie)
1998 – 2008 – Nie zakwalifikowało się
2012 – Faza grupowa
2016 – Faza grupowa
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna witryna związku
RSSSF – archiwum wyników
Reprezentacja Samoa w piłce nożnej
Piłka nożna |
565024 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Jack%20Warden | Jack Warden | Jack Warden, właśc. John H. Lebzelter (ur. 18 września 1920 w Newark, zm. 19 lipca 2006 w Nowym Jorku) – amerykański aktor filmowy, teatralny i telewizyjny. Był dwukrotnie nominowany do Oscara za drugoplanowe role w filmach: Szampon (1975; reż. Hal Ashby) oraz Niebiosa mogą zaczekać (1978; reż. Warren Beatty i Buck Henry).
W młodości był zawodowym bokserem, w czasie II wojny światowej służył w armii, najpierw jako marynarz, a potem jako spadochroniarz. Karierę aktorską rozpoczął w teatrach nowojorskich, debiutował na Broadwayu w 1952. Na dużym ekranie pojawił się po raz pierwszy w epizodycznej roli w filmie Asfaltowa dżungla z 1950. Pierwszą ważną rolę zagrał 7 lat później w legendarnym filmie Sidneya Lumeta Dwunastu gniewnych ludzi. W sumie zagrał w około 80 filmach; pojawił się także w dziesiątkach seriali telewizyjnych.
Od 1958 był żonaty z aktorką Vandą Dupree. Od lat 70. pozostawali faktycznie w separacji, jednak nigdy nie wzięli rozwodu. Mieli jednego syna, Christophera.
Zmarł w szpitalu w Nowym Jorku w wieku 86 lat.
Filmografia
Stąd do wieczności (1953) jako Buckley
Człowiek, który pokonał strach (1957; znany również pod tytułem – Na skraju miasta) jako Charles Malik
Dwunastu gniewnych ludzi (1957) jako przysięgły nr 7
Dramat w głębinach (1958) jako Mueller
Wściekłość i wrzask (1959) jako Ben Compson
Ucieczka z Zahrainu (1962) jako Huston
Rafa Donovana (1963) jako dr William Denham
Żegnaj Braverman (1968) jako Barnet Weinstein
Kim jest Harry Kellerman i dlaczego wygaduje o mnie te okropne rzeczy? (1971) jako dr Solomon F. Moses
Billy Dwa Kapelusze (1973) jako szeryf Gillford
Kariera Duddy Kravitza (1974) jako Max
Szampon (1975) jako Lester Carp
Wszyscy ludzie prezydenta (1976) jako Harry M. Rosenfeld
Atak na Entebbe (1977) jako gen. Mordechaj Gur
Biały bizon (1977) jako Charlie Zane
Niebiosa mogą zaczekać (1978) jako Max Corkle
Śmierć na Nilu (1978) jako dr Ludwig Bessner
Mistrz (1979) jako Jackie
Wystarczy być (1979) jako prezydent „Bobby”
...i sprawiedliwość dla wszystkich (1979) jako sędzia Francis Rayford
Po tragedii Posejdona (1979) jako Harold Meredith
Używane samochody (1980) jako Luke Fuchs
Jak świetnie (1981) jako Jack Fine
Muppety na tropie (1981) jako wydawca, pan Tarkenian
Werdykt (1982) jako Mickey Morrissey
Świry (1984) jako Garvey
Alicja w Krainie Czarów (1985) jako Sowa
Wrzesień (1987) jako Lloyd
Presidio (1988) jako mjr Ross Maclure
Wszyscy wygrywają (1990) jako sędzia Harry Murdoch
Kochany urwis (1990) jako „Big” Ben Healy
Kochany urwis 2 (1991) jako „Big” Ben Healy
Odszedł bez słowa (1992) jako Jack Scanlan
Mroki miasta (1992) jako Al Grossman
Zabaweczki (1992) jako generał Zevo
Adwokat diabła (1993) jako Moe
Strzały na Broadwayu (1994) jako Julian Marx
Kochany urwis 3 (1995) jako „Big” Ben Healy
Jej wysokość Afrodyta (1995) jako Tiresias
Rzeczy, które robisz w Denver, będąc martwym (1995) jako Joe Heff
Ja cię kocham, a ty śpisz (1995) jako Saul
Małpa na boisku (1996; inny tytuł – Ed) jako Chubb
Wyspa przy ulicy Ptasiej (1997) jako Boruch
Senator Bulworth (1998) jako Eddie Davers
Brudna robota (1998) jako „Pops” McKenna
Sezon rezerwowych (2000) jako Edward O’Neil
Linki zewnętrzne
Amerykańscy aktorzy filmowi
Urodzeni w 1920
Zmarli w 2006
Ludzie urodzeni w Newark (New Jersey) |
565026 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz%20Ob%C5%82%C4%85k | Tadeusz Obłąk | Tadeusz Obłąk (ur. 25 marca 1922 w Borzęcinie, zm. 18 lipca 2006 w Mediolanie) – polski jezuita prowadzący przez 50 lat pracę misyjną w Japonii.
Życiorys
Był bratem Jana Obłąka późniejszego biskupa warmińskiego. Po wojnie zdał maturę w Tarnowie i w sierpniu wstąpił do zakonu jezuitów. Odbył nowicjat w Starej Wsi koło Brzozowa, następnie studiował filozofię w Krakowie i teologię w Warszawie.
Do zakonu jezuitów wstąpił w 1945. Święcenia kapłańskie przyjął w Warszawie z rąk kardynała Stefana Wyszyńskiego 23 sierpnia 1953, na miesiąc przed aresztowaniem prymasa. Studiował prawo kanoniczne na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie.
Na misję do Japonii wyjechał w 1956 roku. Wykładał prawo kanoniczne na jezuickim Uniwersytecie Sophia w Tokio. W Japonii pełnił funkcję oficjała sądu biskupiego oraz duszpasterza Polonii w stolicy kraju. Został odznaczony Krzyżem Oficerskim I Klasy.
Podczas wizyty Jana Pawła II w Japonii w 1981 był jego tłumaczem.
Zmarł nagle 18 lipca 2006 na lotnisku w Mediolanie, w drodze do Polski. Spoczywa w zakonnym grobowcu na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Linki zewnętrzne
Polscy misjonarze jezuiccy
Polscy prezbiterzy jezuiccy
Urodzeni w 1922
Zmarli w 2006 |
190251 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mordowia | Mordowia | Mordowia, Republika Mordowii (ros. Республика Мордовия, mordw. Мордовия Республикась), dawniej: Mordwa – republika położona w europejskiej części Federacji Rosyjskiej.
Geografia
Mordowia położona jest we wschodniej części Niziny Wschodnioeuropejskiej. Zachodnie obszary republiki znajdują się w obrębie Niziny Ocko-Dońskiej. Części środkowa i wschodnia położone są w obrębie Wyżyny Nadwołżańskiej.
Mordowia graniczy na północy z obwodem niżnonowogrodzkim, na północnym wschodzie – z Czuwaszją, na wschodzie – z obwodem uljanowskim, na południu – z obwodem penzeńskim i na zachodzie – z obwodem riazańskim.
Strefa czasowa
Mordowia należy do moskiewskiej strefy czasowej (MSK). UTC +3:00 przez cały rok. Wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+3:00, a czas letni – UTC+4:00.
Demografia
Według rosyjskiego spisu ludności z 2010 roku narody mordwińskie stanowią w republice 40% ludności, co stanowi najwyższy odsetek od II połowy XIX wieku. Liczebność przedstawicieli grupy Erzja, którzy zamieszkują głównie na wschodzie Mordowii, wynosi 160 tysięcy osób. Przedstawiciele grupy Moksza zamieszkują na zachodzie republiki w liczbie około 180 tysięcy osób. Języki moksza i erzja, czasami uważane za dialekty języka mordwińskiego, są ze sobą spokrewnione, aczkolwiek występują między nimi wyraźne różnice zarówno w fonetyce, jak i słownictwie. Większość ludności stanowią Rosjanie (53%), a język rosyjski jest językiem codziennej komunikacji. Oprócz tego republikę zamieszkuje duża grupa Tatarów, którzy stanowią 5% ludności. Obecni są ponadto m.in. Czuwasze i Ukraińcy.
Należy zauważyć, że obecnie tylko jedna trzecia Mordwinów zamieszkuje w granicach Republiki Mordowia. Pozostali są rozproszeni na wielkim obszarze, obejmującym obwody samarski, penzeński, orenburski i niżnonowogrodzki oraz republikę Tatarstan. Na skutek stalinowskiej polityki deportacyjnej duża ich część znalazła się także w Azji Środkowej i na Syberii, jednak w ciągu ostatnich lat widoczny staje się znaczny przyrost naturalny wśród Mordwinów i duży spadek ludności rosyjskiej
Miasta i osiedla typu miejskiego
Miasta i największe osiedla typu miejskiego (stan na 1 stycznia 2005)
1) miasta o znaczeniu dla jednostki administracyjnej
2) miasta o znaczeniu dla rejonu
3) osiedle typu miejskiego
Podział administracyjny Mordowii
Rejony
Okręgi miejskie
Sarańsk
Historia
Autochtoniczni mieszkańcy republiki należą do rodziny ludów ugrofińskich. Trudno jest mówić o jednej narodowości mordwińskiej. Zamieszkałe na terenie dzisiejszej Mordowii plemiona ugrofińskie rozdzieliły się na dwie dosyć wyraźnie różniące się od siebie grupy etniczne: Moksza (której przedstawiciele osiedlali się na południowo-zachodnim obszarze międzyrzecza Sury, Wołgi i Oki) oraz Erzja (którzy osiedlali się zwłaszcza na północno-wschodnich obszarach dzisiejszej republiki). Pierwsze pisemne wzmianki o Mordwinach pochodzą już z VI wieku n.e. Na początku II tysiąclecia n.e. zaczęły powstawać pierwsze mordwińskie organizmy państwowe (nad rzeką Moksza i górną Surą dla ludu Moksza oraz w międzyrzeczu Oki i Sury dla ludu Erzja). Ziemie, na których zamieszkiwali Mordwini nie były etnicznie jednorodne. Zamieszkiwały na nich także znaczne grupy ludności słowiańskiej, której osadnictwo datuje się na II połowę I tysiąclecia n.e. oraz Tatarzy. Na okres IX-XII wieku datuje się rozwój zależności feudalnych wśród mordwińskich plemion. W XIII wieku następują najazdy mongolsko-tatarskie, które powodują znaczące migracje Mordwinów oraz burzą stabilność ich bytu państwowego. Pod koniec XIV wieku mordwińskie ziemie stopniowo zaczęły być włączane w skład Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Książęta mordwińscy, którzy stali się wasalami władców Moskwy szybko utracili względną niezależność, a mordwińskie plemiona zaczęły rozpraszać się na coraz większym obszarze kraju. Mordwini, których religia początkowo opierała się na kulcie sił przyrody, zaczęli przyjmować prawosławie i stali się ludnością rolniczą.
Rewolucja październikowa przyniosła szereg zmian na obszarach dzisiejszej Mordowii. Na początku lat 20. XX wieku brutalne rekwizycje żywności oraz terror rewolucyjny przyniósł głód i w konsekwencji śmierć kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców tych ziem. W 1928 powstał Okręg Mordowski w składzie Kraju Środkowowołżańskiego. 10 stycznia 1930 utworzono Mordwiński Obwód Autonomiczny, przekształcony 20 grudnia 1934 w Mordwińską ASRR. Posiadanie własnego państwa nie przyczyniło się jednak do rozwoju mordwińskich narodowości, między innymi ze względu na ogromne straty, jakie poniosły one w wyniki stalinowskich represji lat trzydziestych, kiedy w inne rejony Związku Radzieckiego deportowano, jak się szacuje, około 300 tys. osób, a władza jawnie występowała przeciwko jakimkolwiek przejawom narodowych ruchów kulturalnych. W rezultacie większość Mordwinów znalazła się poza terytorium republiki, a zataczający szerokie kręgi proces asymilacji doprowadził do zmniejszenia rangi miejscowych języków, które w codziennej komunikacji coraz wyraźniej zaczął zastępować rosyjski. W latach 60. XX w. na terenie Mordowii istniało 19 obozów pracy przymusowej (m.in. obóz nr 1, gdzie przetrzymywano ok. 600 osób). W 1990 Mordwińska ASRR została przemianowana na Mordwińską SRR. 22 grudnia 1991 odbyły się wybory prezydenta Mordowii, które wygrał Wasilij Gusliannikow, fizyk z wykształcenia, przewodniczący regionalnego oddziału partii Demokratyczna Rosja. W 1993 Rada Najwyższa Mordowii zlikwidowała stanowisko prezydenta republiki, w związku z czym Gusliannikow został odsunięty od władzy. Wkrótce jednak złożył on w Sądzie Konstytucyjnym Rosji odwołanie od decyzji Rady Najwyższej, który uznał ją jednakże za zgodną z Konstytucją Rosji. 25 stycznia 1994 powstała Republika Mordowia, jeden z podmiotów Federacji Rosyjskiej. 21 września 1995 roku Zgromadzenie Konstytucyjne przyjęło Konstytucję Republiki Mordowia oraz wybrało Nikołaja Mierkuszkina na analogiczne do prezydenckiego stanowisko Głowy Republiki. Później zwyciężył on dwukrotnie w ogólnonarodowych wyborach na stanowisko Głowy Republiki Mordwińskiej, które odbyły się 15 lutego 1998 oraz w 2003. 10 listopada 2005 Zgromadzenie Narodowe Mordowii przeprowadziło wybory prezydenta według nowego systemu. Mierkuszkin został przedstawiony Zgromadzeniu do akceptacji przez Siergieja Kirienkę, przedstawiciela prezydenta Władimira Putina w Nadwołżańskim Okręgu Federalnym. Za kandydaturą opowiedziało się 44 z 47 posłów mordwińskiego parlamentu (34 z Jednej Rosji i 10 z Agrarnej Partii Rosji).
Tablice rejestracyjne
Tablice pojazdów zarejestrowanych w Mordowii mają oznaczenie 13 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.
Przypisy
Linki zewnętrzne
strona republiki |
565027 | https://pl.wikipedia.org/wiki/SML | SML | Standard ML – język programowania
Suomen Moottoriliitto (SML) – fiński związek motorowy (odpowiednik polskiego PZM)
Stowarzyszenie Mechaników Lotniczych „SML”
Smart Message Language
Super Mario Land |
565028 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Smulsko%20%28%C5%81%C3%B3d%C5%BA%29 | Smulsko (Łódź) | Smulsko (dawniej Smólsko) – peryferyjne osiedle w Łodzi, położone nad Nerem w południowo-zachodniej części miasta, tuż przy granicy z Konstantynowem Łódzkim. Włączone do Łodzi w 1946 roku.
Smulsko leży na terenie Polesia, a administracyjnie należy do osiedla Retkinia Zachód-Smulsko. Natomiast łódzki System Informacji Miejskiej uznaje Smulsko za samodzielne osiedle.
Historia
Niegdyś była tu podłódzka wieś o nazwie Smulsk lub Smólsko, od 1867 w gminie Brus. W okresie międzywojennym należała do powiatu łódzkiego w woj. łódzkim. W 1921 roku liczba mieszkańców wynosiła 88. 1 września 1933 weszła w skład nowo utworzonej gromady (sołectwa) Nowy Józefów w granicach gminy Brus, składającej się ze wsi Nowy Józefów (Łódź) i Smulsko. Podczas II wojny światowej włączona do III Rzeszy.
Według przedwojennych map Wojskowego Instytutu Geograficznego w Warszawie z 1935 roku w miejscu obecnego osiedla Smulsko znajdowała się wieś Nowy Józefów licząca 23 gospodarstwa, natomiast w lokalizacji obecnego osiedla Nowy Józefów mieściła się wieś Smólsko licząca 24 gospodarstwa. Zapewne jest to błąd lub co najmniej nieścisłość, ale pisownia nazwy osiedla w ciągu kilkudziesięciu powojennych lat uległa niewielkiej korekcie.
Po wojnie Smulsko powróciło na krótko do powiatu łódzkiego woj. łódzkim, lecz już 13 lutego 1946 włączono je do Łodzi.
Na początku lat 70. wzdłuż ulicy Salvadora Allende, oddzielającej Smulsko od sąsiedniej od strony zachodniej osiedla Retkinia powstały Pracownicze Ogródki Działkowe „Azalia”. Na sąsiadujących popegeerowskich polach (już wówczas zapuszczonych) planowana była budowa Zakładów Odtworzeniowych Przemysłu Włókienniczego dla Łodzi wraz z obsługującą je Elektrociepłownią nr 5 w Łodzi. Protesty mieszkańców powstającego wówczas osiedla Retkinia doprowadziły do zaniechania tych projektów.
Osiedle dziś
W latach 80. na Smulsku zaczęło powstawać osiedle domków jednorodzinnych o zabudowie szeregowej. Budowa domów odbywała się metodami gospodarczymi i w wielu przypadkach została zakończona dopiero na początku XXI wieku. Obecnie, po zabudowaniu pustych miejsc, niektóre segmentowce, mają kilkaset metrów długości. Budynki stoją przy kilkunastu uliczkach, przecinających się pod kątem prostym. Obecnie osiedle jest traktowane jako luksusowe i taki charakter starają się zachować mieszkańcy tego osiedla w wykańczaniu swoich domów. Osiedle posiada wszystkie media używane w mieście, takie jak kanalizacja, woda, prąd, gaz, 2 firmy telekomunikacyjne dostarczające telefon i internet. Prawie wszystkie ulice są utwardzone. W większości 16 (łącznie 18) ulic zastosowano dobrej jakości asfalt, a także kostkę bitumiczną.
Osiedle Smulsko często, acz niesłusznie zaliczane jest w skład sąsiadującej Retkini, od której osiedle oddziela ulica ks. Jerzego Popiełuszki (dawniej: ulica Salvadora Allende). Pomimo odmiennego charakteru obu osiedli – Retkinia to blokowisko z wielkiej płyty, a Smulsko to osiedle o zabudowie niskiej, jednorodzinnej – oba osiedla są ściśle powiązane. Pomimo tego od kilku lat na osiedlu powstało kilkanaście bloków wkomponowanych w architekturę danego miejsca. Smulsko nie spełnia funkcji handlowych i usługowych – funkcjonuje tam zaledwie kilka sklepów ogólnospożywczych oraz kilkanaście firm usługowych, a także stadnina koni „Smulsko”. Brak także szkół i przedszkoli. Wszystkie potrzeby w tym zakresie mieszkańcy zaspokajają na sąsiadującej Retkini lub w centrum Łodzi. Także kościół parafialny Smulska znajduje się na Retkini (parafia pw. Najświętszej Eucharystii).Na terenie Smulska znajduje się pewna liczba firm produkcyjnych, zatrudniających po kilka-kilkanaście osób.
Nazwy ulic
Nazwy ulic na Smulsku nawiązują do różnych dyscyplin sportowych. Pierwotnie większość tych nazw wykorzystywana była do nazwania wiejskich ulic sąsiedniej Retkini po jej włączeniu do Łodzi, jednak po zbudowaniu na terenie dawnej wsi osiedla mieszkaniowego i związaną z tym całkowitą zmianą układu ulic (z których wiele pozostało nienazwanych) „zwolnione” w ten sposób nazwy nadano uliczkom budowanego Smulska.
Na Smulsku znajdują się ulice: Bobslejowa, Bojerowa, Bokserska, Gimnastyczna, Golfowa, Hippiczna, Kolarska, Łyżwiarska, Oszczepowa, Piłkarska, Pływacka, Slalomowa, Szermiercza, Zapaśnicza i Żużlowa. Ponadto 3 ulice noszą nazwy pochodzące od osób związanych ze sportem i z Łodzią: Wawrzyńca Cylla, Antoniego Gałeckiego, Tomasza Konarzewskiego.
Oprócz tego na osiedlu znajduje się ul. Smulska, ul. Armii Łódź, a na granicy z osiedlem Nowy Józefów ul. Kinga Campa Gillette’a, którą nazwano na cześć twórcy koncernu, jaki zbudował tutaj swą fabrykę. Przy osiedlu powstał park z kilkoma alejkami i górką do zjeżdżania dla dzieci. Park znajduje się między osiedlem a fabryką Gilette.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Dzielnice i osiedla w Łodzi |