cleaned_text
stringlengths 6
2.09k
| source
stringclasses 2
values | language
stringclasses 1
value |
|---|---|---|
Àkókò tí ó kú.Okùnru 28/08/1854 31/08/Ademola 28/11/1869 30/12/12/Oyèmíràn/01/01/01/20 18/1881/jiọdún 09/02 27/1885 27/01/at-sọkà/09/09/09/51 -06/162/Gbadebo 08/08/1898 28/05/1920 10/07/07/07/1920/12/ 10/1962àníyàn/ 26/08/1963 26/10/1971pe I 10/08 1972 1935...yàtọ̀ sí Ọba Aláké tí a to orúkọ won sókè yìí, Oba mẹrin mìíràn tún sì wà ní Abeokuta tí wón ń ṣe olórí ìlú wọn.. | wikipedia | yo |
Ẹgba òwú ló sì ń yan ẹkẹrin ìlú.Ọpọlọpọ eniyan jàǹkànjàǹkàn tó ti fi ẹ̀mí wọn wu ẹ̀wù fún ẹgba ni wọ́n máa ń ranti ninu gbogbo orin wọn.. | wikipedia | yo |
Àwọn Ẹ̀gbá kò kó iyán wọn kéré wọn kò sì yé bu ọlá fún wọn bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé wọ́n ti kú.Oríṣìí ètò ìjọba mẹ́rin ọ̀tọ̀òótọ́ ni ó ti kọjá ní ilẹ̀ Ẹ̀gbá kí a tó bọ́ sí èyí tí a wà lóde òní.. | wikipedia | yo |
Ètò ìbílẹ̀ lábẹ́ àṣẹ ògbóni àti Parakoyi 1830–1865Ẹ̀gbá United Board of Management 1865-1898 United Government (Ìjọba Ẹ̀gbá) 1898 – 1914Ẹ̀gbá Native Administration (Ìjọba ìbílẹ̀) 1914 – 1960 Àwọn Ẹ̀gbá oríṣìíríṣìí iṣẹ́ Ajé ni àwọn Ẹ̀gbá ń mú ṣe nínú ìlú.. | wikipedia | yo |
Yàtọ̀ sí iṣẹ́ àgbẹ̀ tó jẹ́ tajá tẹran ló ń ṣeé wọn fẹ́ràn láti máa dá aró, wọ́n mọ̀ nípa àdìrẹ ẹlẹ́kọ dáadáa.. | wikipedia | yo |
Paríparí rẹ̀ àwọn Ẹ̀gbá fẹ́ràn láti máa kọrin lásán.Yálà kíkọ̀ tá gẹ́gẹ́ bí alágbe tàbí ìfẹ́ láti máa kọrin lásán.. | wikipedia | yo |
Gbogbo ohun tó sì ti ṣẹlẹ̀ sí àwọn baba ńlá wọn ni wọ́n máa ń mú lọ ninu orin wọn pàápàá.Ìbáṣepọ̀ tó wà láàárín àwọn ẹ̀yà Ẹ̀gbá a ti sọ pé kálùkù ẹ̀yà Ẹ̀gbá ló ń dá ọmú ìyá rẹ̀ gbé, síbẹ̀, kò ṣàìsí ìbáṣepọ̀ díẹ̀ láàárín wọn.Lọ́nà kínní, gbogbo Ẹ̀gbá ló gba Abeokuta sí ìlú wọn.Wọ́n ní ilé níbẹ̀, ṣùgbọ́n wọn a máa lọ sí ẹ̀yìn odi ìlú láti lọ múlẹ̀ oko.. | wikipedia | yo |
ọpọlọpọ irú oko ẹ̀yìn odi ìlú báyìí ló ti di ìlú fún wọn.. | wikipedia | yo |
Ètò abúlé wọ́ pọ̀, ó sì gún régé, baálẹ̀ tabi ọlọ́rọ̀kọ́ (olórí ọ̀kọ̀) ni ó wà ní ipò owó jùlọ.Bákan náà ló jẹ́ pé gbogbo wọn ló jọ ń bu ọlá fún àwọn ẹni ńlá wọn.. | wikipedia | yo |
Kò sí pé apá kan kò ka àwọn ẹni àná yìí wọ̀nyìí kún.Ọ̀rọ̀ tún jẹ́ ẹ̀sìn kan tó so wọ́n pọ̀.. | wikipedia | yo |
Lóòótọ́, ìlú kọ̀ọ̀kan ló ní òrìṣà tirẹ̀ tó ṣe pàtàkì, fún àpẹẹrẹ, àwọn Òwu ló ní Ọ̀tọ̀Harris àti Ẹ̀lukú.. | wikipedia | yo |
Bẹ́ẹ̀ náà ni wọ́n ń jẹ́ ṣapala kókó, Ewe, àwùjẹ̀ àti Èsúrú.”Mo lérò pé pẹ̀lú gbogbo àlàyé mi òkè yìí ìrànlọ́wọ́ ni yóò jẹ́ fún àwọn ohun tí a ó ó máa kàn nínú orin Oghoọlọ níwájú, àwọn ọ̀rọ̀ tí ìbá sì ru ni lójú tẹ́lẹ̀ ni yóò di ohun tí yóò tètè yé ní”.Ìtànkà-Ọ̀ri | wikipedia | yo |
Apá ìwọ̀-oòrùn ni wọ́n ti wá sì tì wọ́n etí mángọ̀ wọ́n bá àwọn ìwà àti kété sì parapọ̀ ṣe ìjọba Kuba.. | wikipedia | yo |
Òfin àti Ìlànà Ọba Diyímù Wọ́n ń tẹ̀ lé Ọba Syàám ní Ọba àkọ́kọ́.. | wikipedia | yo |
Ó ti lo ìrìsẹ̀ ọdún sẹ́yìn tiẹ̀ tọ ìjọba náà ti bẹ̀rẹ̀.Ẹ̀sìn wọn búmba ní ẹ̀dá àkọ́kọ́ nínú ìtàn ìgbà ìwáṣẹ̀ wọn.. | wikipedia | yo |
Òun ló fi àwọn bush ṣe aṣiwaju ati olórí -ẹṣin baba ńlá wọn ni wọ́n ń sìn.. | wikipedia | yo |
Kwèrèkuwereààyè won won wa ni apa iwo-oorun aarin gbùngbùn Tanzania.Iye won won le ni egberun lona aadọta eniyan ede won ede ki(ewe (ti Bantu ni won n soalábàágbézara, Dodo, zingna, Lugúru ati Swahili.Ìtàn won ni nnkan bi egberun odun seyin ni baba nla Kwere de lati mozanambique.Ninu irin-ajo won ni won ti ba awon eniyan Swahili ti won di Muslumi pade won fidi ti si ibe pelu awon gbe obi bi Zim ati Dodo iselu opolopo o ni ijoba apapo ijoba apapo, Abule ati ijoba ilu-un ni won ni agba-un ni adugbo adugbo re n fi olori je.. | wikipedia | yo |
Wọ́n n sin ẹranko àti ẹyẹ wọn a sì tún máa ṣe ọ̀sìn ẹja.. | wikipedia | yo |
Esin wọn Kwẹ̀rẹ̀ gba ọlọrun nla (mú|gu) gbo Ọlọrun yi lo n rọ̀jò idile kọọkan lọ ní òrìsà ti wọn n ke pe.. | wikipedia | yo |
Wọ́n gbà pé Ọlọ́run ńlá] ń rán àrùn àti ọ̀fọ̀ sí wọn.. | wikipedia | yo |
Òkú ọ̀run ló ń gbé ẹ̀bẹ̀ wọn lọ Ai ọ̀dọ̀ Ọlọrun ńlá wọn.. | wikipedia | yo |
Kwakíwàbiri wọn wọ́n wà ní apá àríwá Ghana aláwú lọ́jà lé ní ẹgbẹ̀rún márùn –lé lọ́gọ́ta.. | wikipedia | yo |
Èdè wọn èdè Akan ti ẹ̀yà Twíní won n fo alábàágbé won Valci, Asánte ati Fanteìtàn won ẹ̀yà àkàn tó ń gbé Àríwá Ghana ní Kwahu.. | wikipedia | yo |
Ijoba nla akàn bẹrẹ ni nǹkan bi sétúrì mẹtala] sẹ́yìn.. | wikipedia | yo |
Àsìkò yìí ni ìjọba ńlá àsantì bẹ̀rẹ̀ owó góòlù àwọn ipínlé kéékèèké dìde láti gba òmìnira lábẹ́ denkyíra lábẹ́ àlàée Kumasi Àgbáríjọ akàn sì lágbára ìṣèlú àti ọ̀rọ̀ Ajé.. | wikipedia | yo |
Ìṣèlú wọn Ìdílé kọ̀ọ̀kan lọ ní ètò ìṣèlú àti òfin wọn.. | wikipedia | yo |
Olórí oko wa, olórí àdúgbò wa, olórí agbègbè wa, Mọ́gàjí náà sì wa tó fi dórí ńlá asántẹ́.. | wikipedia | yo |
Agbara nla jẹ orírun rẹ da asante nikan to le jẹ olori agbegbe tabi Ilu.. | wikipedia | yo |
Títí di àsìkò yìí ni àwọn asánté ń kópa nínú ètò ìṣèlú Ghana iṣẹ́ ọ̀nà wọ́n -wọ́n máa ń ṣe jíkè lọ́sọ̀ọ́-wọ́n ń gbẹ́gi lére.. | wikipedia | yo |
(Wọ́n ń ijokó obìnrin –wọn ń sé ilẹ̀kùn tí a mọ àkúb-wón ń mọ ìkókó-wón ń hun aṣọ(aṣọ kéúté tó gbajúmọ̀ jù ní ilè Áfíríkà ẹ̀sìn wọn –ìtàn ìgbà ìwáṣẹ̀ wón kàn sọ pé ọlọ́gbẹ nlá wón sún mọ́ wọn.. | wikipedia | yo |
Porporo gigun odò ti awọn ariGNp wọn n gun lọ n han Ọlọrun-ńlá wọn leti to fi binu fi orin ṣe ibùjókòó.. | wikipedia | yo |
Oríṣi (abòSHsom) Òrìṣà ni wọ́n mọ̀ pẹ̀lú won mọ òrun wọ́n èòrìṣà obìrin náà wà nídìí ìgbè́yàn... | wikipedia | yo |
Lakakàáayé won ruruṣu sọko oorun Chad ni won wa iye wonẹgbẹrun lona akoko ede wonke ati mbonu (Niger-Congo) ni won n soalábàágbé won sára, èèyàn Cameroon ati Fulani ni mule ti kuntan won ariwa ila oorun oko Chad ni won ti se.. | wikipedia | yo |
Èdè ati àṣà wọn ati ti Cameroon tó jẹ́ bákan náà.Ètò ìṣèlú wọn Ètò Iṣẹ́ Ìjọba Abúlé Wọn jẹ́ ti ẹlẹ́bi baba.. | wikipedia | yo |
Olórí febi wọn gbọdọ̀ le tán orírun wọn sí ọ̀dọ̀ baba ńlá laka.. | wikipedia | yo |
Olórí yìí ló sì ń ṣe ìfilọ̀ ètò àgbẹ̀ ọ̀rọ̀ ajé owú ni wọ́n fi ń ṣòwò sókè òkun.. | wikipedia | yo |
Àgbàdo, baba àti ohun ẹnu ń jẹ ló pọ̀ lọ́dọ̀ wọn àsìkò òjò nìkan ni wọ́n lè ṣe ọ̀gbìn nǹkan wọ̀nyí.. | wikipedia | yo |
Èyí ni wọ́n ń lò nígbà aápọn tàbí òbítan ẹ̀sìn wọn ẹbí wọn sì ń pèsè fún àwọn òkú ọ̀run wọn lójoojúmọ́.Blaka orúkọ èdè yìí ni a mọ̀ sí laka; tí orúkọ rẹ̀ mìíràn a tún máa jẹ́ Kabba laka.. | wikipedia | yo |
Èdè àdúgbò wọn ni a mọ̀ sí Bemour Goula, Mang Maingao Páì.. | wikipedia | yo |
Aarin gbùngbùn ilé Chad ni wọn ti n sọ ọ́; wọn sì jẹ ibatan pẹlu nilo-Saharan.. | wikipedia | yo |
Lubaaaye wọnàríwá ìwọ̀ oòrùn Congo (Zaire) iye wọn mílíọ̀nù kan èdè wọn Cìlúbé (ààrin gbùngbùn Bantu) alábàágbé Wọnchowe, Ndembu, Kaọ́n, benba, Tabwa, Songye, Lunda.Ìtàn wọnijọba nlá Luba ti bẹ̀rẹ̀ ní nǹkan bí ẹgbẹ̀rún kan ààbọ̀ ọdún sẹ́yìn 1,500.. | wikipedia | yo |
Ìjọba yìí ń gbòòrò láti Uibamba tí í ṣe àárín gbùngbùn ṣayẹyẹ.. | wikipedia | yo |
Wọ́n fẹ́ dé iòkè tangayíká lábẹ́ llnngh sùngu tí í ṣe olórí wọn ní òdeú-1840.. | wikipedia | yo |
O gbooro de apa ariwa atiu gusu ni 1840 labẹ IIungò kákáleè.. | wikipedia | yo |
Ìgbà tí olórí ya olùmáa ní àwọn Laiu| Amulẹ́rú àti àwọn olùbo Aàánù sọ ìjọba ńlá wọn di yẹpẹrẹ.. | wikipedia | yo |
Ìṣèlú wọn ìjọba àpapọ̀ ni wọ́n ń ṣe aláyélúwà (múlòp) ni olórí wọn.. | wikipedia | yo |
Oun ilu ati olori ẹgbẹ Bambul aje won ise owo iyọ ati iru ni awon olola won tun n se agbe ise ode ẹran ati ti ẹja tun wo po laarin won.Iṣẹ ona won ise agbẹ́gilére ni ise] won.. | wikipedia | yo |
Wọ́n tún ń gbẹ́ ère àgbà tí a mọ̀ sí (mbọ̀kọ́) ẹṣin ọ̀pọ̀lọpọ̀ baba ńlá wọn ni wọ́n ń bọ.. | wikipedia | yo |
Bangubangu jẹ́ ẹ̀yà kan ní Áfríkà.Èdè wọn ni wọ́n ń pè ní Bantu, wọ́n tún lè pè é ní Kiban Gubangu, èdè, yìí pín sí ẹẹdẹgbẹta (500) èdè méjìlá nínú èdè Bantu ní ọ̀gọ̀ọ̀rọ̀ àwọn ènìyàn tó lé ní miliọọnu márùn-ún ń sọ, lára àwọn tí ó ń sọ èdè Bantu ní interpret, Rwanda, Shona, Xhosa àti Zulu, Swalílì.. | wikipedia | yo |
Èdè olóhùn ni èdè yìí fún àpẹẹrẹ ni Zulu, Iga túmọ̀ sí Dókítà, nígbà tí Iga túmọ̀ sí Òṣùpá... | wikipedia | yo |
Baule jẹ awon eniyan akàn ti a le ri ni Ghana ati Côte d'Ivoire, ede wọn ni Kwa ti o je okan ninu ede ti o wa ẹya Niger Congo, ede Kwa je ede adugbo awon Akan, awon Baule naa maa n sin awon orisa, ise agbe ni ise won.Afrika.. | wikipedia | yo |
Bẹ́ẹ̀mbe àwọn bẹ́ẹ̀mbe ń gbé ní Àríwá Zaire ní Congo (Brazzaville) ọ̀nà méjì ni wọ́n ti wá sí bẹ́ẹ̀mbe, àwọn kan ti ń gbé ibẹ̀ láti ọdún 1485, nígbà tí àwọn yapa láti Congo nígbà Ogun Portuguese ní ọdún 1665.Afrika.. | wikipedia | yo |
Àwọn betsílẹ̀ó jẹ́ ẹ̀yà ara àwọn Áfíríkà tí wọ́n ń gbé ní Madagascar, agbe ni wọ́n, wọ́n máa ń gbé nínú ahéré tí wọ́n fi ewé ṣe, wọ́n ń ṣe iṣẹ́ gbẹ́nàgbẹ́nà, ó jẹ́ ìkan nínú àwọn èdè Malagasy.Áfríkà.. | wikipedia | yo |
O je ede kan lara ede Malagasy, ise agbe ni ati ise oko oju omi wiwa (SARLor) ati ole oju omi (lórúkọ).. | wikipedia | yo |
Èyí tí ó dára jù tí ó sì tàn káàkiri tí à ń sọ ní èdè Chadidí tí a mọ̀ sí Hausa, tí ó jẹ́ pé tí a bá fi Milonu àwọn tí wọ́n ń sọ èdè kejì tí a bá wo ìgbéléwọ̀n náà a ó rí gẹ́gẹ́ bí èyí tó tóbi jù nínú àwọn adúláwọ̀ tó ń sọ èdè náà tí ó sì jẹ́ pé a yọ arakìkì kúrò nínú rẹ̀.. | wikipedia | yo |
Àwọn yòókù tí wọ́n ń sọ èdè Andiedi kò ju ẹgbẹ̀rún kan nígbà tó ó jẹ́ pé àwọn yòókù kò ju péréte lọ Newman(1977) wọ́n pín àwọn chadi sí mẹ́rin (1)Èdè CHAdi ni wọ́n ń sọ ní ìwọ̀ oòrùn Nijiria tí ó sì pín sí ẹ̀ka méjì ìkan wà ní ìsọ̀rí agbo mẹ́rin àwọn wọ̀nyí ní Hausa (22,000), bọlẹ̀ (100), anGas (100) àti Ron(115) nígbà tí ọ̀kan wà ní ìsọ̀rí mẹ́ta tí a sì ṣe afihan rẹ̀ láti ọ̀dọ̀ bádé (250) àti nalma (8080), láti ọwọ́ Warji (70) àti Boghom(50) Bio-mandington ní èdè tí wọ́n ń sọ ní agbègbè àríwá Cameroon àti àríwá ìlà oòrùn Ggiria pẹ̀lú Chad àwọn ẹka mẹ́ta nígbà tí ikán jẹ́ mẹ́jọ, tí a sì ṣe afihan rẹ̀ láti ọwọ́ Tẹra (50) búra (250), kan (300), La (40), Mais), Ma138s), Suhohan (15), Dába (3636) àti 2017-ma bàtà.. | wikipedia | yo |
Awon meji ninu eka meji a le se afihan won lati owo buDuma (59) ati Musgu (75) ipele keta kun fun ede Eyo kan Gudar (66) (3)Èdè Chadiedi ni won n so ni Chad gusu ati die lara Cameroon ati aringbíngbìn Ilẹ̀ Afirika Olómìnira.. | wikipedia | yo |
Èdè náà ni ẹka meji ti o kun fun ẹgbẹ ìsọ̀rí mẹta mẹta ti o ni ẹka a ṣe afihan iṣupọ lóríṣìíríṣi owo kẹ́ra 51) pupo ninu àwọn ẹka wọnyi a le ṣe afihan rẹ lati ọwọ dángaATat (27) ati Moiku (12), ati lọwọ sokoro (5) (4)Masa jẹ eyi ti o gba omiNoa ti o si kun fun oriṣi, mẹsan lati iwọ oorun gusu Chad ati ari-Iwa Cameroon.. | wikipedia | yo |
Ní àfikún MAṣáná (212) Musey 120 èyí tí ó sún mọ́ ní Zumáyà.. | wikipedia | yo |
Semiticṣẹ̀mítìṣo ni àwọn ènìyàn kà ju tí ó sì yé wọn jù síbẹ̀ àwọn èdè kan wà tí wọn kò mọ̀ rárá nípa ṣíṣe arọ́pò extant àti extíNet kan.. | wikipedia | yo |
Nipa iṣakoso ti ibile wọn ṣugbọn doṣini kan abo lo wa labẹ iṣakoso awọn arakìbì, ṣugbọn awọn kan rò wipe ko ba oju mu lati ṣe bẹ̀.. | wikipedia | yo |
Àwọn olùdarí kan gbà pé Semitic a le rí orúkọ wọn ní àríwá ìlà oòrùn, àríwá ìwọ̀ oòrùn ati gúsù lábẹ́ ìpín ẹ̀ka ìdílé kan ṣugbọn àríyànjiyàn wà lórí pé bóyá arakì wà ní àríwá ìlà oòrùn tabi pẹlu ẹ̀ka ìdílé gúsù.. | wikipedia | yo |
ti àwọn iṣaaju duro fun Aramaic ni àsikò ìgbà ayé atijọ ati ti ode oni oríṣìíriṣí Aramaic ni wọn n sọ lati nǹkan bi ìgbèjàuri mẹwa BC.. | wikipedia | yo |
Nǹkan bí BéIsa mẹ́fà sẹ́yìn àwọn Kírísítẹ́nì Aramaic nìkan ni ó jẹ́ èdè tó gbalé nígbà náà bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé àwọn èdè tí a n sọ ní ìletò ti tàn káríayé ìwọ̀ oòrùn Aramaic /ma'27(27) turoyo (70) èdè tí a n pe laarin awọn oluṣọ ede ni Assyrian (200).. | wikipedia | yo |
Ẹ̀ka aringbungbun gúsù ni ẹ̀yà canani tí a pín tí ó dúró fún èdè tó ti parẹ́ lẹ́gbẹ́ èdè ìlà oòrùn gẹ́gẹ́ bí Phonecian àti (Biblical) Hebrew.. | wikipedia | yo |
Àwọn phonecian, ní tòótọ́ wọ́n ń sọ̀rọ̀ nípa Lẹ́bánọ́n, nígbà tó yá ó ń tàn ká nípa gbígba òmìnira, nígbà tó yá ó di èdè àwọn kétéjí (Carthage) níbi tí a ti mọ̀ hàn-án bí Pukí.. | wikipedia | yo |
Èdè ìgbàlódé tí àwọn Heberu ń sọ ni iṣrealis ló ṣe àtúnṣe rẹ̀ (4, 510).. | wikipedia | yo |
Èdè tí àwọn Ras Shamra àti UGuritic ń sọ kàyéfì ló jẹ́.. | wikipedia | yo |
Èdè tó ti pẹ́ tí àwọn Quran ń lọ láti Mihuuri kẹrin AD, lọ wá ṣùgbọ́n nígbà tó yá wọ́n padà sí ti àmúlòuri karùn BC; ṣùgbọ́n síbẹ̀ wọn kò sọ mọ́.. | wikipedia | yo |
Lo oríṣìíriṣí ìpínlẹ̀ Arakì ti wọ́n ń ṣọ́ ní ti gbogbogbo ni arin ila oorun ati ariwa adúláwọ̀ Afirika.. | wikipedia | yo |
Ní Áfíríkà àwọn èdè tó hàn gbẹgẹdẹ wọ́n sì pegedé Egyptian (42,500), Hassaníyà (2, 230), tí wọ́n ń sọ ní Mauritania àti díẹ̀ lápá Málì Senegal àti Niger, Morocan (19,542); RJoseph (1,031), wọ́n ń sọ díẹ̀ ní Chad, Cameroon, Nigeria Niger; Sudanese (16,000-19,000) ohun nìkan ni wọ́n ń sọ ní àríwá Sudan ṣùgbọ́n pẹ̀lú àwọn olùṣọ́ èdè ní Egypt àti Eritrea; Algerian iyàrá (22,400), tí wọ́n ń sọ Tùnísíà; àti Immitọan (4,500) ṣùgbọ́n wọ́n ń sọ èdè yìí díẹ̀ ní Libya àti Egypt.. | wikipedia | yo |
Ó dá hàn yàtọ̀ sí ẹ̀dá ọ̀rọ̀ aláwòmọ́ èdè òní ti Arakìkì ṣùgbọ́n èdè Arakì ni a ń lò fún ẹ̀kọ́ ìṣàkóso àti ìgbòòrò ìbánisọ̀rọ̀ bákan náà à ń lò gẹ́gẹ́ bí èdè kejì ó sì jẹ́ èdè ìpínlẹ̀ àkọ́kọ́ fún èdè Arakì.. | wikipedia | yo |
Ìyàtọ̀ ẹ̀dá ìgbẹ́dẹ̀gbẹ́ wúni lórí nítorípé àpèjúwe àkọ́kọ́ Ferguson (1959) Maltẹsẹ̀ (330) wọ́n ń sọ̀rọ̀ nípa ilẹ̀ tí omi yíkáyíká ti Malta àti níbikíbi ohun ni ìpìlẹ̀ ẹ̀dá ti Àríwá Afirika Arakì ṣùgbọ́n tí ó ti tàn ká láàrín àwọn Italiàní.. | wikipedia | yo |
(3)Ṣémitiki to wa ni gusu kún fun àwọn Arabiki gusu ati Ethic Semitic ṣùgbọ́n àwọn ti tẹ̀lé kún fún oríṣìíriṣí bí hádrami Mineah Ontacasal àti Sebaòtútù, ohun nìkan ni a mọ láti ìwọ̀ oòrùn gúsù Arakì àkọsílẹ̀ rẹ ti wá láti Òyehuuri mẹjọ BC pẹ̀lú Arakì ti gúsù Soqtri (7070), Meh (77), Jbhabálì (25) àti Harṣú (700) ṣùgbọn kì í ṣe gbogbo àwọn ọ̀mọ̀wé tó gboyè nínú kókó iṣẹ́ kan ló fara mọ́.. | wikipedia | yo |
Ethic-Semitic kún fún àwọn ará àríwá Eghiopic àti ẹ̀ka ọ̀rọ̀ aláwòmọ́ àti Litursirísi g í' Iz Uqre (ìjọòkúta) àti tigrinya (6, 060) àti Ethiopia tí ó wà ní ẹ̀ka gúsù tó wà láàrín ìta tí kò sì ní pínpín.. | wikipedia | yo |
Amharic (20, 000) èdè ethopia jẹ́ ti gbogbo gbọ́ ọ wa lára ti tẹ́lẹ̀ gẹ́gẹ́ bi Harari (26), ó jẹ́ ẹni tí ahọ́n rẹ̀ fanimọ́ra tí ó sì jẹ́ ti ìbílẹ̀ sí gbogbo ìlú Harari gbogbo àwọn ẹgbẹ àtòdefi gbárajọ pẹ̀lú àwọn ará àríwá ti gurage l'oríṣìíriṣí gẹ́gẹ́ bí Sodd (104) yàtọ̀ sí ti aringbungbun tí ìwọ̀ oòrùn pẹ̀lú chaha, masàgbò, E.t.C.. | wikipedia | yo |
Tí wọ́n jẹ́ sọ̀rọ̀sọ̀rọ̀ (1,856) Oriomirisi nǹkan ti gurage fi kún ní Silti (493) a sì se pínlẹṣòwòo rẹ̀ sí ẹ̀gbẹ́ èyí tí ó wà láàrín.. | wikipedia | yo |
Ó ṣe pàtàkì kí a ka “Gurage” ká a sì fi han gẹ́gẹ́ bí èdè kan.Àwọn èdè.. | wikipedia | yo |
cushtickúsìtiikiki a to le ri Chustic gege bi idile kan o ni se pe ki a papo pelu egbe ìsòrí ede yòókù, die ninu won da han yato laarin ara won; awon kan se afihan ti o daduro ti o si yato laarin ẹka egbe.. | wikipedia | yo |
Díẹ̀ láàrín àwọn àgbà ẹgbẹ́ ọdẹ ní Kenya ló ń sọ yàákú.. | wikipedia | yo |
Àwọn ẹgbẹ́ Méefefa jọ́ ní nǹkan kan tó jó jẹ́ àjọní lórí ẹ̀kọ́ nípa ayé tó dúró lórí Asami tí ó wà ní ìsàlẹ̀, ìlà oòrùn cusd tó wà lórí òkè àti èyí tó wà ní ìlà oòrùn tó wà nílẹ̀, Sorúnkúny àti Aṣra nǹkan tí wọ́n fi ṣe àárín dípò kí a kà lábẹ́ ìlà oòrùn ẹ̀wọ̀n cusd.. | wikipedia | yo |
(1cuscus tó wà ní àríwá kún fún èdè ẹyọkan, Bada/Be (1,148,148), tí a n sọ ní agbègbè tó farapẹ́ ìpín ti Sudan, Egypt àti lórúkọrea.. | wikipedia | yo |
(2cuscus tó wà ní aringbungbun jẹ́ mọ́ èdè àgaw, ó jẹ́ ẹgbẹ́ tí a ṣe àtúnmọ rẹ̀ lóríṣìíríṣi ní àríwá ìlà oòrùn Ethiopia àti Kwara lápapọ̀ 1,000), Xamwọléwọlé (80), Awn (490), àti díẹ̀ lóríboìrísí tó run (3) bá ìgbà mú fún Burji, cusd Awo tó wà ní ìlà oòrùn tún mún ìpàdé iṣuàti PetNupe.. | wikipedia | yo |
Àwọn sọ̀rọ̀ṣoṣo ń gbé ní orí òkè tí wọ́n ń ṣọ́ Burji wà ní àríwá Kenya àwọn ẹgbẹ́ náà ní Burji (87) Adàmo (1,500) àti Kambàtà Haliyyà ẹgbẹ̀rún kan.. | wikipedia | yo |
(i) Awon eka egbe ariwa won duro fun saho (144) ati afàri (1,200) (ii)Awon eka egbe òròmọid kun fun oríṣìíriṣí ojúlówó òròmọ (13, 960) ti won ti soro lati odo tàná ni Kenya si ipààlà Sudan ati tigrai kòkáárí ti Ethiopia ati Konsoid, ede abinibi lo so won po ni gusu iwo Oorun.. | wikipedia | yo |
Ṣugbọn èyí tí wọn ń sọ ni kanSo (200)III)àwọn)àwọn ọmọ tàná wọ́n jẹ mọ́ ìlà oòrùn àti ìwọ̀ oòrùn ti ípààlà wà láàrin wọn.. | wikipedia | yo |
Àwọn ará tẹ́lẹ̀ kún fún àríwá ní Kenyan Rendille (32) Boni(5) lápapọ̀ Iye tí àwọn Somali jẹ́ (8,335) sọ̀rọ̀sọ̀rọ̀ ní Somalia, Djiúdu, ìlà oòrùn Ethiopia, àti àríwá ìlà oòrùn Kẹ́ńyà.. | wikipedia | yo |
Ti iwọ Oorun pin to si ni dáànech (30) Arbore (1,000-500) ati boya ede elmọ́v.. | wikipedia | yo |
Ẹ̀kọ́ nípa ìmọ̀ ayé tí ó dá wà ní Bayso (500) òhun ni wọ́n ń sọ ní agbègbè àbàjà adágún nínú ethopian Rift Valley tí ó pín ẹ̀yà kan pẹ̀lú ìlà oòrùn àti ìwọ̀ oòrùn.. | wikipedia | yo |
(4)Dually Dúró fún gégé bí okùn ìmọ̀ ẹ̀dá èdè ní agbègbè Wayto Valley sí ìwọ̀ oòrùn tí Konsout (of 4(n) sókè) èyí tó yàtọ̀ l'oríṣìíriṣí ní Gúsù TMay (7) pipade ẹgbẹ́ oníhun Ìṣùpọ̀ lójúpo parapọ̀ ní Ethnologuegue gẹ́gẹ́ bí gw (65-76). (ede cusd ni ọ̀pọ̀lọpọ̀ ń so ní Tanzania, níbi tí wọ́n ti dúró fún Iraqw gégé bí iṣupò fún àpẹẹrẹ (365), goèrèwá (30) burun (31) Mguta/mana/ (32) ni wọ́n sábà máa ń lò gẹ́gẹ́ bí ojúlówó àpẹẹrẹ èdè àmúlùmálà àti aláìsí àsáx àti fún kw'ad ọmọ ẹgbẹ́ tí í kì í ṣe ọmọ ìlú tan tẹni tó jẹ́ dàpẹ̀lú (3,000) ó sọ̀rọ̀ ní ìletò tó súnmọ́ ẹnu ìlú Ọ̀dọ́ Tana ní Kẹ́ńyà.Àwọn èdè Áfríkà.. | wikipedia | yo |
Àkójọpọ̀ èdè tí a mọ̀ sí Niger-Congo dín mẹ́rin ni òjì-lé-légbèje.. | wikipedia | yo |
Grimes (1996) ríi gege bíi eyi ti o tobi julo ni agbaye ati wi pe awon eeyan ti o n so okan tabi ekeji ninu.. | wikipedia | yo |
Àwọn èdè yìí fọ́n ká orílẹ̀ ayé ju àwọn ìyókù akẹgbẹ́ wọn lọ.. | wikipedia | yo |
Ní orílẹ̀ èdè Áfíríkà, àwọn èdè tí ó ní èèyàn tí ó pọ̀ jùlọ ni wọ́n jẹ́ èyí tí a lè rí ní abẹ́ àkójọpọ̀ èdè Niger-Congo.. | wikipedia | yo |
Bí àpẹẹrẹ, èdè tí ó tóbi jùlọ ní Senegal, Wolof jẹ́ ọ̀kan lára àwọn èdè Niger-Congo; Fulfude tí ó tàn káàkiri ìwọ̀ oòrùn àti àárín gbùngún Áfíríkà, ọ̀kan níbẹ̀ ni.. | wikipedia | yo |
Bẹ́ẹ̀ náà ni èdè Iobi tí ó gbajú gbajà ọ̀pọ̀lọpọ̀ orílẹ̀ èdè ní Ìwọ̀ Oòrùn Áfíríkà bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé oníkálùkù ni ó ni orúkọ tí ó ń pe èdè yìí, òun náà sì ni a mọ̀ sí Bambara tí ó jẹ́ èdè orílẹ̀ èdè àti Ìjọba Málì àti Dyálà, èdè okòwò gbalẹ̀-ìpínlẹ̀.. | wikipedia | yo |
Yorùbá ati Igbo naa ko gbeyin nibe, ede pataki ni mejeeji yii ni orile ede Naijiria.. | wikipedia | yo |
Àwọn èdè Bantu bíi Ganda, gièrè, Kóńgò, Lingala, Luba-ka, luẹ̀wọ̀n, Mbundu (Luanda), Northern Sotho, Sukuma, Swahili, Tsonga, Tswana, Umbundu, Xhosa ati Zulu.. | wikipedia | yo |
Ó tó èèyàn bíi mílíọ̀nù lọ́nà ọ̀tà-lé-lọ́ọ̀dúnrún sí mílíọ̀nù irínwó tàbí jù bẹ́ẹ̀ lọ tí wọ́n ń sọ èdè Niger Congo ní Áfíríkà, gẹ́gẹ́ bí Grimes (1996) ṣe sọ.. | wikipedia | yo |
Iṣẹ́ ìwádìí lórí ìpín èdè Niger-Congo ọ̀kan gbòógì lára àwọn èdè tí a rí lára ìpín èdè Niger-Congo ni àkójọpọ̀ èdè Bantu jẹ́.. | wikipedia | yo |