Datasets:

chrisociepa

/

wikipedia-pl-20230401

like 2

565029

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szefowie%20Adygei

Szefowie Adygei

Lista szefów i prezydentów Adygei od 1992 r. Historia urzędu Po rozpadzie ZSRR Adygeja stała się autonomiczną republiką w składzie Federacji Rosyjskiej. W styczniu 1992 prezydentem republiki został Asłan Dżarimow. 13 stycznia 2002 urząd prezydenta Adygei objął Chazret Sowmien. Ten, w 2006 roku podał się do dymisji. 6 grudnia 2006 Władimir Putin przedłożył do rozpatrzenia parlamentowi Adygei kandydaturę Asłanczerija Tchakuszynowa, dotychczasowego rektora Majkopskiego Uniwersytetu Technologicznego. Jako swojego kandydata na nowego prezydenta Adygei zarekomendowała go Jedna Rosja. 13 grudnia 2006 Tchakuszynow został w tajnym głosowaniu zaakceptowany przez Chase, zdobywając 50 głosów na 53 uczestniczących w głosowaniu deputowanych. 13 stycznia 2007 odbyła się ceremonia inauguracji prezydentury Tchakuszynowa. W obecności przedstawicieli wielu regionów Federacji, a także Asłana Dżarimowa, pierwszego prezydenta Adygei, Tchakuszynow złożył przysięgę w języku rosyjskim oraz adygejskim oraz otrzymał od Dmitrija Kozaka potwierdzenie objęcia przez niego urzędu wraz z pieczęcią prezydencką. Od 20 kwietnia 2011 na czele Republiki Adygei stoi szef. Lista szefów i prezydentów Asłan Dżarimow 1992-2002 Chazret Sowmien 2002-2007 Asłanczerij Tchakuszynow 2007-2017 Murat Kumpilov 2017- Adygeja

565035

https://pl.wikipedia.org/wiki/Herjalf

Herjalf

Herjalf - polska grupa muzyczna założona latem 2000 przez Julię Przyborowską i Pawła Kieżucia. W marcu 2001 wychodzi pierwszy album grupy - "Kiedy topnieją śniegi...". Podczas nagrywania albumu do zespołu dołączył Marcin Szylko. Dyskografia 2001 Kiedy topnieją śniegi... 2001 Mrozem uśpiona 2004 Northern Wind Metal Mind Productions Przypisy Polskie zespoły metalu symfonicznego

565037

https://pl.wikipedia.org/wiki/Reprezentacja%20Papui-Nowej%20Gwinei%20w%20pi%C5%82ce%20no%C5%BCnej%20m%C4%99%C5%BCczyzn

Reprezentacja Papui-Nowej Gwinei w piłce nożnej mężczyzn

Reprezentacja Papui-Nowej Gwinei w piłce nożnej została członkiem FIFA w 1963 roku. Do tej pory największym sukcesem tej reprezentacji jest drugie miejsce w Pucharze Narodów Oceanii 2016, którego Papua-Nowa Gwinea była gospodarzem (łącznie czterokrotnie wystąpiła na tym turnieju). Na mistrzostwach świata nigdy nie zagrała. Obecnie selekcjonerem Papui-Nowej Gwinei jest duńczyk Flemming Serritslev. Eliminacje do Mistrzostw Świata 2014 Druga runda Grupa B Udział w Mistrzostwach Świata 1930 – 1974 – Nie brała udziału (była kolonią australijską) 1978 – 1994 – Nie brała udziału 1998 – Nie zakwalifikowała się 2002 – Nie brała udziału 2006 – Nie zakwalifikowała się 2010 – Nie brała udziału 2014 – 2022 – Nie zakwalifikowała się Udział w Pucharze Narodów Oceanii 1973 – Nie brała udziału (była kolonią australijską) 1980 – Faza grupowa 1996 – 2000 – Nie zakwalifikowała się 2002 – Faza grupowa 2004 – 2008 – Nie zakwalifikowała się 2012 – Faza grupowa 2016 – II miejsce (jako gospodarz) Przypisy Linki zewnętrzne Oficjalna witryna związku RSSSF – archiwum wyników Reprezentacja Papui-Nowej Gwinei w piłce nożnej Reprezentacje narodowe Papui-Nowej Gwinei

565040

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szlak%20ni%C5%BC%C3%B3w%20Vb%20wed%C5%82ug%20W.%20Van%20Bebbera

Szlak niżów Vb według W. Van Bebbera

Szlak niżów Vb według W. Van Bebbera – przebieg torów niżów nad Europą, opracowany przez Wilhelma Van Bebbera. Szlak ten przebiega od Zatoki Genueńskiej, przez Nizinę Padańską, Nizinę Węgierską w kierunku Europy Środkowo-Wschodniej. Częstość niżów przemieszczających się tym torem w ciągu roku nie jest duża ale niosąc ciepłe i wilgotne masy powietrza znad Morza Śródziemnego przyczyniają się do występowania zazwyczaj obfitych i długotrwałych opadów deszczu lub śniegu. Chmury związane z nimi charakteryzują się dużą wodnością, dlatego też w Polsce w ciepłej porze roku przeciętnie z co czwartego niżu południowoeuropejskiego stwierdza się opady o sumie dobowej powyżej 50 mm, najczęściej w południowej i wschodniej części Polski. Przejawia się to zwykle maksymalnym przyborem wody w zlewniach górnej oraz środkowej Odry i Wisły (powódź w 1997 r.). Meteorologia dynamiczna Pogoda średnich szerokości

565043

https://pl.wikipedia.org/wiki/Me%20Against%20the%20Music

Me Against the Music

Me Against the Music – pierwszy studyjny singel amerykańskiej piosenkarki Britney Spears, promujący czwarty album pt. In the Zone. Singel ukazał się 10 września 2003 roku nakładem wytwórni Jive Records. Utwór powstał we współpracy m.in. z Madonną, która ponadto wystąpiła w teledysku w reżyserii Paula Huntera. Współkompozytorami są także: Britney Spears, Chris „Tricky” Stewart, Penelope Magnet, T. Nikhereanye, T. Nash oraz G. O’Brien. Lista utworów Wersja Europejska Video Mix Rishi Rich’s Desi Kulcha Remix Peter Rauhofer Radio Mix The Mad Brit Mixshow Wersja Amerykańska i Australijska: CD 1 z 2 Video Mix Peter Rauhofer Radio Mix The Mad Brit Mixshow Wersja Australijska Limitowana Edycja:Cd 2 z 2 Rishi Rich’s Dasi Kulcha Remix Passengerz vs. The Club Mix Terminalhead Vocal Mix Video Mix Instrumental Remiksy Original Demo ft. Penelope Magnet 3:44 Album Version/Video Mix 3:44 Instrumental/Video Mix Instrumental 3:34 Rishi Rich’s Desi Kulcha Remix 4:33 Rishi Rich’s Desi Kulcha Remix Instrumental 4:33 Rishi Rich’s Punjabi Club Mix 5:34 Rishi Rich’s Desi Kulcha Remix ft. Penelope Magnet 3:35 Gabriel & Dresden Club Mix 8:51 Gabriel & Dresden Radio Edit 3:39 Gabriel & Dresden Dub 7:14 Peter Rauhofer’s Electro House Mix 8:17 Peter Rauhofer’s Electro House Dub 6:49 Peter Rauhofer Radio Mix 3:43 Bloodshy & Avant „Chix Mix” ft. Penelope Magnet 5:16 Bloodshy & Avant „Chix Mix” (Lidrock Edit) ft. Penelope Magnet 3:31 Bloodshy & Avant „Dubbie Style” Remix 5:15 Justice Remix/Extended Mix 4:01 Passengerz Vs. The Club Mix 7:34 The Mad Brit Mixshow 5:55 Terminalhead Vocal Mix 7:07 B.E.D. Club Mix 3:45 Scott Storch Mix 3:38 The Trak Starz Remix 3:31 Dragon Man Remix ft. Penelope Magnet 3:44 Dragon Man Remix ft. Madonna 3:44 – Confirmed by Taan Newjam Dragon Man Remix (Instrumental) 3:41 – Confirmed by Taan Newjam Kayne West Remix 3:43 Oficjalne wersje piosenki Video mix Video mix instrumental Risci Rich’s Desi Kulcha remix Rishi Rich’s Desi Kulcha remix instrumental Rishi Rich’s Punjabi dub Peter Rauhofer Electrohouse mix Peter Rauhofer’s Electrohouse dub Peter Rauhofer radio Mix The Passengerz club mix Terminalhead vocal The Mad Brit Mixshow Gabriel & Dresden Club Mix Gabriel & Dresden Club Mix Edit Gabriel & Dresden Dub Bloodshy & Avant Dubbie Style remix Kanye West remix Scott Storch mix Trak Starz mix B.E.D Club mix Justice Remix Pozycje singla Single Britney Spears Single Madonny Single wydane w roku 2003 Single numer jeden w Australii Single numer jeden w Danii Single numer jeden w Hiszpanii Single numer jeden w Irlandii Single numer jeden na Węgrzech

565044

https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzysztof%20Rutkowski

Krzysztof Rutkowski

Krzysztof Rutkowski (1953–2007) – piłkarz Krzysztof Rutkowski (ur. 1953) – pisarz Krzysztof Rutkowski (ur. 1960) – detektyw Krzysztof Rutkowski (1961–2017) – piosenkarz związany z nurtem muzyki disco polo Krzysztof Rutkowski – satyryk, dziennikarz Radia Zachód

565045

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lulubejowie

Lulubejowie

Lulubejowie – plemię zamieszkujące północno-wschodnie góry Zagros (obecnie Kurdystan na pograniczu iracko-irańsko-tureckim), które obok Gutejów było stałym źródłem niepokojów dla osiadłych mieszkańców Mezopotamii. Znani od czasów Sargona Wielkiego i Naram-Sina, który dokonując wypraw w tamte rejony, pokonał ich wielokrotnie i upamiętnił swoje sukcesy na tzw. steli zwycięstwa króla Naram-Sina. Wraz z Gutejami przyczynili się do upadku dynastii akadyjskiej. Te dzikie ludy z gór stały się w okresie po upadku Akadu plagą bogatych miast Międzyrzecza. Wyższość cywilizacji Sumeru i Akadu wpłynęła jednak na te uważane wówczas za barbarzyńskie plemiona, ponieważ jeden z królów Lulubejów – Anubanini kazał wznieść dla siebie stelę zwycięstwa. Inskrypcje na niej były napisane po akadyjsku, co może świadczyć o przejmowaniu wzorców kulturowych z kraju podbitego. Z Lulubejami walczył król babiloński Nabuchodonozor I. Ludy Mezopotamii

190258

https://pl.wikipedia.org/wiki/Xbox%20360

Xbox 360

Xbox 360 – konsola gier wideo wyprodukowana przez przedsiębiorstwo Microsoft. Została opracowana we współpracy z IBM, ATI i NEC jako następca konsoli Xbox. Podobnie jak PlayStation 3 i Wii należy do siódmej generacji konsol. Platforma zintegrowana jest z usługą Xbox network, pozwalającą graczom na rywalizację w trybie online i pobieranie dodatkowych treści. . 20 kwietnia 2016 Microsoft poinformował o zaprzestaniu produkcji konsoli Xbox 360. Specyfikacja techniczna procesor PowerPC Xenon trzy rdzenie taktowane zegarem 3,2 GHz procesor działa w trybie in-order execution procesor graficzny ATI R500 (Xenos) 48 zunifikowanych jednostek Shader Model taktowanie rdzenia – 500 MHz RAM: 512 MB GDDR3 współdzielonych przez procesor główny i układ graficzny taktowanie pamięci – 700 MHz (1,4 GHz efektywnie) 10 MB pamięci eDRAM stosowanej jako bufor ramki obsługa trybów 480p, 720p, 1080p, 1080i odtwarzane formaty: DVD-Video, CD-Audio, HD DVD (wymaga dokupienia zewnętrznego napędu), WMA, MP3, JPEG, MPEG-4 część 2, H.264, VC-1 od 3 do 5 portów USB 2.0 możliwość podłączenia jednocześnie 4 kontrolerów odłączany dysk twardy 2,5" o pojemności 20 GB, 60 GB, 120 GB, 250 GB, 320 GB oraz 500 GB obsługa nośników USB o pojemności od 1 GB do 2 TB konsole w wersji Arcade wyposażone w 256 lub 512 MB, wybrane modele Slim i E 4 GB pamięci wbudowanej napęd DVD DL Złącza AV Zintegrowane: HDMI (poza modelem Core i systemami wyprodukowanymi przed 2007) S/PDIF (tylko model S) dźwięk stereo, Composite Video – Jack 3,5 mm (tylko model E) Za pośrednictwem złącza AV (nie dotyczy modelu E): composite video D-Terminal S-Video SCART RGB VGA Component Video S/PDIF RCA – dźwięk stereo Dodatki Producent urządzenia zaprezentował również liczne dodatki do konsoli. Są to między innymi: pilot, gitara, perkusja, mikrofon, kierownica, kontroler deskorolka, Messenger Kit, Quick Charge Kit, karta WiFi oraz kontroler ruchu Kinect. Porównanie wersji W momencie wprowadzenia do sprzedaży dostępne były 2 wersje konsoli: Core i Premium. Różniły się one wyglądem zewnętrznym (wersja Premium miała chromowaną tackę napędu) i wyposażeniem. Zestaw w wersji Core składał się z konsoli, przewodowego pada i kabla composite video. Zestaw Premium posiadał dodatkowo dysk twardy 20 GB, head set (słuchawka z mikrofonem), pad bezprzewodowy zamiast pada przewodowego i zamiast kabla composite video, kabel component video. 29 kwietnia 2007 na amerykański rynek została wprowadzona kolejna wersja konsoli o nazwie "Elite". Wyróżnia się przede wszystkim czarnym kolorem obudowy, dyskiem twardym o pojemności 120 GB oraz złączem HDMI. Cena konsoli wynosiła w chwili wypuszczenia na rynek 479,99 USD. Europejska premiera nowej wersji tego urządzenia miała miejsce 24 sierpnia 2007 roku. W sierpniu 2007 pojawiła się w USA nowa wersja Xbox 360 Premium, która została wzbogacona o złącze HDMI. W listopadzie 2007 roku pojawiła się kolejna wersja konsoli nazwana Xbox 360 Arcade, która zastąpiła wersję Core. Konsola od wersji Core różni się tym, że posiada port HDMI, bezprzewodowy kontroler oraz zestaw pięciu gier z oferty Xbox Live Arcade. Konsola w nowej wersji jest dostępna w Polsce od 26 listopada 2007. Wersja Core nie jest już produkowana. W 2010 roku na targach E3 organizowanych od 15 do 17 czerwca Microsoft zaprezentował odświeżoną konsolę Xbox 360 zwaną Xbox 360 S, wzbogaconą o moduł WiFi z dyskiem twardym 250 GB, jeszcze mniejszym poborem energii i cichszym napędem. Nowa wersja trafiła do amerykańskich sklepów jeszcze tego samego dnia, a europejska premiera (w tym polska) odbyła się 16 lipca 2010 roku. Konsola posiada specjalny port pozwalający na podłączenie kontrolera Kinect bez dodatkowego zasilania. 10 czerwca 2013 na targach Electronic Entertainment Expo 2013 została przedstawiona kolejna, odświeżona wersja konsoli – Xbox 360 E. Model ten nawiązuje już swym wyglądem do Xbox One. Konsola jest dostępna w wersji 4 GB lub 250GB wraz z kontrolerem Kinect. Wersje sprzętowe Xbox Live Xbox Live jest to wirtualna społeczność użytkowników podłączonych do sieci. Dzięki niej można czatować, prowadzić rozmowy głosowe, wideokonferencje, a także, na co został położony szczególny nacisk, grać z innymi użytkownikami konsoli Xbox 360, a także komputerów (usługa Games for Windows – Live), poprzez sieć Internet. Premiera XBL odbyła się w 2002 roku. Xbox Live dostępny jest w dwóch wersjach: Silver – bezpłatny, podstawowy pakiet. Zawiera wszystkie funkcje Microsoft Live! Gold, z wyjątkiem trybu gry wieloosobowej, pobierania nowych wersji demonstracyjnych (możliwe jest to dopiero po 7 dniach od ukazania się wersji próbnej na Xbox Live) oraz rozmowy w grupie Xbox Live. Gold – pakiet pozwalający dodatkowo na grę w sieci i pobieranie wersji demo bez zwłoki. Aby mieć dostęp do funkcji gry wieloosobowej trzeba za nią zapłacić. Darmowe miesięczne konto Gold można otrzymać przy rejestracji pierwszych 3 kont na danej konsoli, każde następne konto otrzymuje status Live Free. Liczba użytkowników usługi Xbox Live wynosi ponad 40 milionów. Konto i punkty Każdy gracz ma swój GamerTag, czyli unikalną nazwę (konto), do którego może przypisać państwo, własną grafikę i styl gry tj. Family (rodzina), Recreation (rekreacja), Underground (podziemie) i Professional (zawodowcy). Gamertagi użytkowników można oglądać na stronach internetowych usługi Xbox Live. Własne konto można edytować wykorzystując w tym celu przeglądarkę internetową, po zalogowaniu się poprzez Windows Live ID. Każdy gamertag jest opatrzony specjalnymi punktami, Gamerscore, które zbierane są poprzez spełnianie określonych kryteriów (osiągnięć) w grach. Wynik gracza ustala pozycję w światowym rankingu graczy. Punktów Gamerscore nie można wymieniać na wirtualną walutę i dokonywać nimi zakupów w sklepie Marketplace. Xbox Live Marketplace Xbox Live Marketplace to sklep, w którym można pobrać wersje demo najnowszych gier i trailery filmów (także w HD), a także zakupić za Microsoft Points filmy, gry zręcznościowe, dodatki itp. Każdy z dodatków został umieszczony w odpowiedniej kategorii. Dodatki obejmują grywalny materiał oraz aktualizacje. Niektóre z nich są bezpłatne, za pozostałe należy zapłacić punktami. Xbox Live Arcade Xbox Live Arcade to małe gry zręcznościowe pobierane z Internetu. Są to proste, niewielkie, zapewniające rozrywkę dodatki. Do konsoli Xbox 360 Arcade dodawana jest płyta z grami arcade. Każda pełna wersja takiej gry zawiera 12 osiągnięć wartych w sumie 200 Gamerscore. Xbox Originals Xbox Originals było usługą, dzięki której istniała możliwość pobierania z Internetu pełnych wersji tytułów z pierwszego Xboksa na dysk twardy konsoli. Tym samym Microsoft zaprzestał dalszego wydawania gier na poprzednią konsolę. Usługa ta była dostępna tylko w przypadku posiadania dysku twardego. Każda gra kosztowała 1200 Microsoft Points, a prócz tego należało zainstalować darmowy emulator, który był pobierany podczas pierwszego uruchomienia gry. Usługa została wyłączona 15 kwietnia 2010 roku. Kinect Kinect jest czujnikiem ruchowym, pozwalającym użytkownikowi na interakcję z konsolą bez konieczności używania kontrolera, poprzez interfejs wykorzystujący gesty wykonywane przy pomocy kończyn i całego ciała, jak i przez komendy głosowe. Został zaprezentowany 1 czerwca 2009 podczas targów Electronic Entertainment Expo. Problemy techniczne Konsola Xbox 360 była podatna na wiele problemów natury technicznej. Od momentu wprowadzenia na rynek w 2005 roku, produkt zyskał wątpliwą markę pod względem sprawności i dużej wadliwości. W szczególności, często spotykanymi błędami są przegrzewanie się konsoli, błędy przy odczytywaniu dysków, a także zacinający się mechanizm otwierania i zamykania napędu DVD. W odpowiedzi na dużą wadliwość Microsoft rozszerzył okres gwarancyjny na konsole Xbox 360 do trzech lat dla wszystkich błędów, które powodują wyświetlanie się trzech czerwonych lampek na konsoli (tzw. czerwony pierścień śmierci). Inne problemy techniczne nie są objęte rozszerzonym okresem gwarancji. Jednocześnie Microsoft wprowadził modyfikacje do nowo produkowanych konsoli, mające poprawić stabilność i zmniejszyć awaryjność działania. Należy również dodać, że konsole z 2009 r. mają poprawiony układ chłodzenia, co eliminuje problem „pierścienia śmierci”. Kolejna wersja konsoli, według Microsoftu wyeliminowała do końca problem z „RRoD”. Problemem występującym w konsoli Xbox 360 (w modelu Jasper błąd praktycznie nie występuje) był E74, pod pozornym błędem kabla AV najczęściej stoi uszkodzenie lub przegrzanie chipu skalującego typu ANA/HANA. Jest to błąd ekranowy i w przypadku RROD-a na ekranie można ujrzeć planszę z numerem błędu (E XX), jak i informację: „Błąd systemu. Skontaktuj się z Pomocą Techniczną dla konsoli Xbox” w różnych językach. Walka z piractwem W połowie stycznia 2010 roku ruszyła akcja Microsoftu przeciw piractwu w Polsce. Akcja pod hasłem „nie przerabiam – nie kradnę” zachęcała, aby nie przerabiać swojej konsoli i kupować oryginalne gry, a co za tym idzie napędzać polski rynek gier komputerowych. Kilka dni po rozpoczęciu tej akcji, polscy gracze uruchomili swoją pod hasłem „Nie sprzedaję wybrakowanego produktu. Nie kradnę”. Stwierdzili w niej, że Microsoft ignoruje polskich graczy i nie chce uruchomić usługi Xbox Live w Polsce. 21 stycznia odbyła się konferencja obydwu stron, na której uzgodniono wiele spraw na temat łączenia piractwa z brakiem Xbox Live w Polsce. 10 listopada 2010 roku Microsoft oficjalnie uruchomił usługę Xbox Live w Polsce, jednakże nie jest ona tak rozbudowana jak na zachodniej części globu. Przypisy Konsole gier wideo z kompatybilnością wsteczną

565059

https://pl.wikipedia.org/wiki/Shades%20of%20Deep%20Purple

Shades of Deep Purple

Shades of Deep Purple – debiutancki album brytyjskiego zespołu hardrockowego Deep Purple, wydany po raz pierwszy nakładem wytwórni Tetragrammaton Records w lipcu 1968 w Stanach Zjednoczonych. Producentem albumu był Derek Lawrence, natomiast reżyserem dźwięku był Barry Ainsworth. Album osiągnął 24 miejsce w notowaniu „Billboard 200”. Album rozpoczyna piosenka „And The Address”, wyraźnie zainspirowana „Stone Free” Jimiego Hendrixa (uznawanego za największego gitarzystę wszech czasów). „Hush” to cover utworu napisanego w 1967 przez amerykańskiego wokalistę, gitarzystę i tekściarza Joego Southa dla amerykańskiego wokalisty Billy'ego Joego Royala. W oryginalnej wersji kompozycja utrzymana jest w stylistyce pop rockowej. W wersji Deep Purple wyraźnie rozpoznawalny jest funkowy akompaniament. „Prelude: Happiness” to instrumentalny wstęp do „I'm So Glad”, kolejnego coveru jaki został zarejestrowany na debiutanckiej płycie grupy. „I'm So Glad” to powstała we wczesnych latach 30. XX wieku piosenka pierwotnie pochodząca z repertuaru amerykańskiego bluesmana Skipa Jamesa. „Prelude: Happiness” to utwór, w którym wyraźnie widać zamierzenia Jona Lorda, klawiszowca oraz nieformalnego frontmana grupy, do łączenie muzyki rockowej z poważną. Rozpoczynający stronę B „Mandrake Root” to utwór napisany przez gitarzystę grupy Ritchiego Blackmore'a w okresie od końca 1965 do jesieni 1967 kiedy przebywał w Republice Federalnej Niemiec (głównie w Hamburgu). Trzecim coverem na „Shades of Deep Purple” jest „Help!” kompozycja The Beatles, wydana po raz pierwszy w Wielkiej Brytanii 23 lipca 1965. Cover zespołu grany często na koncertach planowany był jako magnum opus albumu (po wydaniu płyty do Deep Purple zadzwonili z gratulacjami muzycy The Beatles – John Lennon oraz Paul McCartney – gratulując im pomysłu). Czwartym i ostatnim coverem jest zamykająca album piosenka „Hey Joe” napisana w 1962 przez amerykańskiego tekściarza Billy'ego Robertsa. Historia 18 kwietnia 1968 grupa wypłynęła do Skandynawii na serię 11 koncertów, z których pierwszy odbył się 20 kwietnia w Taastrup (Dania) a ostatni 5 maja w Roskilde (Dania). Po powrocie 6 maja zespół otrzymał telegram od prezesa Tetragrammaton Records – Artiego Mogulla: Sesja odbyła się w dniach 11-13 maja 1968 w londyńskim studiu „De Lane Lea”. Pierwszego dnia muzycy spędzili w studiu około 10 godzin. Drugi dzień poświęcony był dokończeniu pracy przez grupę natomiast trzeciego dnia odbyło się miksowanie. Basista zespołu – Nick Simper – opisuje warunki w jakich znalazło się Deep Purple podczas nagrywania swojej debiutanckiej płyty: Po zakończeniu nagrywania postanowiono podjąć decyzję o wyborze odpowiedniego utworu na singel mający promować album. Zespół optował za piosenką „Help!”. Wytwórnia stwierdziła jednak, iż na rynek amerykański bardziej odpowiednią piosenką będzie „Hush”. „One More Rainy Day” wybrano jako piosenkę na stronę B. Singel „Hush/One More Rainy Day” ukazał się 21 czerwca 1968 w Wielkiej Brytanii nakładem Parlophone. Parę dni potem Tetragrammaton Records wypuściła singel w Stanach Zjednoczonych. Pierwszy singel zespołu przeszedł w ich rodzinnych kraju bez echa, za oceanem natomiast „Hush” stał się wielkim hitem (we wrześniu 1968 singel osiągnął 4 pozycję w notowaniu „Billboard Hot 100”). Swoją opinię na ten temat wyraził Lord: Lista utworów LP strona 1 LP strona 2 Utwory bonusowe na wydaniu CD Skład zespołu Rod Evans – śpiew Ritchie Blackmore – gitara elektryczna Jon Lord – organy Hammonda, śpiew Nick Simper – gitara basowa, śpiew Ian Paice – perkusja Przypisy Bibliografia Albumy Deep Purple Albumy Parlophone Albumy Tetragrammaton Records Albumy muzyczne wydane w roku 1968 Albumy wyprodukowane przez Dereka Lawrence’a

565060

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szafot

Szafot

Szafot (st. fr. chafaud – rusztowanie) – rodzaj podwyższenia, podium, na którym przez ścięcie mieczem, później toporem, a jeszcze później gilotyną wykonywano publiczne egzekucje. Metody egzekucji

565064

https://pl.wikipedia.org/wiki/Legiony%20Polskie%20na%20W%C4%99grzech

Legiony Polskie na Węgrzech

Legiony Polskie na Węgrzech – oddziały polskie uformowane przez gen. Józefa Wysockiego na Węgrzech w latach 1848–1849, w okresie powstania węgierskiego będącego częścią Wiosny Ludów. Formowane były z ochotników polskich, którzy napływali na teren Węgier po stłumieniu Wiosny Ludów w Galicji. Liczyły blisko 3 tys. żołnierzy, walczyły do końca powstania i wyróżniły się w wielu trudnych bitwach, m.in. pod Szolnokiem, Hatvan, Tapiobicske, Vác, Isaszeg, Nagy-Szarlo. Początkowo Węgrzy byli niechętni tworzeniu polskich oddziałów, obawiając się interwencji Rosji, która jednak i tak nastąpiłaby w związku z zobowiązaniami wynikającymi ze Świętego Przymierza. Legion Polski Wysockiego W maju 1849 w Miszkolcu, po zjednoczeniu wszystkich oddziałów polskich, Legion Wysockiego liczył 2090 żołnierzy piechoty i 400 ułanów zorganizowanych w: I Batalion Piechoty II Batalion Piechoty III Batalion Piechoty IV Batalion Piechoty (w stadium organizacji) 1 Pułk Ułanów Władysława Augusta Ponińskiego 2 Pułk Ułanów płk. Władysława Tchórznickiego Kompania Pionierów Półbateria Artylerii Pieszej Półbateria Artylerii Konnej W kampanii letniej Legion Polski wchodził w skład Armii Górnych Węgier, bronił początkowo przejść z Galicji ku Nizinie Węgierskiej, a następnie walczył w odwrocie aż pod Temeszvarem, gdzie po klęsce całej armii przeszedł na terytorium tureckie. Umundurowanie Legionu oparte było na wzorach polskich, regulaminy stosowano przeważnie austriackie – czyli te, które stosowano też w armii węgierskiej. Komenda była w języku polskim. Legion Wysockiego posiadał własny sztandar o barwach narodowych. Stopnie podoficerskie były obsadzane drogą wyborów. Oficerowie byli mianowani przez Wysockiego. Nominacje na wyższe stopnie podlegały zatwierdzeniu przez władze węgierskie. Legion Polski Bema Odrębny legion uformował gen. Józef Bem w Siedmiogrodzie. Legion wchodził w skład wojsk, które dzięki podjęciu niespodziewanej ofensywy zimowej w ciągu czterech miesięcy wyparły Austriaków. Zyskał dzięki temu wielką popularność wśród miejscowych Węgrów, Rumunów i Sasów. Po klęsce w bitwie pod Temeszwarem i kapitulacji Węgier 13 sierpnia 1849 ocalałe resztki Legionów Polskich, wraz z Bemem i Wysockim, znalazły schronienie w Turcji, licząc na rychły wybuch wojny turecko-rosyjskiej. Duża część legionistów, którym nie udało się przedostać do Turcji, doświadczyła bezlitosnego terroru ze strony zwycięskich Austriaków. Zobacz też powstańczy węgierski Order Zasługi Wojskowej Przypisy Bibliografia Eligiusz Kozłowski, Legion polski na Węgrzech 1848–1849, Warszawa 1983. www.wysocki.hu !

565065

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa%20pod%20Tuttlingen

Bitwa pod Tuttlingen

Bitwa pod Tuttlingen – starcie zbrojne, które miało miejsce 24 listopada 1643 roku podczas wojny trzydziestoletniej. Wstęp Wielkie zwycięstwo francuskie pod Rocroi 19 maja 1643 spowodowało, że Mazarin postanowił zmienić swój kierunek ataku i przenieść główny ciężar walk z frontu w Niderlandach do Niemiec. Jeszcze przed październikiem 1643 marszałek de Guébriant, naczelny wódz sił francuskich w Niemczech, otrzymał w końcu dostateczne posiłki by wznowić ofensywę na terenie Niemiec. Francuzi wkroczyli do Szwabii i 19 listopada 1643 zdobyli Rottweil. Jednak na dwa dni przed kapitulacją twierdzy, 17 listopada w wyniku ran otrzymanych podczas szturmu, zginął naczelny wódz armii francuskiej w Niemczech Jean-Baptiste de Guébriant, przekazując tym sposobem armię w mniej odpowiednie ręce holsztyńskiego najemnika Josiasa Rantzaua. Bitwa Armia bawarska pod von Werthem i von Mercym, razem z posiłkami cesarskimi grafa von Hatzfeldta oraz wojskami Karola Lotaryńskiego błyskawicznie zareagowała na zagrożenie jej zimowych kwater w Szwabii. Dnia 24 listopada 1643 wojska cesarsko-bawarskie zaatakowały francuską armię, która w okolicach Tuttlingen była na leżach zimowych. Francuzi zupełnie nie spodziewali się ataku, nie byli więc przygotowani do obrony. Dnia 24 listopada von Werth zaskoczył i pokonał sasko-weimarskie wojska (żołnierze z armii Bernarda Weimarskiego) pod Tuttlingen. Rantzau próbował odzyskać utracone pozycje, ale tak nieudolnie, że został kompletnie rozbity przez von Mercy'ego i stracił niemal całą armię. Skutki bitwy Marszałek Rantzau i 7000 żołnierzy francuskich dostalo się do niewoli, a Rottweil zostało odzyskane przez Bawarczyków 2 grudnia 1643. Francuzi zostali zmuszeni do wycofania się do linii Renu. Stracili 2/3 swojej armii, a szczególnie bolesną była strata doświadczonych oddziałów sasko-weimarskich Bernarda Weimarskiego. W reakcji na katastrofę pod Tuttlingen wezwany został z Włoch Henri de Turenne, któremu powierzono naczelne dowództwo nad armią francuską w Niemczech (Armeé d’Allemagne). Zdziesiątkowana armia została wzmocniona nowymi posiłkami. Bitwy w historii Francji Bitwy w historii Niemiec Bitwy w 1643 Bitwy wojny trzydziestoletniej

565073

https://pl.wikipedia.org/wiki/Gwiezdne%20jaja%3A%20Cz%C4%99%C5%9B%C4%87%20I%20%E2%80%93%20Zemsta%20%C5%9Bwir%C3%B3w

Gwiezdne jaja: Część I – Zemsta świrów

Gwiezdne jaja: Część I – Zemsta świrów – niemiecka komedia z 2004 roku w reżyserii Michaela Herbiga będąca parodią filmów fantastycznonaukowych takich jak: Star Trek, Gwiezdne wojny, Dzień Niepodległości, Piąty element, Powrót do przyszłości, Matrix, Faceci w czerni. W filmie wykorzystano również wiele odniesień do innej komedii Herbiga – But Manitou, gdzie spora część aktorów wystąpiła w obu produkcjach. Fabuła Załoga statku "Surprise" musi cofnąć się w czasie, aby uratować Ziemię z 2304 roku przed zderzeniem z Marsem. Tylko załoga statku może uratować planetę i jej ludzkość. Film parodiuje serię filmów "Star Trek" oraz innych z gatunku science-fiction. Obsada Michael Herbig – pan Ćmok Rick Kavanian – Dzidzia/Jeż Maul Christian Tramitz – kapitan Kirx Anja Kling – królowa Migdala Sky Dumont – William Ostatni/Santa Bravo Til Schweiger – Rock Parodiowane filmy Film zawiera odniesienia do następujących filmów: 12 małp Odyseja kosmiczna Kontakt (Podróż motorowerem przez tunel czasu) Piąty element latająca taksówka, Rock jako superbohater – odpowiednik Korbena Dallasa But Manitou (Epizod na dzikim zachodzie) Pamięć absolutna E.T. (film) Dzień Niepodległości pościg taksówki przez myśliwce Marsjan podobnie jak Hiller był ścigany przez „myśliwiec” obcych, statek-matka o 550 kilometrach średnicy na orbicie Ziemi, dawno temu rozbity statek kosmitów przewieziony do Strefy 51. Indiana Jones i Świątynia Zagłady (szukanie instrukcji do ataku Marsjan) Ivanhoe (film 1952) (kostiumy) Marsjanie atakują! atak Marsjan na Ziemię Matrix Faceci w czerni (końcowa scena gdy kasuje pamięć) Raport mniejszości (Interaktywny hologram, który obsługiwany jest przez ruchy rąk Królowej Migdali) Urodzeni mordercy (gumowa świnka przejechana samochodem na samym początku) Obłędny rycerz Shrek (wygląd i zachowanie księżniczki) Star Trek Niemiecki tytuł, kształt statku kosmicznego i jego niemiecka nazwa jest wzorowana na serii Star Trek Cała załoga i nazwiska pochodzą z uniwersum Star Trek: Kapitan Kirx – Kapitan Kirk, Pan Ćmok – Mr Spock) Teleportacja i podróże w czasie są możliwe. Gwiezdne wojny Osłony regulatora są podobne do Gwardii Imperatora z Gwiezdnych wojen, „Regulator” jest aluzją do „Imperator”. Jeż Maul – jest podobny do Dartha Vadera i ciężko oddycha. Hełm zbroi wygląda jak hełm Dartha Vadera. Space Taxi przypomina ścigacz z pierwszej części Gwiezdnych wojen, a Rock przypomina Hana Solo, który transportuje Luke’a Skywalkera i Obi-Wana Kenobiego na inną planetę. Królowa Migdala jest podobna do księżniczki Leii oraz królowej Amidali. Miasto w którym odbywa się narada wygląda jak Coruscant. W filmie używają broni laserowej. imię Jeża Maula to aluzja do Dartha Maula Gwiezdne wrota Terminator 2: Dzień sądu (Jeż Maul oczy świecące na końcu) Powrót do przyszłości (wskaźnik Time Warp na kanapie, cios Rocka przeciwko Jeżowi Maulowi, jest kopią bijatyki ojca Marty’ego przeciwko Biffowi) W samo południe Nagi instynkt (scena przesłuchania Ćmoka) Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia (pojawienie się czarnego rycerza – kamera i muzyka) Wersja polska – dubbing Wersja polska: Studio Sonoria Reżyseria: Dariusz Dunowski Dialogi: Dariusz Dunowski i Joanna Kuryłko Tłumaczenie: Andrzej Wojtaś W wersji polskiej wystąpili: Wojciech Paszkowski – Ćmok Grzegorz Wons – kapitan Kirx Robert Więckiewicz – Rock Elżbieta Jędrzejewska – królowa Migdala Janusz Zadura – Dzidzia Tomasz Grochoczyński – Regulator Arkadiusz Jakubik – jeż Maul Andrzej Blumenfeld – Wilhelm Ostatni, Santa Bravo Leszek Zduń – konsultant, mistrz Nagi Andrzej Chudy – konsultant; generał Matrix Jolanta Wołłejko – kwestująca Anna Apostolakis – senator Leon Izabela Dąbrowska – CroftPax Anna Sroka – Bara-Bara Jerzy Dominik – senator Pin Jerzy Molga – senator Terry Andrzej Gawroński – senator Davis Andrzej Arciszewski – senator Eryk, burmistrz Jarosław Boberek – Jim – szpieg sprzątający, Włóżmitu Tomasz Steciuk – Pipovitch Krzysztof Zakrzewski – Fucha Janusz Wituch – MadPax Robert Wabich – BatPax Sławomir Pacek – John; dowódca oddziałów marsjańskich Aleksander Mikołajczak – naczelnik stacji Linki zewnętrzne Plakat filmu Niemieckie filmy fantastycznonaukowe Niemieckie filmy z 2004 roku Parodie filmowe Niemieckie filmy komediowe Filmy w reżyserii Michaela Herbiga Filmy fantastyczne z 2004 roku

190260

https://pl.wikipedia.org/wiki/2001%3A%20Odyseja%20kosmiczna%20%28film%29

2001: Odyseja kosmiczna (film)

2001: Odyseja kosmiczna () – amerykańsko–brytyjski film fantastycznonaukowy z 1968 roku w reżyserii Stanleya Kubricka. O filmie Obraz Kubricka opowiada o relacjach człowieka z innymi inteligentnymi bytami, zarówno pozaziemskimi, jak i stworzonymi przez człowieka. Scenariusz został napisany wspólnie przez Stanleya Kubricka i Arthura C. Clarke’a, częściowo na podstawie wątków z opowiadań Clarke’a, szczególnie Posterunek (The Sentinel), a także Napięcie (Breaking Strain), Z kolebki – na wieczne orbitowanie (Out of the Cradle, Endlessly Orbiting...), Kto tam? (Who's There?), Podróż do wnętrza komety (Into the Comet) oraz U progu raju (Before Eden). Na jego podstawie Kubrick nakręcił film, a Clarke napisał powieść pod tym samym tytułem. Pomimo różnic m.in. w opisie kształtu i interakcji małp z monolitem, autor powieści wraca do ustaleń reżysera w dalszych jej częściach. Film wszedł na ekrany kin 6 kwietnia 1968. Doczekał się kontynuacji pt. 2010: Odyseja kosmiczna, gdzie wśród rywalizujących ze sobą załóg amerykańskich i radzieckich astronautów pojawia się astronauta David Bowman, główny bohater filmu Kubricka. Fabuła Film składa się z czterech epizodów, luźno powiązanych ze sobą tajemniczym monolitem, którego symbolika w filmie może być interpretowana na wiele sposobów. Wspomniane epizody to: Świt ludzkości (The Dawn of Man) TMA-1 Misja na Jowisza: osiemnaście miesięcy później (Jupiter Mission: Eighteen Months Later) Jowisz i poza nieskończonością (Jupiter and beyond the Infinite) Podobny monolit do tego, który był świadkiem ewolucyjnego skoku u hominidów (zbieracz–padlinożerca staje się myśliwym, wykorzystującym narzędzia służące do zabijania) na Ziemi, zostaje odkryty po tysiącach lat przez zespół geologów na Księżycu. Nieznane jest jego pochodzenie ani cel. Wiadomo jedynie, że wysyła sygnały radiowe w kierunku Jowisza. W kierunku tej planety zostaje wysłany statek „Discovery”, gdzie oprócz dwóch naukowców i zahibernowanej załogi, znajduje się najdoskonalszy wynalazek uczonych – wyposażony w sztuczną inteligencję komputer HAL 9000. Komputer, obdarzony samoświadomością i uczuciami, buntuje się przeciw ludziom i postanawia zgładzić załogę statku. Ratuje się jedynie dr David Bowman (Keir Dullea), który wyłącza po kolei układy HAL-a. Bowman, który dociera do orbity Jowisza, udaje się w psychodeliczną podróż przez bramę „pełną gwiazd” przez czas i przestrzeń, doświadczając własnej starości, śmierci, a także ponownych narodzin w innej fazie egzystencji. Interpretacja Film jest doskonałym dziełem audiowizualnym. Synergia obrazu i dźwięku sprawia, że widz odbiera go nie tylko intelektualnie, lecz także emocjonalnie. Dzieło może być traktowane jako filozoficzny traktat o naturze człowieka wobec nieznanego. Jednym z pytań stawianych przez twórców filmu jest wzajemna relacja między człowiekiem a stworzonymi przez niego maszynami, które w miarę uzyskiwania coraz bardziej skomplikowanych funkcji myślowych (sztucznej inteligencji) mogą się od niego uniezależniać, a nawet otwarcie zwracać się przeciwko niemu. Obsada Na podstawie Keir Dullea jako dr David „Dave” Bowman Gary Lockwood jako dr Frank Poole William Sylvester jako dr Heywood R. Floyd Leonard Rossiter jako Smyslov Margaret Tyzack jako Elena Robert Beatty jako dr Halvorsen Sean Sullivan jako Michaels Douglas Rain jako HAL 9000 (głos) Alan Gifford jako ojciec Poole’a Ann Gillis jako matka Poole'a Daniel Richter jako Moonwatcher Ścieżka dźwiękowa Był to pierwszy film Kubricka, w którym ważną rolę odegrała muzyka klasyczna. Szczególnie znany jest prolog filmu, gdzie wstęp do poematu Richarda Straussa Also sprach Zarathustra ilustruje wschód słońca – tu: człowieka. Ważną rolę odgrywa też muzyka Johanna Straussa – walc Nad pięknym modrym Dunajem oraz awangardowego kompozytora Györgya Ligetiego. Scenom na Discovery towarzyszy Adagio z baletu Gajane Arama Chaczaturiana. Odbiór Box office Budżet filmu wyniósł 12 milionów dolarów. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie film zarobił łącznie blisko 58 milionów dolarów. Krytyka w mediach Początkowo film wywołał kontrowersje wśród krytyków, lecz z czasem zyskał wśród nich duże uznanie. W serwisie Rotten Tomatoes 93% z 100 recenzji filmu jest pozytywne (średnia ocen wyniosła 9,21 na 10). Na portalu Metacritic średnia ocen z 24 recenzji wyniosła 82 punktów na 100. Obecnie film uznawany jest powszechnie przez krytyków i widzów za najwybitniejszy film fantastycznonaukowy, jaki kiedykolwiek powstał. Nagrody i wyróżnienia Film otrzymał Oskara w 1969 za efekty wizualne, był również nominowany do Oscara w kategoriach najlepsza reżyseria, najlepszy scenariusz oraz najlepsza scenografia i dekoracje wnętrz. Film otrzymał nagrodę Hugo w kategorii najlepsza prezentacja dramatyczna w 1969 roku. W roku 1995, z okazji stulecia narodzin kina, film znalazł się na watykańskiej liście 45 filmów fabularnych, które propagują szczególne wartości artystyczne. Zobacz też lista stu najlepszych amerykańskich filmów według AFI Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne Obszerna historia powstania filmu Amerykańskie filmy fantastycznonaukowe Brytyjskie filmy fantastycznonaukowe Filmowe adaptacje utworów Arthura C. Clarke’a Filmy w reżyserii Stanleya Kubricka Amerykańskie filmy z 1968 roku Filmy wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer Filmy w National Film Registry Brytyjskie filmy z 1968 roku Filmy kręcone w Arizonie Filmy kręcone w Utah Filmy o życiu pozaziemskim Filmy fantastyczne z 1968 roku

190261

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rajd%20na%20Dieppe

Rajd na Dieppe

Rajd na Dieppe (operacja „Jubilee”, wcześniejszy kryptonim „Rutter”) – desant przeprowadzony przez aliantów 19 sierpnia 1942 na francuskim wybrzeżu w rejonie portowego miasta Dieppe. Decyzja o lądowaniu Na początku 1942 roku sytuacja aliantów w Europie była bardzo trudna. Wehrmacht, mimo klęski pod Moskwą, nadal przeważał nad Armią Czerwoną. Józef Stalin wiedział, że bez pomocy sojuszników i otwarcia drugiego frontu w Europie jego armia nie wytrzyma długo walk z Niemcami. Pomysł inwazji został podchwycony przez Franklina Roosevelta, który nakazał rozpoczęcie przygotowań. Plan operacji o kryptonimie Sledgehammer, przygotowany przez George’a Marshalla, został przedstawiony 1 kwietnia 1942 roku prezydentowi Rooseveltowi, a następnie 10 kwietnia Brytyjczykom. Mimo nacisków zarówno Amerykanów, jak i Stalina, Winston Churchill sprzeciwił się tym zamierzeniom, uznając operację we wrześniu 1942 roku za nierealną do przeprowadzenia. Brakowało sprzętu desantowego, a wilcze stada na Atlantyku skutecznie uniemożliwiłyby przerzucenie oddziałów inwazyjnych. Obawiając się, że odmowa spowoduje, iż Stany Zjednoczone całkowicie zaangażują się w wojnę na Pacyfiku, zdecydował się jednak podjąć próbę lądowania na niewielkim odcinku francuskiego wybrzeża. Generał Marshall zrozumiał to jednak inaczej i poinformował Waszyngton, iż rozmowy w sprawie inwazji zakończyły się sukcesem. W końcu 21 czerwca doszło do bezpośredniego spotkania Churchilla z Rooseveltem, na którym ustalono, że jeśli okaże się, iż powodzenie operacji jest mało prawdopodobne, zostanie ona odłożona. Desant pod Dieppe miał być akcją, która miała ukazać nierealność amerykańskich przygotowań. Jednak 8 lipca premier Wielkiej Brytanii wysłał depeszę do Waszyngtonu, w której stwierdził, że operacja Sledgehammer nie jest możliwa do zrealizowania w 1942 roku. W celu załagodzenia sporu 18 lipca przyjechali do Londynu generał Marshall, Harry Hopkins i admirał Ernest J. King. W końcu 22 lipca udało się dojść do porozumienia. Z inwazji zrezygnowano. Przygotowania do rajdu nie zostały jednak zatrzymane. Wzbudziłoby to podejrzenia, że akcja ta miała być przeprowadzona tylko po to, by uświadomić Amerykanów o ich nieumiejętności prowadzenia działań wojennych. Poza tym operacja ta umożliwiłaby wypróbowanie technik desantowych oraz rozeznanie się w niemieckich umocnieniach Wału Atlantyckiego. Plan Desant miał się odbyć w Dieppe, portowym miasteczku z kamienistą plażą otoczoną wysokim klifem. Plan akcji o kryptonimie „Rutter” stworzyli brytyjscy planiści z Dowództwa Operacji Połączonych pod kierownictwem lorda Mountbattena, przy współpracy Dowództwa Południowo-Wschodniego generała Montgomery’ego. W akcji miały wziąć udział dwie brygady z kanadyjskiej 2 Dywizji Piechoty, brytyjscy spadochroniarze, których celem miał być desant na obsadzone działami wzgórza w rejonie Berneval (na wschód od miasta) i Vasterival (na zachód od miasta). W operacji miało wziąć udział także 30 najnowszych czołgów Churchill (18 wersji Mk III, 5 Mk II i 7 Mk I, w tym 3 z miotaczem ognia). Jako wsparcie przydzielono 200 samolotów i 200 okrętów, z których największymi jednostkami miały być niszczyciele. Po udanym desancie, który poprzedzić miało huraganowe bombardowanie z morza i z powietrza i zdobyciu miasta, żołnierze mieli zniszczyć urządzenia portowe, zbadać umocnienia na wybrzeżu, zniszczyć baterie nabrzeżne i wraz z kilkoma jeńcami wrócić do Anglii. Ponadto RAF liczył na wciągnięcie Luftwaffe w wyniszczającą i zwycięską bitwę powietrzną, od której Niemcy uchylali się już od dawna. Rozpoczęcie operacji wyznaczono na początek lipca. 7 lipca ze względu na utrzymujące się złe warunki atmosferyczne operacja „Rutter” została odwołana, jednak Mountbatten naciskał na jej przeprowadzenie w późniejszym terminie. Dopiął swego i 22 lipca zapadła decyzja o przeprowadzeniu rajdu w sierpniu. W planie operacji nastąpiły pewne zmiany: zrezygnowano z desantu spadochroniarzy, ich zadania miały wykonać oddziały komandosów. Pospiesznie wznowiono przygotowania, lecz pod nowym kryptonimem – „Jubilee”. Nie udało się jednak zachować ich w tajemnicy przed Niemcami. Hitler już w lipcu, przeczuwając desant, nakazał przerzucenie z frontu wschodniego kilku jednostek (Dyw. SS „Das Reich”, Dyw. „Leibstandarte Adolf Hitler”, Dyw. Piech. „Grossdeutschland” oraz Brygady „Hermann Göring”). Atak Akcją dowodzili komandor John Hughes Hallett (operacje morskie), generał John Hamilton Roberts (działania lądowe) oraz generał Trafford Leigh-Mallory (działania powietrzne). Zrezygnowano z długotrwałego przygotowania artyleryjskiego, uważając, że zaskoczenie ułatwi oddziałom wdarcie się na brzeg. Porzucono także pomysł uprzedniego bombardowania lotniczego z uwagi na mogące się pojawić straty wśród ludności cywilnej. Obawiano się także, iż zamiana miasta w gruzowisko utrudni działanie przewidzianych do akcji czołgów. O świcie 19 sierpnia rozpoczęło się lądowanie. Wzięło w nim udział 4961 Kanadyjczyków, 1075 Brytyjczyków i 50 Amerykanów. Na wschód i zachód od Dieppe wylądowały jednostki, których celem było zniszczenie baterii w Berneval i Varengeville i atak na miasto z flanki. Półtorej godziny później na plaży w Dieppe pojawiły się pierwsze jednostki. Na lewej flance, w Varenville (plaża „Orange”) wylądowali żołnierze z brytyjskiego No 4 Commando. Bez większych problemów o godz. 6.40 zdobyto, a później zniszczono baterie, tracąc 11 zabitych i 46 zaginionych. O 7.30 rozpoczęli powrót do Anglii. W Pourville (plaża „Green”) barki desantowe osiągnęły brzeg o 4.52. Zanim Niemcy zorganizowali obronę, South Saskatechwan Regiment był już na plaży. Desant odbył się za daleko na zachód. Żołnierze musieli przedostać się na drugą stronę rzeki Scie. Jedyny most szybko został obsadzony przez Niemców i mimo pomocy Cameron Highlanders Kanadyjczykom nie udało się już przebić. Atakującym nie udało się także dotrzeć do radaru w Pourville i jedynie przecięli kable. Sytuacja na prawej flance już na godzinę przed lądowaniem wyglądała tragicznie. Statki mające dostarczyć żołnierzy w rejonie Berneval (plaża „Yellow”; 420 komandosów, 42 rangersów, 6 komandosów francuskich międzyalianckiego Commando oraz 4 żołnierzy specjalnej jednostki rozpoznania i łączności Kwatery Głównej) natknęły się na niemiecki konwój, który rozproszył alianckie jednostki. Okręty eskorty, niszczyciele ORP „Ślązak” i HMS „Brocklesby”, widziały walkę, lecz uznały, że ogień pochodzi z lądu i nie podjęły działań. Tylko 7 z 23 statków desantowych dotarło do brzegu. Załogi bunkrów, zaalarmowane wystrzałami, nie dały szans aliantom. Jeden z ocalałych okrętów desantowych z 18 komandosami na pokładzie dobił do brzegu po drugiej stronie Berneval, tuż koło baterii dział 150 mm. Nie mając odpowiedniego sprzętu, by ją zniszczyć, komandosi rozpoczęli ostrzał, skutecznie przeszkadzając załodze. Z tego oddziału na statek powrócił tylko jeden żołnierz. Royal Regiment of Canada i oddział Black Watch wylądowali pod Puys (plaża „Blue”). Niemcy byli już przygotowani, gdyż kilka jednostek desantowych przypłynęło za wcześnie. Ogień był tak silny, że nie było możliwości ewakuacji. Większość żołnierzy zginęła bądź dostała się do niewoli. O godz. 5.15 pięć dywizjonów Hurricane’ów, w tym dwa polskie 302 i 303, rozpoczęło bombardowanie pozycji obronnych poprzednio ostrzeliwanych przez niszczyciele. Po pięciu minutach pod osłoną granatów dymnych na plaży w Dieppe wylądowali żołnierze z Essex Scottish Regiment (plaża „Red”) i Royal Hamilton Light Infantry (plaża „White”). Kanadyjczycy po wylądowaniu zasypani zostali ogniem niemieckiej obrony. Część niemieckich stanowisk usytuowana była na dwóch górujących znacznie nad plażami przylądkach, co wybitnie ułatwiało im prowadzenie skutecznego ognia. Dziesiątkowani ogniem karabinów maszynowych, dział i moździerzy Kanadyjczycy praktycznie nie wyszli z plaży. Jedynie Royal Hamilton Light Infantry udało się zdobyć ufortyfikowany budynek kasyna miejskiego, a dwie kilkunastoosobowe grupki żołnierzy przedarły się do miasta, gdzie zostały szybko rozbite. Czołgi Churchill z 14. Batalionu Pancernego Calgary Tanks miały lądować na plaży jednocześnie z piechotą, jednakże dotarły z opóźnieniem. Z 30 maszyn udało się wyładować 28, z czego 13 ugrzęzło na plaży. Pozostałe czołgi dotarły do nadmorskiego bulwaru, jednakże nie były się w stanie przebić do miasta przez betonowe zapory i jedynie jeździły po promenadzie. Część z nich wróciła na plażę, gdzie służyły jako ruchome bunkry. Generał Roberts, który razem z kapitanem Hallettem przebywał na HMS „Calpe”, nie do końca orientował się w rozwoju sytuacji. W końcu wysłał rezerwowy batalion Les Fusiliers Mont-Royal na plażę „Red”. Barki desantowe przewożące Kanadyjczyków pod ostrzałem niemieckiej artylerii zboczyły mocno w prawo i jedynie część batalionu dotarła w rejon walk (na plażę „White”) o 7.04. Większość Fusiliers Mont-Royal trafiła na małą, ograniczoną klifami plażę, skąd nie mogli się ani wydostać, ani uczestniczyć w walce. W końcu zmuszeni zostali do poddania się Niemcom. Generał Roberts, do którego docierały kolejne raporty o klęskach jego oddziałów, wydał rozkaz odwrotu, który rozpoczął się o godz. 11.00. Samoloty postawiły zasłonę dymną, a okręty podpłynęły do plaż, aby zabrać żołnierzy. W trakcie ewakuacji, prowadzonej pod ciężkim ogniem nieprzyjaciela, zatonęła część okrętów; zginęło także wielu próbujących uciec żołnierzy. O 12.20 wydano rozkaz zaprzestania ewakuacji. Po zakończeniu ewakuacji alianckie okręty były nadal atakowane przez niemieckie lotnictwo. Samolotom Luftwaffe udało się m.in. zatopić niszczyciel HMS „Berkeley”. W bitwie powietrzno-morskiej wyróżnił się ORP „Ślązak”, który zestrzelił cztery samoloty wroga. Ogółem podczas bitwy zginęło bądź dostało się do niewoli 3367 żołnierzy kanadyjskich (w tym ok. 907 zostało zabitych), 270 brytyjskich, 550 marynarzy Royal Navy. Straty w sprzęcie to 30 czołgów i 106 samolotów. Po stronie niemieckiej poległo bądź odniosło rany ponad 600 żołnierzy (333 żołnierzy piechoty, 113 marynarzy i 162 członków personelu latającego i naziemnego Luftwaffe). Alianci przecenili swoje siły także w kwestii bitwy powietrznej. Zmodernizowane niemieckie samoloty Focke-Wulf Fw 190 wzięły górę nad siłami RAF-u, które w przeciwieństwie do swojego przeciwnika nie miały możliwości uzupełniania z pobliskich, francuskich lotnisk paliwa oraz amunicji i utraciły 106 samolotów, przy zestrzeleniu 48 niemieckich maszyn. Teoria „wyszabrowania Enigmy” Badania przeprowadzone w ciągu 15 lat przez historyka wojskowego Davida O’Keefe’a ujawniły 100 000 stron tajnych brytyjskich archiwów wojskowych, które udokumentowały misję „szaber” („pinch”), którą nadzorował Ian Fleming (znany później jako autor powieści Jamesa Bonda), zbiegającą się z najazdem na Dieppe. Do Dieppe wysłano 30 komandosów, aby ukraść z siedziby niemieckiej admiralicji, mieszczącej się w hotelu „Moderne”, jedną z nowych niemieckich 4-wirnikowych maszyn kodujących Enigma wraz z książkami kodowymi i arkuszami ustawień wirnika. Wydział Wywiadu Marynarki (NID) zaplanował akcję w celu przekazania tego sprzętu kryptografom w Bletchley Park, aby pomóc w projekcie Ultra. O’Keefe twierdzi, że obecność innych żołnierzy lądujących w Dieppe miała rozproszyć uwagę Niemców, zapewnić wsparcie jednostkom komandosów próbującym dotrzeć do niemieckiej kwatery głównej admiralicji i przechwycić maszynę Enigma, a cała przesłanka ataku Dieppe była w rzeczywistości „przykrywką” dla rzeczywistego celu. Plan przewidywał przedarcie się oddziałów lądujących na plażach na tyły portu Dieppe i obezwładnienie znajdujących się tam na wysokim klifie niemieckich pozycji obronnych, po czym 30. Jednostka Szturmowa (30th Commando Assault Unit), operująca jako 40. Komando Królewskiej Marynarki (40RM Commando) pod wodzą Herberta Oliviera Huntington-Whitleya (który uczęszczał do Eton College wraz z Ianem Flemingiem, wnuka premiera Stanleya Baldwina i kuzyna Rudyarda Kiplinga) miała wpłynąć do portu na statku „HMS Locust” i zdobyć budynek niemieckiej admiralicji, jako łup zabierając maszyny Enigma i związane z nimi dokumenty. „HMS Locust” był kanonierką płaskodenną typu „Dragonfly”, dostosowaną do nawigacji po rzekach. Następnie dokumenty miały być dostarczone na znajdujący się na morzu, niedaleko Dieppe, statek „HMS Fernie”, gdzie miały być przekazane Ianowi Flemingowi, jednemu z pomysłodawców i organizatorów 30. Jednostki Szturmowej – elitarnej jednostki brytyjskich komandosów powołanej do gromadzenia informacji wywiadowczych, współpracującemu z admirałem Johnem Godfreyem, dyrektorem Wywiadu Królewskiej Marynarki Wojennej. Po uzyskaniu zdobyczy „HMS Fernie” miał natychmiast dostarczyć je do najbliższego portu brytyjskiego, skąd miały być przetransportowane w tajemnicy do Bletchley Park. Po wyposażeniu niemieckich okrętów podwodnych oraz marynarki wojennej na Morzu Śródziemnym w czterorotorowe Enigmy, brytyjscy kryptolodzy utracili zdolność odczytywania wiadomości kodowanych nową wersją maszyny. Skutkiem tego alianci zaczęli przegrywać bitwę na Atlantyku, gdzie niemieckie okręty podwodne zatapiały konwoje z zaopatrzeniem dla Wysp Brytyjskich, a kampania w Afryce Północnej zaczęła się przechylać na stronę niemiecką. Rajd nie osiągnął zaplanowanego celu, komandosom ze statku „HMS Locust” nie udało się dotrzeć do portu ani na statku, ani na łodziach, na które przesiedli się, po nieudanej z powodu niemieckiego ostrzału artyleryjskiego, próbie wpłynięcia do portu statkiem. Miało się tak stać z powodu złej koordynacji działań i utraty elementu zaskoczenia przez kilkunastominutowe spóźnienie desantu na plażach, o co O’Keefe obwiniał głównodowodzących akcją, a nawet samego Churchilla. Ostatecznie brytyjscy kryptolodzy uzyskali potrzebne do złamania kodu informacje pół roku później. Podsumowanie Dowództwo sprzymierzonych wysunęło z przebiegu operacji szereg wniosków na temat przygotowania operacji desantowych. Stwierdziło ono, że powodzenie w lądowaniu uzależnione jest od spełnienia pięciu warunków: Zdobycie całkowitej przewagi w powietrzu nad lotnictwem wroga. Zniszczenie lub przynajmniej sparaliżowanie działalności nieprzyjacielskich umocnień, punktów oporu, stanowisk ogniowych itp. jeszcze przed wyrzuceniem pierwszego oddziału desantowego. Stworzenie osobnych jednostek marynarki, specjalnie przygotowanych i wyćwiczonych w operacjach desantowych. Po zdobyciu przyczółka – należyte przygotowanie do odparcia kontrataków; bez porównania trudniejszą częścią operacji jest bowiem utrzymanie przyczółka, niż wyrzucenie desantu na ląd. Postawienie w odwodzie jednostek morskich, dysponujących silną artylerią. Najdogodniejsze do tego celu jest użycie pancerników lub monitorów. Operacja ta wykazała, że alianci nie są w stanie przeprowadzić operacji lądowania na kontynencie bez długotrwałych przygotowań i odpowiedniego sprzętu desantowego. Należało zwrócić szczególną uwagę na poprawę łączności, która w czasie operacji zawiodła, uniemożliwiając dowódcom ocenę sytuacji, oraz udoskonalić techniki niszczenia przeszkód dla czołgów i piechoty. Okazało się także, że w początkowej fazie przyszłej inwazji nie można było liczyć na zdobycie portów, trzeba więc było znaleźć alternatywny sposób dostarczenia zaopatrzenia. Z tymi i innymi problemami musieli się uporać alianccy stratedzy przed przystąpieniem do podboju Francji. We współczesnej ocenie historyków operacja pod Dieppe była aktem natury politycznej, a nie militarnej. W interesie aliantów było zaspokojenie żądań Stalina rozpoczęcia działań przeciwko III Rzeszy, przy jednoczesnym wykazaniu, że nie są oni przygotowani do utworzenia drugiego frontu w Europie. Tym można tłumaczyć zarówno słabe przygotowanie samej operacji, jak i symboliczny udział wojsk amerykańskich w rajdzie, mimo iż prezydent Roosevelt był głównym zwolennikiem operacji po stronie aliantów. Uwagi Przypisy Bibliografia Jerzy Lipiński, Druga wojna światowa na morzu, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1976. Dwa lata za wcześnie. Nieudana próba lądowania w Dieppe 19 sierpnia 1942 r., „Rzeczpospolita. Batalie największej z wojen” nr 24, 22 sierpnia 2009. Linki zewnętrzne Konflikty Zbrojne – Krwawy rajd na Dieppe Desant na Dieppe – udział polskiego okrętu, ORP SLAZAK Juno Beach Centre – Rajd na Dieppe Piotr Gruszka, Krwawy „Młot”. „Cud” na polu bitwy?, artykuł w portalu Onet.pl: Kiosk – historia Front zachodni (II wojna światowa) Bitwy II wojny światowej z udziałem Niemiec Bitwy II wojny światowej z udziałem Stanów Zjednoczonych Bitwy II wojny światowej z udziałem Wielkiej Brytanii Bitwy II wojny światowej z udziałem Kanady Działania zbrojne w 1942 1942 we Francji Dieppe (Francja)

565078

https://pl.wikipedia.org/wiki/Droga%20wojew%C3%B3dzka%20nr%20109

Droga wojewódzka nr 109

Droga wojewódzka nr 109 (DW109) – droga wojewódzka klasy G w woj. zachodniopomorskim o długości 38,895 km łącząca Mrzeżyno z drogą ekspresową S6 i drogą wojewódzką nr 108 w Płotach. Zachodniopomorski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Koszalinie określił ją jako drogę klasy G. Przebiega przez powiat gryficki (gminy: Trzebiatów, Gryfice i Płoty). Na trasie często przejeżdza się przez nieczynne przejazdy kolejowe. Miejscami postoju dla pojazdów opiekuje się Nadleśnictwo Gryfice. Cała trasa podlega Rejonowi Dróg Wojewódzkich Gryfice. Historia numeracji Na przestrzeni lat trasa posiadała różne oznaczenia i kategorie/klasyfikacje: Dopuszczalny nacisk na oś Od 13 marca 2021 roku na drodze dozwolony jest ruch pojazdów o nacisku pojedynczej osi napędowej do 11,5 tony, z wyjątkiem miejsc oznaczonych znakiem zakazu B-19. Do 13 marca 2021 r. We wcześniejszych latach droga wojewódzka nr 109 była objęta ograniczeniami dopuszczalnego nacisku na oś: Uwagi Przypisy Linki zewnętrzne Zachodniopomorski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Koszalinie 109

190269

https://pl.wikipedia.org/wiki/Brzoskwinia%20%28manga%29

Brzoskwinia (manga)

– manga z gatunku shōjo autorstwa Miwy Uedy. Komiks ukazuje się w Japonii od października 1997 na łamach magazynu Bessatsu Friend. Poza pierwszą serią, zatytułowaną "Brzoskwinia", ukazały się również kontynuacje: "Change of Heart" oraz "Sae's Story". Bohaterowie Momo Adachi – nieśmiała piętnastolatka, z wyglądu łatwa dziewczyna, posiadająca kompleksy na punkcie swojej szybko opalającej się skóry. Sae Kashiwagi – pseudo-przyjaciółka Momo-chan, pozornie śliczna i niewinna, w rzeczywistości niebezpieczna intrygantka. Kazuya Tojigamori – obiekt westchnień Momo, stroni od dziewczyn. Kairi Okayasu – najpopularniejszy chłopak w szkole, największy podrywacz na pierwszym roku i jednocześnie najwierniejszy przyjaciel Momo. Goro Oji (Jigoro) – zakochany w Sae top model. w kolejnych sagach również: Ryo Okayasu – starszy brat Kairi, na pozór wrażliwy, czuły mężczyzna marzeń wielu kobiet, równie podstępny, co Sae. Misao Aki – pielęgniarka w szkole Momo, niegdyś korepetytorka Kairi. Zakochana w Ryo, nieświadoma jego prawdziwej osobowości. Kanji Saruwatari – przyjaciel Sae z dzieciństwa. Jako jedyny zna historię Sae. Opis fabuły Manga opowiada historię piętnastoletniej Momo Adachi, uczennicy pierwszej klasy liceum, od lat kochającej się w koledze - Tojim (Kazuya Tojigamori) Momo ma kłopoty z powodu swojego wyglądu - farbowana blondynka, ciemna cera, lekko skośne oczy - często jest brana za łatwą dziewczynę. Jest nieśmiała i zamknięta w sobie, wygląda na to, że nie ma powodzenia u chłopaków, dlatego swoje uczucie do Tojiego skrywa głęboko w sercu. W szkole też nie ma zbyt wielu przyjaciół, na dobrą sprawę zadaje się tylko z Sae Kashiwagi - ładną, szczupłą i rozchwytywaną przez chłopaków dziewczyną, która na pierwszy rzut oka wygląda na bardzo sympatyczną i godną zaufania, w rzeczywistości jest jednak zazdrosną intrygantką, która udaje przyjaciółkę, a tak naprawdę robi wszystko, by zniszczyć innym życie. Pewnego dnia Momo poznaje Kairi Okayasu - najpopularniejszego chłopaka z pierwszego roku. Sae widząc zainteresowanie, jakim Kairi darzy Momo, próbuje zwrócić na siebie jego uwagę. Bezskutecznie jednak - Okayasu okazuje się być zakochany w Momo. Od tej pory staje się najwierniejszym przyjacielem tytułowej Brzoskwini, choć ta z początku odrzuca jego towarzystwo. Chcąc pozbyć się natręta, wyjawia mu swój największy sekret - miłość do Tojiego. Dziwnym trafem, tuż obok znajduje się sam zainteresowany wraz z Sae. Toji jest bardzo zaskoczony, jednak odważa się prosić Momo o chodzenie. Zdawałoby się, że od tego momentu sprawy wreszcie potoczą się tak, jak trzeba - i tak, jak życzyłaby to sobie główna bohaterka. Jednak zawistna Sae knuje już misterną intrygę, by rozbić związek Momo i Tojiego. Change of Heart Pierwsza seria kończy się ostatecznym zerwaniem Momo i Tojiego, które Sae wymusza szantażem. W kolejnej sadze, zatytułowanej Change of Heart (Odmiana Serca), główna bohaterka zaczyna spotykać się ze swoim wielbicielem i przyjacielem zarazem - Kairim. Sae, dla której Kairi to naturalny wróg, postanawia przestać znęcać się nad Momo i w komiksie pojawia się już rzadziej. Niestety, pojawia się inny problem - okazuje się bowiem, iż Okayasu owszem, kocha Adachi, jednak wciąż zakochany jest w Misao, szkolnej pielęgniarce, niegdyś jego korepetytorce. Momo nie umie pogodzić się z faktem, że nie jest jedyną, którą Kairi darzy takim uczuciem. W międzyczasie swoją pierwszą nieszczęśliwą miłość przeżywa Sae. Zakochuje się w starszym bracie Kairi - Ryo, osobniku obdarzonym niesamowitą charyzmą i umiejętnością dopasowania się do najskrytszych marzeń kobiet, jednocześnie będącym postacią równie zakłamaną, dwulicową i przebiegłą, co sama Sae. Dodatkowo okazuje się być zamieszany w ciemne interesy, jest jednym z głównych menedżerów firmy funkcjonującej na zasadzie piramidy finansowej. Próbuje wykorzystać uczucie Sae dla zysków swojej firmy, wielokrotnie oszukuje ją i wykorzystuje. Historia Sae Sae's Story (Historia Sae) rozpoczyna się w momencie, kiedy Kairi i Momo idą na uniwersytet, tymczasem Sae nie zdaje ostatniej klasy w liceum z powodu opuszczonych godzin lekcyjnych. Nasza bohaterka nie może się z tym pogodzić, postanawia więc udawać studentkę - regularnie przychodzi do kampusu, bierze udział w sesji zdjęciowej do studenckiego magazynu, zaczyna umawiać się ze studentami. Jednocześnie ma nadzieję wreszcie poznać mężczyznę, który pokocha ją taką, jaka jest. W tym samym czasie po wielu latach mieszkania w Malezji, do miasta wraca Kanji Saruwatari, zwany również Saru albo chłopcem-małpą, przyjaciel Sae z czasów dzieciństwa. Saru wciąż pamięta swoją małą przyjaciółkę - wówczas nieśmiałą, spokojną i słabą astmatyczkę i wierzy, że uda mu się przekonać ją, że nie musi udawać nikogo innego, bo najlepsza jest właśnie taka, jaka jest. Spis odcinków Linki zewnętrzne Mangi wydawane w Polsce Shōjo

565079

https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%BAlio%20Baptista

Júlio Baptista

Júlio Baptista, właśc. Júlio César Clemente Baptista (ur. 1 października 1981 w São Paulo) – brazylijski piłkarz występujący na pozycji napastnika. Reprezentant Brazylii w latach 2001–2010. Życiorys Julio Baptista urodził się 1 października 1981 roku w São Paulo. Rozpoczął swoją profesjonalną karierę w 2000 roku w zespole São Paulo. Następnie przeniósł się do Sevilli i grał tam od 2003 do 2005 roku. Określony został mianem „Bestii z Sewilli”. Jest graczem bardzo uniwersalnym, mogącym grać zarówno na pozycji defensywnego pomocnika, jak również pomocnika ofensywnego, a nawet napastnika. W sezonie 2004/2005 strzelił dla Sevilli 38 goli w 63 meczach. Po zakończeniu sezonu otrzymał wiele ofert między innymi z Arsenalu i Tottenhamu Hotspur, ale wybrał ofertę Realu. Stracił wtedy wiele w oczach kibiców z Wysp, a szczególnie fanów Kanonierów, ponieważ wcześniej długo „flirtował” z Arsenalem. Suma transferu wyniosła 20 mln €. 29 lipca 2005 roku podpisał kontrakt, który związał go z klubem na 5 sezonów. Dołączył do innych Brazylijczyków w składzie Królewskich: Ronaldo, Roberto Carlosa i Robinho. 30 sierpnia 2006 roku – w dniu zamknięcia letniego okna transferowego, przeszedł z Realu do drużyny Kanonierów na zasadzie wypożyczenia. W zamian na tej samej zasadzie do drużyny Królewskich przeszedł José Antonio Reyes, grający uprzednio w Arsenalu. Po sezonie 2006/2007 Arsenal nie zdecydował się na transfer definitywny i Baptista wrócił do Madrytu. W tym roku otrzymał hiszpański paszport. 11 sierpnia tego samego roku trafił w ramach transferu definitywnego do włoskiego klubu AS Roma za 9 mln €, z opcją dopłaty jeszcze dwóch milionów euro, w przypadku awansu zespołu z Rzymu w przyszłym sezonie do rozgrywek Ligi Mistrzów. 18 sierpnia 2018 został zawodnikiem rumuńskiego CFR Cluj. 29 maja 2019 ogłosił zakończenie kariery piłkarskiej. Sukcesy Real Madryt Mistrz Hiszpanii: 2007, 2008 Arsenal F.C. 2. miejsce w Carling Cup: 2007 Brazylia Copa América: 2004, 2007 Puchar Konfederacji w piłce nożnej: 2005, 2009 Przypisy Linki zewnętrzne Statystyki w bazie ESPN FC Reprezentanci Brazylii w piłce nożnej Piłkarze São Paulo FC Piłkarze Sevilli FC Piłkarze Realu Madryt Piłkarze Arsenalu F.C. Piłkarze AS Roma Piłkarze Málagi CF Piłkarze Cruzeiro EC Piłkarze Orlando City SC Uczestnicy Copa América 2004 Uczestnicy Copa América 2007 Uczestnicy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2010 Uczestnicy Pucharu Konfederacji w piłce nożnej 2001 Uczestnicy Pucharu Konfederacji w piłce nożnej 2005 Uczestnicy Pucharu Konfederacji w piłce nożnej 2009 Urodzeni w 1981 Zdobywcy Copa América Zdobywcy Pucharu Konfederacji w piłce nożnej Ludzie urodzeni w São Paulo Mistrzowie Ameryki Południowej U-20 w Piłce Nożnej Uczestnicy Mistrzostw Ameryki Południowej U-20 w Piłce Nożnej 2001

190274

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rogo%C5%BAno

Rogoźno

Rogoźno () – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie obornickim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Rogoźno. Położone na Pojezierzu Wielkopolskim, nad rzeką Wełną i jeziorem Rogoźno. 31 grudnia 2012 r. miasto miało 11 345 mieszkańców. Miasta Stare Rogoźno i Nowe Rogoźno były miastami królewskimi Korony Królestwa Polskiego. Rogoźno należące do starostwa rogozińskiego, pod koniec XVI wieku leżało w powiecie poznańskim województwa poznańskiego. W okresie II Rzeczypospolitej oraz w latach 1945–1975 miasto administracyjnie należało do województwa poznańskiego, a od 1975 do 1998 do województwa pilskiego. Położenie Rogoźno położone jest nad rzekami Wełną i Małą Wełną oraz nad jeziorem Rogoźno (długie 4750 m, szerokie 350 m, 136 ha, do 6 m głębokości), na wysokości ok. 63 m n.p.m., przy drodze krajowej nr 11 Katowice – Poznań – Piła – Koszalin – Kołobrzeg, 40 km na północ od Poznania i ok. 52 km na południe od Piły. W mieście bierze początek droga wojewódzka nr 241 Rogoźno – Tuchola. Przez Rogoźno przebiega linia kolejowa Poznań – Piła – Kołobrzeg ze stacją kolejową oraz nieczynna już linia Inowrocław – Krzyż Wlkp. Według danych z 1 grudnia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 11,24 km². Ludność Według danych Głównego Urzędu Statystycznego stan z dnia 31 grudnia 2012 r. miasto Rogoźno liczyło 11 345 mieszkańców czyli gęstość zaludnienia na obszarze miasta wynosiła 1009 osób/km². Struktura wiekowa ludności Rogoźna przedstawia się następująco – stan na 31 grudnia 2012 r.. Obliczony na podstawie tych danych współczynnik feminizacji wskazuje, że na 100 mężczyzn przypadają 104 kobiety. Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym wynosi 55,2 Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców wynosi 1,8. Saldo migracji wynosi -48 Piramida wieku mieszkańców Rogoźna w 2014 roku. Historia Nazwa miasta pochodzi od rogoży, czyli ludowej nazwy pałki – rośliny szuwarowej. Najstarsze ślady grodziska wczesnośredniowiecznego pochodzą z VIII-IX wieku. Pierwsza wzmianka pisana z 1192 (Roguezno). Początki kasztelanii rogozińskiej przypadają najpewniej na połowę XII wieku, a więc na okres powstania nowego grodu na lewym brzegu Wełny (u wyjścia Małej Wełny z Jeziora Rogozińskiego) udokumentowanego badaniami archeologicznymi. Pod koniec 1. połowy XIII wieku Rogoźno było siedzibą dobrze funkcjonującej kasztelanii, potwierdza to dokument z 1248 w którym wymieniony jest kasztelan Gniewomir – „Gneomir castelanus de Rogozna”. Kasztelania rogozińska posiadała charakter terytorialny. Graniczyła, rozpoczynając od północy, z kasztelaniami: ujską, żońską, gnieźnieńską, radzimską, obrzycką i czarnkowską. Dokładny przebieg jej granic, z uwagi na skąpe materiały źródłowe, jest jednak trudny do określenia. Pomimo upadku znaczenia urzędu kasztelańskiego, rogozińscy kasztelanowie występowali aż do rozbiorów w XVIII wieku, choć stanowisko miało tu już jedynie charakter tytularny. Ostatnim kasztelanem rogozińskim był wspomniany w źródłach 22 stycznia 1787 Adam Jan Malczewski (zmarły w 1804). Kasztelanowie rogozińscy mieli prawo zasiadania w Senacie I Rzeczypospolitej, jako kasztelanowie mniejsi, zwani drążkowymi. W hierarchii senackiej plasowali się między innymi przed kasztelanami radomskimi, wieluńskimi, przemyskimi, chełmskimi, bydgoskimi czy warszawskimi. Kasztelanowie rogozińscy: Dokument lokacyjny Kostrzyna z 1251 wspomina o grupie „gości” książęcych z Rogoźna, historycy wątpią jednak, by tworzyli oni zorganizowaną społeczność miejską. Przyjmuje się, że właściwa lokacja miasta w Rogoźnie nastąpiła dopiero w 1280 wraz z odpowiednim dokumentem wystawionym przez Przemysła II. W przywileju tym wspomina się, że zasadźcami są Jan i Piotr Dedz, ówcześni właściciele miasta. Miasto lokowane było na prawie niemieckim, jakie obowiązywało też w Poznaniu. Przemysł II wybudował w Rogoźnie zamek modrzewiowy, o którym wspomina Jan Długosz w swej pracy pod tytułem „Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae”. Król Przemysł II często przebywał w Rogoźnie, o czym świadczą dokumenty z lat 1284 i 1286. Miejscowość jako miasto pod zlatynizowaną staropolską nazwą Rogoszna wymieniona jest w jednym z łacińskich dokumentów wydanym w Gnieźnie w 1278 roku sygnowanym przez Przemysła II. Miasto na trwale weszło do historii Polski 8 lutego 1296, kiedy Przemysł zginął tu zamordowany w zasadzce (prawdopodobnie dokonanej z inicjatywy bądź z udziałem margrabiów brandenburskich). Przywileje nadane miastu przez Przemysła II zostały dwukrotnie potwierdzone przez innych władców. Po raz pierwszy już w roku 1296 potwierdził je dla rogozińskiego wójta Dobrogosta książę Władysław Łokietek. W 1427 roku prawa przyznane mieszkańcom Rogoźna zostały potwierdzone i w znaczny sposób poszerzone w dokumencie relokacyjnym wystawionym miastu przez króla Władysława Jagiełłę. Z 1507 roku pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w Rogoźnie. W 1750 roku starosta Jakub Szołdrski lokował Nowe Miasto Rogoźno. Przy tej okazji sprowadzono liczną grupę niemieckich sukienników. W XVIII wieku był to jeden z najznaczniejszych wielkopolskich ośrodków sukienniczych. W roku 1794 na mocy reskryptu króla pruskiego, formalnie połączono Nowe Miasto Rogoźno i Stare Miasto Rogoźno w jeden organizm miejski. W okresie Księstwa Warszawskiego w trakcie odwrotu Wielkiej Armii miała miejsce bitwa w Rogoźnie (1813) 10 lutego 1813. Rosyjskie oddziały pod dowództwem Woroncowa zaatakował 4 Pułk Nadwiślański polskiej piechoty zmuszając go do cofania się w kierunku na Parkowo i Oborniki. Mieszkańcy brali aktywny udział w powstaniu wielkopolskim 1918/1919. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zamordowali w pobliskich lasach rożnowickich ok. 12 tysięcy osób, m.in. pacjentów szpitala psychiatrycznego w podpoznańskich Owińskach i 100 jeńców angielskich. Zabytki średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta z rynkiem (pl. Powstańców Wielkopolskich) Kościół pw. św. Wita, fundowany według tradycji przez Mieszka I i Dobrawę (wskazywałoby na to m.in. bardzo stare wezwanie), obecny gotycki z 1526 roku, wewnątrz cenna gotycka chrzcielnica z wkomponowanym medalionem rusko-bizantyjskim z XII wieku układ urbanistyczny Nowego Miasta z rynkiem (pl. Karola Marcinkowskiego) z XVIII wieku Muzeum Regionalne im. Wojciechy Dutkiewicz znajdujące się w dawnym Ratuszu (zabytkowy późnoklasycystyczny budynek zbudowany w latach 1826-1828, rozbudowany 1911-1913). Do najciekawszych zabytków eksponowanych w Muzeum należy znaleziony w okolicach dawnego grodu kasztelańskiego obosieczny miecz żelazny z XII wieku z napisem +INIOINI+ na obu stronach głowni kościół poewangelicki pw. Świętego Ducha z 1807 i znajdująca się przy nim drewniana dzwonnica z 1786 Liceum Ogólnokształcące im. Przemysła II – jedna z najstarszych szkół średnich w Wielkopolsce, mieści się w budynku pochodzącym z 1869 roku, wewnątrz Szkolna Izba Tradycji, w której zgromadzono starodruki sięgające czasów pruskich, liczne dokumenty i fotografie, znajduje się tu także Biblioteka im. Marii i Józefa Sobolewskich zawierająca bezcenne wydawnictwa z końca XIX wieku i okresu II Rzeczypospolitej budynek sądu grodzkiego z 1905 roku, obecnie mieści się w nim Zespół Szkół Agrobiznesu im. Dezyderego Chłapowskiego (ul. Kościuszki 41), nr w rejestrze zabytków: 254/Wlkp/A z 17.10.2005 r. budynek Zespołu Szkół im. Hipolita Cegielskiego – dawne Seminarium Nauczycielskie. Oddany do użytku w 1905 roku, mieści 115 izb i jest do dzisiaj największym budynkiem w mieście gród średniowieczny na Wójtostwie cmentarz katolicki cmentarz ewangelicki Stary cmentarz żydowski w Rogoźnie – został założony pod koniec XVI wieku. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali cmentarz. Płyty nagrobne zostały wykorzystane do wybrukowania ulic wokół Nowego Rynku. Po wojnie pokryto te ulice asfaltem – bez wcześniejszego usunięcia macew. Na powierzchni 1,5 hektara nie zachował się żaden nagrobek. Zachowały się jedynie ruiny dawnego domu przedpogrzebowego. Nowy cmentarz żydowski został założony w XIX wieku. Podczas II wojny światowej również zdewastowany, a po wojnie zlikwidowany. Kilka zachowanych rozbitych macew znajduje się w Muzeum Regionalnym. Po rogozińskiej synagodze nie pozostało ani śladu Edukacja Żłobki: Oddział Żłobkowy przy Pierwszym Polsko – Angielskim Niepublicznym Przedszkolu „Akademia Małych Odkrywców” w Rogoźnie Przedszkola: Przedszkole nr 1 „Kubusia Puchatka” w Rogoźnie Przedszkole nr 2 w Rogoźnie Pierwsze Polsko – Angielskie Niepubliczny Przedszkole „Akademia Małych Odkrywców” w Rogoźnie Prywatne Przedszkole „Przemysław” w Rogoźnie Prywatne Przedszkole „Motylek” w Rogoźnie Szkoły podstawowe: Szkoła Podstawowa nr 2 im. Olimijczyków Polskich w Rogoźnie Szkoła Podstawowa nr 3 im. Powstańców Wielkopolskich 1918/19 w Rogoźnie Gimnazja: Gimnazjum nr 1 im. Mazurka Dąbrowskiego w Rogoźnie Gimnazjum nr 2 w Zespole Szkół im. Hipolita Cegielskiego w Rogoźnie Gimnazjum Społeczne nr 3 przy Liceum Ogólnokształcącym w Rogoźnie Szkoły ponadgimnazjalne: Liceum Ogólnokształcące im. Przemysła II w Rogoźnie Zespół Szkół Agrobiznesu im. Dezyderego Chłapowskiego w Rogoźnie Zespół Szkół im. Hipolita Cegielskiego w Rogoźnie Współpraca krajowa i międzynarodowa Miasta i gminy partnerskie: Czorsztyn Kalisz Pomorski Mariampol Tulczyn Wustrow Wiehl La Trimouille Sport RKS Wełna Rogoźno - klub piłkarski założony w 1921 r., obecnie bez drużyny seniorów, szkolenie prowadzone jest w 5 grupach juniorskich Klub Żeglarski Kotwica Wspólnoty wyznaniowe Kościół rzymskokatolicki: parafia Ducha Świętego parafia św. Wita Świadkowie Jehowy: zbór Rogoźno (Sala Królestwa ul. Konieczyńskich 31) Przypisy Linki zewnętrzne Strona internetowa miasta Historia miasta Rogoźno na portalu Fotopolska Miasta królewskie I Rzeczypospolitej (województwo poznańskie) Miasta w Polsce lokowane w XIII wieku Miasta w województwie wielkopolskim Starostwo rogozińskie Miejscowości urodzenia świętych i błogosławionych

565090

https://pl.wikipedia.org/wiki/O-Ringen

O-Ringen

O-Ringen – największe na świecie, 5-dniowe zawody w biegu na orientację, rozgrywane w Szwecji. Zawody odbywają się co roku, począwszy od 1965. W pierwszych zawodach brało udział jedynie 156 zawodników, jednak liczba ta szybko rosła i rekordowa liczba uczestników zanotowano w 1985, wystartowało wtedy około 23 tys. zawodników. Obecnie średnio startuje 15 tys. uczestników w kilkudziesięciu kategoriach, w tym także udział biorą zawodnicy w najbardziej prestiżowej kategorii – Elita (H21 E oraz D21 E). Najmłodszą kategorią jest D10 oraz H10, czyli dziewczęta i chłopcy do 10 lat, najstarszymi kategoriami są D85 oraz H85, czyli ludzie powyżej 85 lat (zazwyczaj startują w nich wyłącznie uczestnicy ze Skandynawii). Zawody relacjonowane są w Szwecji przez wszystkie znaczące media w tym kraju, a wygrana w O-Ringen traktowana jest jako jedno z ważniejszy osiągnięć obok wygranej w Mistrzostwach Świata. Przebieg zawodów Zawodnicy przez pierwsze cztery dni startują według wcześniej wyznaczonej listy startowej, każdy w swojej minucie, natomiast w piątym dniu start odbywa się w systemu handicapu (tzw. ang. „chasing start”). System ten polega na zsumowaniu czasów każdego zawodnika po 4 dniach i piątego dnia jako pierwszy startuje zawodnik w danej kategorii z najmniejszą sumą czasów, a kolejni startują po nim w czasie, który jest różnicą sumy najlepszego zawodnika do ich sumy czasów. Statystyka Linki zewnętrzne Oficjalna strona Zawody w orientacji sportowej

565129

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fotoluminescencja

Fotoluminescencja

Fotoluminescencja – rodzaj luminescencji, emisja promieniowania elektromagnetycznego przez atomy, cząsteczki lub ciała stałe w wyniku pochłonięcia przez nie energii świetlnej z obszaru widzialnego, ultrafioletu lub podczerwieni. Fizyka atomowa Luminescencja

565134

https://pl.wikipedia.org/wiki/Krunoslav%20Jur%C4%8Di%C4%87

Krunoslav Jurčić

Krunoslav Jurčić (ur. 26 listopada 1969 w Ljubuškim) – chorwacki trener piłkarski i piłkarz grający na pozycji pomocnika. Jego atrybuty fizyczne to 188 cm i 83 kg. Karierę zaczynał w roku 1988 w zespole Dinamo Zagrzeb, skąd przeniósł się do słynnego ze znakomitych wychowanków Interu Zaprešić. Po 2 latach gry w tym klubie przeszedł do zespołu NK Istra Pula, a w końcu został kupiony przez belgijski klub KSK Beveren. Jurcić nie dostawał tam jednak często szansy na grę w pierwszym zespole i wrócił do Dinama, gdzie dobre występy pomogły mu w zakwalifikowaniu się do składu na MŚ. Dzięki dobrej marce przeszedł do zespołu AC Torino, gdzie po kilku dobrych występach przytrafiła mu się kontuzja w wyniku nie której nie grał w zespole Granata. Po wyleczeniu jej, Jurcić przeszedł do innego włoskiego klubu UC Sampdoria, by po roku gry w tym zespole wrócić do Chorwacji do zespołu NK Slaven Belupo, gdzie zakończył karierę. W reprezentacji narodowej wystąpił 21 razy, nie strzelając bramki ani razu. Zadebiutował 8 czerwca 1997 w meczu przeciwko Japonii, w meczu odbywającym się w Tokio, w ramach pucharu Kirin Cup. Z reprezentacją pożegnał się 2 września 2000 w Brukseli w meczu przeciwko Belgii, w ramach kwalifikacji do Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2002. Warto zauważyć, że "Kruno" jak nazywali go kibice, wystąpił w meczu przeciwko Polsce. Jurcić był uczestnikiem MŚ 1998, gdzie Chorwacja wywalczyła brązowy medal. Był także w ekipie, która zdobyła srebrny medal w rozgrywanych w 1984 w Portugalii MŚ U-16. Po zakończeniu kariery piłkarskiej Jurčić został trenerem. W latach 2005–2006 był trenerem NK Istra 1961, w latach 2007–2008 prowadził Slaven Belupo, a w 2009 został szkoleniowcem Dinamo Zagrzeb, w którym pracował do 2010 roku. Prowadził też NK Lokomotiva Zagrzeb, a w 2011 roku wrócił do Dinama. W 2015 został trenerem NK Maribor, gdzie pracował do lutego 2016. Następnie był rozpatrywany jako potencjalny szkoleniowiec Wisły Kraków, jednak ostatecznie trafił do tureckiego Adanasporu. W listopadzie 2017 podpisał kontrakt z Piłkarską Federacją Arabii Saudyjskiej i został szefem szkolenia młodych piłkarzy. W styczniu 2018 został pierwszym trenerem saudyjskiego An-Nassr. Później trenował emirackie Baniyas SC, w latach 2018–2019, oraz Al-Nasr Dubaj, w latach 2019–2021. Przypisy Bibliografia Reprezentanci Chorwacji w piłce nożnej Piłkarze Interu Zaprešić Piłkarze Dinama Zagrzeb Piłkarze KSK Beveren Piłkarze Torino FC Piłkarze UC Sampdoria Piłkarze NK Slaven Belupo Chorwaccy trenerzy piłkarscy Trenerzy piłkarzy Dinama Zagrzeb Trenerzy piłkarzy NK Lokomotiva Zagrzeb Trenerzy piłkarzy NK Maribor Uczestnicy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1998 Urodzeni w 1969

565136

https://pl.wikipedia.org/wiki/Droga%20wojew%C3%B3dzka%20nr%20110

Droga wojewódzka nr 110

Droga wojewódzka nr 110 (DW110) – droga wojewódzka klasy G w północnej części woj. zachodniopomorskiego. Łączy DW102 w Lędzinie, DW103 w Cerkwicy z DW109 i DW105 w Gryficach. Droga przebiega w całości przez powiat gryficki. Jej długość wynosi 23,8 km. Historia numeracji Na przestrzeni lat trasa posiadała różne oznaczenia i kategorie/klasyfikacje: Dopuszczalny nacisk na oś Od 13 marca 2021 roku na drodze dozwolony jest ruch pojazdów o nacisku pojedynczej osi napędowej do 11,5 tony, z wyjątkiem miejsc oznaczonych znakiem zakazu B-19. Do 13 marca 2021 r. We wcześniejszych latach na całej długości drogi wojewódzkiej nr 110 dopuszczalny był ruch pojazdów o nacisku na pojedynczą oś nie przekraczającym 8 ton. Wybrane miejscowości leżące przy trasie DW110 Lędzin Karnice Cerkwica Przybiernówko Gryfice Przypisy Linki zewnętrzne Zachodniopomorski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Koszalinie 110

565140

https://pl.wikipedia.org/wiki/Iluminator

Iluminator

iluminator – (w średniowieczu) artysta-rzemieślnik zdobiący księgi, które przepisywał; kopista. iluminator – okno w burcie, pokładówce lub nadbudówce jednostki pływającej

565141

https://pl.wikipedia.org/wiki/Juan%20Carlos%20Valer%C3%B3n

Juan Carlos Valerón

Juan Carlos Valerón (wym. ; ur. 17 czerwca 1975 w Arguineguin) – hiszpański piłkarz występujący na pozycji pomocnika. 2 czerwca 2013 roku ogłosił, że zakończony sezon 2012/2013 był dla niego ostatnim w barwach Deportivo La Coruna. Spędził tam 13 sezonów. Zawodową karierę zaczął w UD Las Palmas – klubie ze stolicy Wysp Kanaryjskich. W roku 1994 Valeron trafił do drużyny seniorów klubu z Las Palmas. Później został zauważony przez działaczy najlepszych klubów hiszpańskich, w tym Realu Madryt, jednak zerwanie więzadeł krzyżowych przeszkodziło temu wybitnemu piłkarzowi w transferze do Królewskich. Był etatowym reprezentantem Hiszpanii do lat 21 i 23. Po sezonie 1997/98, spędzonym w RCD Mallorca otrzymał tytuł odkrycia roku w hiszpańskiej Primera División i wtedy został zauważony przez inny stołeczny klub - Atlético Madryt. Na Estadio Vicente Calderón spędził dwa sezony. W listopadzie 1998 roku doczekał się debiutu w pierwszej reprezentacji Hiszpanii w meczu z Włochami. W roku 2000 Los Colchoneros spadli do Segunda División i po tym przykrym dla każdego piłkarza zdarzeniu trafił do Deportivo La Coruña. Zdobył z tym klubem na razie jedynie Puchar Hiszpanii. Ale dzięki grze w klubie z Galicji został podstawowym reprezentantem Hiszpanii. Pojechał na Mistrzostwa Świata 2002, gdzie odpadli w ćwierćfinale po kontrowersyjnym meczu z Koreą Południową – gospodarzami turnieju. Jest człowiekiem religijnym. Należy do grupy szerzącej wiarę katolicką – Evangelistos de Cristo. Dnia 7 maja 2016 roku ogłosił oficjalne zakończenie piłkarskiej kariery. Bibliografia Statystyki w bazie ESPN FC Reprezentanci Hiszpanii w piłce nożnej Piłkarze UD Las Palmas Piłkarze RCD Mallorca Piłkarze Deportivo La Coruña Piłkarze Atlético Madryt Uczestnicy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2002 Uczestnicy Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2000 Uczestnicy Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2004 Urodzeni w 1975

565142

https://pl.wikipedia.org/wiki/Chemiluminescencja

Chemiluminescencja

Chemiluminescencja – zjawisko emisji fal świetlnych w wyniku reakcji chemicznych. Zjawisko to występuje, na przykład, podczas utleniania fosforu białego oraz reakcji lucyferyny z lucyferazą. Zobacz też sonoluminescencja bioluminescencja Luminescencja

565144

https://pl.wikipedia.org/wiki/The%20Book%20of%20Taliesyn

The Book of Taliesyn

The Book of Taliesyn – drugi album Deep Purple. Wydany w grudniu 1968 przez Tetragrammaton w USA, a w lipcu 1969 przez EMI Harvest Records w Wielkiej Brytanii, Kanadzie oraz Japonii. Na albumie znajdują się trzy covery: „Kentucky Woman” Neila Diamonda, „We Can Work It Out” The Beatles i „River Deep – Mountain High” zespołu „Ike and Tina Turner”. Lista utworów LP strona A LP strona B Utwory bonusowe na wydaniu CD Skład zespołu Rod Evans - śpiew Ritchie Blackmore - gitara Jon Lord - organy, instrumenty klawiszowe, śpiew Nick Simper - gitara basowa, śpiew Ian Paice - perkusja Przypisy Bibliografia Albumy Deep Purple Albumy muzyczne wydane w roku 1968 Albumy muzyczne wydane w roku 1969 Albumy Harvest Records Albumy Tetragrammaton Records Albumy wyprodukowane przez Dereka Lawrence’a

1298

https://pl.wikipedia.org/wiki/II%20Rzeczpospolita

II Rzeczpospolita

II Rzeczpospolita (II RP; nazwa oficjalna: Rzeczpospolita Polska) – historyczne państwo polskie istniejące w latach 1918–1945, tj. od odzyskania suwerenności (1918) do wycofania uznania międzynarodowego dla rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1945), które było konsekwencją wykonania porozumień zawartych na konferencji jałtańskiej (1945) między mocarstwami wielkiej trójki.Nazwa podkreśla ciągłość z I Rzecząpospolitą (1569–1795), zlikwidowaną traktatami rozbiorowymi zawartymi pomiędzy Austrią, Prusami i Rosją w drugiej połowie XVIII wieku (1772–1795). Podstawowy akt ustrojowy stanowiła Konstytucja marcowa, a następnie (od 1935) Konstytucja kwietniowa. Językiem urzędowym II Rzeczypospolitej był język polski, zaś walutą najpierw marka polska, a dopiero od 1924 złoty polski. Ówczesna Polska była krajem niejednorodnym etnicznie (nieco ponad ⅔ ludności to Polacy), co stanowiło źródło problemów wewnętrznych. Największymi miastami (liczącymi ponad 200 tys. mieszkańców) były Warszawa (stolica Polski), Łódź, Lwów, Poznań, Kraków i Wilno, jednak zdecydowana większość ludności (70-75%) mieszkała na terenach wiejskich. II RP powstała na fragmentach terytoriów Niemiec, Austro-Węgier i Rosji (zarówno „Kongresówki”, jak i „ziem zabranych”); pierwsze lata jej istnienia upłynęły pod znakiem sporów i walk o przyszłe granice oraz wojny polsko-bolszewickiej. Państwo to było republiką, początkowo rządzoną w sposób demokratyczny, od zamachu stanu w 1926 roku dążącą ku autorytaryzmowi. W czasie II wojny światowej (1939–1945) terytorium państwowe II Rzeczypospolitej było okupowane przez Niemcy, ZSRR, Słowację i Litwę. II Rzeczpospolita zachowała suwerenność państwową, w stosunkach dyplomatycznych reprezentowana była przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie, który uzyskał schronienie w Paryżu i Angers (na zasadzie eksterytorialnej do czerwca 1940), a następnie w Londynie, gdzie przeniósł swą siedzibę po klęsce Francji. Jako że państwo polskie wciąż posiadało konstytucyjne organy władzy państwowej (w tym tajną administrację cywilną i sądownictwo na terenie okupowanego kraju – Polskie Państwo Podziemne) i siły zbrojne, działające równolegle w podziemiu (Armia Krajowa) i na uchodźstwie, de iure i de facto II Rzeczpospolita istniała do 5 lipca 1945. Większość terytorium państwowego II RP anektowanego przez ZSRR i Litwę w 1939 została w 1945 wcielona do Ukraińskiej SRR, Białoruskiej SRR i Litewskiej SRR. Obszary pozostałe przy Polsce stanowią większość terytorium współczesnego państwa polskiego, które w swojej Konstytucji wprost odwołuje się do najlepszych tradycji Drugiej Rzeczypospolitej. Daty graniczne Za symboliczny początek II Rzeczypospolitej przyjmuje się wydarzenia z 11 listopada 1918 roku, uznane za odzyskanie niepodległości przez Polskę, kiedy to Józef Piłsudski objął władzę wojskową z rąk Rady Regencyjnej w Warszawie. Tego samego dnia we francuskim Compiègne zostało podpisane zawieszenie broni pomiędzy państwami ententy a Niemcami, co formalnie zakończyło I wojnę światową, trwającą od 1914 roku. Trzy dni później (14 listopada) Piłsudski przejął również władzę cywilną, a zarówno Rada Regencyjna, jak i Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej rozwiązały się, przekazując władzę Piłsudskiemu, wkrótce Tymczasowemu Naczelnikowi Państwa. Po agresji na Polskę III Rzeszy i ZSRR (kampanii wrześniowej) i okupacji wojennej terytoriów II RP przez obu agresorów (we wrześniu 1939) legalną kontynuacją władz II Rzeczypospolitej, uznawaną na arenie międzynarodowej przez cały okres II wojny światowej był Rząd RP na uchodźstwie, a jako podległa mu administracja w okupowanym kraju – Polskie Państwo Podziemne i jego struktury polityczne i wojskowe (Armia Krajowa). Wycofanie uznania dyplomatycznego dla rządu RP na uchodźstwie przez Wielką Brytanię i USA 5 lipca 1945 roku (a następnie przez wszystkie pozostałe kraje świata zrzeszone w konstytuującej się wówczas Organizacji Narodów Zjednoczonych – jedynie Hiszpania, Kuba, Liban, Irlandia i Watykan jeszcze przez pewien czas po wojnie uznawały rząd RP na uchodźstwie) i w konsekwencji utratę podmiotowości prawnomiędzynarodowej należy uznać za formalny i faktyczny koniec II Rzeczypospolitej. Ostatnim, symbolicznym aktem formalnego istnienia II Rzeczypospolitej było przekazanie 22 grudnia 1990 roku insygniów prezydenckich II Rzeczypospolitej i oryginału konstytucji kwietniowej przez Ryszarda Kaczorowskiego – ostatniego prezydenta II Rzeczypospolitej na uchodźstwie – pierwszemu wybranemu w wolnych wyborach prezydentowi RP – Lechowi Wałęsie. Uznanie międzynarodowe Józef Piłsudski niezwłocznie po objęciu władzy cywilnej, tj. 16 listopada 1918 r., wystosował depesze do państw Ententy, informując je o powstaniu niepodległego państwa polskiego. Natomiast jako pierwsze istnienie niepodległego państwa polskiego uznały 20 listopada 1918 r. Niemcy, jednak już 15 grudnia 1918 roku Polska zerwała z tym państwem stosunki dyplomatyczne. Szersze uznanie niepodległości Polski na arenie międzynarodowej związane było z postawą Francji i Wielkiej Brytanii. Wkrótce po rozejmie w Trewirze i zawieszeniu broni na froncie polsko-ukraińskim, uznały rząd Polski: Rada Najwyższa Mocarstw Sprzymierzonych (21 lutego 1919 r.), Francja (24 lutego) oraz Wielka Brytania (25 lutego). Japonia 22 marca 1919 roku i 27 marca tego samego roku niepodległość Polski uznała Stolica Apostolska. Terytorium i granice Powierzchnia kraju 386 273 km² (1928 r.) 388 634 km² (1 stycznia 1938) 389 720 km² (po zajęciu Zaolzia w październiku 1938) Długość granic Całkowita długość granic Polski – 5529 km Granice z sąsiednimi państwami według długości z Niemcami – 1912 km z ZSRR – 1412 km z Czechosłowacją – 984 km z Litwą – 507 km z Rumunią – 349 km z Wolnym Miastem Gdańsk – 121 km z Łotwą – 109 km granica morska – 71 km (z Mierzeją Helską 147 km) Ustalenie granic Granice II Rzeczypospolitej zostały ustalone traktatowo poprzez: traktat wersalski, traktat w Saint Germain, traktat ryski, traktat w Trianon i rozstrzygnięcia międzysojuszniczej Rady Ambasadorów. W 1921 w następstwie traktatu wersalskiego, wyników plebiscytu i trzech powstań śląskich do Polski przyłączono wschodnią część terytorium plebiscytowego na Górnym Śląsku. Sąsiedzi Niemcy – prowincje pruskie (graniczące): Prusy Wschodnie, Pomorze, Górny Śląsk, Dolny Śląsk, Brandenburgia, Marchia Graniczna Poznań-Prusy Zachodnie, ZSRR – republiki związkowe (graniczące): Ukraińska SRR i Białoruska SRR, Czechosłowacja, następnie Czecho-Słowacja od 15 marca 1939 do Niemiec jako Protektorat Czech i Moraw, Słowacja od 15 marca 1939, zależna od Niemiec, Litwa, w 1940 anektowana przez ZSRR Łotwa, w 1940 anektowana przez ZSRR Karpato-Ukraina – 14 marca - 18 marca 1939 (anektowana przez Węgry, 18 marca 1939) Rumunia, Węgry – od 18 marca 1939 (po aneksji Karpato-Ukrainy przez Węgry 18 marca 1939) Terytoria zależne i autonomiczne Województwo śląskie – polska część Górnego Śląska z włączonym Śląskiem Cieszyńskim Wolne Miasto Gdańsk – Gdańsk i okolice Litwa Środkowa – Wileńszczyzna Punkty krańcowe granic Północ: – wieś Somino nad rzeką Przeświatą na wysokości łotewskiego Droryszcza, powiat brasławski, województwo wileńskie. Południe: – okolice południowego źródła potoku Menczil, powiat kosowski, województwo stanisławowskie. Wschód: – wieś Spasibionki (1) (słup graniczny nr 173) przy linii kolejowej na Połock, powiat dziśnieński, województwo wileńskie. Zachód: – osada Muchocinek nad Wartą niedaleko jeziora Meszyn, powiat międzychodzki, województwo poznańskie. Losy granic II Rzeczypospolitej Po zbrojnej agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939, okupacji wojskowej wschodnich terenów II Rzeczypospolitej przez Armię Czerwoną i ustaleniu w dniu 28 września 1939 przez III Rzeszę i ZSRR w zawartym w Moskwie pakcie o granicach i przyjaźni niemiecko-sowieckiej linii granicznej na okupowanych wojskowo przez Wehrmacht i Armię Czerwoną terenach Polski mieszkańcy obu okupowanych części państwa polskiego poddani zostali represjom przez okupantów. Do Rzeszy bezpośrednio zostały wcielone: województwo pomorskie (Gdańsk-Prusy Zachodnie), śląskie, poznańskie (Kraj Warty), część łódzkiego z Łodzią, Suwalszczyzna, północna i zachodnia część Mazowsza oraz zachodnie części województw krakowskiego i kieleckiego. Z terytorium Rzeczypospolitej pomiędzy linią granicy niemiecko-sowieckiej z 28 września 1939 a określoną w dekrecie wschodnią granicą ziem polskich wcielonych bezpośrednio do Niemiec (określoną jako nowa wschodnia granica Rzeszy) Adolf Hitler utworzył odrębny twór administracyjny podporządkowany Rzeszy – Generalne Gubernatorstwo. W wyniku umowy między Niemcami i Słowacją, w listopadzie 1939 roku włączono do niej 52 przygraniczne gminy na Spiszu i Orawie. Pozostałe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na wschód od linii granicznej ustalonej na terytorium Polski w układzie pomiędzy III Rzeszą a ZSRR zostało w październiku 1939 anektowane przez ZSRR. Formalną podstawą były pseudoplebiscyty w postaci wyborów w 1939, a następnie aneksja w trybie uchwały Rady Najwyższej ZSRR. Jednocześnie Związek Radziecki przekazał Wilno wraz z okręgiem Litwie, jednak w sierpniu 1940 r., po aneksji państw bałtyckich, również i ten obszar znalazł się w granicach ZSRR. Były to akty prawne równoległe do dwóch dekretów Adolfa Hitlera (z 8 i 12 października 1939 r.), którymi jednostronnie wcielił zachodnie terytoria Polski do Rzeszy (zobacz: Tereny Rzeczypospolitej Polskiej anektowane przez III Rzeszę), tworząc jednocześnie z centralnych ziem II Rzeczypospolitej Generalne Gubernatorstwo. Wszystkie powyższe akty prawne, rozporządzające jednostronnie suwerennym i określonym traktatami międzynarodowymi terytorium II Rzeczypospolitej były sprzeczne z ratyfikowaną przez Niemcy i Rosję konwencją haską IV (1907). Były one w konsekwencji nieważne w świetle prawa międzynarodowego i nie były uznawane zarówno przez Rząd RP na uchodźstwie, jak i państwa sojusznicze wobec Polski, a także państwa trzecie (neutralne) przez cały czas trwania II wojny światowej. Wywodziły się z doktryny przyjętej traktatem o granicach i przyjaźni z 28 września 1939 r. wyłącznie przez III Rzeszę i ZSRR o zaprzestaniu istnienia państwa polskiego z dniem 28 września 1939, po kapitulacji Warszawy jako stolicy Polski. W wyniku postanowień konferencji w Teheranie, konferencji jałtańskiej i konferencji poczdamskiej po zakończeniu II wojny światowej, Rzeczpospolita Polska (od 1952 pod nazwą Polska Rzeczpospolita Ludowa), objęła centralną i zachodnią część terytorium II Rzeczypospolitej, a także przyznane przez mocarstwa Ziemie Odzyskane i stała się prawnomiędzynarodowym sukcesorem II Rzeczypospolitej. Natomiast ziemie na wschód od Bugu, Kresy Wschodnie, czyli województwa wileńskie, nowogrodzkie, poleskie, wołyńskie, tarnopolskie i stanisławowskie, a także część województwa białostockiego i lwowskiego, zostały wcielone do ZSRR. Ustrój polityczny System władzy w II Rzeczypospolitej określany był do 1926 jako republika demokratyczna z wielopartyjnym systemem parlamentarno-gabinetowym. Po zamachu stanu (przewrót majowy 1926) ustrój państwa uległ modyfikacji w trybie zmiany konstytucji (nowela sierpniowa) i faktycznego sposobu wykonywania władzy, w konsekwencji został przekształcony w system prezydencko-autokratyczny (od obozu politycznego sprawującego władzę zwany sanacją). Wojsko Polskie Kalendarium wydarzeń politycznych 7 października 1918 – Rada Regencyjna ogłosiła niepodległość Królestwa Polskiego od Niemiec i Austro-Węgier. 11 listopada 1918 – objęcie władzy wojskowej w Warszawie przez Józefa Piłsudskiego 14 listopada 1918 – rozwiązanie Rady Regencyjnej; w tym dniu też po raz pierwszy użyto oficjalnie określenia Republika Polska, co oznaczało zniesienie ustroju monarchistycznego w Polsce 22 listopada 1918 – Józef Piłsudski obejmuje stanowisko Tymczasowego Naczelnika Państwa 28 listopada 1918 – kobiety w Polsce uzyskują prawa wyborcze dekretem Józefa Piłsudskiego. 1918–1921 – sześć wojen i konfliktów granicznych: 1 listopada 1918 – bitwa o Lwów (1918–1919) 27 grudnia 1918 – powstanie wielkopolskie 17 sierpnia 1919 – wybuch I powstania śląskiego (następne: 19/20 sierpnia 1920 i 3 maja 1921) wojna polsko-bolszewicka wojna polsko-ukraińska konflikt polsko-litewski polsko-czechosłowackie konflikty graniczne 26 stycznia 1919 – wybory do Sejmu Ustawodawczego 20 lutego 1919 – Mała Konstytucja 28 czerwca 1919 – podpisanie Traktatu Wersalskiego z Niemcami (zob. też. Mały traktat wersalski) 13–19 sierpnia 1920 – Bitwa Warszawska 19 lutego 1921 – układ sojuszniczy z Francją 2 marca 1921 – układ z Rumunią 17 marca 1921 – konstytucja marcowa 18 marca 1921 – traktat ryski z RFSRR 16 czerwca 1922 – inkorporacja Górnego Śląska 16 grudnia 1922 – Zamach na prezydenta RP Gabriela Narutowicza 15 marca 1923 – Rada Ambasadorów zatwierdziła przebieg wschodniej granicy II RP 28 kwietnia 1924 – powołanie Banku Polskiego, początek reformy walutowej Grabskiego 12–14 maja 1926 – zamach majowy (stanu) Piłsudskiego (początek sanacji) 4 grudnia 1926 – powstał Obóz Wielkiej Polski w poznańskim „Hotelu Bazar”, inicjatorem był Roman Dmowski 16 listopada 1930 – tzw. „wybory brzeskie” 14 czerwca 1932 – kryzys gdański; ORP Wicher wymusił respektowanie prawa RP do obecności zbrojnej w porcie Wolnego Miasta Gdańska 25 lipca 1932 – pakt o nieagresji z ZSRR 26 stycznia 1934 – deklaracja o niestosowaniu przemocy z Niemcami 14 kwietnia 1934 – powstał Obóz Narodowo-Radykalny 23 kwietnia 1935 – ustanowienie konstytucji kwietniowej 12 maja 1935 – śmierć Józefa Piłsudskiego 1936 – utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego 2 lutego 1937 – utworzenie Obozu Zjednoczenia Narodowego maj-lipiec 1938 – akcja wyburzania cerkwi prawosławnych na Chełmszczyźnie 1 października 1938 – wkroczenie wojsk polskich na Zaolzie i przyłączenie go do Polski 2 stycznia 1939 – śmierć Romana Dmowskiego 31 marca 1939 – gwarancje Wielkiej Brytanii i Francji dla Polski (deklaracja udzielenia pomocy w razie zagrożenia militarnego) 23 sierpnia 1939 – pakt ZSRR z III Rzeszą (tzw. Pakt Ribbentrop-Mołotow) 25 sierpnia 1939 – układ sojuszniczy między Polską i Wielką Brytanią 1 września 1939 – agresja III Rzeszy, początek kampanii wrześniowej, początek II wojny światowej 7 września – kapitulacja Westerplatte, zobacz Obrona Westerplatte, Wojskowa Składnica Tranzytowa (Westerplatte) 17 września 1939 (rano) – agresja ZSRR na Polskę (wieczorem) – ewakuacja rządu II Rzeczypospolitej przez Kuty do Rumunii 22 września 1939 – kapitulacja Lwowa przed Armią Czerwoną 28 września 1939 – kapitulacja Warszawy 30 września 1939 – powołanie w Paryżu przez prezydenta RP Władysława Raczkiewicza rządu premiera Władysława Sikorskiego 2 października 1939 kapitulacja Rejonu Umocnionego Hel przed Wehrmachtem dekret prezydenta RP Władysława Raczkiewicza o rozwiązaniu Sejmu i Senatu 5 października 1939 – kapitulacja Samodzielnej Grupy Operacyjnej Polesie (ostatniego związku operacyjnego na terytorium Polski), weszła w życie następnego dnia. Władze Naczelnik Państwa Prezydenci Po przewrocie majowym w 1926 faktycznie najwyższą władzę w państwie sprawował Marszałek Polski Józef Piłsudski, który formalnie zajmował urząd Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych i ministra spraw wojskowych w kolejnych rządach, a także – dwukrotnie (1926-1928, 1930) – premiera. Premierzy Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie Po agresji na Polskę III Rzeszy i ZSRR (kampania wrześniowa) i okupacji wojennej terytoriów II RP przez obu agresorów legalną kontynuacją władz II Rzeczypospolitej, uznawaną na arenie międzynarodowej przez cały okres II wojny światowej był Rząd RP na uchodźstwie, a jako podległa mu administracja w okupowanym kraju – Polskie Państwo Podziemne i jego struktury polityczne i wojskowe (Armia Krajowa). Podział administracyjny Gospodarka Po zniszczeniach w czasie I wojny światowej Polska powstała z połączenia trzech zaborów, które przed wojną sprzedawały głównie do państw zaborczych. Nowe granice ograniczyły sprzedaż na stare rynki zbytu. Dodatkowo w 1925 wybuchła wojna celna z Niemcami, które były głównym partnerem handlowym. Wielki kryzys w Polsce był znacznie głębszy i dłuższy wskutek zachowania wymienialności złotego na złoto (parytet złota), podczas gdy wiele krajów od niego odeszło i zdewaluowało swoje waluty, co uczyniło polskie towary za granicą droższymi. Według historycznych danych GUS w 1938 r. produkcja przemysłowa w Polsce była realnie o 19% większa niż w 1928 r., co było wzrostem nieco wyższym od średniego wzrostu w całej Europie (wzrost o 13% nie licząc ZSRR) i znacznie wyższym od wzrostu w St. Zjednoczonych (spadek o 23%) gdzie po stałym rozwoju w latach 1933–1937 produkcja przemysłowa w 1938 ponownie załamała się. W 1938 produkcja przemysłowa na głowę mieszkańca była wciąż prawie 10% niższa niż w 1913. Gdyby nie rozwój gospodarki w kraju w latach 1936–1939, który był, obok lat 1926–1929, najszybszy w całym okresie istnienia II RP, to przed wrześniem 1939 roku nie udało by się osiągnąć globalnego poziomu produkcji przemysłu z 1913 roku, ale i tak produkcja przemysłowa przypadająca na jednego mieszkańca była w 1938 roku o kilkanaście procent niższa niż na terenach polskich w 1913 roku. Tymczasem wszędzie w Europie w okresie międzywojennym wskaźniki te były dużo wyższe. Zatem zacofanie, jeśli chodzi o uprzemysłowienie kraju, w latach 1918–1939 rosło. Polski PKB na jednego mieszkańca przed 1939 rokiem nie przekroczył nigdy połowy średniego PKB na głowę w Europie Zachodniej. Produkcja wytworzona w Polsce międzywojennej na mieszkańca wynosiła ok. 610 zł., gdy np. w Rumunii równowartość 600 zł., a w krajach Europy Zachodniej przeciętnie 1800 zł. (w USA 4500 zł.). Przez całe lata trzydzieste państwo zwiększało swój udział w gospodarce. Przejmowało zagrożone upadkiem przedsiębiorstwa oraz zakładało własne. Pod koniec II RP przedsiębiorstwa państwowe wytwarzały ponad 25% produkcji przemysłowej, a wiele kluczowych działów gospodarki było pod całkowitą kontrolą rządu. System bankowy zdominowały cztery banki państwowe, które skupiły 42% ogółu wkładów klientów oraz opanowały 38% rynku kredytowego. W 1929 roku zwolennik doktryny liberalizmu gospodarczego Adam Heydel pisał: Energetyka: w 1914 roku na ziemiach polskich istniało 150 elektrowni produkujących 800 mln kWh. Według GUS w 1923 r. produkcja energii elektrycznej w II RP wyniosła 1511 mln kWh i do 1938 r. wzrosła do 3977 mln kWh. Zużycie energii na statystycznego Polaka wynosiło w 1937 roku 50kWh (mieszkaniec Paryża zużywał w tym czasie ponad 500 kWh, przeciętny Szwajcar – 700 kWh, a mieszkaniec amerykańskich miast nawet 1000 kWh na rok). Pod koniec 1938 roku prąd docierał do 3% wsi i 2% gospodarstw wiejskich. Wydobycie ropy naftowej: w latach 1922–1938 produkcja ropy spadła z 705 tys. ton do 507 tys. ton ropy rocznie. Motoryzacja: w latach 1926–1931 liczba samochodów w II RP wzrosła 4-krotnie. W okresie wielkiego kryzysu spadła o około 30%, a w następnych latach wróciła do poziomu z początku lat 30. Liczba samochodów przypadająca na 1000 mieszkańców w Polsce nie tylko pozostawała bardzo niska przez okres lat 30. na tle państw wysoko rozwiniętych, ale dystans do nich nawet się powiększył. Dla porównania w 1938 r. w Polsce przypadał 1 samochód na 1000 mieszkańców, w Japonii – 2,5, w Brazylii – 3,7, we Włoszech – 10, w Niemczech i Austrii – 25,1, w Wlk. Brytanii – 51,1, a w Stanach Zjednoczonych aż 228,8. Rolnictwo: występując w Sejmie w 1935 roku wicepremier Eugeniusz Kwiatkowski stwierdzał: „Nasza struktura gospodarcza jest wyjątkowo niekorzystna (...). Wieś polska w XX w. powróciła prawie do gospodarki naturalnej. Szereg potrzeb wsi zaspakaja się w sposób anormalny i niezwykle prymitywny, zapałki dzieli się na części, wraca się do łuczywa, a transport pieszy i kołowy nawet na znaczne odległości przyszedł ponownie – po przerwie od końca XIX w. – do znaczenia”. Kwestia chłopska W latach 30. ludność chłopska stanowiła ok. 71% ludności kraju. Średnia długość życia na wsi wynosiła 47 lat i była o ponad 10 lat niższa niż w Europie Zachodniej. W 1931 roku w Polsce 23,4% gospodarstw rolnych miało powierzchnię poniżej 2 ha, 35,5% powierzchnię od 2 do 5 ha. Z 2 ha nie można było wyżyć bez dodatkowych dochodów. Gospodarstwa od 2 do 5 ha zapewniały egzystencję na granicy głodu. W wyniku „wielkiego kryzysu” głód stał się powszechnym, okresowym zjawiskiem na wsi. Ceny pszenicy w 1934 roku wynosiły zaledwie 34% ceny z 1928 roku. W 1937 roku koniunktura się poprawiła, ale chłopi tego nie odczuli, albowiem wzrosły jednocześnie podatki. Zadłużenie gospodarstw chłopskich pod koniec lat 30. wynosiło 4,3 mld złotych gdy wartość rocznej sprzedanej produkcji tylko 1,5 mld złotych. Rezerwę użytków rolnych możliwych do rozparcelowania oceniano w 1938 roku na 4,6 mln ha, a liczbę ludności bezrolnej zamieszkującej na wsi na 5,5 mln ludzi. Ziemi było w Polsce zbyt mało by jedynie drogą reformy rolnej „rozładować” przeludnienie na wsi. W 1939 roku zelektryfikowanych wsi w Polsce było 3%. W dniach 16–25 sierpnia 1937 roku chłopi pod przewodnictwem Stronnictwa Ludowego zorganizowali w Polsce strajk. Był to największy w Polsce protest chłopski w którym wzięło udział kilka milionów chłopów. Strajk spotkał się z brutalną reakcją władz. Zginęły 44 osoby, ponad 5 tys. było aresztowanych a 617 skazano i osadzono w więzieniach. Z odezwy Stronnictwa Ludowego proklamującej strajk chłopski, Warszawa 14 sierpnia 1937: Strajk (...) jest manifestem za koniecznością likwidacji systemu sanacyjnego w Polsce i przywróceniem obywatelowi praw mu przynależnych. (...) Żądamy ustroju demokratycznego dla Polski i nowych uczciwych wyborów W lutym 1938 roku Stronnictwo ludowe zapowiedziało kolejny protest chłopski. Rząd sanacyjny zareagował pacyfikacją zagrożonych powiatów województwa krakowskiego i lwowskiego. Pacyfikacja polegała na dewastacji gospodarstw działaczy ludowych – łamaniu mebli w ich domach i wysypywaniu ziarna. W niektórych przypadkach policja posuwała się do łamania nóg koniom i bydłu uderzeniami kolb i drągów. „Cukier na wsi nie istnieje. Większość dzieci nie widziała go nawet nigdy, chyba w formie cukierków na odpustach. Sól używa się obecnie szarą, nieraz nawet czerwoną bydlęcą. Na wiosnę w okresie przednówka z braku gotówki nawet na te najgorsze gatunki stosuje się, kilkakrotnie gotując ziemniaki w tej samej osolonej wodzie” Szkolnictwo oraz opieka przedszkolna W pierwszym roku akademickim niepodległej Polski (1918/19) działało na jej terenie 7 uczelni. Ich liczba rosła dzięki zakładaniu nowych placówek państwowych i prywatnych, osiągając poziom 24 w roku akademickim 1932/33 oraz 32 w roku 1937/38. Polscy studenci (w sumie 49.3 tys., z czego 28% to kobiety) koncentrowali się głównie w Warszawie (42%), drugim pod względem wielkości ośrodkiem akademickim był Lwów (19%), a następnie Kraków (15,6%) i Wilno (7,2%). Najpopularniejszym kierunkiem studiów było prawo (ponad 20% ogółu studentów). W 1928 roku tekę ministra oświaty objął Kazimierz Świtalski, który rozpoczął działalność od dokonania w resorcie czystki personalnej. Naczelnym kryterium przy doborze kadry była lojalność wobec rządu. Po przewrocie majowym sanacja rzuciła hasło prowadzenia „wychowania państwowego”. Nowym ideałem wychowawczym miał być model obywatela – państwowca, opierający się na syntezie postawy bojownika i pracownika. Cechami tego wzorca miały być: dzielność życiowa, silna wola, potężna energia, zdolność do czynu i pracy, wytrwałość, honor oraz lojalność i ofiarność w stosunku do państwa. Czynniki oficjalne otwarcie wskazywały, że nauczyciel musi służyć nie tylko państwu, ale i grupie rządzącej. Pod koniec lat 30. w związku z kryzysem światowym, nastąpiła gwałtowna zapaść szkolnictwa. W roku szkolnym 1931/32 brakowało miejsc w szkołach dla ok. 300 tys. dzieci. Przeciętna liczba uczniów na jednego nauczyciela wyniosła 58,3. 70% szkół w Polsce to były szkoły 1- i 2-klasowe, niedające możliwości kontynuowania nauki na poziomie średnim. Szkół 7-klasowych było ok. 10%. Najgorsza sytuacja była na wsi, gdzie tylko 14% szkół miało więcej niż 3 klasy. Do matury podchodziło niespełna połowa uczniów, którzy rozpoczęli naukę w gimnazjum. Pozostali porzucali szkołę, nie mogąc sprostać stawianym wymaganiom. Mimo bezrobocia wśród nauczycieli z powodów budżetowych brakowało etatów dla zwiększenia liczby kadry nauczycielskiej. 25% dzieci uzyskiwało niezadowalające wyniki w nauce, co w zestawieniu z niezbyt wygórowanymi wymaganiami świadczyło raczej o niskim poziomie nauczania na tym poziomie szkolnictwa. Do VII klasy docierało tylko ok. 52% uczniów zaczynających od I klasy, a do VIII zaledwie 46%. W drugiej połowie lat trzydziestych system szkolny wyglądał w ten sposób, że szkoła podstawowa liczyła 6 klas. Dodatkową siódmą klasę musieli skończyć ci, którzy nie chcieli dalej kontynuować nauki. Kontynuujący naukę mieli przed sobą 4 lata gimnazjum i dwa lata liceum. Przy czym wtedy rodzice musieli zapłacić 200 zł rocznie czesnego (pensja doświadczonego policjanta czy oficera w stopniu porucznika wynosiła ok. 300 zł miesięcznie). W efekcie do szkoły średniej trafiała młodzież z zamożnych domów. Maturę w 30-milionowym kraju zdawało ok. 30 tys. abitiurentów. W latach 1937/38 - zaledwie ok. 84 tys. dzieci objętych było opieką w przedszkolach. Demografia Mniejszości narodowe Polska w okresie międzywojennym była krajem wielonarodowościowym, w którym Polacy stanowili od 64 do 69,2% populacji. Na większości obszaru wiejskiego Kresów Wschodnich, Polacy stanowili mniejszość (na rzecz Ukraińców lub Białorusinów), natomiast większość w dużych miastach. Polacy przeważali m.in. na Wileńszczyźnie i w ówczesnym województwie lwowskim. Na zachodzie przeważali w niektórych okolicach Niemcy. W wielu miejscowościach dominowała ludność żydowska. Elitom politycznym młodego państwa polskiego, nieprzygotowanym do rządzenia wielonarodowym społeczeństwem, trudno było zaakceptować mniejszości narodowe jako pełnoprawnych obywateli państwa. Niejednokrotnie też przedstawiciele mniejszości narodowych stawali się obiektem ataków zmasowanej propagandy środowisk nacjonalistycznych. Wybrano zatem wariant wzmacniania polskości metodami administracyjnymi. Efekty okazały się jednak odwrotne od zamierzonych. Polityka narodowościowa realizowana w dwudziestoleciu międzywojennym przyniosła fatalne skutki dla państwa polskiego we wrześniu 1939 roku. Znaczna część obywateli polskich niepolskiej narodowości, oczekując jakichkolwiek zmian na lepsze, gotowa była przyjmować okupantów Polski jako wyzwolicieli spod polskiego panowania, z nadzieją na wywalczenie szerszego zakresu swobód narodowych i poprawę warunków ekonomicznych. Narodowości według spisu z 1921 r. (samookreślenie według deklarowanej narodowości respondentów): Polacy – 69,2% Ukraińcy – 14,0% Żydzi – 7,8% Białorusini – 3,9% Niemcy – 3,8% Inna, lub nie podana – 1,3% Narodowości według spisu z 1931 r. (samookreślenie według deklarowanego języka ojczystego respondentów): Polacy – 68,9% Ukraińcy – 13,9% Żydzi – 8,6% Białorusini – 3,1% Niemcy – 2,3% Inna, lub nie podana – 3,2% Mniejszość ukraińska W lecie 1930 roku Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów przeprowadziła na terenach zamieszkałych przez ludność ukrеaińską akcję terrorystyczną polegającą przede wszystkim na masowych podpaleniach. W odpowiedzi rząd polski we wrześniu tego roku rozpoczął akcję pacyfikacyjną na tych terenach. Objęła ona łącznie 493 wsie. Do wsi wkraczały oddziały policji wspieranej przez wojsko i przeprowadzały brutalne rewizje domostw w wyniku których dochodziło do niszczenia mienia i licznych pobić. W ich wyniku zginęło od siedmiu do 35 osób. Wobec tych metod polskiej władzy dotąd obojętni wobec kwestii politycznych ukraińscy chłopi zaczęli popierać OUN. Mniejszość białoruska Na mocy pokoju ryskiego, tereny obecnej Białorusi podzielone zostały między Polskę a RFSRR. Bolszewicy utworzyli marionetkową Białoruską SRR. Ze strony polskiej większość negocjatorów była pod wpływem koncepcji endeckich, które przeczyły wizjom tworzenia federacji na obszarze byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Rzeczpospolita objęła w przybliżeniu tereny na zachód od granicy II rozbioru (z niewielką korektą na korzyść Polski w postaci Pińska i Nieświeża), na których utworzono województwa białostockie, nowogródzkie, poleskie oraz wileńskie. Granicę polsko-sowiecką przeprowadzono 30–60 km na zachód i północny zachód o Mińska, zajętego w ostatnich dniach wojny polsko-bolszewickiej ponownie przez Wojsko Polskie, które po zawarciu rozejmu było zmuszone wycofać się z miasta. Do większych miast tego obszaru (skądinąd bardzo słabo zurbanizowanego) zalicza się Grodno i Brześć. Według wyników spisu powszechnego z 1931 roku 990 tys. obywateli II RP podało język białoruski jako ojczysty, a na Polesiu 700 tys. – język „tutejszy”. Wśród ludności białoruskiej w II RP 77,6 procent stanowili analfabeci. Do inteligencji zaliczało się 0,17 procent ludności. Powszechnie stosowaną przez włościan białoruskich formą walki z „polskim porządkiem” było wywoływanie pożarów. Ich pastwą padło wiele wsi, miasteczek, obiektów przemysłowych. Z raportów MSW jeszcze z przełomu 1925/1926 r. wynika, że władze polskie nie były w stanie skutecznie przeciwdziałać aktom dywersyjnym. Białoruska Włościańsko–Robotnicza „Hromada” była pierwszą partią polityczną, której program rozpowszechnił się wśród białoruskich chłopów i robotników. Poza postulatem zjednoczenia wszystkich ziem białoruskich w jedną republikę nacisk programowy położono głównie na aspekty społeczne: konieczność reformy rolnej bez odszkodowań, zniesienie osadnictwa wojskowego, melioracji błot czy możność używania języka białoruskiego w urzędach. Liczyła sobie ona ok. 100 tys. członków. „Hromada” nie była przybudówką Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi, lecz istniały ścisłe kontakty między działaczami obu partii. W 1927 roku „Hromada” została zdelegalizowana przez władze sanacyjne. Po tym fakcie założona zostało ugrupowanie „Zmahańnie za Interesy Włościan i Robotników”, które skupiło w swych szeregach większość byłych członków „Hromady” i prezentujące podobny program. W 1928 roku wzięło udział w wyborach tworząc następnie w Sejmie klub poselski. Partię tę władze sanacyjne rozwiązały w 1930 roku. Wielu jej członków przeszło w szeregi nielegalnej Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi wchodzącej w skład ogólnopolskiej KPP. KPZB była organizacją odnoszącą na Białostocczyźnie największe sukcesy. W Polsce międzywojennej odbyło się wiele procesów politycznych w których oskarżonymi byli członkowie tej partii. Do tych, które znalazły największy oddźwięk społeczny, należał tzw. „proces 133” przeprowadzony w 1928 roku. KPZB próbowała brać udział w wyborach samorządowych, ale jej listy były unieważniane przez władze, a aktywni działacze aresztowani. Władze polskie starały się nie dopuścić również do rozszerzenia białoruskiego ruchu spółdzielczego również dopatrując się w nim formy wpływów komunistycznych. W rezultacie obostrzeń stwarzanych przez władze w 1939 roku istniały tylko trzy spółdzielnie białoruskie. Władze sanacyjne zlikwidowały w 1937 roku Towarzystwo Szkoły Białoruskiej – największą organizację samorządową ludności białoruskiej, oskarżając ja o „infiltrację komunistyczną”. Stopniowo likwidowano w II RP szkolnictwo białoruskie. O ile w roku szkolnym 1918/1919 istniało 346 szkół białoruskich to w 1937 roku zostało ich tylko 5 szkół powszechnych białorusko–polskich, 44 szkoły w których wykładano białoruski jako jeden z przedmiotów i jedno gimnazjum białoruskie. W końcu lat trzydziestych władze sanacyjne rozwiązały bądź zawiesiły działalność wielu organizacji białoruskich w tym najważniejszych: Białoruskiego Instytutu Gospodarki i Kultury (styczeń 1937 r.), Białoruskiego Komitetu Narodowego (styczeń 1938 r.) i sparaliżowały działalność Białoruskiego Zjednoczenia Ludowego zamykając pismo „Biełaruskaja Krynica”. Powodem było zawarcie w statutach tych organizacji postulatu zjednoczenia narodu białoruskiego. Dużym echem wśród prawosławnych w większości Białorusinów odbiła się akcja podjęta z inspiracji wojskowych władz sanacyjnych zakładająca zburzenie latem 1938 roku 127 „zbędnych” prawosławnych obiektów sakralnych (w szczególności na terenie Chełmszczyzny). W 1939 roku wojewoda białostocki w następujący sposób oceniał wyniki polityki polonizacyjnej wobec Białorusinów: „Element polski nie potrafił dotychczas nie tylko porwać za sobą, ale nawet związać wsi białoruskiej przez wciągnięcie jej do wspólnych organizacji społecznych, politycznych czy gospodarczych. Żądaliśmy jedynie, aby mniejszość ta myślała po polsku nic w zamian nie dając (…). Chcąc ten proces przyspieszyć musimy wieś białoruską podbić kulturalnie.”, a dowódca Okręgu Korpusu nr IX gen. Jarnuszkiewicz stwierdzał: „Nie wystarczy to, że ktoś uważa się za Polaka, a pozostaje prawosławny. Na kresach synonim polskości to katolicyzm.”. Przed wybuchem wojny nastawienie ludności białoruskiej tak opisywał o pismo „Biełaruskij Front”: „Ludność białoruska oczekuje jakichkolwiek zmian (…) filozofią mas chłopskich jest: nic nie mówić, nic nie wiedzieć, nic nie robić. Głodni, obdarci, niepiśmienni chłopi nie są zainteresowani żadnymi działaniami politycznymi ani społecznymi. Pójdą z entuzjazmem za każdym, kto obieca im chleb i więcej ziemi, by produkować chleb.”. Akcja rewindykacyjno-polonizacyjna 1938 roku Po 1918 roku część ludności oficjalnie wyznania prawosławnego będąca wcześniej unitami, którym wiarę prawosławną narzuciły władze zaborcze siłą, z powrotem przeszła na katolicyzm. Wiązało się to z samorzutną akcją przejmowania cerkwi prawosławnych (wcześniej niekiedy będących świątyniami unickimi). Na tym tle dochodziło do konfliktów z pozostałościami ludności wyznania prawosławnego, głównie Ukraińcami, zamieszkującymi głównie południową część Chełmszczyzny. Akcję spontanicznego przejmowania cerkwi zakończył (z powodu obaw o narastające nastroje konfrontacyjne) rząd w 1924 roku uchwałą zakazującą przejmowania cerkwi do czasu uregulowania prawnego kwestii. W 1929 roku wojewoda lubelski rozpoczął akcję wyburzania „zbędnych” cerkwi na terenach gdzie nie zamieszkiwali już prawosławni. Zniszczono 29 cerkwi. Akcję wstrzymano na skutek protestów ludności prawosławnej. W 1937 roku rozpoczęto na szeroką skalę zakrojoną akcję polonizacji i katolicyzacji Chełmszczyzny gdzie w dużym procencie zamieszkiwała ludność ukraińska wyznania prawosławnego. Wydano m.in. zakaz nauczania języka ukraińskiego na Chełmszczyźnie i Podlasiu, nauka religii prawosławnej, a nawet kazania miały się odbywać w języku polskim. Masowo, pod przymusem wojskowym i policyjnym, nakazywano ludności prawosławnej deklarować przejście na katolicyzm. Dowództwo Korpusu Okręgu II Wojska Polskiego w Lublinie rozpoczęło jednocześnie w 1938 roku akcję wyburzania, często zabytkowych, cerkwi na obszarze Lubelszczyzny. Miejscowe władze inspirowały manifestacje miejscowych katolików, którzy podejmowali uchwały domagające się zamknięcia i wyburzenia cerkwi jako ośrodków dywersji ukraińskiej. Rozbiórkę cerkwi przeprowadzała administracja gminna na polecenie starostów za pomocą miejscowej młodzieży, głównie z oddziałów strażackich, więźniów lub wynajętych brygad. Często cerkwie były niszczone wraz z ich wyposażeniem liturgicznym. W rezultacie na Lubelszczyźnie zniszczono 91 cerkwi (pozostało 49), 10 kaplic i 26 domów modlitwy. Akcja spowodowała wzrost nastrojów antypolskich i antypaństwowych u ludności ukraińskiej. Cat – Mackiewicz tak komentował tę akcję: „Burzenie świątyń prawosławnych to jeszcze jeden dowód, że rządzą nami ludzie nie dorośli do rządzenia(…).”. 30 marca 1938, rada miejska w Białymstoku podjęła uchwałę o zburzeniu niedokończonej cerkwi na placu Wolności- przeciwko głosowali radni „Bundu” i PPS. Mniejszość żydowska Niepodległość w stosunkach polsko-żydowskich rozpoczęła się od pogromu antyżydowskiego w Kielcach, do którego doszło 11 listopada 1918 roku. W jego wyniku zginęły 4 osoby, a 250 zostało rannych. Rabowano żydowskie sklepy i mieszkania prywatne. Najwięcej ofiar było, gdy tłum wtargnął do Teatru Polskiego i zaczął linczować zgromadzonych tam członków organizacji syjonistycznej, którzy obradowali nad odezwą wyrażającą radość z odzyskania przez Polskę niepodległości. Porządek w mieście przywrócił dopiero oddział wojskowy gen. Wacława Iwaszkiewicza. Podczas wojny polsko-bolszewickiej w armii polskiej szerzyły się nastroje antysemickie (Żydów oskarżano o popieranie Armii Czerwonej). Wojskowe władze polskie zarządziły utworzenie obozu w Jabłonnie, w którym internowano około tysiąca żołnierzy i oficerów żydowskiego pochodzenia (decyzja o jego utworzeniu została wydana 16 sierpnia 1920, obóz działał do 9 września 1920; jego powstanie wywołało skandal międzynarodowy, z którego minister spraw wojskowych gen. Sosnkowski musiał tłumaczyć się przed Sejmem i opinią publiczną). Wydano również rozkaz aresztowania we wszystkich wojskowych Okręgach Generalnych ok. 1000 wojskowych wśród których większość stanowili Żydzi. Wielu oficerów wyznania mojżeszowego, zasłużonych w walce o niepodległość zostało usuniętych z wojska. Żydowską młodzież akademicką z oddziałów ochotniczych skierowano do kompanii karnych. Również po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej żołnierze pochodzenia żydowskiego traktowani byli jako żołnierze drugiej kategorii lub wręcz z góry byli podejrzewani o nielojalność wobec państwa polskiego. W odpowiedziach na interpelacje poselskie gen. Sosnkowski stwierdzał, że „Żydzi nie nadają się do poważniejszej pracy niż pisanie na maszynie”. W związku z uchwałą Sejmu z 17 czerwca 1919 r. według której oficerami mogli być tylko obywatele polscy narodowości polskiej degradowano oficerów pochodzenia żydowskiego nawet awansowanych już w Polsce niepodległej. W lipcu 1920 roku Wojsko Polskie zwolniło ze służby w wojskowych szpitalach lekarzy i pielęgniarki pochodzenia żydowskiego. 23 marca 1923 roku Sztab Generalny wydał tajny rozkaz usunięcia wszystkich Żydów z wojskowych zakładów graficznych. W drugiej połowie lat dwudziestych w Wojsku Polskim służyło 87 oficerów pochodzenia żydowskiego co stanowiło 0,5 procenta całego korpusu oficerskiego. Od końca lat dwudziestych natomiast osób pochodzenia żydowskiego nie rekrutowano do lotnictwa, marynarki, łączności i broni pancernej oraz Korpusu Ochrony Pogranicza. Na początku lat dwudziestych dochodziło na kolei do licznych ekscesów antysemickich pod postacią bicia i rabowania żydowskich pasażerów. Żydzi obawiali się w szczególności dworca kolejowego w Bydgoszczy. W 1922 roku na uczelniach odbyły się wiece poprzedzone memoriałem skierowane do senatów szkoł wyższych w celu wprowadzenia numerus clausus. W 1923 roku nastąpiła próba wprowadzenia tych zmian w czym przeszkodził zamach majowy w 1926 roku i dążenia nowego rządu do zawarcia porozumienia z mniejszościami narodowymi. W 1931 Sejm uchwalił ustawę O uchyleniu przepisów wyjątkowych związanych z pochodzeniem, narodowością, rasą lub religią obywateli Rzeczypospolitej. W latach 30. XX w. zdarzały się przypadki stosowania w praktyce numerus clausus. Natomiast mimo postulatów numerus nullus nie zostało wprowadzone. W listopadzie 1932 roku doszło we Lwowie do gwałtownych zamieszek antyżydowskich. Poszkodowanych zostało kilkaset osób. W grudniu 1935 roku, jako pierwsze w kraju, władze Politechniki Lwowskiej wprowadziły na wydziałach inżynierii i mechanicznym tzw. getto ławkowe, czyli oddzielne miejsce siedzenia dla studentów chrześcijan i Żydów. W drugiej połowie lat 30. w Zamościu rozpoczęła się akcja antyżydowska. Kierował nią gen. Bruno Olbrycht – dowódca 3 Dywizji Piechoty Legionów i prezes Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich. Do akcji wciągnięto całe wojsko i znaczną część społeczności cywilnej miasta. Wojskowym rozkazem ogłoszono bojkot sklepów żydowskich. Młodzież gimnazjalna organizowała pikiety przed sklepami żydowskimi nie dopuszczając do nich klientów. Generał w związku ze swą walką z mniejszością żydowską oraz patronatem nad miejscowych harcerstwem zyskał dużą popularność w mieście i otrzymał honorowe obywatelstwo Zamościa. W pierwszej połowie 1936 doszło do ekscesów, pogromu, o podłożu antysemickim w Mińsku Mazowieckim. W maju 1937 roku w Brześciu nad Bugiem doszło do rozruchów antyżydowskich, w których zginęło trzech Żydów, a ponad pięćdziesięciu zostało rannych. Dzielnica żydowska została zdemolowana. Starosta i policja pozostali bierni. Również wojsko, mimo obecności w mieście, nie interweniowało. W rezultacie zamieszki trwały 16 godzin. 19 czerwca 1937 roku w Częstochowie Obóz Zjednoczenia Narodowego ogłosił deklarację antyżydowską w wyniku czego przez trzy dni polscy nacjonaliści atakowali ludność żydowską. Skutkiem tego było zniszczenie mienia 206 rodzin żydowskich od sklepów po mieszkania z własnością prywatną. 20 Żydów zostało rannych. Pogrom rozprzestrzenił się w następnych tygodniach na miejscowości znajdujące się w okolicach Częstochowy. Religia Podział administracyjny: podział administracyjny Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce (1918–1939) podział administracyjny Kościoła greckokatolickiego w Polsce (1918–1939) prawosławie, judaizm, luteranizm Ludność największych miast w 1939 W Polsce istniały wówczas: 1 miasto milionowe (Warszawa), 1 miasto o ludności powyżej 500 tys. (Łódź), 9 miast o ludności 100–500 tys., 12 miast o ludności 50–100 tys., 46 miast o ludności 20–50 tys. i 83 miasta o ludności 10–20 tys. Święta państwowe 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja (rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja; ustanowione w 1919), 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości (rocznica przekazania władzy wojskowej Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną Królestwa Polskiego, jednocześnie rocznica zakończenia I wojny światowej; ustanowione w 1937). Galeria Zobacz też historia Polski (1918–1939) polityka gospodarcza II Rzeczypospolitej polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej prasa II Rzeczypospolitej sądownictwo II Rzeczypospolitej modernizm w Polsce Uwagi Przypisy Linki zewnętrzne Portal poświęcony Józefowi Piłsudskiemu i czasom II Rzeczypospolitej [dostęp 2012-05-04] [dostęp 2011-08-05] II RP wobec problemu wychodźstwa. Regulacje prawne, kolonie, faktorie Dawne państwa polskie 2 Hasła kanonu polskiej Wikipedii Historyczne państwa na terenie Białorusi

565145

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sozopol

Sozopol

Sozopol (, , ) – bułgarskie miasto położone 30 kilometrów na południe od Burgasu na południowym wybrzeżu bułgarskiego Morza Czarnego; w obwodzie Burgas. Siedziba administracyjna gminy Sozopol. Według danych Narodowego Instytutu Statystycznego w Bułgarii z 31 grudnia 2011 miasto liczyło 4285 mieszkańców. Miasto jest obecnie znanym kurortem oraz miejscem, w którym odbywa się festiwal filmowy nazywany Apollonią od jednej ze starożytnych nazw Sozopola. Historia Sozopol jest jednym z najstarszych miast na bułgarskim wybrzeżu Morza Czarnego. Pierwsza wzmianka o Sozopolu pochodzi sprzed epoki brązu. Badania w okolicach Sozopola wykazały pozostałości dawnych mieszkań, porcelanowych garnków, kamieni i narzędzi wykonanych z kości, pochodzących z tamtej epoki. Wiele kotwic z II i III tysiąclecia p.n.e. zostało odkrytych w sozopolskiej zatoce, co jest dowodem na to, że w czasach starożytnych pływano statkami wodnymi. Tereny dzisiejszego miasta zostały skolonizowane przez Milezjan, którzy nadali miastu nazwę Antheia, ale już wkrótce nazwa została zmieniona na Apollonia. Apollonia zasłynęła z tego, że znajdował się w niej olbrzymi posąg Apollina dłuta Kalamisa, przeniesiony przez Lukullusa do Rzymu. Apollonia była znana także jako Apollonia Pontica (tzn. Apollonia na Morzu Czarnym, starożytne Pontus Euxinus) oraz Apollonia Magna co znaczy Wielka Apollonia. Sozopol ustanowił swój handel i morskie centrum w następnych stuleciach. Rozpoczął współpracę polityczną i handlową z miastami Starożytnej Grecji – Miletem, Atenami, Koryntem, Herakleą oraz z wyspami – Rodos, Chios, Lesbos itp. Wpływ handlu na terytorium Tracji był podstawą traktatu z władzami Królestwa Odryskiego w V wieku p.n.e. Symbol miasta – kotwica, znajduje się na wszystkich monetach z Apollonii z VI wieku p.n.e. – jest to dowód na znaczenie handlu. Bogate miasto wkrótce stało się ważnym kurortem. Wówczas miasto nosiło nazwę Apollonia Magna. Sozopol został wcześnie miastem chrześcijańskim. Pierwszy biskup z Sozopola pojawił się w 431 roku n.e. Najbardziej znani biskupi z Sozopola to: Athanasius (431), Piotr (680), Euthymius (787) oraz Ignatius (869) – wszyscy z kościoła katolickiego, Theodosius (1357), Joannicius (1524), Philotheus (1564) oraz Joasaph (1721) – wszyscy z kościoła prawosławnego. Nazwy miasta Pierwotna nazwa miasta to Antheia. Monety z VI wieku p.n.e. były wyrabiane w Apollonii. Następna nazwa miasta to Apollonia Pontica, co znaczy Apollonia na Morzu Czarnym oraz Apollonia Magna, co znaczy Wielka Apollonia. Po V wieku n.e., zaczęła występować nazwa Sozopolis. Po tym, jak miasto stało się częścią imperium osmańskiego zmieniono nazwę na Sizeboli, Sizebolu oraz Sizebolou. Po przejęciu miasta przez Bułgarię, miastu nadano nazwę Sozopol (Sozopoł). Demografia Galeria Przypisy Linki zewnętrzne Przewodnik po Bułgarii, miasto Sozopol Plan miasta na Bulmaps.bg Miasta w obwodzie Burgas

1300

https://pl.wikipedia.org/wiki/Departament%20zamorski

Departament zamorski

Departament zamorski (fr. département d'outre-mer, DOM) – nazwa francuskiego terytorium zależnego na prawach departamentu, wprowadzona w 1946 roku. Działają one na tych samych zasadach, co departamenty Francji metropolitalnej. Każdy z nich tworzy jednocześnie region administracyjny, składający się z jednego departamentu. Obecnie jest to 5 departamentów o łącznej powierzchni ponad 89 tys. km² i ok. 2 mln ludności (2003/2007). W wyniku referendum przeprowadzonego 29 marca 2009 Majotta została 31 marca 2011 piątym departamentem zamorskim. Historycznie departamentami zamorskimi było 15 departamentów byłej Algierii Francuskiej do uzyskania przez nią niepodległości w 1962 r. oraz Saint-Pierre i Miquelon w latach 1976-85. Zobacz też podział administracyjny Francji regiony i departamenty Francji DOM-TOM: terytorium zamorskie, zbiorowość zamorska Przypisy Jednostki podziału administracyjnego

565147

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jos%C3%A9%20Francisco%20Molina

José Francisco Molina

José Francisco Molina Jiménez (ur. 8 sierpnia 1970 w Walencji) – hiszpański piłkarz grający na pozycji bramkarza, trener piłkarski. Kariera klubowa Molina jest wychowankiem UD Alzira. Później przez dwa sezony grał w rezerwach Valencii, po czym trafił do Villarrealu. Następnie był kolejno zawodnikiem takich klubów jak Albacete Balompié, Atlético Madryt, Deportivo La Coruña i Levante UD. W Primera División zadebiutował 8 stycznia 1995 roku, kiedy to jego Albacete pokonało Real Oviedo 1:0. W sezonie 1995/1996 razem z Atlético wywalczył mistrzostwo kraju oraz Puchar Króla. Razem z Deportivo w 2000 i 2002 roku zdobył Superpuchar Hiszpanii, a podczas rozgrywek 2001/2002 po raz drugi w karierze wywalczył krajowy puchar. 15 października 2002 roku Molina poinformował o tym, że ma raka jądra. Poddał się leczeniu i długi czas był wykluczony z gry. Po sezonie 2006/2007 zakończył piłkarską karierę. Kariera reprezentacyjna W reprezentacji Hiszpanii Molina zadebiutował 24 kwietnia 1996 roku w spotkaniu przeciwko Norwegii, grając (wyjątkowo) na pozycji lewego pomocnika. Następnie razem z drużyną narodową odpadł w rundzie grupowej Mistrzostw Świata 1998 oraz dotarł do ćwierćfinału Mistrzostw Europy 2000. Łącznie rozegrał dla niej 9 meczów. Kariera trenerska Po zakończeniu kariery zawodniczej został trenerem. Od 2009 pracował w klubie Villarreal CF. Bibliografia Reprezentanci Hiszpanii w piłce nożnej Piłkarze Albacete Balompié Piłkarze Atlético Madryt Piłkarze Deportivo La Coruña Piłkarze Levante UD Piłkarze Valencii CF Piłkarze Villarrealu CF Hiszpańscy trenerzy piłkarscy Trenerzy piłkarzy Villarrealu CF Trenerzy piłkarzy ATK Uczestnicy Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 1996 Uczestnicy Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2000 Uczestnicy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1998 Urodzeni w 1970 Ludzie urodzeni w Walencji

565150

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa%20pod%20Temeszwarem

Bitwa pod Temeszwarem

Bitwa pod Temeszwarem (węg. Temesvár, rum. Timișoara) – starcie zbrojne, które mało miejsce 9 sierpnia 1849 roku w czasie powstania węgierskiego pomiędzy siłami węgierskimi pod dowództwem gen. Józefa Bema a austriackimi dowodzonymi przez Juliusa Jacoba von Haynaua. Zakończyła się klęską wojsk powstańczych. Bitwa pod Temeszwarem została, po 1990, upamiętniona na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem na jednej z tablic, „TEMESVAR 8 VIII 1849”. Bitwa pod Temeszwarem Bitwy w 1849 Bitwy w historii Austrii Bitwy w historii Węgier Powstanie węgierskie (1848–1849) Bitwa pod Temeszwarem Wydarzenia upamiętnione na tablicach na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie

565151

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sofonisba

Sofonisba

Sofonisba (Sofonisbe) – córka wodza kartagińskiego Hazdrubala. Żona Syfaksa króla Numidii z plemienia Massesyliów. Jedna z nielicznych kobiet, obok legendarnej Dydony, która zapisała się w historii Kartaginy. Po klęsce męża w czasie II wojny punickiej pod Cyrtą 24 czerwca 204 p.n.e. dostała się wraz z nim do niewoli. Syfaks został pokonany przez króla Masynissę i Rzymian pod dowództwem Scypiona Afrykańskiego Starszego w bitwie nad rzeką Bagradas. Jak podają przekazy Masynissa w młodości był zakochany w Sofonisbie i teraz po bitwie pojął ją za żonę. Jednak Scypion uznał zawarty związek za niebezpieczny, ponieważ była ona córką zaciekłego wroga Rzymu i zmusił swojego sprzymierzeńca do przesłania świeżo poślubionej żonie pucharu z trucizną. Sofonisba bez sprzeciwu posłusznie go wypiła. Powyższa historia została zilustrowana w serii czterech gobelinów flamandzkich wystawionych na Zamku w Gołuchowie. Władcy starożytności Królowe Kartagina Urodzeni w III wieku p.n.e. Nieznana data śmierci

565156

https://pl.wikipedia.org/wiki/Siostry%20Fox

Siostry Fox

Siostry Fox czyli: Kate Fox (1838-1892), Leah Fox (po mężu: Underhill) (1814-1890) i Margaret Fox (po mężu: Kane) (1836-1893) odegrały ważną rolę w powstaniu i rozwoju spirytualizmu i spirytyzmu. Nawiązanie kontaktu z duchem Siostry: Kate i Margaret Fox mieszkały wraz z rodzicami w Hydesville w stanie Nowy Jork, w domu, o którym mówiono, że jest "nawiedzony" przez duchy. W marcu 1848 w domu nasiliły się dziwne stuki i przesuwania mebli przez "niewidzialną siłę" (dzisiaj to zjawisko określane jest jako tzw. poltergeist). 31 marca Kate zwróciła się do niewidzialnej istoty z prośbą o porozumiewanie się z nią za pomocą ustalonego wystukiwanego kodu. Stopniowo siostry Fox, przy udziale sąsiadów, opracowały precyzyjny system wystukiwania liter alfabetu dla porozumiewania się z duchem. Dzięki temu dowiedziały się, że duch był za życia domokrążcą o nazwisku Charles B. Rosma, zamordowanym 5 lat wcześniej i pochowanym w piwnicy domu. W 1904 odkryto ludzki szkielet, zamurowany w ścianie piwnicy, jednak w żadnych dokumentach nie znaleziono wzmianki o tym mężczyźnie. Siostry Fox jako medium Kate i Margaret Fox wyjechały do pobliskiego Rochester, jednak okazało się, że duch podążył za nimi i dalej porozumiewał się stukaniem. Małżeństwo Post (przyjaciele rodziny Fox i radykalni kwakrzy) przekonali się do prawdziwości tych zjawisk i wraz z grupą innych kwakrów utworzyli pierwsze na świecie towarzystwo spirytualistyczne, które łączyło wiarę w duchy z radykalnym programem reform społecznych (abolicja i prawo głosu dla kobiet). Siostry Fox stały się sławnymi medium; miały licznych naśladowców i zwolenników, dla których organizowały publiczne seanse komunikowania się z duchami. Początkowo te seanse często miały rozrywkowy charakter, ale stopniowo nabierały cech kultu religijnego i przyciągały zamożniejszą i lepiej wykształconą publiczność. Sławne i bogate siostry Fox wyszły za mąż i wszystkie nawróciły się na katolicyzm, co spowodowało zaprzestanie organizowania seansów z duchami. Jednak Margaret, po śmierci męża w 1857, znowu zaczęła działać jako medium. Jej siostra Kate, również po śmierci męża, wznowiła seansy i w latach 1870. stała się znana jako jedno z najpotężniejszych medium, zdolne do wytwarzania "duchowego światła", poruszania przedmiotów na odległość i materializowania dłoni duchów. Leah- żona bogatego bankiera- nigdy nie powróciła do seansów z duchami. Koniec kariery Bogactwo i rozgłos stały się przyczyną alkoholizmu Kate i Margaret, które skłócone z Leah i skuszone dużą sumą przez redaktora nowojorskiej gazety, zgodziły się wyjaśnić tajemnicę seansów. 21 października 1888 Margaret zademonstrowała publicznie, że stuki, rzekomo pochodzące od duchów, robiła sama za pomocą odpowiedniego zginania stawów palucha. Jednak nawet to nie przekonało wszystkich spirytystów, którzy twierdzili, że wyjaśnienie jest zbyt proste i nie tłumaczy wszystkich zjawisk. Pokazy Margaret sprawiły, że coraz więcej osób odnosiło się sceptycznie do sióstr Fox; Kate i Margaret zmarły w biedzie i zapomnieniu, odrzucone przez spirytualistów jako "zdrajczynie" ich ruchu i zostały pochowane w zbiorowych mogiłach dla nędzarzy. Międzynarodowy Kongres Spirytystów w Paryżu, w 1925, zadecydował o wzniesieniu pomnika ku czci sióstr Fox w Hydesville. Na pomniku umieszczono napis: Pomnik wzniesiony 4 grudnia 1927 r. przez spirytystów z całego świata na pamiątkę Objawienia się Nowożytnego Spirytyzmu w Hydesville, N. Y, 31 marca 1848 r., w hołdzie mediumistyce, podstawie wszystkich zasad, na których opiera się spirytyzm. Śmierć nie istnieje. Nie ma zmarłych. Bibliografia Andrzej Zwoliński Z historii spirytyzmu w: "Sekty i Fakty" nr 12 (1/2002) Linki zewnętrzne Spirytyzm Pseudonaukowcy Urodzeni w 1814 Urodzeni w 1836 Urodzeni w 1838 Zmarli w 1890 Zmarli w 1892 Zmarli w 1893 Amerykanie

190278

https://pl.wikipedia.org/wiki/Antoni%20Baraniak

Antoni Baraniak

Antoni Baraniak (ur. 1 stycznia 1904 w Sebastianowie, zm. 13 sierpnia 1977 w Poznaniu) – polski biskup rzymskokatolicki, salezjanin, kapelan i sekretarz prymasów Polski Augusta Hlonda (1933–1948) oraz Stefana Wyszyńskiego (1949–1951), biskup pomocniczy gnieźnieński w latach 1951–1957, arcybiskup metropolita poznański w latach 1957–1977. Pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego. Życiorys 1 września 1917 przyjechał do Oświęcimia i rozpoczął naukę w szkole średniej jako wychowanek salezjański. W 1920 wstąpił do nowicjatu Towarzystwa Salezjańskiego w Kleczy Dolnej i 28 lipca 1921 złożył pierwszą profesję zakonną. W 1921–1924 przebywał na studiach filozoficznych w Studentacie Filozoficznym w Krakowie. 30 maja 1924 zdał maturę i 15 marca 1925 złożył śluby wieczyste w Zgromadzeniu Salezjańskim. W latach 1924–1927 pracował jako wychowawca w Kleczy Dolnej, Czerwińsku i Warszawie. Przełożeni zakonni skierowali go na studia teologiczne, które w latach 1927–1931 odbył na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. Święceń prezbiteratu udzielił mu 3 sierpnia 1930 w kościele Sióstr Karmelitanek w Krakowie arcybiskup Adam Stefan Sapieha. 1 września 1933 został sekretarzem i kapelanem prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda. 14 września 1939 wraz z prymasem Hlondem opuścił terytorium Polski i udał się do Rzymu. Następnie od 9 czerwca 1940 do 1943 mieszkał w Lourdes, a w latach 1943–1945 wraz z kardynałem Hlondem w klasztorze cysterskim w Hautecombe w Sabaudii. W maju 1945 udał się przez Paryż do Rzymu, aby pracować u boku kardynała Hlonda. 20 lipca 1945 wraz z prymasem Hlondem powrócił do Polski do Poznania. Po jego śmierci został sekretarzem i kapelanem prymasa Stefana Wyszyńskiego. Pełnił tę funkcję do 26 kwietnia 1951, kiedy to został nominowany biskupem pomocniczym archidiecezji gnieźnieńskiej i biskupem tytularnym teodozjopolitańskim. Święceń biskupich udzielił mu 8 lipca 1951 prymas Wyszyński. Za swoje zawołanie biskupie przyjął słowa „Da mihi animas, caetera tolle” (Daj mi dusze, resztę zabierz). W okresie od 1951 do 1953 pracował w sekretariacie Prymasa Polski. W nocy z 25 na 26 września 1953 został aresztowany razem z prymasem Wyszyńskim. Osadzono go w Areszcie Śledczym na Mokotowie. Tam przez 3 lata poddawany był brutalnemu śledztwu przez oprawców z Urzędu Bezpieczeństwa. Był m.in. 145 razy przesłuchiwany, niekiedy po kilkanaście godzin, zrywano mu paznokcie, przetrzymywano przez wiele dni bez ubrania w lodowatej, pełnej fekaliów celi. Mimo okrutnych tortur nie dał się złamać i nie obciążył prymasa, na czym zależało komunistycznym służbom. Uzyskanie takich zeznań umożliwiłoby wytoczenie Stefanowi Wyszyńskiemu procesu o zdradę państwa i działalność kontrrewolucyjną. Zwolniony 30 października 1956, ponownie podjął obowiązki kierownika sekretariatu. 30 maja 1957 został mianowany przez papieża Piusa XII arcybiskupem metropolitą poznańskim. 2 lipca 1957 objął rządy w archidiecezji. Paliusz przyjął 8 września 1958 z rąk infułata Bolesława Filipiaka w archikatedrze poznańskiej. W latach 1962–1965 uczestniczył we wszystkich czterech sesjach soboru watykańskiego II. Zasiadał w soborowej Komisji do Spraw Kościołów Wschodnich. 16 i 17 kwietnia 1966 wraz z całym Episkopatem Polski przeżywał w Poznaniu uroczystości milenijne Chrztu Polski. 1 stycznia 1968 w bazylice archikatedralnej zainaugurował rok Tysiąclecia Biskupstwa Poznańskiego. 29 i 30 czerwca tego roku przewodniczył uroczystościom milenijnym, a 12 października w trakcie III sesji Synodu Archidiecezji Poznańskiej koronował w katedrze obraz Matki Boskiej Różańcowej z kościoła jezuitów. 6 grudnia 1972 otrzymał pismo Stolicy Apostolskiej potwierdzające tytuł metropolitalny dla archidiecezji poznańskiej, a 2 czerwca 1974 zostały uwieńczone sukcesem jego długoletnie starania o utworzenie Papieskiego Wydziału Teologicznego w Poznaniu. Po długotrwałej i ciężkiej chorobie zmarł 13 sierpnia 1977. Został pochowany w podziemiach poznańskiej katedry. Jest kandydatem do wyniesienia na ołtarze. W październiku 2017 arcybiskup Stanisław Gądecki poinformował o zamiarze rozpoczęcia procesu beatyfikacyjnego. Odznaczenia, upamiętnienie W 100. rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę (2018) postanowieniem prezydenta RP Andrzeja Dudy został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego. 12 grudnia 2016 r. w areszcie śledczym przy ul. Rakowieckiej otwarto celę abp. Antoniego Baraniaka. W 2017 w 40. rocznicę jego śmierci Sejm RP przyjął upamiętniającą go uchwałę. O jego życiu opowiadają filmy dokumentalne Jolanty Hajdasz: Zapomniane męczeństwo (2012), Żołnierz Niezłomny Kościoła (2016) i Powrót (2018). Jego pomnik znajduje się w Mchach, a popiersie w archikatedrze poznańskiej. Jego imieniem nazwano Zespół Szkół im. ks. abp. Antoniego Baraniaka w Mchach oraz ponadtrzykilometrową arterię biegnącą wzdłuż południowego brzegu Jeziora Maltańskiego. Przypisy Bibliografia Suwart A., Pierwszy po prymasie, [w:] „Przewodnik Katolicki”, 39/2007. Zasada S., Teczki na arcybiskupa, [w:] „Gość Niedzielny”, 28/2009 (LXXXVI), s. 44-45. Jędraszewski M., Teczki na Baraniaka, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2009. Białecki K. i inni, Arcybiskup Antoni Baraniak 1904-1977, Poznań; Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2017, . Linki zewnętrzne [dostęp 2011-12-26] Biskupi gnieźnieńscy Biskupi poznańscy Polscy biskupi salezjańscy Uczestnicy soboru watykańskiego II Więźniowie polityczni w Polsce Ludowej 1944–1956 Więźniowie więzienia mokotowskiego (Polska Ludowa) Polskie ofiary represji stalinowskich Polscy duchowni katoliccy – ofiary represji w Polsce Ludowej Absolwenci Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie Pochowani w bazylice archikatedralnej Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu Odznaczeni Orderem Orła Białego (III Rzeczpospolita) Polscy kandydaci na Sługi Boże Kościoła katolickiego Urodzeni w 1904 Zmarli w 1977

190282

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sabrina%20%28imi%C4%99%29

Sabrina (imię)

Sabrina jest angielskim imieniem żeńskim. Pochodzi od nazwy walijskiej rzeki – Severn (oryg. Habren). Błędną teorią jest, że Sabrina to forma pochodna imienia Sabina. Patronką tego imienia w Kościele katolickim jest św. Sabrina, męczennica z Galii. Sabrina imieniny obchodzi 29 stycznia. Znane osoby noszące to imię: św. Sabrina Sabrina Salerno Sabrina Carpenter Sabrina Ionescu Żeńskie imiona celtyckie

190286

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dom%20Biega%C5%84skiego

Dom Biegańskiego

Dom Biegańskiego – parterowy wolno stojący budynek w typie pałacyku położony w Częstochowie przy al. Wolności 16. Późnoklasycystyczny. Zbudowany w 1880 na planie litery C. Północna (prawa) oficyna przed 1903 przedłużona. Pierwotnie własność Karola Henryka Rosenfelda, później jego zięcia, Władysława Biegańskiego. Po II wojnie światowej siedziba założonego przezeń Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego. Niegdyś otoczony ogrodem, którego resztki zachowane od strony północnej i zachodniej. W podwórzu znajduje się zdrój. Obecnie na frontowej ścianie domu widnieje tablica upamiętniająca Władysława Biegańskiego. Część pomieszczeń zajmuje klub bilardowy. Budynki mieszkalne w Częstochowie‎

1303

https://pl.wikipedia.org/wiki/Donatello

Donatello

Donatello, właśc. Donato di Niccolò di Betto Bardi (ur. ok. 1386 we Florencji, zm. 13 grudnia 1466 tamże) – rzeźbiarz włoskiego renesansu. Życiorys Działał we Florencji, Padwie i Sienie. Kształcił się i początkowo pracował u Lorenzo Ghibertiego, obok którego jest twórcą renesansowego stylu w rzeźbie. W okresie 1404-1407 pracował w warsztacie Ghibertiego we Florencji. W latach 1430–1433 w Rzymie studiował rzeźbę antyczną, 1443-1453 w Padwie. Wykonał rzeźby dla katedry florenckiej: posągi Dawida (1408/1409) i św. Jana Ewangelisty (1408-15), figury na fasadę kościoła Orsanmichele (słynny św. Jerzy, ok. 1416). W Padwie stworzył pomnik kondotiera weneckiego, Erasmo da Narni, zw. Gattamelata (1447) – pierwszy pomnik konny od czasów antyku. Wyrzeźbił popiersie Contessiny de’ Bardi. Donatello miał przełomowe znaczenie dla rozwoju rzeźby renesansowej i uwolnienia się jej od wpływów gotyku. Jako pierwszy nawiązał do antyku, stworzył typ renesansowego nagrobka, jako pierwszy wskrzesił akt (Dawid). Jego dojrzałe prace cechuje swobodny układ postaci, portretowe traktowanie głów, opanowanie perspektywy, wyczucie ruchu i umiejętna kompozycja. Późne prace Donatella cechuje dynamizm, wnikliwość w oddaniu psychiki i naturalizm w przedstawianiu ekspresji. Wychodzi od detalu po ogólne opracowanie. Był nauczycielem florenckiego malarza i rzeźbiarza Andrei del Verrocchio. Rzeźby Wczesne prace Dojrzałe prace Późne prace Przypisy Linki zewnętrzne Donatello – o artyście na stronie Web Gallery of Art . Włoscy rzeźbiarze Urodzeni w 1386 Zmarli w 1466 Ludzie urodzeni we Florencji

565164

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan%20Naro%C5%BCniak

Jan Narożniak

Jan Wojciech Narożniak (ur. 27 grudnia 1950) – polski działacz opozycyjny, członek „Solidarności”, z wykształcenia matematyk. Życiorys W 1973 ukończył studia na Wydziale Matematyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, następnie przez 4 lata był asystentem na tym wydziale, a przez kolejne 4 lata doktorantem w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk. Był współzałożycielem podziemnego wydawnictwa NOWA (1977), po sierpniu 1980 organizował poligrafię Regionu Mazowsze Solidarności. Jesienią tego roku został aresztowany pod zarzutem ujawnienia tajemnicy państwowej – brał udział w rozpowszechnianiu tajnej instrukcji Prokuratora Generalnego PRL gen. bryg. Lucjana Czubińskiego zatytułowanej Uwagi o dotychczasowych zasadach ścigania uczestników nielegalnej działalności antysocjalistycznej i zalecającej nowe metody walki z opozycją. Egzemplarz instrukcji otrzymał od Krzysztofa Łozińskiego, który wyniósł go 20 listopada 1980 r. z powielarni Prokuratury Generalnej. 21 listopada 1980 prezydium Zarządu Regionu Mazowsze wydało oświadczenie, w którym potępiło łamanie prawa przez reżim, zażądało uwolnienia Narożniaka i ogłosiło gotowość do podjęcia akcji strajkowej. Władze nie zareagowały. Solidarność zaczęła się domagać uwolnienia także Piotra Sapeły (aresztowanego wspólnie z Narożniakiem) i Leszka Moczulskiego. Strajk obejmował coraz więcej zakładów na Mazowszu, istniała groźba strajku powszechnego w całej Polsce. Trwały negocjacje władz z Solidarnością, prowadził je ówczesny prezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, Stefan Bratkowski. 26 listopada władze się ugięły i wypuściły Narożniaka oraz Sapełę na wolność, a „Solidarność” odwołała strajki. Po wprowadzeniu stanu wojennego Jan Narożniak ukrywał się. 26 maja 1982 został zatrzymany na Żoliborzu przez patrol ZOMO i postrzelony przy próbie ucieczki. Trafił do szpitala przy ulicy Banacha. 7 czerwca został uwolniony, mimo wzmocnionej ochrony MO, ze szpitala przez działaczy Solidarności, m.in. Adama Borowskiego, Jerzego Bogumiła, Kazimierza Hinza i Mirosława Radzikowskiego, we współpracy z lekarzem Jerzym Siwcem. Jego ucieczka była jedną z najbardziej spektakularnych akcji podziemnej Solidarności. Ponownie się ukrywał, tym razem skutecznie – ujawnił się dopiero po amnestii, jesienią 1983. Epizod ten opisał Jan Krzysztof Kelus w piosence pt. Polski broadside: Od 1990 członek kolejno ROAD, Unii Demokratycznej, Unii Wolności i Partii Demokratycznej. Jako przedstawiciel PD bez powodzenia kandydował do rady Warszawy w wyborach samorządowych w 2006 z listy LiD. Jan Narożniak jest także znanym alpinistą, członkiem Uniwersyteckiego Klubu Alpinistycznego w Warszawie. W 2000 otrzymał odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”. 18 lutego 2009 został przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i społecznej odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2016 wydana została książka Martyny Ochnik pod tytułem Zabrali Janka, opisująca historię związaną z uwolnieniem Jana Narożniaka Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne Martyna Ochnik. Zabrali Janka. (pol.) 2016, Numer ISBN:9788362761623. Absolwenci Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego Polscy matematycy XX wieku Polscy matematycy XXI wieku Działacze opozycji w PRL Ofiary represji komunistycznych w Polsce 1939–1989 Więźniowie polityczni w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1957–1989 Politycy Partii Demokratycznej – demokraci.pl Politycy ROAD Politycy Unii Demokratycznej Politycy Unii Wolności Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita) Odznaczeni odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” Urodzeni w 1950

1305

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rozumowanie%20dedukcyjne

Rozumowanie dedukcyjne

Dedukcja – rodzaj rozumowania logicznego, mającego na celu dojście do określonego wniosku na podstawie wcześniej założonego zbioru przesłanek. Rozumowanie dedukcyjne w odróżnieniu od rozumowania indukcyjnego jest w całości zawarte wewnątrz swoich założeń, to znaczy nie wymaga tworzenia nowych twierdzeń czy pojęć, lecz jest tylko prostym wyciąganiem wniosków. Jeśli jest przeprowadzone poprawnie, zaś zbiór przesłanek nie zawiera zdań fałszywych, to wnioski wyciągnięte w wyniku rozumowania dedukcyjnego są nieodparcie prawdziwe i nie można ich zasadnie zakwestionować; nie prowadzi nigdy od prawdy do fałszu. Przypisy Zobacz też dedukcja prawnicza rozumowanie redukcyjne Metodologia nauki Epistemologia Logika Rozumowanie

565165

https://pl.wikipedia.org/wiki/Stilijan%20Petrow

Stilijan Petrow

Stilijan Aljoszew Petrow (bułg. Стилиян Петров, ur. 5 lipca 1979 w Montanie) – bułgarski piłkarz występujący na pozycji ofensywnego pomocnika lub rozgrywającego w Aston Villi i reprezentacji Bułgarii. Kariera klubowa Jest wychowankiem CSKA Sofia, w którego zespole seniorów zadebiutował jako siedemnastolatek, rok przed pierwszym występem w reprezentacji Bułgarii. Wyróżniającego się młodego zawodnika dostrzegli działacze Celticu i za rekordową dla CSKA sumę czterech i pół miliona euro ściągnęli go do Szkocji. Początkowo Bułgar grał głównie w zespole rezerw. Dopiero kiedy w 2001 roku menedżerem klubu został Martin O’Neill, otrzymał szansę występów w pierwszej drużynie; właśnie w tamtym sezonie został wybrany na najlepszego zawodnika ligi. W kolejnych, nie licząc przymusowej ośmiomiesięcznej absencji (rozgrywki 2001–2002) spowodowanej złamaniem nogi, był podstawowym zawodnikiem Celticu, z którym zdobył łącznie cztery tytuły mistrza kraju i trzy puchary oraz zagrał w finale Pucharu UEFA; 21 maja 2003 roku podopieczni O’Neilla po dogrywce (2:3) ulegli prowadzonemu przez Joségo Mourinho FC Porto. Petrow grał w Szkocji przez prawie osiem lat, wystąpił w 264 meczach ligowych, w których strzelił 55 goli. Po rundzie jesiennej rozgrywek 2006–2007 postanowił zmienić otoczenie i dołączył do swojego byłego trenera O’Neilla w Aston Villi. W tym czasie wystąpił w 185 meczach ligowych, strzelając 9 goli. Kariera reprezentacyjna W reprezentacji Bułgarii zadebiutował w wieku osiemnastu lat 24 grudnia 1998 roku. W przegranym 1:4 meczu towarzyskim z Marokiem zmienił w 52. minucie Zlatka Jankowa. Pięć lat później, w eliminacjach do Euro 2004, otrzymał opaskę kapitana. Na samym turnieju podopieczni Płamena Markowa odnieśli trzy porażki (bramki 1:9), a Petrow wystąpił w dwóch meczach; zabrakło go w trzecim, gdyż musiał pauzować za czerwoną kartkę. Pod koniec 2006 roku niezadowolony z metod szkoleniowych selekcjonera Christa Stoiczkowa ogłosił zakończenie reprezentacyjnej kariery. Pod naciskiem dziennikarzy i kibiców pół roku później zmienił zdanie; powrócił do kadry, ale obowiązki kapitana musiał przekazać Dimityrowi Berbatowowi. Po rezygnacji Berbatowa z gry w reprezentacji ponownie otrzymał opaskę kapitana. Łącznie w drużynie narodowej wystąpił 105 razy i jest rekordzistą reprezentacji pod względem liczby meczów. Choroba Po wyjazdowym meczu z Arsenalem Londyn rozegranym 24 marca 2012 roku dostał wysokiej gorączki. Przeprowadzone testy medyczne ostatecznie 30 marca 2012 roku potwierdziły ostrą odmianę białaczki. Zawodnik poinformował natychmiast o zakończeniu kariery sportowej. Sukcesy piłkarskie mistrzostwo Bułgarii 1998 oraz Puchar Bułgarii 1997 i 1999 mistrzostwo Szkocji 2001, 2002, 2004 i 2006, Puchar Szkocji 2001, 2004 i 2005, finał Pucharu Szkocji 2002, Puchar Ligi Szkockiej 2000, 2001 i 2006, finał Pucharu Ligi 2003 oraz finał Pucharu UEFA 2003 z Celtikiem Glasgow Najlepszy piłkarz ligi szkockiej za rok 2001. Życie prywatne Jest jednym z najbardziej popularnych sportowców w Bułgarii, do tego stopnia, że jego ślub w czerwcu 2001 roku na żywo transmitowała jedna z bułgarskich stacji telewizyjnych. Przypisy Linki zewnętrzne Reprezentanci Bułgarii w piłce nożnej Piłkarze roku w Bułgarii Piłkarze PFK Montana Piłkarze CSKA Sofia Piłkarze Celtic F.C. Piłkarze Aston Villa F.C. Uczestnicy Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2004 Piłkarze ze 100 i więcej występami w reprezentacji Urodzeni w 1979 Ludzie urodzeni w Montanie (Bułgaria)

565166

https://pl.wikipedia.org/wiki/English%20toy%20terrier

English toy terrier

English toy terrier – jedna z ras psów, należąca do grupy terierów, zaklasyfikowana do sekcji terierów miniaturowych. Nie podlega próbom pracy. Rys historyczny Rasa ta pojawiła się około 1850 roku, a w 1881 został stworzony wzorzec toy terriera. Dawniej wykorzystywany był do tępienia szczurów, brał także udział w organizowanych walkach ze szczurami. Uznaje się angielskiego toy teriera za jedną z najstarszych miniatur. Wygląd Budowa Toy terrier jest miniaturowym psem o delikatnej i lekkiej budowie ciała. Uszy są stojące, u szczeniąt oklapnięte. Szata i umaszczenie Szata jest krótka, gładka, o umaszczeniu czarnym z wyraźnym, intensywnym mahoniowym podpalaniem. Łatwa w pielęgnacji. Zachowanie i charakter English toy terrier jest psem żywym i zwinnym, nieufnym wobec obcych. Czujny i ciekawy otoczenia, dobrze znosi warunki miejskie. Użytkowość Współcześnie toy terrier jest psem reprezentacyjnym i do towarzystwa. Przypisy Bibliografia Eva-Maria Krämer "Rasy psów", Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2003 Psy ozdobne i do towarzystwa Rasy psów Teriery

190288

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lockheed%20C-5%20Galaxy

Lockheed C-5 Galaxy

Lockheed C-5 Galaxy – ciężki, wojskowy samolot transportowy zbudowany przez amerykańską wytwórnię Lockheed Corporation, zaprojektowany w celu zapewnienia strategicznego, międzykontynentalnego transportu wojska i sprzętu wojskowego jako następca wycofanego ze służby C-141 Starlifter. C-5 Galaxy jest największym amerykańskim wojskowym samolotem transportowym i jedną z największych tego typu maszyn na świecie (większe od niego są w kolejności od największego: Airbus A380 i An-124 Rusłan). Jedynym użytkownikiem C-5 Galaxy na świecie są Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych. Zadania Samoloty C-5 Galaxy wraz z mniejszymi Boeing C-17 Globemaster III są wykorzystywane przez amerykańskie Dowództwo Transportu Powietrznego Air Mobility Command do globalnego transportu wyposażenia wojskowego dla amerykańskich sił zbrojnych. C-5 jest zdolny do przewożenia całych w pełni wyposażonych jednostek wojskowych wraz z ciężkim sprzętem, włączając w to czołgi, w dowolne miejsce na świecie, zapewniając konieczne wsparcie dla walczących sił. Historia W 1961 roku kilka amerykańskich wytwórni lotniczych przystąpiło do opracowywania ciężkiego samolotu transportowego o napędzie odrzutowym, który miałby zastąpić ówcześnie wykorzystywane Douglas C-133 Cargomaster i Lockheed C-141 Starlifter. Pod koniec 1963 roku przedstawiono projekt maszyny oznaczonej jako CX-4, ale ze względu na to, że Armia Stanów Zjednoczonych zgłosiła zapotrzebowanie na transportowiec większy niż C-141, a proponowany samolot nie oferował znacznego wzrostu ładowności w porównaniu do Starliftera, został on odrzucony. Do końca 1963 roku opracowano nową koncepcję transportowca CX-X o masie własnej 250 000 kg, maksymalnej ładowności 82 000 kg i prędkości 919 km/h (0,75 Ma). Wymiary przestrzeni ładunkowej wynosiły: 5,2 m szerokości × 4,1 m wysokości × 30 m długości, z dostępem zarówno przez przednie, jak i tylne drzwi ładunkowe. Oferta na maszynę CX-HLS (od ang. Heavy Logistics System) poprzednio oznaczoną jako CX-X została przedstawiona w 1964 roku, a nowy samolot był wyposażony w cztery silniki zamiast sześciu proponowanych we wcześniejszych wersjach CX-X. Pod koniec 1964 roku wysłano specyfikację transportowca do wytwórni lotniczych Boeing, Douglas, General Dynamics, Lockheed i Martin Marietta. Konstrukcję silników zaproponowano wytwórniom General Electric, Curtiss-Wright Corporation i Pratt & Whitney. W kwietniu 1965 roku ostatecznie wybrano samolot projektu Lockheeda z silnikami opracowanymi przez General Electric. Budowę pierwszego egzemplarza rozpoczęto w sierpniu 1966 roku. Ukończony C-5A Galaxy został uroczyście wytoczony z hangaru 2 marca 1968 roku w celu przeprowadzenia testów naziemnych. Podczas uroczystości, która odbyła się w zakładach w Marietta Georgii obecnych było 10 000 pracowników Lockheeda oraz prezydent Stanów Zjednoczonych Lyndon B. Johnson. 30 czerwca 1968 roku maszyna została oblatana, a po zakończeniu testów w grudniu 1969 roku przekazana do bazy sił powietrznych Altus w Oklahomie, gdzie 17 grudnia tego samego roku rozpoczęto szkolenie personelu. Pierwsza seryjna maszyna trafiła do bazy lotniczej w Charleston w Karolinie Południowej 6 czerwca 1970 roku, a kolejne do następnych baz sił powietrznych i Gwardii Narodowej. W połowie lat 70. pojawił się problem ze zmęczeniowym pękaniem struktury skrzydeł, co doprowadziło do ograniczenia ładowności maszyn do 22 700 kg, a docelowo wymiany skrzydeł na znacznie wytrzymalsze zbudowane z nowo opracowanych stopów aluminium niedostępnych w chwili konstruowania pierwszych egzemplarzy C-5 Galaxy. W latach 1981–1986 objęto programem wymiany skrzydeł 77 samolotów C-5A, z których ostatni przebudowano w lipcu 1986 roku. W styczniu 1986 roku rozpoczęto badania w locie unowocześnionej wersji C-5B Galaxy o wzmocnionej strukturze skrzydeł i unowocześnionej awionice. Łącznie wprowadzono ponad 100 usprawnień poprawiających zwrotność i niezawodność maszyny. Zbudowano 50 egzemplarzy tej wersji, z których ostatnie przekazano do służby w kwietniu 1989 roku. Dwa specjalnie zmodyfikowane C-5C Galaxy zbudowano dla NASA, gdzie miały pełnić rolę transportowców przewożących bardzo duże ładunki do kosmodromu, takie jak satelity, oraz inne elementy niemożliwe do przetransportowania mniejszymi samolotami. W wersji C-5C wprowadzono szereg modyfikacji, z których największą było zainstalowanie drugiego wlotu powietrza dla dodatkowych źródeł zasilania, które mogą stanowić niezależne źródło mocy dla przewożonego ładunku. Samoloty C-5C są pilotowane przez załogi USAF oddelegowane do NASA. C-5 Galaxy jest największym samolotem, który kiedykolwiek wylądował na Antarktydzie. Na lotnisku Williams Field niedaleko stacji badawczej McMurdo po raz pierwszy przeprowadzono lądowanie C-5 w 1989 roku. Ocenia się, że resurs płatowców został wykorzystany w około 20%, dlatego w 1998 roku rozpoczęto kolejny program modernizacji maszyn polegający na zaimplementowaniu nowego globalnego systemu zarządzania ruchem lotniczym GATM (Global Air Traffic Management), unowocześnionych systemów nawigacyjnych i zabezpieczających, a także nowego systemu autopilota. Kolejną planowaną modyfikacją jest wymiana silników na nowe, mocniejsze i bardziej niezawodne General Electric CF6-80, oraz nowocześniejsze jednostki APU. Silniki CF6-80 generują o 22% większy ciąg niż standardowe jednostki napędowe C-5, co skutkuje skróceniem rozbiegu o 30% i wzrostem prędkości wznoszenia o 38%. Wzrośnie również maksymalny udźwig maszyny oraz jej zasięg. Program modernizacji oznaczony jako C-5M został zaplanowany na 40 lat i zakłada utrzymanie co najmniej 75% obecnej floty C-5 w stanie zdolnym do użytkowania, a prawdopodobne oszczędności związane z modernizacją maszyn oceniono na 20 miliardów dolarów. Modernizacja pierwszej ze 111 maszyn C-5M została ukończona 16 maja 2006 roku. Od momentu wprowadzenia C-5 Galaxy do służby, wycofano 15 egzemplarzy wersji C-5A. Wszystkie maszyny przeznaczono do badań wytrzymałościowych struktur płatowca, kierując 13 z nich do AMARC (Aerospace Maintenance and Regeneration Center – centrum utrzymania i regeneracji statków powietrznych). Maszyny te są poddawane destrukcyjnym badaniom mającym określić wpływ korozji i zmęczenia materiału na wytrzymałość konstrukcji. Konstrukcja C-5 Galaxy jest samolotem transportowym zbudowanym w konfiguracji górnopłatu z charakterystycznym statecznikiem pionowym w kształcie litery T i skośnymi pod kątem 25 stopni skrzydłami. Napęd maszyny stanowią cztery silniki turbowentylatorowe General Electric CF6 zainstalowane na pylonach pod skrzydłami, a kształt C-5 jest podobny do jej mniejszego poprzednika C-141 Starlifter. C-5 Galaxy posiada 12 zbiorników paliwa wewnątrz skrzydeł z możliwością tankowania w powietrzu. Z tankowaniem w locie zasięg maszyny jest ograniczony jedynie wytrzymałością załogi. Galaxy posiada dwoje drzwi załadunkowych, jedne pod ogonem, a drugie pod unoszoną częścią dziobową, które umożliwiają załadunek z obu stron. Przestrzeń ładunkowa maszyny ma wymiary 37 m długości, 4,1 m wysokości i 5,8 m szerokości, co daje pojemność 880 m³. Na górnym pokładzie ponad przestrzenią ładunkową znajduje się miejsce dla 73 pasażerów, nie licząc załogi. C-5 Galaxy jest zdolny do wystartowania z pełnym obciążeniem z pasa startowego o długości 2530 m i wylądowanie na odcinku o długości 1490 m. Prędkość przeciągnięcia przy lądowaniu jest relatywnie niska i wynosi 114 węzłów, czyli 210 km/h. Podwozie główne maszyny jest czterogoleniowe, na każdej goleni jest 6-kołowy wózek. Podwozie przednie jest jednogoleniowe, z 4 kołami. Dziób maszyny i tylna rampa załadunkowa otwierają się w taki sposób, że udostępniają pełną szerokość i wysokość przestrzeni ładunkowej przyspieszając i ułatwiając załadunek. Podwozie samolotu ma funkcję obniżania wysokości kadłuba względem ziemi tak, że pokład maszyny jest na tym samym poziomie co przestrzeń ładunkowa ciężarówek – co znacznie ułatwia przeładunek. Rampy załadunkowe z obu stron maszyny mają pełną szerokość przestrzeni ładunkowej, co umożliwia jednoczesny wjazd dwóch równolegle ustawionych pojazdów. System MADAR jednocześnie nadzoruje i diagnozuje usterki w ponad 800 punktach maszyny. Sylwetka C-5 Galaxy jest podobna do poprzedniego transportowca Lockheeda C-141 Starlifter, ale znacznie od niego większa. Zastosowano ten sam układ usterzenia ogonowego w kształcie litery T i skrzydła o 25-stopniowym skosie, na których zainstalowano 4 turbowentylatorowe silniki. C-5 Galaxy jest zdolny do przeniesienia prawie każdego rodzaju sprzętu wojskowego włączając w to 74-tonowy most nożycowy lub jeden czołg ciężki typu Abrams w dowolny punkt na świecie. Wersje C-5 Galaxy C-5A Pierwszą wersją C-5 Galaxy jest C-5A, a w latach 1969–1973 dostarczono dla amerykańskich sił powietrznych 81 maszyn tego typu. W połowie lat 70. na skutek wykrytych w strukturze skrzydeł mikropęknięć ograniczono maksymalną ładowność maszyn, a później opracowano nowy typ skrzydeł. W ramach programu wymiany skrzydeł prowadzonego od 1981 do 1987 roku zmodernizowano 77 samolotów C-5A. Zmiany w skrzydłach polegały na zastosowaniu nowych stopów aluminium, które nie były dostępne w momencie projektowania i budowy pierwszych maszyn. C-5B C-5B jest zmodernizowaną wersją C-5A z wszystkimi modyfikacjami wprowadzonymi podczas eksploatacji takimi jak nowe skrzydła, unowocześnione silniki TF-39-GE-1C czy nowsza awionika. Od 1986 do 1989 roku dostarczono do baz USAF 50 maszyn tego typu. C-5C Specjalnie zmodyfikowana wersja samolotu do przenoszenia dużych ładunków. Dwie maszyny C-5 Galaxy zostały przebudowane poprzez zdemontowanie pokładu pasażerskiego nad ładownią, a ich przeznaczeniem jest przenoszenie wielkogabarytowych ładunków, takich jak satelity, dla potrzeb NASA. Poza demontażem pokładu przeprowadzono kilka mniejszych modyfikacji takich jak dodanie drugiego gniazda zasilania energią z generatorów lotniskowych, dla potrzeb urządzeń będących ładunkiem samolotu. Załogi obu maszyn stanowią piloci amerykańskich sił powietrznych. Oba C-5C Galaxy stacjonują w bazie lotniczej Travis w Kalifornii. W styczniu 2007 roku jedna z maszyn przeszła program modernizacji awioniki. C-5M Badania stopnia zużycia płatowców C5 Galaxy wykazały, że były one zużyte w 20%, dlatego postanowiono rozpocząć program gruntownej modernizacji awioniki maszyn. Unowocześnieniu poddano wszystkie samoloty typów C-5B i C-5C, oraz niektóre C-5A. Program modernizacji awioniki rozpoczęto w 1998 roku i objął on unowocześnienie systemów GATM i komunikacji, zastosowanie nowych wyświetlaczy LCD, instalację nowego autopilota, oraz nowoczesnych systemów nawigacyjnych i zabezpieczających. Kolejnym etapem modernizacji C-5 Galaxy była wymiana silników wraz z mocującymi je do skrzydeł pylonami na General Electric CF6-80C2, wymiana APU, wzmocnienie podwozia, poszycia i konstrukcji kadłuba, unowocześnienie kokpitu oraz systemu ciśnieniowego. Silniki CF6 generują o 22% większy ciąg (240 kN) niż pierwotnie wykorzystywane, co skutkuje o 30% krótszym rozbiegiem maszyny i 38% większą prędkością wznoszenia. Dzięki mocniejszym silnikom znacznie wzrosła również ładowność maszyny i jej zasięg bez tankowania. Samoloty C-5 Galaxy, które poddano wszystkim powyższym modernizacjom są oznaczone jako C-5M Super Galaxy. Wypadki Od wprowadzenia C-5 do służby katastrofom uległy 4 maszyny, dwie kolejne zostały zniszczone na skutek pożarów, a kolejna od innych uszkodzeń na ziemi. C-5A (numer 67-0172) – spłonął w Palmdale w stanie Kalifornia podczas pożaru, który wybuchł 25 maja 1970 roku na skutek przegrzania turbiny. Pożar rozprzestrzenił się poprzez instalację hydrauliczną niszcząc cały kadłub maszyny. Silniki główne nie pracowały, dzięki czemu obyło się bez większych szkód i ofiar w ludziach. C-5A (numer 66-8303) – spłonął 17 października 1970 roku w mieście Marietta w stanie Georgia. Pożar wybuchł w jednym z 12 zbiorników paliwa podczas prowadzenia obsługi naziemnej maszyny. Jeden z pracowników obsługi zginął, a drugi został ranny. Była to pierwsza maszyna seryjna C-5 Galaxy. C-5A (numer nieznany) – został mocno uszkodzony 29 września 1971 roku w bazie Altus w Oklahomie, gdy podczas kołowania do startu silnik nr 1 oderwał się od skrzydła. C-5A (numer 68-0227) – pierwszy samolot C-5, który uległ katastrofie, 27 września 1974 roku rozbijając się w trakcie awaryjnego lądowania spowodowanego pożarem podwozia głównego. Załoga samolotu pomyłkowo skierowała maszynę na niewłaściwe lotnisko znajdujące się w tym samym mieście Clinton w stanie Oklahoma, które posiadało zbyt krótki pas startowy o długości 1330 metrów, zamiast na lotnisko Clinton-Sherman z pasem o długości 4100 metrów. W konsekwencji samolot wyjechał poza pas i uległ zniszczeniu. C-5A (numer 68-0218) – najbardziej znana katastrofa samolotu Galaxy, która miała miejsce 4 kwietnia 1975 roku podczas transportu sierot z Wietnamu (operacja Baby Lift). Katastrofa nastąpiła podczas próby awaryjnego lądowania w bazie Tan Son Nhut w ówczesnym Sajgonie na skutek awarii blokady drzwi, która nastąpiła podczas lotu. Dwa C-5A – uszkodzone w maju 1982 roku w bazie Altus podczas tornado, gdy jedna z maszyn uderzyła dziobem w skrzydło drugiej. Oba samoloty wyremontowano i przywrócono do służby. Maszyna C-5A (numer 70-0446) została uszkodzona podczas lądowania 31 lipca 1983 roku w bazie sił powietrznych Shemya wypełniając rutynową misję transportową. Żaden z 12 członków załogi ani 4 pasażerów nie ucierpiał, a maszyna, której najbardziej uszkodzonymi elementami były ostatnie koła podwozia głównego i podłoga ładowni, została wyremontowana i przywrócona do służby. C-5A (numer 68-0216) – poważnie uszkodzony podczas lądowania na brzuchu. W 1986 roku w bazie Kelly w Teksasie przeprowadzano ćwiczenia załóg polegające na lądowaniu i starcie po dotknięciu kołami pasa. Na skutek błędu załogi podwozie nie zostało otwarte i maszyna uderzyła o pas kadłubem ulegając poważnym uszkodzeniom. Egzemplarz ten został odbudowany jako C-5C Galaxy dla NASA. C-5A (numer 68-0228) – uległ katastrofie na skutek awarii silnika krótko po starcie z bazy Ramstein Air Base w Niemczech 29 sierpnia 1990 roku. Maszyna, której celem było wsparcie jednostek w ramach operacji Pustynna Tarcza (ang. Desert Shield) wystartowała z 17-osobową załogą (w tym 9 członków załogi rezerwowej). Podczas wznoszenia po oderwaniu się od pasa włączył się jeden z odwracaczy ciągu, powodując utratę kontroli nad samolotem i w konsekwencji katastrofę. Z 17 obecnych na pokładzie osób tylko czterem znajdującym się w tylnym przedziale pasażerskim udało się przeżyć. C-5B (numer 84-0059) – uległ katastrofie na skutek awarii podczas lotu. 3 kwietnia 2006 roku samolot wystartował z bazy lotniczej w Dover w stanie Delaware, a niedługo po starcie systemy samolotu poinformowały, że jeden z silników ma otwarty odwracacz ciągu. W celu uniknięcia katastrofy podjęto decyzję o awaryjnym lądowaniu, które jednak nie powiodło się skutkując rozbiciem maszyny. Mimo wycieku dużej ilości paliwa nie doszło do pożaru i cała 17-osobowa załoga bezpiecznie opuściła wrak, odnosząc jedynie niegroźne obrażenia. Jako przyczynę katastrofy podano błąd pilota, który manipulował przepustnicą uszkodzonego i wyłączonego silnika, zamiast jednego z pozostałych, sprawnych silników. Przednia część kadłuba maszyny została później wykorzystana jako platforma testowa dla awioniki C-5 AMP, a resztę przeznaczono na złom. Przypisy Bibliografia Chris Reed – Lockheed C-5 Galaxy. Schiffer Publishing, styczeń 2000. . Richard Lippincott – Lockheed C-5 Galaxy in Action – Aircraft No. 201. Squadron/Signal Publications 2006. Bill Norton – Lockheed C-5 Galaxy Warbird Tech Volume 36. Specialty Press sierpień 2003. . Linki zewnętrzne „C-5A/B Galaxy” na stronie Amerykańskiej Federacji Naukowców „C-5 Galaxy” na stronie GlobalSecurity.org Dane o C-5 na oficjalnej stronie USAF Amerykańskie samoloty transportowe po 1945 C-005 C-5

190290

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lockheed%20C-141%20Starlifter

Lockheed C-141 Starlifter

C-141 Starlifter – wojskowy samolot transportowy wytwórni Lockheed. W latach 1965-1968 wyprodukowano 285 egzemplarzy, 284 dla USAF (dla zastąpienia Douglas C-124 Globemaster II) i jeden dla NASA. Między 1977 i 1982 270 samolotów zmodernizowano do wersji B, wydłużając ich kadłub o 7,11 m. W latach 90. 63 sztuki zmodernizowano do wersji C z nową awioniką. Samoloty służyły przez około 40 lat, ostatni został wycofany 5 maja 2006. Amerykańskie samoloty transportowe po 1945 C-141

565167

https://pl.wikipedia.org/wiki/Joey%20Didulica

Joey Didulica

Joseph Anthony Didulica (ur. 14 października 1977 w Geelong w Australii) – australijsko-chorwacki piłkarz grający na pozycji bramkarza. Pochodzenie Didulica urodził się w Geelong w stanie Wiktoria. Ojciec Josepha, Luka, jest Chorwatem i wyemigrował do Australii w latach 70. Z kolei matka Josepha, Mary, jest Australijką pochodzenia chorwackiego. Kariera klubowa Didulica piłkarską karierę zaczynał w zespole North Geelong Warriors. W 1996 roku przeszedł do silniejszego Melbourne Knights, w którym grało wówczas wielu Australijczyków pochodzenia chorwackiego. W 1999 roku na zasadzie wolnego transferu trafił do holenderskiego Ajaksu Amsterdam. Tam jednak przez 4 lata nie zdołał wywalczyć miejsca w podstawowym składzie, a na część sezonu 2001/2002 był wypożyczony do belgijskiego klubu Germinal Beerschot Antwerpia. Z Ajaksem był tylko raz Mistrzem Holandii w roku 2002. W 2003 roku Didulica przeszedł za darmo do Austrii Wiedeń. Tam walczył o miejsce w podstawowym składzie z Niemcem Markiem Zieglerem oraz Węgrem Szabolcsem Sáfárem i to właśnie Didulica został tym pierwszym bramkarzem. Z Austrią Didulica został jeden raz Mistrzem Austrii w sezonie 2005/2006 i dwukrotnie zdobył Puchar Austrii (2005 i 2006). Latem 2006 roku został sprzedany za 1,5 mln euro do AZ Alkmaar, w którym stał się pierwszym bramkarzem, ale po rozegraniu 7 meczów doznał kontuzji i do końca sezonu 2006/2007 nie pojawił się na boisku. W sezonie 2007/2008 nie rozegrał ani jednego spotkania. W AZ grał do 2011 roku, kiedy to zakończył karierę. Kariera reprezentacyjna Didulica mógł grać w reprezentacji Australii, ale ostatecznie zdecydował się grać w reprezentacji kraju swoich rodziców. Tłumaczył to także tym, że reprezentacja Australii nie zakwalifikowała się do Mistrzostw Świata od 30 lat. W reprezentacji Chorwacji zadebiutował 28 kwietnia 2004 roku w wygranym 1:0 meczu z reprezentacją Maceodnii. Duża konkurencja w reprezentacji sprawia, że Didulica jest dopiero trzecim jej bramkarzem po Stipie Pletikosie i Tomislavie Butinie. Selekcjoner Zlatko Kranjčar powołał Didulicę do kadry na Mistrzostwa Świata w Niemczech. Tam jednak nie zagrał ani minuty. W reprezentacji Chorwacji rozegrał 4 spotkania. Bibliografia Australijscy piłkarze Reprezentanci Chorwacji w piłce nożnej Piłkarze Melbourne Knights FC Piłkarze AFC Ajax Piłkarze Germinalu Beerschot Piłkarze Austrii Wiedeń Piłkarze AZ Alkmaar Uczestnicy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2006 Uczestnicy Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2004 Urodzeni w 1977 Ludzie urodzeni w Geelong

565168

https://pl.wikipedia.org/wiki/Prad%C4%9Bd

Praděd

Praděd (Pradziad) – góra w Czechach; Praděd – hotel górski na górze Pradziad Zobacz też Euroregion Praděd (Euroregion Pradziad) – euroregion polsko-czeski; Wieża telewizyjna Praděd – wieża telewizyjna na górze Pradziad;

565172

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa%20pod%20Wo%C5%82ogoszcz%C4%85

Bitwa pod Wołogoszczą

Bitwa pod Wołogoszczą (Wolgast) – starcie zbrojne, które miało miejsce 12 sierpnia 1628 roku podczas wojny trzydziestoletniej. Król Danii Chrystian IV przekonany o militarnym osłabieniu Cesarstwa, zdecydował o wysadzeniu znacznych sił na Pomorzu Zachodnim, bez świadomości rzeczywistego potencjału wojsk A. Wallensteina. Zmyleni łatwymi sukcesami w walkach o Strzałów, w wyniku których twierdza pomorska została uwolniona od oblężenia Wallensteina, Duńczycy wylądowali przy ujściu Odry i podjęli marsz w kierunku Wołogoszczy, gdzie dotarli 3 sierpnia 1628. W 9 dni później przybył tam Wallenstein na czele potężnej armii; Duńczycy zostali pobici i wyparci na morze. Była to ich ostatnia próba militarnych działań w wojnie trzydziestoletniej. Bitwy w 1628 Bitwy w historii Austrii Bitwy w historii Danii Bitwy wojny trzydziestoletniej Wolgast

190291

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lockheed%20Constellation

Lockheed Constellation

Lockheed Constellation – śmigłowy samolot pasażerski wytwórni Lockheed Corporation produkowany w latach 1943–1958. Podczas okresu produkcji zbudowano 856 egzemplarzy, użytkowanych zarówno jako samoloty cywilne, jak i wojskowe samoloty transportowe. Samolot zwany był Connie. Historia Od 1937 Lockheed pracował nad czterosilnikowym samolotem pasażerskim z kabiną ciśnieniową, nazwanym L-044 Excalibur. W 1939 linie lotnicze Trans World Airlines złożyły zamówienie na 40-miejscowy samolot o zasięgu powyżej 5600 km. Wymagania te wykraczały poza możliwości Excalibura. Wobec tego inżynierowie Clarence Johnson i Hall Hibbard opracowali projekt L-049 Constellation. Inżynier Willis Hawkins powiedział, że program Excalibura był tylko przykrywką dla projektu Constellation. Nowy samolot miał skrzydło zbliżone do samolotu myśliwskiego Lockheed P-38 Lightning, różniące się tylko skalą wykonania. Charakterystyczny ogon o trzech pionowych statecznikach był wystarczająco mały, aby zmieścić samolot w istniejących hangarach. W nowej konstrukcji zastosowano wszystkie najnowsze osiągnięcia techniczne lotnictwa, w tym wzmocnioną kontrolę układów hydraulicznych, systemy odladzania skrzydeł i ogona samolotu. Jego prędkość maksymalna ponad 550 km/h sprawiała, że miał to być samolot pasażerski szybszy od większości istniejących myśliwców marynarki. Po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych w grudniu 1941 do II wojny światowej całość zamówienia złożonego przez Trans World Airlines została przekształcona w wojskową wersję samolotu transportowego Lockheed C-69 Constellation. W ten sposób United States Army Air Forces otrzymały 202 samoloty. Pierwszy prototyp (cywilny numer NX25600) został oblatany 9 stycznia 1943 przez pilotów testowych Edmunda T. „Eddie” Allena i Milo Burchama. Dla potrzeb wojska produkowano wersje transportowe i pasażerskie C-69 w kilkunastu różnych modyfikacjach. Duża prędkość, daleki zasięg i wysoki pułap lotu sprawiły, że C-69 były szczególnie cenione przy dostarczaniu zaopatrzenia do oddalonych rejonów działań wojennych. Lockheed przedstawił także projekt ciężkiego samolotu bombowego Lockheed XB-30, nie został on jednak oblatany. Wraz z końcem wojny w 1945 armia anulowała pozostałą część zamówienia. Po wojnie Lockheed powrócił do swojej pierwotnej koncepcji rozwoju Constellation jako szybkiego samolotu pasażerskiego. Będące już w produkcji samoloty wojskowe C-69 zostały ukończone jako cywilne samoloty pasażerskie. W dniu 1 października 1945 linie lotnicze Trans World Airlines otrzymały pierwszy samolot Constellation. Podczas okresu produkcji samolot poddawany był szeregowi modyfikacji, obejmującymi zmianę typu silników, ilości zabieranego paliwa i wielkości kadłuba. 14 marca 1947 do eksploatacji wszedł model L-749, zabierający ilość paliwa wystarczającą na odbycie lotu przez Ocean Atlantycki bez międzylądowań. Pierwszy transatlantycki lot odbył się 3 grudnia 1945 na trasie z Waszyngtonu do Paryża. Pierwsze stałe połączenie obsługiwane przez L-749 zostało zainaugurowane między Nowym Jorkiem a Paryżem w dniu 6 lutego 1946. 17 czerwca 1947 linie Pan American World Airways uruchomiły pierwsze regularne loty samolotem L-749 „Clipper America”. Jako pierwszy samolot pasażerski z kabiną ciśnieniową, Constellation pozwolił zapoczątkować niedrogie i komfortowe podróże lotnicze świadczone przez operatorów na całym świecie. 14 lipca 1951 wprowadzono model L-1049 Super Constellation o dłuższym kadłubie, pozwalającym na zabranie 109 pasażerów. Późniejsze egzemplarze L-1049G wyposażone były w zbiorniki paliwa na końcach skrzydeł. Po wprowadzeniu odrzutowych samolotów pasażerskich, takich jak De Havilland Comet czy Boeing 707, znaczenie L-049 zaczęło maleć. Ostatni rozkładowy lot w Stanach Zjednoczonych miał miejsce 11 maja 1967. Był to również ostatni w Stanach rozkładowy lot samolotu pasażerskiego z silnikami tłokowymi. W roku 1978 ostatni egzemplarz został skreślony ze służby w United States Air Force. Wersje Wersje cywilne L-049 Pierwotna oryginalna wersja samolotu. Podczas wojny wyprodukowano 22 egzemplarze, dostosowując je do wojskowego wariantu C-69. L-149 Zmodyfikowana wersja L-049 z dodatkowymi zbiornikami paliwa w skrzydłach umożliwiającymi wydłużenie zasięgu. Projektu nie zrealizowano. L-249 Firmowe oznaczenie dla samolotu bombowego w wersji XB-30. L-349 Firmowe oznaczenie dla wersji wojskowej C-69B. L-449 Nieznana proponowana cywilna wersja samolotu. L-549 Firmowe oznaczenie dla wersji wojskowej C-69C. L-649 Wersja z silnikami Wright R-3350-749C18BD. Mogły pomieścić 81 pasażerów. Pierwszy lot odbył się 19 października 1946. L-649A Wersja L-649 ze wzmocnionym podwoziem i kadłubem. L-749 Wersja ze zwiększonymi zbiornikami na paliwo umożliwiającymi loty transatlantyckie bez międzylądowań. Wyposażony w podwieszany pod kadłubem, na wysokości krawędzi natarcia skrzydła, pojemnik na bagaż o nazwie Speedpack. Pierwszy lot odbył się 14 marca 1947. L-749A Wersja L-749 ze wzmocnionym podwoziem i kadłubem. L-749B Wersja z modyfikacją turbiny. Projekt nie zrealizowany. L-849 Wersja L-749 z silnikami Wright R-3350 TurboCompounds. Projekt nie zrealizowany. L-949 Modyfikacja wersji L-849. L-1049 Pierwsza wersja produkcyjna z silnikami Wright R-3350-749C18BD o mocy 1865 kW (2500 KM) każdy. Maksymalna pojemność do 109 pasażerów. Pierwszy lot odbył się 14 lipca 1951. Wyprodukowano 579 egzemplarzy, w tym wersje wojskowe. L-1049A Firmowe oznaczenie dla wersji wojskowych WV-2, WV-3, EC-121D i RC-121D. L-1049B Firmowe oznaczenie dla wersji wojskowych R7V-1, RC-121C i VC-121E. L-1049C Wersja z silnikami R-3350-87ТС18DA-1 o mocy 2425 kW (3250 KM) każdy. Wyprodukowano 48 egzemplarzy. L-1049D Towarowa wersja L-1049C. Wyprodukowano 4 egzemplarze. L-1049E Wersja po kilku drobnych modyfikacjach. Wyprodukowano 28 egzemplarzy. L-1049F Firmowe oznaczenie dla wersji wojskowej C-121C. L-1049G Wersja z silnikami Wright R-3350-972ТС18DA-3 o mocy 2536 kW (3400 KM) każdy, okrągłe okna kabiny pasażerskiej, możliwość przymocowania dodatkowych zbiorników paliwa na końcach skrzydeł. Wyprodukowano 102 egzemplarze. L-1049H Wersja pasażersko-towarowa L-1049G. Wyprodukowano 53 egzemplarze. L-1049J Projekt wersji L-1049G ze skrzydłami R7V-2. L-1149 Projekt wersji L-1049G i L-1049H z silnikami turbośmigłowymi Allison. L-1249A Firmowe oznaczenie dla wersji wojskowych R7V-2 i YC-121F. L-1249B Projekt wersji pasażerskiej w oparciu o R7V-2/YC-121F. L-1449 Projekt L-1049G z dłuższym kadłubem i nowymi skrzydłami. L-1549 Projekt wydłużonej wersji L-1449. L-1649A Starliner Wersja z silnikami Turbo Cyclone R-3350-988TC18EA12 o mocy 3400 KM (2536 kW) każdy. Większe zbiorniki paliwa wydłużyły zasięg do 11080 km. Pierwszy oblot przeprowadzono 10 października 1956. Wyprodukowano 44 egzemplarze. L-1649B Planowana wersja turbośmigłowa L-1649A. L-051 Firmowe oznaczenie dla wersji XB-30. L-084 Wersja z silnikami Allison T56-A8. Wersje wojskowe XB-30 Wersja bombowa C-69. XC-69 Prototyp wojskowej wersji Constellation, która weszła do produkcji pod oznaczeniem C-69. C-69 Pierwsza wojskowa wersja transportowa. Wyprodukowano 22 egzemplarze. C-69A Projekt wersji C-69 o wydłużonym zasięgu. C-69B Projekt wersji C-69 o wydłużonym zasięgu, przeznaczonego do przewozu silników dla B-29 Superfortress do Chin. C-69C-1 Samolot transportowy dla VIP-ów, później zmieniony na ZC-69C-1. Wyprodukowano 1 egzemplarz. C-69D Proponowana wersja transportowa dla VIP-ów. XC-69E Prototyp z silnikami Pratt & Whitney R-2800 Double Wasp. C-121A Wprowadzona w 1948 wojskowa wersja L-749, ze wzmocnioną podłogą i drzwiami ładunkowymi z tyłu kadłuba. VC-121A Wersja C-121A zmodyfikowano do przewozu VIP-ów. VC-121B Wersja zmodyfikowana do przewozu prezydentów Stanów Zjednoczonych. C-121C Wersja z silnikami R-3350-34 o mocy 2536 kW (3400 KM) każdy. JC-121C Dwa C-121C i jeden TC-121C jako samoloty testowe nowych rozwiązań awioniki. NC-121C Jeden C-121C zmodyfikowany do potrzeb samolotu testowego. RC-121C Wersja z radarem dalekiego zasięgu na pokładzie. Później nazwa zmieniona na WV-2. TC-121C Dziewięć samolotów RC-121C służących jako samoloty szkoleniowe. Później nazwa zmieniona na WE-121C. VC-121C Wersja C-121C przeznaczona dla VIP-ów. Wyprodukowano 4 egzemplarze. EC-121D Wersja z radarem dalekiego zasięgu na pokładzie. Pierwotnie nazywana RC-121D. NC-121D Wersja przeznaczona do obserwowania obiektów poruszających się z dużą prędkością w atmosferze. RC-121D Wersja z radarem dalekiego zasięgu na pokładzie. Później nazwa zmieniona na EC-121D. VC-121E Wersja zmodyfikowana do przewozu prezydentów Stanów Zjednoczonych. YC-121F Dwa prototypy z silnikami Pratt & Whitney T34-P-6 o mocy 4476 kW każdy. C-121G 32 morskie samoloty w wersji R7V-1 dostarczane dla USAF. TC-121G 0 samolotów treningowych w wersji C-121G. VC-121G Jeden C-121G służący tymczasowo do transportu VIP-ów. EC-121H 42 samoloty WE-121D ze zmodyfikowaną elektroniką. C-121J Zmieniona nazwa morskiej wersji R7V-1. EC-121J 2 samoloty EC-121D ze zmodyfikowaną elektroniką. NC-121J 7 samolotów C-121J zmodyfikowanych do potrzeb prowadzenia transmisji telewizyjnych dla żołnierzy w Wietnamie. VC-121J 4 samoloty C-121J zmodyfikowane do transportu VIP-ów. EC-121K Zmieniona nazwa wersji morskiej WV-2. JC-121K Jeden samolot WE-121K wykorzystywany do testów awioniki. NC-121K Wersja WE-121K używana przez US Navy. EC-121L Zmieniona nazwa wersji morskiej WV-2E. EC-121M Zmieniona nazwa wersji morskiej WV-2Q. WQC-121N Zmieniona nazwa wersji morskiej WV-3. EC-121P Wersja NC-121K przystosowana do walki z okrętami podwodnymi. EC-121Q Wersja EC-121D ze zmodernizowaną elektroniką. EC-121R „BatCat” EC-121K i EC-121P wyposażone w urządzenia do wykrywania wstrząsów sejsmicznych. NC-121S Wersja zmodyfikowana do walki radioelektronicznej i rozpoznania EC-121T Wersja wyposażona w ulepszony radar. R7O-1 Pierwotne oznaczenie rozwojowej wersji R7V-1, która powstała w oparciu o L-1049D. Wersja z silnikami R-3350-91 o mocy 2425 kW każdy. R7V-1 Zmieniona nazwa wersji R7o-1. Później przemianowana na C-121J. R7V-1P Jeden samolot R7V-1 zmodyfikowany do stosowania w Arktyce. R7V-2 Cztery prototypy z silnikami YT34-P-12A o mocy 3088 kW każdy. Dwa zostały dostarczone jako prototypy YC-121F. PO-1W Wersja L-749 przystosowana do morskich patroli, wyposażona w specjalistyczny radar. Później przemianowana na WV-1. PO-2W Warning Star Wersja L-1049 wyposażona w radar dalekiego zasięgu, z silnikami R-3350-34 lub R-3350-42 o mocy 2536 kW (3400 KM) każdy. Później przemianowana na WV-2. WV-1 Nowe oznaczenie wersji PO-1W. WV-2 Warning Star Nowe oznaczenie wersji PO-2W. Później przemianowana na EC-121K. WV-2E Eksperymentalna wersja WV-2 zmodyfikowana do przewozu obrotowej kopuły radaru podobnej do Boeing E-3 Sentry. Później przemianowano na EC-121L. WV-2Q WV-2 wyposażony w sprzęt do walki elektronicznej. Później przemianowany na EC-121M. WV-3 Osiem samolotów wyposażonych do rozpoznania pogody. Później przemianowany na WQC-121N. XW2V-1 Rozwojowa wersja WV-2 z silnikami Allison T56-A8, zmienionymi skrzydłami i rakietami do obrony przed atakiem. Użytkownicy samolotów na świecie Cywilni Aerolíneas Carreras Aerolíneas Entre Ríos Trans Atlántica Argentina Transcontinental Qantas Aero Transport Sabena Panair do Brasil Real Transportes Aéreos Varig Transportes Aéreos Squella Aerotours Dominicana Aerovías Quisqueyana Air France Air Haiti International Iberia KLM Air India Aer Lingus El Al Nordair Trans-Canada Air Lines Avianca Korean National Airlines Cubana de Aviación Luxair Royal Air Maroc Aeronaves de México Aerovías Guest Lufthansa Pakistan International Airlines Líneas Aéreas de Panama Lloyd Aéreo Paraguayo LANSA Perú Internacional – COPISA Trans-Peruana Transportes Aéreos Portugueses South African Airways Trek Airways Government of Senegal Air Ceylon Alaska Airlines American Airlines American Overseas Airlines Braniff International Airways Capital Airlines Chicago and Southern Air Lines Delta Air Lines Eastern Air Lines Federal Aviation Administration Flying Tiger Line Great Lakes Airlines Imperial Airlines Intercontinent Airways Miami Airlines Modern Air Transport NASA National Airlines Northwest Airlines Pacific Northern Airlines Pan American World Airways Regina Cargo Airlines Seaboard & Western Airlines Seaboard World Airlines Slick Airways South Pacific Airlines Trans World Airlines US Airways Western Airlines Wien Air Alaska Thai Airways Company China Airlines Air Afrique Aerolíneas Uruguayas Linea Aeropostal Venezolana ACE Freighters British Overseas Airways Corporation Britannia Airways Euravia Falcon Airways Trans European Aviation Skyways of London Universal Sky Tours Wojskowi Francuskie Siły Powietrzne Indyjska Marynarka Indonezyjskie Siły Powietrzne Siły Powietrzne Izraela United States Air Force United States Navy Katastrofy Przypisy Constellation Samoloty pasażerskie

190292

https://pl.wikipedia.org/wiki/Anarchizm%20kolektywistyczny

Anarchizm kolektywistyczny

Anarchizm kolektywistyczny (anarchokolektywizm) – anarchistyczna doktryna polityczna i ekonomiczna, której twórcą był Michaił Bakunin i która zastąpiła mutualizm Proudhona jako czołowy nurt w dziewiętnastowiecznym ruchu anarchistycznym. Kolektywizm Bakunina Bakunin odszedł od proudhonizmu około 1868 r., odrzucając poglądy Proudhona na własność prywatną, której ten ostatni był zwolennikiem. W koncepcji Bakunina kwestią podstawową była wolność jednostki, rozumiana jako pełny i swobodny rozwój potencjału fizycznego, intelektualnego i moralnego. Jednostka jednak zawsze jest jednostką żyjącą w społeczeństwie; człowiek jest według niego istotą społeczną, która może być wolna tylko w społeczeństwie, gwarantującym jej tę wolność. Problem więc polega na tym, jakie społeczeństwo jest w stanie zapewnić jednostce pełny i swobodny rozwój. Dodatkowo zdaniem Bakunina wolność powinna być nieograniczona: „nie można człowieka pozbawić cząstki wolności, nie pozbawiając go wolności całkowicie. Ta mała cząstka, którą mi zabieracie, stanowi istotę mojej wolności, jest wszystkim” – jak pisał. Stąd postulat zastąpienia państwowego przymusu dobrowolnym stowarzyszaniem się ludzi. Ponadto uważał, że człowiek może być naprawdę wolny tylko wśród wolnych ludzi – ponieważ negacja wolności choćby jednego człowieka stanowi negację wolności w ogóle. Z tym łączył się postulat równości społecznej i ekonomicznej, bowiem tylko ona może w takich okolicznościach gwarantować wolność wszystkim. Podstawowym postulatem bakuninowskiego kolektywizmu stało się więc po pierwsze zniesienie państwa: „Jesteśmy wrogami wszelkiej rządowej, państwowej władzy, wrogami ustroju państwowego w ogóle i sądzimy, że lud może być tylko wówczas szczęśliwy i wolny, gdy sam stworzy swoje życie, gdy sam zorganizuje się od dołu ku górze poprzez samodzielne i całkowicie swobodne zrzeszenia bez żadnej oficjalnej kurateli, choć oczywiście mogą nań swobodnie oddziaływać najróżniejsze osoby i partie”. Po drugie, celem bakuninowskiego kolektywizmu było zniesienie kapitalizmu, zniesienie własności prywatnej środków produkcji (ziemi, narzędzi pracy) i ich uspołecznienie – przejęcie przez dobrowolne stowarzyszenia produkcyjne, zarówno w miastach, jak i na wsi (w tym ostatnim przypadku gminy). Stąd właśnie nazwa tego nurtu – właścicielami środków produkcji miały stać się kolektywy (w odróżnieniu np. od anarchokomunizmu, gdzie środki produkcji nie mają należeć do jakiejś konkretnej grupy). Wszystkie osoby miały uczestniczyć w decyzjach podejmowanych przez stowarzyszenie. Udział w wytworzonych przez stowarzyszenie produktach miał być proporcjonalny do wkładu pracy danej jednostki, z czym związek miał również nacisk Bakunina na zniesienie dziedziczenia własności, bowiem dziedziczy się wówczas coś, w czego wytworzeniu nie brało się udziału. Zniesienie dziedziczenia miało być także sposobem na zniesienie własności prywatnej. Ekonomiczny aspekt anarchokolektywizmu był zarazem podstawą ustroju politycznego. Stowarzyszenia rolnicze i przemysłowe miały łączyć się ze sobą w federacje regionalne, krajowe i międzynarodowe (a ostatecznie w federację ogólnoświatową), gdzie federacje krajowe zastępować miały dotychczasowe państwa (anarchia). Zasada oddolnego stowarzyszania się gmin (komun) zastępowała odgórnie tworzone, scentralizowane państwo. Była to druga cecha charakterystyczna anarchokolektywizmu, odróżniająca go od poglądów Proudhona, dla którego ustrój federacyjny miał być tylko etapem na drodze do „pełnego anarchizmu” – w kolektywizmie był to jeden z głównych elementów składowych ustroju anarchistycznego. Ukoronowaniem tej wizji była idea zastąpienia państw i narodów przez luźne federacje komun (gmin) z formą systemu przedstawicielskiego, lecz pozbawione elementów władzy wykonawczej. W 1874 r. w Brukseli, De Paepe jako delegat miejscowej sekcji Międzynarodówki, podczas kongresu przedstawił raport „O organizacji służb publicznych”. Akceptował powszechnie uznawany trójczłonowy model przyszłego społeczeństwa: komuna (gmina) regionalne i krajowe federacje komun ogólnoświatowa federacja federacji Komuna pomyślana była w tym systemie jako podstawowa jednostka organizacji politycznej porewolucyjnego społeczeństwa, organizująca wszystkich członków i samowystarczalna w swoich funkcjach ustawodawczych, sądowniczych i policyjnych. Transport i komunikacja tj. poczta, koleje, żegluga miały podlegać regionom, zaś kompetencje federacji ogólnoświatowej sprowadzałyby się do ogólnej koordynacji działań oraz podejmowania przedsięwzięć naukowych lub gospodarczych o skali globalnej. Przyszły ustrój by uniknąć niebezpieczeństw centralizacji miał być organizowany od dołu ku górze przez dobrowolne zrzeszenia, federacje kolektywów lokalnych, krajowych, a w końcu wielkiej federacji światowej. W ramach federacji, Bakunin postuluje wprowadzenie kolektywów/rad, powszechne szkolnictwo jako inicjacja ku wolności, domy opieki nad starymi, chorymi i niezdolnymi do pracy. „Rewolucyjna federacja” jest bowiem tworem dobrowolnych uzgodnień. Żaden człowiek, nawet żyjąc na terenie tej federacji, nie ma obowiązku przynależenia do niej, ani do zrzeszonej w niej gminy, prowincji czy kraju. Tak samo, jak i żadna gmina, prowincja czy kraj nie mają obowiązku przynależenia do federacyjnych struktur wyższego rzędu. Rzecz jasna iż taka jednostka, nie należąca do żadnej społeczności nie korzysta z jej praw politycznych oraz gwarancji ochrony. Może ona jednak organizować swe własne niezależne struktury, bądź korzystać z ochrony innych osób. Ponadto nawet takim osobom, członkowie bakuninowskich kolektywów nie mogliby ograniczać wolności. Podatki zaś w jego systemie miały mieć charakter dobrowolnych opłat za usługi świadczone ze strony federacji. Jednostki mogłyby same wybierać za jakie usługi chcą płacić, eliminując w ten sposób świadczenia niepotrzebne. Choć może być też tak, że w anarchistycznym społeczeństwie wszelkie organizacje zażądałby od swoich członków pewnych ograniczeń w zamian za przynależność. Anarchokolektywizm w I Międzynarodówce Międzynarodowy Alians Demokracji Socjalistycznej Kwestia zniesienia dziedziczenia oraz poglądy anarchokolektywistyczne pojawiły się w programie założonego przez Bakunina Międzynarodowego Aliansu Demokracji Socjalistycznej w 1869 r. Po rozwiązaniu tej organizacji i wstąpieniu jej członków do I Międzynarodówki wniosek o takiej treści został zgłoszony na kongresie Międzynarodówki w Bazylei w tym samym roku, gdzie uzyskał większe poparcie niż analogiczny wniosek Karola Marksa, zakładający iż sposobem stopniowej likwidacji własności może być wysoki podatek spadkowy (zniesienie dziedziczenia nie weszło jednak do programu Międzynarodówki, bowiem to poparcie było wciąż zbyt małe, by zaczęło obowiązywać jako zasada). Belgijska sekcja I Międzynarodówki Podobne do bakuninowskich kolektywistyczne poglądy zaczęła głosić już w 1868 r. grupa belgijskich działaczy Międzynarodówki, której głównym przedstawicielem był Cesar De Paepe (wcześniej także zwolennik proudhonizmu). W liście z 11 stycznia 1869 r. skierowanym do Międzynarodowego Aliansu Demokracji Socjalistycznej i podpisanym przez 17 czołowych działaczy belgijskich, padło stwierdzenie, iż „wszystkie obecnie istniejące państwa, polityczne i autorytarne, powinny zostać zredukowane do funkcji czysto administracyjnych w usługach publicznych w swoich krajach, a ostatecznie zniknąć w powszechnym związku wolnych stowarzyszeń, zarówno rolniczych, jak i przemysłowych” De Paepe przedstawił to stanowisko na kongresie w Bazylei. Koncepcja De Paepe, jak się jednak okazało, różniła się od innych wersji kolektywizmu. W 1874 r. na kongresie Międzynarodówki w Brukseli De Paepe w referacie pt. „O organizacji służb publicznych” zaprezentował co prawda powszechnie uznawany model federacji komun, ale nie wykluczał jednak ewentualności „odgórnej” rewolucji, która doprowadziłaby do przejęcia władzy przez proletariat i ustanowienia tymczasowej „kolektywnej dyktatury”. Mogłoby to pociągnąć za sobą nawet upaństwowienie usług oraz środków produkcji. Koncepcja ta spotkała się z krytyką anarchistów hiszpańskich, szwajcarskich, a także części delegacji belgijskiej. Uznano ją za próbę przemycenia „socjalizmu państwowego”; dopatrywano się autorytarnych zagrożeń także w formie zarządzania na poziomie komun i federacji. Federacja Jurajska Inną koncepcję stawiającą nie na komuny, ale na stowarzyszenia wytwórcze, prezentowali czołowi ideolodzy szwajcarskiej Federacji Jurajskiej – James Guillaume, Adhemar Schwitzguébel i August Spichiger. Kolektywizm w ich wersji był ściśle powiązany z syndykalizmem i starał się pogodzić ze sobą rozwiązania ekonomiczne Proudhona i Bakunina, proponując pewien rodzaj gospodarki mieszanej. Obok przedsiębiorstw uspołecznionych, koniecznych jeśli chodzi o produkcję w dużej skali, miałyby także funkcjonować małe, indywidualne gospodarstwa rolne i warsztaty rzemieślnicze. Stowarzyszenia wytwórcze nastawione na tę samą produkcję powinny zawrzeć ze sobą pakt solidarności, dający wszystkim pełny dostęp do wszystkich środków produkcji i takie same uprawnienia. Zbiorowym właścicielem miały więc być tutaj korporacje zawodowe, a nie poszczególne stowarzyszenia. Guillaume postulował również zakładanie w poszczególnych komunach „banków wymiany” (podobnych do obecnej praktyki clearingu) skupujących towary od producentów i odsprzedających je konsumentom przy pomocy specjalnych kuponów zastępujących pieniądze. Komuny miały także zajmować się wychowywaniem dzieci, usługami publicznymi i wytwarzaniem żywności. Artykuły pierwszej potrzeby, jak chleb, mięso, produkty mleczne czy wino miałyby być darmowe. Był to kolektywizm o charakterze internacjonalistycznym. Podstawę ustroju politycznego miały stanowić „pakty federacyjne” gwarantujące poszczególnym komunom i federacjom komun pełną autonomię. Podobne poglądy reprezentowali emigranci francuscy w Szwajcarii, tworzący odrębne sekcje Międzynarodówki antyautorytarnej. Jean Louis Pindy oraz Paul Brousse silnie akcentowali rolę grup wytwórczych. W ich pojęciu kolektywizm mógł się wspierać jedynie na takich związkach grup, gdyż uważali, iż komuny terytorialne groziły powieleniem wad normalnego państwa. Z Federacją Jurajską współpracowała jedyna polska stricte anarchokolektywistyczna organizacja – Towarzystwo Polskie Socjalno-Rewolucyjne, istniejąca w 1872 r. Hiszpania Teorie kolektywistyczne trafiły jednak na najbardziej podatny grunt w Hiszpanii. To właśnie tam przyjęły się najbardziej powszechnie i istniały najdłużej, z uwagi na silne lokalne tradycje federalistyczne w tym kraju. Anarchokolektywistyczny charakter miała założona w 1870 r. Hiszpańska Federacja Regionalna (hiszp. Federación Regional Española), powstała po wizycie w Hiszpanii wysłannika I Międzynarodówki Giuseppe Fanellego; działająca w konspiracji i rozwiązana po 10 latach, dając początek Federacji Robotników Regionu Hiszpanii, w której anarchokolektywizm ścierał się z anarchokomunizmem, zaczynającym właśnie dominować w ruchu anarchistycznym. Idee anarchokolektywistyczne odegrały też niebagatelną rolę w Rewolucji hiszpańskiej w 1936 r. Generalnie jednak dominacja idei kolektywistycznych w ruchu anarchistycznym nie była długotrwała, ponieważ zamyka się ona w latach 1868–1876. Przez następne cztery lata krytykowano anarchokolektywizm i powoli odchodzono od niego, by w końcu opowiedzieć się za anarchokomunizmem. Obecnie koncepcją nawiązującą do anarchistycznego kolektywizmu jest ekonomia uczestnicząca. Zobacz też Nurty anarchizmu Przypisy Bibliografia M. Bakunin Pisma wybrane, t. 1-2, Warszawa 1965. D. Grinberg Ruch anarchistyczny w Europie Zachodniej, 1870-1914, Warszawa 1994. M. Nettlau La Anarquía a tráves de los tiempos, Meksyk 2006 (pierwsze wydanie Barcelona 1935). J. Uglik, Michała Bakunina filozofia negacji, Warszawa 2007. Nurty anarchizmu

565173

https://pl.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1rcio%20Amoroso

Márcio Amoroso

Márcio Amoroso dos Santos (ur. 5 lipca 1974 w Brasílii) – brazylijski piłkarz grający na pozycji ofensywnego pomocnika lub napastnika. Grał dla zespołów w Japonii, Włoszech, Niemczech, Hiszpanii i Grecji. Zdobywca Copa América 1999 z reprezentacją Brazylii. Statystyki kariery Klubowa Reprezentacyjne Przypisy Bibliografia Reprezentanci Brazylii w piłce nożnej Piłkarze Guarani FC Piłkarze Tokyo Verdy Piłkarze CR Flamengo Piłkarze Udinese Calcio Piłkarze Parmy Calcio 1913 Piłkarze São Paulo FC Piłkarze A.C. Milan Piłkarze Borussii Dortmund Piłkarze Málagi CF Piłkarze SC Corinthians Paulista Piłkarze Grêmio Foot-Ball Porto Alegrense Piłkarze Arisu FC Królowie strzelców Bundesligi Królowie strzelców Serie A Uczestnicy Copa América 1999 Urodzeni w 1974 Ludzie urodzeni w Brasílii Zdobywcy Copa América

190293

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lichnowscy

Lichnowscy

Lichnowscy (niem. Lichnowsky, czes. Lichnovští z Voštic) – ród nie do końca znanego pochodzenia, prawdopodobnie z Górnego Śląska, Polski lub Czech, ale możliwe również, że z Burgundii. Historia rodu Pierwsze informacje historyczne o rodzie pochodzą z końca XV wieku, gdy „(...) Janusz z Woszczyc koło Pszczyny, w latach 1498–1507 sędzia ziemski księstwa karniowskiego, ożenił się z Zofią z możnego rodu morawsko-śląskiego Drahotuszów, wdową po Mikołaju z Lichnova. Żona wniosła mu w posagu majątek swojego pierwszego męża – Lichnov koło Bruntálu (Czechy). Miał czterech synów: Henryka, Piotra, Kaspra i Bernarda, którzy zaczęli posługiwać się nazwiskiem 'Lichnowski z Woszczyc'”. Znaczenie rodu Lichnowskich znacznie wzrosło w XVIII i XIX wieku. W 1702 Franciszek Bernard Lichnowski otrzymał dyplom czeskiego barona z tytułem „wielmożny”. W roku 1727 baron Franciszek Bernard von Lichnovski, starosta księstwa opawskiego, otrzymał dyplom czeskiego hrabiego z tytułem „Jaśnie wielmożny”. Hrabia Jan Karol Lichnowski został w 1760 roku tajnym radcą apelacyjnym i podkomorzym cesarskim. Tajny cesarski radca Ferdinand Karl Johannes von Lichnovski w roku 1773 otrzymał tytuł pruskiego księcia dla primogenitury, a w roku następnym (1774) tytuł księcia Rzeszy Niemieckiej. Książę Edward Lichnowski otrzymał w 1824 roku tytuł księcia dziedzicznych ziem Habsburgów. W 1854 roku ród zyskał członkostwo w pruskiej Izbie Panów, a w 1861 roku tytuł „Książęca Mość”. Ród był jednym z największych pracodawców na Górnym Śląsku i Śląsku czeskim i posiadaczem wielkiej własności ziemskiej na terenie Austrii, Czech, Moraw i Śląska. Lichnowscy utrzymywali bliskie kontakty z muzykami, takimi jak Beethoven, Mozart, Liszt i Chopin. Posiadłości rodu na Śląsku Na Śląsku w skład majątku Lichnowskich wchodziły m.in.: Chuchelná koło Hulczyna, Hradec nad Moravicí, Krzyżanowice niedaleko Raciborza (od 1775), majątek Grabówka (od 1730), Łubowice (od połowy XVII w. do 1723). W 1788 Jan Karol Lichnowski założył ordynację z następujących dóbr (w nawiasie lata przynależności do rodu Lichnowskich): dobra Chuchelná (pocz. XVII wieku), Borzucin (lub Borucin), Bolesław (od 1679), Owsiszcze, Píšť (od 1625), Szczepankowice i inne dobra Grabówka ze wsiami: Lubomia, Syrynia, Nieboczowy (od 1730) dobra Pszów (1774-1806) ze wsiami: Rydułtowy, Zawada, Doły dobra Krzyżanowice ze wsiami: Roszków i Rudyszwałd. Lichnowscy rządzili ordynacją (majoratem) do roku 1941. Ostatnim panem majoratu był Wilhelm Lichnowski, ur. 1 lipca 1905 roku w Grodźcu. Rodowy herb Lichnowskich Herb Lichnowskich stanowią dwie zielone gałązki winorośli z fioletowymi kiściami winogron i liśćmi, w klejnocie – na koronie szlacheckiej powtórzona figura heraldyczna z tarczy oraz czerwono-zielone labry. Podobnie wygląda herb i flaga Chuchelnej. Polskie rody szlacheckie Niemiecka szlachta Rody związane z Raciborzem Austriacy pochodzenia czeskiego

565174

https://pl.wikipedia.org/wiki/Takfir

Takfir

Takfir (arab. تكفير) – w prawie islamu uznanie za niewiernego (zarówno jednej osoby jak i całej grupy). Może ono nastąpić w wyniku aktu wyrzeczenia się wiary muzułmańskiej, jak i uznania za niewiernego przez sąd muzułmański (częsty jest pogląd, że najważniejsze znaczenie ma tu fatwa szarifa Mekki). Ta druga możliwość ma miejsce znacznie częściej. W praktyce wśród sunnitów i większości szyitów dominuje pogląd, że nawet popełnienie najcięższego grzechu nie musi być jednoznaczne z takfirem. Jedynie zaprzeczenie podstawowym prawdom wiary islamu (np. niewiara w grzechy, aniołów, posłannictwo Mahometa czy w samego Allaha) niezaprzeczalnie skutkuje takfirem. Dla mutazylitów i zajdytów osoby dopuszczające się ciężkich grzechów tworzą specjalna grupę pomiędzy wiernymi i niewiernymi. Wyznawcy charydżyzmu uznawali natomiast pogląd, że grzech automatycznie czyni niewiernym, obecnie ich następcy – współcześni ibadyci uważają, że grzech powoduje pewną formę "odwrócenia się Boga od grzesznika" (gdyż ten odrzuca łaskę bożą). Akt, który prowadzi do takfiru (grzech ciężki lub wyrzeczenie się wiary) nazywa się mukaffir, a odstępcy (i wszyscy niewierni) nazywają się kafirami. Zobacz też ridda Linki zewnętrzne Warunki Takfir Niewierni w islamie Islamski fundamentalizm

565181

https://pl.wikipedia.org/wiki/Konwencja%20WHO%20dla%20ograniczenia%20zdrowotnych%20nast%C4%99pstw%20palenia%20tytoniu

Konwencja WHO dla ograniczenia zdrowotnych następstw palenia tytoniu

WHO Framework Convention on Tobacco Control (FCTC) – Konwencja Ramowa dla ograniczenia zdrowotnych następstw palenia tytoniu, Traktat Światowej Organizacji Zdrowia przyjęty w Genewie 21 maja 2003 roku podczas Światowego Zgromadzenia Zdrowia. To pierwszy międzynarodowy traktat o zdrowiu publicznym. Wszedł w życie 27 lutego 2005 roku. Traktat przyjęły 182 kraje i jest on prawnie wiążący w 124 krajach, reprezentujących 2,3 mld ludzi. Zakazane są zastrzeżenia (art. 30), depozytariuszem jest Sekretarz Generalny ONZ (art. 37), językami autentycznymi arabski, chiński, angielski, francuski, rosyjski i hiszpański (art. 38). Spory rozstrzygają strony w pokojowy sposób, wybrany przez siebie (art. 27). Traktat jest sponsorowany przez organizację WHO Tobacco Free Initiative, zajmującą się redukowaniem efektów zdrowotnych związanych z paleniem tytoniu. Przeznaczeniem traktatu jest ustawienie limitów związanych z produkcją, sprzedażą, dystrybucją, opodatkowaniem, reklamą tytoniu. Protokół uzupełniający w sprawie wyeliminowania nielegalnego handlu wyrobami tytoniowymi ułożono 12 listopada 2012 r. w Seulu na piątej sesji konferencji stron, obowiązuje od 25 września 2018 r. po ratyfikacji przez 40 państw, obecnie stronami są 63 państwa. Polska nie należy do Protokołu. Wymagania Państwa, które podpisały traktat zobowiązane są m.in. do: wprowadzenia zakazu reklam tytoniu, jeżeli nie ma takiego zapisu w prawie danego państwa nakłonienia producentów papierosów do zwiększenia ostrzeżeń zdrowotnych na paczkach, tak aby zajmowały one co najmniej 30% jednej strony opakowania ograniczenia albo zakazu palenia w wielu typach miejsc publicznych oraz proszone o: zwiększenie podatków na tytoń (w celu zmniejszenia jego użycia) Zobacz też Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych Linki zewnętrzne Strona Traktatu w serwisie internetowym WHO Lista państw-stron Tekst w języku angielskim (format pliku: pdf) Ramowa Konwencja Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu () Protokół dodatkowy tekst i strony , przekład polski Nikotynizm

1306

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dominikana

Dominikana

Dominikana, oficjalna nazwa: Republika Dominikańska – drugie co do wielkości (po Kubie) państwo na Morzu Karaibskim. Zajmuje około 2/3 powierzchni wyspy Haiti, dzieląc ją z położoną po zachodniej stronie Republiką Haiti. Geografia Większe miasta: Santo Domingo, Santiago de los Caballeros, La Romana, San Pedro de Macorís Najwyższy punkt: Pico Duarte, 3098 m n.p.m. Najniższy punkt: słone jezioro Enriquillo, 46 m p.p.m. Rzeki: Yaque del Norte, Yaque del Sur, Yuna, Ozama Cyklony tropikalne sieją spustoszenie w kraju średnio co dwa lata. Historia Prekolumbijskimi mieszkańcami kraju byli Karaibowie i Tainowie. W 1492 obszar został odkryty dla Europy przez Krzysztofa Kolumba. Dominikana pod nazwą Hispaniola weszła w skład hiszpańskiego imperium kolonialnego. W 1697 obszar dzisiejszej Dominikany stał się odrębną kolonią hiszpańską pod nazwą Santo Domingo. W tym samym roku zachodnia część wyspy trafiła pod władanie francuskie. W latach 1795–1808 cała wyspa znalazła się pod rządami Francji. W 1809 rządy nad Santo Domingo przywrócono Hiszpanom. W 1821 Dominikana ogłosiła niepodległość, jednak już w 1822 została zajęta przez wojska Haiti (niepodległego państwa powstałego na zachodzie). W 1844 proklamowana została niepodległa Republika Dominikany. Po kilku kolejnych próbach aneksji Dominikany przez Haiti rząd republiki zaproponował Hiszpanii ponowne włączenie w skład imperium. Hiszpanie zaakceptowali ofertę i w 1861 Dominikana znów stała się kolonią. W latach 1863–1865 trwało antyhiszpańskie powstanie zakończone ponownym ogłoszeniem niepodległości. W kolejnych latach nasilił się chaos i wewnętrzne walki. U progu XX wieku rosło zadłużenie i uzależnienie kraju od obcego, głównie amerykańskiego kapitału. Z powodu niewypłacalności i pod pretekstem konfliktów wewnętrznych w 1916 rozpoczęła się trwająca do 1924 amerykańska interwencja wojskowa. Po okresie rządów prezydenta Horacio Vásqueza (1924-30), do władzy doszedł Rafael Leónidas Trujillo. Rządził on w dyktatorski sposób, utrzymując fasadę demokracji. Reżim opierał się na wojsku i jedynej legalnej partii politycznej, Partii Dominikańskiej. Trujillo odwoływał się do idei hispanidad (kultywowania tradycji hiszpańskich) i „wybielenia” społeczeństwa dominikańskiego. W 1937 armia przeprowadziła masakrę haitańskich imigrantów. W roku 1938 Dominikana była jedynym państwem na świecie deklarującym gotowość przyjęcia na wniosek Roosvelta żydowskich uchodźców z Niemiec i Austrii. Na okres rządów dyktatora przypadła korzystna koniunktura gospodarcza, która poskutkowała likwidacją zagranicznego zadłużenia (niemniej powszechna była korupcja, a rodzina Trujillo kontrolowała 75% majątku narodowego). W 1960 prezydenturę objął Joaquín Balaguer, który złagodził reżim. Do całkowitego upadku dyktatury doszło w 1961 po zabójstwie Trujillo. Wybory w 1962 wygrał Juan Bosch z Dominikańskiej Partii Rewolucyjnej (PRD). Uchwalił on nową demokratyczną konstytucję, ale już w 1963 został obalony w wojskowym zamachu stanu. Władzę do 1965 sprawowała junta. W tym samym roku grupa młodych oficerów armii – zwolenników Boscha – podjęła zbrojną próbę przejęcia władzy (tzw. ruch konstytucjonalistyczny). Podczas walk stronę rządową wsparły interwencyjne oddziały USA. Po ich wycofaniu w 1966 do władzy powrócił Balaguer. W 1978 wybory wygrał Antonio Guzmán Fernández z PRD. W 1982 prezydentem został partyjny kolega Fernándeza, Salvador Jorge Blanco. Rządy Blanco zdominowały trudności ekonomiczne, wdrażanie dyskusyjnego programu liberalnych reform i konflikty wewnątrz rządzącej partii. W 1986 na urząd powrócił Balaguer, który wygrał wybory jako kandydat Chrześcijańsko-Społecznej Partii Reformistycznej. Zyskał on reelekcję w 1990 i 1994. W 1996 władzę objął Leonel Fernández z Partii Wyzwolenia Dominikany (PLD). Dzięki aktywnej polityce międzynarodowej Fernández zdobył uznanie za granicą, jednak jego popularność w kraju topniała. W 2000 roku w wyborach prezydenckich zwyciężył Hipólito Mejía z PRD. W 2004 na stanowisko powrócił Leonel Fernández i rządził do 2012, kiedy zastąpił go Danilo Medina. W 2020 prezydentem został Luis Abinader. Demografia 73% Dominikańczyków to ludzie mieszanego pochodzenia rasowego, biali stanowią 16% mieszkańców a czarni 11%. Około 1/4 ludności Republiki Dominikańskiej zamieszkuje stolicę kraju, Santo Domingo. Drugim pod względem ludności miastem jest Santiago de los Caballeros. Podział administracyjny Dominikana podzielona jest na 31 prowincji oraz obszar wydzielony stolicy (Distrito Nacional). Język W Republice Dominikańskiej językiem urzędowym jest hiszpański. Język ten wprawdzie odbiega nieco od tego (lub tych – jako że w Hiszpanii występuje również wiele różnych dialektów), który używany jest na Półwyspie Iberyjskim, jednak nie na tyle, aby stwarzało to problemy z komunikowaniem się. Różnice te zaznaczają się zarówno na podłożu leksyki, jak i wymowy. Religia katolicyzm – 68,9% protestantyzm – 18,2%: Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – 223 000 wiernych Kościół Boży (Cleveland) – 162 500 wiernych Kościół Bożych Proroctw – 94 380 wiernych Zbory Boże – 74 000 wiernych Kościół Obrońców Wiary Chrześcijańskiej – 24 920 wiernych Kościół Nazareński – 24 753 wiernych Wolny Kościół Metodystyczny – 20 500 wiernych brak religii – 10,6% mormoni – 1,3% tradycyjne religie plemienne – 0,9% Świadkowie Jehowy – 0,38% Źródło: Prolades, 2010; Pew Forum, 2010; Operation World, 2010; LDS, 2012; jw.org, 2020. Gospodarka Główne produkty przemysłu rolno-spożywczego to cukier, tytoń oraz kawa, które są obok złota i innych metali cennym towarem eksportowym. Bardzo dużą rolę odgrywa przynosząca znaczne dochody turystyka. Dominikana posiada najlepiej rozwiniętą na Karaibach infrastrukturę pod kątem turystów. Dwoma najbardziej znanymi regionami wypoczynkowymi są Punta Cana i Puerto Plata. W obydwu dominują wielkie kompleksy hotelowe międzynarodowych sieci, usytuowane bezpośrednio przy plażach uważanych za jedne z najpiękniejszych na Karaibach. Emisja gazów cieplarnianych Emisja równoważnika dwutlenku węgla z Dominikany wyniosła w 1990 roku 16,603 Mt, z czego mniej więcej połowę stanowił dwutlenek węgla, nieco mniej emisje metanu i znacząco mniej podtlenku azotu. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 1,116 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na 1000 dolarów PKB 204 kg. Od tego czasu emisje dwutlenku węgla rosną nadal praktycznie jednostajnie (z większym skokiem w 2002, a po nim dwuletnim spadkiem), a pozostałych gazów cieplarnianych pozostają na podobnym poziomie. Głównym źródłem emisji przez cały czas była energetyka, a transport był na drugim miejscu. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 25,177 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 2,313 t i w przeliczeniu na 1000 dolarów PKB 150 kg. Przypisy Państwa w Ameryce Północnej Wyspy Dominikany Państwa – założyciele Organizacji Narodów Zjednoczonych

190295

https://pl.wikipedia.org/wiki/Artemis%20Fowl

Artemis Fowl

Artemis Fowl – seria książek fantasy autorstwa Eoina Colfera, irlandzkiego pisarza i nauczyciela, poświęcona przygodom nastoletniego geniusza Artemisa Fowla Drugiego, parającego się działalnością przestępczą. Seria napisana jest w tonie humorystycznym, przeplatając motywy poważne z parodią i czarnym humorem. Składa się z ośmiu tomów, z których pierwszy opublikowano w 2001 r. Bohaterowie serii Artemis Fowl II – potomek słynnej irlandzkiej rodziny królującej od wieków w przestępczym półświatku. Sarkastyczny i nad wiek dojrzały nastolatek o niezwykle wysokim IQ, utalentowany w wielu dziedzinach. W pierwszym tomie serii przedstawiony jest jako bezwzględny i chciwy geniusz, którego jedynym celem jest podreperowanie majątku rodu. By to zrobić, nie zawaha się odszukać dostępu do świata wróżek i zażądać okupu za porwanie jednej z nich. Zdradza ludzkie uczucia jedynie w stosunku do matki. Z każdym tomem Artemis staje się jednak bardziej wrażliwy i otwarty na innych, często pomagając przyjaciołom-wróżkom wydostać się z rozmaitych opresji. W ostatnich częściach serii młody Fowl zdradza uczucia w stosunku do kapitan Holly Niedużej i Minerwy Paradizo. Pod koniec serii zostaje starszym bratem bliźniaków (Backetta i Mylesa). W książkach niewiele jest wzmianek o wyglądzie Artemisa; autor opisuje go jako bladego, ciemnowłosego chłopaka o niebieskich oczach. Podczas przygód w książce pt. "Zaginiona Kolonia", dostaje oko Holly i trochę mocy. Holly Nieduża – utalentowana elfka o niezwykle bystrym umyśle, poświęcona walce ze złem i niesprawiedliwością. Jedyny kapitan płci żeńskiej w SKRZAT (skrót od: Specjalny Korpus Rozpoznawczy do Zadań Tajemnych; jest to elitarna jednostka SKR – Sił Krasnoludzkiego Reagowania). Często niedoceniana ze względu na dyskryminację płciową w policji w Niższej Krainie; do policji wstąpiła za sprawą zmarłej matki. Nierzadko jej instynkt każe jej ignorować lub naginać przepisy i rozkazy, by lepiej wypełnić misję, co pogarsza jej opinię publiczną i oznacza problemy ze strony przełożonych; zawsze okazuje się jednak, że jej instynkt miał rację. Kapitan Nieduża jest pogodna, odważna oraz wierna przyjaciołom. Domowoj Butler – osobisty ochroniarz i służący Artemisa Fowla Drugiego. Rodzina Butlerów służyła Fowlom od pokoleń, każdy członek rodu przypisywany był nowemu Fowlowi przy narodzinach. Butler posiada rozległą wiedzę o broni, zasadzkach, technologii oraz półświatku przestępczym, jest znakomicie wyszkolony we wschodnich sztukach walki. Oprócz służenia i chronienia młodego Fowla, Butler jest też jego najlepszym przyjacielem oraz doradcą, często służy swojemu podopiecznemu radą i pomocą. Colfer rzadko opisuje wygląd Butlera. Wiadomo, że jest on potężnym pół-Azjatą, około czterdziestego roku życia, który samym wyglądem wzbudza w ludziach lęk. Julia Butler – Julia (lub Juliet – tłum. piątego tomu) jest młodszą siostrą Domowoja. W momencie rozpoczęcia serii ma ok. 15 lat. W przeciwieństwie do brata (który urodził się w Azji) Julia urodziła się w Ameryce. Jest wielką fanką "wolnej Amerykanki" i sztuk walk, co było też tematem jej prezentów na 18. urodziny. Autor opisuje ją jako ładną, nietypową jak na swój wiek, nastolatkę. Jest to przyjazna, inteligentna i bardzo zdolna dziewczyna. Jako jedna z niewielu naprawdę potrafi lubić Artemisa. Pojawiła się także informacja, że Julia "potrafi umalować się w mniej niż cztery minuty". Największym marzeniem Julii jest w przyszłości być tak skutecznym ochroniarzem jak jej brat. Po wydarzeniach w trzecim tomie, zostaje ochroniarzem Artemisa w zastępstwie za swego brata. Juliusz Bulwa – elf, komendant SKRZAT. Pali grzybowe cygara i słynie z wybuchowego temperamentu, dzięki czemu dostał przydomek "Burak". Często niecierpliwy i poirytowany w stosunku do swoich podwładnych, a zwłaszcza kapitan Niedużej i Ogierka. Znakomity strateg i przywódca, wierny zasadom i przepisom. Podziwiany przez Holly Niedużą. Ginie w czwartym tomie w wybuchu podłożonej przez Opal bomby. Ogierek – technologiczny geniusz SKRZAT. Najbardziej inteligentny centaur nad i pod powierzchnią Ziemi, autor większości wynalazków w świecie Wróżek. Zarozumiały i złośliwy, lubi myśleć o sobie jako o niedocenianym geniuszu. Ma skłonności do histerii i paranoi. Lekceważąco traktuje technologię ludzi, lubi się wymądrzać i pouczać innych, a także irytować komendanta Bulwę. Potrafi jednak stanąć na wysokości zadania i nierzadko wyratował z opresji bohaterów serii. Artemis Fowl Senior – ojciec Artemisa Drugiego, głowa rodu Fowlów. Przed rozpoczęciem akcji pierwszego tomu zdecydował się zarabiać legalnie i po zakończeniu Zimnej Wojny zaczął inwestować w rynek wschodni. Jednak jego plan transportu coli do Rosji nie przypadł jednak do gustu rosyjskiej mafii, która storpedowała statek wraz z jego załogą. Ojciec Artemisa został uznany za zaginionego. Tom drugi serii poświęcony jest Artemisowi i jego przyjaciołom, którzy ruszają na poszukiwania Fowla Seniora. Angelina Fowl – matka Artemisa Drugiego i bliźniaków: Mylesa i Backetta. Po zaginięciu męża wpadła w silną depresję; uleczona przez Holly Niedużą w pierwszym tomie. Działa charytatywnie i jako jedyna jest przeciwna przestępczej działalności rodziny, mimo że bardzo ją kocha. W szóstym tomie zapada na magiczną chorobę – zarażona i uleczona została przez syna Artemisa. Poznaje prawdę o świecie wróżek i przygodach syna. Książki o Artemisie Fowlu W Polsce książki ukazały się nakładem wydawnictwa W.A.B.: Artemis Fowl (ang. Artemis Fowl Book 1), Artemis Fowl. Arktyczna przygoda (ang. Artemis Fowl. The Arctic Incident), Artemis Fowl. Kod wieczności (ang. Artemis Fowl. The Eternity Code), Artemis Fowl. Fortel wróżki (ang. Artemis Fowl. The Opal Deception), Artemis Fowl. Zaginiona kolonia (ang. Artemis Fowl. The Lost Colony), Artemis Fowl. Paradoks czasu (ang. Artemis Fowl. Time Paradox), (polska premiera 12 sierpnia 2009 roku) Artemis Fowl. Kompleks Atlantydy (ang. Artemis Fowl. Atlantis Complex), (w Anglii ukazała się 20 lipca 2010 roku; polska premiera 7 września 2011 r.) Artemis Fowl. The Last Guardian (2012) Ponadto ukazały się: Kartoteka Artemisa Fowla (ang. Artemis Fowl. Files), Artemis Fowl. The Graphic Novel – wydane w postaci komiksów pierwszy (w 2007) i drugi (w 2009) tom przygód. Artemis Fowl Dwunastoletni Artemis Fowl, przestępca-geniusz, odkrywa istnienie wróżek. Sprytnie zdobywa tajemniczą Księgę, dzięki której dowiaduje się wszystkiego o tej magicznej rasie. Wraz z pomocą kamerdynera Butlera porywa elficzkę Holly Niedużą i żąda w zamian za jej uwolnienie okupu. Wróżki nie zamierzają co prawda ulegać szantażowi, ale Artemis nie podda się przecież bez walki. Siły starcia nr 1 – Genialny Człowiek kontra Technologia Wróżek będą wyrównane, a wynik odbije się echem po całym nadziemnym i podziemnym świecie. Artemis Fowl: Arktyczna przygoda Zdegradowany oficer Sił Krasnoludzkiego Reagowania, Wrzosiec Pałka, planuje wraz z właścicielką firmy zbrojeniowej Opal Koboi dokonanie przewrotu w Małym Ludzie. Zaczynają nielegalnie dostarczać goblinom broń. Holly i jej komendant Juliusz Bulwa uznają, że macza w tym palce Artemis Fowl. Ten udowadnia swoją niewinność, ale proponuje swą pomoc w tej sprawie. W zamian sam jednak oczekuje pomocy w odbiciu swego ojca z rąk rosyjskiej mafii. Artemis Fowl: Kod wieczności Ojciec Artemisa wraca do zdrowia i wykazuje niesamowitą metamorfozę – nie chce się już parać przestępczą działalnością! Od syna oczekuje tego samego, jednak tego nie za bardzo kusi uczciwe życie. W ramach jednego ze swoich ostatnich przekrętów szantażuje milionera Jona Spira, że wypuści na rynek Kostkę "K", superkomputer mogący niemal wszystko (zbudowany oczywiście z użyciem technologii wróżek). Plan kończy się jednak porażką. Spiro kradnie Kostkę, a Butler zostaje śmiertelnie ranny. Od zgonu ratuje go Holly Nieduża, ale zabieg ratowania życia postarza Butlera o piętnaście lat. Elfy zawiązują wraz z Artemisem, Butlerem i Julią (siostrą Butlera i służącą rodziny Fowlów) sojusz w celu odzyskania Kostki K. Będzie to ich jednak kosztowało wymazanie pamięci o podziemnym świecie. Artemis Fowl: Fortel wróżki Po wymazaniu pamięci, Artemis Fowl zupełnie zapomniał o wydarzeniach mających miejsce przez ostatnie dwa lata. Razem z Butlerem kradnie impresjonistyczne arcydzieło – Uprowadzenie. Tymczasem Opal Koboi klonuje samą siebie i ucieka z kliniki, planując odwet na wszystkich, którzy przyczynili się do jej klęski przed rokiem. Na pierwszy ogień idą Bulwa i Holly – Opal tak wszystko organizuje, że wychodzi na to, że to kapitan Nieduża zamordowała swojego zwierzchnika. Będąc ścigana ucieka na powierzchnię i ratuje Artemisa przed zamachem na jego życie. Opowiada mu o wszystkim, co do niedawna wiedział. Niestety, chłopiec zupełnie nic nie pamięta. Chwilę potem obydwoje zostają porwani przez Opal Koboi i zamknięci w "wesołym miasteczku" pod powierzchnią ziemi, wraz ze stadem rozwścieczonych trolli. Z opresji ratują ich jednak Butler i Mierzwa Grzebaczek. Razem muszą udaremnić szalony plan Opal polegający na konfrontacji dwóch światów – ludzi i wróżek. Artemis Fowl: Zaginiona kolonia W prawdziwym świecie zaczynają pojawiać się demony – istoty, które zniknęły z powierzchni ziemi przed dziesięcioma tysiącleciami. Odznaczają się ogromną nienawiścią wobec ludzi. Artemis Fowl odkrywa, gdzie pojawi się następny i razem z Holly usiłują go powstrzymać. Okazuje się jednak, że uprzedza ich Minerwa Paradizo, dwunastoletnia dziewczynka-geniusz. Tym razem Artemis trafia na równego przeciwnika... bądź sprzymierzeńca. Jakby jednak nie było, obydwoje świetnie się dogadują. Sprawy komplikują się przez niejakiego Billy'ego Konga, współpracownika Minerwy i czarnego charakteru... Artemis Fowl: Paradoks czasu Angielina Fowl, matka Artemisa zaczyna chorować na tajemniczą chorobę, niszczącą jej organizm. Wszystko wskazuje na czarotropię. Najlepsi lekarze z całego świata nie potrafią jej wyleczyć. Jedyny lek mogący pomóc to wyciąg z mózgu małego lemura sifaka, ostatniego przedstawiciela gatunku, który parę lat wcześniej wyginął za sprawą Artemisa. Młody Fowl decyduje się wyruszyć razem ze swoją przyjaciółką Holly w niebezpieczną podróż w czasie, by dla swojej matki dokonać tego, co niemożliwe. Będzie musiał też stoczyć walkę z samym sobą – młodszym i bardziej bezwzględnym. Kartoteka Artemisa Fowla Jest to zbiór dwóch krótkich historii: SKRZAT (Artemis Fowl: LEPrecon) oraz Siódmy krasnal (Artemis Fowl: The Seventh Dwarf). Ponadto umieszczono tu tłumaczenia alfabetu gnomickiego, quizy, parę słów od autora, świadectwo szkolne Artemisa, projekty wynalazków Ogierka, mapę szybów transportowych z Oazy na Ziemię i wywiady z bohaterami. Przygody opisane w SKRZAT mają miejsce jeszcze przed pierwszą wydaną książką (Artemis Fowl) i opowiadają o tym, jak Holly dostała się do Specjalnego Korpusu Rozpoznawczego do Zadań Tajemnych oraz jak komendant Juliusz Bulwa musiał zmierzyć się ze swoim bratem Przewrotem. Siódmy krasnal natomiast opisuje współpracę Artemisa z Mierzwą Grzebaczkiem dotyczącą kradzieży bezcennego klejnotu, tiary Lady Fei Fei (akcja ma miejsce po wydarzeniach z pierwszej części cyklu). Artemis Fowl: Kompleks Atlantydy W celu uchronienia świata przed globalnym ociepleniem, Artemis wzywa przyjaciół z Niższej Krainy na pewien islandzki lodowiec. Jednym z efektów ubocznych misji okazuje się Kompleks Atlandydy, w efekcie którego młody Fowl zaczyna ulegać paranoi oraz swojej nowej, zaskakująco pozytywnej osobowości. Nowe "ja" Artemisa, które ma na imię Orion, skutkuje również dziwnym i niepokojącym zainteresowaniem względem Holly, oraz obsesją na temat liczby cztery, która według chińskich legend zwiastuje śmierć, oraz liczby pięć, którą zaś młody Fowl uważa za szczęśliwą. Obsesja, zaburzenie osobowości i skrajna paranoja Artemisa to niestety dopiero początek kłopotów. Artemis Fowl. The Graphic Novel Seria komiksów jest napisana przez Eoina Colfera, a pomagają mu Andrew Donkin i Giovanni Rigano. Artemis Fowl. Ostatni Strażnik (The Last Guardian) Opal Koboi opracowuje piekielny plan przejęcia władzy i zemsty na swoich wrogach. Artemis wraz z przyjaciółmi próbuje ją powstrzymać. Nieścisłości tłumaczeniowe W różnych książkach występuje kilka nieścisłości i błędów popełnionych przez tłumaczy polskiej wersji, m.in.: Ogierek w pierwszej części jest faunem, w pozostałych zaś centaurem. Kostka K z trzeciej części jest Kostką C w czwartej (w oryginale C Cube) – tłumacz prawdopodobnie nie czytał trzeciego tomu, gdzie napisane jest, że litera stanowi skrót od pewnego wyrazu charakteryzującego komputer: po angielsku c od connect (łączyć), a po polsku k od kojarzyć) W Paradoksie Czasu nazwa Phonetix nie została spolszczona do Fonetiks jak w Kodzie wieczności W drugiej części funkcjonariuszka SKR nazywa się Lila Rzęska, natomiast w czwartej Lila Frond (ang. paproć) W "Kartotece..." zamiast imienia Kłopot Wodorost wszędzie jest używane "Trouble Morszczyn". W pierwszej części korporację medialną George’a Lucasa (Industrial Light and Magic) przetłumaczono dosłownie – jako przemysłowe światło i magia – zamiast pozostawić brzmienie oryginalne (jako nazwa własna istniejącego przedsiębiorstwa). Nieścisłości i błędy tłumaczeniowe w książce Artemis Fowl: Zaginiona kolonia: Zamek Fowlów zamiast Dwór Fowlów Juliet zamiast Julia Sool zamiast Popędek (później poprawione) Haven zamiast Oaza Atlantis zamiast Atlantyda 10 lat wcześniej zamiast dwa lata wcześniej – najprawdopodobniej autor wpisał teo zamiast two, co edytor tekstu automatycznie "skorygował" na ten years earlier Adaptacja filmowa Film Artemis Fowl, wyprodukowany przez Walt Disney Pictures i w reżyserii Kennetha Branagha, miał początkowo pojawić się w kinach 9 sierpnia 2019 roku, lecz ostatecznie udostępniono go na Disney+ 12 czerwca 2020. Przypisy Linki zewnętrzne Oficjalna strona Cykle literackie fantasy Irlandzkie cykle literackie Postacie z utworów literackich z gatunku fantasy

190296

https://pl.wikipedia.org/wiki/Anarchosyndykalizm

Anarchosyndykalizm

Anarchizm syndykalistyczny (anarchosyndykalizm) – doktryna polityczna i ekonomiczna powstała pod koniec XIX w. z inicjatywy Fernanda Pelloutiera i Georges’a Sorela, będąca syntezą anarchizmu, wolnościowego socjalizmu i komunizmu. Charakterystyka Anarchosyndykalizm stanowi teorię anarchizmu, która łączy w sobie pogląd o znaczącej roli rewolucyjnych związków zawodowych lub syndykalizmu i traktuje je jako metodę uzyskania w systemie kapitalistycznym kontroli nad gospodarką i osiągnięcia wpływów w społeczeństwie przez pracowników. Zwolennicy tej teorii ekonomicznej uważają, że ułatwia ona samozatrudnienie pracowników i stanowi alternatywny, oparty na współpracy system gospodarczy o wartościach demokratycznych i produkcji skoncentrowanej na zaspokajaniu ludzkich potrzeb. Podstawowymi zasadami anarchosyndykalizmu są solidarność, akcja bezpośrednia (działania podejmowane bez interwencji stron trzecich, takich jak politycy, biurokraci i arbitrzy) oraz bezpośrednia i uczestnicząca demokracja, a także samorządność robotnicza. Ostatecznym celem syndykalizmu jest zniesienie systemu płac, uznając go za niewolnictwo płacowe. Teoria anarchosyndykalistyczna w większości koncentruje się na ruchu robotniczym. Anarchosyndykaliści uważają, że głównym celem państwa jest obrona własności prywatnej, a zatem przywileju gospodarczego, społecznego i politycznego, odmawiając większości jego obywateli możliwości korzystania z materialnej niezależności i wynikającej z niej społecznej autonomii. Odzwierciedlając filozofię anarchistyczną, z której czerpie swą pierwotną inspirację, anarchosyndykalizm koncentruje się na idei, że władza niszczy, a każda hierarchia, która nie może być etycznie uzasadniona, musi zostać zlikwidowana lub zastąpiona zdecentralizowaną egalitarną kontrolą. Według anarchosyndykalistów, akcja bezpośrednia podejmowana przez robotników, w przeciwieństwie do działań pośrednich, takich jak wybór przedstawiciela na stanowisko rządowe, pozwoliłaby pracownikom osiągnąć prawdziwe wyzwolenie. W teorii anarchosyndykalistycznej, organizacje robotnicze, które sprzeciwiają się systemowi wynagrodzeń, ostatecznie stworzą podstawę nowego społeczeństwa. Powinny one być samorządne, funkcjonować bez szefów ani „przedstawicieli związków zawodowych”; wyłącznie pracownicy powinni decydować o tym, co ich dotyczy. Rudolf Rocker jest jedną z najbardziej wpływowych postaci w ruchu anarchosyndykalistycznym. Noam Chomsky, na którego wpływ miał Rocker, napisał wprowadzenie do nowoczesnego wydania anarcho-syndykalizmu: teoria i praktyka. Chomsky, często wyrażający swoją sympatię do anarchosyndykalisty, uważa za właściwe zastosowanie klasycznej liberalnej teorii politycznej we współczesnym społeczeństwie przemysłowym: Historia ruchu Syndykalizm jako ruch robotniczy sięga swymi początkami okresu szybkiej industrializacji lat 1850–1914, związanej również ze wzrostem liczebności robotników przemysłowych. Stosunek anarchistów do syndykalizmu, poza Hiszpanią i Szwajcarią, był nacechowany rezerwą i obojętnością. Anarchiści nie mogli się pogodzić z wykorzystywaniem robotników przez partie polityczne szukające sobie w nich, za cenę pozornej poprawy sytuacji proletariatu, zaplecza wyborczego. Postrzegano również syndykaty jako twory zbyt duże w stosunku do niewielkich wspólnot wytwórczych, do których dążyli XIX-wieczni anarchiści. Sam Piotr Kropotkin, mając złe doświadczenia z angielskimi związkami, widział w nich jedynie forum propagandowe i możliwość stworzenia międzynarodowych grup oporu. Również sami związkowcy postrzegali anarchistów głównie jako rewolucjonistów, dążących do wszelkich zmian na drodze radykalnych działań. Anarchiści przejęli z komunizmu ideę dobrowolnego zrzeszenia wytwórców i rzemieślników, pozostawiając ideę braku państwa i parlamentaryzmu. Anarchosyndykalizm aż do roku 1920 był tylko jedną z odmian wewnątrz ruchu anarchistycznego. Wnosił on skrajną negację wszelkich przejawów państwowości oraz centralnego sterowania, przeciwstawiając się również komunizmowi i występując z ostrą krytyką rządów w ZSRR po rewolucji październikowej. Sytuacja powoli zmieniała się pod koniec stulecia, w związku z wyrwaniem się związków spod wpływów partii politycznych i narastającego przenikania do nich anarchistów i socjalistów. Sam charakter syndykalizmu stał się z czasem coraz bardziej radykalny, zmierzając do celu, którym miał być strajk generalny, a następnie nowy porządek, w którym główną rolę decyzyjną miały sprawować syndykaty robotnicze. Pojawiają się wtedy pierwsze związki zawodowe (syndykaty). W wyniku braku poparcia ze strony społeczeństwa, anarchiści postanowili zwrócić się w stronę rosnącego w siłę ruchu związkowego. Kluczowe dla ukonstytuowania się ruchu było utworzenie w 1895. Powszechnej Konfederacji Pracy (CGT). Organizacja zrzeszająca wszystkich francuskich wytwórców zaczęła działać dopiero w 1902. Cztery lata później syndykaliści ogłosili tzw. Kartę z Amiens, która stała się manifestem nowej ideologii i programem działania syndykalistów na całym świecie. Rozwój Poprzez ulotki, plakaty, liczne wiece zachęcano ludzi, aby przyłączyli się do ruchu. Dzięki znajomościom w lewicowych wydawnictwach, syndykaliści zamieszczali tam swoje artykuły, gdzie dawali wykładnię nowej ideologii. Do włączenia się do ruchu zachęcano przede wszystkim: chłopów, emigrantów, młodych ludzi, robotników, rzemieślników, osoby wyrzucone z partii robotniczych, a także miejską bohemę, cyganerię, artystów i środowiska twórcze. Ruch wyodrębnił się w końcu, w roku 1922, tworząc anarchosyndykalistyczne Międzynarodowe Stowarzyszenie Pracowników. Opierał się na przynależności robotników do dwóch związków zawodowych: zrzeszającego wytwórców z danego regionu (lokalnego) i zrzeszającego wytwórców z danej gałęzi gospodarki (zawodowego). Okres schyłkowy Na powolny zanik ruchu anarchosyndykalistów złożył się szereg przyczyn. Rozrost ruchu pod koniec XIX i na początku XX wieku przyczynił się do zmniejszenia jego spójności. Niepowodzeniem skończyły się próby włączenia syndykalistów do II Międzynarodówki. Radykalizm pewnych grup i ich „postępowe” tezy skazały cały ruch na społeczną izolację. Powstawanie społeczeństwa obywatelskiego, tworzenie – obok związków zawodowych – stowarzyszeń spowodowało, że włączano się w akcje pozbawione silnego zabarwienia ideologicznego. W Polsce Jedną z pierwszych osób, które popularyzowały idee anarchosyndykalizmu w Polsce oraz wśród polskiej emigracji, był Józef Zieliński. Współtworzył wiele inicjatyw społecznych w kraju i na emigracji. Był aktywnym działaczem Warszawskiego Koła Oświaty Ludowej i kluczową postacią paryskiego Towarzystwa Robotniczego „Solidarność”. Wraz z żoną stworzył Polski Uniwersytet Ludowy, współtworzył polską sekcję Ligi Wolnej Myśli. Opublikował kilkanaście broszur o mocnej wymowie społeczno-politycznej, redagował i wydawał pismo anarchistyczne „Najmita”, współpracował z Jeanem Gravem przy redagowaniu „Les Temps Nouveaux” – jednego z największych pism anarchistycznych we Francji. Po I wojnie światowej odszedł od anarchizmu. Jako urzędnik ministerialny działał na rzecz poprawy warunków pracy polskiego proletariatu. W okresie międzywojennym ideologia anarchosyndykalizmu była obecna w Anarchistycznej Federacji Polski oraz niektórych oddziałach Związku Związków Zawodowych (ZZZ), gdzie działał m.in. Tomasz Pilarski. 13–14 marca 1938 odbył się IV Kongres ZZZ, który przyjął nową Deklarację Ideową, wykładnię polskiego syndykalizmu. Program związku postulował teraz bezklasowe społeczeństwo wytwórców, społeczny zarząd nad zakładami pracy, bezpartyjne związki zawodowe, strajk generalny jako metodę urzeczywistnienia celów związku i budowę nowego ustroju na podłożu polskim. Zarazem podkreślał swój patriotyzm głosząc troskę o los narodu i państwa, „budowanie nowego ustroju na podłożu polskim”, zachowanie niezależności od Międzynarodówek. Pomimo odwołań do patriotyzmu, owa deklaracja ideowa zbliżała związek coraz wyraźniej w stronę anarchosyndykalizmu. II wojna światowa We wrześniu 1939 anarchosyndykaliści wzięli udział w obronie Warszawy, wstępując do tworzonych przez partię socjalistyczną ochotniczych batalionów. Na front wyruszył też 30-osobowy oddział utworzony przez członków warszawskiego ZZZ, wywodzących się ze środowiska dawnych zwolenników Piłsudskiego. O utworzeniu antyhitlerowskiej konspiracji ZZZ zaczęto rozmawiać w październiku tego samego roku. Lecz już podczas pierwszego spotkania doszło do kłótni, kiedy jeden z liderów ZZZ Stefan Szwedowski sprzeciwił się projektowi kontynuowania współpracy z anarchistami. Jędrzej Moraczewski nie uczestniczył w zebraniu, ponieważ zdecydował się pozostawać poza konspiracją. Postanowiono zatem powołać dwie organizacje: Związek Syndykalistów Polskich (ZSP), zrzeszający ludzi akceptujących instytucję państwa i Syndykalistyczną Organizację „Wolność” (SOW), w której znaleźli się przedwojenni anarchosyndykaliści. Oddziały bojowe obu organizacji miały okazywać sobie pomoc. Część anarchosyndykalistów trafiła również do konspiracji na terenach okupowanych przez Związek Radziecki. W lutym 1940 po rozbiciu przez NKWD działającego we Lwowie Rewolucyjnego Związku Niepodległości i Wolności, musieli uciekać na tereny okupowane przez Niemców. SOW była organizacją liczącą prawdopodobnie kilkuset zaprzysiężonych członków w Warszawie, Kielcach, Niewachlowie, Jędrzejowie, Skarżysku, Częstochowie i Krakowie. Należeli do niej głównie robotnicy fabryczni i inteligenci. Kierownictwo stanowił Komitet Centralny tworzony przez Zofię Hajkowicz-Brodzikowską, Wiesława Protschke, Jerzego Leszczyńskiego, Zygmunta Dymka i Kazimierza Zielińskiego. Dysponowano własną drukarnią, wydawano w Warszawie dwutygodnik „Walka Ludu” z poradnikiem wojskowym „Towarzysz Pancerny” i broszury programowe, a w Kielcach „Rewolucyjną Agencję Prasową”. Publicystyka organizacji była jednoznacznie antypaństwowa. Zarządzanie uspołecznionymi przedsiębiorstwami miało przejść w ręce rad zakładowych, a w miejsce państwowej administracji proponowano federację wolnych gmin. Władza byłaby sprawowana przez zebrania mieszkańców i delegatów z wiążącymi mandatami. Uspołeczniony miał być przemysł, handel, surowce, ziemia, banki i domy czynszowe. Armię miały zastąpić milicje ludowe. O policji pisano w następujący sposób: „Nie widzimy żadnej różnicy między aparatami policyjnymi pod wszystkimi szerokościami i długościami geograficznymi. Gdzie jest aparat policyjny, tam jest przywilej i ucisk, a z drugiej strony nędza i krzywda”. Działalność bojowa przybrała największe rozmiary w Kielcach, gdzie dowodzony przez Stanisława Janysta oddział partyzancki SOW przeprowadzał napady na pociągi i posterunki żandarmerii. W maju 1943 anarchosyndykalistyczne oddziały wojskowe podporządkowały się Armii Krajowej, co uzasadniono potrzebą jedności w walce z nazizmem. Poprawnie układała się współpraca SOW z ZSP. Kiedy 5 lutego 1944 policja niemiecka po kilkugodzinnym oblężeniu zlikwidowała drukarnię SOW w Warszawie, ZSP oddała do dyspozycji anarchosyndykalistów jedną z własnych drukarni. Najważniejszym wydarzeniem w dziejach opisywanych organizacji było niewątpliwie Powstanie warszawskie. Członkowie SOW i ZSP walczyli w dwóch dzielnicach miasta. Na Starówce już 1 sierpnia 1944 została sformowana Samodzielna 104 Kompania Syndykalistów ZSP/AK, licząca 280 żołnierzy. Byli jedynym oddziałem w dzielnicy, który posiadał własną wytwórnię broni, szpital, piekarnię, własny transport żywności i leków. Kuchnia kompanii wydawała darmowe posiłki dla ludności cywilnej. Kontynuowano też druk „Iskry” i „Sprawy”. Podczas powstania część żołnierzy 104. kompanii ZSP nosiło czerwono-czarne opaski na rękawie oraz czasem na hełmie(na drugim rękawie była opaska w barwach narodowych). Opaski syndykalistyczne występowały jednak tylko u części żołnierzy 104 kompanii(nie miał jej i nie wspomina o nich Stanisław Komornicki z 2 plutonu szturmowego w książce "Na barykadach Warszawy") jako że był to oddział zbiorczy podobnie jak wiele innych w powstaniu warszawskim). Anarchosyndykalistyczne opaski spowodowały konflikt z żandarmerią AK, żądającą zaprzestania ich noszenia i zmiany nazwy oddziału na 104. kompanię AK Kompania syndykalistów broniła kilku barykad, a jej żołnierzy wysyłano na najbardziej zagrożone punkty oporu. Po 32 dniach walki przy życiu pozostało zaledwie 70-80 członków kompanii. 2 września byli ostatnim oddziałem, który kanałami wycofał się z dzielnicy. Pod koniec sierpnia utworzono w dzielnicy Śródmieście Brygadę Syndykalistyczną, do której wstąpili członkowie SOW, ZSP i uratowani z getta członkowie Anarchistycznej Federacji Polski (AFP), wcześniej walczący w oddziałach AK i Polskiej Armii Ludowej (PAL). Czarno-czerwoną flagę uznano za oficjalną barwę oddziału. 2 września dołączyły do nich niedobitki Kompanii Syndykalistów ZSP i grupa węgierskich Żydów. Stan osobowy brygady wzrósł do 256 ludzi. Utworzono kolegialne kierownictwo w ramach Syndykalistycznego Porozumienia Powstańczego (SPP), w którym przewagę uzyskali anarchosyndykaliści (Tomasz Pilarski, Edward Wołłonciej, Paweł Lew Marek). Wydawano gazetę „Syndykalista”, której redaktorem był Paweł Lew Marek, przedwojenny sekretarz krajowy AFP. Dowództwo AK powierzyło brygadzie jedną z barykad do obrony. W połowie września z inicjatywy SOW odbyła się konferencja z udziałem partii lewicowych oraz stalinowskiej Polskiej Partii Robotniczej (PPR). Anarchosyndykaliści próbowali przekonać pozostałych do swojej „Platformy ruchu zawodowego w Polsce” i zasad demokracji bezpośredniej. Bezskutecznie. Polska Ludowa Z ocalałych anarchistów i najbardziej zaufanych działaczy SOW utworzono pod koniec 1945 tajną Federację Polskich Anarcho-Syndykalistów (FPAS). Członkowie tej niewielkiej organizacji wstępowali do partii politycznych i związków zawodowych, żeby tam prowadzić wolnościową propagandę. Założono legalną spółdzielnię wydawniczą „Słowo” w Łodzi, która do 1949 publikowała książki Piotra Kropotkina. Członkowie dawnego ZZZ, któremu nie pozwolono na wznowienie działalności, zdobywali zaś mandaty w wyborach do rad zakładowych na Śląsku i w Łodzi, gdzie startowali jako kandydaci bezpartyjni. W latach 1945–1947 rząd zadecydował o odebraniu radom wszystkich uprawnień, przekazując je dyrekcjom i uległym wobec władz związkom zawodowym. W latach 1947–1949 władze spacyfikowały ruch pracowniczy, opozycję polityczną wystrzelano lub powsadzano do więzień, a spółdzielnie upaństwowiono. Od 1950 obowiązywała ustawa „O karach za naruszenie socjalistycznej dyscypliny pracy”. Tylko w 1952 aresztowano na jej podstawie 2 tysiące robotników. FPAS rozwiązała się około 1950, nie widząc dalszej możliwości działania. W tym samym czasie dobiegła końca działalność kooperatywistów. Zamknięto prowadzoną przez nich Szkołę Spółdzielczości w Krakowie, rozwiązano Federacyjną Spółdzielnię Pracy „Portowiec” na wybrzeżu i krakowską Spółdzielnię „Czytelnik”, a czołowych przedstawicieli tego nurtu objęto zakazem publikowania. Przez następne 30 lat nie było w Polsce ruchu anarchistycznego. „Zagrożenie anarchosyndykalistyczną utopią” pojawiało się natomiast w wypowiedziach pierwszych sekretarzy partii komunistycznej, którzy straszyli nim przy okazji robotniczych strajków i demonstracji. Współczesność Współcześnie największe anarchosyndykalistyczne organizacje działają w Hiszpanii w postaci Powszechnej Konfederacji Pracy (CGT) i CNT. Liczba członków w samym CGT wynosiła 100 000 w 2018. Regionami o największej liczbie zrzeszonych w CNT są: Madryt i okolice, Północ (kraj Basków), Andaluzja, Katalonia oraz Baleary. CNT sprzeciwia się modelowi wyborów związkowych i komitetów zakładowych, jest krytyczny wobec reform pracy oraz działań Unión General de Trabajadores (UGT) i Komisji Robotniczych (CC.OO.). Obecnie największymi międzynarodowymi federacjami zrzeszającymi związki i organizacje o orientacji anarchosyndykalistycznej są Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników (IWA) oraz Czerwono-Czarna Koordynacja (RBC). Współcześnie w Polsce do ideologii anarchosyndykalizmu odwołują się Ogólnopolski Związek Zawodowy „Inicjatywa Pracownicza” oraz Związek Syndykalistów Polski. Przykłady współcześnie działających organizacji anarchosyndykalistycznych (poza wyżej wymienionymi): Robotnicy Przemysłowi Świata Centralna Organizacja Szwedzkich Robotników Freie Arbeiterinnen- und Arbeiter-Union Solidarity Federation Norsk Syndikalistisk Forbund Anarhosindikalistička inicijativa Awareness League Wybrani teoretycy Georges Sorel Fernand Pelloutier Antonio Labriola Édouard Berth Zobacz też Ekonomia uczestnicząca Strajk dziki Socjalizm wolnościowy Nurty anarchizmu Przypisy Bibliografia D.Grinberg, Ruch anarchistyczny w Europie Zachodniej 1870-1914, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, . R.A. Tokarczyk, Współczesne doktryny polityczne, Seria Akademicka – Zakamycze, Wydanie 11., Kraków 2002. J. Muszyński, Anarchizm: rzecz o nieziszczalnej wolności, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej – Seria Ideologia, Polityka, Obronność, Warszawa 1982. P. Laskowski, Szkice z dziejów anarchizmu, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, Warszawa 2007. L. Kołakowski, Główne nurty marksizmu, Tom 2: Rozwój, Wydawnictwo PWN, Wydanie 7., Warszawa 2009. Historia ruchu robotniczego

565185

https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef%20Retinger

Józef Retinger

Józef Hieronim Retinger ps. „Brzoza” (ur. 17 kwietnia 1888 w Krakowie, zm. 12 czerwca 1960 w Londynie) – polski literaturoznawca, pisarz i polityk, doradca Władysława Sikorskiego; organizator kongresu haskiego, sekretarz generalny Ruchu Europejskiego, inicjator i sekretarz Grupy Bilderberg, jeden z twórców Wspólnoty Europejskiej; emisariusz polityczny, wolnomularz. W 1958 nominowany przez norweskiego posła Finna Moe (Partia Pracy) do Pokojowej Nagrody Nobla. Życiorys Był synem Marii Krystyny z Czyrniańskich i adwokata Józefa Stanisława Retingera (1848–1897). Jego dziad Stanisław pochodził z rodziny żydowskiej, która przyjęła chrzest w 1827 roku w Tarnowie. Po nagłej śmierci ojca chłopcem zaopiekował się Władysław Zamoyski, który zapewnił mu wszechstronne wykształcenie – w Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, następnie – bez zgody Zamoyskiego – krótki pobyt w nowicjacie jezuickim w Rzymie, a po powrocie do życia świeckiego studia w paryskiej Sciences Po i Sorbonie, zwieńczone uzyskanym w wieku 20 lat doktoratem z literatury. W Paryżu poznał m.in. François Mauriaca, André Gidea, Maurice Ravela i – za pośrednictwem Arnolda Bennetta – Josepha Conrada. W 1911 wyjechał do Anglii, gdzie podjął studia na London School of Economics. Następnie przebywał w Monachium. Studiując na najlepszych uczelniach i bywając, dzięki wsparciu swojego protektora, w arystokratycznych klubach Paryża i Londynu, Retinger poznał najwybitniejsze postacie swoich czasów oraz tych, którzy władzę i znaczenie mieli zdobyć dopiero w późniejszych latach. Znajomi Józefa Retingera z lat młodości to przekrój różnych profesji. Nie brakło wśród nich wojskowych i polityków, jak trzymający w garści Afrykę lord Horatio Kitchener, późniejsi premierzy Wielkiej Brytanii i Francji – Winston Churchill i Georges Clemenceau, czy pierwszy prezydent Izraela Chaim Weizman. Kariera polityczna Po rozpoczęciu I wojny światowej opuścił Kraków i ponownie wyjechał do Anglii, gdzie zaangażował się politycznie. W 1916, wraz z księciem Sykstusem Parmeńskim i z markizem Boni de Castellane zaangażował się w próbę podpisania oddzielnego pokoju między Francją i Austro-Węgrami, ale plan się nie udał za plecami Niemiec. Retinger działał również na rzecz niepodległej Polski – korzystając ze swoich wpływów, lobbował za nią w Paryżu i Londynie i popierał utworzenie we Francji Błękitnej Armii – nowoczesnych, dobrze wyposażonych oddziałów, które po przetransportowaniu do Polski odegrały ważną rolę, broniąc kraju przed Armią Czerwoną. Koszmar pierwszej wojny światowej skłonił Retingera do rozmyślań nad tym, jak zapobiec podobnym konfliktom w przyszłości. Razem ze swoim angielskim przyjacielem, kapitanem Arthurem „Boy” Capelem (amantem Coco Chanel) zaczął pisać książkę „Świat na warsztacie”, w której po raz pierwszy pojawił się pomysł, by utworzyć rząd światowy, oparty na przewodnictwie Anglii i Francji. Po zakończeniu wojny Retinger z zagranicy angażował się w polską politykę i po zamachu majowym w 1926 roku wspierał przeciwników marszałka Piłsudskiego skupionych wokół Frontu Morges (m.in. Ignacego Paderewskiego, Władysława Sikorskiego, Wincentego Witosa). W 1917 na skutek żądań Rosji, która dowiedziała się o jego lobbowaniu za sprawą niepodległości Polski, został odsunięty od wpływów i musiał opuścić Francję, udając się do Hiszpanii, a potem poprzez Kubę do Meksyku, gdzie w trakcie rewolucji meksykańskiej był doradcą prezydenta oraz założyciela Partii Narodowo-Rewolucyjnej – Plutarcha Callesa oraz nieoficjalnym doradcą działacza związkowego Luisa Moronesa. W międzyczasie udał się do Waszyngtonu, gdzie uzyskał obywatelstwo odrodzonej Polski, po czym odbył krótką podróż do kraju. Retinger do obalenia rządów rewolucyjnych w 1934 roku pełnił funkcję doradcy kolejnych prezydentów, Álvaro Obregóna i Plutarcha Callesa, pomimo iż nie pozostawał w tym kraju na stałe, a dzielił swój czas pomiędzy pobyty w Europie i w Meksyku. Przez cały okres działał w międzynarodowym ruchu związkowym. W 1923 roku przybył jako przedstawiciel Międzynarodowej Federacji Związków Zawodowych do Polski, gdzie poznał ówczesnego premiera Władysława Sikorskiego. Pisarz Pisał wiele prac politycznych i ogólnohistorycznych, z których kilka zostało wydanych w postaci książek, np. wydana w 1938 roku Polacy w cywilizacjach świata do końca wieku XIX. Pisywał dość regularnie do różnych pism, np. do Wiadomości Literackich pisał felietony Historja i polityka. Druga wojna światowa W czasie II wojny światowej, po klęsce Francji, ewakuował z niej specjalnym samolotem do Wielkiej Brytanii gen. Sikorskiego, którego następnie był doradcą. Przyjaźnił się z wieloma prominentnymi politykami brytyjskimi, m.in. Anthonym Edenem, przez całe życie był oskarżany o agenturalną współpracę z różnymi wywiadami: sowieckim, brytyjskim, amerykańskim oraz Watykanu. Według Normana Daviesa Retingera miał już wprowadzić do sfery brytyjskich agentów Joseph Conrad. Z Sikorskim związał się już we Francji i został przez niego mianowany podsekretarzem stanu przy Radzie Ministrów. Za wydostanie polskiego premiera z Francji Retinger otrzymał Order Virtuti Militari, jednak nie przyjął tego odznaczenia, według niektórych zmyślił to, brak bowiem jakichkolwiek dokumentów mających potwierdzać odznaczenie. Po ataku niemieckim na ZSRR brał aktywny udział w zawarciu układu Sikorski-Majski, dzięki któremu do wiosny 1942 ZSRR opuściło ponad 40 tys. polskich żołnierzy i 74 tys. cywilów. Od 14 sierpnia do 5 września 1941 chargé d’affaires RP przy rządzie ZSRR (pierwszy przedstawiciel dyplomatyczny RP po wznowieniu stosunków dyplomatycznych w konsekwencji układu Sikorski-Majski). 4 lipca 1943 doszło do katastrofy lotniczej, w której zginął premier Sikorski. Retinger towarzyszył poprzednio Sikorskiemu niemal w każdym locie – z wyjątkiem tego feralnego. Stało się to jednym z elementów spekulacji na temat przyczyn i przebiegu katastrofy, które nie wskazywały jednak, jaka miałaby być rola Retingera. Retinger, jako sekretarz i doradca, towarzyszył Sikorskiemu w czasie wyjazdów połączonych z oficjalnymi spotkaniami dyplomatycznymi, zaś ten lot był wizytacją polskich oddziałów wojskowych przez Naczelnego Wodza. Ponadto na nieobecność Retingera naciskał sam Sikorski. Po objęciu premierostwa przez Stanisława Mikołajczyka Retinger odsunął się od polskiego rządu. Po kilku miesiącach zgłosił się do brytyjskiej agencji wywiadowczej SOE z propozycją przerzucenia go do Polski, w celu „wyjaśnienia viva voce polityki rządu na wygnaniu i w celu wytworzenia wyraźniejszego obrazu morale polskiego podziemia”. O akcji został powiadomiony premier, który wyraził zgodę na operację, i minister spraw wewnętrznych Władysław Banaczyk. Retinger miał zostać przerzucony do Polski w operacji "Wildhorn I" (Most 1), planowanej na 28 lutego 1944, ale doszła do skutku dopiero 15/16 kwietnia 1944, został więc przerzucony 3/4 kwietnia w operacji "Salamander". W związku z długim czasem oczekiwania na lot, został rozpoznany przez mjr dypl. Mariana Utnika, wówczas zastępcę szefa Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Utnik 1 lutego 1944 wysyłał szyfrogram do Londynu (L. dz. 903): „Od Mewy do Centrali. Do N.W. Pismo Mikołajczyka z rozkazem przerzutu Brzozy. Brzoza jest ukryty przez ang. ma być dostarczony do samolotu w masce. O pilną decyzję. Premier zakazał meldować o tym do Sztabu N.W. Nr Mewy 196″. Wysłał także 2 lutego 1944 szyfrogram (L. dz. 843): „Własna do Mewy. Nie widzę możliwości zatrzymania Brzozy. Zidentyfikować go”. Reakcja Naczelnego Wodza była jednoznaczna. W przesłanej z Londynu depeszy (L.dz.924) do mjr Utnika gen Sosnkowski pisał: Nie można zapobiec temu drogą awantury, gdyż mogłoby to spowodować przerwanie lotów w ogóle. Dlatego zarządziłem obserwację celem zidentyfikowania osób, a gdyby można było bez awantur – celem stwierdzenia, co kurier, czy też kurierzy polityczni, wiozą z sobą. Do kraju więcej w tych sprawach nie depeszujcie, z wyjątkiem zasygnalizowania, na którą placówkę odbiorczą idzie podejrzany zrzut. Resztę załatwimy stąd. (...)". Taką treść tej depeszy potwierdza także wpis w "Dzienniku czynności" mjr dypl. Jana Jaźwińskiego, odpowiedzialnego za organizację przerzutów do Polski cichociemnych i zaopatrzenia dla Armii Krajowej. Odnotował także: "Dca [dowódca] G.B.P. [Głównej Bazy Przerzutowej] pokwitował rozkaz Szefa Sztabu N.W. dep. L. 218 i zarządził odprawienie kuriera polit. Kabla, towarzyszącego ob. Brzoza {Retinger]". Jako emisariusz polityczny został zrzucony do kraju wraz z kurierem Tadeuszem Chciukiem ps. Celt, w nocy 3/4 kwietnia 1944, w operacji lotniczej "Salamander". W poniedziałek 3 kwietnia 1944 o godz. 19.25 samolot Halifax JP-180 „V” z polską zalogą (1586 Eskadra PAF) wystartował z polskiej bazy w Brindisi. Poleciał trasą nr 4, nad miejscowościami Bar i Kotor, przez Czarnogórę na Węgry, ominał od wschodu Budapeszt, dotarł do Polski na wschód od Tatr. We wtorek 4 kwietnia 1944 Retinger został zrzucony na placówkę odbiorczą „Zegar”, niedaleko majątku Olesin Duży, gmina Dębie Wielkie, powiat Mińsk Mazowiecki, 26 km na wschód od stacji kolejowej Warszawa Główna. W czterech nalotach na placówkę zrzucono skoczków, dziewięć zasobników i dziewięć paczek. Wylądował bez problemów (wbrew relacjom nie skręcił kostki, nie złamał nogi), m.in. dzięki spadochronowi dla cięższej osoby, zwalniającemu opadanie. Zrzut sprawnie odebrał oddział AK, Retinger i Chciuk nocowali w dworze Jolanty i Jerzego Gruhnów w Olesinie Dużym, następnie pociągiem dojechali do Warszawy, zamieszkali przy ul. Marszałkowskiej. Podczas pobytu w Polsce używał pseudonimu Jan Brzoza, przypisywany mu pseudonim Salamander był nazwą operacji lotniczej. Według Normana Daviesa przyleciał w celu oceny siły armii podziemnej i ugrupowań komunistycznych w wojennej Polsce i przekazania tych informacji bezpośrednio Brytyjczykom, dla których informacje polskiego rządu na emigracji, a także Sowietów, nie były wystarczająco wiarygodne. Według innych opracowań, znając ustalenia konferencji teherańskiej w sprawie Polski, spotykał się z przedstawicielami polskiego podziemia, aby wybadać możliwość powstania w Polsce rządu z silną reprezentacją lewicy, który mógłby zostać uznany przez Józefa Stalina. W niektórych tekstach prasowych pojawiały się informacje, że Retinger spotykał się także z przedstawicielami PPR, ale brak jest wiarygodnych świadectw i dokumentów na ten temat. Jego misją w Polsce było najprawdopodobniej przekonanie polskich polityków do stworzenia takiego rządu, który z jednej strony zyskałby akceptację Moskwy, a z drugiej zapewnił częściową choćby niezależność i chęć do współpracy z Wielką Brytanią. Celem Retingera było, "aby za wszelką cenę ruch podziemny kierowany z Londynu porozumiał się z ruchem podziemnym kierowanym z Moskwy”. W trakcie jego pobytu oddział likwidacyjny Komendy Głównej Armii Krajowej pod kryptonimem 993/W podejmował kilkakrotne próby pozbawienia go życia. Nie ustalono do tej pory, kto wydał taki rozkaz. Retinger oskarżył o to po wojnie (29 maja 1958) szefa wywiadu AK Kazimierza Iranka-Osmeckiego, ten jednak pisemnie zaprzeczył oskarżeniu. Wg relacji płk. Tadeusza Boguszewskiego wyrok na Retingera wydała także Grupa Szańca oraz władze Narodowych Sił Zbrojnych, do akcji likwidacyjnej jednak nie doszło. Próba otrucia Retingera (z użyciem białego proszku, być może zawierającego laseczkę wąglika) mogła być przyczyną złego stanu zdrowia, utrzymującego się aż do śmierci. W 1993 do otrucia Retingera na rozkaz Iranka-Osmeckiego przyznała się Izabela Horodecka ps. Teresa. Agentka wywiadu AK Anna Darecka ps. Hanna stwierdziła, że użytą trucizną był tal. Kulisy operacji „Most III” (powrót z okupowanej Polski do Brindisi) opisał m.in. Marek Celt, współtowarzysz Retingera. Razem z nim w samolocie odleciał do Anglii wybitny oficer wywiadu AK, kapitan Jerzy „Rafał” Chmielewski, wiozący Brytyjczykom trzydziestostronicowy Meldunek specjalny 1/R nr 242. Pociski rakietowe, sporządzony przez wywiad AK oraz siedem najważniejszych części niemieckiej Wunderwaffe – rakiety V2. Ponadto z Polski odlecieli także Tomasz Arciszewski ps. Stanisław oraz por. Czesław Miciński. Podczas postoju na lotnisku Campo Casale pod Brindisi Arciszewski zjadł śniadanie z mjr. Jaźwińskim, pytając go "kto to jest ten Retinger?". Jaźwiński odparł krótko: "Niewątpliwie agent Mikołajczyka z ramienia brytyjskiego, grupy prosowieckiej. Asystował gen. Sikorskiemu w zawarciu paktu Sikorski-Majski. Krótko mówiąc, nie zasługuje na zaufanie". Orędownik zjednoczonej Europy Po wojnie Retinger był orędownikiem zjednoczenia Europy. Podczas debat toczonych w budynku parlamentu w Hadze klarowała się koncepcja Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali – organizacji opartej na założeniu, że nic nie zapobiega wojnie lepiej niż wspólne interesy potencjalnych przeciwników. Swoje koncepcje Retinger omawiał nie tylko z politykami, ale również z ważnymi duchownymi, w tym m.in. z kardynałem Giovannim Montinim, czyli późniejszym papieżem Pawłem VI. Retinger miał wolny wstęp zarówno na Downing Street 10, jak i do Białego Domu. W maju 1954 zorganizował spotkanie ponad setki koronowanych głów, prezydentów i magnatów przemysłowych w hotelu Bilderberg w Arnhem. Retinger, aż do swej śmierci w 1960, pozostawał sekretarzem powstałego w ten sposób nieformalnego stowarzyszenia Grupy Bilderberg. W 1958 był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Twórczość J.H. Retinger, (1908) Le conte fantastique dans le romantisme français. Genève: Slatkine Reprints, 1973. J.H. Retinger, Histoire de la littérature française du romantisme à nos jours. Paris: B. Grasset, 1911. Józef H. Retinger, La Pologne et l’Équilibre européen, Paris 1916. J.H. Retinger. Morones of Mexico; a history of the labour movement in that country. London: The Labour Pub. Co. Ltd. 1926. J.H. Retinger, Tierra mexicana; the history of land and agriculture in ancient and modern Mexico. London: N. Douglas, 1928. Dr. J.H. Retinger, Polacy w cywilizacjach zagranicznych, Warszawa, 1934. Józef Hieronim Retinger, Polacy w cywilizacjach świata do końca wieku XIX. Światowy Związek Polaków z Zagranicy. Warszawa 1938. J.H. Retinger, „Historja i polityka: Nowy czynnik w dyplomacji międzynarodowej”, Wiadomości Literackie, 1938 (50), 4 December 1938. J.H. Retinger, „Historja i polityka: Zastój w międzynarodowej działalności Rosji”, Wiadomości Literackie, 1938 (51), 11 December 1938 J.H. Retinger, All about Poland: facts, figures, documents. London: Minerva Pub. Co., 1941. Joseph Retinger, Conrad and His Contemporaries, London: Minerva, 1941, and New York: Roy, 1942. Józef H. Retinger, The European Continent?, London, 1946. Józef H. Retinger, The Bildenberg Group, Hertfordshire, 1959. Joseph Retinger, John Pomian, Memoirs of an Eminence Grise, Sussex University Press, 1972, . J.H. Retinger, Under Polish eyes. Joseph Conrad Society, 1975. Zobacz też Przypisy Bibliografia Józef Hieronim Retinger, The Bilderberg Group, Hertfordshire 1959. Marek Chciuk-Celt, Z Retingerem do Warszawy i z powrotem. Raport z Podziemia 1944. Wyd. LTW, Łomianki 2006, . „In remembrance of Joseph Retinger 1988-1960, Initiator of the European League for Economic Cooperation”. European League for Economic Cooperation. Brussels, 1996. Józef Garliński, Politycy i żołnierze. Wyd. 1 i.e. 2 krajowe, Omnipress, Warszawa 1991. . Grosbois, Thierry. (1999) „L’action de Józef Retinger en faveur de l’idée européenne 1940-46" European Review of History – Revue européenne d’Historie vol. 6 (34). Kalicki, Włodzimierz. (2010) „Gracz, który budował Europę”. Gazeta Wyborcza no. 219. Nowak, Jan. Kurier z Warszawy, London: Odnowa, 1978, . Podgórski, Bogdan. Józef Retinger – prywatny polityk. Universitas, 2013, . Polski Słownik Biograficzny, Józef Hieronim Retinger (1888-1960). tom XXXI, 1988-1989. Jan Pomian, Józef Retinger. Życie i pamiętniki pioniera Jedności Europejskiej. Wyd. Pavo, Warszawa 1994. (błędny) Poraj, Stanisław „The knight among nations”, Tydzień Literacki Polski Zbrojnej, 2 (24), 19 June 1938. de Rougemont, Denis. 1961. “A Biographical Sketch”. In Tribute to a Great European, ed. J.H. Retinger, 20–50. Geneva: Centre Europeéne de la Culture. Siemaszko, Zbigniew Sebastian. (1967) „Retinger w Polsce 1944 r.” Zeszyty Historyczne. 12. Grzegorz Witkowski, Józef Retinger. Polski inicjator integracji europejskiej, Wyd. Stowarzyszenie Współpracy Narodów Europy Wschodniej „Zbliżenie”, Warszawa 2000. Linki zewnętrzne Archiwum Józefa Hieronima Retingera przy Ośrodku Badań Europejskich Biografia Retingera w kontekście jego powiązań z grupą Bilderberg Biogram na stronie elitadywersji.org Absolwenci uczelni w Paryżu Absolwenci University of London Kurierzy i emisariusze rządu RP (1939–1945) Ludzie urodzeni w Krakowie Ludzie związani z Paryżem Pochowani na cmentarzu North Sheen w Londynie Polacy w Meksyku Polacy w II wojnie światowej Polacy – funkcjonariusze SOE Polacy pochodzenia żydowskiego Polacy w Wielkiej Brytanii 1795–1918 Politycy emigracyjni Politycy Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej Polonia w Wielkiej Brytanii Polscy dyplomaci (władze RP na uchodźstwie) Polscy działacze emigracyjni Polscy dziennikarze prasowi Polscy historycy literatury Polscy pisarze Polscy pisarze francuskojęzyczni Polscy publicyści Polscy szpiedzy Polscy wolnomularze Polscy wolnomularze (II Rzeczpospolita) Przedstawiciele dyplomatyczni władz RP na uchodźstwie w ZSRR Urodzeni w 1888 Zmarli w 1960

565187

https://pl.wikipedia.org/wiki/Timex%20Sinclair%201500

Timex Sinclair 1500

Timex Sinclair 1500 - komputer osobisty będący rozbudowaną wersją komputera Timex Sinclair 1000. Wersja TS-1500 wprowadzona na rynek w 1983 r. w USA wyposażona była w procesor Zilog Z80A 3.25 Mhz. Komputer pozwalał na wyświetlanie tekstu w rozdzielczości 32 znaków w 24 liniach (2 linie zarezerwowane na komunikaty systemu), natomiast wyświetlanie grafiki w dwóch kolorach (czerń-biel) o rozdzielczości 64x44 pikseli. Istotną różnicą w stosunku do wersji TS-1000 jest zmieniony wygląd obudowy, który przypomina ZX Spectrum, będąc jednak srebrnego koloru oraz powiększona ilość pamięci RAM. Pamięć ROM: 8 kB Pamięć RAM: 16 kB Porty: szyna Z80, magnetofon, wyjście TV Wymiary: 23 x 14,4 x 3 cm / 550g Zasilanie: 9 V stałe Klawiatura: 40 gumowych klawiszy System operacyjny: Sinclair BASIC Komputery domowe cs:Timex Sinclair 1500 en:Timex Sinclair 1500

565188

https://pl.wikipedia.org/wiki/Chrzest%20statku

Chrzest statku

Chrzest statku – uroczyste nadanie imienia (nazwy) jednostce pływającej tuż przed wodowaniem; tradycyjnie związane z rozbijaniem butelki szampana o burtę statku. Historia Pierwsze wzmianki o uroczystym nadaniu imienia jednostce pływającej są datowane na rok 2100 p.n.e. Dotyczą one ceremonii związanej z wodowaniem królewskiego statku na Nilu. Przez większość czasu tradycja ta miała charakter religijny. Człowiek zdany na łaskę żywiołu powierzał statek i związany z nim swój los bóstwu lub bogu. Najbardziej krwawą ceremonię urządzali wikingowie swym drakkarom. Z czasem zastąpiono ten obyczaj na innym, polegającym na spuszczeniu drakkaru po pochylni, na której ustawiane były gliniane naczynia wypełnione krwią zwierzęcą. Parę wieków później w Anglii chrztu morskiego dokonywał król lub wyznaczony przez niego wysoki urzędnik wznoszący toast winem w złotym lub srebrnym pucharze, wyrzucanym następnie za burtę. W XVII wieku ze względów oszczędnościowych postanowiono rozbijać o dziób okrętu butelkę z winem. Wiek później zwyczaj ten przyjęli także Francuzi. W Stanach Zjednoczonych podczas prohibicji wino zastąpiono wodą. Po jej zakończeniu w 1933 roku zaczęto do tego celu używać szampana. Zwyczaj ten rozpowszechnił się na większość państw współczesnego świata. Matka chrzestna To osoba nadająca podczas uroczystej ceremonii wodowania zwanej chrztem, imię jednostce pływającej. Przewodniczenie tej uroczystości było szczególnym wyróżnieniem dla tych osób lub podkreśleniem ich szczególnej pozycji w społeczeństwie. Przywilej chrztu jednostki pływającej od XIX wieku w większości przysługiwał kobietom. Wcześniej celebrowali tę uroczystość mężczyźni: kapłani, władcy państw, arystokraci. Od tego czasu przyjęło się też określenie matka chrzestna statku. Później jednak zdarzały się również wyjątki, gdy statek (okręt) miał oboje rodziców chrzestnych lub tylko ojca chrzestnego. Tradycja anglosaska W amerykańskiej marynarce wojennej oraz straży przybrzeżnej matka chrzestna jest formalnie uważana za stałego członka załogi i oczekuje się, że jej osobowość będzie miała wpływ na życie na pokładzie okrętu oraz będzie pomagać mu podczas służby. Tradycja polska W międzywojennej Polsce stocznie nie zwodowały żadnego statku pełnomorskiego. Jednak niektóre przejmowane od obcych armatorów jednostki miały swoją ceremonię chrztu. „Dar Pomorza” miał oboje rodziców chrzestnych: ministra Eugeniusza Kwiatkowskiego oraz żonę Ministra Rolnictwa i Dóbr Państwowych Marię Jantę-Połczyńską. MS „Batory” miał matkę chrzestną Jadwigę Barthel. W PRL, gdy polskie stocznie wodowały wiele statków, odbyło się równie wiele ceremonii. Matki chrzestne utrzymywały kontakt ze swoimi statkami (okrętami) i załogami na nich pływającymi. Załatwiały niektóre sprawy, które były niemożliwe do uzyskania w poprzednim ustroju. Uczestniczyły w wewnętrznych uroczystościach swoich chrześniaków. Przysługiwały im również przywileje np.: odbywania co jakiś czas darmowego rejsu na swoim statku. Zrzeszały się w kluby, stowarzyszenia, do których należą istniejące do dzisiaj: Klub Matek Chrzestnych Statków Armatorów Wybrzeża Gdańskiego, Klub Matek Chrzestnych Statków PŻM. Po 1990 roku matkami chrzestnymi zostały m.in.: Jolanta Kwaśniewska, Hanna Gronkiewicz-Waltz, Aleksandra Miller. Ceremonia chrztu, w większości wypadków, polegała na wypowiedzeniu przez matkę chrzestną następujących słów: Płyń po morzach i oceanach, sław imię polskiego stoczniowca i marynarza, przynoś chwałę Rzeczypospolitej Polskiej. Nadaję ci imię… Następnie butelkę szampana, umocowaną na lince, siłą rozpędu rozbijała o dziób statku. Bibliografia Ceremoniał morski

565189

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna%20rosyjsko-turecka%20%281787%E2%80%931792%29

Wojna rosyjsko-turecka (1787–1792)

Wojna rosyjsko-turecka 1787–1792 – wojna pomiędzy Imperium Rosyjskim a Imperium Osmańskim, które chciało odzyskać ziemie utracone w 1774, po przegranej wojnie z Rosją. W maju-czerwcu 1787 caryca Katarzyna II przeprowadziła demonstrację siły wobec Imperium Osmańskiego po podróży Dnieprem, spotykając się na anektowanym Krymie z cesarzem Józefem II. Turcja potraktowała to wydarzenie jako jawne złamanie warunków traktatu w Küczük Kajnardży i przy poparciu dyplomacji Francji i Wielkiej Brytanii w sierpniu 1787 wypowiedziała wojnę Rosji. W lutym 1788 z pomocą Katarzynie II przyszła Austria. W 1789 armia turecka opanowała Banat, podczas gdy Rosjanie uderzyli na Hospodarstwo Mołdawskie. Feldmarszałek Piotr Rumiancew zdobył Jassy i Chocim. Zimą Rosjanie pod wodzą Grigorija Potiomkina przeprowadzili długotrwałe oblężenie Oczakowa, zakończone masakrą jego obrońców (m.in. wymordowano kobiety i dzieci). Na wieść o tej klęsce umarł sułtan Abdülhamid I. Rosjanie rozbili turecką odsiecz dla twierdz Bendery i Akerman, a austriacki feldmarszałek Gideon Ernst von Laudon zdobył Belgrad. W 1790 turecka twierdza Izmaił została zdobyta szturmem przez wojska gen. Aleksandra Suworowa. Rosyjski admirał Fiodor Uszakow pobił flotę turecką w serii bitew: pod Fidonisi, Tendrą, w Cieśninie Kerczeńskiej, koło przylądka Kaliakra. Rosjanie zdobyli też ważny port czarnomorski – Anapę. Na domiar złego Turcy nigdy nie doczekali się pomocy Prus, z którymi zawarli 31 stycznia 1790 skierowany przeciwko Rosji i Austrii traktat zaczepny. Prusy doprowadziły jednak poprzez demonstrację militarną wobec Austrii do jej wycofania się z wojny z Turcją, co przewidywała prusko-austriacka konwencja w Reichenbach (27 lipca 1790). Młody sułtan Selim III zmuszony był podpisać 9 stycznia 1792 traktat w Jassach, mocą którego Rosja zachowywała anektowany Krym, zdobywając Jedysan. Granicą turecko-rosyjską został Dniestr. Rosja mogła teraz przerzucić swoje armie do Rzeczypospolitej, rozpoczynając wojnę o obalenie Konstytucji 3 maja. Zobacz też Przymierze polsko-pruskie Wojny rosyjsko-tureckie

1307

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dwutlenek%20w%C4%99gla

Dwutlenek węgla

Dwutlenek węgla, ditlenek węgla, , – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków, w którym węgiel występuje na IV stopniu utlenienia. W temperaturze pokojowej jest to bezbarwny i niepalny gaz o kwaskowatym smaku, rozpuszczalny w wodzie (1,7 l /l ) i cięższy od powietrza (ok. 1,5 raza). Pod normalnym ciśnieniem przechodzi ze stanu stałego do gazowego (sublimuje) z pominięciem fazy ciekłej w temperaturze −78,5 °C. Można go jednak skroplić pod zwiększonym ciśnieniem, np. pod ciśnieniem 34 atm skrapla się w temperaturze 0 °C. Występuje w organizmie człowieka i jest w nim wytwarzany, odgrywa ważną rolę w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu, jego zbyt małe, jak i zbyt duże stężenie jest szkodliwe dla organizmu. W większych stężeniach w powietrzu dwutlenek węgla uniemożliwia usuwanie dwutlenku węgla z organizmu, przez co jest szkodliwy dla zdrowia, a nawet zabójczy, a jego działanie powoduje powstawanie hiperkapni, a co za tym idzie kwasicy oddechowej i w następstwie obrzęku mózgu. Występowanie Na Ziemi w naturze występuje w stanie gazowym w atmosferze, a także jako składnik gazów wulkanicznych i innych gazów podziemnych. Jest rozpuszczony i związany w wodzie oraz związany w skałach (np. jako składnik ). Jest częścią obiegu węgla w przyrodzie, jest produktem spalania i oddychania. Tworzy się przy utlenianiu i fermentacji substancji organicznych, powstając w dużych ilościach w: gorzelniach, wytwórniach win, silosach zbożowych, browarach, biogazowniach. Jest wykorzystywany przez rośliny w procesie fotosyntezy. W atmosferze Ziemi Dwutlenek węgla występuje w powietrzu w śladowych ilościach (około 0,04%), ale odgrywa ważną rolę w efekcie cieplarnianym i jako źródło węgla do fotosyntezy. Całkowita masa dwutlenku węgla w atmosferze wynosi około 3 kg, tj. 3 biliony ton. Stężenie zmienia się sezonowo i w zależności od szerokości geograficznej, a także lokalnie, szczególnie w pobliżu ziemi. Koncentracja jest na ogół większa nad lądami niż na oceanami, na półkuli północnej większa niż na południowej, na obszarach miejskich i w pobliżu miejsc spalania paliw kopalnych jest większa niż średnia. Koncentracja w pomieszczeniach może być nawet 10 razy większa niż średnia. Dane z rdzeni lodowych ujawniły, że poziom w atmosferze w ciągu ostatnich 420 tys. lat do początku industrializacji w połowie XVIII wieku wahały się między 190 ppm podczas szczytów lodowcowych a 280 ppm w okresach ciepłych. Pierwsze systematyczne pomiary wykonywane od 1958 roku przez Charlesa Davida Keelinga, określiły stężenie objętościowe na 315 ppm. Kolejne pomiary wykazują wzrost ilości dwutlenku węgla w atmosferze. Średnioroczne stężenie dwutlenku węgla w 2018 r. osiągnęło 407,8 ppm, co stanowi nowy rekordowy poziom, który jest o 47 procent wyższy niż wartość sprzed okresu przemysłowego. Główną przyczyną wzrostu stężenia jest spalanie paliw kopalnych do produkcji energii oraz w sektorze przemysłowym. Stężenie dwutlenku węgla w ciągu ostatnich 10 000 lat pozostawało względnie stałe około 300 ppm. Obieg węgla w atmosferze był w pobliżu warunków równowagi. Wraz z początkiem industrializacji w XIX wieku wzrosła zawartość dwutlenku węgla w atmosferze. Obecna koncentracja jest prawdopodobnie najwyższa od 15 do 20 milionów lat. W latach 1999–2018 zawartość dwutlenku węgla wzrosła średnio o 2,1 ppm rocznie z tendencją wzrostową o 0,05 ppm na rok Człowiek w wyniku swej działalności wytwarza (w 2018 r.) około 0,0371 bilionów ton rocznie, co stanowi jedynie niewielką część dwutlenku węgla dostarczanego do atmosfery, głównym źródłem są procesy naturalne dostarczające około 0,55 biliona ton rocznie. Jednak naturalne pochłaniacze węgla pochłaniały, taką samą ilość , stężenie dwutlenku węgla pozostało względnie stałe przed industrializacją. Dodatkowy dwutlenek węgla nie pozostaje w całości w atmosferze, jest pochłaniany około w połowie przez biosferę i oceany, które pochłaniają teraz więcej dwutlenku węgla niż uwalniają, co powoduje ich zakwaszenie. Druga połowa wyemitowanego dwutlenku węgla pozostaje w atmosferze, co prowadzi do obserwowanego wzrostu koncentracji. W wodzie Dwutlenek węgla jest rozpuszczalny w wodzie, reaguje także z nią tworząc kwas węglowy, który ulega dysocjacji elektrolitycznej częściowej lub całkowitej tworząc jon wodorowęglanowy () lub węglanowy (). Dwutlenek węgla zawarty w atmosferze rozpuszcza się w kroplach deszczu i jest rozpuszczony w wodzie opadowej nadając jej lekko kwaśny odczyn. Woda przesiąkając do głębszych warstw gleby rozpuszcza zawarty w glebie dwutlenek węgla, jak i inne substancje, głównie związki wapnia. W wodzie zawierającej dwutlenek węgla i wapń, w zależności od pH dwutlenek węgla występuje jako wolny, wodorowęglanowy i węglanowy. Dwutlenek węgla rozpuszczony w wodzie jako wolny wywołuje korozję metali i betonu, jego działanie jest dwustronne, poprzez reakcję z metalem jako kwas oraz przez niszczenie warstw węglanów na powierzchni konstrukcji w wyniku reakcji tworzenia kwaśnych węglanów, które są lepiej rozpuszczalne w wodzie. Korozyjności dwutlenku węgla sprzyja tlen rozpuszczony w wodzie. Jony te reagują z jonami dodatnimi tworząc elektrolity bądź związki chemiczne nierozpuszczalne lub słabo rozpuszczalne w wodzie. W wodach naturalnych reaguje głównie z jonami wapnia, magnezu. Stan równowagi, zależny od temperatury i ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla nad wodą oraz stężenia innych jonów w wodzie określa stężenie wszystkich możliwych związków tworzonych z dwutlenku węgla i innych rozpuszczonych związków. Rozpuszczalność dwutlenku węgla w wodzie spada wraz ze wzrostem temperatury. Ponieważ zimna woda ma większą gęstość, woda bogata w dwutlenek węgla opada w głębsze warstwy. Tylko przy ciśnieniach powyżej 300 bar i temperaturach powyżej 120 °C (393 K) jest odwrotnie, co zachodzi blisko głębokich kominów hydrotermalnych. Oceany zawierają około 50 razy więcej dwutlenku węgla niż atmosfera. Obecnie wody powierzchniowe oceanów zawierają mniejsze stężenie dwutlenku węgla niż wynikałoby to z równowagi dla 400 ppm w powietrzu. Ocean działa jak duży pochłaniacz dwutlenku węgla z atmosfery i pochłania około jednej trzeciej dwutlenku węgla uwalnianego w wyniku działalności człowieka. W górnych warstwach oceanów jest częściowo wiązany przez fotosyntezę. Wraz ze wzrostem stężenia dwutlenku węgla zmniejsza się alkaliczność wody, co nazywa się zakwaszeniem oceanów i może mieć negatywny wpływ na ekosystemy morskie. Wiele stworzeń morskich jest wrażliwych na zmiany kwasowości oceanów. Zdarzenia zakwaszenia w historii Ziemi doprowadziły do masowego wymierania i gwałtownego spadku proliferacji gatunków w oceanach. W szczególności wpływa to na organizmy, które budują struktury z węglanu wapnia, ponieważ rozpuszcza się on wraz ze wzrostem kwasowości wody. Szczególnie wrażliwe są korale, muszle i szkarłupnie, takie jak rozgwiazdy i jeżowce. Wody podziemne zawierają dwutlenek węgla. Wody mineralne o dużej zawartości dwutlenku węgla zwane szczawami ( > 1000 mg/dm³) lub wodami kwasowowęglowymi są butelkowane lub wykorzystywane jako źródło dwutlenku węgla. W wodzie przeznaczonej do konsumpcji i technologicznej dwutlenek węgla usuwa się z niej w procesie zwanym odkwaszaniem realizowanym poprzez kontakt wody z powietrzem. Woda w jeziorze może być nasycana od dołu pochodzącym z działalności wulkanicznej lub z rozkładu materiału organicznego, jeżeli w jeziorze nie zachodzi konwekcyjne mieszanie wody, to dolne warstwy wody mogą znacznie nasycić się dwutlenkiem węgla. Tak nagromadzony dwutlenek węgla może nagle wydostać się na powierzchnię, co jest zwane erupcją limniczną powodując drastyczny wzrost stężenia dwutlenku węgla w atmosferze aż do poziomu śmiertelnego dla ludzi i zwierząt. Zjawiskiem takim była katastrofa nad jeziorem Nyos. Na innych planetach Dwutlenek węgla jest głównym składnikiem atmosfery Wenus i Marsa. Atmosfera Wenus składa się z 96,5% dwutlenku węgla, ma około 90 razy większą masę i ciśnienie niż atmosfera ziemska. Duża zawartość dwutlenku węgla oraz duża masa atmosfery jest przyczyną bardzo silnego efektu cieplarnianego, co w połączeniu z mniejszą odległością od Słońca niż Ziemia daje temperaturę powierzchni około 480 °C. Dwutlenek węgla stanowi również 96% masy marsjańskiej atmosfery, z powodu niskiego ciśnienia atmosferycznego wynoszącego około siedmiu milibarów, efekt cieplarniany, pomimo wysokiej zawartości dwutlenku węgla, prowadzi jedynie do wzrostu temperatury o około 5 K. W pobliżu biegunów Marsa atmosferyczny dwutlenek węgla zestala się w zimie tworząc czapy polarne (Planum Australe i Planum Boreum). Czapy częściowo sublimują latem, a resublimują zimą. Atmosfery planet zewnętrznych i ich satelitów zawierają dwutlenek węgla. Właściwości fizyczne Dwutlenek węgla pod ciśnieniem atmosferycznym poniżej −78,5 °C jest ciałem stałym, zwanym suchym lodem. Ogrzewany, nie topi się, ale ulega sublimacji, przechodząc bezpośrednio w stan gazowy. W tych warunkach nie ma zatem topnienia ani temperatury wrzenia. Punkt potrójny dwutlenku węgla, w którym trzy fazy: stała, ciekła i gazowa są w równowadze termodynamicznej, jest w temperaturze −56,6 °C (216,58 K) i ciśnieniu 5,19 bar. Poniżej tego ciśnienia dwutlenek węgla nie występuje jako ciecz. Temperatura krytyczna wynosi 31,0 °C, ciśnienie krytyczne wynosi 73,8 bar, a gęstość krytyczna wynosi 0,468 g/cm³. Poniżej temperatury krytycznej można skompresować dwutlenek węgla, zwiększając ciśnienie do bezbarwnej cieczy. W temperaturze pokojowej wymagane jest ciśnienie ok. 60 bar. Stały dwutlenek węgla krystalizuje w układzie regularnym w grupie przestrzennej (grupa nr 205), z parametrem sieci . Rozpuszczalność w wodzie jest stosunkowo wysoka. W temperaturze 20 °C pod normalnym ciśnieniem nasycenie jest w równowadze z fazą czystego dwutlenku węgla przy 1688 mg/l. W kowadle diamentowym pod ciśnieniem rzędu 40–48 GPa (ok. 400–480 tys. atm) uzyskano dwutlenek węgla w postaci amorficznej. Postać amorficzną mają tlenki pierwiastków tej samej grupy układu okresowego: (por. szkło kwarcowe) i , dla których faza taka może istnieć przy dowolnie niskim ciśnieniu, przeciwnie do dwutlenku węgla. Budowa cząsteczki Cząsteczka dwutlenku węgla jest liniowa i centrosymetryczna, atom węgla znajduje się między atomami tlenu. Długość wiązania węgiel-tlen wynosi 116,3 pm, jest zauważalnie krótsza niż długość wiązania pojedynczego wiązania , a nawet krótsza niż w przypadku większości innych grup funkcyjnych z wiązaniem wielokrotnym. Ponieważ cząsteczka jest centrosymetryczna, nie ma elektrycznego momentu dipolowego. Cząsteczka ma 4 wewnętrzne stopnie swobody, odpowiadają im 4 drgania normalne cząsteczki. Wzbudzeniom pierwszego poziomu drgań odpowiadają liczby falowe i długości fali: drgania rozciągające symetryczne (1537 cm−1), drgania rozciągające asymetryczne (2349 cm−1, 4,25 μm), drgania zginające symetryczne i niesymetryczne (667 cm−1, 14,99 μm). Drgania rozciągające symetryczne nie mogą być wzbudzone przez foton, bo cząsteczka w obu stanach ma taki sam elektryczny moment dipolowy. W konsekwencji tylko dwa pasma wibracyjne są obserwowane w widmie IR – tryb rozciągania antysymetrycznego przy 2349 cm−1 i para zdegenerowanych trybów zginania przy 667 cm−1. Wzbudzenie symetrycznego rozciągania cząsteczki przy 1388 cm−1 jest możliwe, jeżeli towarzyszy innemu przejściu zmieniającemu moment dipolowy cząsteczki, dlatego jest obserwowane w widmie Ramana. Wytwarzanie W laboratorium najłatwiej wytworzyć dwutlenek węgla poprzez prażenie węglanu wapnia: lub działając praktycznie dowolnym kwasem (np. octowym, solnym, cytrynowym) na węglany, np. węglan wapnia, węglan sodu () lub wodorowęglan sodu () i in. Najdogodniej przeprowadza się takie reakcje chemiczne w aparacie Kippa. W przemyśle dwutlenek węgla otrzymuje się jako produkt uboczny spalania węgla, węglowodorów oraz fermentacji alkoholowej. Reakcja utleniania węgla: A także jako produkt uboczny wytwarzaniu wodoru z metanu, gazu syntezowego wykorzystywanego między innymi do produkcji amoniaku w metodzie Habera i Boscha. Przy produkcji wapna palonego i cementu. Dwutlenek węgla pozyskuje się także poprzez odgazowanie wód mineralnych. Zastosowanie jako suchy lód jest wykorzystywany jako chłodziwo, zawarty w powietrzu wywołuje twardnienie zaprawy wapiennej, jest składnikiem atmosfery neutralnej w przechowalniach i dojrzewalniach owoców i warzyw, Czynnik termodynamiczny w układach chłodniczych i klimatyzacji, czynnik roboczy w gaśnicach śniegowych i instalacjach gaśniczych, gaz napędowy do broni pneumatycznej, jako otulina gazowa przy spawaniu stali czarnych metodą MAG, w przemyśle spożywczym składnik napojów gazowanych (dodatek do żywności E290), w cukrownictwie – do wytrącania resztek wodorotlenku wapnia z soku buraczanego, cząsteczki są ośrodkiem czynnym w laserze molekularnym. Znaczenie biologiczne Dwutlenek węgla jest końcowym produktem oddychania komórkowego w organizmach aerobowych, które uzyskują energię poprzez rozkład cukrów, tłuszczów i aminokwasów przez reakcję z tlenem w ich metabolizmie. Dotyczy to wszystkich roślin, glonów i zwierząt oraz grzybów i bakterii tlenowych. Usuwanie nadmiaru dwutlenku węgla z organizmu jest częścią oddychania zewnętrznego. U kręgowców dwutlenek węgla przemieszcza się we krwi z tkanek organizmu do skóry (np. płazy) lub skrzeli (np. ryby), skąd rozpuszcza się w wodzie albo do płuc u kręgowców oddychających powietrzem, z których jest wydychany. Podczas aktywnej fotosyntezy rośliny pochłaniają więcej dwutlenku węgla z atmosfery, niż uwalniają w procesie oddychania. W organizmie człowieka Dwutlenek węgla w organizmie człowieka powstaje w tkankach wyniku utleniania cukrów, tłuszczów i białek, jest transportowany przez krew do płuc, gdzie w pęcherzykach płucnych przechodzi do powietrza i jest wydychany. Jego stężenie odgrywa ważną rolę w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Prawidłowe średnie ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla w krwi tętniczej wynosi (40 ± 4) mmHg, w krwi żylnej – 46 mmHg. Przy prawidłowym funkcjonowaniu pęcherzyków płucnych ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla w pęcherzyku płucnym jest równe ciśnieniu w krwi tętniczej (40 mmHg ≈ 5% powietrza obj.). Zwiększona zawartość dwutlenku węgla we krwi określana jest jako hiperkapnia a zmniejszona hipokapnia. Dwutlenek węgla z tkanek do płuc jest transportowany głównie w formie jonu wodorowęglanowego, w mniejszym w postaci rozpuszczonego w wodzie, a w niewielkim jako związany w hemoglobinie. Dwutlenku węgla jest głównym czynnikiem chemicznej kontroli oddychania. Podniesione ciśnienie parcjalne we krwi i płynie mózgowo-rdzeniowym pobudza receptory centralne. Obniżone pH krwi, na które wpływa między innymi stężenie we krwi pobudza chemoreceptory obwodowe. Impulsy z receptorów docierają do centrum wdechowego. Celowa lub wywołana podenerwowaniem bądź stresem hiperwentylacja prowadząca do obniżenia stężenia dwutlenku węgla we krwi (hipokapnia) powoduje zaburzenia takie jak: oszołomienie, osłabienie, bóle głowy, zaburzenia wzrokowe, a nawet omdlenie. Zwiększone stężenie we krwi może być wywołane różnymi czynnikami, takimi jak: niewystarczająca wentylacja płuc, upośledzenia funkcji układu oddechowego oraz zwiększone stężenie dwutlenku węgla we wdychanym powietrzu. Zatrucie dwutlenkiem węgla Dwutlenek węgla zawarty w powietrzu w stężeniu do około 500 ppm nieszkodliwy dla ludzi, w wyższym stężeniu wywołuje duszności, wywołane utrudnionym wydaleniem dwutlenku węgla powstającego w organizmie. Stężenie powyżej 1000 ppm skutkuje znacznym upośledzeniem zdolności intelektualnych, z kolei stężenie 2500 ppm niemal całkowicie pozbawia człowieka wyższych zdolności umysłowych, a także znaczenie zmniejsza zdolności fizyczne, również w prostych czynnościach. Dla zdrowego człowieka działanie toksyczne występuje przy stężeniach powyżej 5%, powodujące rozwój hiperkapnii i kwasicy oddechowej. Ciężka kwasica nasila działanie przywspółczulnej aktywności nerwowej, co powoduje osłabienie oddychania i krążenia. Stężenia ponad 10% dwutlenku węgla mogą powodować drgawki, śpiączkę i śmierć. w stężeniu przekraczającym 30% działa szybko, prowadząc do utraty przytomności w ciągu kilku sekund. To by tłumaczyło, dlaczego ofiary przypadkowego zatrucia często nie podejmują działań w celu rozwiązania sytuacji (otwierają drzwi itp.). Badania wykazały dużą zmienność tolerancji na . Stężenia we krwi wahały się od co najmniej 0,055 do 0,085 atm (41,8–64,6 mmHg) wśród osób z objawami, bezpiecznego poziomu ekspozycji na nie można scharakteryzować pojedynczą wartością. Stężenia w powietrzu śmiertelnych przypadków zatrucia wahają się między 14,1 a 26% , tolerancja na spada wraz z wiekiem. Do zatruć dwutlenkiem węgla dochodzi przede wszystkim w zakładach przemysłowych, głównie kopalniach, jednak zatrucia są także możliwe w zamkniętych pomieszczeniach, gdzie dochodzi do odparowania dużej ilości suchego lodu lub wydzielany jest w wyniku fermentacji. tworzy się przy utlenianiu i fermentacji substancji organicznych. Dzieje się tak w gorzelniach, wytwórniach win, silosach zbożowych, browarach, studzienkach kanalizacyjnych, szambach i innych podobnych. Odmienna sytuacja ma miejsce w kopalniach, gdzie na skutek prac górniczych lub ruchów górotworu zostają nagle uwolnione znaczne ilości gazów, w tym często dwutlenku węgla. Mieszanka dwutlenku węgla i tlenu (tzw. „mikstura Meduny” lub „karbogen”) była stosowana przez węgierskiego lekarza Ladislasa Medunę jako jedna ze wstrząsowych terapii chorób psychicznych, podobnie jak ceniony przez Medunę pentetrazol. Stężenie dwutlenku było zawarte w przedziale od 1,5% do 50%. Wykrywanie Obecność dwutlenku węgla w powietrzu, gazach obojętnych, rozpuszczonego w obojętnej wodzie można stwierdzić za pomocą wody wapiennej. W zetknięciu się wody wapiennej z dwutlenkiem węgla następuje reakcja: Wytrącenie się węglanu wapnia powoduje zmętnienie wody wapiennej. Zobacz też lista państw według emisji dwutlenku węgla na jednego mieszkańca sztuczna fotosynteza sekwestracja dwutlenku węgla nadkrytyczny dwutlenek węgla Przypisy Bibliografia Węgla, dwutlenek

1308

https://pl.wikipedia.org/wiki/Drabina%20hakowa

Drabina hakowa

Drabina hakowa – typ drabiny pożarniczej używany obecnie w Polsce jedynie w sporcie pożarniczym. W przeszłości drabiny tego typu były wykorzystywane również w akcjach ratowniczych. Cechą charakterystyczną drabiny jest wieńczący ją hak, który umożliwia zaczepienie drabiny w otworze okiennym i dostanie się na wyższą kondygnację budynku. Ze względu na swoją konstrukcję drabiny hakowe dzieliły się na: jednobocznicowe dwubocznicowe z jednym hakiem z hakiem rozdwojonym z dwoma hakami Drabina hakowa jednobocznicowa Drabinki tego typu składały się z drewnianego drąga o przekroju prostokątnym, do którego montowane były szczeble. Całość zakończona była stalowym, uzębionym hakiem. Zaletą tego typu drabin był jej stosunkowo niewielki ciężar, wadą natomiast jej mała stabilność. Tego typu drabiny były używane przez straże w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Japonii. Środki i sprzęt gaśniczy de:Leiter (Gerät)#Hakenleiter

1311

https://pl.wikipedia.org/wiki/Do%20ut%20des

Do ut des

Do ut des () – pochodząca z prawa rzymskiego zasada wyrażająca ekwiwalentność świadczeń. Jest ona podstawą umów wzajemnych (synalagmatycznych). Każda ze stron zobowiązuje się dlatego i pod warunkiem, że druga strona spełni swe świadczenie. Na tej podstawie oparty jest art. 487 polskiego kodeksu cywilnego. Zasada ta wiąże osobę obdarowującą z obdarowaną. Rodzaj niepisanego kontraktu zobowiązującego osobę obdarowaną do odwzajemnienia się w ten sam sposób. Z kolei każdy odwzajemniony podarek jest pretekstem do kolejnego, itd. Tworzy się w ten sposób długotrwała więź między stronami, w której zwykle zaczynają odgrywać rolę także inne aspekty niż pierwotne motywy stron. Na zasadzie wzajemności opierała się antropologiczna analiza prawa Bronisława Malinowskiego, w jego Zwyczaju i zbrodni w społeczności dzikich. Kategoria ta odgrywa też ogromną rolę w teorii strukturalnej w antropologii. Analiza gramatyczna Do (indicativus praesentis activi) znaczy „daję” – pochodzi od do, dare, dedi, datum, des to coniunctivus preasentis activi (żebyś dawał), użyty zgodnie z zasadami consecutio temporum. Ut des to zdanie podrzędne celu (po co?). Zobacz też kula (rytuał) Przypisy Bibliografia Łacińskie zwroty i paremie prawnicze Socjologia prawa Antropologia prawa

190298

https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz%20%C5%81omnicki

Tadeusz Łomnicki

Tadeusz Łomnicki (ur. 18 lipca 1927 w Podhajcach, zm. 22 lutego 1992 w Poznaniu) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny, dramaturg, pedagog oraz założyciel i pierwszy dyrektor warszawskiego Teatru na Woli. Dorobek artystyczny Łomnickiego obejmuje 82 role sceniczne, 51 ról filmowych, 26 ról w spektaklach teatru telewizji, 12 reżyserii teatralnych. Dwie spośród napisanych przez niego sztuk – „Noe i jego menażeria” i „Kąkol i pszenica” doczekały się realizacji. Uznawany za jednego z najwybitniejszych aktorów w historii polskiej kinematografii. Życiorys Po ukończeniu Gimnazjum Handlowego w Dębicy (1942), przybył do Krakowa, gdzie łączył pracę zarobkową (robotnik kolejowy, praca w banku) z nauką gry na skrzypcach. W czasie II wojny światowej Łomnicki należał do Szarych Szeregów, później był żołnierzem Armii Krajowej. Po wkroczeniu w 1945 roku Armii Czerwonej do Krakowa wstąpił do Milicji Obywatelskiej, którą opuścił niespełna rok później, aby urzeczywistnić swoje artystyczne marzenia. W 1946 ukończył Studio Teatralne przy Starym Teatrze w Krakowie. W sezonie 1946/47 występował w Teatrze Miejskim w Katowicach. Po powrocie do Krakowa, w latach 1947–1949 występował w funkcjonujących wtedy Miejskich Teatrach Dramatycznych (Kraków), gdzie zadebiutował jako dramaturg (sztuka Noe i jego menażeria). Od 1949 grał w Warszawie, zaangażowany do Teatru Współczesnego. Od roku 1952 był w zespole Teatru Narodowego. W 1954 ukończył studia na Wydziale Reżyserskim PWST w Warszawie (dyplom w 1965). W 1957 ponownie przeszedł do zespołu Teatru Współczesnego i pozostał tam do 1974. Jako reżyser zadebiutował w 1965 na Małej Scenie Teatru Współczesnego. W 1969 został prorektorem, a w następnym roku rektorem warszawskiej PWST i był nim w latach 1970–1981. W 1976 założył i objął dyrekcję oraz kierownictwo artystyczne Teatru Na Woli. Zagrał tu m.in. Goyę w Gdy rozum śpi Vallejo w reżyserii Andrzeja Wajdy, Bukara w Przedstawieniu „Hamleta” we wsi Głucha Dolna, Fantazego w Fantazym Słowackiego i Salieriego w Amadeuszu Shaffera. W 1981 zrezygnował z dyrekcji Teatru Na Woli, zakończył też drugą kadencję rektora PWST. Kiedy ciężko zachorował, operację serca w Londynie zorganizował i zapłacił za nią Roman Polański, u którego później przez kilka miesięcy mieszkał w Paryżu. Choroba serca i operacja w Londynie spowodowały blisko dwuletnią przerwę w jego życiu zawodowym. W roku 1984 przeszedł do zespołu aktorskiego Teatru Studio. Od roku 1988, niezwiązany etatowo z żadną sceną, występował nadal gościnnie w teatrach: Dramatycznym, Powszechnym i Współczesnym. Pisał także wiersze, nowele, eseje i wspomnienia („Spotkania teatralne”, 1984). Tadeusz Łomnicki zagrał wiele ról filmowych – w takich produkcjach jak Pokolenie, Niewinni czarodzieje i Człowiek z marmuru Andrzeja Wajdy, Eroica Andrzeja Munka, Kontrakt Krzysztofa Zanussiego, Przypadek i Dekalog VIII Krzysztofa Kieślowskiego oraz Pan Wołodyjowski i Potop Jerzego Hoffmana, gdzie zagrał postać pułkownika Michała Wołodyjowskiego. W ostatnich miesiącach życia pochłaniała go praca nad szekspirowskim Królem Learem w Teatrze Nowym w Poznaniu. Zmarł na atak serca, w czasie jednej z prób do tej sztuki. Ostatnie jego słowa były słowami Leara: „Więc jakieś życie świta przede mną. Dalej, łapmy je, pędźmy za nim, biegiem, biegiem!”. Po jego śmierci Jan Kott napisał: odszedł jeden z największych aktorów w jego pokoleniu. W Polsce i na świecie. Pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A30-tuje-14). Życie prywatne Brat reżysera i scenarzysty Jana Łomnickiego, ojciec operatora filmowego Jacka Łomnickiego. Aktor był pięciokrotnie żonaty. Jego ostatnią żoną była Maria Bojarska. Działalność polityczna W 1951 roku złożył deklarację o przystąpienie do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. (Jego piąta żona Maria Bojarska w książce Król Lear nie żyje wspomina o zaświadczeniu, z którego wynika, że należał do partii już w 1948 roku). Początkowo odmawiano mu zgody na wstąpienie do partii z powodu jego AK-owskiej przeszłości, której zresztą nie ukrywał. W grudniu 1971 roku zasiadł w Prezydium VI Zjazdu PZPR, a na jego zakończenie został zastępcą członka Komitetu Centralnego PZPR. Na VII Zjeździe, w grudniu 1975 roku, ponownie na VIII Zjeździe w 1980 roku oraz po Nadzwyczajnym IX Zjeździe PZPR w lipcu 1981 r. Łomnicki był wybierany członkiem KC PZPR. Po wprowadzeniu stanu wojennego oddał legitymację członkowską (17 XII 1981 roku). Mimo propozycji: najpierw Mieczysława Rakowskiego, a po 1989 roku – Lecha Wałęsy, do świata polityki nie wrócił. Od 1974 był także członkiem Prezydium Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Ocena kariery aktorskiej Był aktorem o nieograniczonych, jak pisano, możliwościach wyrazu i umiejętnościach przeistaczania się. Do historii teatru przeszły jego role Orestesa w Ifigenii w Taurydzie Goethego, Artura Ui w Karierze Artura Ui Brechta, Solonego w Trzech siostrach Czechowa, Łatki w Dożywociu Fredry, Kapitana Edgara w Play Strindberg Dürrenmatta w reżyserii Andrzeja Wajdy – wszystkie w Teatrze Współczesnym, a także jego Prysypkin w Pluskwie Majakowskiego w Teatrze Narodowym oraz Horodniczy w Rewizorze Gogola i Sager w Stalinie Salvatore’a w Teatrze TV. Nagrody i upamiętnienie Laureat Nagrody im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego (1963) za rolę Artura Uli w Teatrze Współczesnym w Warszawie. 22 lipca 1968 otrzymał nagrodę państwową I stopnia. Dwukrotny laureat Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznawanej przez redakcję miesięcznika „Teatr”. Najpierw otrzymał ją w pierwszej edycji nagrody, za sezon 1984/1985, za rolę Krappa w przedstawieniu Ostatnia taśma Krappa Samuela Becketta w Teatrze Studio w Warszawie. Natomiast drugi raz otrzymał ją pośmiertnie, za sezon 1991/1992, za rolę Icyka Sagera w przedstawieniu „Stalin” Gastona Salvatore’a w Teatrze TV. Jego imieniem w 1996 roku nazwano warszawski Teatr Na Woli, a w 2002 roku Teatr Nowy w Poznaniu. W ankiecie tygodnika „Polityka” przeprowadzonej w 1998 roku czytelnicy tego tygodnika uznali go za największego polskiego aktora XX wieku. Filmografia Scenariusz 1961: Ambulans krótkometrażowy Dubbing 1963: Pasażerka – narrator 1965: Lenin w Polsce – Włodzimierz Lenin 1967: Morderca zostawia ślad – Rodecki 1969: Pan Wołodyjowski – Halim, sługa Azji Odznaczenia Order Sztandaru Pracy I klasy (1976) Order Sztandaru Pracy II klasy (1962) Złoty Krzyż Zasługi (1955) Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955) Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974) Medal Komisji Edukacji Narodowej (1973) Role w Teatrze TV Samuel Beckett Ostatnia taśma (premiera tv 26 stycznia 1989) Tankred Dorst Ja, Feuerbach przy współpracy reżyserskiej Jerzego Gruzy (premiera tv 26 marca 1990) Przypisy Bibliografia Tadeusz Łomnicki – Witold Filler, 1976 (sygn. BN 874.794 A) Spotkania teatralne – Tadeusz Łomnicki, wybór i oprac. Maria Bojarska, 1984, . Król Lear nie żyje – Maria Bojarska, 1994, . Szkic – esej o twórczości Tadeusza Łomnickiego: Najwybitniejszy aktor XX wieku, [w:] Marek Różycki jr. Artystyczny Bazar Różyckiego, Oficyna Wydawnicza Rafał Brzeziński /rafalbrzezinski.info/, 2016 – rozmowy, szkice i felietony z- i o najwybitniejszych twórcach kultury i sztuki, s. 451, . Linki zewnętrzne tadeuszlomnicki.pl – strona poświęcona życiu i dorobkowi artystycznemu Tadeusza Łomnickiego Tadeusz Łomnicki – sylwetki teatr film – obszerna nota biogr. na portalu culture.pl z marca 2003 Tadeusz Łomnicki – Ja broczę krwią – Magdalena Grochowska – „Gazeta Wyborcza” 7 grudnia 2000 Wspomnienie o Tadeuszu Łomnickim w PKF na stronie KronikaRP Ja, komediant – Z Podhajec na Mont Blanc cz. 1 (1992) [Tadeusz Łomnicki] Ja, komediant – Poszukiwania cz. 2 (1992) [Tadeusz Łomnicki] Ja, komediant – To tylko koniec pierwszego aktu cz. 3 (1992) [Tadeusz Łomnicki] Absolwenci Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza Biografie kanonu polskiej Wikipedii Członkowie Komitetu Centralnego PZPR Członkowie Szarych Szeregów Działacze Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej Funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej Ludzie związani z Dębicą Polscy aktorzy filmowi Polscy aktorzy teatralni Polscy pedagodzy Polscy reżyserzy teatralni Prorektorzy uczelni w Polsce Rektorzy Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza Wykładowcy Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza Zastępcy członków Komitetu Centralnego PZPR Żołnierze Armii Krajowej Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej Odznaczeni Medalem 30-lecia Polski Ludowej Odznaczeni Medalem Komisji Edukacji Narodowej Odznaczeni Odznaką Nagrody Państwowej Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy I klasy Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy II klasy Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa) Ludzie urodzeni w Podhajcach Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie Urodzeni w 1927 Zmarli w 1992

565192

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jakob%20Schubert

Jakob Schubert

Jakob Schubert (ur. 31 grudnia 1990 w Innsbrucku) – austriacki wspinacz sportowy. Specjalizuje się boulderingu, prowadzeniu oraz we wspinaczce łącznej i klasycznej. Brązowy medalista olimpijski z Tokio z 2021; trzykrotny mistrz świata we wspinaczce sportowej, dwukrotnie w prowadzeniu oraz we wspinaczce łącznej; mistrz Europy we wspinaczce łącznej z 2015 z Innsbrucka. Mieszka w Innsbrucku, trenuje w klubie ÖAV Innsbruck. Kariera sportowa Zdobywca Pucharu Europy juniorów i wicemistrz świata juniorów w 2006 roku. W 2018 w austriackim Innsbrucku został podwójnym mistrzem świata we wspinaczce sportowej w konkurencji prowadzenie oraz we wspinaczce łącznej. W 2019 w Hachiōji zdobył dwa medale; srebrny w boulderingu oraz brązowy we wspinaczce łącznej. Zajęcie 3. miejsca w klasyfikacji generalnej wspinaczki łącznej zapewniło bezpośrednie kwalifikacje na IO 2020 w Tokio we wspinaczce sportowej. Osiągnięcia Pucharu Europy juniorów w 2006 roku Drugie miejsce w zawodach pucharu Europy juniorów w Kranju, 2006 Zwycięstwo w zawodach pucharu Europy juniorów w Velika Tarnovo, 2006 Zwycięstwo w zawodach pucharu Europy juniorów w Annecy, 2006 Wicemistrzostwo świata juniorów w Imst, 2006 Zwycięstwo w zawodach pucharu Europy juniorów w Gdańsku, 2006 Trzecie miejsce w zawodach pucharu Europy juniorów w Imst, 2006 Trzecie miejsce w zawodach pucharu Europy juniorów młodszych w Kranju, 2005 Wicemistrzostwo świata juniorów młodszych w Pekinie, 2005 Trzecie miejsce w zawodach pucharu Europy juniorów młodszych w Kranju, 2004 Mistrzostwa świata World Games Zimowe igrzyska wojskowe Zobacz też Medaliści mistrzostw świata we wspinaczce sportowej Mistrzostwa świata we wspinaczce sportowej Przypisy Linki zewnętrzne Jakob Schubert na stronie digitalrock.de Austriaccy wspinacze sportowi Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 2020 Austriaccy medaliści olimpijscy Ludzie urodzeni w Innsbrucku Mistrzowie świata we wspinaczce sportowej Uczestnicy World Games 2013 Urodzeni w 1990

565194

https://pl.wikipedia.org/wiki/M46%20Patton

M46 Patton

M46 Patton – amerykański czołg średni z okresu powojennego, będący udoskonaloną wersją czołgu M26 Pershing i używany głównie podczas konfliktu koreańskiego. Rozwój W maju 1946 roku, czołg M26 Pershing został przeklasyfikowany z czołgu ciężkiego na czołg średni. W porównaniu ze swoim poprzednikiem, czołgiem M4 Sherman, Pershing był konstrukcją zdecydowanie lepszą, ale nie sprawdzał się w roli czołgu średniego z powodu zbyt słabego silnika, niewielkiej prędkości i problemów z przekładnią. W styczniu 1948 roku rozpoczęto prace nad wymianą silnika na jednostkę o większej mocy (Continental AV-1790-3) i zastosowaniem nowego układu przekładniowego, oznaczonego CD-850-1. Nowy czołg otrzymał początkowo oznaczenie M26E2, ale dalsze modyfikacje sprawiły, że w 1949 roku zdecydowano się na zmianę oznaczenia na M46 General Patton, a w wersji skróconej M46 Patton. Był on pierwszym z serii czołgów nazwanych na cześć generała George'a Pattona. Czołgi M46 wzięły udział w wojnie koreańskiej, gdzie okazały się zdecydowanie lepsze od północnokoreańskich T-34/85. Bibliografia Tomasz Begier, Dariusz Użycki, Patton Cz.I - M-47 w: nowa Technika Wojskowa nr 2/1999, s. 12 Amerykańskie czołgi podstawowe

565195

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kiosk%20okr%C4%99tu%20podwodnego

Kiosk okrętu podwodnego

Kiosk – wodoszczelna nadbudówka na kadłubie okrętu podwodnego, nad którą znajduje się obudowana platforma nazywana pomostem, służąca do prowadzenia obserwacji w pozycji nawodnej jednostki. Stanowi również osłonę dla zewnętrznych urządzeń okrętu, takich jak: anteny radiowe, peryskopy, radary, chrapy. Na większych jednostkach może mieścić kapsuły ratunkowe (np. rosyjskie okręty typu Oscar II). W niektórych typach okrętów na kiosku umieszcza się również stery głębokości (np. w starszych jednostkach amerykańskich typu Los Angeles). Dawniej w kiosku przebywał podczas zanurzenia dowódca okrętu, stąd też obserwował powierzchnię morza za pomocą peryskopu, wydawał rozkazy podczas alarmu bojowego oraz dowodził atakiem na okręt nieprzyjaciela. Tam też mogły się znajdować kalkulatory strzelań torpedowych. Obecnie zamiast pomieszczenia dla dowódcy funkcjonuje tylko przejście na wyżej wspomniany pomost. Dowodzenie zostało przeniesione do bojowego centrum dowodzenia oraz bojowego centrum informacyjnego znajdujących się wewnątrz kadłuba okrętu pod kioskiem. Na niektórych okrętach podwodnych w kiosku umieszczane były silosy (szyby) pocisków rakietowych (radzieckie op. typu Golf) oraz dział przeciwlotniczych (ORP "Orzeł"). Konstrukcja okrętów podwodnych Kadłub okrętu podwodnego

190300

https://pl.wikipedia.org/wiki/Brojce%20%28gmina%29

Brojce (gmina)

Brojce (dawniej gmina Broniszewo) – gmina wiejska w północno-zachodniej Polsce, w północnej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie gryfickim, położona na Pobrzeżu Szczecińskim. Siedzibą gminy jest wieś Brojce. Według danych z 31 grudnia 2016 r. gmina miała 3801 mieszkańców. Miejsce w województwie (na 114 gmin): powierzchnia 86., ludność 98. Położenie Gmina Brojce znajduje się w północno-zachodniej Polsce, w woj. zachodniopomorskim, we wschodniej części powiatu gryfickiego. Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 117,97 km². Gmina stanowi 11,6% powierzchni powiatu. Sąsiednie gminy: Gryfice, Płoty i Trzebiatów (powiat gryficki) Rymań i Siemyśl (powiat kołobrzeski) Do 31 grudnia 1998 r. wchodziła w skład województwa szczecińskiego. Miejscowości i podział administracyjny Gmina Brojce utworzyła 11 jednostek pomocniczych gminy, będących sołectwami. Demografia Według danych z 31 grudnia 2016 r. gmina miała 3801 mieszkańców. Gminę zamieszkuje 6,2% ludności powiatu gryfickiego. Dane z 31 grudnia 2016 r. Piramida wieku mieszkańców gminy Brojce w 2014 roku. Przyroda i turystyka Gmina leży na Równinie Gryfickiej. Przez rzekę Mołstowę (dopływ Regi) prowadzi szlak kajakowy. Tereny leśne zajmują 19% powierzchni gminy, a użytki rolne 72%. Transport Przez gminę prowadzi droga wojewódzka nr 105, łącząca Brojce z Gryficami (12 km) i ze skrzyżowaniem z drogą krajową nr 6 w Skrzydłowie (10 km). Obecnie na terenie gminy nie ma czynnej stacji kolejowej – najbliższe znajdują się w Gryficach, Trzebiatowie oraz w Gąbinie (2,5 km od Żukowa). W gminie czynny jest 1 urząd pocztowy w Brojcach (nr 72-304). Historia kolei wąskotorowej Gmina Brojce została objęta połączeniem Gryfickiej Kolei Wąskotorowej w 1898 r. po wybudowaniu wąskotorowej linii kolejowej z Gryfic Wąsk. przez Tąpadły do Dargosławia. W 1900 r. zmieniono szerokość toru z 750 na 1000 mm. W 1907 r. linię przedłużono do Trzebiatowa Wąsk., a do 1913 r. jeszcze do Niechorza. W 1899 r. połączono Tąpadły ze Skrzydłowem, a zarazem połączono Gryficką Kolej Wąskotorową z Kołobrzeską Koleją Wąskotorową. W 1961 r. przestały kursować pociągi do Kołobrzegu. Do 1962 r. kursowały pociągi pasażerskie na trasie Gryfice – Gościno, a do 1966 r. w skróconej relacji do Rymania. Na pozostałych liniach pozostał ruch towarowy który przez długie lata, do 1990 r. odgrywał jeszcze dużą rolę. Później, do 1995 r. odbywały się coraz mniejsze przewozy na trasie Rymań – Tąpadły. W 1991 r. zamknięto odcinek Trzebiatów Wąsk.- Dargosław, a w 1996 r. z Dargosławia do Gryfic Wąsk. Odcinek Tąpadły – Skrzydłowo – Resko Płn. do 1996 r. służył do przewozu taboru na naprawy do Reska. Cała sieć straciła spójność w czerwcu 1999 r. gdy zdemontowano przęsła torów na przejazdach kolejowych w ciągu szosy E28 w Wicimicach, Rymaniu i Ramlewie. W okolicach Gościna (układ torowy stacji, linia w kierunku Sławoborza i częściowo linia w kierunku Rymania) oraz tory na odcinku Skrzydłowo – Tąpadły zdemontowano na przełomie lat 2006/2007. Oświata Na terenie gminy funkcjonuje Szkoła Podstawowa w Brojcach oraz Szkoła Podstawowa w Dargosławiu. Kultura i sport Na terenie gminy funkcjonuje Gminna Biblioteka Publiczna w Brojcach. Życie społeczne i kulturalne w gminie skupia się głównie wokół szkół, Biblioteki Gminnej, drużyn OSP, Kół Gospodyń Wiejskich. W Brojcach znajduje się Izba Muzealna prowadzona przez Stowarzyszenie Historyczne "Pamięć i Tożsamość", w której gromadzone są artefakty związane z historią gminy Brojce. W gminie Brojce działa klub piłkarski LKS Wicher Brojce (północna grupa szczecińskiej klasy okręgowej). Religia Teren gminy obejmuje parafia rzymskokatolicka pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Brojcach. Bezpieczeństwo Teren gminy patrolują dzielnicowi z Komendy Powiatowej Policji w Gryficach. Na terenie gminy działa 5 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej (Brojce, Dargosław, Kiełpino, Darżewo, Tąpadły), w tym jedna włączona w skład krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Brojce). Akcje wspomaga Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Gryficach dysponująca specjalistycznym sprzętem. Administracja Wójtowie Gminy Brojce: Jan Taras Michno (1990–1992) Wiktor Iwaniec (1992–1997) Stanisław Gnosowski (1997–2018) Michał Zinowik (od 2018) W 2016 r. wykonane wydatki budżetu gminy Brojce wynosiły 16,5 mln zł, a dochody budżetu 16,5 mln zł. Zobowiązania samorządu (dług publiczny) według stanu na koniec 2016 r. wynosiły 8,1 mln zł, co stanowiło 48,9% poziomu dochodów. Gmina Brojce jest obszarem właściwości Sądu Rejonowego w Gryficach i Sądu Okręgowego w Szczecinie. Gmina (właśc. powiat gryficki) jest obszarem właściwości miejscowej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie. Gmina Brojce należy do Unii Miast i Gmin Dorzecza Regi oraz Celowego Związku Gmin R-XXI. Polityka Mieszkańcy gminy Brojce razem z mieszkańcami gminy Płoty wybierają 4 radnych do Rady Powiatu Gryfickiego i radnych do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w okręgu nr 2. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 41, senatora z okręgu wyborczego nr 98, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13. Przypisy

190305

https://pl.wikipedia.org/wiki/Anarchizm%20bezprzymiotnikowy

Anarchizm bezprzymiotnikowy

Anarchizm bezprzymiotnikowy – termin, który „odnosi się do ujednoliconej formy anarchizmu, czyli doktryny bez żadnych szczegółowych określeń, takich jak komunistyczny, kolektywistyczny czy indywidualistyczny. Według innych (...) to po prostu postawa akceptująca współistnienie różnych szkół anarchistycznych”. Historia Autorem pojęcia (hiszp. „anarquismo sin adjetivos”) był urodzony na Kubie Fernando Tarrida del Mármol, który po raz pierwszy użył go w listopadzie 1889 r. w Barcelonie. Swoje zastrzeżenia kierował pod adresem komunistycznych i kolektywistycznych anarchistów hiszpańskich, którzy spierali się wówczas o zalety obydwu teorii. „Bezprzymiotnikowy anarchizm” był próbą wprowadzenia większej tolerancji pomiędzy różnymi kierunkami anarchistycznymi i podkreślał fakt, że anarchiści nie powinni nikomu narzucać wcześniej obmyślonego planu funkcjonowania gospodarki – nawet w teorii. Poglądy ekonomiczne anarchistów powinny mieć „drugorzędne znaczenie” wobec obalenia kapitalizmu i państwa, a swobodne eksperymentowanie winno stać się jedyną regułą wolnego społeczeństwa. Podczas gdy w Hiszpanii trwał spór pomiędzy anarchokolektywistami a anarchokomunistami, w USA podobnie było z anarchokolektywistami i anarchoindywidualistami. Analogiczne próby pogodzenia tych ruchów podjęli anarchiści czy anarchistki w rodzaju Voltairine de Cleyre. Stanowisko teoretyczne znane jako bezprzymiotnikowy anarchizm było więc jednym z produktów ubocznych szeroko zakrojonych dyskusji w obrębie samego ruchu anarchistycznego. Korzenie sporu tkwią w przemianach anarchokomunizmu po śmierci Bakunina w 1876 r. Pomiędzy anarchokolektywizmem i anarchokomunizmem było wiele podobieństw (o czym można się przekonać czytając słynną pracę Jamesa Guillaume O budowaniu nowego porządku społecznego), kolektywiści w istocie uważali, że ich system ekonomiczny będzie ewoluował w kierunku wolnego komunizmu), ale komunistyczni anarchiści rozwinęli, pogłębili i wzbogacili dzieło Bakunina, tak samo jak Michaił Bakunin rozwinął, pogłębił i wzbogacił dzieło Proudhona. Zobacz też anarchiści bezprzymiotnikowi nurty anarchizmu Przypisy Nurty anarchizmu

565199

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szto%C5%82a

Sztoła

Sztoła (dawniej: Czartoria) – zanikła rzeka, do stycznia 2022 roku płynąca w województwach małopolskim i śląskim, o długości 14,5 km i powierzchni dorzecza 153,8 km2 , przepływała w większości przez gminę Bukowno, stanowiła lewobrzeżny dopływ Białej Przemszy i była jednym z jej najważniejszych dopływów (2,2 m3/s Sztoły względem 4,14 m3/s Białej Przemszy). Źródła Naturalne źródła Sztoły znajdowały się pierwotnie w lasach między miejscowością Żuradą a Podlesiem (dzielnica miasta Bukowno, leśnictwa Żurada i Podlesie). Górny, naturalny odcinek cieku zaginął w leju depresyjnym kopalni „Pomorzany”, a wodę współcześnie pobiera ponownie z rzeki „Baba” dopiero od skraju miasta Bukowno. Wyraźnie widoczny jest wpływ kopalni oraz kopalni piasku „Szczakowa” w Jaworznie na warunki hydrogeologiczne oraz chemizm wód. W związku z likwidacją kopalni „Olkusz-Pomorzany”, która zasila poprzez rzekę „Baba” wody Sztoły, doszło do całkowitego zaniknięcia rzeki. Charakterystyka Znana dawniej z wyjątkowo czystych wód, miejsce połowu pstrąga. Sztoła rozpoczynała swój bieg wypływając z wzniesienia pokrytego buczyną i płynęła w stronę miasta Bukowno, mijając po drodze teren po byłej jednostce wojskowej oraz opuszczone osady Polis i Podpolis. Sztoła teoretycznie dochodziła do cofki i zbiornika „Leśny dwór” w Bukownie, w praktyce wysychała jednak około 1 km od zbiornika. Dalszy ciek wodny był zasilany z rzeki Baba, która de facto była w 100% zasilana wodami kopalnianymi z kopalni Pomorzany w Olkuszu, stąd unikatowa czystość wód. Sztoła uchodziła do Białej Przemszy w osadzie Ryszka w Sławkowie, gdzie była zlokalizowana rozebrana już stacja poboru wody ze Sztoły, która zaopatrywała w wodę Sosnowiec i okolice. Poboru wód zaprzestano w 2005 roku z powodu podwyższonego poziomu ołowiu w rzece, związanego z działalnością pobliskiej kopalni cynku i ołowiu. Turystyka Rzeka przez wieki tworzyła swoją malowniczą dolinę rzeźbiąc wąwozy i zakola, które można podziwiać przez cały bieg tej rzeki. Sztoła na całej długości płynęła w otoczeniu lasów (u źródeł - buczyn, dalej - borów sosnowych). W lasach okalających rzekę spotyka się wiele zwierząt (m.in. łosie, sarny, dziki) oraz 170 gatunków roślin, więcej niż w Pienińskim Parku Narodowym. Pierwsze 3 km Sztoły były wolne od przeszkód, dzięki czemu w latach 2014-2021 odbywały się na tym odcinku regularne spływy komercyjne. Jest to bardzo prosty odcinek, który nadawał się do spływu z dziećmi lub bikeraftingu i był popularną atrakcją turystyczną regionu. Na trasie spływu, przy zakolu rzeki, znajdowała się plaża. W dalszym odcinku rzeka przyjmowała górski charakter pozostając jednak spławną. Ze względu na bogactwo przyrodnicze i unikalny krajobraz w dolinie rzeki występują też popularne piesze szlaki turystyczne. Wędkarstwo W Bukownie działa koło PZW nr 107 okręg Katowice przy ul. Niepodległości 1a, ponadto jest tam kilka sklepów wędkarskich. Rzeka raczej nie nadawała się do brodzenia (silny nurt i dość wąskie koryto, w niektórych miejscach głębokie). Ryby występowały na całej długości rzeki. Ochrona przyrody Jest to miejsce występowania rzadkich gatunków roślin i zwierząt. W dolinie rzeki odnotowano występowanie następujących chronionych gatunków: Widłak jałowcowaty, Wawrzynek wilczełyko, Kukułka plamista, Kukułka szerokolistna, Kruszczyk rdzawoczerwony, Kosaciec syberyjski – ochrona ścisła – kategoria zagrożenia w Polsce wg Czerwonej listy roślin i grzybów Polski – V (narażony na wyginięcie), Grzybień biały, Pomocnik baldaszkowy. W dniu 18 września 1996 r. uchwałą nr XIX/161/96 rady miejskiej w Bukownie wprowadzono ochronę indywidualną „Doliny rzeki Sztoły wraz ze strefą ochronną”. W dniu 28 listopada 2011 objęty został ochroną górny odcinek rzeki w ramach Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie uchwałą Sejmiku Województwa Małopolskiego nr XV/247/11 Jedno z naturalnych źródeł Sztoły, położone w Żuradzie ma status pomnika przyrody. Katastrofa ekologiczna W styczniu 2022 roku wskutek wyłączenia pomp odwadniających w kopalni Pomorzany (od roku 2020 w likwidacji) rzeka, która dotąd zasilana była wodą odpompowywaną z tej kopalni, wyschła. Przypisy Linki zewnętrzne Geografia Bukowna Geografia Sławkowa Dorzecze Przemszy

565201

https://pl.wikipedia.org/wiki/Vera%20Cahalan%20Bushfield

Vera Cahalan Bushfield

Vera Cahalan Bushfield (ur. 9 sierpnia 1889, zm. 16 kwietnia 1976) – amerykańska polityk, która przez krótki okres w roku 1948 zasiadała w Senacie Stanów Zjednoczonych jako przedstawicielka stanu Dakota Południowa. Urodziła się w Miller w hrabstwie Hand w Dakocie Południowej jako Vera Cahalan. Kształciła się w szkołach publicznych, a następnie ukończyła Stout Institute (Menominee w Wisconsin) w 1912. Uczęszczała także na Dakota Wesleyan University oraz University of Minnesota. Została mianowana do Senatu przez gubernatora George’a T. Mickelsona (republikanina), po śmierci jej męża, senatora i byłego gubernatora Harlana J. Bushfielda, jako członkini Partii Republikańskiej (jak i on oraz gubernator). Vera Bushfield zasiadała w izbie wyższej amerykańskiego Kongresu od 6 października do 26 grudnia 1948, kiedy to zrezygnowała, aby jej miejsce mógł zająć wybrany w przedterminowych wyborach inny republikanin Karl Earl Mundt. Zmarła w Fort Collins w Kolorado. Pochowana jest na G.A.R. Cemetery w rodzinnym mieście Miller. Zobacz też Kobiety w Senacie Stanów Zjednoczonych Linki zewnętrzne Senatorzy z Dakoty Południowej Urodzeni w 1889 Zmarli w 1976 Republikanie (Stany Zjednoczone)

190306

https://pl.wikipedia.org/wiki/Philip%20Jos%C3%A9%20Farmer

Philip José Farmer

Philip José Farmer (ur. 26 stycznia 1918 w Terre Haute, zm. 25 lutego 2009 w Peorii) – amerykański pisarz science fiction i fantasy. W wielu utworach Farmera pojawiają się znane postacie literackie (jak Tarzan, Doc Savage, Sherlock Holmes) i historyczne. Przykładem tego typu utworów jest The Other Log of Phileas Fogg, będący uzupełnieniem powieści W osiemdziesiąt dni dookoła świata Jules’a Verne’a. Najsłynniejszy cykl pisarza, Świat Rzeki, przywołuje m.in. postaci Richarda F. Burtona, Hermanna Göringa czy Marka Twaina w dziwacznym życiu pozagrobowym, w którym wszyscy żyjący kiedykolwiek ludzie zostali równocześnie ożywieni w jednej dolinie rzeki rozciągającej się na całą planetę. Farmer pod pseudonimem Kilgore Trout wydał powieść Venus on the Half-Shell. Kilgore Trout to nazwisko fikcyjnego pisarza pojawiającego się w utworach Kurta Vonneguta. Twórczość World of Tiers The Maker of Universes (1965) The Gates of Creation (1966) A Private Cosmos (1968) Behind the Walls of Terra (1970) The Lavalite World (1977) Red Orc's Rage (Associated with The World of Tiers Series, 1991) More Than Fire (1993) Świat Rzeki (Riverworld) Gdzie wasze ciała porzucone, (To Your Scattered Bodies Go, 1971) (The Fabulous Riverboat, 1971) (The Dark Design, 1977) (The Magic Labyrinth, 1980) , 2013 (Gods of Riverworld, 1983) (Riverworld Variant, 1983) Krótkie opowiadania: Riverworld and Other Stories (1979) We wczesnych latach 90. autor zdecydował wprowadzić Świat Rzeki do kanonu zapraszając do współpracy wielu znanych autorów. Zostały wydane tylko dwa tomy: Tales of Riverworld (1992) - zawiera jedną cześć napisaną przez Farmera: Crossing the Dark River, oraz drugą: A Hole In Hell, która została napisana pod pseudonimem: Dane Helstrom. Quest to Riverworld (1993) - zawiera dwie części napisane przez Farmera: Up the Bright River oraz Coda. Herald Childe Rytułał (ang. The Image of the Beast) (1968) Blown: or Sketches Among the Ruins of My Mind (1969) Traitor to the Living (1973) Doc Caliban and Lord Grandrith A Feast Unknown (1969) Lord of the Trees (1970) The Mad Goblin (1970) Opar Hadon of Ancient Opar (1974) Flight to Opar (1976) Dayworld Dayworld (1984) Dayworld Rebel (1987) Dayworld Breakup (1990) Powieści The Green Odyssey (1957) Ciała, wiele ciał (Flesh, 1960) A Woman a Day (1960) Kochankowie (The Lovers, 1961) Cache from Outer Space (1962) Fire and the Night (1962) Inside Outside (1964) Tongues of the Moon (1964) Dare (1965) The Gate of Time (1966) Night of Light (1966) Lord Tyger (1970) Love Song (1970) Przebudzenie kamiennego boga (The Stone God Awakens, 1970) The Wind Whales of Ishmael (1971) Time's Last Gift (1972) The Other Log of Phileas Fogg (1973) The Adventures of the Peerless Peer (1974) – jako John H. Watson Venus on the Half-Shell (1975) – jako Kilgore Trout Ironcastle (1976) – z J. H. Rosny aîné Jezus na Marsie (Jesus on Mars, 1979) Dark Is the Sun (1979) Two Hawks from Earth (1979) The Unreasoning Mask (1981) The Cache (1981) Stations of the Nightmare (1982) Greatheart Silver (1982) A Barnstormer in Oz (1982) Escape From Loki (1991) The Caterpillar's Question (1992) – z Piersem Anthonym Nothing Burns in Hell (1998) Naked Came The Farmer (1998) – z Nancy Atherton, Terry Bibo, Stevenem Burgauerem, Dorothy Cannell, Davidem Eversonem, Josephem Flynnem, Julie Kistler, Jerry Kleinem, Bill Knight, Tracy Knight, Garry Moore'em i Joelem Steinfeldtem The Dark Heart of Time (1999) Zbiory opowiadań Strange Relations (1960) The Alley God (1962) The Celestial Blueprint: And Other Stories (1962) Down in the Black Gang (1971) The Book of Philip José Farmer (1973) Riverworld and Other Stories (1979) Riverworld War: The Suppressed Fiction of Philip José Farmer (1980) Father to the Stars (1981) Stations of the Nightmare (1982) Greatheart Silver (1982) The Purple Book (1982) The Classic Philip José Farmer, 1952-1964 (1984) The Classic Philip José Farmer, 1964-1973 (1984) The Grand Adventure (1984) Riders of the Purple Wage (1992) Myths for the Modern Age: Philip José Farmer's Wold Newton Universe (2005) The Best of Philip Jose Farmer (2006) Stranger Relations (2006) Pearls from Peoria (2006) Inne książki Tarzan Alive: A Definitive Biography of Lord Greystoke (1972) Doc Savage: His Apocalyptic Life (1973) Nagrody i wyróżnienia Nagrody 1953: Nagroda Hugo, Najbardziej Obiecujący Nowy Talent, The Lovers. 1968: Nagroda Hugo, Najlepsza Nowela, Riders of the Purple Wage. 1972: Nagroda Hugo, Najlepsza Nowela, To Your Scattered Bodies Go. 2000: Nagroda Damon Knight Memorial Grand Master, Za całokształt twórczości w fantastyce i fantastyce-naukowej. 2001: World Fantasy Award, Za całokształt twórczości. 2003: Nagroda Forry, Za całokształt twórczości. Nominacje 1960: Nagroda Hugo, Najlepsze Krótkie Opowiadanie, The Alley Man. 1961: Nagroda Hugo, Najlepsze Krótkie Opowiadanie, Open to Me, My Sister. 1966: Nagroda Hugo, Najlepsze Krótkie Opowiadanie, The Day of the Great Shout. 1967: Nagroda Nebula, Najlepsza Nowela, Riders of the Purple Wage. 1972: Nagroda Locus, Najlepsza Nowela Sci-Fi, To Your Scattered Bodies Go. 1974: Nagroda Nebula, Najlepsze Krótkie Opowiadanie, After King Kong Fell. Fan fiction Niektóre opowiadania rozgrywające się w Świecie Rzeki – napisane przez fanów serii – są publikowane na oficjalnej stronie internetowej Philipa Jose Farmera. Linki zewnętrzne Oficjalna strona Farmera Międzynarodowa bibliografia Riverworld (2003) - IMDb Riverworld (2010) - IMDb Worlds Without Ends Generic Universal RolePlaying System Przypisy Urodzeni w 1918 Zmarli w 2009 Amerykańscy autorzy fantastyki naukowej Amerykańscy autorzy fantasy Pisarze – laureaci Nagrody Hugo

1312

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dialektyka

Dialektyka

Dialektyka (, ) – nauka zajmująca się poprawnością argumentacji i refutacji podczas wypowiedzi. Kodyfikuje ona zasady poprawnego rozumowania służące do analizy argumentów potwierdzających lub kwestionujących udowadnianą w czasie dyskursu tezę, a także sposoby prowadzenia debaty, w czasie której jeden z uczestników stara się udowodnić tezę, a drugi ją obalić. Przez niektórych autorów niekiedy mylona z logiką. Celem dialektyki nie jest osiągnięcie konsensusu, lecz przekształcanie niezgody w krytyczny instrument rozwoju wiedzy. Rozumowanie dialektyczne dotyczy twierdzeń, które budzą kontrowersje, a także opartych na niezweryfikowanych hipotezach. Dialektyka nie zajmuje się problemami, które można rozwiązać za pomocą wnioskowania logicznego, właściwego dla nauk dedukcyjnych. Jej zasady stosuje się do argumentacji w tych dziedzinach, które pozbawione są formalizacji – wówczas, gdy reguły logiki formalnej nie są oczywiste czy obowiązujące. Analizowane przez dialektykę argumenty nie są oparte na nieuniknionej relacji przyczynowo-skutkowej, ale na prawdopodobieństwie. Argumenty są w dialektyce prawdopodobne, gdy są uznawane przez wszystkich ludzi, bądź przez większość spośród nich, czyli są zgodne z opinią powszechną. Za argumenty prawdopodobne uznaje się także takie, które są głoszone przez osoby powszechnie uważane za autorytety. Systematyką oraz zastosowaniem tego typu argumentów i ich przesłanek zajmują się retoryka oraz topika. Twórcą dialektyki jako nauki był w IV wieku p.n.e. Arystoteles. Jego twierdzenia rozwinęli w starożytności między innymi Cyceron, Kwintylian, czy Boecjusz. W średniowieczu dialektyka była jednym z podstawowych przedmiotów szkolnych, wykładanych w ramach sztuk wyzwolonych. Do XVIII wieku, w kulturze europejskiej, traktowano ją jako element niezbędnego wykształcenia, kształtujący poprawność rozumowania. Z dialektyki wywodzi się wiele stosowanych współcześnie pojęć naukowych, na przykład teza, system, doktryna, czy dogmat, jak również powszechnie używanych toposów – na przykład, że o faktach się nie dyskutuje. W historii nauki używano niekiedy terminu dialektyka w innych znaczeniach. W starożytności i średniowieczu niektórzy uczeni stosowali go dla określenia , która w odróżnieniu od nie była logiką nazw, lecz logiką zdań. W czasach nowożytnych używano tego terminu w znaczeniu filozoficznym, przyjętym przez Hegla (teoria rzeczywistości jako walki i jedności przeciwieństw), Marksa (teoria rozwoju rzeczywistości jako walki i jedności przeciwieństw) lub Schopenhauera, który utożsamił dialektykę z erystyką. Te nowożytne znaczenia są zasadniczo odmienne od klasycznego ujęcia dialektyki i mają z nią niewiele wspólnego. Znaczenie terminu Termin διαλεκτική występuje w pismach greckich od VI wieku przed Chrystusem. Używano go zawsze z domyślnym τέχνη – „sztuka”, „umiejętność”. Wywodzi się on z rzeczownika διάλεκτος, oznaczającego wygłaszaną mowę, dyskusję lub sposób wypowiadania się. Używano też czasownika διαλέγομαι – „dyskutuję”, „przemawiam”, „wypowiadam się” (powstałego wskutek złożenia słów δῐᾰ́ „przez” oraz λέγω – „mówię”). Termin ten oznaczał w starożytnej Grecji sztukę (umiejętność) właściwego rozumowania podczas wypowiadania się lub rozmowy. W I wieku przed Chrystusem, w pismach Cycerona, pojawił się łaciński odpowiednik tego terminu, którego źródłosłów był grecki, dialectica. Z języka łacińskiego termin ten trafił w średniowieczu, poprzez szkoły, do języka polskiego. Historia Starożytność Starożytna Grecja Za ojca dialektyki uważa się Heraklita z racji jego teorii wariabilizmu, która uznawała zmienność rzeczywistości i jedność przeciwieństw za zasadę istnienia świata. Arystoteles twierdził jednak, że twórcą dialektyki był Zenon z Elei, gdyż jako pierwszy przeanalizował reductio ad absurdum. Sofiści (między innymi Protagoras), używali terminu dialektyka w rozumieniu narzędzia służącego do udowadniania tezy i wygrywania dysput, za pomocą zwodniczej argumentacji, a także wieloznaczności pojęć i sądów. Dialektyka była dla nich metodą tworzenia za pomocą środków językowych pozorów prawdy dla fałszywych sądów, czyli tego, co później nazwano argumentacją sofistyczną. Stanowisko sofistów skrytykował Sokrates, który zdefiniował dialektykę jako sztukę poszukiwania prawdy na drodze pytań i odpowiedzi. Wyróżnił na tej drodze dwa etapy – część elenktyczną (sztukę sprawdzanie poprawności argumentacji) oraz część majeutyczną (sztukę rodzenia argumentów). Uważał, że w pierwszym etapie należy sprowadzić tezę przeciwnika do absurdalnych konsekwencji, natomiast w drugim wydobyć z twierdzeń szczegółowych, na drodze opozycji i analogii, tezę ogólną. Twierdzenia Sokratesa rozwinął Platon, dla którego dialektyka była przede wszystkim metodą dochodzenia do obiektywnej prawdy. W swoich dziełach podał on jej dwa znaczenia. Pierwsze akcentowało umiejętność zadawania pytań i udzielania odpowiedzi, drugie ukazywało dialektykę jako „najwyższą filozoficzną metodę”, polegającą na przechodzeniu od pojęć szczegółowych do pojęć bardziej ogólnych. Proces ten utożsamiał Platon z wznoszeniem się umysłu od danych zmysłowych do idei (obiektywnej prawdy). Wspólne obu znaczeniom było krytyczne rozróżnianie pojęć według zasady tożsamości i różnicy, mające na celu doprowadzenie do prawdy. Platon zdefiniował dialektykę jako sztukę odnalezienia i właściwego użycia odpowiedniego do danego problemu argumentu. Twórcą dialektyki jako dyscypliny naukowej był w IV wieku przed Chrystusem Arystoteles. Jej zasady przedstawił w traktacie Topiki, a potem rozszerzył i uszczegółowił w dwóch kolejnych traktatach – oraz . Dla Arystotelesa celem dialektyki nie było ustalenie obiektywnej prawdy, ale realistyczne wyjaśnienie rzeczywistości. Zdefiniował on dialektykę jako naukę, która stosuje metodę uzasadniania twierdzeń prawdopodobnych za pomocą sylogizmów, zwłaszcza w odniesieniu do takich tez, które nie dają się udowodnić za pomocą rozumowania logicznego, czyli opartego na nieuniknionej relacji przyczynowo-skutkowej. W jego ujęciu zadaniem dialektyki było krytyczne badanie twierdzeń, poprzez analizę związków pojęciowych (rodzaj, gatunek, przypadłość itp.) istniejących między podmiotem a orzecznikiem sylogizmu. Analiza dialektyczna badając, czy przesłanki twierdzeń nie są używane w różnych znaczeniach lub zakresach, służy do uzasadniania ich podstaw przez przypisanie podmiotom i orzecznikom właściwych racjonalnych sensów, a także do wykluczenia występujących wśród nich błędów. Według Arystotelesa dialektyka była więc metodą służącą do wyprowadzania poprawnych wniosków z obszaru tego, co prawdopodobne, jak i sztuką poprawnej argumentacji. Topiki oraz O dowodach sofistycznych zapoczątkowały długą i skomplikowaną historię dialektyki. Greccy uczeni pisali do nich komentarze, a także tworzyli własne traktaty, w których dokonywali reinterpretacji twierdzeń Arystotelesa. Do najwybitniejszych dialektów zaliczani są Teofrast z Eresos, Straton z Lampsaku, Eudemos z Rodos, a w późniejszym okresie Temistios, Aleksander z Afrodyzji czy Amoniusz. Za najstarszą szkołę dialektyczną, opierającą swoją naukę na twierdzeniach Arystotelesa, uważa się odgałęzienie szkoły megarejskiej. Jego przedstawicielami byli między innymi Diodor Kronos, Filon, Kleinomachos z Thurii, Pantoides. Opracowali oni dialektyczną teorię zdań i teorię negacji. Z czasem szkoła ta zaczęła uprawiać dialektykę w celach komercyjnych. Starożytny Rzym Grecką dialektykę zaadaptował do nauki łacińskiej Cyceron. W traktacie Topika narzekał, że Rzymianie traktują retorykę jak poezję, nie studiując książek poświęconych dialektyce. Tymczasem dialektyka – jego zdaniem – jest niezbędnym elementem wykształcenia mówcy. Cyceron zdefiniował dialektykę jako ratio disserendi, gdzie „ratio” odnosi się do poprawnego wnioskowania, a „disserendi” do dyskursu. Podzielił dialektykę na ratio inveniendi (odkrywanie argumentów uzasadniających tezę) i ratio iudicandi (ocenę argumentów). W przeciwieństwie do greckich teoretyków uważał, że ważniejsza od oceny poprawności argumentów jest umiejętność ich odpowiedniego dobierania. Augustyn z Hippony uznał dialektykę za najważniejszą część wiedzy, disciplina disciplinarum wszelkich nauk. W jego ujęciu dialektyka znajduje szczególne zastosowanie w rozumowaniu odnoszącym się do przedmiotów wiecznych, koniecznych i niezmiennych. Kluczowe dla dalszego rozwoju dialektyki były prace Boecjusza, który tradycyjnie uważany jest za pomost między dialektyką starożytną a średniowieczną. Boecjusz napisał komentarz do Topik Arystotelesa (współcześnie zaginiony) oraz komentarz do Topiki Cycerona. Przetłumaczył Topiki oraz O dowodach sofistycznych Arystotelesa na łacinę. Napisał też kilka traktatów, w których przedstawił własny pogląd na dialektykę – największy wpływ na dalszy rozwój nauki wywarły jego De topicis differentiis. Średniowiecze i nowożytność W średniowieczu dialektyka została jednym z podstawowych przedmiotów szkolnych, wykładanych w ramach sztuk wyzwolonych. Była składnikiem trivium, obok gramatyki i retoryki. Nauczano jej na podstawie teorii Cycerona, Kwintyliana i Boecjusza. Jako podręcznika używano najczęściej Marcjana Kapelli. W podręczniku tym dialektyka została alegorycznie opisana jako surowa i chuda niewiasta, bowiem dla Kapelli dyscyplina ta była jedynie pomocniczą dla retoryki, reprezentowanej przez piękną i majestatyczną kobietę. Tak przedstawiano dialektykę w poezji i sztuce, jej postać utrwalona została na przykład na fasadach katedr w Paryżu, Chartres, Laon czy . Odwrót od retoryki i położenie nacisku na znaczenie dialektyki, który dokonał się w XII wieku, najczęściej wiązany jest przez współczesnych badaczy z odnalezieniem w połowie tego stulecia łacińskich przekładów Topik oraz Arystotelesa, autorstwa Boecjusza. Tłumaczenia te były często kopiowane w całej Europie, zachowało się 250 rękopisów łacińskiego tekstu Topik. Odkrycie przekładów Boecjusza, wraz ze wzrastającym zainteresowaniem myślą Arystotelesa, przygotowało grunt pod odrzucenie podręcznika Marcjana Kapelli i spowodowało powstanie wielu nowych prac na temat dialektyki oraz rozwój tej dyscypliny. Jan z Salisbury narzekał około 1180 roku, że uczniowie studiują z zapałem dialektykę, a czują pogardę dla opartych na autorytecie gramatyki, retoryki czy filozofii: Czego naucza ten stary osioł? Po co nam prawi o tym, co powiedzieli i zrobili starożytni? My sami z siebie wydobywamy wiedzę! Jan z Sulisbury krytykował jałowość debat dialektycznych. W jednych ze swoich dzieł zapisał relację z paryskiej dysputy, której był świadkiem. Gdy po dwunastu latach ponownie odwiedził Paryż, usłyszał tych samych mistrzów, którzy podczas dysput głosili te same tezy i używali takich samych argumentów. W opinii Jana, przez lata żaden z tych mistrzów niczego nowego nie wniósł do nauki. W pierwszej połowie XIII wieku William z Sherwood zdefiniował dialektykę, opierając się na Arystotelesie, jako sztukę dochodzenia do prawdopodobnych opinii, znajdujących się w połowie drogi między pewnością wiedzy naukowej a fikcją sofistyki. sklasyfikował dialektykę jako część logiki i uznał za metodę, która daje dostęp do wszystkich innych metod. Około 1250 roku długi komentarz do Topik napisał Albert Wielki. Komentarz ten był najważniejszym dziełem tego, co później nazwano dialektyką scholastyczną – drukowano go jeszcze w XVI wieku. W XV wieku, wśród humanistów, narodził się ruch „nowej dialektyki”, który odwoływał się bezpośrednio do prac Arystotelesa. Rudolf Agricola sformułował teorię związku między dialektyką a retoryką. W pierwszej połowie XVI wieku zrekonstruował to, co uznał za „prawdziwą” dialektykę – w przeciwieństwie do średniowiecznych interpretacji – opierając się na komentarzach Aleksandra z Afrodyzji i Awerroesa. Dzięki tym wysiłkom, dialektyka stała się ogólnym i elastycznym narzędziem argumentacji dla uczonych XVI, XVII i XVIII wieku, czego przykładami są dzieła Galileusza i Leibnitza. Do początków XIX wieku traktowano dialektykę jako element podstawowego wykształcenia. Uważano ją za autonomiczną dziedziną wiedzy, niezbędną w kształceniu poprawności rozumowania. W XX wieku dialektyka odrodziła się w pewnych koncepcjach poznawczych. Należą do nich teoria argumentacji Chaïma Perelmana czy teoria dialektyczna . Grupa uczonych, których poglądy nawiązują do Topik Arystotelesa, wydaje od 1947 roku pismo . Pierwszym redaktorem naczelnym tego pisma był Gaston Bachelard. Dialektyka w filozofii nowożytnej Klasyczne pojęcie dialektyki, jako sztuki argumentacji, uległo gruntownej reinterpretacji w filozofii nowożytnej. Od XIX w. zaczęło dominować ujęcie nowe, umiejscawiające dialektykę w obszarze teorii poznania. Nowe znaczenia dialektyki było na tyle odmienne, że można mówić o powstaniu nowej tradycji znaczeniowej, mającej niewiele wspólnego z ujęciami wcześniejszymi. Najogólniej ujmując, w nowożytnej filozofii dialektyka jest traktowana jako pewna własność rzeczywistości. Filozofowie wczesnonowożytni, tacy jak Francis Bacon, Kartezjusz czy Pierre Gassendi, odrzucali dialektykę wraz z całą późną scholastyką, przeciwstawiając jej nową teorię wiedzy opartą na logice i wiedzy empirycznej. Właściwy początek nowożytnemu ujęciu dialektyki dał Immanuel Kant, który w Krytyce czystego rozumu (1781) przeprowadził krytykę klasycznej dialektyki, zajmującej się jego zdaniem logiką pozoru. Na jej miejsce wprowadził „logikę transcendentalną”, składającą się z dwóch etapów: analityki i dialektyki transcendentalnej. Dialektyka transcendentalna zajmowała się krytyką sądów transcendentalnych (wykraczających poza doświadczenie). Kantowskie przeformułowanie dialektyki zostało następnie rozwinięte przez idealizm niemiecki. Johann Gottlieb Fichte wprowadził w Grundlage der gesamten Wissenschaftslehre (1794) triadę teza-antyteza-synteza, która miała charakteryzować „dialektyczny” rozwój pojęć. Centralną rolę w tak rozumianej dialektyce grało zestawianie przeciwieństw. Najpełniejszą formę takie ujęcie dialektyki znalazło w filozofii Hegla. W systemie Heglowskiej logiki, dialektyka ostatecznie przestała być dyscypliną zajmującą się argumentacją, a stała się pewną własnością procesów zachodzących w obiektywnej rzeczywistości. Triadyczny schemat opisuje rozwój Ducha, który przechodzi do coraz wyższych stadiów rozwoju. Dialektyka była też własnością bytu, podlegającemu ciągłemu ruchowi ścierających się przeciwieństw. Jednym z przykładów rozwoju dialektycznego była dialektyka pana i niewolnika opisana w Fenomenologii Ducha (1807). Takie ujęcie dialektyki upowszechniło się w XIX-wiecznej filozofii, spychając klasyczne jej ujęcie na margines. W połowie XIX w. doszło do kolejnej zmiany, w której Heglowskie pojęcie dialektyki zostało zreinterpretowane przez Karola Marksa i Friedricha Engelsa w duchu materialistycznym. W marksistowskim ujęciu, Heglowska dialektyka krytykowana była jako idealizm („dialektyka pojęć”). Według marksizmu natomiast, rozwojowi dialektycznemu (teza-antyteza-synteza) podlegają formy organizacji materii w procesie historycznym. Dialektyka była zasadniczą metodą stosowaną do marksistowskiej interpretacji rzeczywistości, także przyrodniczej (dialektyka przyrody Friedricha Engelsa, która miała być podstawą do stworzenia nowych nauk przyrodniczych). Pod koniec XIX w. doszło do powstania marksizmu ortodoksyjnego, który ze względu na wagę przypisywanej marksistowskiej dialektyki określany był jako materializm dialektyczny (pojęcie stworzone przez Gieorgija Walentynowicza Plechanowa). Tak rozumiana marksistowska dialektyka (diamat) była podstawową metodą interpretacji rzeczywistości, a po zdobyciu władzy przez bolszewików, stała się oficjalną doktryną państwową państw socjalistycznych. W krajach Zachodu rozwijano również odmienne koncepcje dialektyki. W ramach szeroko pojętego marksizmu, oryginalne koncepcje dialektyki rozwinęli Antonio Gramsci oraz Theodor Adorno (Dialektyka oświecenia napisana razem z Maxem Horkheimerem, oraz ). Innymi filozofami współczesnymi, którzy rozwijali własne koncepcje dialektyki byli Søren Kierkegaard, Francis Herbert Bradley, Giovanni Gentile, Maurice Merleau-Ponty, Jean-Paul Sartre. Nowożytne koncepcje dialektyki były przedmiotem licznych krytyk. Wskazywano, że mają one niewiele wspólnego z klasyczną dialektyką. Osobną grupę krytyk stanowią liczne krytyki dialektyki marksistowskiej, dokonywane z pozycji logiki, nauki, filozofii politycznej (m.in. za jej tendencje totalitarne), czy religii. Dialektyka a logika Jedną z najtrwalszych spuścizn świata starożytnego jest system logiki formalnej. System ten – stworzony przez Arystotelesa a później rozwinięty przez stoików – ustanowił zasady analizy procesu wnioskowania. Dominował on w nauce do końca XIX wieku. Wówczas rozpoznano jego ograniczenia i opracowano inne systemy formalnej analizy logicznej, chociaż większość z tych nowożytnych systemów nadal miała swoje korzenie w myśli starożytnej, zwłaszcza w stoickim systemie logiki zdań. Wyznaczenie ograniczeń logiki formalnej nie było odkryciem uczonych nowożytnych, na ograniczenia te wskazał już Arystoteles. U autorów starożytnych systemy logiki formalnej rzadko wpływały na tok rozumowania. Niewielu autorów – poza tymi, którzy pisali wyłącznie na temat logiki – wykazywało jakąkolwiek świadomość istnienia takich systemów. Dlatego Arystoteles zauważył, że chociaż logika jest niezbędnym narzędziem wykorzystywanym podczas analizy naukowej, to nie da jej się zastosować przy rozważaniu wielu różnych kwestii, zwłaszcza wykraczających poza empirię. Był zdania, że logika formalna – zwana przez niego analityką – obowiązuje jedynie podczas dyskursu dotyczącego wiedzy naukowej. Zasady obowiązujące podczas wnioskowania w innych przypadkach, uporządkował w system, który nazwał dialektyką. O ile bowiem wiedza obiektywna opiera się na przesłankach koniecznych i wynikających z nich nieuniknionych relacjach przyczynowo-skutkowych, czyli logicznych, to dialektyka wychodząc z przesłanek prawdziwych i rzeczywistych, ale niekoniecznych, opiera swoje wnioskowanie na prawdopodobieństwie. W Arystoteles ujął to twierdzenie w następujący sposób: Wiedza naukowa (ἐπιστήμη) i jej przedmiot różnią się od mniemania (δόξα) i przedmiotu mniemania tym, że wiedza naukowa jest ogólna i utworzona z przesłanek koniecznych, a to, co jest konieczne, nie może być inne. Istnieją fakty prawdziwe i rzeczywiste, które jednak mogą być inne. Wiedza naukowa oczywiście ich nie dotyczy – wtedy bowiem to, co może być inne, stałoby się tym, co nie może być inne. U teoretyków retoryki umiejętność przekonywania poprzez mowę zawsze budziła obawy, że odbiorcy mogą zostać przekonani do niedopuszczalnych wniosków poprzez zastosowanie chwytów emocjonalnych. Arystoteles i Cyceron wykazali w teorii i praktyce, że właściwie zastosowany dobry argument jest bardziej przekonujący niż zły, ponieważ rozwój sztuki retoryki i zasady dialektyki pozwoliły na skuteczne zwalczanie błędnego rozumowania. Dobry argument rzadko będzie jednak zgodny z rygorystycznymi, formalnymi zasadami logiki, zbyt szczegółowymi i skomplikowanymi, aby przekonać odbiorcę. Dialektyka przez wieki wypełniała w kulturze i nauce lukę między rygorami logiki formalnej a emocjonalnym potencjałem retoryki. Jest ona teorią wnioskowania, która, choć nie spełnia wymogów logiki, oferuje zestaw elastycznych schematów, które można stosować w wielu różnych kontekstach praktycznych. Systematyzuje argumenty, które nie zawsze są prawdziwe w znaczeniu formalnym, ale za pomocą których można wyciągać przekonujące wnioski – które i tak pojawiłyby się w większości przypadków – z rzeczywistych przesłanek. Przykładem, którym posługiwali się teoretycy dialektyki, było proste, często stosowane, rozumowanie dialektyczne a fortiori: jeśli bronię człowieka przed oskarżeniem o kradzież niewielkiej ilości pieniędzy, zauważając iż nie skorzystał on z możliwości kradzieży większej kwoty, nie oznacza to, że taka osoba nie ukradła pieniędzy – ale stanowi ważny powód, by sądzić, że prawdopodobnie nie zrobiła tego. Debata dialektyczna Debata akademicka Dialektyka, jako nauka, wywodzi się z teoretycznego opracowania schematu debat, które organizował Arystoteles w pierwszych latach swojej kariery jako filozof i nauczyciel, między rokiem 360 a 350 przed Chrystusem. Pomysł takich debat prawdopodobnie pochodził od Platona, ale jako stały element nauczania wprowadzono go w Akademii dopiero po śmierci założyciela. Dialektyczna debata była rodzajem pojedynku słownego między dwoma uczniami, z których jeden pełnił rolę pytającego, a drugi odpowiadającego. Nauczyciel wyznaczał problem, który był przedmiotem debaty. W Arystoteles wspominał, że w Akademii nauczał spierania się na argumenty nie za pomocą teorii, ale praktyki – dopiero wiele lat później opracował zasady i schematy prowadzenia takiego sporu, spisując je w traktacie Topiki. Problem, który rozstrzyga się za pomocą debaty dotyczy spraw, w których ludzie nie zgadzają się na podstawie argumentów po obu stronach, albo przeciwnie – gdy problem jest tak skomplikowany, że obie strony sporu nie mają żadnych argumentów. Nie są przedmiotem dialektyki problemy oczywiste, co do których panuje zgoda. Dlatego – jak przykładowo stwierdził Arystoteles – nie debatuje się nad problemami, które można rozwiązać za pomocą wnioskowania logicznego, właściwego dla nauk empirycznych (Czy woda po podgrzaniu do odpowiedniej temperatury zagotuje się?), ani fundamentalnymi, wspólnymi wszystkim ludziom kwestiami moralnymi (Czy należy szanować rodziców?). Problemy dialektyczne dzieli się tradycyjnie na trzy typy: moralne (Czy powinno się być posłusznym rodzicom, gdy żądają czynu sprzecznego z prawem?), teoretyczne (Rodzajem dla człowieka jest zwierzę, nieprawdaż?) oraz fizyczne (Czy świat jest wieczny?). Problemy dialektyczne są tak sformułowane, aby można było na nie odpowiedzieć „tak” lub „nie”. Dlatego dialektyka nie zajmuje się kwestiami typu Czym jest byt? lub Jak można osiągnąć szczęście?. Debatę rozpoczyna pytający, który na podstawie problemu wyznaczonego przez nauczyciela, formułuje prostą kwestię. Odpowiadający wyraża swoje zdanie („tak” lub „nie“), stawiając tezę, a następnie ją uzasadniając. W zależności od tego, którą alternatywę wybierze odpowiadający, pytający przyjmuje zdanie przeciwne i stara się obalić tezę odpowiadającego. W tym celu, pod koniec swojej wypowiedzi, pytający zadaje odpowiadającemu kolejne pytanie, w formie wymagającej również odpowiedzi „tak” lub „nie”. Zależnie od odpowiedzi, pytający kończy, udowadniając sprzeczną naturę tezy odpowiadającego. Debata była ograniczona czasowo. Pytający przegrywał, gdy nie był w stanie obalić tezy w ustalonym czasie, natomiast wygrywał, gdy zdołał szybko wyprowadzić poprawne wnioski lub przesłanki z twierdzenia oponenta. Zgodnie z zasadami dialektyki, jeżeli odpowiadający mówi „tak” na zadaną kwestię, przedstawiając uzasadnienie tezy to pytający ma za zadania obalić Aby to zrobić, musi znaleźć tezę która z jednej strony jest wnioskiem wynikającym z ale z drugiej strony jej treść jest nie do przyjęcia dla odpowiadającego. W tym przypadku odrzucenie prowadzi do obalenia Jeżeli natomiast odpowiadający mówi „nie” i uzasadnia tezę ¬ pytający musi uzasadnić Aby to zrobić, musi znaleźć twierdzenie które z jednej strony jest niezbędną przesłanką dla a z drugiej którego treść odpowiadający powinien zaakceptować. W tym przypadku akceptacja prowadzi do przyjęcia . Dlatego tradycyjnie dzieli się dialektykę na dialektykę negatywną – gdy jej zasady służą do obalenia dowolnej tezy poprzez analizę płynących z tezy wniosków – oraz dialektykę pozytywną – gdy jej zasady służą do obrony dowolnej tezy, poprzez wykazanie prawidłowości przesłanek, z których teza wynika. Celem tej gry dialektycznej było ćwiczenie umiejętności wypowiadania się. Obaj mówcy mieli nauczyć się poprzez dyskusję, jak argumentować własną tezę i obalać tezę przeciwnika. Ćwiczenie to było regulowane kodeksem postępowania i nadzorowane przez nauczyciela, który pełnił funkcję sędziego. Debata akademicka była stałym elementem nauczania dialektyki w starożytności. Jej stosowanie zalecał Boecjusz, stąd stała się obowiązkowym ćwiczeniem w ramach średniowiecznego kursu sztuk wyzwolonych, gdzie zwano ją obligatio, czyli obowiązkiem. Do XII wieku, gdy w dużej mierze funkcję edukacyjną debaty akademickiej zastąpiło na fakultetach uniwersyteckich questio disputata, obligatio było niezbędnym elementem prowadzącym do uzyskania należytego wykształcenia. Między XIII a XVII wiekiem nadal ćwiczono obligatio w szkolnictwie, weszło ono do programu szkół jezuickich. Questio disputata Wśród badaczy zajmujących się tą problematyką, nie ma zgody w sprawie przyczyn, dla których w dialektyce tradycyjną, wywodzącą się ze starożytności, debatę akademicką zastąpiła średniowieczna dysputa, zwana questio disputata, niekiedy też debatą uniwersytecką, czy kwestią. Najstarsze wzmianki źródłowe o tego typu dysputach na uczelniach europejskich pochodzą z połowy XII wieku. Dysputa jako metoda nauczania uniwersyteckiego wywarła wielki wpływ na rozwój nauki, która w od XIII wieku stawała się coraz bardziej metodą formalną, podporządkowaną regułom dialektyki Arystotelesa. Zasadniczą formą pracy naukowej stała się kwestia (aporia) – wydawano pojedyncze kwestie lub też zbiory kwestii, uporządkowane według pewnego planu. Do XVIII wieku ten gatunek literatury naukowej dominował wśród publikowanych dzieł. Questio disputata było formalnym ćwiczeniem, które zajęło ważne miejsce w kształceniu uniwersyteckim. Obok wykładów (lectio) stanowiło główną metodę nauczania w szkołach wyższych, w wielu krajach aż do XIX wieku. Dysputę uniwersytecką (disputo publica) toczyło zazwyczaj dwóch bakałarzy pod kierunkiem mistrza, a przysłuchiwali jej się studenci. Mistrz wysuwał tezę (questio), której prawdziwość należało ustalić. Pierwszy z dyskutujących (opponens) przedstawiał argumenty przeciwko tezie. Drugi z dyskutujących (respondens) miał za zadanie obalić te argumenty lub wykazać ich słabość. Dyskusję zamykał mistrz w formie krótkiego podsumowania (determinatio). Mistrz lub bakałarz prowadzili także zamknięte dysputy ćwiczebne, w których spierali się studenci, zwane disputo privata. Obok dysput szkolnych, na Uniwersytecie Paryskim wprowadzono zwyczaj dysput otwartych między mistrzami. Mogły się one odbywać wyłącznie w drugim tygodniu Adwentu oraz trzecim i czwartym tygodniu Wielkiego Postu. Pytania w takiej dyspucie między mistrzami zadawała publiczność, chociaż uczestnik debaty miał prawo odrzucić pytanie, jeżeli byłoby niezgodne z zasadami – stąd nazwa takich dysput: questiones de quolibet. Podczas dysputy, po wprowadzeniu tezy (queritur utrum...) opponens negował ją za pomocą jednego lub kilku argumentów (et videtur quod non...), po czym respondens podawał jeden lub kilka argumentów ją podtrzymujących (sed contra...). W odpowiedzi opponens obalał argumenty przeciwnika poprzez wykazanie fałszywości ich przesłanek (responsio...), na co respondens wykazywał mu błędy w rozumowaniu i przywracał prawdziwość tezy początkowej (unde patet...). Opponens miał prawo do kolejnego responsio, na które mógł odpowiedzieć respondens. Podstawową zasadą questio disputata była możliwość użycia każdego argumentu tylko raz. Niekiedy ograniczano liczbę responsio, jednak w większości przypadków debata toczyła się do wyczerpania argumentów lub poddania się jednej ze stron. Prowadzący miał też prawo zakończyć debatę, gdy jej uczestnicy odeszli od zadanego tematu (distinguo). W przeciwieństwie do debaty akademickiej, w questio disputata nacisk kładziono na argumenty zarówno potwierdzające, jak i negujące tezę, a także na prawdziwość przesłanek i poprawność wnioskowania z tych przesłanek. O ile bowiem debata zalecana przez Arystotelesa miała za zadanie wskazanie wniosków z tezy, które służą jej obalaniu, to debata uniwersytecka służyła raczej do wykazania, że przesłanki tezy mogą wytrzymać krytykę. Zasady dialektyki Podstawowe pojęcia Dialektyka jest metodą, dzięki której można – za pomocą sylogizmów – argumentować z prawdopodobnych przesłanek, unikając wewnętrznych sprzeczności. Poza zakres dialektyki wykraczają relacje między sylogizmami dialektycznymi a sylogizmami niedialektycznymi, na przykład sylogizmami opierającymi się na faktach empirycznych. Dialektyka definiuje argumentację jako świat składający się z bytów. między którymi występuje wiele różnych relacji. Byty dialektyczne dzieli się na terminy, tezy i systemy. Podstawowe relacje między bytami określane są jako wynikanie, opozycja, sprzeczność, porządek systematyczny i porządek hierarchiczny. Akt w dialektyce polega na aktualizacji relacji między bytami, na przykład wynikanie urzeczywistnia się przez analizę, a opozycja przez definiowanie. Ludzki rozum jest zdolny rozpoznać tylko niewielką część z potencjalnych aktualizacji. Rozpoznana aktualizacja terminu przyjmuje formę tezy, która może występować jako definicja, postulat lub twierdzenie. Zestaw przesłanek i wniosków wynikających z tezy tworzy system, który jest zbiorem zdań powiązanych przez sylogizmy. Ten zbiór sylogizmów jest skończony. Pierwsze przesłanki systemu, czyli byty, z których drogą stopniowej aktualizacji tworzy się tezę, określane są jako doktryna systemu. Byty tworzące doktrynę nazywane są toposami. Doktryna uznawana jest za prawdziwą, gdy toposy są prawdopodobne. Pierwsze przesłanki są prawdopodobne, gdy opierają się na opinii wspólnej wszystkim ludziom, opinii podzielanej przez większość lub na autorytecie. Szczególną odmianą argumentowania z autorytetu jest rozumowanie z hipotezy. System dialektyczny Przedmiotem dialektyki są systemy, a nie pojedyncze terminy lub tezy. Dialektyka nie zajmuje się pojedynczymi systemami, ale systemami między którymi zaktualizowała się opozycja. Opozycja powstaje w akcie definiowania tezy poprzez zróżnicowanie, negację lub wykluczenie. Opozycja nie jest sprzecznością, ale odmiennością, w której dwa systemy negują się wzajemnie, ale nie odrzucają. Natomiast sprzeczność to odmowa uznania istnienia innego bytu. Jeżeli między dwoma systemami aktualizuje się sprzeczność, oznacza to, że jeden z tych systemów jest niepoprawny, bowiem sprzeczność może występować jedynie pomiędzy tezami, a nie systemami, lub też jeden z systemów jest dogmatyczny. Dogmat w dialektyce to pierwsza przesłanka, która wyklucza istnienie opozycyjnej pierwszej przesłanki. System dogmatyczny to taki system, którego doktryna nie dopuszcza alternatyw. Dialektyka nie zajmuje się poprawnością systemów dogmatycznych. Poprawność (spójność) systemu wykazuje się na jeden z dwóch sposobów – intuicyjnie (dialektyka pozytywna) lub demonstracyjnie (dialektyka negatywna). Definicje i postulaty są tezami intuicyjnymi, to znaczy zakłada się ich prawdziwość, aby dokonać analizy systemu wstecz, od tezy aż do pierwszych przesłanek. Jeżeli sylogizmy są prawidłowe i doktryna systemu uznawana jest za prawdziwą, to tezę intuicyjną uznaje się za prawdziwą a system za poprawny. Twierdzenia są tezami demonstracyjnymi, to znaczy zakłada się ich fałszywość, aby dokonać analizy systemu od pierwszych wniosków. Jeżeli sylogizmy są prawidłowe, to tezę demonstracyjną uznaje się za prawdziwą a system za poprawny, niezależnie od statusu doktryny. Jeżeli analiza tez intuicyjnych lub demonstracyjnych wskazuje na brak doktryny, czyli łańcuch sylogizmów systemu jest potencjalnie nieskończony, tezę uznaje się za fałszywą a system za niepoprawny. Dialektyka ustala prawdziwość tez tylko wewnątrz systemu, nie wypowiada się na temat statusu tez poza systemem. Natomiast poszczególne zdania systemu nie są ani prawdziwe, ani fałszywe. W dialektyce każda teza jest potencjalnie prawdziwa, to znaczy istnieje potencjalny system, wewnątrz którego zostanie uznana za prawdziwą. Jeżeli zachodzi relacja opozycji dwóch poprawnych systemów, to w opozycji pozostają doktryny tych systemów. Opozycję taką rozwiązuje się w porządku hierarchicznym, poprzez intuicyjne zbudowanie systemu nadrzędnego, opartego na nowej doktrynie. System nadrzędny włącza z systemów podrzędnych byty należące do pewnych kategorii, a inne wyklucza. Wraz z ustanowieniem nowego systemu i rozwiązaniem opozycji, aktualizują się dwie nowe opozycje – między wykluczonymi bytami a nową tezą oraz między nowym systemem a istniejącymi wcześniej systemami. Dlatego niemożliwe jest ostateczne rozwiązanie opozycji dwóch poprawnych systemów. Każdy system znajduje się potencjalnie w opozycji do innego systemu. Nie istnieje żaden nadrzędny system, który obejmuje wszystkie podrzędne systemy, ponieważ zawsze aktualizuje się inny, opozycyjny system nadrzędny. Wszystkie dialektyczne rozwiązania są częściowe i nieostateczne. W porządku hierarchicznym byty przynależą do kategorii. W dialektyce byty kategoryzuje się w trzech klasach: rodzaju, gatunku i przypadłości. Wszystkie byty spełniające określony zestaw warunków są zawarte w jednej kategorii, byty niespełniające warunków są wyłączone z kategorii. Kategorie są powiązane jako część i część, całość i część, część i całość. Relacje te są uogólnione jako wykluczanie, włączanie i wynikanie. Dialektyka aktualizuje byty poprzez ich kategoryzację, następnie na podstawie relacji między kategoriami buduje tezy, tworząc hierarchiczny system. W dialektyce każdy system jest analizowany w swoich własnych kategoriach oraz w kategoriach systemu opozycyjnego. Dlatego celem dialektyki nie jest osiągnięcie konsensusu, lecz przekształcanie niezgody w krytyczny instrument rozwoju wiedzy. Rozumowanie dialektyczne dotyczy twierdzeń, które budzą kontrowersje i pozostają w opozycji do innych twierdzeń – na przykład w sytuacji, gdy dwie osoby mają sprzeczne opinie w jakiejś kwestii a starając się znaleźć podstawy do porozumienia, odkrywają, że jest ono niemożliwe. Dialektyka wyjaśnia taką sytuację, analizując w jaki sposób te dwie osoby różnią się między sobą pod względem założeń, ich interpretacji, sposobu wyciągnięcia wniosku, a także tego, co uznali za prawdopodobne oraz uważali za powszechne przekonanie. Dlatego można interpretować dialektykę jako naukę zajmującą się problemem niezgodności. Dialektyka rozpoczyna i kończy analizę od niezgody, wyjaśniając nie tylko podstawy tej niezgody, ale także jej konsekwencje. Sylogizm dialektyczny Ponieważ system jest zbiorem zdań powiązanych przez sylogizmy, którego poprawność (spójność) należy ustalić poprzez dialektykę negatywną lub pozytywną, to obiektem analizy są w dialektyce sylogizmy. Sylogizm to rozumowanie, w którym wniosek wysnuwa się z dwóch przesłanek zawierających wspólny element. Oznacza to, że w sylogizmie, gdy się coś założy, to coś innego niż się założyło musi wynikać dlatego, że się założyło. Sylogizm dialektyczny różni się od sylogizmu naukowego (logicznego) tym, że przesłanki, na których się opiera, nie są prawdziwe. Sylogizm dialektyczny jest uznawany za poprawny, gdy jego przesłanki są prawdopodobne a wnioskowanie prawidłowe. Poprawny sylogizm jest określany w dialektyce argumentem. Oznacza to, że gdy wnioskowanie oparte na sylogizmie jest poprawne, to argument dialektyczny jest zgodny z wiedzą ogólną oraz mentalnością uczestników i odbiorców debaty. W tym znaczeniu interpretuje się dialektykę jako udowadnianie za pomocą sylogizmów tezy niepewnej na podstawie tez pewnych. Sylogizm dialektyczny może występować w formie entymematu dialektycznego. Entymemat to rozumowanie złożone z dwóch przesłanek i wniosku, w którym pomija się jedną z przesłanek lub wniosek, gdyż są oczywiste. Ukryta przesłanka lub wniosek pozostają „w głowie”. Entymemat stosowany jako topos może także przybrać formę sentencji. Jako przykład teoretycy dialektyki podawali – bardzo często używaną – pierwszą przesłankę: nic nie dzieje się bez przyczyny. Opiera się ona na sylogizmie: ponieważ każde wydarzenie jest skutkiem, który posiada swoją przyczynę, to przyczyna i skutek istnieją równocześnie. Sylogizm ten zostaje skrócony do entymematu (ponieważ każde wydarzenie jest skutkiem czegoś, posiada więc zawsze przyczynę), a następnie ujęty w powszechnie zrozumiałą, zgodną z opinią powszechną, formę toposu: nic nie dzieje się bez przyczyny. Topos z entymematu ma zazwyczaj krótką, jednozdaniową formę. Dowodząc konieczności walki używa się miejsc wspólnych w rodzaju: „słodko jest umierać za ojczyznę”, „należy czcić bohaterów”, „dla tych, którzy bronią ojczyzny, otwarta jest droga do nieba”. Argumentując za pokojem stosuje się toposy: „trzeba bronić pokoju”, „lepiej jest rozmawiać z wrogiem niż walczyć”, „rzeczą niegodną jest zabijać”. Podczas analizy dialektycznej rozwija się toposy oraz entymematy do pełnych sylogizmów, a następnie sprawdza się ich poprawność. Pierwsza przesłanka sylogizmu to podmiot (subiectum, ) – zawiera ona prawdę szczegółową. Druga przesłanka, zwierająca prawdę ogólną, to przesłanka pośrednia (terminus medinus, ). Orzecznik (predicatum, ), to wspólny element przesłanek, zawarty we wniosku. Pod względem budowy, zdanie w systemie ma formę podmiotowo–orzecznikową w jednym z czterech typów: każde jest żadne nie jest pewne jest lub pewne nie jest . Pod względem rodzajów orzeczników (ich stosunków rzeczowych do podmiotu) zdania w systemie są jednego z pięciu typów: definicji, własności, rodzaju, gatunku lub przypadłości. Oznacza to, że sylogizmy dialektyczne dzielą się na takie, które dotyczą orzekania na temat definicji, własności, rodzaju, gatunku lub przypadłości. Pod względem struktury wnioskowania, do podstawowych sylogizmów dialektycznych należą: argument a contrario, argument a fortiori, argument a completudine, argument a coherentia, argument psychologiczny, argument historyczny, argument przez dowód nie wprost, argument teleologiczny (celowościowy), argument ekonomiczny, argument systematyczny i argument naturalistyczny. Rodzaje sylogizmów dialektycznych Sylogizm a fortiori Sylogizm dialektyczny a fortiori, czyli ze wzmocnienia, jest jednym z najczęściej stosowanych argumentów w dowodzeniu (również w formie entymematu). Opiera się on na formule „jeżeli to tym bardziej skoro ”. Występuje w dwóch odmianach: a minori ad maius oraz a maiori ad minus. Pierwsza odmiana, a minori ad maius, znajduje zastosowanie w dowodzeniu negatywnym, druga, a maiori ad minus, w dowodzeniu pozytywnym. Dowodzenie negatywne zasadza się na argumentacji, że jeżeli nie wolno to tym bardziej nie wolno Dowodzenie pozytywne zakłada, że gdy wolno więcej, to tym bardziej nie wolno mniej. Nie zawsze dowody z tego typu sylogizmu sprowadzają się do nakazów lub zakazów, gdyż argument a minori ad maius polega na uzasadnieniu tego, co jest podrzędne tym, co jest nadrzędne, natomiast a maiori ad minus służy do uzasadnienia nadrzędnego przez podrzędne. Inaczej mówiąc, jakaś część zbioru udziela sensu całości zbioru (argument pars pro toto), albo całość udziela sensu części danego zbioru (argument totum pro parte). Zbudowanym z tropów i figur retorycznych, często przytaczanym i naśladowanym sylogizmem dialektycznym a fortiori, jest fragment Kazania wtórego Piotra Skargi: jako najmilejszej matki swej miłować i onej czcić nie macie, która was urodziła i wychowała, nadała, wyniosła? Bóg matkę czcić rozkazał. Przeklęty, kto zasmuca matkę swoją. A która jest pierwsza i zasłużeńsza matka jako ojczyzna, od której imię macie i wszystko, co macie od niej jest? Podmiotem rozumowania Skargi jest matka przesłanką pośrednią nakaz czci matki orzecznikiem – cześć i szacunek należny ojczyźnie Metaforyczne nazywanie ojczyzny matką jest bardzo dawną tradycją. Ta, utrwalona u autora i odbiorców przenośnia, ułatwia przyjęcie wniosku o wrodzonym obowiązku miłości do ojczyzny. Sylogizm Skargi opiera się na identyfikacji słów bliskoznacznych w argumencie a fortiori, w odmianie a minori ad maius. W innym miejscu Kazania wtórego Skarga dowodzi a maiori ad minus: poganie za Rzeczpospolitą umierali, nic się śmierci nie spodziewając, abo nic pewnego o zapłacie na onym świecie nie mając, na samej tylko poczciwej sławie u ludzi przestając. A my tak wielkie i tak pewne o zapłacie po śmierci Boga naszego obietnice mamy, jeśli to przykazanie o miłości wypełnim. I tu na ziemi nieśmiertelną sławę daje tym, którzy braciej i dobra pospolitego ucierpieli. Rozumowanie autora jest następujące: jeżeli wszyscy ludzie uznają obowiązek oddania życia za ojczyznę to tym bardziej chrześcijanie powinni go wypełnić skoro mają przykazanie miłości . Zastosowanie Zasady dialektyki stosuje się do analizy ludzkich wypowiedzi, zwłaszcza podczas dyskursu. Dialektyka reguluje zasady dyskursu, w czasie którego ludzie nie zgadzają się ze sobą na podstawie argumentów. Dyskurs nie jest obiektem analizy dialektycznej, gdy odnosi się do już ustalonych faktów lub próby określenia faktów na sposób empiryczny. Z zasad dialektyki wywodzi się twierdzenie, że o faktach się nie dyskutuje. Dialektyka, jako metanauka o poprawności rozumowania, ma zastosowanie do tych nauk szczegółowych, które nie przyjmują dogmatycznej doktryny – na przykład przez wieki była stosowana w filozofii i retoryce. Dialektyka nie ma zastosowania do nauk, które – z jej punktu widzenia – są systemami dogmatycznymi. Systemami dogmatycznymi są na przykład nauki empiryczne, gdyż w naukach tych przyjmuje się pierwsze przesłanki, które zakładają, że tylko z ich pomocą możliwe jest osiągnięcie jedynego prawdziwego i nadrzędnego systemu wiedzy. Dialektyka i nauki empiryczne, w ich historycznym aspekcie i tradycyjnie pojmowane, posługują się odrębnymi technikami, do których ostatecznie musi się odwoływać racjonalny, ludzki dyskurs. Uczeni posługujący się dialektyką są grupą ekspertów w budowie systemów opisujących zawiłe i subtelne kontrowersje; empirycy natomiast budują teorie na podstawie eksperymentów i obserwacji, zgodnych z procedurami naukowymi. Jednakże niektóre nauki empiryczne – na przykład fizyka, w zakresie, w jakim stosuje się w niej formuły matematyczne – są wysoce teoretyczne. Nieweryfikowalne teorie i wynikające z nich hipotezy, są artykułowane w dyskursie naukowym dialektycznie. Jeżeli jakakolwiek nauka empiryczna sięga po formę teoretyczną, jej świat argumentacji ma strukturę dialektyczną. Dlatego teoretyczne zasady przewidywania i weryfikacji oraz sposób budowania hipotez są często przypadkami zastosowania metody dialektycznej w naukach empirycznych. Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne Strona internetowa czasopisma Dialectica. Epistemologia Filozofia nauki Metodologia nauki Metoda filozoficzna

565206

https://pl.wikipedia.org/wiki/Timex%20Sinclair%202068

Timex Sinclair 2068

Timex Sinclair 2068 – komputer osobisty będący piątą i ostatnią wersją komputerów produkcji Timex Sinclair. Wersja TS-2068 została wprowadzona na rynek pod koniec 1983 r. w USA, niedługo przed upadkiem firmy. Z pewnymi modyfikacjami jego produkcja była kontynuowana przez portugalski oddział Timexa pod zmienioną nazwą: Timex Computer 2068. TS-2068 wyposażony był standardowo dla tej rodziny komputerów w procesor Zilog Z80A, który był taktowany zegarem 3,58 MHz. Komputer ten posiada analogiczne możliwości graficzne do TC-2048: standardowy ZX Spectrum - 256×192 pixele w 15 kolorach (32×24 znaki) i rozszerzony - 512x192 mono. pamięć ROM: 24 kB (16 kB + 8 kB EXROM); pamięć RAM: 48 kB; koprocesory: ULA; porty: 2 joystick, RF out, Composite video out, RGB video out, cartridge, magnetofon; dźwięk: AY-3-8912 (3 kanały / 8 oktaw); klawiatura: plastikowa (tak jak w modelu TS-2048 zapożyczono klawiaturę od maszyny do pisania Brother ML) zasilanie: zasilacz zewnętrzny, 15 V; system operacyjny: TS 2068 Basic. Różnice w stosunku do wersji amerykańskiej: zmieniony modulator TV na PAL; zmienione zasilanie z 15 V na 9 V (tak jak w ZX Spectrum, dzięki czemu mniej się nagrzewał); zmienione tylne złącze na kompatybilne ze Spectrum (co pozwalało na współpracę z interfejsami Sinclaira i napędami FDD); generowany dźwięk był wysyłany do telewizora. TC-2068 produkowany był w 2 wersjach kolorystycznych: srebrnej i czarnej. Od roku 1986 był montowany w Polsce przez gdański Unimor (przy współpracy z firmą polonijną Polbrit) pod nazwą Unipolbrit 2086. Komputery domowe Historia informatyki

1313

https://pl.wikipedia.org/wiki/Denis%20Papin

Denis Papin

Denis Papin (ur. 22 sierpnia 1647, zm. ok. 1712 w Londynie) – francuski wynalazca. Życiorys Urodził się w Chitenay koło Blois. Jako protestant musiał w 1675 emigrować do Anglii, gdzie spędził resztę życia. Jego współpracownikami byli Christiaan Huygens i Robert Boyle. W 1681 przedstawił kocioł będący pierwowzorem autoklawu i szybkowaru. Zastosował w nim po raz pierwszy zawór bezpieczeństwa. W 1698 skonstruował pierwszy tłokowy silnik parowy. Wynalazł także między innymi piec do topienia szkła i pompę wirową odśrodkową. Zobacz też rewolucja naukowa rewolucja przemysłowa Przypisy Linki zewnętrzne Francuscy matematycy Francuscy fizycy XVII wieku Francuscy fizycy XVIII wieku Francuscy wynalazcy Angielscy wynalazcy Zmarli w 1712 Urodzeni w 1647

565211

https://pl.wikipedia.org/wiki/Thergothon

Thergothon

Thergothon – fiński zespół wykonujący funeral doom metal. Powszechnie uważany jest za pierwszy zespół funeral doomowy. Tempo muzyki oscyluje wokół 30 BPM. Zespół wykorzystywał klawisze, co nadawało piosenkom melancholijne, depresyjne brzmienie, ekstremalne nawet dla tego gatunku. Historia Zespół został założony w 1990 r. Na początku 1991 nagrali pierwsze demo – Dancing in the Realm of Shades, które nigdy nie zostało oficjalnie wydane. W listopadzie tegoż roku powstało kolejne demo: Fhtagn-nagh Yog-Sothoth, które sprawiło, że zespół zaistniał na scenie doom metalowej. Demo Fhtagn-nagh Yog-Sothoth było jeszcze trzykrotnie wznawiane przez Eibon Records (1992 i 2005) oraz Painiac Records (2006). W roku 1994 zespół wydał jedyny longplay – Stream from the Heavens (Avantgarde Music). Reedycje wychodziły trzykrotnie, w latach: 2000, 2004 i 2009. Oficjalnie zespół przestał istnieć w roku 1993. Dyskografia Dancing in the Realm of Shades (1991, niewydane oficjalnie) Fhtagn-nagh Yog-Sothoth (1991, Demo) Stream from the Heavens (1994, CD, Avantgarde) Przypisy Fińskie zespoły doommetalowe Muzyka z kręgu Mitów Cthulhu

565212

https://pl.wikipedia.org/wiki/Timex%20Sinclair%202048

Timex Sinclair 2048

To jest artykuł o komputerze Timex Sinclair 2048 (TS 2048). Dla podobnie brzmiącego innego wariantu ZX Spectrum sprzedawanego tylko w Polsce i Portugalii patrz Timex Computer 2048 (TC 2048). Timex Sinclair 2048 – prototyp komputera osobistego bazującego na ZX Spectrum stworzony z myślą o rynku amerykańskim przez Timex Corporation. Nigdy nie wprowadzony do sprzedaży z powodu porażki wcześniejszego modelu TS1500. Komputery domowe Historia informatyki

565213

https://pl.wikipedia.org/wiki/Polska%20Federacja%20Humanistyczna

Polska Federacja Humanistyczna

Polska Federacja Humanistyczna (dawniej jako Federacja Polskich Stowarzyszeń Humanistycznych) – polskie stowarzyszenie stowarzyszeń o charakterze humanistycznym i laickim. Jej głównym zadaniem jest integrowanie i reprezentowanie polskiego ruchu humanistycznego na forum krajowym i międzynarodowym. Polska Federacja jest członkiem i polskim partnerem European Humanist Federation (Europejskiej Federacji Humanistycznej) z siedzibą w Brukseli, zrzeszającej organizacje humanistyczne z całej Europy, do której głównych celów należy koordynowanie i integrowanie ruchu humanistycznego w Europie, a także reprezentowanie go przed instytucjami europejskimi, w szczególności przed Radą Europy, Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim, UNESCO i in. Historia Federacja Polskich Stowarzyszeń Humanistycznych powstała w lutym 1995 r. Zrzeszała wówczas: Towarzystwo Humanistyczne, Towarzystwo Kultury Świeckiej, Polsko-Amerykański Klub Humanistyczny, Polskie Stowarzyszenie Wolnomyślicieli im. Kazimierza Łyszczyńskiego, Społeczne Towarzystwo Edukacyjne im. Ludwika Krzywickiego, Stowarzyszenie na rzecz Humanizmu i Etyki Niezależnej (zał. 1991, założyciele m.in.: Krzysztof Dołowy, Maria Janion, Janina Kotarbińska, Władysław Kunicki-Goldfinger, Włodzimierz Lengauer, Ewa Nowakowska, Barbara Stanosz, Hanna Świda-Ziemba, Jan Woleński, Andrzej K. Tarkowski, Andrzej Wyrobisz, Zdzisław Ziemba), Stowarzyszenie na rzecz Praw i Wolności "Bez Dogmatu" (pod przewodnictwem Barbary Labudy, w zarządzie m.in. Marek Balicki, Włodzimierz Cimoszewicz, Danuta Waniek, Olga Lipińska), Stowarzyszenie "Niezależna Inicjatywa Europejska", Stowarzyszenie YWCA. Na czele Federacji stało trzech współprzewodniczących: Andrzej Dominiczak (Towarzystwo Humanistyczne), Zdzisław Słowik (Towarzystwo Kultury Świeckiej) oraz Barbara Stanosz (Stowarzyszenie na rzecz Humanizmu i Etyki Niezależnej). Sekretarzem zarządu był Janusz Ostrowski, zaś skarbnikiem - Krzysztof Mróź. Główne cele jakie wytyczyła sobie Federacja to obrona świeckiego charakteru państwa, wolności światopoglądowej obywateli i ich rzeczywistej równości bez względu na ich przekonania. Pierwszą znaczniejszą inicjatywą Federacji była przygotowana wspólnie ze Związkiem Humanistów Niemieckich międzynarodowa konferencja na temat: "Humanistyczna wizja jedności Europy" (27-29 września 1996). Ostatnią dużą inicjatywą Federacji była kolejna międzynarodowa konferencja na temat praw i wolności człowieka w konstytucji europejskiej, zorganizowana w 2002 r. w budynku Sejmu RP. Po tej inicjatywie Federacja przeszła okres zastoju i w zmienionym kształcie jej prace zostały reaktywowane dopiero w styczniu 2006 r. z inicjatywy Andrzeja Dominiczaka. Aktualna działalność Reaktywowana Federacja zaczęła regularnie działać pod zmienioną nazwą - Polska Federacja Humanistyczna. W jej skład wchodzą obecnie: Towarzystwo Humanistyczne Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów Towarzystwo Kultury Świeckiej im. Tadeusza Kotarbińskiego Polskie Stowarzyszenie Wolnomyślicieli im. Kazimierza Łyszczyńskiego Instytut Wydawniczy "Książka i Prasa" - fundacja Z Federacją współpracują ponadto inne organizacje, które nie mają wprawdzie profilu laickiego, lecz jest on częścią ich tożsamości ideowej (np. Towarzystwo Unitariańskie im. Braci Polskich). Jedną z pierwszych inicjatyw odnowionej Federacji były działania zmierzające do wyłonienia alternatywnego (społecznego) rzecznika praw człowieka dla wzmocnienia ochrony praw człowieka i obywatela w Polsce. Reaktywowano też współpracę z Federacją Europejską, czego wyrazem był udział przedstawicieli Polskiej Federacji w dorocznym walnym zgromadzeniu EHF w czerwcu 2006 r. w Toledo. Polska Federacja Humanistyczna nie tworzy odrębnej jednostki organizacyjnej ale stanowi płaszczyznę wymiany doświadczeń oraz współpracy między organizacjami laickimi w Polsce. Przypisy Polskie organizacje społeczne Stowarzyszenia światopoglądowe

565215

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bates%20College

Bates College

Bates College – prywatna wyższa uczelnia (college) powstała w 1855 roku w Lewiston w stanie Maine. Założycielem jej był Oren Burbank Cheney, a obecną nazwę otrzymała ona od nazwiska jednego z jej głównych sponsorów, finansisty i ministra w zarządzie kolonii Maine, Benjamina E. Batesa. Bates przez całe życie łożył na szkołę, a w testamencie zapisał jej swoją bibliotekę i połowę majątku. Była to pierwsza koedukacyjna szkoła wyższa w Nowej Anglii i jedna z pierwszych w USA przyjmująca czarnych studentów. Uczelnia kształci na stopnie naukowe B.A. (Bachelor of Arts) i B.S. (Bachelor of Science). Studiuje na niej około 20 tysięcy osób, a rocznie uczelnię opuszcza ok. 1700 absolwentów. Campus uczelni zajmuje 109 akrów (441,000 m²) Do Bates College uczęszczali m.in. Edmund Muskie, Bryant Gumbel, Robert F. Kennedy, Ella Knowles i John Shea. Przypisy Linki zewnętrzne Oficjalna strona uczelni The Bates Student - gazeta studentów uczelni Uczelnie w Maine

190314

https://pl.wikipedia.org/wiki/Architektura%20secesji

Architektura secesji

Architektura secesji – kierunek w architekturze, który rozwijał się w latach 1890–1925, lecz zasadniczy rozkwit trwał od około 1905. Secesja była rezultatem poszukiwań wyzwolenia formy budynku z czystego naśladownictwa dawnych epok (historyzmu) i wytworzenia nowego stylu. W Polsce secesja przyjęła się nieco wcześniej niż w większości krajów Europy, głównie ze względu na wpływy architektury niemieckiej, austriackiej i francuskiej. Kraje te jako pierwsze wykształciły ten styl, a Polska będąca pod ich wpływem przejęła bardzo szybko nowe trendy, szybciej niż reszta Europy. Szybciej też odeszła od tego stylu na rzecz modernizmu. Nie wykształciła jednak typowego stylu secesji, a budowle z tego okresu przypominają bardziej neobarok. Nazwa Okres secesji w architekturze jest bardzo różnie określany w poszczególnych krajach, jednak nazwano go prawie równocześnie z powstaniem stylu. Popularna w Polsce nazwa secesja, używana także m.in. w Austrii (Sezession) wywodzi się z nazw grup artystycznych: secesji wiedeńskiej i monachijskiej. W Niemczech i krajach skandynawskich używa się raczej nazwy Jugendstil („styl młodzieżowy”), we Francji Art nouveau („nowa sztuka”), w Hiszpanii i Włoszech mówi się o modernismo (nie mylić z modernizmem). W Wielkiej Brytanii nowy styl propagował ruch artystyczny Arts and Crafts. Wszelkie te lokalne prądy dotyczą jednak zasadniczo, oceniając z perspektywy XXI w., jednego zjawiska. Historia Źródła stylu secesyjnego Najwcześniej tendencje do wysublimowania się nowego stylu pojawiły się we Francji, częściowo pod wpływem École des beaux-arts, Viollet-le-Duca. Niektórzy doszukują się źródeł art nouveau w prezentowanej przez niego i przez Anglika Williama Morrisa odmianie neogotyku. Dalszymi czynnikami, które zapoczątkowały rozwój nowej architektury były racjonalistyczne nurty filozoficzne oraz zetknięcie się z japońską grafiką i kaligrafią. Awangardowa dążność do postępu miała podłoże etyczne. Niejednorodność stylistyczna początkowej secesji wywodziła się stąd, że miała ona podłoże intelektualne, a nie formalno-artystyczne. Secesja była owocem kultury swoich czasów. Wykształcenie się stylu na przełomie XIX i XX wieku Ogniska rozwoju architektury secesyjnej wytworzyły się w kilkunastu dużych miastach Europy o tradycjach artystycznych. Secesja szybko staje się modna, a jej elementy pojawiają się w historyzującym budownictwie przełomu XIX i XX w. Schyłek U schyłku drugiej dekady XX w. pojawia się, szczególnie w architekturze domów towarowych, redukcyjna odmiana secesji, w której wielkim przeszkleniom i płaszczyznom towarzyszą stosunkowo proste i rygorystycznie rozmieszczone pilastry, zaś ornament koncentruje się na zwieńczeniu i wejściu do budynku. Po 1918 secesja w architekturze stopniowo zanika, stapiając się z eklektycznym stylem 1920, łączącym w sobie klasycyzm, neobarok i wczesny modernizm. Po I wojnie światowej secesja, która już wcześniej wydawała się przeżytkiem, spotykała się prawie wyłącznie z surową krytyką ze strony ówczesnej awangardy. Wielu architektów, którzy tworzyli początkowo w stylu secesyjnym, stało się radykalnymi zwolennikami funkcjonalizmu. Secesja w porównaniu z innymi stylami była jedynie epizodem w historii architektury, lecz doprowadziła do trwałych przekształceń w pojmowaniu roli architektury i sposobie projektowania. Cechy architektury secesyjnej Secesja stanowiła próbę stworzenia nowego stylu bez odniesienia do historii, lecz wyłącznie na podstawie motywacji estetycznej i natchnienia twórcy. Ten sposób tworzenia spotkał się z silną krytyką wielu współczesnych, podkreślających, że wcześniejsze style powstawały w inny sposób – rzekomo drogą ewolucji wynikającej z czynników środowiskowych. Secesję cechowała forma stosunkowo abstrakcyjna, lecz jednocześnie o bogatej ornamentyce. Poza czołowymi architektami, wyznaczającymi rozwój kierunku, styl ograniczał się zasadniczo do zdobnictwa, sprawy funkcji i konstrukcji pozostawiając inżynierom budowlanym. Szczególnie jest to widoczne w budownictwie mieszkaniowym, gdzie rozwiązania urbanistyczne i rzuty mieszkań pozostały zgodne z praktyką XIX w. Budynki użyteczności publicznej, choć wykazujące się innowacyjnością, korzystały z wątków romantycznych i elementów zarówno neoromańskich, jak i neogotyckich. Respekt wobec natury przejawiał się w ornamencie i strukturze budynku. Ornament secesyjny miał nie tylko podkreślać konstrukcję i tektonikę budynku, lecz także stanowił symboliczne przedstawienie jego funkcji. Wśród ornamentyki secesyjnej pojawiają się stylizowane formy roślinne, postacie i maski długowłosych kobiet, formy przypominające niekiedy draperie lub skórę, reliefy wypełniają niekiedy całą powierzchnię ścian zewnętrznych. Elewacje posiadają ciągłą i płynnie przechodzącą powierzchnię, widoczne jest zamiłowanie do miękkich i krzywych linii i wyobleń. Ornament obejmuje także detale wykończenia budynku, takie jak klamki czy balustrady schodów. Wybrani przedstawiciele secesji Obiekty secesyjne w Polsce kamienica „Pod Żabami” w Bielsku-Białej IV Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego w Bytomiu Teatr im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie (wnętrza) dom „Pod Globusem” w Krakowie willa „Anna” w Konstancinie przy ul. Stefana Żeromskiego 10 kawiarnia „Jama Michalika” w Krakowie bazylika św. Franciszka z Asyżu w Krakowie Gmachu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie Stary Teatr w Krakowie Dom handlowy Smechela i Rösnera w Łodzi Dom bankowy Wilhelma Landaua w Łodzi Gmach Domu Bankowego Wilhelma Landaua w Warszawie Szkoła Zgromadzenia Kupców w Łodzi Kamienica Oszera Kohna w Łodzi Willa Leona Rappaporta w Łodzi Kamienica Schychtów w Łodzi Kamienica Zygmunta Dejczmana w Łodzi Mauzoleum Izraela Poznańskiego w Łodzi Willa Leopolda Kindermanna w Łodzi Dworzec Główny w Nowym Sączu Muzeum Mazowieckie w Płocku (zbiory we wnętrzach) Kamienica przy ul. Roosevelta 5 w Poznaniu Sanatorium w Trzebiechowie z wnętrzami, które zaprojektował Henry van de Velde Pomnik Fryderyka Chopina w Warszawie Kamienica Tołwińskiego przy ul. Służewskiej 3 w Warszawie (nie istnieje) Kamienica Spokornego w Al.Ujazdowskich 19 w Warszawie (nie istnieje) Dom Handlowy firmy "Schlesinger und Grünbaum" przy ul. Rzeźniczej 32-33 we Wrocławiu Dom Handlowy Braci Barasch we Wrocławiu (przebudowany) Kaplica Hulimków z 1900 r. w Mycowie koło Hrubieszowa, proj. Władysław Sadłowski Kamienica Maxa Zweiningera w Bydgoszczy (1902, Karl Bergner) Kamienica Eduarda Schulza w Bydgoszczy (1905, Rudolf Kern) Kamienica przy ul. Augusta Cieszkowskiego 1 w Bydgoszczy (1904, Paul Böhm) Kamienica Rudolfa Kerna w Bydgoszczy (1904) Kamienica Augusta Mentzla w Bydgoszczy (1909) Kamienica przy ul. Augusta Cieszkowskiego 3 w Bydgoszczy (1904) Kamienica Cieszkowskiego 9 w Bydgoszczy (1902) Kamienica Cieszkowskiego 13-15 w Bydgoszczy (1903, Fritz Weidner) Kamienica przy Al. Mickiewicza 9 w Bydgoszczy (1906) Willa przy ul. Lipowej 9 w Sopocie (1904, August Schmidtke) Zobacz też historia architektury sztuka secesji Sieć Europejskich Miast Secesyjnych Bibliografia Peter Gössel, Gabriele Leuthäuser, Architektur des 20. Jahrhunderts, Kolonia 1994, Frank Russell, Architektur des Jugendstils. Die Überwindung des Historismus in Europa und Nordamerika, Stuttgart, 1981, M. Wallis, 1974: Secesja. Wydanie II. Wydawnictwo Arkady, Warszawa. Pozostała literatura Barbara Banaś, Leszek Szurkowski, Secesja wrocławska, CO-LIBROS, Wrocław 2009 Maciej Gutowski, Bartłomiej Gutowski, Architektura secesyjna w Galicji, Warszawa 2001 Bartłomiej Gutowski, Secesja w architekturze Przemyśla, Przemyśl 2007 Linki zewnętrzne muzeumsecesji.pl – Architektura secesyjna w Polsce – Architektura secesyjna w Przemyślu lartnouveau.com art1900.info Architektura około 1900 roku w Polsce oraz Europie Secesji, architektura

565216

https://pl.wikipedia.org/wiki/A%20quartz%20bead

A quartz bead

A quartz bead (Kwarcowy paciorek) – drugi, po Wiśni, komiks internetowy autorstwa Konrada Okońskiego. Komiks zaczął się ukazywać 13 października 2006. Jest wykonany techniką akwareli i utrzymany w kolorystyce sepii, chociaż używane są także inne kolory: szary łamiący monotonię sepiowej strony, błękitny dla magii i czerwony dla magii demonów, o czym sam autor wspomina w filmie "Not Safe For Worms#1 - pierwszy odcinek, proces rysowania", który zamieścił na swoim oficjalnym kanale na YouTube. Dostępny jest w dwóch wersjach językowych – polskiej i angielskiej. Opis fabuły Młoda dziewczyna imieniem Raina przybywa do pewnego miasteczka, aby objąć w posiadanie tajemniczy Dom Strażnika, do którego klucz dostała od nieznanego jej mężczyzny. Poznaje swojego nowego sąsiada (Szymon) oraz dziwnych ludzi, chcących ją doprowadzić do "swojego pana". Dowiaduje się, że miasto jest zbudowane wokół źródła energii, co pozwala ludziom podnosić swoje umiejętności na poziom magii. Tymczasem zaczyna interesować się nią coraz więcej osób, najczęściej mających wrogie zamiary. Postacie Raina – główna bohaterka komiksu. Nie wiadomo skąd przybyła, wiadomo tylko że ma za sobą pobyt w domu dziecka i ciężki przypadek schizofrenii (herbata jest elementem jej terapii). Jej partnerem jest żywy cień – Don Quijote. Raina ma kilka cech szczególnych – różnokolorowe oczy, tatuaż i ciemniejsze pasmo włosów. Jest ironiczna i uważa wizytę w mieście za dobrą zabawę – do czasu spotkania z Lordem Amadeuszem. Don Quijote – partner Rainy jest właściwie jej cieniem. Nie wiadomo, czemu żyje, ani dlaczego obrał sobie główną bohaterkę za swoją Dulcyneę. Potrafi przybierać dowolną fizyczną formę. Grajek – naprawdę ma na imię Szymon. Sąsiad Rainy jest miłośnikiem muzyki, a jego dom jest pełen instrumentów. To on opisuje Rainie sytuację w mieście. Wydobywając odpowiedni dźwięk z instrumentów potrafi dokonywać niesamowitych rzeczy. Zna zarówno Amadeusza, jak i Tybalda – podobno niegdyś był gorszy niż oni razem wzięci. Lord Amadeusz – jeden z dwóch lordów miasta. Czystej krwi demon. Ma własnego ochroniarza, Furię. Silny i bogaty, ale zawsze uprzejmy. Zaprosił Rainę do siebie, by zdobyć jej zaufanie, niestety spotkanie przerwały "odwiedziny" Baldwina. Wie, że Grajek zamierza zmusić go do pogodzenia się z Tybaldem, aby bronić miasta przed Baldwinem. Lord Tybald – "dobry" lord miasta. Jego sługami są Białe Szale, którzy pilnują, aby magia nie została użyta w złym celu. Mimo to powitał Rainę posyłając za nią oddział swoich sług, których Furia i Amadeusz nazywają "psami". Nie pojawił się w komiksie, albowiem został zabity przez Baldwina. Baldwin – wygnaniec sprzed dziesięciu lat powrócił do miasta wraz ze swą mechaniczną służbą. Jego spotkanie po latach z Amadeuszem (był wówczas widoczny na monitorze robota) zakończyło się spektakularną eksplozją i uszkodzeniem pałacu Amadeusza. Wkrótce potem okazało się, że pokonał lorda Tybalda i zajął jego miejsce. Furia – bardzo potężny ochroniarz Amadeusza. Nosi ogromne miecze, zaklęte do postaci małych kulek. Jego siła i zwinność pozwoliły mu wygrać z robotem nasłanym przez Baldwina. Ma zwyczaj skrywać swą twarz za maskami. Jest dobrze wychowany i zawsze dba o honor swojego gospodarza. Psy – nazywani Białymi Szalami, są ludźmi na usługach Tybalda. Według autora, w zamian za posłuszeństwo otrzymują trochę mocy magicznej. Jeden z nich, Nail, zlekceważył Furię i niemalże zginął. Ich druga nazwa wywodzi się od noszonych przez nich szali. Teoretycznie organizacja istnieje aby pilnować porządku w mieście Roboty – Nie wiemy o nich zbyt wiele. Służą Baldawinowi i są obdarzone sztuczną inteligencją. Część z nich, miało na celu wyeliminowanie osób, potrafiących władać magią. Saul i Oriole – dwójka nowych bohaterów. Saul jest dorosłym rysownikiem, który, ku swemu zaskoczeniu, nie może narysować Rainy, dlatego chce poznać jej sekret. Rysując, potrafi np. odtwarzać zniszczone przedmioty czy całe budynki. Oriole jest małą dziewczynką o niesamowitej sile i zwinności. Jej stosunki z Rainą są co najmniej chłodne. Saul szkoli ją w sztukach walki. Lyonesse – bardzo chuda dziewczyna, która ratuje Rainę z opresji, a po odejściu Grajka pojawia się w domu Amadeusza (prawdopodobnie służy mu). Ma zręczne ręce i potrafi stawać się niewidoczna w mroku. Zobacz też Wiśnia (komiks internetowy) Przypisy Linki zewnętrzne , wspólna z Wiśnia Artykuł o komiksie w "Esensji" Komiksy internetowe

190323

https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr%20Kubatkin

Piotr Kubatkin

Piotr (Nikołajewicz) Kubatkin (ros. Пётр Николаевич Кубаткин, ur. w listopadzie 1907 we wsi Kolbierowski Rudnik w ówczesnej guberni jelizawetgradzkiej (obecnie obwód kirowohradzki), zm. 27 października 1950) – generał porucznik, oficer radzieckich organów bezpieczeństwa i wywiadu, m.in. od czerwca do września 1946 roku szef I Zarządu (wywiad zagraniczny) Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR. Życiorys Zanim wstąpił do organów bezpieczeństwa, od 1921 do 1927 roku pracował w kopalni, następnie od 1927 do 1929 roku działał w Komsomole. Do organów bezpieczeństwa wstąpił we wrześniu 1929 i do 1932 służył w pogranicznych wojskach (PO) przy Zjednoczonym Państwowym Zarządzie Politycznym (OGPU). Następnie od 1932 do 1937 roku służył w oddziałach wojsk OGPU (od 1934 Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego) obwodu odeskiego. 22 marca 1936 mianowany młodszym porucznikiem bezpieczeństwa państwowego. W 1937 roku ukończył główną szkołę Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych i rozpoczął pracę w centralnych organach NKWD ZSRR; od 25 lipca 1938 porucznik, od 4 kwietnia 1939 starszy porucznik, a od 13 czerwca 1939 starszy major bezpieczeństwa państwowego. W 1939 roku sekretarz Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego NKWD, a w latach 1939–1941 stał na czele zarządu bezpieczeństwa państwowego obwodu moskiewskiego, zaś od sierpnia 1941 do 1946 roku, obwodu leningradzkiego (Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego-Ludowego Komisariatu Bezpieczeństwa Państwowego) (od 31 lipca do 23 sierpnia 1941 szef 3 Wydziału Specjalnego NKWD ZSRR), od 14 lutego 1943 komisarz bezpieczeństwa państwowego III rangi, a od 9 lipca 1945 generał porucznik. Następnie w lipcu 1946 zastąpił na stanowisku szefa I Zarządu (wywiad) Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego, majora bezpieczeństwa państwowego Pawła Fitina. Od września 1946 do 1949 roku pełnił służbę szefa MGB obwodu charkowskiego. 23 lipca 1949 roku aresztowany w związku z tzw. sprawą leningradzką, 27 października 1950 skazany na śmierć przez Wojskowe Kolegium Sądu Najwyższego ZSRR pod zarzutem udziału w kontrrewolucyjnej organizacji destrukcyjnej i rozstrzelany. Jego prochy złożono na Cmentarzu Dońskim. 26 maja 1954 został pośmiertnie zrehabilitowany. Odznaczenia Order Lenina (5 sierpnia 1944) Order Czerwonego Sztandaru (26 kwietnia 1940) Order Kutuzowa I klasy (29 lipca 1945) Order Kutuzowa II klasy (21 kwietnia 1945) Order Czerwonego Sztandaru Pracy (20 września 1943) Order Czerwonej Gwiazdy (dwukrotnie – 18 maja 1942 i 3 listopada 1944) Medal za długoletnią służbę w NKWD I 3 inne medale. Bibliografia Nikita Pietrow, Psy Stalina, Warszawa 2012. http://www.hrono.ru/biograf/bio_k/kubatkin.php (ros.) http://www.sakharov-center.ru/asfcd/martirolog/?t=page&id=9523 (ros.) https://web.archive.org/web/20130807223633/http://svr.gov.ru/history/kubatkin.htm (ros.) http://shieldandsword.mozohin.ru/personnel/kubatkin_p_n.htm (ros.) http://nekropole.info/ru/Petr-Kubatkin (ros.) Przewodnik po historii Partii Komunistycznej i ZSRR (ros.) Radzieccy generałowie porucznicy Komisarze bezpieczeństwa państwowego III rangi Odznaczeni Orderem Czerwonego Sztandaru Odznaczeni Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy Odznaczeni Orderem Czerwonej Gwiazdy Odznaczeni Orderem Kutuzowa Odznaczeni Orderem Lenina Pochowani na Cmentarzu Dońskim w Moskwie Straceni przez organa ZSRR Straceni przez rozstrzelanie Urodzeni w 1907 Zmarli w 1950

565224

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wr%C3%B3blewscy%20herbu%20%C5%9Alepowron

Wróblewscy herbu Ślepowron

Wróblewski herbu Ślepowron – polski ród szlachecki pieczętujący się herbem Ślepowron, wywodzący się z północnego Mazowsza, Wilna, także tureckiego pochodzenia z Ordy Najmańskiej, będącej jednym z plemion imperium Dżyngis Chana (według herbarza Dziadulewicza). Herb Ślepowron poszczególnych wymienionych rodzin Wróblewskich różnił się szczegółami w swym wyglądzie. Herb: Wróblewski I, herbu Ślepowron odmieniony – brak dostępu do opisu i wyglądu – linia mazowiecka z ziemi ciechanowskiej. Herb: Wróblewski II, herbu Ślepowron odmieniony – linia mazowiecka z ziemi ciechanowskiej. W polu błękitnym kruk czarny, trzymający w dziobie pierścień z rubinem, siedzący na łuku napiętym brązowym z tej samej barwy strzałą skierowaną do góry. Na hełmie korona szlachecka, w klejnocie trzy strusie pióra złote. Labry błękitne, podbicie barwy niewiadomej. Nazwisko Wróblewski noszą też inne rodziny szlacheckie, pieczętujące się takimi herbami jak Lis, Gierałt, Jastrzębiec, Korwin, Krzywda, Lubicz, Roch II, Zabawa, Śleporod. Historia Istniało kilka linii Wróblewskich herbu Ślepowron, gdzie herb różnił się szczegółami, a mianowicie linie: mazowiecka, wileńska, tatarska. Według herbarza Niesieckiego, Wróblewscy h. Ślepowron zamieszkiwali również dawne województwo płockie, podlaskie, a także mścisławskie. Linia mazowiecka Linia mazowiecka wywodzi się z północnego Mazowsza, powiatu mławskiego – gminy Radzanów oraz powiatu ciechanowskiego – gmina Gołymin Ośrodek. Linia tatarsko-polska Linia tatarsko-polska wywodzi się z Ordy Najmańskiej, jednego z plemion Złotej Ordy, które wskutek rozkładu imperium i walk dynastycznych osiedliło się w Rzeczypospolitej. Orda Najmańska pod dowództwem Najman-bega (księcia Najmanów) brała udział w bitwie grunwaldzkiej. Według herbarza Dziadulewicza potomkowie linii tatarskiej osiedlili się w miejscowościach Sorok Tatary (Czterdziestu Tatarów) i Rudominy, znajdujących się w powiecie wileńskim, herbarz podaje, że jednym z ostatnich niechrześcijańskich przodków linii tatarskiej wyznania muzułmańskiego był mułła w Sorok Tatarach w XVI wieku, natomiast w XVIII i XIX wieku jeśli nie wymarli, byli już chrześcijanami. Linia wileńska Linia wileńska, pieczętując się herbem Ślepowron odmienionym. Za protoplastę tej linii uznaje się Bazylego Łukasza Wróblewskiego. Początkowo Bazyli wraz z braćmi mieszkał w okolicach Kołomyi na Pokuciu, jednak z czasem Bazyli oraz jego potomkowie postanowili przenieść się do Wilna i jego okolic. Niektórzy z potomków tej linii zamieszkiwali centralną i południową Polskę, głównie w okolicach Krakowa i Łodzi. Z tej gałęzi wywodzą się m.in.: Walery Antoni Wróblewski, jeden z dowódców powstania styczniowego i Komuny Paryskiej, Tadeusz Wróblewski, prawnik oraz założyciel Biblioteki Wróblewskich w Wilnie, Augustyn Wróblewski, biochemik, Linia z Pokucia Linia z Pokucia wywodzi się od Józefa Wróblewskiego, który był bratem Bazylego, protoplasty linii wileńskiej. Józef mieszkał w okolicach Kołomyi na Pokuciu pod koniec XVIII wieku, a pierwszą osobą z tej rodziny, która się tam osiedliła, był ich przodek Łukasz Wróblewski herbu Ślepowron. Osiadł on tam w czasach wojen z Kozakami w połowie XVII w. Potomkami Józefa Wróblewskiego byli tarnowianie – Walerian Wróblewski, profesor gimnazjalny, oraz jego córka, Wanda Wróblewska-Składzień, dr prawa UJ, mecenas, komendantka WSK AK Okr. Tarnów, porucznik AK. Wróblewscy z Pokucia i Kołomyi wchodziła w związki małżeńskie z Owadowskimi, Raytarowskim, Marcinowskimi, Zaleskimi, Chrzanowskimi, Święcickimi, Piskozubami. Potomkami Jana Wróblewskiego herbu Ślepowron był m.in. Stanisław Wróblewski, generał II RP, oraz Jan Karol Wróblewski, również generał II RP, urodzony w 1871 roku w Radowcach na Bukowinie. Przypisy Bibliografia St. Dziadulewicz, Herbarz rodzin tatarskich w Polsce, Polski Antykwarjat Naukowy H. Wildera, Wilno 1929. !

190325

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81ysobyki

Łysobyki

Łysobyki – wieś sołecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie wołomińskim, w gminie Tłuszcz. W 2011 roku wieś miała 186 mieszkańców. Historia W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego. Przypisy Linki zewnętrzne Tłuszcz (gmina)

565225

https://pl.wikipedia.org/wiki/Chrystian%20Brunszwicki

Chrystian Brunszwicki

Chrystian Młodszy (ur. 20 września 1599, zm. 16 czerwca 1626) – książę Brunszwiku-Lüneburga, administrator diecezji Halberstadt (1616-1623), był niemieckim wodzem sił protestanckich podczas wojny trzydziestoletniej. Zdobył sobie sławę wyjątkowego fanatyka religijnego. Życie Chrystian urodził się w Groningen jako trzeci syn Henryka Juliusza, księcia Brunszwiku-Lüneburga. Po śmierci ojca wychowywany był przez brata swej matki, króla Danii Chrystiana IV, a następnie wstąpił na uniwersytet w Helmstedt. W 1616 zmarł jego brat Rudolf, biskup Halberstedt. Chrystian został wybrany na jego następcę. Nowa pozycja dostarczyła mu koniecznych środków finansowych dla rozpoczęcia kariery wojskowej. W 1621 Chrystian dołączył do armii Maurycego Orańskiego i walczył w Niderlandach przeciw armii hiszpańskiej. Później wystawił swą własną armię i przyłączył się do elektora Palatynatu Fryderyka V. Stoczył trzy bitwy: pod Höchst (1622), pod Fleurus (1622) i pod Stadtlohn (1623). Brał udział w licznych grabieżach i pożarach od granicy francusko-niemieckiej po Niderlandy. Chrystian w pierwszych dwóch bitwach walczył wspólnie z Mansfeldem. Poniósł dwie porażki w starciu w siłami dowodzonymi przez hrabiego Johana von Tilly: pod Höchst i pod Stadtlohn. Głównym sukcesem Chrystiana była bitwa pod Fleurus, gdzie jego czyny doprowadziły do uwolnienia protestanckiej twierdzy Bergen op Zoom. Uwielbiający walkę kawaleryjską Chrystian zyskał sobie reputację wodza gwałtownego i okrutnego, szczególnie przeciwko kościołowi katolickiemu. Jego katoliccy przeciwnicy jego nazwali go der Tolle (szalony). Chrystian zmarł w 1626 bezdzietnie z ran zadanych mu w bitwie. Kampania 1622-23 W 1621 Chrystian należał do ludzi którzy wciąż popierali elektora Palatynatu Fryderyka V, znanego królem zimowym, panującego w Czechach do bitwy na Białej Górze. Fryderyk nadal był liderem protestanckiego oporu, mającego swe korzenie w stłumionym Czeskim Powstaniu z 1618. Co przyciągnęło Chrystiana do walki jest sprawą dyskusyjną, lecz może to mieć coś wspólnego z faktem, że jeszcze przed kampanią oznajmił rycerską miłość dla żony Fryderyka V Elżbiety, córki króla Anglii Jakuba I, a który w tym momencie wojny wysłał kilka tysięcy żołnierzy pod wodzą Horacego Vere’a do Palatynatu. W końcu 1621 powiększył swą armię do 10 tys. żołnierzy, z którymi przezimował w Westfalii, zagarniając wielkie skarby z diecezji biskupstwa Münster i Paderborn. Działania wojenne Chrystiana zaczęły się w 1622 gdy Ernst von Mansfeld zaczął organizować swe siły i wyrażał zainteresowanie w połączeniu swych sił z wojskami Chrystiana, szczególnie gdy jego sojusznik margrabia badeński Jerzy Fryderyk doznał ciężkiej klęski w bitwie pod Wimpfen. Razem z Mansfeldem zostali dopadnięci pod Höchst 22 czerwca 1622, i chociaż Chrystian został zdecydowanie pobity, zdołał jednak ujść z większością swojej armii pomimo tego, że przeprawiać się musiał przez rzekę pod zmasowanym ogniem, gdzie stracił wszystkie tabory. Nowo utworzona armia protestancka wkroczyła do Alzacji, opuszczając Heidelberg, stolicę Palatynatu, by w sierpniu 1622 wpaść na hrabiego von Tilly, co zdecydowało o zakończeniu udziału w wojnie elektora Fryderyka V. Po splądrowaniu i spustoszeniu Alzacji, Chrystian z Mansfeldem przesunęli swe siły na północ do księstwa Lotaryngii, a dowiedziawszy się o oblężeniu twierdzy Bergen op Zoom przez armię Tilly’ego, ruszyli na odsiecz. Po drodze zmuszeni zostali do walki pod Fleurus (29 sierpnia 1622) i w środku bitwy, Chrystian zademonstrował swoją dobrze znaną odwagę i nieugiętość, prowadząc 4 nieudane szarże kawalerii na hiszpańskie linie dowodzone przez de Córdobę. Na koniec doszło do piątej szarży, w której protestanccy jeźdźcy przełamali Hiszpanów i otworzyli drogę dla protestanckiej odsieczy twierdzy Bergen op Zoom, której oblężenie zakończyło się w październiku. Stało się to kosztem większości piechoty Chrystiana i jego ramienia. Tuż po tym zwycięstwie, Chrystian spędził zimę 1622-1623 w hiszpańskich Niderlandach wypoczywając i powiększając swą armię do stanu 15000 żołnierzy wiosną 1623. Wiosna 1623 widziała plan pomiędzy Chrystianem, Mansfeldem i wodzem węgierskim Gaborem Bethlenem, oraz jego sojusznikiem hrabią Thurn, mający na celu odzyskanie Czech dla Protestantów. Kampania kulała od samego początku, gdy hrabia von Tilly otrzymał wiadomości o ruchach wojsk i zajął pozycje w Dolnej Saksonii, przechwytując raporty idące od Mansfelda do Chrystiana i informujące o kłopotach finansowych Mansfelda, który nie miał czym płacić swojej armii. Opuszczony Chrystian został sam na północy, ponownie w obliczu przeciwnika znacznie przewyższającego go liczebnością swych wojsk. Do tego armia Tilly’ego była lepiej wyszkolona i zdyscyplinowana, podczas gdy Chrystian miał wielu żołnierzy ze świeżych zaciągów, jakich dokonywał przez ostatnie miesiące. Chrystian postanowił wycofać się i schronić w Zjednoczonych Prowincjach. Jednak został prześcignięty i wymanewrowany na 10 mil przed granicą holenderską. Pomimo swej osobistej dzielności został zdecydowanie pobity w bitwie pod Stadtlohn 6 sierpnia 1623. Stracił całą swą armię (z 15 tys. ludzi zostało u jedynie 2 tys.). Załamany, uciekł z resztkami swojej armii do Hagi. Porażka i śmierć Porażka Chrystiana oznaczała koniec Okresu Palatynackiego wojny trzydziestoletniej, i w ogóle koniec protestanckiej rebelii. Trzy dni po bitwie pod Stadtlohn, Fryderyk V podpisał rozejm z cesarzem Ferdynandem II, kończąc dotychczasowy opór przeciw nadchodzącej dominacji katolicyzmu na obszarze Świętego Cesarstwa. Mansfeld wkrótce potem rozpuścił swą armię nad Renem, której członkowie udali się potem na służbę do armii duńskiej, holenderskiej i angielskiej. Wkrótce Chrystian, Mansfeld i król Danii Chrystiana IV ułożyli nowy plan. Chrystian z Mansfeldem przenieśli się z Holandii do Danii, gdzie Chrystian otrzymał poważne wsparcie finansowe. Wkrótce otrzymał rozkaz wymarszu do Nadrenii, lecz gdy podjął się nowej misji szybko został zahamowany przez Tilly’ego w Hesse. Zamiast walczyć, postanowił się wycofać. Ciężko raniony na początku kampanii, zmarł w Wolfenbüttel 16 czerwca 1626 w wieku 26 lat. Linki zewnętrzne Allgemeine Deutsche Biographie, vol. 4, p. 677-683 Wojskowi Świętego Cesarstwa Rzymskiego Odznaczeni Orderem Podwiązki Uczestnicy wojny trzydziestoletniej (strona protestancka) Urodzeni w 1599 Zmarli w 1626 Biskupi Halberstadt Ludzie urodzeni w Groningen

190329

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sojuz%20TM-5

Sojuz TM-5

Sojuz TM-5 – radziecki załogowy lot kosmiczny, stanowiący piątą ekspedycję na stację kosmiczna Mir w ramach programu Interkosmos. Aleksandyr Aleksandrow został pierwszym Bułgarem na pokładzie radzieckiej stacji kosmicznej (misja Sojuz 33 nie zdołała zacumować do stacji Salut 6). Przebieg misji Lot bułgarskiego kosmonauty w programie Interkosmos przebiegł według jawnego scenariusza. Aleksandr Aleksandrow 37-letni major lotnictwa, dziewięć lat wcześniej był rezerwowym innego kosmonauty Georgija Iwanowa, któremu nie udało się zrealizować w całości programu lotu. W czasie pobytu na stacji kosmicznej Mir kosmonauta bułgarski przeprowadził czterdzieści doświadczeń, posługując się dziewięcioma urządzeniami przygotowanymi przez specjalistów z Bułgarii. Oprócz aparatury naukowe-badawczej, w tym przeznaczonej do teledetekcji, również żywność zabrana na pokład trzyosobowego Sojuza pochodziła z Bułgarii. Przygotowano ją w Centralnym Laboratorium Kriobiologii i Liofilizacji w Sofii. Powrót nastąpił 17 września 1988 roku w statku Sojuz TM-4. Start misji przyspieszono o dwa tygodnie, aby poprawić warunki oświetleniowe dla eksperymentu astronomicznego Rożen. 5 września Władimir Lachow i Abdul Ahad Mohmand odłączyli się od stacji, odrzucili moduł orbitalny Sojuza i rozpoczęli przygotowania do wejścia w atmosferę nie wiedząc, że komputer pokładowy uruchomił oprogramowanie dokowania dla bułgarskiej misji z czerwca. Nie doszło do odpalenia w wyznaczonym czasie silników hamujących, gdyż podczerwony czujnik horyzontu nie mógł potwierdzić, że statek osiągnął właściwe położenie. Siedem minut po przewidzianym czasie czujnik poinformował o prawidłowym położeniu kapsuły i komputer pokładowy uruchomił silnik, lecz Lachow wyłączył go po trzech sekundach. Drugie odpalenie silnika trzy godziny później trwało tylko sześć sekund. Lachow natychmiast spróbował ręcznie sprowadzić statek z orbity, lecz komputer wyłączył silnik po 60 sekundach. Kosmonauci zostali zmuszeni do pozostania na orbicie przez kolejną dobę w ciasnym pomieszczeniu, z minimalnymi zapasami wody i żywności i bez żadnych instalacji sanitarnych. Nie byli w stanie powrócić na Mir, nawet gdyby posiadali dostateczne zapasy paliwa, gdyż system dokujący odrzucili wraz z modułem orbitalnym. Kapsuła powróciła ostatecznie na Ziemię 7 września. Od tej pory moduł orbitalny był odrzucany dopiero po udanym odpaleniu silników hamujących, tak jak to robiono podczas lotów kapsuł drugiej generacji. Przypisy Linki zewnętrzne Sojuz TM-5 na stronie Spacefacts Interkosmos Program Sojuz Załogowe loty kosmiczne w 1988

190330

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamionka%20%28powiat%20lubartowski%29

Kamionka (powiat lubartowski)

Kamionka – miasto w Polsce, położone w województwie lubelskim, w powiecie lubartowskim, na Wysoczyźnie Lubartowskiej. Siedziba miejsko-wiejskiej gminy Kamionka. Leży w historycznej Małopolsce, w ziemi lubelskiej. Prywatne miasto szlacheckie, lokowane ok. 1450–1458. W drugiej połowie XVI wieku Kamionka leżała w powiecie lubelskim, w województwie lubelskim. Prawa miejskie utraciła 13 stycznia 1870 r.. Miejscowość uzyskała ponownie status miasta 1 stycznia 2021 r.. 1874–1954 siedziba gminy Kamionka, 1954–1972 gromady Kamionka, a od 1973 ponownie gminy Kamionka. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa lubelskiego. Historia Najstarsza zachowana wzmianka o mieście Camon’ka pochodzi z 1415 roku. W 1450 r. Jan z Oleśnicy za zgodą króla Kazimierza IV Jagiellończyka przekształcił system prawny miasta z prawa polskiego na niemieckie, co bardzo poprawiło sytuację ekonomiczną i prawną mieszkańców. W 1656 r. Kamionka została splądrowana i spalona przez wojska szwedzkie. Wtedy straciła m.in. dawne przywileje królewskie. Jacek Michałowski – ówczesny właściciel, starosta krzepicki, przywilejem Jana II Kazimierza z 1659 r. przywrócił miastu prawo magdeburskie. Nękające miasteczko epidemie zdziesiątkowały ludność, a pożary w 1806 i 1845 r. zniszczyły jego zabudowania. Powstanie styczniowe było dla miasta wielkim ciosem: wielu mieszkańców zginęło w bitwach i potyczkach, wielu innych aresztowano i wywieziono na Syberię. 13 stycznia 1870 r. pozbawiono Kamionkę praw miejskich. Otrzymała status osady i stała się siedzibą gminy. 27 stycznia 2020 roku, Radni Rady Gminy Kamionka podjęli uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych, w przedmiocie odzyskania praw miejskich przez Kamionkę, które zakończyły się 16 marca 2020. 72,04% głosujących opowiedziało się za odzyskaniem praw miejskich, 12,73% przeciw, 14,60% wstrzymało się od głosu, 0,63% głosów nieważnych. Kamionka uzyskała ponownie status miasta 1 stycznia 2021 r. Zabytki Kościół parafialny pod wezwaniem św. św. Piotra i Pawła – murowany kościół wzniesiony pod koniec XV w. lub początku XVI, najstarszy w powiecie lubartowskim, należy do najstarszych w województwie lubelskim. Zachował swoją gotycką bryłę, przez co na Lubelszczyźnie jest unikatem. Kaplica grobowa rodziny Weyssenhoffów z 1848 Zabytkowe domy mieszkalne i budynki gospodarskie Cmentarz rzymskokatolicki: kaplica grobowa rodziny Zamoyskich z lat 1890–1893 oraz zabytkowe nagrobki Cmentarz żydowski Zobacz też Kozłowiecki Park Krajobrazowy Przypisy Linki zewnętrzne Miasta w województwie lubelskim Miasta w Polsce lokowane w XV wieku Prywatne miasta szlacheckie I Rzeczypospolitej (województwo lubelskie)

565227

https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef%20Bartosik

Józef Bartosik

Józef Czesław Bartosik (ur. 20 lipca 1917 w Topoli Wielkiej k. Ostrowa Wielkopolskiego, zm. 14 stycznia 2008 w Anglii) – polski kapitan marynarki i brytyjski kontradmirał (Rear-Admiral). W latach 1938–1946 służył w polskiej Marynarce Wojennej jako morski oficer pokładowy. Podczas II wojny światowej był oficerem artylerii na niszczycielach i krążowniku ORP „Conrad”. Po wojnie przyjęto go do Royal Navy, w której dowodził m.in. 5 Eskadrą Fregat i niszczycielem rakietowym HMS "London". Karierę zakończył w 1969 roku na stanowisku zastępcy szefa Sztabu Operacyjnego Sił Morskich (Naval Staff Operations). Służba wojskowa W 1935 roku został przyjęty na Wydział Morski Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu, który ukończył w 1938 roku z pierwszą lokatą i otrzymał promocję na stopień podporucznika marynarki ze starszeństwem od 1 października 1938. Następnie odbył kurs aplikacyjny i w połowie 1939 roku wyznaczono go oficerem wachtowym na szkunerze szkolnym ORP „Iskra”. Podczas kampanii wrześniowej uczestniczył w rejsie tego okrętu na Morzu Śródziemnym. Po wyokrętowaniu załogi w Maroku przebywał w Oddziale Wydzielonym Marynarki Wojennej we Francji, a następnie w Rezerwowej Grupie Oficerów na okręcie-bazie ORP „Gdynia” w Wielkiej Brytanii. W 1940 roku został wyznaczony na oficera wachtowego i p.o. II oficera artylerii niszczyciela ORP „Błyskawica”. W pierwszej załodze niszczyciela ORP „Garland” był oficerem wachtowym, a później II oficerem artylerii. W międzyczasie czasowo pełnił obowiązki I oficera artylerii. Po awansie na porucznika marynarki w 1941 roku objął funkcję I oficera artylerii. Na pokładzie ORP „Garland” brał udział w działaniach na Morzu Śródziemnym i rajdzie na Spitsbergen, a także w konwojach arktycznych, atlantyckich, islandzkich i śródziemnomorskich. W 1942 roku został oficerem flagowym szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej. Od 1943 roku służył na ORP „Błyskawica” jako I oficer artylerii i uczestniczył w operacji „Neptune”. W 1944 roku otrzymał stopień kapitana marynarki i powrócił do Kierownictwa Marynarki Wojennej na stanowisko oficera flagowego. W 1945 roku był I oficerem artylerii krążownika ORP „Conrad”. Po zakończeniu działań wojennych, pod koniec 1945 wyraził chęć powrotu do Polski. Wraz z kmdr. Stanisławem Dzienisiewiczem i kmdr. ppor. Borysem Karnickim wszedł w skład delegacji wybranej przez oficerów PMW do prowadzenia rozmów z KMW na temat warunków powrotu marynarzy na statkach do kraju. Trzej oficerowie opracowali sześcioczęściowy dokument pt. „Postawa Marynarki Wojennej wobec zagadnienia powrotu do kraju”, który był apelem dotyczący kwestii powrotu do ojczyzny. Zawierał m.in. zgodę marynarzy na powrót, zwracał uwagę na potrzeby zniszczonego wojną kraju, protest wobec niedoinformowania przez KMW marynarzy znajdujących się w Wielkiej Brytanii. Jednak ostatecznie Bartosik, na początku 1946 roku jako pierwszy z trójki zrezygnował z zamiaru powrotu i pozostał w Wielkiej Brytanii. W 1946 roku wydał w Londynie książkę pt. „Wierny Okręt”, w której wspominał służbę czasu wojny, zwłaszcza na pokładzie Garlanda. 2 lata później książkę wydano w Polsce. W Royal Navy W kwietniu 1948 jako jeden z zaledwie trzech oficerów spośród setek polskich ochotników został przyjęty do Królewskiej Marynarki Wojennej, po czym skierowany do służby w zespołach okrętów eskortowych. W późniejszym czasie ukończył kurs sztabowy. W czerwcu 1952 został promowany na komandora podporucznika (Commander), w 1957 komandora (Captain). W latach 1955–1956 był dowódcą fregaty HMS „Comus”, a w latach 1960–1961 dowodził 5 Eskadrą Fregat i jednocześnie fregatą HMS „Scarborough”. Następnie pełnił funkcję dowódcy Bazy Lotniczej HMS „Culdrose”. W 1964 roku objął stanowisko dowódcy nowoczesnego niszczyciela rakietowego HMS „London”. W 1966 roku awansowany został do stopnia Rear Admiral (kontradmirała). Był pierwszym i jedynym Polakiem w historii brytyjskiej marynarki wojennej, który uzyskał rangę admiralską. Od 1966 do 1969 roku był zastępcą szefa Sztabu Operacyjnego Sił Morskich, po czym dość nieoczekiwanie, w wieku 51 lat przeszedł w stan spoczynku. Oficjalnym powodem była decyzja brytyjskich władz, stwierdzająca że Polacy, posiadający obywatelstwo brytyjskie nie mogą służyć w uważanych za elitarne RAF i Royal Navy. W Royal Navy uważany był za oficera odznaczającego się wiedzą i nienagannym wyglądem, ale jednocześnie konfliktogennego, przez co miał liczne zatargi z podwładnymi. Krótko po zakończeniu wojny, od czasu wstąpienia do Royal Navy zerwał wszelkie kontakty z rodziną i polskimi towarzyszami broni. Był żonaty z córką brytyjskiego admirała. Po zakończeniu kariery w Royal Navy pracował jako dyrektor w wielkim armatorskim przedsiębiorstwie kontenerowym Australia Europe Container Service and Australia New Zeland Europe Container Service do emerytury w 1981. Odznaczenia Srebrny Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari Krzyż Walecznych Medal Morski z 3 okuciami Krzyż Komandorski (wojskowy) Orderu Łaźni (brytyjski) Distinguished Service Cross (brytyjski) 1939–1945 Star (brytyjski) Africa Star (brytyjski) Atlantic Star (brytyjski) France and Germany Star (brytyjski) War Medal (brytyjski) Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne POŻEGNANIA Kontradmirał Józef Bartosik Brytyjscy admirałowie Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie) Odznaczeni Krzyżem Walecznych (władze RP na uchodźstwie) Odznaczeni Medalem Morskim Odznaczeni Orderem Łaźni Polacy – uczestnicy bitwy o Atlantyk 1939–1945 Kapitanowie marynarki Polskiej Marynarki Wojennej Podporucznicy marynarki II Rzeczypospolitej Urodzeni w 1917 Zmarli w 2008 Polacy odznaczeni Medalem Wojny 1939–1945 Polacy odznaczeni Gwiazdą za Wojnę 1939–45 Polacy odznaczeni Gwiazdą Afryki Dowódcy brytyjskich niszczycieli Dowódcy brytyjskich fregat Polacy odznaczeni Gwiazdą Francji i Niemiec Polacy odznaczeni Gwiazdą Atlantyku

565230

https://pl.wikipedia.org/wiki/Richard%20Brandon

Richard Brandon

Richard Brandon (ur. ?, zm. 20 czerwca 1649) - angielski kat, który pełnił urząd głównego kata miasta Londyn (Chief London Hangman). Zapisał się w historii, kiedy po skazaniu na śmierć króla Karola I przez specjalny sąd, zwołany przez zwycięskich w wojnie domowej republikanów, został wyznaczony do egzekucji króla. Karol został skazany na śmierć przez ścięcie toporem (choć Brandon wykonywał wyroki głównie przez powieszenie, o czym wyraźnie mówi jego angielski tytuł). Brandon odmówił jednak wykonania wyroku - obawiał się bowiem, iż fanatyczni rojaliści zabiją go, jeżeli uśmierci "Bożego pomazańca". Być może zmienił potem zdanie. Kat, który w styczniu 1649 ściął Karola, był dobrze zamaskowany, co uniemożliwiało postronnym widzom jego identyfikację. Istnieją zatem dwie hipotezy: iż ostatecznie wyrok wykonał Brandon, albo nieznana osoba, najęta do tej pracy ad hoc. Faktem jest, co ujawniono po śmierci kata, iż otrzymał za to zapłatę 30 ówczesnych funtów. Zmarli w 1649 Brytyjscy kaci

1320

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kalendarium%20II%20wojny%20%C5%9Bwiatowej

Kalendarium II wojny światowej

Kalendarium II wojny światowej Wojna w Europie Wojna w Afryce Północnej 1940 10 czerwca – Włochy wypowiedziały wojnę Francji i Wielkiej Brytanii. 18 czerwca – armia włoska rozpoczęła inwazję na Somali Francuskie. 28 czerwca – namiestnik włoskiej Libii marszałek Italo Balbo zginął w wyniku omyłkowego zestrzelenia jego samolotu przez własną obronę przeciwlotniczą. 3-5 lipca – marynarka brytyjska zniszczyła zespół floty francuskiej w bazie Mers el-Kebir w Algierii (operacja Catapult). 3 sierpnia – wojska włoskie rozpoczęły inwazję na Somali Brytyjskie. 13 września – armia włoska pod dowództwem marszałka Grazianiego rozpoczęła z terenu Libii atak na Egipt. 16 września – Włosi zajęli miasto Sidi Barrani. Marszałek Graziani wstrzymał włoską ofensywę w celu podciągnięcia zaopatrzenia. 23-25 września – nieudany atak sił brytyjskich i Wolnej Francji na Dakar w Senegalu (operacja Menace). 27 października – 19 listopada – Kampania o Gabon: siły Wolnej Francji i brytyjskie opanowały Gabon. 7 grudnia – wojska alianckie zaatakowały siły włoskie w zachodnim Egipcie i wschodniej Libii (operacja Compass). 10 grudnia – początek brytyjskiej ofensywy pod dowództwem gen. Archibalda Wavella przeciwko wojskom włoskim, którego efektem było wyparcie ich z Cyrenajki i niemal całkowite zniszczenie włoskiej Grupy Armii Libia. 1941 3 stycznia – początek ofensywy brytyjskiej na miasto Bardija w Libii. 5 stycznia – wojska brytyjskie zdobyły okupowane przez Włochów miasto Bardija w Libii. 9 stycznia – Adolf Hitler podjął decyzję o wsparciu włoskich działań wojennych w Afryce. 19 stycznia – początek brytyjskiej ofensywy przeciwko wojskom włoskim w Afryce Wschodniej. 22 stycznia – skapitulowały wojska włoskie w Tobruku w Libii. 6 lutego – wojska brytyjskie wkroczyły do miasta Bengazi w Libii. 12 lutego – generał Erwin Rommel wylądował w Afryce Północnej. Dwa dni później do Trypolisu przybyły pierwsze niemieckie jednostki Afrika Korps. 24 marca – rozpoczęła się niemiecko-włoska ofensywa w Cyrenajce w Afryce północnej. 31 marca – w Afryce północnej ruszyło natarcie wojsk niemiecko-włoskich. 4 kwietnia – wojska niemieckie Afrika Korps gen. Erwina Rommla zdobyły libijski port Bengazi. 6 kwietnia – Brytyjczycy zajęli miasto Addis Abeba w Etiopii. 11 kwietnia – odparcie pierwszego ataku Afrika Korps na Tobruk. Awangarda wojsk niemieckich dotarła do Sollum na granicy Egiptu. 18 kwietnia – wybuchła wojna brytyjsko-iracka. 15 maja – pierwsza brytyjska próba dotarcia do oblężonego Tobruku (operacja Brevity). 17 maja – zwycięstwo wojsk brytyjskich nad włoskimi w bitwie pod Amba Alagi w Etiopii. 8 czerwca – Alianci dokonali inwazji na Syrię i Liban. 9 czerwca – operacja „Exporter”: zwycięstwo Aliantów nad wojskami Francji Vichy w bitwie nad rzeką Litani w Libanie. 15 czerwca – druga próba przełamania niemieckiego okrążenia (operacja Battleaxe). Po kolejnej klęsce Brytyjczyków, gen. Archibalda Wavella zastąpił gen. Claude Auchinleck. 18 listopada – armia brytyjska rozpoczęła operację Crusader, w wyniku której wojska niemiecko-włoskie ponownie zostały wyparte z Cyrenajki. 27 listopada: kapitulacja wojsk włoskich w Etiopii. zwycięstwem wojsk alianckich zakończyła się bitwa o Tobruk. 28 listopada – ostatnie włoskie jednostki skapitulowały przed Brytyjczykami w mieście Gondar w Etiopii; likwidacja Włoskiej Afryki Wschodniej. 13 grudnia – kampania śródziemnomorska: w bitwie koło przylądka Bon (Tunezja) alianckie niszczyciele zatopiły dwa włoskie krążowniki; zginęło ponad 900 osób. 17 grudnia – nierozstrzygnięta brytyjsko-włoska I bitwa morska pod Syrtą. 26 grudnia – u wybrzeży Libii zatonął storpedowany przez niemiecki okręt podwodny U-559 statek pasażersko-drobnicowy SS Warszawa; zginęło 29 osób. 1942 21 stycznia – rozpoczęła się niemiecko-włoska kontrofensywa w Cyrenajce. 5 maja – rozpoczęła się bitwa o Madagaskar. 26 maja: oddziały Afrika Korps przełamały brytyjskie linie obronne pod El Ghazala. w Libii rozpoczęła się bitwa o Bir Hakeim; 1 Dywizja Wolnych Francuzów na 2 tygodnie powstrzymała natarcie wielokrotnie liczniejszych pancernych i zmotoryzowanych niemiecko-włoskich sił gen. Rommla. 11 czerwca – taktyczne zwycięstwo wojsk Osi w bitwie o Bir Hakeim w Libii. 20 czerwca – Niemcy rozpoczęli atak na Tobruk. 21 czerwca – wojska niemieckie gen. Rommla wkroczyły do zdobytego Tobruku. 23 czerwca – wojska niemieckie feldmarszałka Rommla dotarły do granicy egipskiej. 1 lipca – rozpoczęła się I bitwa pod El Alamein, zakończona sytuacją patową. 22 lipca – nieudany atak wojsk brytyjskich na pozycje włoskie w Libii. Alianci stracili 146 czołgów, a 1400 żołnierzy wzięto do niewoli. Straty włoskie były znikome. 27 lipca – zakończyła się I bitwa pod El Alamein, której skutkiem było zatrzymanie ofensywy Afrika Korps na Aleksandrię. 30 sierpnia – rozpoczęła się bitwa pod Alam Halfa, na południowy wschód od El Alamein w Egipcie. 12 września – o godzinie 22 niemiecki okręt podwodny U-156 zatopił u wybrzeży Afryki Zachodniej brytyjski statek „Laconia” ze 136-osobową załogą, 80 cywilami, 268 brytyjskimi żołnierzami oraz 1800 włoskimi jeńcami strzeżonymi przez 160 żołnierzy polskich. 23 października – uderzenie brytyjskiej 8 Armii pod dowództwem gen. Bernarda Law Montgomery’ego na oddziały Afrika Korps przeważyło szalę zwycięstwa w II bitwie pod El Alamein na stronę aliantów. 5 listopada – koniec II bitwy pod El Alamein, odwrót Afrika Korps. 6 listopada – zwycięstwo Brytyjczyków nad wojskami Francji-Vichy i japońską flotą w bitwie o Madagaskar. 8 listopada – lądowanie wojsk amerykańsko-brytyjskich w portach Francuskiej Afryki Zachodniej (operacja Torch). 12 listopada – po klęsce pod El Alamein wojska niemieckie i włoskie opuściły Tobruk. 1943 14 stycznia – początek konferencji alianckiej w Casablance. 23 stycznia – ewakuacja niemieckiej Armii Pancernej Afryka z Trypolisu i początek odwrotu w kierunku Tunezji. 24 stycznia – zakończyła się konferencja w Casablance, na której ustalono, że wojna będzie prowadzona aż do bezwarunkowej kapitulacji państw Osi. 14 lutego – rozpoczęła się niemiecko-włoska ofensywa w Tunezji, która doprowadziła do bitwy o przełęcz Kasserine. 25 lutego – zwycięstwo wojsk włosko-niemieckich w bitwie na przełęczy Kasserine. 9 marca – feldmarszałek Erwin Rommel przekazał dowództwo Grupy Armii Afryka generałowi Hansowi Jürgenowi von Arnimowi, a sam udał się na urlop zdrowotny. 7 maja – wojska brytyjskie wyzwoliły Tunis. 13 maja – kapitulacja ostatnich oddziałów niemiecko-włoskich w Afryce. Wojna w Azji i na Pacyfiku 1937 7 lipca – incydent na moście Marco Polo w Fengtai, południowym przedmieściu Pekinu. Początek lipca – rozpoczęła się bitwa pod Tiencinem. Początek sierpnia – zakończyła się bitwa pod Tiencinem. Sierpień – operacja Chahar. Sierpień – rozpoczęła się operacja zajęcia linii kolejowej z Tiencinu do Pukou. Sierpień – rozpoczęła się operacja zajęcia linii kolejowej z Pekinu do Hankou. 13 sierpnia – rozpoczęła się bitwa pod Szanghajem. 1 września – rozpoczęła się bitwa pod Taiyuan. 13 września – rozpoczęła się bitwa pod Xinkou. 9 listopada – zakończyła się bitwa pod Taiyuan. 11 listopada – zakończyła się bitwa pod Xinkou. 26 listopada – zakończyła się bitwa pod Szanghajem. Grudzień – zakończyła się operacja zajęcia linii kolejowej z Pekinu do Hankou. 9 grudnia – rozpoczęła się bitwa pod Nankinem. 13 grudnia – armia japońska zdobyła Nankin, który stał się stolicą marionetkowego państwa chińskiego. Żołnierze rozpoczęli masakrę ludności cywilnej. 1938 31 stycznia – zakończyła się bitwa pod Nankinem. 24 marca – rozpoczęła się bitwa pod Xuzhou i bitwa pod Tai’erzhuang. 7 kwietnia – zakończyła się bitwa pod Tai’erzhuang. 1 maja – zakończyła się bitwa pod Xuzhou. 10 maja – rozpoczęła się operacja Amoy. 12 maja – zakończyła się operacja Amoy. 11 czerwca – rozpoczęła się bitwa pod Wuhan. Październik – rozpoczęła się operacja Canton. 27 października – zakończyła się bitwa pod Wuhan. Grudzień – zakończyła się operacja Canton. 1939 17 marca – rozpoczęła się bitwa pod Nanchang. 20 kwietnia – rozpoczęła się bitwa pod Suizhou i Zaoyang. 9 maja – zakończyła się bitwa pod Nanchang. 24 maja – zakończyła się bitwa pod Suizhou i Zaoyang. 20 sierpnia – Sowieci przerzucili znaczne siły na front dalekowschodni i rozpoczęli atak na Japończyków. 13 września – rozpoczęła się bitwa pod Changsha. 15 września – ZSRR podpisał rozejm z Japonią. 8 października – zakończyła się bitwa pod Changsha. 15 listopada – rozpoczęła się bitwa o południowe Kuangsi. 1940 27 września – Oś Rzym-Berlin-Tokio – przystąpienie Japonii. 30 listopada – zakończyła się bitwa o południowe Kuangsi. 9 grudnia – Chiny wypowiedziały wojnę Japonii, Niemcom i Włochom. 1941 17 stycznia – bitwa pod Ko Chang podczas wojny francusko-tajlandzkiej 1940–1941. 31 stycznia – koniec wojny francusko-tajlandzkiej przy mediacji Japonii. 5 czerwca – w wyniku pożaru wywołanego japońskim nalotem na chińskie miasto Chongqing udusiło się około 4 tys. osób kryjących się przed bombami w tunelu. 24 czerwca – zwodowano japoński lotniskowiec Hiyō. 28 lipca – wojska japońskie wkroczyły do Wietnamu, Kambodży i Laosu na podstawie porozumień z rządem francuskim w Vichy. 19 listopada – bitwa australijskiego krążownika HMAS Sydney z niemieckim HSK Kormoran. Zginęło 645 Australijczyków i 80 Niemców. 26 listopada – amerykański sekretarz stanu Cordell Hull przekazał ambasadorowi Cesarstwa Japonii notę dyplomatyczną w formie ultimatum, będącą ostatnim elementem sankcji Stanów Zjednoczonych wobec Japonii. 7 grudnia: atak powietrzny Japończyków na amerykańską bazę morską w Pearl Harbor na Hawajach. Zniszczono osiem okrętów i ponad sto samolotów znajdujących się na ziemi. W nalotach zginęło ponad 3 tysiące amerykańskich marynarzy i pilotów. początek japońskiej operacji, której celem było zajęcie przez Japonię całych Indochin i Półwyspu Malajskiego. 7–13 grudnia – incydent na Niʻihau na Hawajach, który doprowadził do umieszczenia 120 tysięcy mieszkających na terytorium USA Japończyków w obozach internowania. 8 grudnia: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i jej dominia oraz sojusznicy wypowiedzieli wojnę Japonii. wojska japońskie opanowały Bangkok. atak Japończyków na wyspy Filipińskie. rozpoczęła się bitwa o Malaje. rozpoczęła się bitwa o opanowanie przez Japończyków amerykańskiej bazy na atolu Wake. Atak został odparty. 10 grudnia – bitwa pod Kuantanem, pierwsze w czasie wojny starcie brytyjsko-japońskiego. Zatopienie przez Japończyków brytyjskiego pancernika „Prince of Wales” i krążownika „Repulse”. 13 grudnia – wojska japońskie wkroczyły do południowej Birmy. 16 grudnia – do służby wszedł Yamato, największy pancernik świata i największy okręt II wojny światowej. 21 grudnia – zawarto tajlandzko-japoński sojusz wojskowy. 22 grudnia – wojska japońskie wylądowały na filipińskiej wyspie Luzon. 23 grudnia – wojska japońskie ponownie uderzyły na atol Wake, tym razem zdobywając wyspę. 25 grudnia – wojska japońskie zajęły Hongkong. 26 grudnia – stolica Filipin Manila ogłoszona została miastem otwartym. 31 grudnia – admirał Chester Nimitz został mianowany głównodowodzącym amerykańskiej floty na Pacyfiku. 1942 1 stycznia: zahamowano na pewien czas japońską ofensywę na Malajach (Indochiny). jednostki armii Filipin zorganizowały obronę na linii Borac-Guagua, osłaniającej odwrót na półwysep Bataan na wyspie Luzon. 2 stycznia – wojska japońskie zdobyły stolicę Filipin Manilę i Kampar w Indochinach. 6 stycznia – Japończycy wysadzili desant w Brunei na Borneo. 11 stycznia – Japonia wypowiedziała wojnę Holandii. Wojska japońskie uderzyły na Holenderskie Indie Wschodnie i na holenderskie Borneo. 16 stycznia – wojska japońskie zaatakowały port Tavoy, rozpoczynając tym samym wojnę z Birmą. 19 stycznia – wojska japońskie zdobyły Sandakan, stolicę brytyjskiego Borneo Północnego. 23 stycznia – wybuchły walki na Nowej Gwinei. 24 stycznia – taktyczne zwycięstwo niszczycieli amerykańskich w bitwie pod Balikpapan. 25 stycznia – Tajlandia wypowiedziała wojnę Wielkiej Brytanii i USA. 31 stycznia zwycięstwem Japończyków zakończyła się bitwa o Malaje. Japończycy wysadzili desant na wyspie Ambon w archipelagu Moluki. 4 lutego – na plantacjach Tol i Waitavalo na Nowej Brytanii japońscy żołnierze zamordowali około 160 australijskich jeńców wojennych. 5 lutego – w rejonie lotniska Laha na Ambonie japońscy żołnierze i marynarze przeprowadzili pierwszą masową egzekucję australijskich i holenderskich jeńców. 6 lutego – rozpoczęła się bitwa o Sumatrę. 10 lutego – japoński okręt podwodny ostrzelał amerykańską wyspę Midway. 15 lutego – siły japońskie zdobyły Singapur i Sumatrę. 16 lutego – na wyspie Bangka japońscy żołnierze zamordowali około 80 rozbitków z alianckich statków, wśród nich 21 australijskich pielęgniarek. 17 lutego – kapitulacja wojsk brytyjskich w Singapurze. 18 lutego – Japończycy rozpoczęli masowe aresztowania i egzekucje członków chińskiej diaspory w Singapurze. 19 lutego: Japończycy zbombardowali australijskie miasto Darwin; zginęło 250 osób. prezydent Franklin Delano Roosevelt wydał dekret umożliwiający internowanie Amerykanów pochodzenia japońskiego. 20 lutego – armia japońska dokonała inwazji na należącą do neutralnej Portugalii wyspę Timor. 19–20 lutego – starcie morskie w cieśninie Badung, zakończone niewielką porażką aliancką. 23 lutego – japoński okręt podwodny ostrzelał rafinerię ropy w Santa Barbara w Kalifornii. Był to pierwszy japoński atak na obiekt na kontynencie amerykańskim. 25 lutego – nalot na Zachodnie Wybrzeże: obrona przeciwlotnicza ostrzelała niezidentyfikowany obiekt latający, który pojawił się nad Los Angeles. 27–28 lutego – bitwa morska na Morzu Jawajskim zakończona klęską zespołu alianckiego. 1 marca – rozpoczęła się bitwa o Jawę. 3 marca – co najmniej 88 osób zginęło w wyniku japońskiego nalotu na australijskie miasto Broome. 4 marca – na południe od Jawy został zatopiony przez Japończyków australijski eskortowiec HMAS Yarra; zginęło 138 ze 151 członków załogi. 7 marca – wojska japońskie zdobyły Rangun, stolicę Birmy. 8 marca: Holendrzy poddali się na Jawie wojskom japońskim. wojska japońskie zajęły ewakuowany przez Brytyjczyków Rangun. 12 marca – zwycięstwem wojsk japońskich zakończyła się bitwa o Jawę. 23 marca – wojska japońskie dokonały inwazji na Andamany w Zatoce Bengalskiej. 24 marca – admirał Chester Nimitz został głównodowodzącym armii amerykańskiej na Pacyfiku. 29 marca – zwycięstwem Japończyków zakończyła się bitwa o Sumatrę. 31 marca: rozpoczął się rajd japoński na Ocean Indyjski. wojska japońskie zajęły Wyspę Bożego Narodzenia. 1 kwietnia: w Waszyngtonie odbyło się pierwsze posiedzenie Rady Wojennej Pacyfiku. zwycięstwem wojsk japońskich zakończyła się bitwa o Borneo. 5 kwietnia – lotnictwo japońskie zbombardowało port i miasto Kolombo na Cejlonie, w wyniku czego zginęło 190 osób. Kilka godzin później japońskie bombowce zatopiły około 100 mil morskich na południowy zachód od Cejlonu brytyjskie krążowniki HMS Dorsetshire i MMS Cornwall. Zginęło 426 członków załóg, 1122 zostało uratowanych. 6 kwietnia – pierwsze oddziały amerykańskie przybyły do Australii. 9 kwietnia: rajd japoński na Ocean Indyjski: 91 japońskich bombowców w eskorcie 38 myśliwców dokonało nalotu na zajmowany przez Brytyjczyków port Trincomalee na Sri Lance. 75 tysięcy żołnierzy amerykańskich i filipińskich, broniących półwyspu Bataan na Luzonie, skapitulowało przed wojskami japońskimi. rozpoczął się Bataański Marsz Śmierci – przemarsz amerykańskich i filipińskich jeńców wojennych z półwyspu Bataan do japońskiego obozu jenieckiego O’Donnell na filipińskiej wyspie Luzon. Spośród początkowych 76 tys. do celu dotarło jedynie 54 tys. jeńców. 10 kwietnia – wojska amerykańskie na Filipinach skapitulowały przed Japończykami. 1–12 kwietnia – wypad floty japońskiej na Ocean Indyjski, zakończony porażką floty brytyjskiej. 18 kwietnia – pierwszy nalot lotnictwa amerykańskiego z lotniskowców na Tokio, Jokohamę, Nagoję i Kobe. 29 kwietnia – Japończycy zdobyli Lashio, przecinając tym samym drogę zaopatrzenia dla Czang Kaj-szeka. 1 maja – Japończycy zajęli Mandalay w Birmie. 3 maja – Japończycy zajęli wyspę Tulagi w archipelagu Wysp Salomona. 4–8 maja – bitwa powietrzno-morska na Morzu Koralowym zakończona taktyczną porażką floty japońskiej. 6 maja – zwycięstwo Japończyków w bitwie o wyspę Corregidor na Filipinach. 12 maja – skapitulowały resztki broniących się wojsk amerykańskich na wyspie Mindanao. 20 maja – Japończycy zajęli całą Birmę dochodząc do granicy indyjskiej. 31 maja – japoński atak na port w Sydney z wykorzystaniem miniaturowych łodzi podwodnych. 3 czerwca: rozpoczęły się walki o Wyspy Aleuckie. Japończycy zbombardowali amerykańską bazę w Dutch Harbour na wyspie Unalaska (Aleuty). 4 czerwca – rozpoczęła się powietrzno-morska bitwa pod Midway. 5 czerwca – po utracie 4 lotniskowców i ciężkiego krążownika japońska flota rozpoczęła odwrót spod Midway. 6–7 czerwca – desant japoński na wyspach Attu i Kiska (Aleuty). 7 czerwca – zakończyła się bitwa w rejonie wyspy Midway, Japończycy ponieśli klęskę i duże straty. Bitwa stała się przełomowym momentem w wojnie na Oceanie Spokojnym. 1 lipca – amerykański okręt podwodny USS „Sturgeon” zatopił na północ od Luzonu japoński statek „Montevideo Maru”, przewożący australijskich jeńców pojmanych w czasie bitwy o Rabaul. Spośród 1142 osób na pokładzie uratowano jedynie 17 członków japońskiej załogi. 19 lipca – pierwsi australijscy jeńcy zostali osadzeni w japońskim obozie jenieckim w Sandakanie na Borneo Północnym. 7 sierpnia – Amerykanie dokonali desantu na wyspie Guadalcanal (w archipelagu Wysp Salomona). 9 sierpnia – bitwa morska w rejonie wyspy Savo koło Guadalcanalu, zakończona porażką aliantów. 17 sierpnia – wojska amerykańskie rozpoczęły rajd na Makin. 24 sierpnia – bitwa powietrzno-morska koło wschodnich Wysp Salomona, zakończona porażką Japończyków. 25 sierpnia – bitwa o Milne Bay (Papua-Nowa Gwinea). 26 sierpnia – wojska japońskie zajęły wyspę Nauru. 20 września – Amerykanie przeprowadzili pierwszy lot testowy przejętego w stanie nienaruszonym japońskiego myśliwca Mitsubishi A6M (tzw. Zero z Akutan). 2 października – na Morzu Południowochińskim zatonął japoński statek „Lisbon Maru”, storpedowany dzień wcześniej przez amerykański okręt podwodny USS „Grouper”. Zginęło ponad 800 brytyjskich jeńców wojennych. 11 października – w czasie walk o Guadalcanal (Wyspy Salomona) miała miejsce bitwa koło przylądka Ésperance. 26 października – taktyczna porażka Amerykanów w powietrzno-morskiej bitwie koło wysp Santa Cruz. 12–13 listopada – Bitwa morska w rejonie Guadalcanal, zakończona niewielkim zwycięstwem Japończyków. 13 listopada – został zatopiony na Pacyfiku amerykański okręt USS Juneau – z pięcioma służącymi na nim braćmi Sullivan. Tragedia ta stała się impulsem do wprowadzenia wojskowej zasady jedynego ocalałego w rodzinie, co stanowi kanwę filmu Szeregowiec Ryan. 15 listopada – II bitwa morska w rejonie Guadalcanal, zakończona taktycznym zwycięstwem amerykańskim. 25 listopada – do portu Moji zawinęły japońskie piekielne statki „Dainichi Maru” i „Singapore Maru”. Podczas 26-dniowego rejsu z Singapuru w ich ładowniach zmarło 140 alianckich jeńców wojennych. 30 listopada – bitwa morska w rejonie Tassafarongi (bitwa pod Lunga) – taktyczne zwycięstwo japońskie. 1943 1 stycznia – rozpoczęła się ewakuacja wojsk japońskich z wyspy Guadalcanal. 15 stycznia – japoński statek „Nichimei Maru” został zatopiony przez amerykańskie lotnictwo w Zatoce Martaban. Zginęło 102 Japończyków i 40 holenderskich jeńców wojennych. 22 stycznia – zwycięstwo aliantów w bitwie pod Sananandą. 29 stycznia – rozpoczęła się bitwa o wyspę Rennell (Wyspy Salomona). 31 stycznia – koniec ewakuacji Japończyków z wyspy Guadalcanal. 8 lutego – wojska amerykańskie zdobyły wyspę Guadalcanal. 2 marca – rozpoczęła się morska bitwa na Morzu Bismarcka. 4 marca – zakończyła się bitwa na Morzu Bismarcka, w której australijskie i amerykańskie samoloty zniszczyły japoński konwój transportujący wojska do portu Lae na Nowej Gwinei. 6 marca – zwycięstwo floty amerykańskiej w bitwie w Cieśninie Blackett (Wyspy Salomona). 18 marca – na pokładzie niszczyciela „Akikaze” japońscy marynarze zamordowali około 60 osób cywilnych, w tym kilkudziesięciu niemieckich misjonarzy. 25 marca – lotnictwo amerykańskie dokonało pierwszego nalotu bombowego na okupowaną przez Japończyków wyspę Nauru. 27 marca – taktyczne zwycięstwo floty amerykańskiej w bitwie koło Wysp Komandorskich. 7 kwietnia – zwodowano japoński lotniskowiec Taihō. 18 kwietnia – śmierć dowódcy floty japońskiej admirała Isoroku Yamamoto zestrzelonego przez amerykańskie myśliwce. 4 maja – utworzenie obozu jenieckiego na wyspie Haruku w archipelagu Moluki. W ciągu 15 miesięcy zmarło 1021 spośród 2071 osadzonych w nim brytyjskich i holenderskich jeńców. 11 maja – wojska amerykańskie przeprowadziły desant na okupowaną przez Japończyków wyspę Attu na Aleutach. 14 maja – japoński okręt podwodny zatopił australijski statek szpitalny AHS Centaur; zginęło 268 spośród 332 osób na pokładzie. 29 maja – prawie 3 tys. japońskich żołnierzy na wyspie Attu (Aleuty) rzuciło się z bagnetami na Amerykanów w samobójczym ataku. Do niewoli zostało wziętych tylko 28 z nich. 31 maja – wojska amerykańskie wyparły Japończyków z archipelagu Aleutów. 8 czerwca – w wyniku eksplozji na pokładzie japońskiego pancernika Mutsu na Morzu Wewnętrznym zginęło 1474 osób, uratowano 353. 20 czerwca – rozpoczęła się bitwa o Nową Georgię na Wyspach Salomona. 1 lipca – prawdopodobnie tego dnia ostatni brytyjscy jeńcy – członkowie 600 Gunners Party zostali zamordowani przez Japończyków na Balalae na wyspach Shortland. 5 lipca – rozpoczęła się bitwa w Zatoce Kula. 13 lipca – taktyczne zwycięstwo Japończyków w bitwie pod Kolombangarą. 1 sierpnia – okupowana przez Japończyków brytyjska kolonia Birma ogłosiła niepodległość; na czele marionetkowego państwa stanął Ba Maw. 7 sierpnia – zwycięstwo floty amerykańskiej w bitwie w zatoce Vella na Wyspach Salomona. 18 sierpnia – amerykańska eskadra zatopiła 4 japońskie barki i uszkodziła 2 niszczyciele u wybrzeży wyspy Vella Lavella. 4 października – wojska amerykańskie zdobyły Wyspy Salomona. 7 października – masakra 97 amerykańskich jeńców wojennych na atolu Wake. 8 października – w Cieśninie Luzon amerykański okręt podwodny USS „Gurnard” zatopił japoński statek „Dainichi Maru”; zginęło 2057 japońskich żołnierzy i marynarzy. 9 października – zwycięstwo wojsk amerykańsko-nowozelandzkich w bitwie o wyspę Vella Lavella (Wyspy Salomona). 2 listopada – zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie w Zatoce Cesarzowej Augusty (Wyspy Salomona). 20 listopada – rozpoczęły się walki o Wyspy Gilberta. 23 listopada – zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie o Wyspy Gilberta. 26 listopada – zwycięstwo marynarki amerykańskiej w bitwie koło Przylądka św. Jerzego. 28 listopada – początek konferencji tzw. wielkiej trójki w Teheranie. 29 listopada – japoński statek „Suez Maru” został zatopiony na Morzu Jawajskim przez amerykański okręt podwodny USS „Bonefish”. Przewoził około 550 alianckich jeńców, spośród których wszyscy zatonęli lub zostali wymordowani przez załogę japońskiego trałowca. 1 grudnia – zakończenie konferencji w Teheranie. 9 grudnia – w Jesselton na Borneo Północnym wybuchło antyjapońskie powstanie. 1944 2 stycznia – alianci wysadzili desant w Saidor (Nowa Gwinea). 21 stycznia – japoński statek „Ikoma Maru”, przewożący 611 indyjskich jeńców wojennych, został zatopiony przez amerykański okręt podwodny USS „Seahorse”. Zginęło 418 jeńców. 30 stycznia – wojska amerykańskie wyzwoliły Majuro, stolicę Wysp Marshalla. 31 stycznia – desant wojsk amerykańskich na Wyspy Marshalla. 14 lutego – wybuchło powstanie antyjapońskie na Jawie. 15 lutego – wojska japońskie wycofują się definitywnie z okupowanych Wysp Salomona. 17 lutego – wojska amerykańskie rozpoczęły atak na wyspę Truk w archipelagu Karolinów. 18 lutego – wojska amerykańskie zniszczyły japońską bazę morską na wyspie Truk w archipelagu Karolinów. 20 lutego – wojska amerykańskie zdobyły atol Enewetak na Wyspach Marshalla. 25 lutego – japońskie statki „Tango Maru” i „Ryūsei Maru” zostały zatopione na Morzu Balijskim przez amerykański okręt podwodny USS „Rasher”. Wraz z nimi zginęło blisko 8 tys. pasażerów: japońskich żołnierzy, alianckich jeńców wojennych oraz robotników przymusowych z Jawy. 29 lutego – rozpoczęły się walki o Wyspy Admiralicji. 4–5 marca – z obozu przy Tunnel Hill Road na Nowej Brytanii funkcjonariusze Kempeitai zabrali co najmniej 31 amerykańskich i australijskich jeńców. Po wywiezionych ślad zaginął. 7 marca – wszedł do służby japoński lotniskowiec Taihō. 9 marca – amerykańskie oddziały piechoty morskiej zdobyły lotnisko Talasea na Nowej Brytanii. 17 marca – na nadbrzeżu portu w Kaviengu na Nowej Irlandii japońscy żołnierze zamordowali co najmniej 32 cywilów europejskiego pochodzenia. 26 marca – na północ od Palau po eksplozji własnej torpedy zatonął amerykański okręt podwodny USS Tullibee; zginęło 79 spośród 80 członków załogi. 22 kwietnia – wojska amerykańskie wylądowały na Nowej Gwinei. 30 kwietnia – amerykański atak na Truk w archipelagu Karolinów. 27 maja – alianci zaatakowali wyspę Biak. 15 czerwca – rozpoczęły się walki o archipelag Marianów. 19 czerwca – rozpoczęła się bitwa na Morzu Filipińskim. 20 czerwca – zwycięstwo floty amerykańskiej w bitwie na Morzu Filipińskim. 24 czerwca – japoński statek „Tamahoko Maru” został zatopiony w pobliżu Nagasaki przez amerykański okręt podwodny USS „Tang”, co spowodowało śmierć 560 alianckich jeńców wojennych. 26 czerwca – japoński statek „Harugiku Maru”, przewożący około 1200 alianckich jeńców wojennych, został zatopiony w Cieśninie Malakka przez brytyjski okręt podwodny HMS „Truculent”. Zginęło około 180 jeńców. 28 czerwca – zwodowano amerykański lotniskowiec USS „Randolph”. 29 czerwca – japoński statek „Toyama Maru” został zatopiony na wodach archipelagu Riukiu przez amerykański okręt podwodny USS „Sturgeon”. Wraz z nim zginęło prawdopodobnie około 3,7 tys. japońskich żołnierzy i marynarzy. 9 lipca – wojska amerykańskie zdobyły wyspę Saipan. 21 lipca – rozpoczęła się bitwa o Guam. 3 sierpnia – amerykańskie i chińskie wojska po dwumiesięcznym oblężeniu zdobyły miasto Myitkyina w Birmie. 4 sierpnia – japoński statek „Koshu Maru” został zatopiony w Cieśninie Makasarskiej przez amerykański okręt podwodny USS „Ray”. Zginęły 1540 osoby, w większości robotnicy przymusowi z Jawy. 5 sierpnia – w obozie jenieckim w Cowra w australijskim stanie Nowa Południowa Walia grupa ok. 1100 Japończyków zaatakowała strażników i przedarła się przez drut kolczasty otaczający obóz. W czasie próby ucieczki zginęło 231 Japończyków i 4 australijskich strażników, a 108 Japończyków i 4 Australijczyków zostało rannych. Z 378 uciekinierów 334 zostało schwytanych w ciągu następnych 9 dni, a 44 popełniło samobójstwo. 10 sierpnia – siły amerykańskie pokonały ostatnie japońskie oddziały na Guam. 16 sierpnia – II wojna chińsko-japońska: rozpoczęła się bitwa pod Guilin-Liuzhou. 18 sierpnia – amerykański okręt podwodny zatopił japoński lotniskowiec Taiyō. 19 sierpnia – japoński okręt desantowy „Tamatsu Maru” został zatopiony na Morzu Południowochińskim przez amerykański okręt podwodny USS „Spadefish”. Wraz z okrętem zginęło 4890 japońskich żołnierzy i członków załogi. 7 września – japoński statek „Shin’yō Maru” został zatopiony u wybrzeży Mindanao przez amerykański okręt podwodny USS „Paddle”. Przewoził około 750 amerykańskich jeńców wojennych, spośród których 667 poniosło śmierć. 12 września – amerykańskie okręty podwodne rozbiły japoński konwój HI-72, zatapiając sześć statków i okrętów, w tym piekielne statki „Rakuyō Maru” i „Kachidoki Maru”, na których zginęło blisko 1,5 tys. alianckich jeńców wojennych. 15 września – rozpoczęła się bitwa o Peleliu. 18 września – japoński statek „Jun’yō Maru” został zatopiony u wybrzeży Sumatry przez brytyjski okręt podwodny HMS „Tradewind”. Zginęło około 5,6 tys. osób, w większości alianckich jeńców i robotników przymusowych z Jawy. 21 września – japoński statek „Hōfuku Maru”, przewożący 1289 alianckich jeńców wojennych, został zatopiony na Morzu Południowochińskim przez amerykańskie lotnictwo. Zginęło 1047 jeńców. 30 września – zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie o Angaur. 19 października – na Filipinach utworzono pierwszy oddział kamikaze. 20 października – wojska amerykańskie pod dowództwem gen. Douglasa MacArthura wylądowały na Filipinach, na wyspie Leyte. 23–25 października – bitwa w Zatoce Leyte. 24 października – japoński statek „Arisan Maru”, przewożący około 1800 amerykańskich jeńców wojennych, został zatopiony na Morzu Południowochińskim przez okręt podwodny USS „Snook” lub USS „Shark”. Katastrofę przeżyło zaledwie 9 jeńców. 25 października – wystartował pierwszy kamikaze. 10 listopada – Wyspy Admiralicji: 372 osoby zginęły bądź zaginęły, a 371 zostało rannych w wyniku eksplozji na statku zaopatrzeniowym USS Mount Hood. 20 listopada – pierwszy japoński atak przeciwko amerykańskiej flocie z wykorzystaniem żywych torped Kaiten. 21 listopada – okręt podwodny USS Sealion zatopił japoński krążownik liniowy Kongō; zginęło 1250 członków załogi, uratowało się 237. 24 listopada: lotnictwo amerykańskie zbombardowało Tokio. II wojna chińsko-japońska: zwycięstwem wojsk japońskich zakończyła się bitwa pod Guilin-Liuzhou. 25 listopada – zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie o Peleliu. 14 grudnia – w obozie jenieckim na Palawanie japońscy żołnierze zamordowali 139 amerykańskich jeńców wojennych. 15 grudnia – japoński statek „Ōryoku Maru” został zatopiony przez amerykańskie lotnictwo w Zatoce Subic u wybrzeży Luzonu, co spowodowało śmierć około 300 amerykańskich jeńców wojennych. 18 grudnia – w wyniku uderzenia tajfunu na amerykańską flotyllę na Morzu Filipińskim zatonęły 3 niszczyciele, a krążownik, 5 lotniskowców i 3 inne niszczyciele zostały uszkodzone; zginęło 790 marynarzy, a 80 zostało rannych. 19 grudnia – japoński lotniskowiec „Unryū” został storpedowany i zatopiony na Morzu Wschodniochińskim przez okręt podwodny USS „Redfish”. Zginął dowódca, komandor Kaname Konishi i 1238 członków załogi, uratowano 149 osób. 25 grudnia – wojska amerykańskie wylądowały na wyspie Luzon, głównej wyspie archipelagu Filipin. 1945 9 stycznia – podczas nalotu na Takao amerykańskie samoloty uszkodziły statek „Enoura Maru”, zabijając około 300 amerykańskich jeńców wojennych. 27 stycznia – została odblokowana tzw. Droga Birmańska, łącząca pozycje zajmowane przez wojska alianckie i chińskie. 28 stycznia – z japońskiego obozu jenieckiego w Sandakanie na Borneo wyruszył pierwszy marsz śmierci. 29 stycznia – do portu Moji zawinął japoński piekielny statek „Brazil Maru”. W czasie piętnastodniowego rejsu z Formozy zmarła blisko połowa z ponad 900 przewożonych w jego ładowniach amerykańskich jeńców. 3 lutego – rozpoczęła się bitwa o stolicę Filipin Manilę. 5 lutego – wojska amerykańskie zajęły stolicę Filipin Manilę. 16 lutego – rozpoczęła się bitwa o wyspę Corregidor. 19 lutego – oddziały amerykańskie wylądowały na wyspie Iwo Jima. 23 lutego – Amerykanie zatknęli swoją flagę na japońskiej wyspie Iwo Jima. 23/24 lutego – w nocy na Tokio zrzucone zostały pierwsze amerykańskie bomby zapalające, niszcząc około 2 km² miasta. 24 lutego – amerykańskie oddziały piechoty zdobyły zaciekle bronione przez Japończyków wzgórze Suribachi na wyspie Iwo Jima. 26 lutego – zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie o Corregidor na Filipinach. 3 marca – wojska amerykańskie wyzwoliły stolicę Filipin Manilę. 9 marca/10 marca – w nocy 279 bombowców B-29 przeprowadziło nalot dywanowy na Tokio, zrzucając 1650 ton bomb zapalających na drewnianą zabudowę miasta. W wyniku powstałej burzy ogniowej zginęło ok. 120 tys. osób (niektóre dane mówią nawet o prawie 200 tys. ofiar). 11 marca – nieudany japoński atak na główne kotwicowisko okrętów alianckich na wodach atolu Ulithi na Karolinach, przeprowadzony przez 24 samoloty-kamikaze i 6 ciężkich łodzi latających, które miały zbombardować okręty przeciwnika. 17 marca – w japońskim Kobe po amerykańskim nalocie bombowym wybuchła burza ogniowa pochłaniając ponad 8 tys. ofiar. 19 marca – 724 marynarzy zginęło, a 265 zostało rannych w wyniku japońskiego ataku bombowego na lotniskowiec USS Franklin. 21 marca – alianci zdobyli Mandalay w Birmie. 25 marca – koniec japońskiego oporu na Iwo Jimie. 26 marca – zakończyła się bitwa o Iwo Jimę. Z liczącego około 21 tys. żołnierzy japońskiego garnizonu do niewoli oddało się zaledwie 200. W walkach o wyspę zginęło 7 tys. żołnierzy amerykańskich, a 19 tys. zostało rannych. 27 marca – w Birmie wybuchło powstanie antyjapońskie. 28 marca – wojska amerykańskie wyzwoliły Talisay na filipińskiej wyspie Cebu. 1 kwietnia – o godz. 8.30 czasu miejscowego rozpoczęła się inwazja wojsk amerykańskich na Okinawę. 7 kwietnia – w czasie bitwy o Okinawę lotnictwo amerykańskie zatopiło pancernik japoński Yamato i niszczyciel Hamakaze. 3 maja – Japończycy skapitulowali w Rangunie. 14 maja – w wyniku amerykańskiego nalotu bombowego spłonął zamek w japońskiej Nagoi. 16 maja – brytyjska 26. Flotylla Niszczycieli zatopiła w cieśninie Malakka japoński ciężki krążownik „Haguro”. Zginęło około 900 członków załogi. 26 maja – 464 amerykańskie bombowce B-29 dokonały nalotu bombowego na Tokio. 10 czerwca – oddziały australijskie wylądowały w Brunei na Borneo. Tego samego dnia japońscy żołnierze zamordowali 44 alianckich jeńców w rejonie Miri. 13 czerwca – w Japonii rozwiązano Stowarzyszenie Wspierania Władzy Cesarskiej. 18 czerwca – filipińska wyspa Mindanao została wyzwolona spod okupacji japońskiej. 21 czerwca – wojska amerykańskie zdobyły Okinawę. 24 lipca – poddały się ostatnie stawiające opór jednostki japońskie na Okinawie. 6 sierpnia – o godz. 8.15 czasu miejscowego eksplodowała bomba atomowa zrzucona przez amerykański bombowiec B-29 na japońskie miasto Hiroszima. 8 sierpnia – pomimo podpisanego w dniu 13 kwietnia 1941 roku paktu o neutralności, Związek Radziecki wypowiedział Japonii wojnę. 9 sierpnia – o godz. 0.10 czasu miejscowego Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę w Mandżurii przeciwko japońskiej Armii Kwantuńskiej. 9 sierpnia – o godz. 11.01 czasu miejscowego bombowiec amerykański zrzucił drugą bombę atomową. Celem było japońskie miasto Nagasaki. 15 sierpnia – cesarz Japonii Hirohito ogłosił osobiście przez radio kapitulację kraju. 19 sierpnia – japońska delegacja w bombowcu Mitsubishi G4M ląduje na wyspie Iwo Jima w celu podpisania kapitulacji. 22 sierpnia – dowódca Armii Kwantuńskiej podpisał kapitulację. 2 września – o godz. 10.30 czasu miejscowego, w Zatoce Tokijskiej na pokładzie amerykańskiego pancernika Missouri minister spraw zagranicznych Japonii – Shigemitsu i generał Umezu – szef japońskiego Sztabu Generalnego podpisali akt bezwarunkowej kapitulacji Japonii. Ze strony aliantów akt podpisał generał Douglas MacArthur. 4 września – garnizon japoński na atolu Wake poddał się Amerykanom. 9 września – skapitulowała armia japońska w Chinach. 24 września – skapitulowały ostatnie garnizony japońskie na Pacyfiku oraz na kontynencie.

1323

https://pl.wikipedia.org/wiki/Domena%20%28biologia%29

Domena (biologia)

Domena (dominium) – kategoria systematyczna wyższa od królestwa, stosowana w klasyfikacji biologicznej, zaproponowana w 1974 przez Royalla T. Moore’a, a wprowadzona w 1990 przez Carla Woese'a, Ottona Kandlera i Marka Wheelisa jako kategoria najwyższego poziomu (o najwyższej randze taksonomicznej). Domena jest kategorią równoważną proponowanym później przez innych systematyków nazwom: cesarstwo (imperium) lub nadkrólestwo (superregnum). Uzasadnienie autorów Mikolog Royall T. Moore zaproponował w 1974 wprowadzenie dodatkowych „super” kategorii, w tym domeny, z łacińskim odpowiednikiem Dominium. Domena miałaby być najwyższą kategorią systematyczną obejmującą, jako kategorie bezpośrednio podrzędne, dotychczasowe królestwa. W 1990 Woese i inni stwierdzili, że dotychczasowy podział systematyczny organizmów na pięć królestw nie odzwierciedlał ówczesnego stanu wiedzy. Na podstawie badań molekularnych uznali, że życie na Ziemi powinno być systematyzowane w trzech grupach, którym nadali, zaproponowaną przez Moore’a, rangę domeny (ale z łacińskim odpowiednikiem regio) i nazwali: Bacteria, Archaea i Eucarya. Zaproponowane przez nich domeny objęły królestwa dotychczasowe oraz nowe, które – ich zdaniem – powinny zostać jeszcze opisane. Wprowadzenie nowej kategorii wyższej rangi miało na celu uniknięcie burzenia tradycyjnie utrwalonego podziału na królestwa. W pracy z 1990 autorzy nie określili królestw dla Bacteria i Eucarya, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, że będzie ich wiele, a ich zdefiniowanie wymaga dalszych analiz. Natomiast dla domeny Archaea zaproponowali podział na Euryarchaeota i Crenarchaeota. Podział organizmów na trzy domeny bakterie (Bacteria) – poza właściwymi bakteriami obejmuje sinice i prochlorofity archeony (Archaea) – obejmuje organizmy prokariotyczne o budowie wyraźnie odmiennej od bakterii eukarionty (Eucarya) – obejmuje około 60 niezależnych linii rozwojowych zgrupowanych prowizorycznie w cztery królestwa: protisty (Protista) grzyby (Fungi) rośliny (Plantae) zwierzęta (Animalia) Podział ten został dokonany jedynie na podstawie porównania sekwencji rRNA, ale następnie znaleziono liczne fakty pasujące do niego. Z punktu widzenia biochemii i fizjologii komórek archeony są bardzo odmienne od bakterii właściwych, niektóre cechy zbliżają je do jądrowców. Alternatywne podziały Istnieje też alternatywny podział na dwa cesarstwa (Prokaryota [Bacteria] i Eukaryota) z sześcioma królestwami, zaproponowany przez Thomasa Cavaliera-Smitha w 2004. cesarstwo: bakterie (Bacteria) – w pierwotnej wersji Prokaryota z królestwem Bacteria: eubakterie (Eubacteria) archeony (Archaea) cesarstwo: eukarionty (Eukaryota): Archezoa – prymitywne eukarionty bez chloroplastów i mitochondriów Protozoa – jednokomórkowce bez ścian komórkowych, ale z mitochondriami chromisty (Chromista) – głównie glony i niektóre grzyby rośliny (Plantae) – łącznie z zielonymi glonami grzyby (Fungi) zwierzęta (Animalia). Nie jest on jednak zbyt popularny, głównie ze względu na brak pewności co do pokrewieństw między grupami eukariontów. Amerykańska systematyk Lynn Margulis jest zdania, że rozdzielanie prokariontów na dwa taksony wysokiej rangi nie jest wystarczająco uzasadnione, bo mimo znaczących różnic biochemicznych są one jednak znacznie bardziej podobne do siebie niż do organizmów jądrowych. Wynika to z uznania planu budowy komórki za istotniejszą cechę systematyczną niż cechy biochemiczne – szczególnie że cechy biochemiczne mogą być „wymieniane” między nawet odlegle spokrewnionymi organizmami poprzez poziomy transfer genów. Przypisy Taksonomia

190331

https://pl.wikipedia.org/wiki/Aspartam

Aspartam

Aspartam – organiczny związek chemiczny, ester metylowy dipeptydu Asp-Phe. Na produktach spożywczych oznaczany jest kodem E951. Stosowany jako sztuczny środek słodzący (słodzik) w produktach spożywczych, zwłaszcza takich, jak napoje niskokaloryczne, guma do żucia, drażetki odświeżające oddech. Można go też znaleźć w wielu wędlinach i rybach (zarówno w folii, jak i konserwach). Ostatnio coraz częściej pojawia się w produktach farmaceutycznych, np. w większości tabletek musujących. Jest też dostępny w formie tabletek, które można stosować zamiast cukru, pod kilkudziesięcioma nazwami handlowymi (m.in.: NutraSweet, Equal, Sugar Free, Canderel). W 2009 roku producent Ajinomoto zdecydował o zmianie nazwy swojego produktu na AminoSweet, aby zmienić negatywną reputację kojarzoną z dotychczasową nazwą. Jest też stosowany przez diabetyków (chorych na cukrzycę), podobnie jak wiele innych słodzików, nie wpływających na wytwarzanie insuliny po spożyciu. Bezpieczeństwo Bezpieczeństwo stosowania aspartamu było przedmiotem wielu badań naukowych i licznych kontrowersji społecznych. Chemicznie aspartam jest estrem metylowym dipeptydu zbudowanego z dwóch reszt aminokwasowych – fenyloalaniny i kwasu asparaginowego. W organizmie człowieka rozkłada się on na te dwa naturalne aminokwasy, stąd długo wydawało się, że jego spożycie nie wiąże się z żadnym ryzykiem, oprócz osób chorych na fenyloketonurię, które nie metabolizują fenyloalaniny. Poza ww. aminokwasami podczas hydrolizy aspartamu powstaje też metanol (w ilości ok. 0,1 g na każdy gram spożytego aspartamu; jest to znacznie mniejsza ilość niż przyjmowana z różnych produktów spożywczych w codziennej diecie, np. soku pomidorowego, soku z winogron, czerwonego wina). Decyzja FDA z 1974 roku o wstępnej akceptacji aspartamu była poprzedzona ponad 100 badaniami. W roku 1987 amerykańskie urzędy (GAO i FDA) opublikowały wyniki dodatkowych badań podjętych w celu zbadania zastrzeżeń co do bezpieczeństwa aspartamu. Stwierdzono, że zgłaszane efekty uboczne jego stosowania (np. bóle i zawroty głowy, wahania nastroju) były zwykle łagodne i nie miały w pełni potwierdzonego związku z konsumpcją aspartamu. Niemniej jednak stwierdzono, że u nielicznych osób może występować szczególna wrażliwość na ten związek. Pod koniec lat 90. XX w. opublikowano wyniki kilku badań, które sugerowały występowanie związków między spożywaniem aspartamu i chorób takich jak nowotwory mózgu i układu limfatycznego. Nie ma jednak dowodów naukowych świadczących o tym, że aspartam powoduje nowotwory w ludzkim organizmie. Badania na dużych populacjach ludzi, jak i większość badań na zwierzętach, nie znalazły związku aspartamu z nowotworami. Podobnie inne zagrożenia dla zdrowia związane z używaniem słodzika, w obliczu dostępnego obecnie materiału naukowego, są uważane za minimalne lub nieistniejące. Sugestie dotyczące związku z nowotworami pochodzą z trzyletnich badań na szczurach European Ramazzini Foundation (ERF) (wrzesień 2005) prowadzonych przez grupę badaczy z Bolonii, która określiła aspartam jako substancję rakotwórczą, chociaż więcej szczurów odżywianych aspartamem dożywało starości niż w próbie kontrolnej. Badania te zostały zrecenzowane przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności, który wytknął szereg błędów takich jak: brak dokładnych danych o wykorzystanych zwierzętach doświadczalnych (pożywienie, waga etc.), podawanie wysokich dawek aspartamu na kilogram masy ciała zwierzęcia, które nie są możliwe do konsumpcji. Nawet jeśli cały cukier w artykułach spożywczych zostałby zastąpiony aspartamem, to jego spożycie wynosiłoby około 10 mg/kg mc., przy dopuszczalnym limicie 40 mg/kg mc., podczas gdy w badaniach użyto dawek do 5000 mg/kg mc. Wytknięto, że szczury żyły do naturalnej śmierci, co jest niezgodne z wytycznymi badań nad rakotwórczością, ponieważ prowadzi to do porównania szczurów zmarłych w różnym wieku, a starzeniu towarzyszy powstawanie zmian. FDA otrzymała od RFA tylko część danych z badań o które prosiła i spotkała się z odmową dostarczenia do weryfikacji patologicznych preparatów szczurów. Późniejsza analiza danych z szeregu badań klinicznych wykazała, że "nie ma dowodu, że sacharyna i inne słodziki (głównie aspartam) zwiększają ryzyko wystąpienia nowotworów u człowieka". Aspartam jest uważany za bezpieczny przez ponad 100 organizacji zajmujących się bezpieczeństwem żywności, wliczając w to EFSA, UK Food Standards Agency, Health Canada i Food Standards Australia New Zealand. National Cancer Institute uważa, że nie ma wyraźnych dowodów na związek aspartamu z rakiem. W styczniu 2013 roku EFSA opublikowała wstępną analizę ponad 600 badań, konkludując, że aspartam jest bezpieczny. Analiza ta była krytykowana za niejasne kryteria wyboru badań i ich interpretację, a także za powiązania jej 13 (na 17) autorów z koncernami spożywczymi. W grudniu 2013 roku panel EFSA (powiększony o 2 naukowców w stosunku do poprzedniego panelu) opublikował 263-stronicową analizę, z której wynika, że aspartam w dawkach nie przekraczających 40 mg/kg mc. dziennie jest nieszkodliwy. Raport na zlecenie Departamentu Rolnictwa USA stwierdza, iż Dietary Guidelines Advisory Committee po przeanalizowaniu dostępnych metaanaliz zgadza się z EFSA co do dopuszczalnych dawek aspartamu. Zaznacza równocześnie, iż istnieją niespójne i ograniczone dowody na możliwy związek aspartamu z nowotworami krwi u mężczyzn oraz poronienia i zaleca dalsze badania w tej kwestii. Ponadto "z powodu bardzo ograniczonych dowodów nie można wysnuć żadnej konkluzji" o związku aspartamu z bólami głowy. Chemia Chemicznie aspartam jest estrem metylowym dipeptydu składającym się z dwóch występujących naturalnie reszt aminokwasowych – fenyloalaniny i kwasu asparaginowego. W silnie kwaśnym lub alkalicznym środowisku, jakie występuje w różnych częściach układu pokarmowego człowieka, hydrolizuje on najpierw do wolnego dipeptydu i metanolu. Dipeptyd rozkłada się następnie na wolne aminokwasy, a metanol utlenia się do formaldehydu i kwasu mrówkowego. Poniżej pH=3 aspartam hydrolizuje do dipeptydu aspartylo-fenyloalaniny, zaś powyżej pH=6 cyklizuje do formy diketopiperazyny. Właściwości i użycie Atrakcyjność aspartamu jako słodzika wynika z faktu, że jest on ok. 180 razy bardziej słodki od cukru i przy tym jego kaloryczność, przy stężeniach dających wrażenie słodyczy, jest niemal zerowa. Smak aspartamu nie jest identyczny ze smakiem zwykłego cukru. Słodycz aspartamu jest odczuwana wolniej od słodyczy cukru, dłużej jednak jest zachowywana w ustach. Kombinacja aspartamu z innym słodzikiem, acesulfamem, w smaku jest nieodróżniana u większości ludzi od cukru. Aspartam, ze względu na to, że w podwyższonych temperaturach rozkłada się na wolne aminokwasy, nie nadaje się do słodzenia wypieków. Czasami jednak podnosi się jego stabilność przez mieszanie z tłuszczami i maltodekstryną. Trwałość aspartamu w wodzie wzrasta ze zmniejszaniem się pH. W środowisku kwaśnym, które występuje w większości gazowanych napojów, trwałość aspartamu jest zadowalająca. Przy pH=4,3, jakie występuje w Coca Coli Light czas półtrwania aspartamu wynosi ok. 300 dni. W środowisku obojętnym (przy pH=7) czas półtrwania aspartamu wynosi już tylko kilka dni. W produktach silnie aromatyzowanych grupy aminowe aspartamu mogą ulegać reakcji Maillarda z grupami aldehydowymi, występującymi często w związkach zapachowych, co powoduje zarówno utratę słodyczy, jak i przyjemnego zapachu tych produktów. Problem ten rozwiązuje się poprzez unikanie aldehydowych związków zapachowych lub zamienianie ich grup aldehydowych w acetalowe. Wynalezienie i produkcja Aspartam został wynaleziony w 1965 r. przez Jamesa M. Schlattera pracującego dla firmy farmaceutycznej G.D. Searle & Company. Schlatter otrzymał ten związek w ramach badań nad poszukiwaniem leków przeciwwrzodowych. Odkrył jego słodycz zupełnie przypadkowo, liżąc wbrew zasadom BHP swój własny palec ubrudzony tym związkiem. Po początkowych perturbacjach z legalizacją tego związku jako dodatku do żywności, rozpoczęto jego produkcję i sprzedaż na wielką skalę od 1981 r. W 1985 r. firma G.D. Searle została przejęta przez koncern Monsanto i przyjęła nazwę NutraSweet Company, kontynuując produkcję aspartamu. Patent amerykański na jego produkcję wygasł w 1992 r. i od tej pory jego produkcją zajęło się kilka innych koncernów chemicznych, m.in. japońskie Ajinomoto, francuskie Merisant oraz Holland Sweetener Company. Zobacz też acesulfam K Uwagi Przypisy Substancje słodzące Estry metylowe Dwupeptydy

1326

https://pl.wikipedia.org/wiki/BSD%20Daemon

BSD Daemon

BSD Daemon (stgr. δαίμων daimon dosł. „ten, który coś rozdziela” lub „ten, który coś przydziela”, także: nadprzyrodzona potęga, łac. daemon) – maskotka systemów operacyjnych 4.2BSD, 4.3BSD i BSD4.4, od pierwszego wydania przyjęta przez wywodzący się od nich FreeBSD. Zwykle przedstawiany jako postać przypominająca diabełka w trampkach trzymającego w ręku trójząb (ang. pitchfork), w nawiązaniu do uniksowej funkcji fork(), czasami z aureolą nad głową (OpenBSD) lub w kasku inżyniera (NetBSD). Daemon nie ma oficjalnego imienia, nazwy. Popularnie określany jest jako beastie (przez inspirację amerykańską wymową skrótu B-S-D), czasem Chuck. Autorem pierwszych wersji graficznych był John Lasseter, pomysłodawcą i właścicielem praw autorskich jest Marshall Kirk McKusick, jeden z twórców BSD z laboratoriów CSRG Uniwersytetu Berkeley. Mianem Daemon book określano drukowane podręczniki systemów BSD (4.3 i 4.4), pełny tytuł The Design and Implementation of the 4.3BSD UNIX Operating System – noszące na okładce właśnie obraz BSD daemona. Daemon od strony technicznej jest w systemach Unix nazwą programów lub procesów działających niezauważalnie w tle i wykonujących czynności usługowe na rzecz systemu i klientów (np. named - skrót od name daemon, serwer nazw DNS). Stał się przez to synonimem niewidzialnej, pożytecznej siły (vide slogan FreeBSD: The power to serve – Moc do usług) działającej w interesie użytkowników – w przeciwieństwie do zdiabolizowanego przez chrześcijaństwo demona, interpretowanego jako zła siła. Także ze względu na wybuchające co jakiś czas wokół daemona religijne kontrowersje w środowiskach BSD można dostrzec oficjalny trend odchodzenia od wykorzystywania go jako graficznego identyfikatora tych projektów informatycznych. Od pewnego czasu OpenBSD posługuje się jako logo wizerunkiem pancernej rybki zwanej Blowfish w nawiązaniu do nazwy wydajnego algorytmu kryptograficznego. Od roku 2004 NetBSD używa nowego, oficjalnego logotypu a FreeBSD rok później. Wśród wielu sympatyków systemów spod znaku daemona kroki te spotkały się z nieprzychylnym przyjęciem jako wyznacznik myślenia w kategoriach czysto marketingowych i kapitulacja wobec ignorancji i nieporozumień. , , /( )` \ \___ / | /- _ `-/ ' (/\/ \ \ /\ / / | ` \ O O ) / | `-^--'`< ' (_.) _ ) / `.___/` / `-----' / <----. __ / __ \ <----|====O)))==) \) /==== <----' `--' `.__,' \ | | \ / /\ __( (_ / \__/ ,' ,-----' | `--{__) ASCII-Art Beastie przedstawione w ASCII-Art podobnie jak na ekranie startowym FreeBSD. Zobacz też Tux Glenda Przypisy Linki zewnętrzne History of the BSD Daemon BSD Maskotki informatyczne

190333

https://pl.wikipedia.org/wiki/Nosferatu%20wampir

Nosferatu wampir

Nosferatu wampir (niem. Nosferatu: Phantom der Nacht) – erefenowsko-francuski film grozy z 1979 roku, wyreżyserowany przez Wernera Herzoga. Film jest zarówno ekranizacją powieści Dracula Brama Stokera jak i remakiem filmu Nosferatu – symfonia grozy z 1922 roku. Film Herzoga spotkał się z pozytywną oceną krytyki i połączył sukces artystyczny z komercyjnym. Obsada Klaus Kinski – hrabia Dracula Bruno Ganz – Jonathan Harker Isabelle Adjani – Lucy Harker Constanze Engelbrecht – Lucy Harker (głos) Walter Ladengast – doktor van Helsing Roland Topor – Reinfeld Horst Sachtleben – Reinfeld (głos) Jacques Dufilho – kapitan statku Leo Bardischewski – kapitan statku (głos) Dan van Husen – strażnik Jan Groth – kapitan portu Carsten Bodinus – Schrader Martje Grohmann – Mina Rijk de Gooyer – urzędnik miejski Fred Maire – urzędnik miejski (głos), lord na bankiecie (głos) Lo van Hensbergen – asystent urzędnika miejskiego Norbert Gastell – asystent urzędnika miejskiego (głos), furman (głos) Clemens Scheitz – biuralista John Leddy – furman Margriet van Hartingsveld – kobieta Tim Beekman – karawaniarz Michael Edols – lord na bankiecie Fabuła Wismar, XIX wiek. Jonathan Harker otrzymuje list od hrabiego Draculi z Transylwanii z prośbą o jak najszybszy przyjazd. Jego żona Lucy, mając złe przeczucia, początkowo nie zgadza się na wyjazd, jednak w końcu ulega. Wbrew pozorom to nie strach stanowi motyw przewodni filmu, lecz samotność. Wampir jest na wskroś ludzki; pragnie miłości i zrozumienia. Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne Adaptacje filmowe powstałe w koprodukcji Filmowe adaptacje utworów Brama Stokera Filmy fantastyczne z 1979 roku Filmy kręcone na Słowacji Filmy kręcone w Bawarii Filmy kręcone w Czechach Filmy kręcone w Delfcie Filmy kręcone w Guanajuato Filmy kręcone w Holandii Filmy kręcone w Lubece Filmy o wampirach Filmy w reżyserii Wernera Herzoga Francuskie filmy z 1979 roku Francuskie filmy z gatunku horror Francuskie remaki filmów Niemieckie filmy z 1979 roku Niemieckie filmy z gatunku horror Niemieckie remaki filmów

190339

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bergen%20auf%20R%C3%BCgen

Bergen auf Rügen

Bergen auf Rügen – miasto w Niemczech, w powiecie Vorpommern-Rügen, siedziba związku gmin Bergen auf Rügen w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie. Leży w centrum wyspy Rugii, na historycznym Pomorzu Zachodnim, liczy ok. 14 tys. mieszkańców (2008). Toponimia i historia Niemiecka nazwa Bergen jest bezpośrednią adaptacją wcześniejszej słowiańskiej nazwy Gora, zapisanej w takiej formie w 1232 roku. W języku polskim oddawana w formie Góra, Górsko Rańskie. W średniowieczu wyspę zamieszkiwali słowiańscy Ranowie. W 1168 powstało księstwo rugijskie pozostające pod zwierzchnictwem Danii. Do 1325 pod władzą rodzimej dynastii Wisławiców, następnie część księstw zachodniopomorskich dynastii Gryfitów. W 1445 miał miejsce pożar miejscowości. W 1613 otrzymała prawa miejskie. Po wygaśnięciu dynastii Gryfitów i wojnie trzydziestoletniej od 1648 część Szwecji, następnie od 1815 w granicach Prus, a w 1871 Niemiec. W latach 1949-1990 część NRD. 1 stycznia 2011 do miasta przyłączono gminę Thesenvitz. Zabytki Kościół Mariacki z XII-XIII w., gotycki Klasztor Ratusz z 1861/1912 Gmach poczty z 1892/1902 Kościół św. Bonifacego z 1912, neoromański Spichlerz Plebania przy kościele Mariackim Gmach sądu Domy i kamienice Dworzec kolejowy Komunikacja W mieście znajduje się stacja kolejowa. Współpraca zagraniczna Polska: Choszczno, Goleniów Dolna Saksonia: Oldenburg Szwecja: Svedala Przypisy Miasta w Meklemburgii-Pomorzu Przednim Rugia Powiat Vorpommern-Rügen

1328

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dane%20osobowe

Dane osobowe

Dane osobowe – informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej („osobie, której dane dotyczą”). Możliwa do zidentyfikowania osoba fizyczna to osoba, którą można bezpośrednio lub pośrednio zidentyfikować, w szczególności na podstawie identyfikatora takiego jak imię i nazwisko, numer identyfikacyjny, dane o lokalizacji, identyfikator internetowy lub jeden bądź kilka szczególnych czynników określających fizyczną, fizjologiczną, genetyczną, psychiczną, ekonomiczną, kulturową lub społeczną tożsamość osoby fizycznej. Dane osobowe w Polsce W prawie polskim termin ten został zdefiniowany w ustawie o ochronie danych osobowych. W rozumieniu ustawy za dane osobowe uważano wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Osobą możliwą do zidentyfikowania była osoba, której tożsamość można było określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne. Informacji nie uważano za umożliwiającą określenie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań. Danymi osobowymi nie były zatem pojedyncze informacje o dużym stopniu ogólności, np. sama nazwa ulicy, numer domu, w którym mieszka wiele osób, czy wysokość wynagrodzenia. Informacja ta stanowiła dane osobowe wówczas, gdy została zestawiona z innymi, dodatkowymi informacjami, np. imieniem i nazwiskiem, czy numerem PESEL, które w konsekwencji można odnieść do konkretnej osoby. Danymi osobowymi nie były również informacje o osobach zmarłych. Nad kontrolą i ochroną prawną czuwał Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych. 25 maja 2018 r. weszło w życie unijne Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych (RODO), które zastąpiło polską ustawę o ochronie danych osobowych. 10 maja 2018 r. Sejm RP VIII kadencji uchwalił nową ustawę o ochronie danych osobowych, która zastąpiła ustawę o ochronie danych osobowych z 1997 r. i zapewnia stosowanie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 oraz ustanawia nowy organ właściwy w sprawie ochrony danych osobowych – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych w miejsce Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Przykłady danych osobowych Przykładem pojedynczej informacji stanowiącej dane osobowe jest numer PESEL. Zgodnie z obowiązującym do 1 marca 2015 roku art. 31a ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych, jest to 11-cyfrowy, stały symbol numeryczny, jednoznacznie identyfikujący osobę fizyczną, w którym sześć pierwszych cyfr oznacza datę urodzenia (rok, miesiąc, dzień), cztery kolejne – liczbę porządkową i płeć osoby, a ostatnia jest cyfrą kontrolną służącą do komputerowej kontroli poprawności nadanego numeru ewidencyjnego. PESEL, występujący nawet bez innych informacji o osobie, stanowi dane osobowe, a jego przetwarzanie podlega wszelkim rygorom przewidzianym w ustawie o danych osobowych. Innym przykładem informacji stanowiącej dane osobowe może być adres poczty elektronicznej, jednak tylko wtedy, gdy na podstawie jego treści, bez nadmiernych kosztów, czasu, czy działań można określić tożsamość jego właściciela. Dzieje się tak w momencie, gdy elementem treści adresu jest np. imię i nazwisko jego właściciela. Dane szczególnie chronione Według art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych zabraniano przetwarzania danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym. Są to dane zwane danymi wrażliwymi. Przetwarzanie tych danych było jednak dopuszczalne w kilku przypadkach, m.in. jeżeli. osoba, której dotyczą, wyrazi na to pisemną zgodę; przetwarzanie takich danych było niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dotyczą; było to niezbędne do wykonania statutowych zadań kościołów i innych związków wyznaniowych, stowarzyszeń, fundacji lub innych niezarobkowych organizacji lub instytucji o celach politycznych, naukowych, religijnych, filozoficznych lub związkowych; przetwarzanie dotyczyło danych, które były niezbędne do dochodzenia praw przed sądem; przetwarzanie było niezbędne do wykonania zadań administratora danych odnoszących się do zatrudnienia pracowników i innych osób; przetwarzanie było prowadzone w celu ochrony zdrowia; przetwarzanie dotyczyło danych, które zostały podane do wiadomości publicznej przez osobę, której dotyczyły. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO) Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO) kontrolował zgodność przetwarzania danych z przepisami ustawy, wydawał decyzje administracyjne i rozpatrywał skargi w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych, prowadził rejestr zbiorów danych, opiniował akty prawne dotyczące ochrony danych osobowych, inicjował i podejmował przedsięwzięcia w zakresie doskonalenia ochrony danych osobowych, uczestniczył w pracach międzynarodowych organizacji i instytucji zajmujących się problematyką ochrony danych osobowych. Od 22 kwietnia 2015 roku Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych była Edyta Bielak-Jomaa, a zastępcą od 17 stycznia 2018 roku Mirosław Sanek. Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych (RODO) Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych (RODO) – rozporządzenie unijne, wchodzące w życie z dniem 25 maja 2018 roku, którego celem jest doprowadzenie do pełnej harmonizacji prawa materialnego w ramach UE i swobodnego przepływu danych osobowych. Stosowanie rozporządzenia na terytorium Polski ma zapewnić uchwalona przez Sejm VIII kadencji ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych. Urząd GIODO został zlikwidowany, a w jego miejsce powstał Urząd Ochrony Danych Osobowych (UODO), na czele którego stoi Prezes wybierany na 4 letnią kadencję. Prezesa Urzędu powołuje i odwołuje Sejm Rzeczypospolitej Polskiej za zgodą Senatu na wniosek Prezesa Rady Ministrów. Nowe rozporządzenie wprowadza wiele zmian, które dotyczą wszystkich podmiotów gospodarczych mających do czynienia z przetwarzaniem danych osobowych. Najważniejsze z nich to: poszerzenie zakresu stosowania przepisów Rozporządzenia na przedsiębiorców działających poza UE; rozszerzenia definicji pojęcia danych osobowych, tak by uwzględniała ona możliwości rozwoju technologicznego i pojawienie się nowych form identyfikacji (dane genetyczne/dane biometryczne/dane dotyczące zdrowia); pozyskiwania zgody na przetwarzanie danych osobowych obowiązku wyznaczania Inspektora Ochrony Danych; podejścia opartego na ryzyku -im mniej potencjalnych zagrożeń dla danych, tym mniej obowiązków na podmiocie administrującym lub przetwarzającym dane; obowiązku zgłaszania naruszeń (organowi nadzorczemu, administratorowi danych) i powiadamiania podmiotu danych. prawa do „bycia zapomnianym”; uproszczenia przepisów dotyczących międzynarodowego przekazywania danych osobowych; doprecyzowania obowiązków podmiotów przetwarzających dane; prawa dostępu do danych, poprawiania ich, uzupełniania i przenoszenia między systemami; ochrony prywatności w fazie projektowania. Za naruszenie postanowień RODO organ nadzorczy jest uprawniony do nakładania na przedsiębiorstwo wysokich kar pieniężnych. W zależności od okoliczności naruszenia, do których należą m.in.: charakter, czas i waga naruszenia, umyślność lub nieumyślność podmiotu, wdrożone u administratora środki organizacyjne oraz techniczne, czy też sposób, w jaki organ nadzorczy dowiedział się o naruszeniu, a w szczególności, czy i w jakim zakresie przedsiębiorca zgłosił naruszenie, kara pieniężna może wynieść do 10 000 000 EUR, w przypadku przedsiębiorstwa – do 2% całkowitego rocznego światowego obrotu z poprzedniego roku obrotowego lub w przypadku większych naruszeń nawet do 20 000 000 EUR, w przypadku przedsiębiorstwa – do 4% całkowitego rocznego światowego obrotu z poprzedniego roku obrotowego. Przypisy

190343

https://pl.wikipedia.org/wiki/System%20filozoficzny

System filozoficzny

System filozoficzny jest terminem funkcjonującym w co najmniej trzech znaczeniach: jest to próba ujęcia całości ludzkiej wiedzy dokonywana z perspektywy jakiegoś, uprzednio przyjętego aksjomatu lub (niewielkiej liczby) aksjomatów (np. system Hegla) - w tym znaczeniu system filozofizny utożsamiany jest z filozoficzną syntezą; jest to poszukiwanie, dla uprzednio wyróżnionych problemów (np. prawdy, poznania, rzeczywistości), rozwiązania i uzasadnienia w oparciu o materiał historyczny i własne przemyślenia autora; (np. system Rickerta), które później systematyzowane są pod postacią wybranych (bardzo rzadko wszystkich) dyscyplin filozoficznych (np. teorii poznania, ontologii, etyki, estetyki); ogół poglądów jakiegoś filozofa bywa nieraz określany systemem filozoficznym. Wyróżnia się dwie, wzajemnie się wykluczające, odmiany systemów: system zamknięty i system otwarty. system zamknięty to taki, który zamknięty jest, poprzez swoją konstrukcję, na dalsze uzupełnienia (np. Hegel) – pretenduje do miana absolutnego wyjaśnienia rzeczywistości; system otwarty to taki, który oparty jest na idei kumulatywnego wzrostu wiedzy naukowej zgodnie z którą systemy mogą być uzupełniane ze względu na osiągnięcia w ramach poszczególnych dziedzin nauki np. Hermann Cohen; Dla pierwszych dwóch znaczeń w obu przypadkach istotę myślenia systemowego przedstawić można w postaci następujących ośmiu tez wraz z ich rozwinięciami. Prawdziwą postacią istnienia prawdy może być tylko naukowy system (Hegel). Myślenie systemowe obecne jest w filozofii od samego jej początku. Myślenie systemowe jest specyficzne dla filozofowania. System pojęć i sądów jest to całość, którą określa się mianem systemu filozoficznego. Systemowe pojmowanie rzeczywistości jako jej ujęcie całościowe znaczy, że to, co indywidualne i przypadkowe, wyjaśniane jest przez to, co ogólne i konieczne. Systemowi nadaje charakter całości to, że wyraża naczelną intuicję swojego autora. Naczelna intuicja filozoficzna ujęta jest w formie jedynego aksjomatu, który jako twierdzenie niewymagające uzasadnienia, jest sam z siebie oczywisty. Konsekwencje płynące z przyjęcia takiego aksjomatu są dwojakie: aksjomat umożliwia minimalną liczbę założeń i praktycznie nieograniczoną zawartość informatywną jaką otrzymać można drogą jego akceptacji. Powstały na bazie takiego aksjomatu system nosi miano jakiegoś „-izmu”. Powstały na bazie takiego aksjomatu system jest niedowodliwy, nie jest to jednak cecha go deprecjonująca. Powstały na bazie takiego aksjomatu system nie jest systemem filozoficznym, gdy nie daje gwarancji praktycznie nieograniczonej zawartości informatywnej jaką otrzymać można drogą jego akceptacji. Podstawową dyrektywę metodologiczną wyrażonej w systemie wizji filozoficznej przedstawić można tak: System to sposób, za pomocą którego myśl produkuje następną myśl. System to zwrot w dziedzinie myśli dokonujący się zgodnie z zasadą: Nie mieć poprzedników. Z systemowym charakterem filozofii nierozerwalnie związane jest pojęcie racjonalizacji, czyli wyjaśniania drogą odwołania się do aktualnie obowiązujących kategorii poznania teoretycznego, która zakłada określony system pojęć i reguł ich akceptacji (logiczności). System jest prawdą w swoich własnych granicach, falsyfikując tym samym inne systemy myślowe. System filozoficzny jest zamknięty w granicach, które wyznaczane są przez przedmiotowe, podmiotowe i metodologiczne warunki prawomocności poznania teoretycznego. W ramach systemu można formułować określoną ilość sądów wzajemnie koherentnych i zarazem adekwatnych wobec rzeczywistości jawiącej się jako przedmiot poznania teoretycznego. Ilość problematyzacji rzeczywistości jakie dokonują się w ramach systemu jest ograniczona. Każdy system jest systemem zamkniętym i każda prawda, jako sformułowana w ramach systemu, jest prawdą zamkniętą. Nadrzędnym celem systemu jest trwanie w niezmienionej postaci drogą wykrycia w danej sytuacji problemowej tych kategorii, które mogą funkcjonować niezależnie od pytań cząstkowych i ponadczasowo. Tzw. systemy otwarte - zakładające niemożliwość stworzenia przez jedną osobę systemu, ze względu na rozległość wiedzy i dokonujący się w niej postęp, oparte są na idei kumulatywnego wzrostu wiedzy naukowej (w sensie niefilozoficznej), zgodnie z którą systemy mogą być uzupełniane ze względu na osiągnięcia w ramach poszczególnych dziedzin nauki - są jedynie niedokończonymi systemami zamkniętymi. Dzieje się tak ponieważ zmiana warunków prawomocności poznania teoretycznego, której one nie uwzględniają, jest tożsama z ujmowaniem rzeczywistości w innym systemie. Potwierdzeniem zamkniętości systemów filozoficznych są ich losy, po osiągnięciu określonego poziomu rozwoju, czyli po dokonaniu wyjaśnienia aktualnej im rzeczywistości, wraz ze zmianą rzeczywistości tracą swoją moc eksplanacyjną. Konsekwencją tego wszystkiego jest wielość systemów i wielość prawd, które są prawdami o każdorazowo aktualnej rzeczywistości. Prawda filozoficzna jako prawda systemowa jest zawsze prawdą wobec rzeczywistości będącej przedmiotem namysłu i pojęciowego ujęcia. System współczesny jest systemem absolutnym jeśli jest on w swej racjonalności nieprzekraczalny - czyli jeśli nie sposób w danej chwili wskazać w nim na istotne sprzeczności lub wskazać taką myśl, która adekwatniej wyjaśni aktualną rzeczywistość. Całościowe ujęcie rzeczywistości ogranicza się na ogół do ujęcia tylko pewnych, najbardziej w danym momencie istotnych, form istnienia - nauki, dziejów, życia społecznego, bytu w ogólności. System filozoficzny jest konstrukcją idącą dedukcyjnie we wszelkich możliwych kierunkach interpretacji: epistemologicznej, ontologicznej, etycznej, estetycznej, aksjologicznej, itp. Systemowe uprawianie filozofii nie wyklucza różnych literackich form wyrażania myśli, jak również jasnego lub niejasnego ich formułowania. Przeciwieństwem tak opisanego sposobu filozofowania jest filozofia analityczna. Analityczna i systemowa forma filozofowania są niewspółmierne w sensie wzajemnej nieredukowalności i nieprzekładalności. Są one niewspółmierne w dwóch dziedzinach: a) ontologii, która dla filozofów analitycznych jest dziedziną analizy (formalnologicznej bądź nieformalnologicznej) najogólniejszych pojęć wiążących się z pojęciem bytu, zaś filozofowie nieanalityczni skłonni są raczej utrzymywać, że badają sam byt, b) języka - mimo tego, że obydwie formy filozofowania posługują się pojęciem analizy, to dla filozofów analitycznych, najogólniej rzecz biorąc, znaczy ona tyle co przekład jednych wyrażeń na drugie za pomocą ściśle określonych metod rodem z logiki, zaś dla filozofów nieanalitycznych rozkład jakiegoś pojęcia na pojęcia mniej ogólne, przebiegający w nie zawsze jasno wyartykułowany, a przez to podlegający intersubiektywnej kontroli, sposób. Analiza nie jest tu ani uzależniona ani obiektywnie powiązana z językiem - najczęściej oparta jest na indywidualnym i osobowym doświadczeniu. Te dwie dziedziny niewspółmierności pociągają za sobą co najmniej takie płaszczyzny niewspółmierności: a) zadania stawiane filozofii, b) formę ujmowania zagadnień filozofii, c) standardy jasności, d) stosunek do nieklasycznych koncepcji prawdy. Zadania stawiane filozofii w ramach ujęcia systemowego zawsze są maksymalistyczne. Celem filozofowania jest stworzenie, przez jednego autora, systemu, który odnosił się będzie do wszelkich, najbardziej znaczących w danym momencie historycznym form istnienia. Przeciwstawnym względem niego jest ujęcie analityczne postulujące minimalistyczny punkt wyjścia i rozwiązywanie drobnych problemów przez poszczególnych filozofów. Pozostaje z tym w ścisłym związku forma ujmowania zagadnień filozofii. Z jednej strony będzie nią system, który niekiedy przybiera postać syntezy, z drugiej zaś analiza badany problem ujmująca z perspektywy tworzących go podproblemów. Filozofowie poprzednich stuleci, pomimo tego, że zwracali uwagę na wyjątkową rolę języka w filozofii, filozofowali w taki sam sposób jak ci, którzy nie wyrażali żadnego zainteresowania językiem. Standardy jasności nigdzie nie były jasno precyzowane. Wraz z pojawieniem się ruchu analitycznego sytuacja ulega radykalnej zmianie. Wyraźnie wyartykułowane standardy jasności stają się niezbywalnym elementem działalności filozoficznej. Po ukazaniu się niemieckiego przekładu rozprawy Alfreda Tarskiego Pojęcie prawdy w językach nauk dedukcyjnych (1935) w ramach ujęcia analitycznego jedyną koncepcją prawdy jest koncepcja klasyczna, zaś w ujęciu systemowym odnaleźć można wszystkie koncepcje prawdy. Literatura Józef Bańka; Filozofia - system czy hermeneutyka? [w] Roman Kozłowski, Piotr W. Juhacz [red]; Przeszłość i przyszłość filozofii, Uniwersytet Im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii, Pisma Filozoficzne - Tom LXI, Poznań 1999 Georg W. F. Hegel, Fenomenologia ducha, BKF, Warszawa 1963 Andrzej Zachariasz, Filozofia. Jej istota i funkcje, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1994 Metafilozofia

190346

https://pl.wikipedia.org/wiki/MAF%20%28bro%C5%84%29

MAF (broń)

MAF – włoski przenośny zestaw przeciwpancerny zaprojektowany we włoskiej firmie OTO Melara SpA. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku we włoskie firmie zbrojeniowej OTO Melara zaprojektowano przenośny zestaw przeciwpancerny III generacji przeznaczony do zwalczania celów na odległość od 75 m do ponad 3000 m, który oznaczono jako MAF. Zestaw ten składa się z zasobnika z pociskiem, podstawy z naziemną aparaturą sterującą i zespołu celownika z nadajnikiem wiązki laserowej. Zestaw wyposażony jest również w celownik termowizyjny umożliwiający strzelanie w nocy. Półautomatyczny system naprowadzania ogranicza rolę operatora do utrzymywania krzyża celownika na celu. Dzięki sprzężeniu z celownikiem nadajnika promieniowania laserowego oś emitowanej wiązki jest skierowana na cel. Nadajnik pracuje w zakresie bliskiej podczerwieni. Umieszczony w tylnej części pocisku detektor odbiera zmodulowane częstotliwościowo promieniowanie laserowe i na tej podstawie określa odległość pocisku od osi wiązki, aparatura wypracowuje sygnał sterujący korygujący lot pocisku. Takie rozwiązanie zapewnia dużą odporność systemu na zakłócenia stosowane przez przeciwnika. Pocisk wyrzucany jest z zasobnika za pomocą silnika startowego, a następnie uruchamiany jest silnik marszowy umożliwiający osiągnięcie maksymalnej prędkości około 300 m/s. Pocisk w czasie lotu obraca się dookoła osi podłużnej. Zmianę kierunku lotu zapewniają stery aerodynamiczne w układzie kaczki umieszczone w przedniej części pocisku, a rozkładane po starcie stateczniki umożliwiają odpowiednią stabilizację. Pocisk ma głowicę kumulacyjną zapewniającą dużą przebijalność pancerza. System naprowadzania zapewnia prawdopodobieństwo trafia do 95% oraz zasięg do 2000 m w dowolnych warunkach atmosferycznych oraz do 3000 m w warunkach dobrej widoczności. Zestawy te produkowane są we włoskiej wytwórni OTO Melara oraz na licencji w brazylijskiej wytwórni ORBITA. Znajdują się one na wyposażeniu armii włoskiej i brazylijskiej. W ten zestaw wyposażone są oddziały włoskie w Iraku. Zainteresowane kupnem tych zestawów były również Libia, Irak, Iran i Wietnam, lecz brak jest danych czy je zakupiły. Dane taktyczno-techniczne zestawu przeciwpancernego MAF Kaliber pocisku: 130 mm; Masa: zestawu z jednym pociskiem: 38 kg; pocisku: 18 kg; Długość (w zasobniku): 1400 mm; Zasięg: 75 – ponad 3000 m; Prędkość maksymalna pocisku: 290 m/s. Przeciwpancerne pociski kierowane

190348

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomorze%20Nadwi%C5%9Bla%C5%84skie

Pomorze Nadwiślańskie

Pomorze Nadwiślańskie, Pomorze Wschodnie, Pomerelia (kasz. Pòrénkòwô Pòmòrskô, niem. Pommerellen – dosł. „Małe Pomorze”, forma zdrobniała od Pommern) - kraina historyczna w Polsce. W jej skład wchodzą: Pomorze Gdańskie Kaszuby ziemia lęborsko-bytowska Kociewie Bory Tucholskie ziemia chełmińska i michałowska Przypisy Pomorze Gdańskie

1329

https://pl.wikipedia.org/wiki/Diecezja

Diecezja

Diecezja (pot. biskupstwo) – jednostka administracyjna w kościołach chrześcijańskich podległa biskupowi. W prawie Kościoła rzymskokatolickiego jest określana jako podstawowa forma kościoła partykularnego, w których istnieje i z których składa się jeden Kościół katolicki. Jest zarządzana przez biskupa diecezjalnego, którego w zarządzaniu wspierają: kuria, synod, kapituła katedralna, konsultorzy, rada kapłańska i rada duszpasterska. W Kościołach wschodnich odpowiednikiem diecezji jest eparchia. Etymologia Pierwotnie „dioecesis” (z grec. – „dioikesis”) oznaczał zarządzanie domem, jednostką administracyjną lub sprawowanie zarządu w ogóle. Rzymianie używali go początkowo na oznaczenie terytorium będącego pod zarządem miasta („civitas”). Teren taki znany był przede wszystkim pod nazwą „ager” lub „territorium”, jednak we wschodnich prowincjach imperium nazywano go właśnie „dioecesis”. Stąd też użycie słowa przyjęło się w słowniku chrześcijan, gdyż biskupi zwykle rezydowali w „civitas”, a obszar przez nich zarządzany pokrywał się z obszarem rzymskiej „dioecesis”. Diecezją od końca III wieku określano w Cesarstwie Rzymskim prowincje zarządzane przez legata, a później grupę prowincji, którą zarządzał wikariusz. Taką organizację administracji wprowadził Dioklecjan dzieląc imperium na 100 prowincji skupionych w 12 diecezjach: Africa, Asiana, Britania, Galia, Hispania, Italia, Moesia, Oriens, Pannonia, Pontica, Thracia, Viennensis. Diecezje z kolei zostały zgrupowane (od pierwszej połowy IV w. n.e., za Konstantyna Wielkiego) w cztery prefektury. Początki diecezji w chrześcijaństwie W I w. chrześcijanie nie używali terminu diecezja. Kościół Powszechny podzielony był na autonomiczne kościoły partykularne, które były postrzegane przede wszystkim jako wspólnoty personalne, a nie terytorialne. Kościół partykularny skupiał chrześcijan danego miasta i jego okolic. Na jego czele stało prezbiterium, którego przewodniczący – od przełomu I i II w. – zaczął używać tytułu biskupa. W IV w. – po ogłoszeniu chrześcijaństwa religią panującą w imperium rzymskim – rozpoczęła się masowa chrystianizacja mieszkańców miast i osad rolniczych. Wielka liczba nowych wiernych wymagała reformy administracji kościelnej. Zaczęto akcentować funkcję terytorialną kościoła partykularnego. W ramach tegoż kościoła zaczęto tworzyć sieć parafii miejskich i wiejskich, a całe terytorium objęte organizacją parafialną i podległe władzy biskupa danego kościoła, zaczęto nazywać diecezją. Mimo pozornego porzucenia dawnego nazewnictwa, aż do dnia dzisiejszego prawo kanoniczne używa na oznaczenie diecezji także nazwy kościoła partykularnego. Nazwę kościół zamiast nazwy diecezja stosuje się w tytulaturze uroczystej. Np. archidiecezję rzymską nazywa się także Świętym Kościołem Rzymskim, a archidiecezję gnieźnieńską – Świętym Kościołem Gnieźnieńskim. Miejsce diecezji w podziale administracyjnym Kościoła łacińskiego Diecezje zazwyczaj są zgrupowane w metropolie, rzadko zaś podlegają bezpośrednio Stolicy Apostolskiej (tzw. diecezje wyjęte). Rodzaje diecezji rzymskokatolickich: archidiecezja – diecezja, której ordynariuszem jest arcybiskup (nie musi być metropolitą) sufragania – diecezja będąca częścią metropolii diecezja suburbikarna – jedna z 6 diecezji w sąsiedztwie Rzymu, których ordynariuszami byli niegdyś kardynałowie-biskupi diecezja historyczna (tytularna) – zlikwidowana, po której została tylko nazwa (tytuł) nadawana biskupom tytularnym Jednostki równe diecezji to: prałatura terytorialna, opactwo terytorialne, wikariat apostolski, prefektura apostolska, administratura apostolska. Ze szczególnych racji (np. obecność wiernych innego obrządku, żołnierzy) na terytorium należącym do wielu diecezji mogą istnieć specjalne ordynariaty personalne (np. ordynariat polowy). Biskupstwa na ziemiach polskich Na ziemiach polskich najstarsze biskupstwo powstało w Poznaniu w 968, a na jego czele stanął Jordan z Dolnej Lotaryngii. Kolejno w 1000 w Gnieźnie, Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu, w tym roku podporządkowano biskupstwo poznańskie arcybiskupstwu gnieźnieńskiemu (wbrew roszczeniom metropolii magdeburskiej). Do końca XII wieku wraz z umacnianiem się Kościoła utworzono biskupstwa w Kruszwicy (około 1034), Płocku (około 1075), Włocławku (1123), Lubuszu (1124) oraz Wolinie (1140). Zasadniczy zrąb podziału diecezjalnego w Polsce ukształtował się w czasach ostatnich Piastów. Większość stolic diecezjalnych zachowała swoje godności nawet do czasów zaborów. Obecnie (na 2013 rok) w Polsce jest 41 diecezji (archidiecezje – 14, diecezje – 27) Czcionką pogrubioną oznaczono arcybiskupstwa Biskupstwa w czasach piastowskich biskupstwa łacińskie chełmskie gnieźnieńskie kamieńskie kołobrzeskie krakowskie kujawskie lubuskie łukowskie miśnieńskie płockie poznańskie wrocławskie biskupstwa prawosławne chełmskie Biskupstwa w czasach jagiellońskich biskupstwa łacińskie chełmińskie chełmskie gnieźnieńskie kamienieckie kamieńskie kijowskie krakowskie kujawskie lwowskie łuckie płockie przemyskie warmińskie wendeńskie wileńskie wrocławskie (administracja świecka: Święte Cesarstwo Rzymskie, administracja kościelna: Archidiecezja gnieźnieńska) żmudzkie biskupstwa ruskie chełmskie łuckie lwowskie lwowskie pińskie przemyskie biskupstwa ormiańskie lwowskie biskupstwa dysunickie mohylewski Obecne diecezje w Polsce Przypisy Zobacz też archidiecezja eparchia podział administracyjny Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce (1772) podział administracyjny Kościoła rzymskokatolickiego na ziemiach polskich (1795–1918) podział administracyjny Kościoła katolickiego w Królestwie Polskim (1815–1918) podział administracyjny Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce (1918–1939) podział administracyjny Kościoła greckokatolickiego w Polsce (1918–1939) podział administracyjny Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce (1944–1989) podział administracyjny Kościoła katolickiego w Polsce (obecny) Struktura Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w RP Struktura Kościoła Katolickiego Mariawitów w RP Jednostki podziału administracyjnego Kościoła