id
stringlengths 1
7
| url
stringlengths 31
408
| title
stringlengths 1
239
| text
stringlengths 1
297k
|
|---|---|---|---|
195 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Aborcja | Aborcja | Aborcja ( lub „poronienie, wywołanie poronienia”) – zamierzone zakończenie ciąży w wyniku interwencji zewnętrznej, np. działań lekarskich, w j. łacińskim abortus provocatus. Przeważnie w efekcie dochodzi do śmierci zarodka lub płodu (łac. nasciturus).
Wykonywanie aborcji w wielu krajach jest regulowane prawnie. Aborcja legalna, czyli wykonana w zgodzie z obowiązującymi w danym państwie ustawami i przez dyplomowanego lekarza, nazywana jest po łacinie abortus provocatus lege artis. Aborcja nielegalna, czyli wykonana przez osobę nieuprawnioną lub niezgodnie z regulacjami prawnymi nosi nazwę abortus provocatus criminalis. Ustawodawstwo w tym zakresie różni się od siebie w różnych krajach. Zarówno sama aborcja, jak i metody wprowadzania jej do ustawodawstwa są przedmiotem licznych kontrowersji.
Aspekty językowe
Synonimy aborcji: sztuczne poronienie, przerwanie ciąży, usunięcie ciąży, spędzenie płodu, zabieg, łyżeczkowanie, czyszczenie, potocznie skrobanka; dla części środowisk synonimem jest także zabicie dziecka w okresie życia prenatalnego.
W języku polskim nie używa się słowa aborcja w znaczeniu poronienia samoistnego. Zwraca się uwagę na właściwy dobór słów w rozmowach lekarz-pacjentka i lekarz-rodzice w przypadku, gdy mamy do czynienia z kobietą, która poroniła samoistnie. Nawet neutralne słowa medyczne (łyżeczkowanie, czyszczenie jamy macicy, zabieg) mogą być negatywnie odbierane przez kobietę, która uważa poronienie za osobistą tragedię. Także termin medyczny wyskrobiny używany przez lekarzy dla określenia materiału pobranego podczas łyżeczkowania jamy macicy jest bolesny i nie do zaakceptowania dla kobiety roniącej. Termin medyczny łyżeczkowania jamy macicy o neutralnym charakterze to abrazja.
W języku łacińskim brakuje rozróżnienia na poronienie i aborcję – występuje tylko słowo abortus. W związku z tym w oficjalnych dokumentach także w przypadku poronienia może zostać wypisane słowo abortus.
Określanie dwóch różnych zagadnień medycznych (poronienia i aborcji) tym samym terminem (aborcja, abortus), mieszanie obu terminów (określanie aborcji jako sztuczne poronienie) oraz używanie tych samych określeń dla czynności medycznych w obu przypadkach (zabieg, łyżeczkowanie, czyszczenie jamy macicy) może prowadzić do mylenia poronienia z aborcją i błędnego nazywania aborcji poronieniem lub przechylenia w odwrotnym kierunku i podawania przekazu, iż poronienie jest aborcją.
Aborcja a poronienie
Aborcja nie jest tym samym co poronienie. Samoistne, przedwczesne zakończenie ciąży nazywane jest poronieniem (jeśli ma miejsce do 22. tygodnia ciąży) lub porodem przedwczesnym (jeśli ma miejsce po 22. tygodniu ciąży). W przypadku niezupełnego poronienia samoistnego dokonuje się usunięcia obumarłego płodu lub resztek tkankowych, aby uniknąć powikłań zdrowotnych zagrażających życiu kobiety. W przyrodzie występuje tylko poronienie. Około 60% wszystkich poczęć kończy się samoistnie jeszcze przed zakończeniem pierwszego trymestru ciąży, z czego spora liczba jeszcze przed wystąpieniem opóźnionej miesiączki, co określa się terminem ciąża subkliniczna albo aborcja menstruacyjna.
Przyczyny dokonywania aborcji
W dużej liczbie przypadków kobiety, które decydują się na wykonanie aborcji podają kilka współistniejących powodów, które skłoniły je do podjęcia tej decyzji. Przerywanie ciąży dokonywane jest z następujących przyczyn:
wskazania medyczne – zagrożenie zdrowia matki lub stwierdzenie ciężkich wad wrodzonych u płodu podczas badań prenatalnych;
poczęcie w wyniku zgwałcenia lub stosunku kazirodczego;
powody osobiste (niechęć do posiadania potomstwa lub brak takiej potrzeby, konflikt planów na przyszłość z ewentualnym macierzyństwem, uważanie rodziny w obecnym stanie za kompletną);
ekonomiczne – trudna sytuacja materialna i finansowa, kobieta prowadząca samotnie gospodarstwo domowe;
problemy rodzinne, małżeńskie lub w relacji między partnerami;
doświadczenie przemocy psychicznej lub fizycznej.
Przyczyny osobiste (52,35% w 2009) i te związane z problemami rodzinnymi i małżeńskimi (25,16% w 2009) należą do najczęstszych w Belgii. Z powodów ekonomicznych wykonano w 2009 roku 15,05% aborcji. Powody medyczne związane z zagrożeniem zdrowia matki lub wadami u dziecka stanowiły mniej niż 4%, zaś aborcji ze względu na poczęcie w wyniku gwałtu lub stosunku kazirodczego dokonano w 0,24% przypadków (dane z 2009 dla Belgii).
Metody aborcji
Wybór procedury obejmuje metody farmakologiczne oraz chirurgiczne (najczęściej próżniowe odessanie zawartości jamy macicy). Obie metody są efektywne, lecz posiadają zarówno zalety jak i wady – ostateczna decyzja zależy od wieku ciąży oraz opinii samej kobiety. Przed wykonaniem aborcji (w krajach, w których przeprowadzana jest także na życzenie) pacjentka odbywa najpierw rozmowę z lekarzem na temat możliwych powikłań poaborcyjnych oraz dostępnych metod zapobiegania ciąży, które pozwolą jej uniknąć w przyszłości podobnej sytuacji. Zostaje również poinformowana o innych możliwościach, np. urodzeniu i oddaniu dziecka do adopcji. Podczas rozmowy lekarz musi upewnić się, czy kobieta nie została zmuszona do usunięcia ciąży przez osoby trzecie. Następnie kobieta otrzymuje wymagane ustawowo kilka dni do namysłu. Dopiero po upływie tego czasu może zostać wykonana aborcja, a kobieta tuż przed zabiegiem potwierdza swoją wolę na piśmie. W Holandii dziewczęta mające mniej niż 16 lat muszą uzyskać pisemną zgodę rodziców, przy czym istnieją organizacje, które udzielają pomocy i pośredniczą w takich rozmowach.
Metody aborcji
aborcja farmakologiczna (syn. medyczna) – przerwanie wczesnej ciąży (przed upływem 9. tygodnia) poprzez podanie środków farmakologicznych (mifepriston, metotreksat)
aborcja chirurgiczna
rozszerzenie szyjki macicy i aspiracja (odessanie pod ciśnieniem), możliwa w 7-12. tygodniu ciąży
wyłyżeczkowanie płodu (generalnie między 10. a 22. tygodniem ciąży)
wywołaniu akcji skurczowej za pomocą prostaglandyn (czasem poprzedzonych podaniem mifepristonu) lub oksytocyny (drugi trymestr: 12-22. tydzień ciąży)
usunięcia płodów nadliczbowych w wypadku ciąży mnogiej (drugi trymestr) poprzez zastrzyk dosercowy z chlorku potasu, pod kontrolą USG
wczesna laparotomia, najczęściej połączona z wycięciem przydatków, w wypadku stwierdzenia poważnej choroby macicy (np. nowotwór)
Aborcja farmakologiczna
Tzw. pigułka aborcyjna (składnik aktywny: mifepriston) pojawiła się na rynkach farmaceutycznych w latach 1986-1988 pod nazwą Mifegyne. Aborcja farmakologiczna jest możliwa na najwcześniejszym etapie (do 9. tygodnia ciąży). Polega na podaniu środków farmakologicznych wymuszających poronienie. Pierwsza dawka zawiera lek, który niszczy trofoblast lub uszkadza zarodek (mifepriston lub metotreksat), a druga dawka zawiera terapeutyk z grupy prostaglandyn (mizoprostol lub gemeprost), wywołujący skurcze macicy i prowadzący do wydalenia zarodka wraz z wyściółką macicy. Najczęściej stosowana jest kombinacja mifepristonu i prostaglandyny.
Mifepriston jest antyhormonem (antagonistą) w stosunku do progesteronu, wiąże się z receptorem progesteronowym dwukrotnie silniej niż naturalny odpowiednik. Prowadzi do:
nekrozy doczesnej i oderwania się produktu zapłodnienia;
zahamowania dalszego rozwój trofoblastu, oddziałując na unaczynienie endometrium;
rozszerzenia i zwiotczenia szyjki macicy;
uwrażliwienia na działanie skurczowe naturalnych prostaglandyn.
W 36 do 48 godzin po zażyciu mifepristonu podaje się prostaglandynę, która wywołuje skurcze macicy i przyśpiesza usunięcie zarodka.
W 95,3% przypadków dochodzi do całkowitej aborcji bez konieczności interwencji chirurgicznej. U 2,8% kobiet sztuczne poronienie występuje zaraz po podaniu mifepristonu, a przed prostaglandyną. W 2,8% przypadków aborcja jest niecałkowita, a w 1,2% ciąża dalej się rozwija – w tych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna. U 0,7% kobiet po aborcji farmakologicznej występują bardzo silne krwawienia. W kwerendzie przeprowadzonej na podstawie danych z amerykańskiej FDA stwierdzono silne krwawienia z dróg rodnych w 39% przypadkach, zaś infekcje w 11%. Odnotowano kilka przypadków śmiertelnego zakażenia bakterią Clostridium sordellii, u osób które zastosowały mifepriston.
Przeprowadzone meta-analizy wskazują, że obie metody mają podobną skuteczność, są akceptowane przez pacjentki a bezwzględna ilość powikłań pozabiegowych pozostaje niska. Aborcja farmakologiczna może nieść za sobą jednak czterokrotnie większe ryzyko bezpośrednich powikłań niż chirurgiczna. Mizoprostol lub metotreksat mogą być użyte pojedynczo, ale mają niższą skuteczność i na poronienie trzeba czekać do 2 tygodni.
Aborcja chirurgiczna
Przez cały okres ciąży stosuje się rozmaite połączenia metody podciśnieniowego opróżniania macicy z mechanicznym zniszczeniem zarodka/płodu i usunięciem jego resztek.
W ostatnim trymestrze używana jest zazwyczaj metoda wywołania przedwczesnego porodu lub niszczącego płód odpowiednika metody cesarskiego cięcia. Płód jest najczęściej uśmiercany wewnątrz macicy, przed rozpoczęciem właściwej operacji. Do późnych aborcji zalicza się również wstrzykiwanie roztworu chlorku potasu do układu krwionośnego płodu, powodujące jego śmierć (zatrzymanie akcji serca w rozkurczu). W wyniku aborcji tą metodą może dojść do urodzenia żywego, zdolnego do przeżycia płodu – w Wielkiej Brytanii zdarza się około pięćdziesięciu takich przypadków rocznie (0,67% wszystkich aborcji po 18. tygodniu). Ze względu na późny wiek dopuszczalnego przerwania ciąży (24 tydzień) życie wielu z nich można byłoby zachować przy zastosowaniu intensywnej opieki medycznej.
Wszystkie metody aborcji wykonuje się bez znieczulenia płodu. Aktualnie uważa się, że płód ze względu na niekompletny rozwój układu nerwowego odczuwa ból dopiero w III trymestrze ciąży, również dopiero wtedy kora mózgowa jest dość rozwinięta, by przynajmniej teoretycznie mógł on posiadać świadomość.
Skutki aborcji dla zdrowia psychicznego i fizycznego kobiet
Bezpieczeństwo aborcji a jej legalność
Na bezpieczeństwo zabiegu przerywania ciąży oraz obciążenie psychiczne pacjentki największy wpływ ma jego status prawny, a w mniejszym stopniu dostępność oraz przyzwolenie społeczne. Przy badaniu niekorzystnych skutków aborcji należy rozróżnić tzw. "aborcję bezpieczną" (wykonywaną w krajach, gdzie jest ona dopuszczalna prawnie, a cała procedura spełnia obowiązujące standardy) od "aborcji niebezpiecznej" (wykonywanej nielegalnie; własnoręcznie lub w tzw. podziemiu aborcyjnym). Brak fachowej pomocy medycznej wiąże się z utrzymywaniem się na wysokim poziomie liczby potencjalnie śmiertelnych powikłań: m.in. krwotoków, infekcji oraz zatruć środkami farmakologicznymi. Zniesienie karalności samej procedury jest koniecznym, choć nie wystarczającym krokiem do odwrócenia tej tendencji. Nie istnieją jednoznaczne dowody na to, że legalizacja aborcji wpływa na obniżenie poziomu śmiertelności kobiet. Przykładem kraju, w którym w warunkach legalizacji aborcji zaobserwowano zwiększenie wskaźnika śmiertelności matek jest RPA. W roku 1995 (przed legalizacją aborcji, która nastąpiła w 1996 roku) wskaźnik śmiertelności matek na 100 000 żywych urodzeń wynosił: 260, w 2000 roku – 330, w 2005 roku – 360, w 2010 roku – 300. Podobna sytuacja miała miejsce np. w Gujanie, gdzie legalizacja aborcji w 2000 r. nie wpłynęła na obniżenie wskaźnika śmiertelności kobiet. W 1995 wskaźnik śmiertelności matek wynosił 170 na 100 000 żywych urodzeń, w 2000 – 220, 2005 – 280, 2010 – 280. Aborcja w krajach rozwiniętych jest uznawana za procedurę stosunkowo bezpieczną dla kobiety. Ryzyko śmierci z powodu aborcji w USA jest 12,5 razy mniejsze niż w przypadku urodzenia żywego.
Z kolei badania nad śmiertelnością kobiet związaną z ciążą prowadzone w 2004 roku wykazały, że zgony związane z poronieniem lub aborcją były częstsze niż związane z udanym porodem. Analiza porównawcza przypadków z Finlandii i Kalifornii wykazała, że liczba zgonów związanych z ciążą jest 2-4 razy wyższa u kobiet po zabiegu aborcji niż u kobiet, które donosiły ciążę. Wyniki te nagłośniono, ponieważ w sprawie sądowej Roe v. Wade, która doprowadziła do legalizacji aborcji ze względów społecznych w USA jednym z głównych argumentów było to, że aborcja we wczesnej fazie ciąży stwarza kilkunastokrotnie mniejsze ryzyko dla zdrowia i życia kobiety niż jej donoszenie.
W 2006 roku aborcja była 4. najczęstszą przyczyną śmierci kobiet w ciąży (średnio 3,9% przypadków w Afryce, 5,7% dla Azji, 12,0% dla Ameryki Łacińskiej w stosunku do 8,2% w krajach rozwiniętych). Rocznie dokonuje się 20 milionów niebezpiecznych aborcji, z czego 97% w krajach rozwijających się. Na ich skutek rocznie umiera 70 tys. kobiet, a 5 milionów doznaje uszczerbku na zdrowiu. Przerwanie pierwszej ciąży w życiu kobiety nie ma znaczącego wpływu na jej późniejszą zdolność rozrodczą i nie prowadzi do bezpłodności, chociaż może nieznacznie podnieść ryzyko przedwczesnego porodu i niskiej wagi dziecka.
Karalność aborcji skutkuje gorszą opieką medyczną dla kobiet w ciąży (lekarze boją się je operować ze względu na możliwe oskarżenie o dokonanie aborcji). Stwierdziły to m.in. komitet ds. Eliminacji Dyskryminacji Kobiet i komitet ds. Praw Człowieka (obydwa działające przy ONZ).
Bezpośrednie powikłania po aborcji
Bezpośrednie powikłania po aborcji obejmują takie problemy jak: krwotok, uszkodzenie macicy, uszkodzenie szyjki macicy, infekcja narządu rodnego. Powikłania te występują w kilku procentach przypadków. Poważnym powikłaniem jest też niekompletna aborcja wymagająca dalszej interwencji chirurgicznej. Z badań przeprowadzonych w latach 2007-2008 w Nowej Zelandii wynika, że usunięcie pozostałości tkanek w macicy było niezbędne w 10% przypadków po aborcji farmakologicznej i w 1% po aborcji chirurgicznej. U 16% kobiet, które zdecydowały się na aborcję farmakologiczną, konieczne było chirurgiczne usunięcie łożyska.
Wpływ na kolejne ciąże
W Szkocji powikłania podczas ciąż po aborcji farmakologicznej są porównywalnie częste z tymi podczas pierwszej ciąży, natomiast rzadsze od tych po aborcji chirurgicznej. Jednym z najczęstszych ubocznych skutków aborcji jest wzrost ryzyka przedwczesnego porodu; z badań EUROPOP wykonanych w 10 europejskich krajach wynika, że w przypadku skrajnego wcześniactwa – aborcja zwiększa to ryzyko o 50%. Natomiast doświadczenie dwóch lub więcej aborcji zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu o 63%. Przebyta aborcja powoduje wzrost ryzyka wystąpienia ciąży pozamacicznej oraz łożyska przodującego. Badania przeprowadzone na Tajwanie (37 000 przypadków ciąż) wykazały, że łożysko przodujące występuje 1,3-3 razy częściej u tych kobiet, które przeszły aborcję. Zwiększa też ryzyko poronienia w kolejnej ciąży oraz urodzenia martwego dziecka. Wykazaliśmy, że późna aborcja, zwłaszcza wykonana ze względu na wady płodu, zwiększa w sposób oczywisty wskaźnik martwych urodzeń – napisali brytyjscy badacze po przeanalizowaniu rejestrów medycznych za lata 1994-2005, dotyczących zarówno późnych aborcji, jak i martwych urodzeń. Powoduje też wzrost ryzyka wtórnej niepłodności. Z holenderskich badań przeprowadzonych na 6149 parach wynika, że przebyta aborcja zwiększa o 60% ryzyko patologii dotyczącej jajowodów, będącej częstą przyczyną niepłodności.
Zakażenia
Aborcja farmakologiczna przy pomocy mifepristonu zwiększa ryzyko śmiertelnego zakażenia bakterią Clostridium sordellii. Łącznie w USA odnotowano mniej niż 10 zgonów z tej przyczyny. Aby zapobiec tego typu powikłaniom, przed usunięciem ciąży zaczęto podawać prewencyjnie odpowiednie antybiotyki.
Hipoteza o raku piersi
Istnieje hipoteza mówiąca, że u kobiet, które poddały się zabiegowi aborcji, częściej występuje rak piersi. Była ona często wykorzystywana jako argument przeciwko legalności zabiegu przez środowiska pro-life, szczególnie w Ameryce. Kontrowersja przyczyniła się do przeprowadzenia szeroko zakrojonych, prospektywnych analiz klinicznych. Ich wyniki jednoznacznie wykazały brak takiej zależności. Kilka z najbardziej uznanych ciał medycznych zgadza się z tym wnioskiem; są to m.in. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), amerykański National Cancer Institute, American Cancer Society, American College of Obstetricians and Gynecologists oraz brytyjski Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Wcześniejsze niejednoznaczne doniesienia wynikały prawdopodobnie z błędu raportowania (ang. response bias) przy ocenie rozmiaru tego zjawiska.
Aspekty etyczne i odbiór społeczny
Problematyka dopuszczalności i wykonywania aborcji jest wysoce kontrowersyjna w oczach części społeczeństwa i jest przedmiotem różnych ocen moralnych.
, Świadkowie Jehowy, aborcja jest niedopuszczalna. Opinię tę podzielają również ruchy pro-life (wyznające stanowisko przeciwne dopuszczalności przerywania ciąży), niektórzy etycy świeccy, środowiska konserwatywne i część centrum politycznego i ideologicznego (inne stanowisko dopuszcza aborcję jedynie pod pewnymi określonymi warunkami, jak ciąża w wyniku zgwałcenia czy uszkodzenia lub wady genetyczne płodu).
Wyraźny zakaz dokonywania aborcji znajdował się w Przysiędze Hipokratesa:
Nikomu, nawet na żądanie, nie dam śmiercionośnej trucizny, ani nikomu nie będę jej doradzał, podobnie też nie dam nigdy niewieście środka poronnego.
W tekście Deklaracji genewskiej fragment ten został zastąpiony następującym zdaniem:
zachowam najwyższy szacunek dla życia ludzkiego.
W tekście Przyrzeczenia Lekarskiego, które jest dziś składane przez lekarzy w Polsce, odpowiedni fragment brzmi:
przyrzekam: (...) służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu;
W Polsce problematyka warunków dopuszczalności aborcji jest od lat 90. XX wieku przedmiotem debaty publicznej. Istotny wpływ na społeczne postrzeganie aborcji ma stanowisko Kościoła katolickiego. Problematyka aborcji wywołuje silne emocje, których wyrazem jest między innymi język debat, odnoszący się do "zabijania nienarodzonych" z jednej strony, a do "prawa kobiet do decydowania o swoim ciele" z drugiej. Kwestia aborcji podnoszona jednak bywa często w doraźnych celach politycznych.
W Stanach Zjednoczonych, gdzie szczególnie silne są ruchy antyaborcyjne (a także w Kanadzie i Australii), miały miejsce zamachy bombowe na kliniki aborcyjne oraz zabójstwa lekarzy dokonujących aborcje (np. morderstwo George'a Tillera), dokonywane przez jej radykalnych przeciwników (m.in. organizację Army of God). Przeciw przemocy opowiedziało się wiele organizacji pro-life. Jednocześnie w USA szczególnie silne są ruchy pro-choice, które są zrzeszone w wielu nieformalnych organizacjach i stowarzyszeniach, np. Catholics for Choice (organizacja zrzeszająca katolików opowiadających się za prawem kobiety do podjęcia decyzji o kontynuowaniu lub przerwaniu ciąży).
Aborcja bywa krytykowana z pozycji ateistycznych i humanistycznych przez osoby wychodzące z założenia, że prawo do życia nie wynika jedynie z przekonań religijnych. Opinie takie prezentowali Pier Paolo Pasolini, Oriana Fallaci czy Giuliano Ferrara, znani z ateistycznych (lub agnostycznych) poglądów.
Wielu współczesnych etyków nie widzi jednak w przerywaniu ciąży niczego złego. Najczęściej argumentują na dwa sposoby. Część z nich, np. Judith Jarvis Thomson, twierdzi, że nawet akceptacja pełnego statusu moralnego płodów ludzkich nie implikuje istnienia obowiązku udostępniania przez kobietę swojego ciała, by utrzymać płód przy życiu. Inni filozofowie wskazują z kolei na późniejszy niż zapłodnienie moment, od którego płód uzyskuje status moralny. Na przykład , który sprawuje funkcję na Uniwersytecie w Oksfordzie, twierdzi, że płód nabywa status moralny w momencie, kiedy pojawia się świadomość rozumiana jako zdolność do odczuwania, która wedle badań naukowych nie może istnieć przed 20-30 tygodniem ciąży. Zgodnie z tym stanowiskiem aborcja przed uzyskaniem zdolności do odczuwania nie krzywdzi płodu i jest dopuszczalna moralnie nawet z bardzo błahych powodów.
W połączeniu ze zwiększającą się dostępnością badań prenatalnych pozwalających na określenie płci płodu rozpowszechniła się aborcja selektywna (zwłaszcza aborcja ze względu na płeć), dotycząca głównie dziewczynek. Jest ona najpowszechniejsza w Indiach i Chinach, a także wśród imigrantów w krajach rozwiniętych takich jak Wielka Brytania. Pomimo formalnego zakazu wykonywania aborcji selektywnych w większości krajów zachodnich (poza Szwecją) jest ona wykonywana dzięki uzasadnianiu jej względami społeczno-ekonomicznymi. W 2012 roku po prowokacji dziennikarskiej organizacja Live Action zarzuciła sieci klinik Planned Parenthood wspieranie selektywnej aborcji ze względu na płeć.
W opublikowanym w 2011 roku artykule Alberto Giubilini i Francesca Minerva argumentowali, że uśmiercanie noworodków w praktyce niczym nie różni się od aborcji i powinno być dopuszczalną procedurą, także w stosunku do noworodków pozbawionych wad rozwojowych.
W 2012 roku największe stowarzyszenie lekarzy w Kanadzie – Canadian Medical Association – uznało, że życie ludzkie zaczyna się od momentu urodzin, a nie poczęcia.
Aspekty prawne
Aborcja na świecie
Zgodnie z uchwaloną w 1989 r. przez ONZ Konwencją o Prawach Dziecka dziecko oznacza każdą istotę ludzką w wieku poniżej osiemnastu lat (art. 1) oraz każde dziecko ma niezbywalne prawo do życia (art. 6).
W roku 2004 Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu niejednogłośnie orzekł, że "nienarodzone dziecko nie jest uznawane za ‘osobę’ bezpośrednio chronioną art. 2 Konwencji [prawo do życia], a nawet jeśli nienarodzone ma ‘prawo’ do ‘życia’, to jest ono implicite ograniczane przez prawa i interesy matki".
Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej w art. 39 zabrania dokonywania aborcji lub sterylizacji kobiety bez jej uprzedniej świadomej zgody.
Amerykańska Konwencja Praw Człowieka z 1969 r. głosi Każda osoba ma prawo do poszanowania jej życia. Prawo to będzie chronione ustawą i, w zasadzie, od momentu poczęcia. (art. 4. 1).
W krajach, w których aborcja jest nielegalna lub mocno ograniczona, zdarza się, że kobiety jeżdżą na zabieg za granicę, np. z Polski do Niemiec, Szwecji i Wielkiej Brytanii, z Ameryki Łacińskiej i Karaibów do Stanów Zjednoczonych czy jeszcze do niedawna z Portugalii do Hiszpanii i Francji lub z Irlandii do Wielkiej Brytanii.
Dopuszczalność w Polsce
Polskie ustawodawstwo dopuszcza przerwanie ciąży w następujących przypadkach:
ciąża zagraża zdrowiu lub życiu kobiety (do osiągnięcia przez płód zdolności do życia poza organizmem matki),
ciąża powstała w wyniku przestępstwa (do 12. tygodnia ciąży).
Aborcja zwierząt
W przypadku zwierząt aborcję wykonuje lekarz weterynarii, zazwyczaj jest to ostateczność, ale lekarz może wykonać aborcję na życzenie właściciela zwierzęcia. W przypadku zwierząt towarzyszących takich jak psy, koty, zajęczaki, gryzonie stosowane są środki farmakologiczne lecz wykorzystuje się też metody chirurgiczne. Najczęściej jednak stawia się na profilaktykę ciąży w postaci kastracji. U zwierząt gospodarskich takich jak bydło i konie wykonuje się specjalny zabieg nazwany fetotomią.
Aborcja na świecie
Rocznie na całym świecie wykonuje się 56 milionów aborcji. W 2003 na świecie dokonano prawie 42 mln zabiegów aborcji. W UE rocznie przeprowadza się około 1,2 mln zabiegów przerwania ciąży. W latach 1973-2003 dokonano na świecie ok. 1 mld aborcji.
USA
Po tym jak Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uchylił wyrok w sprawie Roe v. Wade, przywrócono kwestię legalności aborcji na poziom parlamentów stanowych.
Zgodnie z danymi CDC w rekordowym pod tym względem roku 1990 przeprowadzono w Stanach 1 429 247 legalnych aborcji, w połowie lat 90. XX wieku ta ilość zaczęła spadać kształtując się obecnie na poziomie ok. 850 tys.
Wielka Brytania
W trakcie kampanii na rzecz legalizacji aborcji w Wielkiej Brytanii (lata 1960-1965) organizacje pro-choice podawały, że na jej terenie dokonuje się rocznie 250 tysięcy nielegalnych zabiegów przerywania ciąży. Tymczasem Rada Królewskiego Towarzystwa Ginekologicznego i Położniczego wydała w 1966 roku następujące oświadczenie:
Po legalizacji aborcji w Wielkiej Brytanii w 1968 r. legalnych aborcji było 23,6 tys., w 1969 54,8 tys. Od momentu legalizacji aborcji w tym kraju do chwili obecnej, liczba zabiegów nigdy nie osiągnęła 250 tys. W 2004 roku w samej Anglii i Walii dokonano 185 415 legalnych aborcji. W 2008 roku ponad 20 tys. kobiet poniżej 25. roku życia miało za sobą dwa lub więcej zabiegi aborcji. Około 3,8 tys. kobiet miało za sobą cztery lub więcej zabiegów aborcji.
W 2012 w wyniku prowokacji dziennikarskiej wszczęto kontrolę, która ujawniła, że w 50 klinikach (na 250 przebadanych) łamano prawo, a w niektórych emigrantki poddawano aborcji selektywnej.
Japonia
Japonia należała do pierwszych państw, które zalegalizowały aborcję – miało to miejsce w 1948 roku.
Hiszpania
W lipcu 2010 roku weszła w Hiszpanii w życie ustawa dopuszczająca aborcję na żądanie kobiety do 14. tygodnia ciąży.
Niemcy
W Niemczech aborcję zalegalizowano w 1976 r. Przed legalizacją zwolennicy prawa do aborcji podawali liczbę nielegalnych zabiegów, szacowaną nawet na 3 miliony rocznie. Po legalizacji liczba aborcji wynosiła 54 309 w 1977, oraz 73 548 w r. 1978.
Włochy
Aborcja została zalegalizowana we Włoszech w 1978. W 2008 dokonano tam oficjalnie 121 406 aborcji.
Chiny
Szacuje się obecnie, że w Chinach na skutek zarówno dobrowolnej jak i przymusowej aborcji, rocznie dokonuje się 13 mln zabiegów aborcyjnych. Aborcja jest powszechnie wykorzystywana jako środek do ograniczenia urodzeń mniej pożądanych dzieci płci żeńskiej, w rezultacie w 2010 roku występuje ok. 20% przewaga urodzeń dzieci płci męskiej.
Finlandia
Aborcja jest tam dopuszczalna od 1970 roku ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia matki, gdy ciąża jest wynikiem gwałtu, gdy płód jest ciężko upośledzony oraz ze względu na szereg względów społecznych, takich jak np. posiadanie już czwórki dzieci.
Wyspy Owcze
Na terenie archipelagu obowiązuje duńskie prawo aborcyjne z 1956 roku. Zezwala ono na aborcję jedynie gdy ciąża zagraża życiu matki, powstała w wyniku gwałtu lub gdy płód jest poważnie upośledzony. U kobiety zamężnej aborcja może być wykonana jedynie za zgodą jej męża.
Polska
Dokładna liczba wykonywanych w Polsce aborcji nigdy nie była znana. Nawet w okresie PRL polskie przepisy były bardziej restrykcyjne niż w innych państwach socjalistycznych, a co za tym idzie – liczba legalnych aborcji była mniejsza niż np. w Czechosłowacji czy ZSRR.
Nie są znane szacunkowe rozmiary podziemia aborcyjnego w dwudziestoleciu międzywojennym ani statystyki legalnych aborcji z lat 1932-1939. Wiadomo jedynie, iż w 1955 roku – ostatnim, w którym obowiązywały przepisy z 1932 roku – miało miejsce w Polsce 1400 legalnych aborcji.
W roku 1997 – kiedy obowiązywała uznana później za niekonstytucyjną nowelizacja ustawy zezwalająca na usunięcie ciąży z przyczyn społecznych – wykonano w Polsce 3173 legalne aborcje.
Statystyki nielegalnych aborcji dokonywanych obecnie w Polsce są trudne do oszacowania: raporty organizacji feministycznych szacują je na ok. 200 tys. rocznie, zaś organizacje działaczy pro-life na 7-13 tys.
Francja
We Francji przepisy dotyczące przerywania ciąży reguluje ustawa z 1975 roku, zwana "ustawą Veil". Dopuszcza ona IVG – dobrowolne przerwanie ciąży na życzenie matki do 12. tygodnia ciąży oraz IMG – medyczne przerwanie ciąży na każdym etapie ciąży określonych sytuacjach (zagrożenie życia matki, deformacja płodu).
Andora
W Andorze aborcja jest nielegalna z wyjątkiem zagrożenia życia kobiety.
Liechtenstein
Aborcja w Liechtensteinie jest nielegalna i grozi za nią kara więzienia.
San Marino
W San Marino aborcja jest nielegalna, z wyjątkiem przypadków zagrożenia życia kobiety. Dokonanie aborcji wbrew prawu zagrożone jest pozbawieniem wolności.
Watykan
W Watykanie aborcja jest nielegalna bez względu na okoliczności, a za jej dokonanie grozi kara pozbawienia wolności, której podlega zarówno lekarz przeprowadzający zabieg, jak i matka dziecka.
Inne państwa
Aborcja w Albanii
Aborcja w Argentynie
Aborcja w Belgii
Aborcja w Bułgarii
Aborcja w Chile
Aborcja w Czechach
Aborcja w Danii
Aborcja w Estonii
Aborcja na Filipinach
Aborcja w Gibraltarze
Aborcja w Gwatemali
Aborcja w Luksemburgu
Aborcja na Malcie
Aborcja w Norwegii
Aborcja w Portugalii
Aborcja w Rumunii
Aborcja w Salwadorze
Aborcja w Słowenii
Aborcja w Szwecji
Aborcja w Wenezueli
Aborcja na Węgrzech
Religie wobec aborcji
Chrześcijaństwo
Większość wyznań chrześcijańskich potępia aborcję, która jest traktowana jako morderstwo, a jedynym dopuszczalnym warunkiem jej dokonania jest ciąża, która jednoznacznie prowadzi do śmierci matki (np. ciąża pozamaciczna). Kościół katolicki nie dopuszcza aborcji, aczkolwiek zwraca się uwagę na zasadę podwójnego skutku. Najbardziej zróżnicowane postawy wobec aborcji mają Kościoły protestanckie (np. Kościół Episkopalny w USA popiera prawo kobiet do aborcji).
Wielu teologów wczesnochrześcijańskich (m.in. w Didache z I w., Atenagoras w II w.) potępiło aborcję na równi z dzieciobójstwem. Była to wyraźna różnica z prawem rzymskim, które pozwalało zarówno na aborcję jak i zabijanie np. słabych i zdeformowanych noworodków. W III w. teolodzy chrześcijańscy nazwali aborcję zbrodnią. W IV w. Grzegorz z Nyssy wskazał, iż embrion jest żywą istotą, a Jan Chryzostom potępił zmuszanie prostytutek do aborcji.
Teologia chrześcijańska na ogół powołuje się na biblijny zakaz „rozlewania krwi niewinnych” jako podstawę zakazu aborcji. Wskazuje również na przykład Jezusa Chrystusa i Maryi, która mimo bardzo trudnych okoliczności i warunków materialnych, zdecydowała się na urodzenie dziecka. Tym niemniej nie wszyscy teolodzy chrześcijańscy uznają zakaz aborcji za nakaz biblijny.
Katolicyzm
Współcześnie kościół katolicki uznaje, że dokonanie lub pomaganie w aborcji to grzech ciężki. Dokonanie lub pomaganie w aborcji ma następstwo automatycznej ekskomuniki. Za odpowiednik aborcji Kościół uznaje także niszczenie embrionów ludzkich poza organizmem matki, np. w laboratoriach.
Prawosławie
Prawosławie podziela pogląd, że życie ludzkie zaczyna się od chwili poczęcia i w związku z tym potępia aborcję (w tym także wywołaną stosowaniem antykoncepcji hormonalnej) jako zabójstwo. Ten pogląd odzwierciedla święto Zwiastowania Bogurodzicy, obchodzone 7 kwietnia – na 9 miesięcy przed Bożym Narodzeniem (odpowiednikiem tego święta u katolików jest święto Zwiastowania Pańskiego).
Protestantyzm
Protestantyzm reprezentuje bardzo różne postawy wobec aborcji. Ogólnie nie potępia antykoncepcji (z wyjątkiem antykoncepcji hormonalnej "po stosunku płciowym" i innych metod, związanych z niszczeniem zapłodnionej komórki).
Nie istnieje żadna ogólna wykładnia tego problemu, każda grupa wyznawców ustala własny pogląd na zasadzie większościowej. W USA przeważa opinia, iż aborcja jest formą dzieciobójstwa, nawet w przypadkach kazirodztwa i zgwałcenia. Jednak wielu amerykańskich protestantów dopuszcza aborcję w takich przypadkach, a także jeśli życie matki jest zagrożone. W większości amerykańskich Kościołów protestanckich istnieją grupy zwolenników i przeciwników prawa do legalnej aborcji. Wyjątkiem jest Południowa Konwencja Baptystów – zadeklarowany i bezwarunkowy przeciwnik aborcji.
Amerykański Kościół Episkopalny (anglikański) popiera legalną aborcję i prawo kobiet do decydowania o dokonaniu aborcji. Świadczy również pomoc i udziela sakramentów kobietom, które miały wykonaną aborcję. Potępiane są wszelkie działania rządu, ograniczające prawo do aborcji. Kościół dopuszcza stosowanie antykoncepcji hormonalnej, ale sprzeciwia się aborcji selektywnej ze względu na płeć płodu.
Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP w oświadczeniu z 1991 roku zdecydowanie opowiedział się za ochroną życia od momentu poczęcia oraz sprzeciwił się stosowaniu środków wczesnoporonnych. Kościół czuje się zobowiązany do wzywania społeczeństwa do podejmowania działań mających na celu ochronę życia, które winny się zaznaczyć m.in. w regulacjach prawnych dotyczących ochrony życia poczętego. Jednak w przypadku zagrożenia życia matki decyzję o aborcji pozostawia rodzicom i lekarzom, ponieważ Kościół nie ma kompetencji, by decydować w takich sytuacjach. Z drugiej strony Kościoły luterańskie w Niemczech i państwach skandynawskich nie wyraziły oficjalnego sprzeciwu, kiedy w krajach tych rządy zdecydowały się przed wieloma laty zalegalizować aborcję. Również i dzisiaj znaczna część duchownych luterańskich w Niemczech i w Skandynawii, jak również w Estonii, Łotwie i w Kanadzie nie potępia jednoznacznie aborcji i nie traktuje jej w kategoriach grzechu. Aborcji przeciwne są Kościoły ewangelikalne zrzeszone w Aliansie Ewangelicznym w RP.
Ruch Świętych w Dniach Ostatnich
Mormoni zdecydowanie potępiają aborcję, jednak dopuszczają okoliczności, które usprawiedliwiają ją (choć nie automatycznie, lecz po starannym rozważeniu): ciąża jako wynik kazirodztwa lub gwałtu, poważne zagrożenie dla życia matki.
Świadkowie Jehowy
Świadkowie Jehowy uważają życie jako cenny dar od Boga i dlatego należy dbać o własne i cudze życie i zdrowie, niedopuszczalne ich zdaniem jest pozbawianie życia nienarodzonego dziecka przez aborcję (Ps 36:9; Wj 21:22, 23).
Islam
Chociaż islam podkreśla ważność życia danego przez Boga (Koran 12:85), to nie potępia aborcji tak jednoznacznie, jak większość wyznań chrześcijańskich. Wynika to z przekonania, iż życie (ar. ruh) nie zaczyna się od momentu zapłodnienia. Prawo islamskie (Szariat), m.in. na podstawie hadisów i koranicznego opisu rozwoju embrionu stwierdza, iż najpierw zarodek istnieje jako zapłodnione jajo, następnie jako „skrzep krwi”; większość muzułmanów przyjmuje, że Bóg obdarza embrion duszą dopiero po upływie 120 dni od zapłodnienia. Aborcja jest więc zakazana dopiero od 4. miesiąca ciąży. Do tego czasu islam sunnicki zezwala na dokonanie aborcji w takich przypadkach, jak: zgwałcenie, kazirodztwo, prawdopodobieństwo ojcostwa osoby upośledzonej umysłowo, różnego rodzaju wady i uszkodzenia embrionu (np. zarażenie różyczką). Szariat zawsze zezwala na aborcję, jeśli zagrożone jest życie kobiety. Zakazana jest aborcja z powodów takich, jak trudne warunki materialne lub wybieranie płci dziecka.
Sunniccy interpretatorzy Koranu (szkoła hanaficka: Turcja, Bliski Wschód, Azja Środkowa), dopuszczają aborcję z inicjatywy kobiety, bez zgody męża i także z tzw. „słusznych powodów”, np. ciąża w czasie karmienia piersią dziecka. Szkoły: Hanbali i Szafi (Afryka, Arabia, płd.-wsch. Azja pozwalają na aborcję do 40. dnia ciąży pod warunkiem, że mąż wyrazi zgodę.
Historycznie, aborcja według interpretacji religijnej imamitów, największej grupy muzułmanów szyickich, była całkowicie zakazana. Z biegiem czasu, aborcję dozwolono tylko w przypadku jeśli zagrożone jest życie kobiety. Ajatollahowie zgodnie orzekają, iż usunięcie ciąży ze względu na różnego rodzaju wady i uszkodzenia embrionu, trudne warunki materialne, wybieranie płci dziecka, lub upośledzenie matki, jest całkowicie zakazane.
Obecnie Algieria, Egipt, Iran i Pakistan w swoim prawodawstwie dopuszczają aborcję tylko, jeśli życie kobiety jest zagrożone (co nie oznacza, że aborcje nie są tam w praktyce wykonywane także z innych powodów). Ustawodawstwo najłatwiej dopuszczające aborcję ma Tunezja, która dozwala na aborcję przez uprawnionego lekarza z każdego powodu u kobiet zamężnych i niezamężnych; zgoda męża nie jest konieczna.
Judaizm
Religijne prawo żydowskie halacha traktuje aborcję bardziej rygorystycznie niż islam, ale nie zakazuje jej całkowicie jak większość wyznań chrześcijańskich; ogólnie przyjmuje, że aborcja jest dozwolona tylko, jeśli ciąża stanowi zagrożenie dla życia kobiety (w tym przypadku embrion traktowany jest jako potencjalny „morderca” swojej matki, przed którym ona ma prawo bronić się).
Istnieje jednak wiele interpretacji tego prawa: od przyzwolenia na aborcję w większości przypadków do całkowitego zakazu aborcji. Talmud nie traktuje aborcji jako morderstwa, ponieważ na sprawcę aborcji nakłada tylko karę grzywny. Większość rabinów dopuszcza aborcję, jeśli ciąża stanowi zagrożenie dla zdrowia psychicznego kobiety (np. niebezpieczeństwo samobójstwa). Jako zagrożenie dla zdrowia psychicznego traktuje się ciążę będącą wynikiem zgwałcenia lub kazirodztwa. Z reguły negowana jest dopuszczalność aborcji ze względu na wady i choroby wrodzone embrionu. Wyjątkiem jest rabin Eliezar Yehuda Waldenberg, który twierdzi, że można usunąć ciążę, jeśli embrion ma wady lub chorobę, które po urodzeniu mogą mu przysporzyć znacznych cierpień.
Ogólną zasadą w judaizmie jest traktowanie każdej prośby o aborcję jako indywidualnego przypadku, który trzeba oddzielnie rozważyć i który musi być poważnie umotywowany.
Hinduizm
Hinduizm uważa aborcję za zbrodnię (jeden z 6 rodzajów morderstwa) i za jeden z najcięższych grzechów. Aborcja stanowi przeszkodę na drodze do połączenia się duszy (atmana) z Brahmanem. Hinduizm głosi, że zarodek ludzki jest świadomą istotą, godną ochrony, ponieważ dusza inkarnuje się w chwili poczęcia. Opisane jest jak bóg Kryszna skazał Aśwattamę na nieśmiertelność (czyli na wieczną niemożliwość wyzwolenia się z cyklu życia i cierpienia) za usiłowanie zabicia embriona.
Buddyzm
Buddyzm sprzeciwia się odbieraniu każdego życia ludzkiego i to od momentu poczęcia. Aborcja jest jednoznacznie oceniana jako zabójstwo człowieka i ma takie same negatywne skutki karmiczne. W buddyzmie np. japońskim istnieją określone rytuały, mające na celu ułatwienie ponownych narodzin dzieciom nienarodzonym, które zmarły w wyniku aborcji. Przykładem są tu "Ogrody nienarodzonych dzieci" przy świątyniach buddyjskich np. Zōjō-ji w Tokio (ceremonie Mizuko kuyō).
Aborcja w kulturze
W dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce temat poruszali m.in. Zofia Nałkowska w Granicy oraz Tadeusz Boy-Żeleński w Piekle kobiet.
Granicy dopuszczalnego wieku aborcji i eutanazji jest poświęcone opowiadanie Przedludzie (1974) Philipa K. Dicka.
Niemiecka pisarka Karin Struck w książce Widzę moje dziecko we śnie (1992) opisała swoją traumę, związaną z przeprowadzoną aborcją.
Głośnym echem odbiły się współczesne produkcje filmowe, takie jak dokument Niemy krzyk z 1984 roku przedstawiający zabieg aborcji, a także fabularne: brytyjski Vera Drake (2004), amerykański Bella (2006) czy rumuński 4 miesiące, 3 tygodnie i 2 dni (2007).
Temat aborcji jest poruszany przez grupy muzyczne np.: Creation of Death na albumie Purify Your Soul z 1991 roku (Quartering Alive i Nameless Forever), Oceana na albumie Birth.Eater z 2009 roku (The Family Disease, In Birth i The Abortion Plan), Black Uhuru na albumie Black Uhuru z 1980 roku (Abortion), oraz Houk na albumie Extra Pan z 2000 (Holocaust). Wymienione utwory miały charakter sprzeciwu wobec przerywania ciąży.
Zobacz też
antykoncepcja
bezprawne przerwanie ciąży
dom samotnej matki
aborcja prawna
Przypisy
Bibliografia
Aborcja w ujęciu prawa, medycyny i psychologii: materiały z konferencji naukowej Akademia Podlaska, 10-11 grudnia 2004 / red. Dorota Franków. Siedlce. Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, 2005.
Bernard Hałaczek, Krystyna Ostrowska, François Höpflinger: Dlaczego aborcja. Warszawa. Wydawnictwa Akademii Teologii Katolickiej, 1994.
Chełstowski Jerzy: Aborcja w świadomości Polaków okresu przemian ustrojowych w ujęciu filozoficznym oraz w wymiarze biomedycznym i społecznym. Siedlce. Akademia Podlaska, 2000.
Dzierżanowska-Peszko Joanna: Aborcja: przyczyny i konsekwencje. Opole. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2005.
Galewicz Włodzimierz (red.), Początki ludzkiego życia. Antologia bioetyki, tom 2, Kraków: Universitas, 2010, .
Jacqueline Heinen, Anna Matuchniak-Krasuska: Aborcja w Polsce. Warszawa: PTR, 1995.
Jan Paweł II: O życiu: aborcja, eutanazja, wojna. wybór, oprac. i przedm. Andrzej Sujka. Kraków. Wydawnictwo M, 2005.
Kis János: Aborcja: Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993.
Kostro Ludwik: Eros, seks i aborcja w ocenie katolicyzmu krytycznego. Gdańsk. Wydawnictwo Scientia, 2006
Kreeft Peter: Aborcja? – trzy punkty widzenia. Peter Kreeft. Warszawa. Wydawnictwo Fronda ; 2007.
Michels Nancy: Aborcja – przywrócić życiu sens. Katowice: Wydawnictwo Credo, 2005.
Ostrowicka Beata: Aborcja w świetle filozoficznych koncepcji życia. Kraków 1992
Polityka i aborcja: pod red. Mirosława Chałubińskiego: Warszawa: Agencja Scholar, 1994.
Schooyans Michel: Aborcja a polityka. Lublin. Instytut Jana Pawła II KUL, 1991.
Tribe Laurence H.: Aborcja: konfrontacja postaw.; przekład Małgorzata Studzińska. Poznań. Wydawnictwo Zysk i S-ka, 1994.
Willke Barbara, Willke Jack: Aborcja: pytania i odpowiedzi. Gdańsk. Wydawnictwo Stella-Maris. 1990
Linki zewnętrzne
Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży ()
Ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz o zmianie niektórych innych ustaw ()
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 1997 r., sygn. akt K 26/96
Obwieszczenie Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 grudnia 1997 r. o utracie mocy obowiązującej art. 1 pkt 2, art. 1 pkt 5, art. 2 pkt 2, art. 3 pkt 1 i art. 3 pkt 4 ustawy o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz o zmianie niektórych innych ustaw. ()
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 lipca 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży ()
Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (uchylona) () (uchylona) |
4964351 | https://pl.wikipedia.org/wiki/London%20Canal%20Museum | London Canal Museum | London Canal Museum – muzeum techniki w Londynie, w rejonie stacji King’s Cross. Placówka gromadzi i eksponuje zbiory o historii londyńskich kanałów, żeglugi rzecznej i portach.
Historia
Muzeum zostało otwarte w 1992. Mieści się w wiktoriańskim magazynie lodu, z którego korzystał Carlo Gatti. Budynek został zbudowany w latach 1862-1863, aby pomieścić lód importowany z Norwegii statkiem i barką rzeczną. Pod budynkiem zachowały się dwie studnie lodowe, z których jedną można zwiedzać w ogólnodostępnej części muzeum.
Wystawy i działania
Wystawy obejmują wszystkie aspekty funkcjonowania dróg wodnych w Wielkiej Brytanii. Muzeum organizuje comiesięczne wykłady letnie, zajęcia dla rodzin, spacery z przewodnikiem po ścieżkach holowniczych i wycieczki z przewodnikiem po Tunelu Islington. Muzeum sponsoruje dwie łodzie w National Waterways Museum, które są częścią kolekcji narodowej. Placówka zapewnia wsparcie finansowe Boat Museum Society, organizacji wolontariackiej, która współpracuje z National Waterways Museum w zakresie renowacji i konserwacji historycznych łodzi.
Lokalizacja
Muzeum znajduje się w londyńskiej dzielnicy King’s Cross, przy Regent’s Canal. Dostępny dla zwiedzających jest Basen Battlebridge.
Galeria
Przypisy
London Borough of Camden
Muzea i galerie w Londynie
Muzea techniczne
Żegluga śródlądowa |
196 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Antropologia%20fizyczna | Antropologia fizyczna | Antropologia fizyczna – dział antropologii zajmujący się zmiennością cech anatomicznych i fizjologicznych człowieka w czasie i przestrzeni.
Charakterystyka dyscypliny
Do podstawowych metod antropologii fizycznej należy antropometria. Naukami pomocniczymi działu antropologii są: anatomia opisowa i porównawcza, fizjologia, genetyka, prymatologia, ekologia, psychologia i psychiatria, patologia i inne.
Przy ich pomocy antropologia bada budowę ciała ludzkiego, jego postawę, kształty i proporcje (konstytucję, symetrie i asymetrię), jego układ kostny, mięśniowy, oddechowy, naczyniowy, moczowo-płciowy i trawienny; jego skład (biochemię), fizjologię, serologię, geny, powstanie, rozwój, rozród i wymieranie.
Główne działy to: antropologia filogenetyczna, antropologia ontogenetyczna oraz antropologia ras (zwana ostatnio antropologią populacyjną).
Antropologia fizyczna bada różnoraką zmienność gatunku ludzkiego:
stanowisko człowieka w świecie istot żywych, zwłaszcza wśród ssaków w tym różnice fizyczne pomiędzy człowiekiem i innymi naczelnymi
zmienność całego gatunku w czasie jego ewolucji, czyli zagadnienia genezy gatunku (paleoantropologia, antropogeneza, filogeneza, antropologia filogenetyczna)
zmienność między sąsiednimi populacjami, obserwowaną w tym samym czasie (antropologia populacyjna, genetyka populacji, typologia antropologiczna, rasa człowieka, rasogeneza, etnogeneza)
zmienność osobniczą w czasie życia jednej osoby (antropologia ontogenetyczna)
zmienność osobniczą i odstępstwa od normy (normalne i anormalne funkcjonowanie ciała ludzkiego, narządów, mięśni, zmysłów, mózgu)
zróżnicowanie pomiędzy płciami (m.in. dymorfizm płciowy).
Zastosowania antropologii fizycznej
Antropologia fizyczna znajduje zastosowania w różnych dziedzinach (antropologia kryminalna i medyczno-sądowa, antropologia kliniczna, antropologia ergonomiczna, antropologia sportu).
Początki antropologii
Antropologia jako osobna gałąź wiedzy ludzkiej istnieje stosunkowo krótko. Jej początków można się doszukiwać w starożytnej Grecji, w pismach Herodota, Hipokratesa i innych, jednak naukowe ujęcie i podstawy tej dziedziny wiedzy przedstawił dopiero chirurg francuski Paul Broca. On pierwszy określił dokładnie zadania antropologii i opracował metody jej badań, kładąc tym samym podwaliny pod tę nową dziedzinę wiedzy. W roku 1859 założył w Paryżu pierwsze Towarzystwo Antropologiczne, a w 1876 r. powstała tam z jego inicjatywy pierwsza szkoła antropologiczna L’Ecole d’Antropologie de Paris.
Początki antropologii w Polsce
W 1811 Jędrzej Śniadecki w pracy Teoria jestestw organicznych jako pierwszy w Polsce nakreślił zarys tej nauki. Współcześnie z działalnością antropologiczną Paula Broca w Paryżu, na Uniwersytecie Jagiellońskim wykładał antropologię znany naukowiec i lekarz Józef Majer. Dzięki temu uczonemu, w 1876 przy Akademii Umiejętności w Krakowie powstała Komisja Antropologiczna.
Znani antropolodzy fizyczni
Jan Czekanowski (1882–1965)
Louis Leakey (1903–1972)
Mary Leakey (1913–1996)
Richard Leakey (ur. 1944)
Kathy Reichs (ur. 1950)
Zobacz też
wskaźniki antropologiczne
ekologia człowieka
Bibliografia
Antropologia, red. A. Malinowski, J. Strzałko, PWN, Warszawa – Poznań 1989, .
Linki zewnętrzne |
198 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Arthur%20Evans | Arthur Evans | Arthur John Evans (ur. 8 lipca 1851 w Nash Mills, Hertfordshire, zm. 11 lipca 1941 w Youlbury, Oxfordshire) – brytyjski archeolog. Laureat Medalu Copleya.
Życiorys
Zamiłowanie do archeologii odziedziczył po ojcu – walijskim przemysłowcu, który amatorsko uprawiał tę dyscyplinę nauki. W 1884 roku Arthur Evans został kuratorem oksfordzkiego Ashmolean Museum.
Przez wiele lat prowadził prace wykopaliskowe na Krecie, których owocem było odkrycie kultury minojskiej i najcenniejszych jej zabytków (pałac w Knossos, pismo linearne A i pismo linearne B). Dokonał też precyzyjnego podziału na okresy historii tej cywilizacji, wykazując jednocześnie, że tzw. epoka Minosa była jej końcem. W przeciwieństwie do innych archeologów Evans nie tylko systematyzował i klasyfikował znaleziska, ale też na ich podstawie odtworzył życie społeczne i polityczne Kreteńczyków od 3000 do 1200 r. p.n.e. Pozwoliła mu na to wnikliwa analiza fresków, rzeźb i polichromowanej ceramiki oraz układu architektonicznego odkopywanych ruin, stanowiących najważniejsze świadectwa kultury minojskiej.
Ważniejsze publikacje:
Evans, A.J., 1901, Scripta Minoa – Volume 1
Evans, A.J., 1952, Scripta Minoa – Volume 2
Evans, A.J., 1921–1935, Palace of Minos – Volumes 1–4
Evans, A.J., 1933, Jarn Mound
Brytyjscy archeolodzy
Kultura minojska
Urodzeni w 1851
Zmarli w 1941
Laureaci Medalu Copleya |
4964353 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mirja%20Unge | Mirja Unge | Mirja Unge (ur. 7 października 1973 w Sztokholmie) – szwedzka pisarka i dramatopisarka.
Biografia
Studiowała pisanie kreatywne na Uniwersytecie w Göteborgu oraz filozofię na Wyższej Szkole Södertörn.
Unge zadebiutowała w 1998 roku powieścią Det var ur munnarna orden kom som (pol. To z ust wyszły słowa), nagrodzonej nagrodą Katapultpriset za najlepszy debiut roku. Scenariusz Var är alla? był podstawą sztuki, którą Riksteatern grał na swoim szwedzkim turné w 2005 roku. W tym samym roku otrzymała nagrodę literacką tygodnika Vi. Jej sztuki teatralne były grane również na deskach Teatru Miejskiego w Göteborgu oraz Królewskiego Teatru Dramatycznego w Sztokholmie.
.
Twórczość
1998 – Det var ur munnarna orden kom
2000 – Järnnätter
2004 – Svarta diamanter (antologia napisana razem z Cariną Burman i in.)
2005 – Var är alla? (scenariusz)
2005 – Motsols
2007 – Brorsan är mätt (zbiór opowiadań)
2010 – Klaras resa (sztuka teatralna)
2015 – Var är alla. Och andra pjäser
2018 – Jag går och lever (powieść)
Nagrody i wyróżnienia
1999 – Katapultpriset za Det var ur munnarna orden kom
2005 – Nagroda literacka tygodnika Vi
2005 – Stypendium z donacji Gerarda Bonniera
2007 – Nagroda literacka dziennika Aftonbladet
2016 – Nagroda Doblouga
2018 – Albert Bonniers Stipendiefond för svenska författare
2019 – Nagroda Aniary
2019 – Nagroda Eyvinda Johnsona
Przypisy
Urodzeni w 1973
Szwedzcy pisarze
Szwedzcy dramaturdzy
Laureaci Nagrody Doblouga
Ludzie urodzeni w Sztokholmie |
4964359 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimiera%20Grunert%C3%B3wna | Kazimiera Grunertówna | Kazimiera Grunertówna (ur. 21 marca 1871 w Kielcach, zm. 5 kwietnia 1944 tamże) – działaczka niepodległościowa, nauczycielka, księgowa w kieleckim oddziale Banku Łódzkiego, senator III kadencji Senatu II RP.
Życiorys
Była córką Bogumiła i Antoniny z Radzikowskich. Uzyskała maturę w 1889 w kieleckim Gimnazjum Żeńskim. Początkowo pracowała jako nauczyciel domowy. Zaangażowała się w działalność społeczną w Stowarzyszeniu Kursów dla Analfabetów Dorosłych. Prowadziła komplety nauczania początkowego, pogadanki, odczyty z geografii, historii ojczystej, przyrody, higieny oraz religii dla robotników. W okresie I wojny światowej członkini Ligi Kobiet, pracowała w sekcji kolportażu Komendy VI Okręgu Polskiej Organizacji Wojskowej. Była sanitariuszką w Legionach Polskich, a potem wspierała byłych żołnierzy w ramach Towarzystwa Opieki nad Legionistami Niezaprzysiężonymi. W czasie wojny polsko-bolszewickiej prowadziła werbunek do Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego, prowadziła pogadanki historyczne w szpitalach wojskowych i pełniła nocne dyżury w szpitalu zakaźnym. Weszła w skład Obywatelskiego Komitetu Obrony Państwa w Kielcach. W tym czasie działała w Komitecie Walki o Górny Śląsk.
Pracowała jako księgowa w kieleckim oddziale Banku Łódzkiego a następnie do emerytury jako sekretarz sądowy w Sądzie Okręgowym w Kielcach. W 1930 r. wybrana do Senatu III kadencji. Podczas okupacji niemieckiej zaangażowana w działalność Armii Krajowej pracowała w Wydziale Łączności Konspiracyjnej Komendy Armii Krajowej Okręgu Radom-Kielce „Jodła”, w jej mieszkaniu była kancelaria Okręgu.
Ordery i odznaczenia
Krzyż Niepodległości (10 grudnia 1931)
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)
Krzyż Walecznych (za służbę w POW w b. zaborze austriackim i b. okupacji austriackiej)
Przypisy
Bibliografia
Dorota Mycielska Jarosław Maciej Zawadzki Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej wyd. Kancelaria Senatu 2009 .
Kazimiera Grunertówna na stronie Senatu RP.
Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej
Ludzie urodzeni w Kielcach
Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
Senatorowie III kadencji (1930–1935)
Urodzeni w 1871
Zmarli w 1944 |
200 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Antymateria | Antymateria | Antymateria – układ antycząstek. Antycząstki to cząstki elementarne podobne do występujących w „zwykłej” materii (koinomaterii), ale o przeciwnym znaku ładunku elektrycznego oraz wszystkich addytywnych liczb kwantowych (np. izospinu, dziwności, liczby barionowej itp).
W momencie kontaktu antymaterii z materią (zwykłą) obie ulegają anihilacji. Energia związana z masą spoczynkową anihilujących cząstek ulega przy tym zamianie na energię promieniowania elektromagnetycznego lub energię kinetyczną lżejszych cząstek.
W 2013 roku wstępnie eksperymentalnie wykazano, że antymateria oddziałuje grawitacyjnie tak samo jak koinomateria.
W kwantowej teorii pola antycząstki mają przeciwne w stosunku do cząstek ładunki (symetria C) oraz parzystość (symetria P).
Historia
W 1928 roku Paul Dirac wprowadził relatywistyczne równanie elektronu, nazwane później równaniem Diraca. Z rozwiązania tego równania wynikało, że powinna istnieć cząstka przeciwna do elektronu. Cząstkę tę, zwaną obecnie pozytonem, zaobserwował w 1932 roku Carl David Anderson.
Obecnie model standardowy zakłada, że każda cząstka ma antycząstkę, która ma masę równą masie cząstki, a jej liczby kwantowe mają znak przeciwny do liczby kwantowej tej cząstki. Niektóre cząstki (np. foton) są swoimi własnymi antycząstkami.
Wytwarzanie antymaterii
Możliwe jest wytwarzanie śladowych ilości antymaterii poprzez zderzanie cząstek rozpędzonych w akceleratorach. W wyniku reakcji jądrowych mogą powstawać antycząstki. W ten sposób udało się otrzymać m.in. antyprotony, antyneutrony, pozytony (antyelektrony), a także atomy antywodoru (ściślej antyprotu, czyli pary antyproton – antyelektron) oraz jądra antydeuteru, antytrytu i antyhelu.
W CERN, w eksperymencie ALPHA urządzenie skonstruowane na wzór pułapki Penninga służy do przechowywania antyelektronów i antyprotonów i wytwarzania obojętnych atomów antywodoru.
Antymateria na Ziemi
Antycząstki powstają naturalnie również w warunkach ziemskich podczas wyładowań atmosferycznych, którym towarzyszyć mogą błyski gamma. Ślady po anihilacji pozytonów generowanych w trakcie burzy zaobserwowano za pomocą kosmicznego teleskopu Fermiego. Z kolei podczas huraganu Patricia w 2015, samolot Hurricane Hunter wyposażony w Airborne Detector for Energetic Lightning Emissions mk II (ADELE), przeleciał przez oko cyklonu i wykrył emisje kwantów gamma pochodzących z anihilacji pozytonów.
Antymateria we Wszechświecie
Interesującym zagadnieniem jest ewentualna obecność naturalnych skupisk antymaterii we Wszechświecie. Symetria pomiędzy zwykłą materią (koinomaterią) i antymaterią w naturalny sposób rodzi hipotezę, że Wszechświat powinien zawierać je w jednakowej ilości.
Poszukiwanie kosmicznej antymaterii jest utrudnione przez równość mas cząstek i antycząstek oraz symetrię oddziaływań elektromagnetycznych ze względu na transformację C (zamianę cząstek na antycząstki). Powodują one, że obserwacje promieniowania elektromagnetycznego i oddziaływania grawitacyjnego odległego obiektu nie pozwalają na określenie czy jest on zbudowany z koinomaterii, czy z antymaterii.
Z bezpośrednich obserwacji wiadomo, że cały Układ Słoneczny i jego najbliższe otoczenie zbudowane są ze zwykłej materii. Analiza pierwotnego promieniowania kosmicznego pokazuje, że jest to prawdą również dla odleglejszych obiektów. W zakresie energii pomiędzy 1 GeV a 50 GeV antyprotony stanowią mniej niż 0,01% docierających do Ziemi cząstek pierwotnego promieniowania kosmicznego, a ich liczba i rozkład energii są zgodne z obliczeniami przeprowadzonymi przy założeniu, że są one cząstkami wtórnymi, produktami zderzeń pierwotnego promieniowania z cząsteczkami gazu międzygwiazdowego. Wynika z tego, że całe pierwotne promieniowanie kosmiczne w zakresie średnich energii składa się z koinomaterii, co wskazuje, że obiekty je emitujące również są z koinomaterii zbudowane.
Dla promieni kosmicznych o bardzo wysokich energiach (pochodzących w większości spoza naszej galaktyki) identyfikacja antyprotonów jest znacznie trudniejsza. Dysponujemy jednak wynikami pomiarów wskazujących, że i w tym zakresie energii protony stanowią, jeżeli nie całość, to przynajmniej znaczną większość cząstek. Pokazuje to, że także w Grupie Lokalnej i innych pobliskich gromadach galaktyk koinomateria jest w przewadze.
Pośrednim argumentem za tym, że cały obserwowany Wszechświat jest zbudowany ze zwykłej materii, są negatywne próby zaobserwowania promieniowania powstającego podczas anihilacji koinomaterii i antymaterii. Gdyby we Wszechświecie istniały duże skupiska antymaterii, musiałyby też istnieć obszary graniczne, gdzie zwykła materia wyrzucona z galaktyk spotykałaby się z antymaterią wyrzuconą z „antygalaktyk” i dochodziłoby do anihilacji i uwolnienia znacznych energii w postaci promieniowania. Promieniowania takiego jednak nie obserwujemy, co świadczy, że obserwowany Wszechświat nie zawiera znaczących obszarów zbudowanych z antymaterii.
Według aktualnego stanu wiedzy, Wszechświat wydaje się niesymetryczny i zawiera więcej barionów niż antybarionów. Większość uczonych skłania się ku hipotezie, że asymetria ta została wytworzona na bardzo wczesnym etapie życia Wszechświata (krótko po Wielkim Wybuchu) w procesie zwanym bariogenezą. Przed spontanicznym złamaniem symetrii elektrosłabej antymateria również była odróżnialna od koinomaterii, np. na podstawie skrętności.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Krzysztof Turzyński, Ziomkowie i Wszechświat |
4964367 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa%20pod%20Milcz%C4%85 | Bitwa pod Milczą | Bitwa pod Milczą – część bitwy pod Dubnem; walki polskiego 49 pułku piechoty ppłk. Karola Staszkiewicza z oddziałami sowieckiej 14 Dywizji Kawalerii Aleksandra Parchomienki, ze składu 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego, toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna
26 maja na Ukrainie wojska sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego przeszły do ofensywy, a już 5 czerwca trzy dywizje sowieckiej 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego przełamały trwale polski front pod Samhorodkiem na odcinku obrony grupy gen. Jana Sawickiego . 10 czerwca odwrót spod Kijowa w kierunku na Korosteń rozpoczęła polska 3 Armia. W ostatnich dniach czerwca poszczególne związki operacyjne Frontu Ukraińskiego, dowodzonego już przez gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, ugrupowane były w następujący sposób: Armia Ukraińska gen. Michajła Omelianowicza-Pawlenki skupiona była nad Dniestrem, w kierunku granicy z Rumunią, 6 Armia gen. Wacława Iwaszkiewicza-Rudoszańskiego zajmowała odcinek frontu Dniestr–Chmielnik–Lubar, nowo sformowana 2 Armia gen. Kazimierza Raszewskiego znajdowała się na linii rzek Słucz i Horyń, a 3 Armia gen. Edwarda Rydza-Śmigłego rozlokowana była nad Uborcią.
4 lipca oddziały sowieckiej 14 Armii przełamały polską obronę pod Barem i wyszły na tyły 6 Armii. Celem zamknięcia luki i przywrócenia łączności pomiędzy dwoma polskimi armiami, została zorganizowana i skierowana nad Horyń Grupa gen. Franciszka Krajowskiego. 9 lipca Grupa osiągnęła rejon Obgowa, skąd planowano uderzenie na Dubno. Około południa 11 lipca nadszedł rozkaz uderzenia na sowiecką 11 Dywizję Kawalerii, stojącą na wschód od Dubna. Wcześniej gen. Franciszek Krajowski miał rozbić oddziały sowieckiej 45 Dywizji Strzelców, stojące pod Krzemieńcem, a następnie odzyskać Dubno i obsadzić Ikwę na odcinku Dubno – Krzemieniec.
Walki pod Milczą
15 lipca, podczas drugiego natarcia 18 Dywizji Piechoty na Dubno, 49 pułk piechoty ppłk. Karola Staszkiewicza, wzmocniony I dywizjonem 18 pułku artylerii polowej, ruszył z Ptyczy na Małą Milczę i Sady.
Idący w awangardzie III batalion mjr. Klemensa Mościckiego wpadł w zasadzkę, a sowiecka artyleria prowadziła ogień na wprost z małej odległości. Polski batalion rozwinął się w tyralierę i przy wsparciu ogniowym plutonu 2/18 pułku artylerii polowej ruszył do natarcia.
Osłaniająca artylerię sowiecka kolumna kawalerii była tak zaskoczona zdecydowanym działaniem 9 kompanii, że w gęstym lesie Kozacy nie mogli wykorzystać swojego podstawowego atutu, jakim jest szarża.
Kawaleria sowiecka ratowała się ucieczką, obsługa osamotnionej baterii początkowo broniła się w walce wręcz, ale została wybita przez piechurów 10 kompanii ppor. Antoniego Wiktorowskiego.
Po pewnym czasie nieprzyjacielska kawaleria przegrupowała siły i uderzyła w szyku pieszym na polski batalion. Przeciwnik próbował odzyskać działa, ale atak został odparty. Bardzo pomocne w walce w lesie okazały się granaty ręczne. Po zakończonej walce 49 pułk piechoty maszerował dalej i około północy stanął w Sadach.
Bilans walk
Bój zakończył się sukcesem 49 pułku piechoty. Straty III/49 pułku piechoty to 9 rannych żołnierzy. Sowieci stracili 36 poległych, w tym dowódcę brygady kawalerii, i 4 działa. Z zeznań jeńców wynikało, że walczono z oddziałami 14. i 11 Dywizji Kawalerii, maszerującymi na Ptyczę.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Bitwy wojny polsko-bolszewickiej
Bitwy w 1920
Bitwy 18 Dywizji Piechoty (II RP)
Bitwy 1 Armii Konnej |
202 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Akromegalia | Akromegalia | Akromegalia (łac. acromegalia) – choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu (somatotropiny) przez hormonalnie czynnego gruczolaka komórek kwasochłonnych przedniego płata przysadki mózgowej. Akromegalia występuje u osób dorosłych, u których skończony został proces wzrastania kości, a nasady kości długich uległy mineralizacji i zrośnięciu. U dzieci i młodzieży nadmiar hormonu wzrostu powoduje gigantyzm, odróżniający się od akromegalii nadmiernym wzrostem kości długich.
Historia
Jako pierwszy zespół objawów opisał i nazwał akromegalią Pierre Marie w 1886 roku. Hipotezę o związku przyczynowo-skutkowym między powiększeniem przysadki a akromegalią postawił w 1887 roku Oskar Minkowski, a Harvey Cushing w 1909 roku przeprowadził udaną operację usunięcia guza przysadki. Po operacji objawy choroby ustąpiły.
Objawy i przebieg
Rozrost tkanek miękkich – stóp i dłoni, żuchwy, nosa (wczesny objaw), małżowin usznych, języka, wałów nadoczodołowych, serca. Powiększenie języka może spowodować problemy z mową, obturacyjny bezdech senny.
Przerost i deformacja kości, deformacje stawów, bóle stawów i kości
Powiększenie narządów wewnętrznych (wisceromegalia – splenomegalia, hepatomegalia, kardiomegalia)
Wzmożona potliwość (zlewne poty)
Pogrubienie skóry, nadmierne owłosienie
Cukrzyca z insulinoopornością
Nadciśnienie i choroby układu sercowo-naczyniowego (kardiomegalia)
Bóle głowy
Zespół cieśni kanału nadgarstka, niedowłady
Zaburzenia czynności wzroku (ograniczone pola widzenia)
Zaburzenia miesiączkowania, brak miesiączki, mlekotok, zaburzenia potencji, obniżone libido
Kamica nerkowa
Zaparcia
Polipy jelita grubego
Przerost mięśni.
Rozpoznanie
Określenie poziomu IGF-1 – to najczulszy i najbardziej przydatny test laboratoryjny.
Wzrost stężenia hormonu wzrostu w surowicy. W związku z istnieniem znacznych wahań dobowych poziomu hormonu wzrostu w surowicy, należy wykonać profil dobowy stężenia hormonu wzrostu w surowicy.
Brak hamowania lub niedostateczne hamowanie wydzielania hormonu wzrostu po podaniu glukozy w teście doustnego obciążenia glukozą (OGTT). Zmniejszenie stężenia hormonu wzrostu w surowicy do wartości 1 ng/ml po podaniu doustnym 75 g glukozy w zasadzie wyklucza akromegalię.
Wzrost stężenia somatomedyny C w surowicy.
Badania radiologiczne: tomografia komputerowa oraz obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego.
Leczenie
Leczenie operacyjne jest metodą z wyboru i polega na usunięciu gruczolaka z dostępu przez zatokę klinową (transsfenoidalnie), ewentualnie przezczaszkowo (transskranialnie). Przygotowanie do zabiegu operacyjnego polega na podawaniu syntetycznych analogów somatostatyny.
Leczenie farmakologiczne analogami somatostatyny o przedłużonym działaniu (oktreotyd, lanreotyd, wapreotyd, pazyreotyd) wdraża się, gdy istnieją przeciwwskazania do zabiegu lub gdy pacjent nie wyraża nań zgody, albo gdy leczenie operacyjne okazało się nieskuteczne lub guz jest nieoperacyjny (nacieka nerw wzrokowy).
Ponieważ większość gruczolaków ma charakter prolaktynomy, stosuje się leczenie dodatkowe lekami dopaminergicznymi (agonistami dopaminy – bromokryptyną, kabergoliną), a także antagonistami receptora hormonu wzrostu (pegwisomantem).
Radioterapia (teleradioterapia, nóż gamma) stosowana jest jako leczenie uzupełniające w razie niepowodzenia leczenia chirurgicznego i farmakologicznego.
Rokowanie
Umieralność u chorych z nieleczonymi guzami przysadki produkującymi hormon wzrostu jest ponad dwukrotnie większa, głównie z powodu powikłań sercowych (kardiomegalia, niedomykalność zastawek) i chorób mózgowonaczyniowych.
Przypisy
Bibliografia
Choroby endokrynologiczne |
4964372 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Betfia | Betfia | Betfia – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Sânmartin. W 2011 roku liczyła 451 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4964374 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Cihei | Cihei | Cihei – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Sânmartin. W 2011 roku liczyła 1127 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4964376 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Cord%C4%83u | Cordău | Cordău – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Sânmartin. W 2011 roku liczyła 1440 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4964379 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Haieu | Haieu | Haieu – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Sânmartin. W 2011 roku liczyła 1183 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4964381 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Lydia%20Sandgren | Lydia Sandgren | Lydia Sandgren (ur. 1987 w Göteborgu) – szwedzka pisarka.
Z wykształcenia jest psycholożką, pracuje zawodowo w przychodni. Studiowała również filozofię i literaturoznawstwo.
Samlade verk
Debiutowała w 2020 roku prawie 700-stronicową powieścią Samlade verk (pol. Dzieła zebrane), opisującej losy kilku osób żyjących w Göteborgu od lat 80. XX wieku do dziś. Powieść zebrała bardzo pozytywne recenzje szwedzkich krytyków.
Sandgren za powieść otrzymała Nagrodę Augusta 2020 w kategorii literatura piękna.
Przypisy
Urodzeni w 1987
Ludzie urodzeni w Göteborgu
Szwedzcy pisarze
Laureaci Augustpriset |
4964382 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ront%C4%83u | Rontău | Rontău – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Sânmartin. W 2011 roku liczyła 1204 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
203 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Amidy | Amidy | Amidy – organiczne związki chemiczne zawierające grupę amidową , gdzie R = reszta kwasowa; R′, R″ = wodór lub dowolna grupa organiczna. Amidy szeroko występują w przyrodzie. Są pochodnymi kwasów (zarówno organicznych, jak i nieorganicznych). Amidami są też polimery nazywane poliamidami.
Szczególnym przypadkiem poliamidów są peptydy i białka. Są to polimery powstające z α-aminokwasów. W przypadku peptydów i białek stosuje się termin wiązanie peptydowe zamiast terminu wiązanie amidowe. Jest to jednak takie samo wiązanie, a terminy te można uważać za synonimy.
Klasyfikacja
Ze względu na rzędowość, amidy dzielą się na:
pierwszorzędowe – mające jedną grupę acylową przy atomie azotu,
drugorzędowe – mające dwie grupy acylowe (są to więc imidy)
trzeciorzędowe – mające trzy grupy acylowe (triacyloaminy)
Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej nie zaleca określać amidów jako pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowych ze względu na liczbę podstawionych atomów wodoru w grupie .
Ze względu na pochodzenie możemy wyróżnić m.in.:
karboksyamidy – amidy kwasów karboksylowych, np. acetamid, acetanilid, asparagina, benzamid, formamid, LSD
karbamidy – podstawione pochodne mocznika (karbamidu)
sulfonamidy – pochodne kwasów sulfonowych
amidy kwasów fosforu, np. cyklofosfoamid i amidofosforyny
Otrzymywanie
Amidy można otrzymać głównie przez reakcje:
kwasów
halogenku acylowego
bezwodnika kwasowego
azydku acylowego
z
amoniakiem (amidy pierwszorzędowe),
aminą pierwszorzędową (amidy drugorzędowe),
aminą drugorzędową (amidy trzeciorzędowe).
Przykładowe metody otrzymywania amidów:
metoda mieszanych bezwodników
metoda karbodiimidowa – w reakcji kwasów karboksylowych z aminami pierwszorzędowymi w obecności DCC jako czynnika sprzęgającego
metoda karbodiimidowa z dodatkami – w reakcji kwasów karboksylowych z pierwszorzędowymi aminami w obecności DCC oraz odpowiednimi „dodatkami” np. N-hydroksysukcynoimidem, 3-hydroksy-4-keto-1,2,3-benzotriazyną lub N-hydroksybenzotriazolem (HOBt)
Amidy arylowe otrzymać można z iminoeterów () w wyniku przegrupowania Chapmana. Reakcja przebiega na drodze wewnątrzcząsteczkowej aromatycznej substytucji nukleofilowej (SNAr):
Odmianę przegrupowania Chapmana zaobserwowano podczas benzoilowania reszty pirymidynowej urydyny. Produktem kinetycznym reakcji jest O4–benzoilourydyna, która w ciągu kilku godzin ulega spontanicznemu przegrupowaniu do N3-benzoilourydyny:
Właściwości chemiczne
Amidy są amfolitami, tzn. reagują zarówno z kwasami, jak i z zasadami, co jest spowodowane występowaniem tautomerii amidowo-imidowej.
Wiązanie amidowe jest zazwyczaj trwalsze od innych pochodnych kwasów karboksylowych (estrów, bezwodników kwasowych i halogenków kwasowych).
Najważniejsze reakcje
hydroliza w środowisku kwasowym do kwasów i soli
hydroliza w środowisku zasadowym do soli i amoniaku lub amin
estryfikacja alkoholami, katalizowana przez kwasy
redukcja amidów do amin
dehydratacja pierwszorzędowych amidów do nitryli.
Zastosowanie
Amidy znalazły zastosowanie między innymi w lecznictwie, w przemyśle tworzyw sztucznych, jako plastyfikator, rozpuszczalnik, środek zwilżający w produkcji lakierów i materiałów wybuchowych, do impregnacji tkanin nieprzemakalnych (amidy kwasu stearynowego). Nukleozydowe amidy kwasu fosfonowego (amidofosforyny nukleozydów) są niezwykle reaktywne i wykorzystywane są jako najczęściej stosowane syntony do chemicznej syntezy oligonukleotydów.
Zobacz też
amidki – nieorganiczne związki chemiczne o wzorze ogólnym
Przypisy |
4964383 | https://pl.wikipedia.org/wiki/S%C3%A2nmartin%20%28okr%C4%99g%20Bihor%29 | Sânmartin (okręg Bihor) | Sânmartin – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Sânmartin. W 2011 roku liczyła 3672 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
205 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Architektura | Architektura | Architektura (, od „buduję” z gr. archi „naczelny” i tekton „budowniczy”) – ogół obiektów materialnych, tworzonych przez człowieka, trwale związanych z określonym punktem powierzchni Ziemi służących zaspokojeniu jego potrzeb osobistych jak i społecznych.
Składowe architektury to obiekty takie jak rzeźba stojąca w ogrodzie, ławka, ogrodzenie, chodnik, budynek mieszkalny, budynki użyteczności publicznej, drogi, mosty, wiadukty, przepusty, wały, elektrownie, warownie itp.
W innym ujęciu mianem architektury określa się dyscyplinę organizującą i kształtującą przestrzeń w realnych formach niezbędnych do zaspokojenia materialnych i duchowych potrzeb człowieka. Osoby kształcące się w tej dyscyplinie, a także zawodowi architekci – często przypisują tej dyscyplinie rolę przodującą w stosunku do dyscyplin sztuki takich jak malarstwo i rzeźba.
Dyscyplina zwana architekturą (inaczej dziedzina architektury) nie jest sklasyfikowana w zakresie klasyfikacji dziedzin i dyscyplin naukowych według OECD. W zakresie tej klasyfikacji znajduje się za to Inżynieria architektury jako jeden z zakresów dyscypliny zwanej Inżynierią lądową znajdującej się w Dziedzinie Nauk Inżynieryjnych i Technicznych. W wielu krajach na uczelniach wyższych nie ma kierunków studiów o nazwie architektura, są za to kierunki takie jak „architectural design” (Wielka Brytania).
W języku polskim funkcjonuje sformułowanie „dziedzina architektury i budownictwa” jako jedna nierozerwalna dziedzina wiedzy, jak też rozdzielanie tych pojęć na dwie składowe.
Pojęcia architektury rozumianego jako dyscyplina kształtująca określoną przestrzeń używa się w wielu innych dziedzinach.
Historia
Teoria architektury
Najstarszym znanym utworem literackim na temat architektury jest De architectura Witruwiusza. Według Witruwiusza na pojęcie architektury składały się dyscypliny takie jak budownictwo (sztuka budowania budowli, budynków i obiektów małej architektury), gnomonika (sztuka budowania zegarów słonecznych) i mechanika (sztuka budowania machin wojennych i budowlanych). Określił on także podstawowe zasady projektowania i wznoszenia budowli. Są to:
trwałość (firmitas) – wtedy jest zachowana, gdy fundamenty opuści się aż do twardego gruntu, a wybór materiałów będzie troskliwy i niezbyt oszczędny,
użyteczność (utilitas) – rozkład budynków będzie niezacieśniony i dostosowany do miejsca ich wykonania i funkcji.
piękno (venustas) – gdy powierzchowność (wykończenie materiałów) będzie przyjemna i kształtna oraz stosunek części trafnie rozporządzony.
Wprowadzenie do budownictwa żeliwa (1779), później stali, i wynalezienie żelbetu (J. Monier 1849), doprowadziły do podziału na „sztukę zdobienia” i „sztukę budowania”. W XIX w. J. Ruskin twierdził, że architektura to tylko ornament dodany do budynku, G. Scott zaś, uważał, że architektura, w odróżnieniu od zwykłego budownictwa, to dekorowanie konstrukcji. E. Lutyens twierdził, że architektura zaczyna się tam, gdzie kończy się funkcja. W XX wieku A. Perret uważał architekturę za sztukę konstruowania, a Le Corbusier za „mistrzowską, poprawną, wspaniałą grę brył połączonych w świetle”. Współcześnie przyjęło się określenie architektury jako sztuki kształtowania przestrzeni (B. Zevi); twierdzi się, że umiejętność ta wywołuje różnicę między architekturą i jej siostrzanymi sztukami (E.J. Posener), że „jest odbiciem rzeczywistości, kształtującej się w warunkach czasu, przestrzeni i środowiska społecznego” (S. Giedion).
Typy architektury
Encyklopedia Britannica wyróżnia następujące typy architektury:
Architektura mieszkalna,
Architektura sakralna,
Architektura rządowa,
Architektura rekreacyjna,
Architektura użyteczności publicznej i edukacji,
Architektura komercyjna i industrialna.
Architektura obronna
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne |
4964396 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ploettnerulaceae | Ploettnerulaceae | Ploettnerulaceae Kirschst. – rodzina grzybów z rzędu tocznikowców (Helotiales).
Charakterystyka
Owocniki typu apotecjum pokryte pigmentem. Parafizy nitkowate, cylindryczne, lancetowate lub w kształcie kropli. Worki 8-zarodnikowe ze stożkowatym wierzchołkiem, amyloidalne. Askospory z 0–3-septami, ellipsoidalne lub nitkowate z gutulami. Anamorfy typu hyphomycetes lub coelomycetes. Konidiofory zakończone fialidami, brązowe. Konidia o kształcie od elipsoidalnego do pręcikowatego lub nitkowate ze spiczastymi wierzchołkami i 0-1-przegrodami.
Należące do tej rodziny gatunki są saprotrofami lub patogenami roślin. Do patogenów należą np. Cadophora i Oculimacula powodujące gnicie łodyg, gnicie drewna, przerost pnia i pękanie kory w uprawach ważnych gospodarczo, takich jak rośliny zbożowe, soja i kiwi.
Jest to rodzina tworząca klad monofiletyczny, siostrzany z kladem Drepanopezizaceae. Bliski związek z tą rodziną wykazuje rodzaj Rhynchosporium.
Systematyka
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum:
Ploettnerulaceae, Helotiales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.
Według aktualizowanej klasyfikacji Index Fungorum bazującej na Dictionary of the Fungi do rodziny Ploettnerulaceae należą rodzaje:
Cadophora Lagerb. & Melin 1927
Collembolispora Marvanová & Pascoal 2003
Dennisiodiscus Svrcek 1976
Helgardiomyces Crous 2020
Lasiomollisia Raitv. & Vesterh. 2006
Mastigosporium Riess 1852
Mycochaetophora Hara & Ogawa 1931
Neospermospora Crous & U. Braun 2020
Nothophacidium J. Reid & Cain 1962
Oculimacula Crous & W. Gams 2003
Pirottaea Sacc. 1878
Pyrenopeziza Fuckel 1870
Rhynchobrunnera B.A. McDonald, U. Braun & Crous 2020
Rhynchosporium Heinsen ex A.B. Frank 1897
Ypsilina J. Webster, Descals & Marvanová 1999.
Przypisy |
4964405 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Estadio%20Santa%20Luc%C3%ADa | Estadio Santa Lucía | Estadio Municipal Santa Lucía – stadion piłkarski w gwatemalskim mieście Malacatán, w departamencie San Marcos. Obiekt może pomieścić 8 000 widzów, a swoje mecze rozgrywa na nim drużyna Deportivo Malacateco.
Stadion oddano do użytku w 1963 roku. W 2009 roku, przy okazji awansu lokalnego klubu Deportivo Malacateco do pierwszej ligi, zdemontowano murawę trawiastą i zdecydowano się zamontować sztuczną. W 2015 roku zamontowano sztuczne oświetlenie (cztery maszty oświetleniowe).
Przypisy
Linki zewnętrzne
Santa Lucia
Malacatán
Deportivo Malacateco |
206 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Archipelag | Archipelag | Archipelag – grupa wysp położonych blisko siebie, najczęściej o wspólnej genezie i podobnej budowie geologicznej. Ze względu na ułożenie wysp można wyróżnić roje wysp – archipelagi składające się z bezładnie rozmieszczonych niedużych wysp oraz łańcuchy wysp, w których wyspy rozmieszczone są rzędem jedna obok drugiej.
Etymologia
Nazwa pochodzi z Archipelagos – nazwa prowincji bizantyjskiej obejmującej główne wyspy Morza Egejskiego.
Archipelagi świata
Ocean Arktyczny
Archipelag Arktyczny, Nowa Ziemia, Svalbard, Wyspy Nowosyberyjskie, Ziemia Franciszka Józefa, Ziemia Północna.
Ocean Atlantycki:
Antyle, Azory, Bahamy, Baleary, Cyklady, Falklandy, Florida Keys, Hebrydy, Lofoty, Madera, Orkady, Sandwich Południowy, Sporady, Szetlandy, Vesterålen, Vestmannaeyjar, Wyspy Alandzkie, Wyspy Jońskie, Wyspy Kanaryjskie, Wyspy Liparyjskie, Wyspy Owcze, Wyspy Zielonego Przylądka.
Ocean Indyjski:
Andamany, Dahlak, Archipelag Malajski (Wielkie Wyspy Sundajskie), Komory, Malediwy, Maskareny, Małe Wyspy Sundajskie, Moluki, Nikobary, Seszele, Wyspy Crozeta, Wyspy Kerguelena.
Ocean Spokojny:
Aleuty, Archipelag Aleksandra, Archipelag Bismarcka, Fidżi, Filipiny, Galapagos, Hawaje, Karoliny, Archipelag Kodiak, Kuryle, Mariany, Markizy, Nowa Kaledonia, Nowa Zelandia, Nowe Hebrydy, Pitcairn, Riukiu, Wyspy Cooka, Wyspy Ellice, Wyspy Feniks, Wyspy Gambiera, Wyspy Gilberta, Wyspy Japońskie, Wyspy Line, Wyspy Marshalla, Wyspy Salomona, Wyspy Samoa, Wyspy Santa Cruz, Wyspy Tokelau, Wyspy Tonga, Wyspy Towarzystwa, Wyspy Tuamotu, Wyspy Tubuai.
Ocean Południowy:
Archipelag Palmera, Orkady Południowe, Szetlandy Południowe, Wyspy Balleny’ego, Wyspy Biscoe
Przypisy
Listy związane z geografią fizyczną |
4964409 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Natalia%20Bojko | Natalia Bojko | Natalia Andrijiwna Bojko (ukr. Наталія Бойко; ur. 7 września 1989 we Lwowie) – ukraińska polityk i menadżerka. Wiceminister energetyki i przemysłu węglowego Ukrainy (2017–2019). Członkini Rady Nadzorczej NJSC Naftohaz Ukrainy.
Edukacja
W 2011 roku ukończyła studia na Wydziale Prawa Lwowskiego Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki uzyskując tytuł magistra prawa z wyróżnieniem.
Studiowała na Wydziale Prawa Uniwersytetu Humboldta w Berlinie na stypendium Erasmusa w ramach programu „Prawo niemieckie i europejskie”.
W 2015 roku studiowała w Institute of Energy Economics of Tokyo (Japonia) – IEEJ na kierunku „Energy Policy”.
Kariera
Do 2015 roku pracowała we Frankfurcie nad Menem (Niemcy) w firmie Environmental Resources Management.
W latach 2015–2019 pracowała w Administracji Prezydenta Ukrainy, w szczególności zajmowała stanowisko doradcy Administracji.
Od 22 lutego 2017 r. na wniosek Ministra Energii i Przemysłu Węglowego Ukrainy Ihora Nasałyka pełni funkcję wiceministra ds. Integracji europejskiej. W Ministerstwie Energii odpowiadała za koordynację współpracy z UE w dziedzinie energetyki, z organizacjami międzynarodowymi i MIF (w tym Bankiem Światowym, EBOiR, EBI i in.).
Dla rządu odpowiadała za przygotowanie Narodowej Strategii Energetycznej Ukrainy do 2035 roku.
Od 27 września 2017 r. członkini Prezydium Komitetu Zrównoważonej Energii ONZ.
W dniu 11 września 2019 roku została wybrana na członka Rady Nadzorczej Naftohaz Ukrainy jako przedstawiciel państwa.
5 listopada 2019 roku została powołana na doradcę premiera Ukrainy Oleksija Honczaruka.
21 maja 2020 roku została powołana na doradcę premiera Ukrainy Denysa Szmyhala.
Działalność polityczna
Po przedterminowym wygaśnięciu mandatu deputowanej ludowej Iryny Łucenko, Natalia Bojko miała zostać posłem ludowym i wejść do parlamentu, ale zdecydowała się zrezygnować i ustąpiła miejsca Wołodymyrowi Wiatrowyczowi.
Była na liście wyborczej partii „Solidarność Europejska” Petra Poroszenki pod numerem 24.
Działania społeczne
Brała udział w Euromajdanie w 2014 r., a także w pikiecie pod Komisją Europejską, podczas której rozwiązano kwestię zniesienia wiz UE dla Ukrainy.
Nagrody
W 2017 roku otrzymała nagrodę „Ukraina 30 poniżej 30 lat” według KyivPost.
Rodzina
Ojcem Natalii Bojko jest Andrij Bojko. Od 12 stycznia 2017 do 28 kwietnia 2019 – członek Naczelnej Rady Sądownictwa, doktor nauk prawnych, prof.
Przypisy
Ludzie urodzeni we Lwowie
Urodzeni w 1989 |
207 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Antologia | Antologia | Antologia (gr. ἀνθολογία) – pojedyncza publikacja albo seria wydawnicza wydana drukiem lub cykl audycji radiowych bądź kolekcja nagrań płytowych itp. – będąca wyborem dzieł lub ich fragmentów, jednego lub wielu autorów, powiązanych określoną tematyką, dokonana według określonych zasad, opatrzona tytułem.
Pojęcie to wywodzi się ze starożytnej Grecji. Greckie anthos oznacza „kwiat”, a lego „zbieram”, czyli dosłownie „zbiór kwiatów”. Tak Grecy nazywali zbiór drobnych utworów poetyckich, przede wszystkim epigramatów. Pierwszą antologię epigramatów stworzył około 60 p.n.e. Meleager z Gadary, nadając jej tytuł Wieniec. Zawarł w niej, oprócz swojej twórczości, wybrane epigramaty czterdziestu ośmiu innych greckich poetów i poetek.
Do najważniejszych antologii w dziejach należą grecka Antologia palatyńska, łacińska Carmina burana, portugalska Cancioneiro Geral Garcii de Resende i angielska Tottel's Miscellany, jak również chińska Księga Pieśni i japońska Księga dziesięciu tysięcy liści.
Zobacz też
florilegium
antologia filmowa
serial antologiczny
Przypisy
Bibliografia
Proza użytkowa
Muzyka |
209 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Andorra | Andorra | Andorra – gmina w Hiszpanii
Andora – państwo w Europie |
4964412 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Maciej%20Madej | Maciej Madej | Maciej Madej (ur. 15 sierpnia 1995 w Jastrzębiu-Zdroju) – polski siatkarz, grający na pozycji rozgrywającego.
Przebieg kariery
Sukcesy klubowe
Mistrzostwa Austrii:
2016
Puchar Szwecji:
2021
Mistrzostwa Szwecji:
2021
Linki zewnętrzne
profil gfca-volley.com
profil volleybox.net
profil tomasikagency.com
profil www-old.cev.eu
Urodzeni w 1995
Ludzie urodzeni w Jastrzębiu-Zdroju
Polscy siatkarze
Siatkarze BBTS Bielsko-Biała
Siatkarze KPS Siedlce |
210 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Anonim | Anonim | Anonim (gr. anonymos – „bezimienny”) – termin oznaczający nieznanego autora dzieła, jak również samo niepodpisane dzieło. W ujęciu bibliologicznym za anonim uważa się całkowity brak podpisu, który uniemożliwia rozpoznanie autora nawet poprzez porównanie do autorstwa innych dzieł. Nie jest nim więc osoba, która ukrywa się pod pseudonimem.
Pojęciem anonimu określa się również prywatnie adresowany list nieznanego autora, napisany najczęściej w złych intencjach, lub też list przeznaczony do wiadomości publicznej, którego autor również chce pozostać nieznany. W tym drugim przypadku przyczyną anonimowości autora może być głoszenie przez niego poglądów niepopularnych lub nawet niebezpiecznych dla niego, ale również może to być chęć wywołania publicznej dyskusji (lub udziału w niej) przez autora na tyle znanego, że zawarte w liście myśli mogłyby być nadinterpretowane przez czytelników poprzez pryzmat jego publicznie znanej postawy w danym temacie.
Zobacz też
allonim
anonimowość
ananim
hagionim
Przypisy
Linki zewnętrzne
Bibliologia
Literaturoznawstwo
Prywatność |
4964416 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pop%20%28stacja%20telewizyjna%29 | Pop (stacja telewizyjna) | Pop (zapis stylizowany: POP) – brytyjski kanał telewizyjny adresowany do dzieci, należący do grupy kanałów Pop. Operatorem stacji jest Columbia Pictures Corporation Limited.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona kanału
Brytyjskie stacje telewizyjne
Stacje telewizyjne dla dzieci
Anglojęzyczne stacje telewizyjne |
4964417 | https://pl.wikipedia.org/wiki/S%C3%A2nnicolau%20Rom%C3%A2n%20%28gmina%29 | Sânnicolau Român (gmina) | Sânnicolau Român – gmina w Rumunii, w okręgu Bihor. Obejmuje miejscowości Berechiu, Roit i Sânnicolau Român. W 2011 roku liczyła 2194 mieszkańców.
Przypisy
Gminy w Rumunii
Okręg Bihor |
4964418 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Rozmowy%20o%20Biblii | Rozmowy o Biblii | Rozmowy o Biblii – książka autorstwa Anny Świderkówny z 1994.
Treść
Autorka prowadziła wykłady biblijne na Uniwersytecie Warszawskim i w warszawskich kościołach. Zamysł napisania książki powstał u niej po zamówieniu u autorki serii artykułów dotyczących Biblii przez redakcję magazynu historycznego Mówią Wieki. Artykuły te były punktem wyjścia do napisania dzieła, które w zamyśle miało ułatwić czytającym odbiór Biblii (sama autorka napisała, że książka ma formę przechadzki po różnych księgach biblijnych i różnych stuleciach). Świderkówna zajęła się przede wszystkim księgami Starego Testamentu, jako nastręczającym według niej największych trudności poznawczych współczesnemu czytelnikowi. Ukazała powiązania między nimi oraz interpretacje nowotestamentowe. Ostatni rozdział, Od ewangelii do Ewangelii, stanowić ma bramę wiodącą do Nowego Testamentu. Autorka pragnęła sprowokować czytelników i zachęcić ich do samodzielnego myślenia.
Nagrody
Książka otrzymała:
nagrodę Warszawska Premiera Literacka (1994),
nagrodę im. Włodzimierza Pietrzaka (1995).
Przypisy
Utwory literackie z 1994
Biblistyka
Polskie utwory literackie |
4964424 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Konwencja%20j%C4%99zykowa | Konwencja językowa | Konwencja językowa - ogólnie przyjęte w środowisku normy używania języka, dostosowane do odbiorcy. Składa się na nią używanie frazeologizmów, metafor i innych środków wyrazu używanych niedosłownie, a także wyrażenia ironiczne
Konwencja językowa a stosunki międzyludzkie
Związana z tradycyjną kulturą etykieta jako komunikacyjna gra opiera się, na podstawowej strategii odgrywania roli społecznej. Wśród podstawowych zasad konwencji można wymienić
zasadę umniejszania własnej wartości
zasadę pomniejszania własnych zasług
zasadę bagatelizowania winy partnera
zasadę wyolbrzymiania własnej winy
W kulturze azjatyckiej, szczególnie Azji Wschodniej, powyższe zasady są generalnie pożądane w społeczeństwie, a ich przestrzeganie uznawane jest za zaletę człowieka
Przypisy
Językoznawstwo |
4964425 | https://pl.wikipedia.org/wiki/S%C3%A2nnicolau%20Rom%C3%A2n | Sânnicolau Român | Sânnicolau Român – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Sânnicolau Român. W 2011 roku liczyła 1005 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
211 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Azowie | Azowie | Asowie lub Azowie (Æsir, aesir – wym. ['aiser] po islandzku; liczba pojedyncza Áss, żeńska forma Ásynja, żeńska liczba mnoga Ásynjur – Asyny bądź Asynje) – jedna z dwóch głównych dynastii bogów nordyckich, ród dobroczynnych bogów polityki i działań militarnych, którzy władają światem.
Ich siedzibą był położony na szczycie jesionu Yggdrasil świat – Asgard. W porównaniu ze starszą dynastią Wanów dynastia Asów jest o wiele bardziej zróżnicowana; Asowie toczyli z Wanami wojnę z powodu śmierci Gullveig, jednej z Wanów. Rozwiązano to pokojowo – Wanowie i Asowie zawarli pokój i sojusz, na znak którego wymienili jeńców wojennych (Njörðra za Mimira).
Wanowie zostali zepchnięci do roli bóstw opiekuńczych, pokoju, płodności i żyzności.
Edda starsza wymienia następujących bogów tej dynastii: Odyn (przywódca Asów), Thor (bóg burzy i piorunów), Baldur, Hodur, Hajmdal, Tyr (bóg wojny), Hajmdal, Loki, Widar, Bragi, Wali, Wili, We, Ull, Forseti.
Asyny to: Frigg (żona Odyna), Saga, Nanna, Sif, Jord, Idun, Eir, Gefion, Fulla, Sjöfn, Löfn, War, Wör, Syn, Hlin, Snotra, Gna i Bil.
Przypisy
Dynastie |
212 | https://pl.wikipedia.org/wiki/AK%20%28ujednoznacznienie%29 | AK (ujednoznacznienie) | Armia Krajowa – siły zbrojne polskiego podziemia w trakcie II wojny światowej
Afrika Korps – niemiecki korpus ekspedycyjny w północnej Afryce
Alaska – pełny spis dwuliterowych skrótów nazw stanów USA znajduje się w artykule Podział terytorialny Stanów Zjednoczonych
automat Kałasznikowa – rosyjski karabin automatyczny konstrukcji Michaiła T. Kałasznikowa
Akademia Krakowska – pierwsza polska wyższa uczelnia powstała w 1364 roku
Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego
Akcja Katolicka – ruch świeckich w Kościele katolickim
Aktuelle Kamera – niemiecki program informacyjny
AK – Knight of Order of Australia, najwyższe cywilne odznaczenia Australii
Zobacz też
Afrika Korps |
213 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Atmosfera | Atmosfera | Atmosfera – gazowa powłoka otaczająca ciało niebieskie o masie wystarczającej do utrzymywania warstwy gazów w wyniku działania grawitacji. Atmosfery znajdują się na planetach typu ziemskiego i największych księżycach planet; w przypadku planet olbrzymów takich jak Jowisz oraz gwiazd (por. atmosfera słoneczna) terminem atmosfery określa się tylko zewnętrzne (przezroczyste) warstwy gazowej powłoki, z których promieniowanie dociera bezpośrednio do obserwatora. W atmosferze można wyróżnić planetarną warstwę graniczną oraz warstwę dobrze wymieszaną.
Warunki pozwalające na istnienie
Aby gazy znajdujące się w pobliżu ciała niebieskiego tworzyły jego atmosferę, średnie prędkości ruchów termicznych cząsteczek gazu nie mogą przekraczać prędkości ucieczki. Oznacza to, że do istnienia atmosfery potrzebna jest dostatecznie duża masa ciała (np. planetoidy nie mają atmosfer), ale także to, że w niższej temperaturze (w większej odległości od gwiazdy) masa potrzebna do utrzymania atmosfery jest mniejsza – np. Tytan (księżyc) i Pluton (planeta karłowata) mogą utrzymać atmosfery dzięki znacznej odległości od Słońca i niskim temperaturom.
Atmosfera a warunki na powierzchni ciała niebieskiego
Obecność atmosfery ma istotny wpływ na temperaturę powierzchni planety. Dzięki efektowi cieplarnianemu powierzchnia osiąga wyższą temperaturę, niż wynikałoby to tylko z nasłonecznienia; zmniejszają się także różnice temperatur między stroną dzienną i nocną. Atmosfera nie dopuszcza również do powierzchni części widma promieniowania elektromagnetycznego.
W bardziej rozwiniętych atmosferach planet i księżyców zachodzą złożone procesy, określane zbiorczo jako zjawiska atmosferyczne. Należą do nich procesy związane z obiegiem cieczy na powierzchni, zjawiska optyczne i wyładowania atmosferyczne.
Atmosfera Ziemi
Atmosfera Ziemi jest najlepiej poznaną spośród atmosfer ciał niebieskich Układu Słonecznego. Składa się ona z mieszaniny gazów zwanej powietrzem, której głównymi składnikami są azot (78,084% objętości powietrza), tlen (20,946%) i argon (0,934%). Masa gazów atmosferycznych wynosi 5,29 · 1018 kg. Ma ona złożoną budowę pionową, w której wyróżnia się szereg stref o zróżnicowanej temperaturze, składzie chemicznym i stopniu jonizacji cząsteczek. Mieszanie się powietrza powoduje, że między tymi strefami nie można wyznaczyć wyraźnych liniowych granic.
W najniższej warstwie atmosfery Ziemi – troposferze – zachodzą wszystkie zjawiska pogodowe oraz cały obieg wody w przyrodzie. Występuje w niej para wodna, która skraplając się, tworzy chmury.
Atmosfery innych ciał Układu Słonecznego
Poniższa tabela zawiera podstawowe dane dotyczące atmosfer wszystkich planet i wybranych księżyców w Układzie Słonecznym. Planety olbrzymy nie mają stałej powierzchni i trudno jest je porównywać z mniejszymi ciałami. Temperatura i ciśnienie wzrastają stopniowo w głąb takiej planety; podana wartość odpowiada temperaturze na poziomie, gdzie ciśnienie ma wartość 1 bara.
Niektóre księżyce w Układzie Słonecznym, w szczególności księżyce galileuszowe Jowisza oraz ziemski Księżyc również mają śladowe ilości gazów przy powierzchni tworzące egzosferę, tak jak planeta Merkury. We wszystkich tych przypadkach ciśnienie ich otoczek gazowych jest na tyle niskie, że panujące tam warunki można określić technicznie jako próżnię bardzo wysoką (UHV), ekstremalnie wysoką (XHV) lub odpowiada ono ciśnieniu w przestrzeni kosmicznej. Enceladus, księżyc Saturna, wykazuje aktywność powierzchniową (kriowulkanizm), która powoduje pojawianie się lokalnie warstwy gazów ponad powierzchnią, ale jako całość jest pozbawiony atmosfery.
Zobacz też
atmosfera Ziemi
atmosfera Wenus
atmosfera Marsa
atmosfera Słońca
atmosfera Plutona
Przypisy
Astronomia obserwacyjna
Geofizyka
Klimatologia
Termodynamika atmosfery
Budowa Ziemi |
214 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Anachoretyzm | Anachoretyzm | Anachoretyzm (z anachoreo – „oddalam się, odchodzę w górę” tzn. odchodzę z doliny Nilu na pustynię) – forma religijności znana w chrześcijaństwie, judaizmie, hinduizmie, buddyzmie oraz islamie. Anachoreta udaje się w odosobnienie, by pędzić ascetyczne życie w samotności, modląc się, umartwiając i kontemplując.
Ruch anachorecki był szczególnie popularny we wczesnym i średniowiecznym chrześcijaństwie; zapoczątkował najstarszą formę życia zakonnego, pierwotną wobec cenobityzmu.
Zobacz też
eremita
monastycyzm
Bibliografia
H. Ćwikliński, Anachoreci, W: Encyklopedia Katolicka I, str. 474-475.
Religioznawstwo
Chrześcijaństwo starożytne
Monastycyzm chrześcijański
sv:Anakoret |
216 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Autonomia%20Palesty%C5%84ska | Autonomia Palestyńska | Autonomia Palestyńska, właściwie: Palestyńskie Władze Narodowe (arab. السلطة الوطنية الفلسطينية, As-Sulta al-Watanijja al-Filastinijja; hebr. הרשות הפלסטינית, Haraszut HaFalastinit) – tymczasowa struktura administracyjna zarządzająca obszarem Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu.
Historyczną nazwą Palestyna określano obszar leżący między Morzem Śródziemnym na zachodzie, Pustynią Syryjską na wschodzie, górami Liban na północy oraz od południa wyżyną Negew. W roku 1950, dwa lata po powstaniu Izraela, Zachodni Brzeg anektowała Jordania, zaś administrację w Strefie Gazy przejął Egipt. W 1967 roku po wojnie sześciodniowej Zachodni Brzeg, Wschodnia Jerozolima oraz Strefa Gazy znalazły się pod kontrolą Izraela. W 1987 roku w strefie rozpoczęło się powstanie palestyńskie, zakończone w roku 1993. W 1994 roku na mocy porozumienia palestyńsko-izraelskiego powstały Palestyńskie Władze Narodowe; obejmowało ono Zachodni Brzeg oraz Strefę Gazy. Tereny te podzielono na 3 strefy:
strefę A, obejmująca większe miasta Zachodniego Brzegu oraz Strefę Gazy
strefę B, osiedla arabskie objęte militarną kontrolą Izraela
strefę C, osiedla izraelskie pod całkowitą jego kontrolą oraz miejsca o znaczeniu strategicznym (np. Dolina Jordanu)
W 1996 roku prezydentem Autonomii Palestyńskiej został Jasir Arafat (zmarły w 2004 roku), w styczniu 2005 roku jego następcą został Mahmud Abbas. Zgodnie z konstytucją uchwaloną w roku 1994 na czele Autonomii Palestyńskiej stoi prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament (132 członków), wykonawczą zaś kierowany przez premiera rząd.
4 stycznia 2013 prezydent Mahmud Abbas na mocy dekretu przekształcił Autonomię Palestyńską w Państwo Palestyny.
Warunki naturalne
Powierzchnia Autonomii Palestyńskiej jest górzysta. Na północy leży Wyżyna Galilejska (wys. maks. 1208 m n.p.m.), w środkowej części leży Samaria, na południu zaś Judea wraz z Pustynią Judzką. Pas wyżyn rozciąga się na długości 50–60 km, skały głównie wapienne, do tego dolomity, margle i piaskowce, swój koniec ma w Dolinie Jordanu. Opady w północnej części w górach wynoszą 1000–1500 mm, na południu i wschodzie 30–100 mm. Występuje roślinność półpustynna, stepowa, makia śródziemnomorska, na północy rosną lasy dębowe.
Gospodarka i demografia
Wskutek kilkudziesięcioletniej wojny i okupacji Strefa Gazy i Zachodni Brzeg Jordanu są zrujnowane gospodarczo i uzależnione od Izraela i pomocy zagranicznej (kilka miliardów dolarów rocznie, otrzymane głównie od USA, UE, krajów arabskich oraz muzułmańskich). PKB na mieszkańca wynosi około 1000$ (w Strefie Gazy 600$ na mieszkańca). W 2005 roku liczba ludności wynosiła 3,5 mln osób, w tym 90% Arabów, 10% Izraelczyków. Natomiast spis z 2010 r. nie wykazuje wyznawców judaizmu. Wśród arabskich mieszkańców Palestyny przyrost naturalny wynosi 33,3‰.
Religia
Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center: islam – 97,6%, prawosławie – 1,2%, katolicyzm – 0,6% i protestantyzm – 0,6%.
Zobacz też
Palestyna
Palestyńczycy
Organizacja Wyzwolenia Palestyny
Izrael
Ambasada Palestyny w Polsce
konflikt izraelsko-palestyński
Przypisy
Bibliografia
Autonomia Palestyńska
Autonomia Palestyńska |
218 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Agrypina | Agrypina | Agrypina – imię żeńskie pochodzenia greckiego. Żeńska forma imienia Agrypin. Wśród świętych m.in. św. Agrypina, męczennica, z III wieku.
Agrypina imieniny obchodzi: 23 czerwca i 6 lipca.
Znane osoby noszący imię Agrypina:
Agrypina Starsza (14 p.n.e. – 33)
Agrypina Młodsza (15–59)
Agrypina Waganowa (1878–1951) – rosyjska tancerka i pedagog baletu.
Żeńskie imiona łacińskie |
219 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Agrypina%20Starsza | Agrypina Starsza | Agrypina Starsza (łac. Vipsania Agrippina Maior, ur. ok. 14 p.n.e., zm. 18 października 33 n.e.) – córka Marka Agrypy i Julii, córki Augusta.
W rok po śmierci ojca, Marka Agrypy, zyskała ojczyma, Tyberiusza, którego August zmusił do rozwodu z Wipsanią Agrypiną i poślubienia Julii wdowy po Agrypie. Małżeństwo nie było udane, Tyberiusz za zgodą Augusta w 6 p.n.e. wyjechał na Rodos, chcąc oddalić się od żony. Starsi bracia Agrypiny zmarli: Lucjusz w 2 n.e. i Gajusz w 4 n.e. Matka, Julia została w końcu wygnana z Rzymu za złe prowadzenie się. W 5 n.e. Agrypina poślubiła Germanika, bratanka Tyberiusza. W 6 n.e. August wygnał z Rzymu jej siostrę Julillę i brata Agrypę Postumusa. Tylko Agrypina z całej rodziny cieszyła się przychylnością Augusta. Była oddaną żoną, towarzyszącą mężowi we wszystkich wyprawach. Urodziła w sumie dziewięcioro dzieci, z których szóstka przeżyła okres dziecięcy. Zarzucano jej jednak niepohamowany charakter oraz ostrość w postępowaniu i nadmierną ambicję. Te cechy za życia Germanika stanowiły o sile i powodzeniu obojga, zaś po jego śmierci przyspieszyły upadek rodziny, rozdrażniając przeciwników w walce o panowanie. W 19 roku n.e. Agrypina przebywała z Germanikiem we wschodnich prowincjach Rzymu, gdy jej mąż zmarł w niejasnych okolicznościach.
O morderstwo Germanika oskarżyła Gnejusza Kalpurniusza Pizona.
Jej groźnym przeciwnikiem stał się Sejan, prefekt pretorianów, który oskarżał ją przed Tyberiuszem o dążenie do władzy. Tyberiusz i jego faworyt Sejan obawiali się, że będzie usiłowała osadzić na tronie któreś z jej dzieci i próbowali ją usunąć. Tyberiusz nie zezwolił jej na powtórne małżeństwo. Również jej interwencja u Tyberiusza w sprawie Klaudii Pulchry oskarżonej o nierząd i obrazę majestatu nie odniosła skutku. Po przeniesieniu się Tyberiusza na Capri, Sejan miał wolną rękę i z jego inicjatywy Agrypina i jej syn Neron zostali ponownie oskarżeni, Agrypina została tak dotkliwie pobita przez żołnierzy Tyberiusza, że straciła oko. Wyrokiem Senatu została wygnana do Herkulanum, a później na wyspę Pandaterię. Tam zagłodziła się na śmierć, pomimo rozkazu Tyberiusza o karmieniu jej siłą. Została pochowana w Mauzoleum Augusta. Dwóch jej starszych synów Klaudiusz Neron Juliusz Cezar i Druzus III zostało zamorzonych głodem. W 37, gdy jej syn Kaligula został cesarzem, zrehabilitował pośmiertnie matkę.
Genealogia:
Dzieci:
Bibliografia
Kaligula
Członkowie rodzin władców starożytnego Rzymu
Dynastia julijsko-klaudyjska
Urodzeni w 14 p.n.e.
Zmarli w 33
Zmarli z głodu |
220 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Agrypina%20M%C5%82odsza | Agrypina Młodsza | Agrypina Młodsza, Iulia Agrippina Minor (ur. 6 listopada 15 n.e., zm. w marcu 59 r. n.e.) – cesarzowa rzymska, córka Germanika i Agrypiny Starszej.
Młodość
Urodziła się w kwaterze wojsk swojego ojca nad Renem w mieście germańskich Ubiów (Oppidum Ubiorum), nazwanym później na jej cześć Colonia Claudia Ara Agrippinensium (współczesna Kolonia). W wieku 13 lat, w 28 roku n.e. wyszła za mąż za Gnejusza Domicjusza Ahenobarbusa, z którym miała syna, przyszłego cesarza, Nerona. Od lutego 37 roku, gdy cesarzem został jej rodzony brat Kaligula, Agrypina i jej młodsze siostry Julia Liwilla i Julia Druzylla zajęły zaszczytną pozycję w państwie, a jednocześnie brylowały na dekadenckim dworze Kaliguli. Były oskarżane o kazirodcze stosunki z bratem Kaligulą oraz o współżycie z Markiem Emiliuszem Lepidusem, mężem Julii Druzylii.
Wygnanie
W 39 roku wykryto spisek na życie Kaliguli, na czele którego miał stać właśnie Emiliusz Lepidus. Agrypina została skazana na wygnanie w wyniku oskarżenia o udział w tym spisku i cudzołożenie z Emiliuszem. Przebywała na małej wyspie u wybrzeży Italii, gdzie zajmowała się poławianiem pereł. Po śmierci Kaliguli odwołana z wygnania przez cesarza Klaudiusza. W 41 roku poślubiła Pasjenusa Kryspusa, wcześniej męża jej szwagierki Domicji. Była oskarżana o spowodowanie przedwczesnej śmierci drugiego męża. Po wykryciu spisku i skazaniu na śmierć Messaliny, dotychczasowej żony cesarza, w 49 roku została niespodziewanie czwartą żoną własnego stryja Klaudiusza.
Żona i matka cesarza
Po ślubie z Klaudiuszem otrzymała tytuł augusty i zdobyła znaczny wpływ na rządy, skazując na śmierć lub wygnanie niewygodne dla niej osoby. Już w dniu ślubu zmusiła do samobójstwa młodego senatora, Juniusza Sylanusa, który był zaręczony z córką Klaudiusza, Oktawią. Agrypina planowała bowiem ślub swego syna z pasierbicą, który znacznie wzmocniłby jego pozycję polityczną. Wkrótce też doprowadziła do adopcji przez Klaudiusza swojego syna, zwanego odtąd Neronem, co osłabiało pozycję rodzonego syna Klaudiusza – Brytanika – w kolejce do tronu. Gdy jednak Klaudiusz zaczął planować uznanie młodego Brytanika za dorosłego, zagroziło to planom Agrypiny. Przypisuje się jej otrucie męża w październiku 54 roku potrawą z grzybów, za pomocą trucicielki Locusty. Nowym cesarzem został jej syn – Neron; w pierwszym okresie jego panowania to ona sprawowała faktyczną władzę przy współpracy wyzwoleńca Pallasa i przy cichej rywalizacji o władzę z prefektem pretorianów Burrusem oraz Seneką.
Odsunięcie od władzy i śmierć
Wkrótce jednak jej relacje z synem zaczęły się pogarszać na tle jego pozamałżeńskich przygód miłosnych. Lekceważona Agrypina posunęła się więc do gróźb względem Nerona – zagroziła mu, że pozbawi go władzy na rzecz prawowitego następcy Klaudiusza, Brytanika. Tym samym jednak skazała chłopca na śmierć. Neron rozkazał go otruć na dzień przed jego 14. urodzinami – tj. gdy miał zostać oficjalnie uznany za dorosłego. Sama Agrypina natomiast została usunięta z pałacu cesarskiego i miała odtąd mieszkać jako osoba prywatna. Nigdy jednak nie wyrzekła się swych ambicji, a Neron i jego doradcy swego lęku przed jej wpływami. Gdy młody cesarz za swą kochankę wziął równie ambitną, co okrutną Poppeę Sabinę, sprzeciw Agrypiny stał się tym bardziej niewygodny. Młoda ulubienica cesarza chciała zostać jego prawowitą żoną i Augustą. Namówiła go więc do dwóch kolejnych zbrodni: matkobójstwa i żonobójstwa. Pierwszą ofiarą przyszłej cesarzowej została Agrypina. W marcu 59 roku Neron zaaranżował wypadek na okręcie, a gdy matka zdołała jednak dopłynąć do brzegu, wydał rozkaz jej zabicia. Na wieść o śmierci Agrypiny zarówno senatorowie, jak i lud posłał Neronowi gratulacje, gdyż ten kazał rozgłosić, że matka chciała go zamordować, a on cudem został ocalony.
Genealogia
Małżeństwa i dzieci
1: Gnejusz Domicjusz Ahenobarbus (Gnaeus Domitius Ahenobarbus, w 28 n.e.)
Neron (Lucius Domitius Ahenobarbus, po adopcji Nero Claudius Caesar Drusus Germanicus)
2: Gajusz Salustiusz Kryspus Pasjen (w 41 n.e.)
3: Klaudiusz (Tiberius Claudius Caesar Augustus, w 49 n.e.)
Zobacz też
drzewo genealogiczne Klaudiuszów Neronów
Przypisy
Bibliografia
Kaligula
Cesarzowe rzymskie
Dynastia julijsko-klaudyjska
Truciciele
Urodzeni w 15
Zmarli w 59 |
187679 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Puchar%20Kontynentalny%20w%20skokach%20narciarskich%202004/2005 | Puchar Kontynentalny w skokach narciarskich 2004/2005 | Puchar Kontynentalny w skokach narciarskich 2004/2005 – rozpoczął się 4 grudnia 2004 w Rovaniemi, a zakończył 12 marca 2005 w Zakopanem. Zakończenie planowane było na dzień kolejny, lecz z powodu niekorzystnych warunków atmosferycznych zawody zostały odwołane. Zwycięzcą cyklu został Norweg Anders Bardal. Pozostałe miejsca na podium zajęli dwaj Austriacy Balthasar Schneider i Stefan Thurnbichler.
Zwycięzcy
Kalendarz i wyniki
Opracowano na podstawie
Statystyki indywidualne
Klasyfikacja końcowa
Opracowano na podstawie
1. Anders Bardal (Norwegia)
2. Balthasar Schneider (Austria)
3. Stefan Thurnbichler (Austria)
4. Thomas Lobben (Norwegia)
5. Manuel Fettner (Austria)
6. Mathias Hafele (Austria)
7. Tsuyoshi Ichinohe (Japonia)
8. Jan Mazoch (Czechy)
9. Kalle Keituri (Finlandia)
10. Jon Aaraas (Norwegia)
11. Roland Müller (Austria)
12. Rok Urbanc (Słowenia)
13. Antonín Hájek (Czechy)
14. Takanobu Okabe (Japonia)
15. Bastian Kaltenböck (Austria)
16. Janne Happonen (Finlandia)
17. Joonas Ikonen (Finlandia)
18. Christian Bruder (Niemcy)
19. Robert Kranjec (Słowenia)
20. Kazuya Yoshioka (Japonia)
21. Yūsuke Kaneko (Japonia)
22. Primož Pikl (Słowenia)
23. Jussi Hautamäki (Finlandia)
24. Choi Yong-jik (Korea Płd.)
25. Kimmo Yliriesto (Finlandia)
26. Martin Koch (Austria)
27. Reinhard Schwarzenberger (Austria)
28. Herman Huczkowski (Finlandia)
29. Jure Bogataj (Słowenia)
30. Christoph Lenz (Austria)
31. Yukio Sakano (Japonia)
32. Lauri Hakola (Finlandia)
33. Mario Kürschner (Niemcy)
34. Christian Nagiller (Austria)
35. Risto Jussilainen (Finlandia)
36. Stefan Kaiser (Austria)
37. Stefan Pieper (Niemcy)
38. Kamil Stoch (Polska)
39. Nejc Frank (Słowenia)
40. Kim Hyun-ki (Korea Płd.)
41. Ferdinand Bader (Niemcy)
42. Morten Solem (Norwegia)
43. Lukáš Hlava (Czechy)
44. Andreas Wank (Niemcy)
45. Jurij Tepeš (Słowenia)
46. Emmanuel Chedal (Francja)
47. Paweł Urbański (Polska)
47. Jure Radelj (Słowenia)
47. Daniel Lackner (Austria)
50. David Lazzaroni (Francja)
51. Erik Simon (Niemcy)
52. Bine Zupan (Słowenia)
53. Olav Magne Dønnem (Norwegia)
53. Florian Liegl (Austria)
55. Julian Musiol (Niemcy)
56. Maximilian Mechler (Niemcy)
57. Stefano Chiapolino (Włochy)
57. Dmitrij Ipatow (Rosja)
57. Dmitrij Wasiljew (Rosja)
60. Damjan Fras (Słowenia)
60. Rafał Śliż (Polska)
62. Veli-Matti Lindström (Finlandia)
63. Hiroki Yamada (Japonia)
64. Choi Heung-chul (Korea Płd.)
65. Fumihisa Yumoto (Japonia)
65. Krystian Długopolski (Polska)
67. Alessio Bolognani (Włochy)
68. Masahiko Harada (Japonia)
69. Ilja Roslakow (Rosja)
70. Nicolas Dessum (Francja)
71. Eirik Ulimoen (Norwegia)
72. Lucas Vonlanthen (Szwajcaria)
73. Tomisław Tajner (Polska)
73. Erik Lyche Solheim (Norwegia)
73. Sebastian Colloredo (Włochy)
76. Michael Nagiller (Austria)
76. Hans Petrat (Niemcy)
78. Matevž Šparovec (Słowenia)
78. Martin Cikl (Czechy)
80. Damien Maitre (Francja)
81. Piotr Czaadajew (Białoruś)
82. Gorazd Robnik (Słowenia)
83. Primož Zupan (Słowenia)
84. Anže Damjan (Słowenia)
85. Ildar Fatkullin (Rosja)
85. Juha-Matti Ruuskanen (Finlandia)
87. Anders Johnson (USA)
88. Gregory Baxter (Kanada)
89. Bine Norčič (Słowenia)
89. Vincent Descombes Sevoie (Francja)
89. Dienis Korniłow (Rosja)
92. Kai Bracht (Niemcy)
92. Piotr Żyła (Polska)
94. Wojciech Skupień (Polska)
94. Isak Grimholm (Szwecja)
96. Marcin Bachleda (Polska)
97. Kang Chil-ku (Korea Płd.)
98. Jakob Grimholm (Szwecja)
99. František Vaculík (Czechy)
100. Thomas Schwall (USA)
101. Stefan Rammerstorfer (Austria)
102. Daniel Klausmann (Niemcy)
103. Mitja Mežnar (Słowenia)
103. Brian Welch (USA)
105. Anssi Koivuranta (Finlandia)
106. Pawieł Karielin (Rosja)
106. Tomáš Kyncl (Czechy)
108. Jure Šinkovec (Słowenia)
108. Jan Vacula (Czechy)
108. Primož Roglič (Słowenia)
108. Marco Steinauer (Szwajcaria)
112. Yūta Watase (Japonia)
112. Kim René Elverum Sorsell (Norwegia)
112. Stefan Hula (Polska)
115. Marc Krauspenhaar (Niemcy)
115. Tian Zhandong (Chiny)
115. Gerald Wambacher (Austria)
118. Severin Freund (Niemcy)
118. Sōta Okamura (Japonia)
120. Nico Faller (Niemcy)
121. Stefan Read (Kanada)
122. Nicolas Fettner (Austria)
123. Mateusz Rutkowski (Polska)
123. Marc Vogel (Szwajcaria)
123. Logan Gerber (USA)
123. Wojciech Topór (Polska)
127. Borek Sedlák (Czechy)
128. Yūsuke Endō (Japonia)
129. Michael Glasder (USA)
129. Hans Christen Pettersen (Norwegia)
131. Clint Jones (USA)
131. Robert Fatkulin (Rosja)
133. Asan Tachtachunow (Kazachstan)
133. Arthur Pauli (Austria)
133. Jaka Oblak (Słowenia)
133. Ryōhei Nishimori (Japonia)
137. Wojciech Tajner (Polska)
138. Branko Iskra (Słowenia)
138. Hartman Rector (USA)
138. Harri Olli (Finlandia)
138. Jim Denney (USA)
138. Kyle Kessler (USA)
138. Christoph Höss (Szwajcaria)
144. Rémi Santiago (Francja)
144. Guido Landert (Szwajcaria)
144. Tim Nelson (USA)
147. Roman Koudelka (Czechy)
147. Florian Knaus (Austria)
147. Andreas Vilberg (Norwegia)
147. Kazuyoshi Sakurai (Japonia)
147. Maksim Anisimau (Białoruś)
152. Andrea Morassi (Włochy)
152. Michal Doležal (Czechy)
152. Michal Pšenko (Słowacja)
152. Yasuhiro Shibata (Japonia)
152. Wołodymyr Boszczuk (Ukraina)
152. Jarkko Heikkonen (Finlandia)
158. Tom Hilde (Norwegia)
158. Børge Gellein Blikeng (Norwegia)
158. Marco Beltrame (Włochy)
161. Christoph Strickner (Austria)
161. Dominik Bafia (Kanada)
161. Trond-Arild Evensen (Norwegia)
164. Michael Nell (Kanada)
164. Taku Takeuchi (Japonia)
164. Georgi Żarkow (Bułgaria)
167. Petyr Fyrtunow (Bułgaria)
167. Iwan Karaułow (Kazachstan)
Kwoty startowe
Na podstawie Kontynentalnej Listy Rankingowej (CRL) wyznaczono kwoty startowe dla poszczególnych krajów na dane periody Pucharu Kontynentalnego 2004/2005. Kwota oznacza maksymalną liczbę reprezentantów, którą dany kraj ma prawo wystawić w zawodach.
Poniżej wykaz kwot startowych, przysługujących danym krajom w poszczególnych periodach. Państwa, których nie podano w poniższej tabeli mogły wystawić do każdego konkursu co najwyżej dwóch skoczków.
Informacje o periodach
I period: Letni Puchar Kontynentalny w skokach narciarskich 2004
II period: 4 grudnia – 19 grudnia (6 konkursów)
III period: 26 grudnia – 9 stycznia (6 konkursów)
IV period: 14 stycznia – 23 stycznia (5 konkursów)
V period: 29 stycznia – 27 lutego (10 konkursów)
VI period: 5 marca – 12 marca (3 konkursy)
Przypisy
Puchar Kontynentalny w skokach narciarskich
2004 w sportach zimowych
2005 w sportach zimowych |
223 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander%20Sewer | Aleksander Sewer | Aleksander Sewer, (ur. 1 października 208 w Emesie lub Arka Cezarei w Fenicji, zm. 21 marca 235 na terenie dzisiejszego Bretzenheim) – cesarz rzymski z dynastii Sewerów panujący w latach 222–235.
Życiorys
Był synem Julii Awity Mamei i Gesjusza Marcjana (według rozpowszechnianej później opinii miał być nieślubnym synem Karakalli). Miał dwie siostry, z których starsza, nieznana z imienia, zmarła latem 218 roku. Młodsza, Theoctilia, także nie odegrała historycznie istotnej roli. Związki z dwiema kolejnymi żonami: poślubioną w sierpniu 227 Orbianą oraz Memmią, córka konsulara Sulpicjusza (jej istnienie niekiedy jest podawane w wątpliwość) – nie pozostawiły żadnego potomstwa.
Nazwisko Sewer przybrał adoptowany w 218 roku przez kuzyna, małoletniego cesarza Heliogabala. W 222 roku Heliogabal, którego ekscesy obyczajowe oraz despotyczne kaprysy uczyniły bardzo niepopularnym, został zamordowany z inicjatywy matki Sewera, Julii Mamei. W tym samym roku Aleksander, który już wcześniej nosił tytuł cezara, został uznany cesarzem rzymskim (ostatnim z dynastii Sewerów). W chwili oficjalnego objęcia rządów Aleksander miał zaledwie trzynaście lat i faktyczne rządy znalazły się w rękach jego matki Julii Mamei i babki, Julii Mezy, która odgrywała poważną rolę także za jego poprzednika.
Niepohamowany despotyzm Heliogabala, który był przyczyną jego upadku, kazał opiekunkom Aleksandra – jego matce i babce, oraz popierającym ich senatorom, zastosować surowsze metody wychowawcze wobec młodego władcy. W efekcie Aleksander nawet po osiągnięciu pełnoletniości pozostawał pod silnym wpływem swych opiekunek i doradców. Próbowali oni zmienić politykę wewnętrzną kraju, dzieląc się władzą z senatem, a odbierając liczne przywileje rozpanoszonym ówcześnie wojskowym. Senat, który u poprzedników miał funkcję fasadową, ponownie stał się jednym z ośrodków władzy państwowej. Na czele doradców władcy stanął dobrze znany i poważany prawnik Ulpian Domicjusz. Jednak próba uniezależnienia się i odsunięcia wojska – a zwłaszcza pretorianów – od wpływu na rządy, napotkała trudności. Pierwszą ofiarą tej walki był sam Ulpian, którego żołnierze zamordowali już w roku 228. Do niepopularności cesarza przyczyniała się również jego matka, znana ze swej żądzy władzy i bogactw.
W 227 Aleksander za jej radą ożenił się z Sallustią Orbianą. Gdy jednak żona zaczęła zdobywać jego względy, Julia Mamea, zazdrosna o wpływ na młodego cesarza, rozpoczęła z nią walkę. Najpierw doprowadziła do skazania jej ojca, a następnie do wygnania Orbiany do prowincji Afryki. Według Herodiana działo się to wbrew woli samego Aleksandra.
Łagodny z natury cesarz nie miał żadnych doświadczeń militarnych i był wyraźnie niechętny wojnie, jednak rozpoczęcie działań wojennych przez perskich Sasanidów i całkowite rozbicie wojsk rzymskich na Wschodzie musiały doprowadzić do zdecydowanej reakcji. Aleksander stanął na czele wojsk, które wyruszyły na Wschód i mimo że nie dowodził nimi osobiście, uzyskał wspaniały triumf po zwycięstwie nad perskim królem Ardaszirem I (wojna perska 232–233).
Wkrótce potem wybuchła wojna z Germanami, podczas której cesarz popełnił fatalny błąd: objął bezpośrednie dowództwo nad żołnierzami, którzy go nienawidzili, gdyż ograniczył ich prawa uzyskane za poprzedników. Aleksander próbował zyskać na czasie, zanim wierne mu legiony z wojny perskiej, wzbogacone łupami, dotrą nad Ren, i zaczął rokowania z Germanami. Jednakże po ugodzie z barbarzyńcami został zamordowany przez legionistów, którzy uznali pokojowo nastawionego Aleksandra za niegodnego purpury (21 marca 235). Nowym cesarzem obwołany został Gajusz Juliusz Werus, znany pod imieniem Maksymina Traka.
Śmierć Aleksandra, ostatniego władcy z dynastii Sewerów, kończy umownie okres w historii cesarstwa zwany pryncypatem. Był on ostatnim cesarzem hołdującym otwarcie i szczerze zasadom rządzenia ustalonym przez Oktawiana Augusta. Po jego zamordowaniu rozpoczął się głęboki, trwający 50 lat, kryzys w państwie rzymskim.
Działalność publiczna
Źródła pisane i pozostałości materialne potwierdzają, że panowanie młodego Sewera zaznaczyło się wielką aktywnością budowlaną – przede wszystkim w samym Wiecznym Mieście, gdzie zadbano o liczne budynki użyteczności publicznej. Poza dokończeniem term Karakalii i odnowieniem term Nerona, w pobliżu tych drugich wybudowano nowe okazałe łaźnie publiczne nazwane imieniem cesarza (thermae Alexandrinae). Eliusz Lampridiusz podaje, że wśród innych budowli młody władca ozdobił Rzym także nową bazyliką, akweduktem swego imienia oraz licznymi posągami. Był również fundatorem drugiej świątyni Jowisza – jako Mściciela (), utrwalonej na jego monetach (sestercach i dupondiusach). Działalność ta, obliczona na zwiększenie popularności młodocianego władcy, nie wystarczyła jednak dla utrzymania w mieście spokoju, jak świadczą krwawe zamieszki z 228 roku.
Był tolerancyjny wobec chrześcijan, o czym wspomina Historia Augusta.
Jego biograf w Historia Augusta twierdzi również, że Aleksander znacznie obniżył podatki publiczne, próbował korzystnych zmian w zakresie gospodarki pieniężnej i w imieniu matki ustanowił świadczenia alimentacyjne dla dziewcząt i chłopców; nadto pomagał biednym i zwalczał u Rzymian zbytek w ubiorach.
W literaturze
Aleksander jako dobry i mądry władca jest jednym z bohaterów dramatu Irydion Zygmunta Krasińskiego.
Przypisy
Bibliografia
Cesarze rzymscy
Konsulowie Cesarstwa Rzymskiego
Dynastia Sewerów
Urodzeni w 208
Zmarli w 235
Zamordowani monarchowie |
187681 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mereologia | Mereologia | Mereologia jest to trzeci z tzw. systemów Leśniewskiego (obok prototetyki i ontologii), dla którego prototetyka i ontologia są systemami wcześniejszymi. Teoria ta została stworzona, aby rozwiązać problem antynomii znalezionych w teorii mnogości i dać wyraz nominalistycznym intuicjom Leśniewskiego.
Mereologia jest teorią stosunku części do całości – przyjmuje się również, że jest to teoria zbioru i klasy w znaczeniu kolektywnym. Mówiąc nieco bardziej formalnie jest to teoria zbiorów z przechodnią relacją 'należenia do'. Zbiór w sensie kolektywnym (jego przeciwieństwem jest zbiór w sensie dystrybutywnym) określić można tak: Zbiór X-ów jest to pewna całość, na którą składają się poszczególne X-y. Przez zdanie x należy do zbioru X należy rozumieć tylko to, że x spełnia pewien warunek X (posiada własność X). Obrazując to powiedzieć można np., że odpowiednio zgromadzone w bezpośrednim sąsiedztwie cegły tworzą dom, lub zgromadzone w bezpośrednim sąsiedztwie ziarnka piasku tworzą kupę piasku. Wyrażając się nieco mniej precyzyjnie powiedzieć można, że zbiór jako całość jest sumą swoich elementów.
Historia
Okoliczności powstania mereologii po części wyjaśnia Kotarbiński (cytat za Woleńskim):I oto zdarzyło się, że Leśniewski (a było to bodaj tuż niemal przed wojną światową) podjął się odczytu o antynomii Russella [...]. Otóż przygotowując się do owego odczytu nasz prelegent w pewnej chwili stwierdził, że obmyślona przezeń krytyka omawianej antynomii zawiera błąd, «leży w gruzach», jak zwykle był mawiać w podobnych przypadkach. Prawdziwa rozpacz! Za parę godzin odczyt, słuchacze się zejdą, sytuacja grozi kompromitacją. Postanowił tedy maksymalnie wytężyć uwagę, pomagając sobie chrupaniem czekolady. A rezultat był taki, że wedle jego własnej diagnozy z czekolady urodziła się mereologia. Bo czyż nie jest jasne, że chociaż coś, co jest M-em, jest przeto elementem klasy M-emów, jednak bynajmniej nieprawda, że coś, co jest elementem klasy M-emów, samo też musi być M-em z tej racji.
Aksjomatyka
Jedną z możliwych aksjomatyk mereologii Leśniewski wyłożył w 1930:
Aksjomaty:
jeżeli P jest częścią przedmiotu Q, to Q nie jest częścią przedmiotu P;
jeżeli P jest częścią przedmiotu Q, oraz Q jest częścią przedmiotu R, to P jest częścią przedmiotu R;
jeżeli każde a jest tym samym przedmiotem, co P, lub częścią przedmiotu P, każde a jest tym samym przedmiotem, co Q, lub częścią przedmiotu Q, i przy wszelkim R – jeśli R jest częścią przedmiotu P, lub R jest częścią przedmiotu Q, to pewien przedmiot, będący tym samym przedmiotem, co R, lub częścią przedmiotu R, jest a lub jest częścią pewnego a – to P jest Q;
jeżeli pewien przedmiot jest a, to dla pewnego P: (a) przy wszelkim Q, jeżeli Q jest a, to Q jest tym samym przedmiotem, co P, lub jest częścią przedmiotu P i (b) przy wszelkim Q, jeżeli Q jest częścią przedmiotu P, to pewien przedmiot, będący tym samym przedmiotem, co Q, lub częścią przedmiotu Q, jest a lub jest częścią pewnego a.
Definicje (ingrediensu, czyli elementu, i klasy):
P jest ingrediensem Q wtedy i tylko wtedy, gdy P jest tym samym przedmiotem, co Q, lub jest częścią Q;
P jest klasą przedmiotów a wtedy i tylko wtedy, gdy (a) P jest przedmiotem, (b) przy wszelkim Q – jeżeli Q jest a, to Q jest ingrediensem przedmiotu P i (c) przy wszelkim Q – jeżeli Q jest ingrediensem przedmiotu P, to pewien ingrediens przedmiotu Q jest ingrediensem pewnego a.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Ontologia
Logika matematyczna |
187684 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Zacieranie%20%28%C5%BCywno%C5%9B%C4%87%29 | Zacieranie (żywność) | Zacieranie – proces technologiczny otrzymywania zacieru, polegający na przeprowadzeniu składników nierozpuszczalnych w wodzie (takich jak np. skrobia i białka) w składniki proste rozpuszczalne w wodzie, pod wpływem enzymów.
Proces ten jest wykorzystywany w technologii produkcji piwa oraz alkoholu etylowego.
Technologia żywności |
187688 | https://pl.wikipedia.org/wiki/B%C4%99dzino%20%28gmina%29 | Będzino (gmina) | Będzino – gmina wiejska w woj. zachodniopomorskim, w powiecie koszalińskim, położona na Pobrzeżu Koszalińskim. Siedzibą gminy jest wieś Będzino.
Według danych z 1 stycznia 2010 roku gmina miała 8369 mieszkańców.
Miejsce w województwie (na 114 gmin):
powierzchnia 60., ludność 37.
Położenie
Według danych z 1 stycznia 2010 powierzchnia gminy wynosiła 166,19 km². Gmina stanowi 10,8% powierzchni powiatu.
Gmina Będzino leży w pasie nadmorskim, w północno-zachodniej części powiatu koszalińskiego. Jest to gmina o charakterze rolniczym, choć ze względu na 5 kilometrowy odcinek wybrzeża morskiego i jezioro Jamno oraz położenie wzdłuż drogi krajowej nr 11.
Sąsiednie gminy:
Koszalin (miasto na prawach powiatu)
Biesiekierz i Mielno (powiat koszaliński)
Gmina Karlino (powiat białogardzki)
Dygowo i Ustronie Morskie (powiat kołobrzeski)
Do 31 grudnia 1998 r. wchodziła w skład województwa koszalińskiego.
Demografia
Gminę zamieszkuje 14,5% ludności powiatu.
Piramida wieku mieszkańców gminy Będzino w 2014 roku.
Przyroda i turystyka
Gmina leży na Równinie Białogardzkiej, zachodnia część nad Morzem Bałtyckim. W południowej części znajduje się fragment rezerwatu torfowiskowo-leśnego Wierzchomińskie Bagno należącego do Nadleśnictwa Karnieszewice. Północno-wschodnia część przylega do jeziora Jamno. Tereny leśne zajmują 10% powierzchni gminy, a użytki rolne 80%.
Przez teren Gminy przepływają dwa większe cieki wodne – rzeki Strzeżenica i Glinianka (dopływ Dzierżęcinki).
Na obszarze gminy znajduje się rezerwat florystyczny Wierzchomińskie Bagna oraz 6 zespołów pałacowo-ogrodowych w miejscowościach: Dobre, Dworek, Kładno, Mścice, Pleśna i Strzepowo. Przy pałacach i dworach rośnie wiele drzew o rozmiarach pomnikowych.
Przy miejscowości Dobrzyca znajdują się Ogrody Tematyczne Hortulus oraz Ogrody Hortulus Spectabilis z wieżą widokową i labiryntem grabowym.
Historia
1 stycznia 2010 roku z gminy Będzino został odłączony obszar dwóch sołectw: Jamno i Łabusz, które zostały przyłączone do Koszalina. Powierzchnia gminy została zmniejszona o 15,02 km². Do tego dnia gmina sąsiadowała z gminą Sianów.
Komunikacja
Drogi
Przez gminę Będzino prowadzi droga krajowa nr 11 łącząca Będzino z Koszalinem (15 km) i przez Ustronie Morskie (16 km) do Kołobrzegu (27 km) oraz drogi wojewódzkiej nr 165 z Mścic do Mielna (5 km).
Kolej
Będzino uzyskało połączenie kolejowe w 1899 r. po połączeniu Kołobrzegu z Koszalinem. W 1988 r. linia ta została zelektryfikowana. Obecnie czynnych jest 5 stacji: Mścice, Będzino, Słowienkowo, Miłogoszcz i Tymień.
W 1905 r. od stacji Mścice wybudowano linię kolejową do miasta Mielno. W 1913 r. linię zelektryfikowano i wydłużono do Unieścia. W 1989 r. linię ponownie zelektryfikowano. W latach 1994-2008 linia Mścice-Mielno była nieczynna. Od lipca 2008 r. jest obsługiwana przez szynobus. więcej
Poczta
W gminie czynne są 4 urzędy pocztowe: Mścice (nr 76-031), Tymień (nr 76-035), Będzino (nr 76-037) i Dobrzyca k. Koszalina (nr 76-038).
Miejscowości
Wsie Będzinko, Będzino, Borkowice, Dobiesławiec, Dobre, Dobrzyca, Kiszkowo, Kładno, Komory, Łekno, Łopienica, Miłogoszcz, Mścice, Pleśna, Popowo, Skrzeszewo, Słowienkowo, Smolne, Strachomino, Strzepowo, Strzeżenice, Śmiechów, Tymień, Wierzchominko, Wierzchomino
Osada Malinowo, Ziębrze.
Podział administracyjny
Gmina Będzino utworzyła 25 jednostek pomocniczych gminy, będących sołectwami.
SołectwaBarnin/Zagaje, Będzinko, Będzino, Dobiesławiec, Dobre, Dobrzyca, Kiszkowo, Kładno, Komory, Łekno, Łopienica/Łasin Koszaliński, Mścice, Popowo, Skrzeszewo, Słowienkowo, Smolne, Stoisław, Strachomino, Strzepowo, Strzeżenice, Śmiechów/Borkowice, Tymień, Uliszki, Wierzchominko i Wierzchomino.
Administracja
W 2016 r. wykonane wydatki budżetu gminy Będzino wynosiły 37,9 mln zł, a dochody budżetu 39,8 mln zł. Zobowiązania samorządu (dług publiczny) według stanu na koniec 2016 r. wynosiły 11,7 mln zł, co stanowiło 29,3% poziomu dochodów.
Uwagi
Przypisy
Linki zewnętrzne
Nadleśnictwo Karnieszewice |
187689 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pistolet%20maszynowy%20Carl%20Gustaf%20m/45 | Pistolet maszynowy Carl Gustaf m/45 | Carl Gustaf m/45 – szwedzki pistolet maszynowy skonstruowany w końcowym okresie II wojny światowej.
Historia konstrukcji
Przed drugą wojną światową armia szwedzka, podobnie jak większość armii świata, nie miała na uzbrojeniu pistoletu maszynowego. Dopiero w 1937 roku zakupiono małą liczbę pistoletów maszynowych Suomi. Zostały one wyprodukowane w szwedzkich zakładach Husqvarna Vapenfabrik AB i przyjęte do uzbrojenia jako Kulsprutepistol m/37 (Kpist m/37). Suomi w wersji szwedzkiej strzelał przepisowym szwedzkim nabojem pistoletowym 9 × 20 mm SR Browning Long. Po przyjęciu w 1939 roku do uzbrojenia pistoletu m/39 (niemiecki Walther P 38) i naboju 9 x 19 mm Parabellum do uzbrojenia przyjęto pistolet maszynowy m/37-39 (Suomi ze skróconą lufą, kalibru 9 × 19 mm Parabellum).
Zaostrzająca się sytuacja międzynarodowa sprawiła, że postanowiono zakupić większe partie pistoletów maszynowych. Tymczasem wybuchła wojna zimowa i produkowane przez Husqvarnę Suomi były wysyłane do Finlandii. Próbowano więc zakupów zagranicznych. Jako pierwsze zakupiono niemieckie MP35 (jako Kpist m/39), ale dostawy tych pistoletów maszynowych zostały szybko wstrzymane przez Niemców. Później zakupiono w USA Thompsony M1928 (Kpist m/40), ale wkrótce dostawy także zostały zatrzymane.
Po zakończeniu wojny zimowej możliwe stały się znowu dostawy pistoletów maszynowych m/37-39, ale coraz bardziej widoczne było, że Suomi jest bronią przestarzałą, drogą i skomplikowaną w produkcji. Kiedy w 1941 roku Finlandia znowu znalazła się w stanie wojny ze Związkiem Radzieckim i ponownie zarezerwowała całą produkcję Husqvarny, podjęto decyzję o rozpoczęciu prac nad nowym pistoletem maszynowym.
Za najlepsze konstrukcje zagraniczne uznano niemieckiego MP40 i angielskiego STENa. Na początku 1943 roku zamówiono po sześć egzemplarzy tych pistoletów maszynowych. Po badaniach uznano, że optymalna konstrukcja będzie łączyła ogólny układ i mechanizm spustowy MP40 z prostotą konstrukcyjną STENa.
W 1944 roku rozpoczęto próby prototypów skonstruowanych w firmach Husqvarna Vapenfabrik AB (HVA czyli Hovea) i Carl Gustaf Stads Gevärfaktori. Pierwsza przedstawiła konstrukcję oznaczoną jako Hovea fm/44, druga Carl Gustaf fm/1944. Po próbach do uzbrojenia przyjęto w 1945 roku konstrukcję zakładów Carl Gustaf która otrzymała oznaczenie Kulsprutepistol m/45.
W następnych latach pistolety maszynowe m/45 zastępowały m/37-39 w uzbrojeniu szwedzkich żołnierzy. Jednocześnie trwało stałe doskonalenie konstrukcji.
Początkowo m/45 był zasilany ze standardowych magazynków czterorzędowych (wprowadzonych do uzbrojenia razem z m/37-39), ale wkrótce uznano je za niepraktyczne i postanowiono wprowadzić nowe magazynki pudełkowe. Nowe magazynki pojawiły się w 1948 roku i wkrótce okazało się, że jeśli nadal magazynek ma służyć za przedni chwyt, należy wzmocnić jego mocowanie. Ponieważ chciano zachować możliwość zasilanie z magazynków czterorzędowych, skonstruowano specjalną prowadnicę montowaną na gnieździe magazynka. Stosowana wraz z magazynkiem pudełkowym zapewniała jego pewne mocowanie. Jeśli do zasilania miały być stosowane szersze magazynki czterorzędowe prowadnicę demontowano (była mocowana przy pomocy drucianej klamry).
W 1955 roku po wycofaniu z uzbrojenia Suomi i magazynków czterorzędowych prowadnicę magazynka zaczęto mocować na stałe, jednocześnie wprowadzono kilka drobnych zmian w budowie broni. Zmodernizowaną konstrukcję oznaczono jako Kpist m/45B. Pojawiła się także wersja posiadająca podstawę bagnetu (Kpist m/45C). Rozpoczęto też produkcję wersji przeznaczonych dla policji – m/45BE i m/45BET.
Po 1964 roku i wprowadzeniu do uzbrojenia karabinu G3 (jako Ak4) produkcję m/45 wstrzymano. Jednocześnie większość pistoletów maszynowych znajdujących się w jednostkach zastępowano karabinami Ak4. Wycofywane z uzbrojenia pistolety maszynowe sprzedawano za granicę. Do pierwszych nabywców należały Chile (głównie wersja m/45BE), Indonezja i Irlandia.
Sporo pistoletów maszynowych m/45 zakupiła CIA, która potrzebowała prostej w obsłudze i taniej broni dla tworzonych w Wietnamie grup samoobrony CIDG. Egzemplarze zakupione przez CIA były używane jako "Swedish K". Amerykanie przebudowali też część z zakupionych kilku tysięcy m/45 na wersję wytłumioną (z integralnym tłumikiem dźwięku). Po zwiększeniu liczby amerykańskich żołnierzy w Wietnamie w 1964 roku rząd szwedzki odmówił sprzedaży następnych partii m/45. Amerykanie początkowo próbowali skopiować szwedzką konstrukcję (S&W Model 76), żeby ostatecznie zastąpić ją pistoletem maszynowym MAC 10.
Tymczasem pojawił się nowy kupiec. Egipt początkowo kupował wycofywane z uzbrojenia m/45, żeby w końcu odkupić od zakładów Carl Gustaf linię produkcyjną pistoletów maszynowych m/45. W połowie lat sześćdziesiątych w Egipcie rozpoczęto produkcję pistoletów maszynowych m/45 pod nazwą Port Said. Po wprowadzeniu do uzbrojenia karabinu AK produkcję Port Saida wstrzymano pod koniec lat 60. W latach 70. opracowano w Egipcie skróconą wersję m/45 oznaczoną jako Akaba. Wersja ta nie była zbyt udana i szybko zaprzestano produkcji.
Obecnie pistolety maszynowe m/45 nadal pozostają na uzbrojeniu jednostek rezerwowych szwedzkiej armii.
Wersje
m/45 – pierwsza wersja seryjna. Demontowalna prowadnica magazynka.
m/45B – zmodernizowana wersja ze stałą prowadnicą magazynka.
m/45C- wersja z zaczepem bagnetu. Poza tym identyczna z m/45B.
m/45BE – wersja policyjna. Posiada przełącznik rodzaju ognia (ogień pojedynczy – serie). Część egzemplarzy posiada specjalną kolbę umożliwiającą strzelanie policjantowi z założonym hełmem kuloodpornym z przyłbicą.
m/45BET – policyjny granatnik służący do miotania granatów z gazem łzawiącym. Na końcu lufy nakręcony garłacz. Wersja wyposażona w specjalny celownik ramkowy dostosowany do balistyki granatów.
Swedish K (wytłumiony) – opracowana w USA wersja wytłumiona przeznaczona dla US Special Forces.
Port Said – egipska wersja licencyjna identyczna z m/45.
Akaba – opracowana w Egipcie wersja skrócona. Poza skróceniem kolby broń pozbawiono osłony lufy (muszka znajdowała się na przedniej części komory zamkowej) i zastosowaniem celownika stałego przerzutowego, zastosowano nową kolbę podobną do zastosowanej w M3.
Opis konstrukcji
Pistolet maszynowy m/45 był indywidualną bronią samoczynną. Automatyka była oparta na zasadzie odrzutu swobodnego zamka. Ryglowanie odbywa się masą swobodnego zamka, podpartego sprężyną powrotną. Strzelanie z zamka otwartego seriami. Mechanizm spustowy umożliwia strzelanie tylko ogniem ciągłym. Zasilanie jest z magazynka pudełkowego o pojemności 36 nabojów, rozmieszczonych w szachownicę. Przyrządy celownicze składają się z muszki w osłonie i celownika przerzutowego (nastawy 100, 200 i 300 m). Lufa w osłonie. Kolba metalowa składana na prawy bok broni.
Dane taktyczno-techniczne
Bibliografia
Leszek Erenfeicht, Pistolet maszynowy Carl Gustaf m/45, Strzał 3/2003.
Linki zewnętrzne
Pistolet maszynowy Carl Gustaf m/45 w serwisie Modern Firearms
Carl Gustaf m/45 |
187691 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Filonek%20Bezogonek | Filonek Bezogonek | Filonek Bezogonek (szw. Pelle Svanslös) – postać z książek dla dzieci, mały kotek bez ogona, który wraz z kilkoma innymi kotkami mieszka i przeżywa różne przygody w małych zaułkach położonych niedaleko głównego gmachu biblioteki Uniwersytetu w Uppsali. Jest on bohaterem serii książek szwedzkiego autora Gösty Knutssona, w skład której wchodzą między innymi (wydane w Polsce):
Przygody Filonka Bezogonka
Nowe przygody Filonka Bezogonka
Jak się powiedzie Filonkowi?
Naprzód Filonku!
Filonek ma trojaczki
Nie ma to jak Filonek!
Filonek Bezogonek i Maja Śmietanka
Filonek Bezogonek i Jamnik Janik
Filonek Bezogonek w szkole
Dwie pierwsze książki są lekturą dla klasy drugiej szkoły podstawowej.
Filonek to częściowo alter ego autora, podczas gdy kotka Maja Śmietanka, w której Filonek podkochuje się, jest wzorowana na jego żonie Ernie. Również i inne kotki są wzorowane na rzeczywistych postaciach w otoczeniu autora.
Każdego lata są w Uppsali organizowane spacery z przewodnikami dla małych dzieci śladami przygód Filonka i jego przyjaciół.
Zobacz też
Pelle Svanslös
Pelle Svanslös i Amerikatt
Koty fikcyjne
Postacie z utworów literackich dla dzieci i młodzieży
Szwedzkie cykle literackie
Szwedzkie powieści dla dzieci i młodzieży |
187693 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Efekt%20Pockelsa | Efekt Pockelsa | Efektem Pockelsa nazywa się liniowy efekt elektrooptyczny, czyli inaczej mówiąc dwójłomność wymuszoną. Zjawisko polega na zmianie współczynnika załamania światła proporcjonalnie do zewnętrznego pola elektrycznego.
Występuje tylko w kryształach, które nie wykazują symetrii inwersji (a więc wykazują efekt piezoelektryczny). Jedną z właściwości liniowego efektu elektrooptycznego jest mała bezwładność, co pozwala modulować światło w zakresie dużych częstotliwości rzędu kilkudziesięciu gigaherców. Efekt ten opisuje się liniową zależnością między zmianą współczynników indykatrysy optycznej kryształu a zewnętrznym polem elektrycznym. Zewnętrzne pole elektryczne powoduje obrót i deformacje elipsoidy współczynników załamania. W ogólnym przypadku główne osie elipsoidy nie pokrywają się z pierwotnymi osiami głównymi. Równanie indykatrysy w układzie XYZ przyjmuje postać:
W przypadku liniowego efektu elektrooptycznego zmiana współczynników indykatrysy
jest liniową funkcją natężenia przyłożonego pola elektrycznego
gdzie
Współczynnik charakteryzuje tensor trzeciego rzędu, posiadający w ogólnym przypadku 18 różnych składowych. Symetria kryształów narzuca, w każdym oddzielnym przypadku, ograniczenia na składowe Część z nich jest równa zeru, inne zaś są sobie równe.
Aby zaobserwować efekt Pockelsa należy przyłożyć pole elektryczne do kryształu równolegle do propagującego się promienia światła.
Efekt został odkryty przez Friedricha Carla Alwina Pockelsa w 1893 roku.
Linki zewnętrzne
Pockels Cell Primer – Article on Pockels Cell basics
Electro-Optic Devices in Review – Article about Pockels Cells
Optyka nieliniowa
Elektryczność
Zjawiska fizyczne
Technika światłowodowa |
187696 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Owoce%20morza | Owoce morza | Owoce morza ( ‘owoce morza’) – jadalne skorupiaki i mięczaki morskie spożywane przez ludzi, rozmaicie przyrządzane lub surowe. W krajach śródziemnomorskich stanowią popularne danie.
Spożywane gatunki
Wśród owoców morza spożywane są głównie skorupiaki (homary, langusty, homarce, kraby i krewetki) oraz mięczaki, w tym małże (m.in. ostrygi, omułki, przegrzebki, sercówki), ślimaki (uchowiec, trąbiki, pobrzeżki) i głowonogi (mątwy, kałamarnice i ośmiornice).
Oddzielną grupą są szkarłupnie, np. jeżowce.
Wartości odżywcze
Owoce morza są dobrym źródłem wysokowartościowego białka, są źródłem witamin z grupy B (PP, B12), jodu, wapnia, selenu oraz fluoru. Ponadto zawierają umiarkowane ilości żelaza, cynku i magnezu. Dodatkowo ostrygi są najbogatszym w diecie naturalnym źródłem cynku, dzięki czemu cieszą się opinią silnego afrodyzjaku. Podobnie jak większość produktów pochodzenia zwierzęcego, także owoce morza zawierają cholesterol: mięczaki 40–100 mg/100 g, skorupiaki 100–200 mg/100 g, największe zaś ilości znajdują się w kawiorze.
Tradycja kulinarna
Tradycyjnie spożywane są powszechnie w krajach śródziemnomorskich oraz w Australii, prawdopodobnie odgrywały ważną rolę w odżywianiu człowieka już od początków jego historii, o czym świadczą znaleziska archeologiczne z epoki kamiennej.
Przypisy
Bibliografia
(pdf)
Linki zewnętrzne |
187697 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Wniebowzi%C4%99cie | Wniebowzięcie | Wniebowzięcie – według teologii chrześcijańskiej to zabranie osoby świętej przez Boga do nieba za życia lub po śmierci wraz z ciałem i duszą.
Według Biblii Bóg zabrał do nieba dwie osoby:
Henocha (por. Księga Rodzaju 5,24; Mądrość Syracha 44,16; i 49,14; List do Hebrajczyków 11,5);
Eliasza (por. 2 Księga Królewska 2,11).
Biblia zapowiada także, że po paruzji wszyscy sprawiedliwi zostaną zabrani przez Boga do nieba i będą żyć wiecznie (por. 1. List do Tesaloniczan 4,17).
Według Tradycji katolickiej, potwierdzonej przez dogmat ogłoszony w konstytucji apostolskiej Munificentissimus Deus w 1950 roku, Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny z duszą i ciałem dokonało się u schyłku jej życia.
Uwagi
Zobacz też
wniebowstąpienie
Teologia chrześcijańska
Judaizm |
187704 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Trzebieszowice | Trzebieszowice | Trzebieszowice (po 1945 Łacko, ) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Lądek-Zdrój, leży przy drodze Lądek-Zdrój – Kłodzko, w dolinie Białej Lądeckiej.
Podział administracyjny
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Demografia
Jest to największa wieś gminy Lądek-Zdrój. Według Narodowego Spisu Powszechnego posiadała 1139 mieszkańców.
Historia
Dawna nazwa: Kunzendorf utworzona została zapewne od zdrobniałej formy imienia Konrad i oznaczała wieś Konrada, jej właściciela lub założyciela. Trzebieszowice (Kunzendorf an der Biele), wieś usytuowana w dolinie Białej Lądeckiej, przy tak zwanej Drodze Solnej, łączącej Śląsk poprzez Lądek i Kłodzko z Pragą. Jest jedną z najstarszych miejscowości ziemi kłodzkiej. Znana jest już w roku 1269 jako Chunchons villa i z tego roku pochodzi zapis o istnieniu we wsi kościoła. Wiadomo, że Trzebieszowice lokowano na prawie niemieckim, ale nie rozstrzygnięte jest, czy na terenie jakiejś starszej wsi, czy też na obszarze lasów, przez które przebiegała Solna Droga z Krakowa na zachód i południe Europy.
W najdawniejszych czasach Trzebieszowice (Gross-Kunzendorf) dzieliły się na 4 części:
Oberhof – w posiadaniu niejakiego von Montaniego.
Frobelhof – należący do Johanna Heinricha von Frobla.
Rothen Hof – od roku 1578 własność Christopha von Reichenbacha, następnie Adama von Reichenbacha, a potem Josepha von Schenkendorfa.
Steinhof (Kamienny Dwór) – od najdawniejszych czasów należący do rodziny von Reichenbach, piszącej się Reichenbach von der Biele. W części tej znajduje się obecny pałac „Zamek na Skale”.
Z rodu von Reichenbachów wywodzą się liczni posiadacze ziemscy. W Kotlinie Kłodzkiej herby rodu von Reichenbach możemy spotkać również w pobliskim Radochowie, na tablicach nagrobnych w miejscowym kościele. W kościele w Idzikowie, na chrzcielnicy jako dokument zbiorowej fundacji. Również w Starej Łomnicy, nad portalem drzwiowym dawnego dworu (Dworu Średniego).
Drugim rodem, który niezwykle mocno wpisał się w historię pałacu, byli Wallisowie, którzy od roku 1200 mieszkali w irlandzkim zamku Carighmain. Tak też brzmiało początkowo ich nazwisko. Po wejściu w posiadanie gór walijskich, dołączyli do niego drugi człon – Wallis. Brzmiało więc ono wówczas Carighmain-Wallis.
W latach 1832–1834 ziemię kłodzką nawiedziła epidemia cholery, która nie ominęła także Trzebieszowic. Jej ofiar, z obawy na rozprzestrzenianie się choroby nie pochowano na przykościelnym cmentarzu. Zorganizowano w tym celu cmentarz na północ od pałacu. Oddalony od wsi, położony wśród pól na rozdrożu, bez śladów grobów, dziś zupełnie zapomniany. Stoi przy nim kamienna figura Św. Jana Nepomucena.
Do połowy XIX stulecia Trzebieszowice podzielone były, zgodnie z ilością tutejszych dóbr, na cztery części. Po scaleniu wieś stała się siedzibą urzędu grodzkiego i urzędu stanu cywilnego.
W pierwszej połowie XIX wieku właścicielką majątku w Trzebieszowicach, na który składało się 7 folwarków, była landgrafini von Fürstenberg de domo von Schlabrendorf ze Stolca, później majątek odziedziczyła Theresia von Harbuval-Chamaré de domo von Schlabrendorf ze Szczepowa, a po niej 9 września 1898 dobra przejął syn Pius. W początkach XX stulecia majątek należał do wdowy Wandy von Harbuval-Chamaré. Jej pełnomocnikiem był wtedy (1910 r.) poborca (Rentmeister) J. Ciecierski. W okresie I wojny światowej pałac stał się własnością Stanislausa von Harbuval.
W latach 1949–1957 w Trzebieszowicach mieszkał Henryk Worcell. Pisarz pracował w miejscowej bibliotece i krytycznie opisywał miejscowe stosunki społeczne. Potem przeniósł się wraz z rodziną, w tym synem, Wojciechem Kurtyką, do Wrocławia.
Powódź stulecia
Wieś poniosła poważne straty w powodzi tysiąclecia latem roku 1997.
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty:
kościół parafialny pw. św. Andrzeja, z 1813 r.
plebania, z pierwszej połowy XIX w.
zespół dworski „Scheibenhof”:
dwór z murem oporowym, z 1580 r., XIX–XX w.
zespół budynków folwarcznych, z XVII w., XIX–XX w.:
budynek mieszkalno-gospodarczy, z 1687 r., przebudowany w drugiej połowie XIX w.
spichrz zbożowy, z 1936 r.
obora ze stodołą, z drugiej połowy XIX w.
obora i mleczarnia, z 1918 r.
zespół pałacowy „Oberhof”, z XVI–XIX w.:
pałac
Przypisy
Bibliografia
Słownik geografii turystycznej Sudetów. Góry Złote, T. 17, pod red. Marka Staffy, Wyd. I-Bis, Wrocław 1993, 2013,
"Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej, rocznik 1990, tom 3" |
224 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Aurelian%20%28imi%C4%99%29 | Aurelian (imię) | Aurelian – imię męskie pochodzące od . Pierwotnie przydomek () od gentilicium Aurelius, oznaczający „należący do rodu Aurelia”, a wywodzi się pośrednio od słowa – „złocisty”. Możliwe jest też pochodzenie imienia od nazwy szczepu galijskiego Aureliani ze stolicą w Cenabum (późniejsze Aurelianensis, dzisiejszy Orlean).
Łacińskie Aurelius mogło być używane jako imię (praenomen) i nazwisko (gentilicium).
Żeńskim odpowiednikiem była Aureliana.
Aurelian imieniny obchodzi: 8 maja, 16 czerwca i 4 lipca.
Znane osoby noszące imię lub nazwisko Aurelian:
Lucjusz Domicjusz Aurelian — cesarz rzymski
Aurelian z Réôme (IX w.) — francuski zakonnik, pisarz i teoretyk muzyki
Aurelian Andreescu (1942—1986) — rumuński piosenkarz
Aurélien Capoue (ur. 1982) — piłkarz francuski
Aureliano Torres (ur. 1982) — piłkarz paragwajski
Przypisy
Męskie imiona łacińskie |
225 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Cejoniusz%20Kommodus | Cejoniusz Kommodus | Lucius Aelius Verus Caesar, urodzony jako Lucius Ceionius Commodus (ur. 13 stycznia 101, zm. 1 stycznia 138) – adoptowany syn cesarza rzymskiego Hadriana (od 136 roku). Wyniesiony przez niego do godności cezara i przewidywany na następcę, zmarł kilka miesięcy przed nim. Ojciec cesarza Lucjusza Werusa i Cejonii Fabii.
Członkowie rodzin władców starożytnego Rzymu
Dynastia Antoninów
Urodzeni w 101
Zmarli w 138 |
228 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Amandus | Amandus | Amandus, C. C. Amandus (zm. 285) – przywódca bagaudów w powstaniu przeciwko Rzymowi na terytorium Galii i Hiszpanii. Jego prawą ręką był Aelianus. Nie jest zupełnie jasne, czy podczas rebelii został obwołany cesarzem.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Biogram
Uzurpatorzy i samozwańczy cesarze rzymscy
Zmarli w 285
Nieznana data urodzenia |
229 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Arkadiusz%20%28cesarz%20bizanty%C5%84ski%29 | Arkadiusz (cesarz bizantyński) | Arkadiusz, Flavius Arcadius (ur. 377 lub 378, zm. 1 maja 408) – cesarz wschodniorzymski w latach 395–408, syn cesarza Teodozjusza I Wielkiego i Aelii Flacilli, brat cesarza zachodniorzymskiego Honoriusza oraz Galli Placidii. Mąż Aelii Eudoksji, z którą miał córkę Pulcherię. Jego synem był również Teodozjusz II.
Życiorys
19 stycznia 383 podniesiony przez ojca do rangi augusta, czyli współpanującego. Od 395 panował nad wschodnią częścią imperium rzymskiego, gdy jego brat rządził częścią zachodnią. Z polecenia Teodozjusza opiekunem młodego cesarza, był Stylicho.
Był nieudolnym władcą. Znajdował się pod wpływem żony oraz swoich ministrów – najpierw Flawiusza Rufina (do 395 roku), potem Eutropiusza (do 399) i Antemiusza (od 404). Podczas jego panowania miały miejsce wyniszczające cesarstwo rzymskie najazdy Hunów (395) i Wizygotów (395–397, 404–408). W 399 roku na skutek buntu Gildona cesarstwo wschodniorzymskie utraciło wpływy w prowincji Afryce. Wobec powtarzających się najazdów gockich, z inspiracji Eudoksji i patriarchy konstantynopolitańskiego Jana Chryzostoma w 400 dokonano rzezi Germanów, licznych w cesarskich oddziałach przybocznych. W 404 Eudoksja doprowadziła z kolei do wygnania patriarchy i rychło po tym zmarła. Arkadiusz był tylko biernym świadkiem tych wydarzeń, a po śmierci żony całkowicie usunął się w zacisze pałacowe.
Przypisy
Bibliografia
Waldemar Ceran, Arkadiusz [w:] Encyklopedia kultury bizantyńskiej, pod redakcją naukową Oktawiusza Jurewicza, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2002, s. 51.
Cesarze bizantyńscy
Konsulowie Cesarstwa Rzymskiego
Dynastia teodozjańska
Urodzeni w IV wieku
Zmarli w 408 |
187705 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Niemcza | Niemcza | Niemcza () – miasto i gmina w województwie dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Niemcza. Położone nad rzeką Ślęzą, na obszarze Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich. Historycznie leży na Dolnym Śląsku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. wałbrzyskiego.
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto liczyło 2963 mieszkańców.
Obecnie ośrodek usługowy regionu turystycznego. Niewielkie zakłady przemysłu maszynowego, odzieżowego, drzewnego, dziewiarskiego i spożywczego.
Toponimia
Nazwa miasta, nadana przez Słowian, przybyłych na Śląsk w VI wieku n.e., wywodzi się prawdopodobnie od prasłowiańskiego słowa '*nemьcь' (niemy), Nazywano tak ludzi niewładających językiem Słowian, obcych. Już od końca IX w. wyraz ten z pewnością odnosił się do germańskich sąsiadów plemion zachodniosłowiańskich. Najstarsze zapisy nazwy grodu: 990, 1125, 1177 Nemci, 1018, 1155 Nemechi, należy odczytywać jako Niemcy. To stara nazwa etniczna, typowa m.in. dla tzw. osad jenieckich (tak jak Czechy, Węgry, Pomorzany). Ponieważ nazwa została zanotowana w zaginionym Roczniku Praskim jako nazwa istniejącego już i znanego grodu pod datą 990, jej powstanie należy łączyć z okresem władztwa wielkomorawskiego i czeskiego, a więc z okresem od schyłku IX w. do roku 989. Według wzmianki z kroniki Thietmara z Merseburga nazwa grodu pochodzi od Niemców, którzy mieli gród założyć czy zbudować. Można to interpretować tak, że wzięci do niewoli przez Czechów czy Morawian Niemcy – rzemieślnicy, cieśle i in. wykonywali prace przy budowie grodu. Takie podania znane były dawniej w samej Niemczy.
W dokumencie łacińskim z 1290 pojawia się określenie ziemi niemczańskiej in territorio Nympczensi, które zawiera w sobie nowszą postać nazwy grodu, można ją rekonstruować jako Niemcz lub Niemcza. (polską nazwę Niemcz wymienił w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 śląski pisarz Józef Lompa. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje polską nazwę w formie Niemcz oraz zgermanizowaną Nimptsch.). Formy te stały się podstawą dla nazwy niemieckiej Nimptsch oraz nazwiska von Nimpsch, von Nimtsch odnoszącego się do rycerskiego, potem pańskiego i hrabiowskiego rodu wywodzącego się ze Starej Niemczy. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Nimitium.
Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946.
Archeologia
Na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Niemczy odkryto grupowe rodzinne pochówki szkieletowe zaopatrzone w naczynia gliniane, ozdoby i monety nie łączące się w żaden sposób z obecnością chrześcijan, odmienny obrządek pogrzebowy z VII-X wieku manifestuje na tych ziemiach odrębność religijną jeszcze przed przyjęciem chrztu przez Mieszka I
Historia
przełom IX i X wieku – wg znalezisk archeologicznych istnieje tu grodzisko kulturowo bliskie Wielkim Morawom, pochówki świadczą o możliwej chrystianizacji, znaleziono też relikty kamiennego kościoła, prawdopodobnie z końca IX w.
990 – zdobycie przez Mieszka I Niemczy wraz ze Śląskiem kosztem państwa czeskiego; kronikarz czeski Mnich Sazawski napisał wtedy: Nemci perdita est, tj. Niemcza została utracona
1017 – szeroko znana z racji obrony Niemczy, kiedy to za panowania Bolesława Chrobrego odparto najazd zbrojny cesarza Henryka II wspomagany przez oddziały czeskie i lutyckie – bardzo szczegółowo fakt ten opisał niemiecki kronikarz Thietmar
1155 – papież Hadrian IV wymienia Niemczę jako jeden z grodów kasztelańskich należących do biskupstwa wrocławskiego
1213–1216 – na zamku w Niemczy przebywa Jadwiga, księżniczka pochodząca ze starego arystokratycznego rodu Andechs-Meran, żona Henryka Brodatego i matka Henryka Pobożnego, późniejsza święta, patronka Śląska, fundatorka kościołów w Niemczy; zamek ten do czasów przedwojennych znany był jako „Zamek Jadwigi”
1244 – w kościele św. Wojciecha w Starej Niemczy podpisany zostaje dokument wydany przez księcia Bolesława Rogatkę dotyczący budowy katedry we Wrocławiu wraz z otrzymanymi przywilejami na tę okoliczność; w tym ważnym wydarzeniu uczestniczył biskup Tomasz z Wrocławia i pięciu kasztelanów; kopię tego dokumentu przechowuje Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu
1282 – Niemcza otrzymuje prawa miejskie z rąk Henryka IV Probusa, istnieje jednakże duże prawdopodobieństwo, że Niemcza mogła posiadać je już wcześniej
1288 – na zamku niemczańskim zostaje wzniesiona kaplica
1295 – budowa nowych fortyfikacji, przebudowa zamku i murów obronnych, które zaopatrzone są w dwie bramy i cztery furty – ówczesny stan zachował się do dziś
1329 – wraz z hołdem lennym złożonym we Wrocławiu przez ks. legnickiego, Bolesława III Rozrzutnego, Niemcza przechodzi pod zwierzchnictwo korony czeskiej
1331 – Niemcza odpiera skutecznie ataki wojsk króla czeskiego Jana Luksemburskiego, który oblegał miasto; obrona ta uniemożliwiła połączenie się wojsk Jana Luksemburskiego z wojskami krzyżackimi, co z kolei przyczyniło się do zwycięstwa króla Władysława Łokietka w wojnie z Krzyżakami
1393–1675 – Niemcza jest własnością książąt legnicko-brzeskich
1419–1430 – Niemcza jest ostoją ruchu husyckiego na Śląsku; po poddaniu się grodu zostają zburzone mury obronne
1585 – przebudowa średniowiecznego zamku na styl renesansowy
1635 – w Niemczy urodził się poeta barokowy, późniejszy syndyk Wrocławia, Daniel Casper von Lohenstein; jedna z jego posiadłości, pałac w Kietlinie jest do dziś dobrze zachowana
21 września 1675 – umiera bezpotomnie w wieku 15 lat ostatni potomek dynastii Piastów Śląskich – Jerzy Wilhelm, władca Niemczy; miasto przechodzi na okres prawie 70 lat pod bezpośrednie panowanie Królestwa Czeskiego
1742 – po pokoju wrocławskim Niemcza przechodzi z resztą Śląska w skład państwa pruskiego
1790 – w Niemczy przebywa Johann Wolfgang von Goethe, słynny poeta niemiecki zaprzyjaźniony z Adamem Mickiewiczem – m.in. w restauracji „Rycerskiej” (dziś „Łabędź”), co upamiętnia miedziana tablica
1871 – Niemcza częścią zjednoczonych Niemiec.
W czasie II wojny światowej w miejscowości znajdowała się filia niemieckiego obozu koncentracyjnego Groß-Rosen.
1945:
styczeń – zbliżanie się Armii Czerwonej spowodowało ucieczkę i ewakuację ludności niemieckiej z terenów Pomorza i Śląska zarządzonej przez władze niemieckie bez przygotowania; z tego powodu wielu ludzi zginęło – bądź to w wyniku działań frontowych, bądź wskutek wysokich mrozów
9 maja – Niemcza zostaje zajęta przez wojska radzieckie
włączenie miasta wraz z Dolnym Śląskiem do państwa polskiego
zaczęli przybywać Polacy z obszarów, które po konferencji jałtańskiej znalazły się poza nową wschodnią granicą Polski; Polaków tych wysiedlano na podstawie narzuconych przez rząd ZSRR umów, które podpisał marionetkowy i podporządkowany Stalinowi Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN)
początek wysiedlenia niewielu pozostałych jeszcze po zimowej ucieczce i ewakuacji dotychczasowych mieszkańców miasta do Niemiec; przybywają emigranci z Kresów Wschodnich
napływ uciekinierów z Grecji; niemal do końca lat 90. XX w. Grecy stanowili znaczącą część mieszkańców Niemczy – m.in. w latach 70. i 80. XX w. dysponowali własną szkołą podstawową
1996 – obchody 700-lecia kościoła w Niemczy
lipiec 1997 – wielka powódź, która swoim zasięgiem objęła również Gminę Niemcza, m.in. zalany został stadion miejski
20 marca 1998 – podpisanie układu o partnerstwie z niemieckim miastem Gladenbach, leżącym w północnej Hesji.
23 października 2008 – podpisanie układu o partnerstwie z czeskim miastem Letohrad.
22 maja 2009 – podpisanie układu o partnerstwie z francuskim miastem Monteux.
Demografia
Piramida wieku mieszkańców Niemczy w 2014 roku.
Zabytki.
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty:
ośrodek historyczny miasta z rynkiem o wydłużonym, wrzecionowatym kształcie
zamek, gotycko–renesansowy z końca XVI–XIX w., ul. Królowej Jadwigi 6
pałac w Piotrkówku
kościół ewangelicki pw. św. Jerzego, ob. nieczynny, ul. Gumińska, z 1612 r., przebudowany w 1888 r.
mury obronne, z XV w., fragmenty kamiennych fortyfikacji
baszta Bramy Górnej, ul. Bolesława Chrobrego 3, z XVI w., przebudowana w 1936 r.
ratusz neoromański z lat 1853–1862, Rynek 10
kamienica, ul. Królowej Jadwigi 1, z 1870 r.
plebania, pl. Mieszka I 6, z 1840 r., przebudowana w 1900 r.
dom, ul. Piastowska 13, po 1870 r.
kamienica, Rynek 5, z XVI w., przebudowana w 1861 r.
kamienica, Rynek 6, z XVI w., przebudowana po 1860 r.
dom, Rynek 8, po 1860 r.
kamienica, Rynek 9, z XVI w., przebudowana po 1860 r.
dom, Rynek 16, z XVIII w., przebudowany w XIX/XX w. (dec. pl. Wolności)
dom, Rynek 14, z 1865 r.
kamienica, Rynek 15, z 1865 r.
hotel, ob. dom, Rynek 17, z 1860 r., przebudowany w 1945 r.
dom, Rynek 18, po 1860 r.
dom, Rynek 19, po 1860 r.
dom, Rynek 20, po 1860 r.
dom, Rynek 24, z ok. 1700 r., przebudowany w początku XX w.
dom, Rynek 25, z 1800 r., przebudowany w początku XX w.
dom, Rynek 31, z 1887 r.
dom, Rynek 33, z XVIII w., przebudowany w XIX/XX w.,(dec. pl. Wolności)
dom, Rynek 34, z połowy XVIII w., przebudowany po 1920 r.
dom, Rynek 35, z początku XIX w., przebudowany w XIX/XX w. (dec. pl. Wolności)
dom, Rynek 37, z XVI w., przebudowany w latach 1730–1740
dom, Rynek 38, z XVIII w., przebudowany po 1920 r.
dom, Rynek 49, z 1870 r.
dom, pl. Stary 1, z początku XIX w.
inne zabytki:
kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny z 1865 roku, z 60-metrową wieżą
kościół pw. św. Wojciecha z 1612 roku
Dawne
kościół św. Jadwigi
Transport
Międzynarodowa trasa E67 (DK8) Wilno – Praga przebiega w granicach administracyjnych miasta, ale faktycznie jest traktowana jako jego obwodnica, gdyż nie przecina terenów zamieszkanych. Ponadto istnieją pozostałości linii kolejowej Kobierzyce – Piława Górna, wybudowanej w 1884. Odcinek do Kobierzyc zamknięto w 1995, a 5 lat później odcinek do Piławy Górnej (od 2006 cała linia kolejowa jest nieprzejezdna).
Według stanu na luty 2018 r. miejscowość jest objęta siecią publicznej komunikacji autobusowej funkcjonującej na obszarze powiatu dzierżoniowskiego, organizowanej przez Zarząd Komunikacji Miejskiej w Bielawie.
W lutym 2023 do Niemczy dotarły 4 elektryczne minibusy firmy «Automet», które mają posłużyć do utworzenia komunikacji zbiorowej.
Rozrywka
cykliczne Dni Niemczy, odbywające się na rynku w połowie maja
PAF – Ogólnopolski Przegląd Amatorskich Filmów o zabytkowych miastach
ogólnopolskie zawody w staniu na materacu dmuchanym umieszczonym na wodzie
imprezy okolicznościowe oraz czasowe wystawy i galerie
nieWagary z Marzanną
Dzień Otwarty Szkół Niemczańskich
Festyn Parafialny organizowany od 2008 roku przez ks. Tadeusza Pitę
Muzeum
Muzeum w Niemczy (Nimptscher Heimatmuseum) założono w 1926 roku. Po przejęciu miasta przez Polaków działało jeszcze do 1951, po czym zostało zlikwidowane, a jego zbiory przekazano muzeum w Ziębicach. Obecnie działa Stowarzyszenie Muzeum Ziemi Niemczańskiej, prowadzące Wirtualne Muzeum Ziemi Niemczańskiej; jedynym fizycznie istniejącym działem Muzeum jest Piernikarnia Śląska.
Współpraca międzynarodowa
Miasta partnerskie:
Gladenbach
Letohrad
Monteux
Szlaki turystyczne
droga Szklary-Samborowice – Jagielno – Przeworno – Gromnik – Biały Kościół – Nieszkowice – Czerwieniec – Żelowice – Błotnica – Piotrkówek – Ostra Góra – Niemcza – Tatarski Okop – Dolina Piekielnego Potoku – Gilów – Piława Dolna – Owiesno – Góra Parkowa – Bielawa – Kalenica – Nowa Ruda – Tłumaczów – Radków – Pasterka – Karłów – Skalne Grzyby – Batorów – Duszniki-Zdrój – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Bystrzyca Kłodzka – Igliczna – Międzygórze – Przełęcz Puchacza
Jordanów Śląski – Glinica – Janówek – Sokolniki – Łagiewniki – Przystronie – Jasinek – Niemcza – Stasin – Starzec – Strachów – Żelowice
Zobacz też
Stasin (Niemcza)
Piotrkówek (Niemcza)
Jasin (Niemcza)
parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Niemczy
arboretum Wojsławice
Przypisy
Linki zewnętrzne
Miasto i Gmina Niemcza
Geschichte der Bergstadt Nimptsch, Nimptsch 1935.
WIRTUALNE MUZEUM ZIEMI NIEMCZAŃSKIEJ
Miasta w województwie dolnośląskim
Miasta lokowane przez Henryka Prawego
Miasta w Polsce lokowane w XIII wieku |
187710 | https://pl.wikipedia.org/wiki/XD%20Picture%20Card | XD Picture Card | Karta pamięci xD (ang. xD Picture Card) – karta pamięci flash stosowana dawniej głównie w aparatach cyfrowych Olympus i Fujifilm. xD jest skrótem od extreme Digital. Karty te zadebiutowały na rynku w lipcu 2002 r. Produkowały je Toshiba i Samsung dla Olympus i Fujifilm, a sprzedawały je również pod swoimi markami Kodak, SanDisk oraz Lexar. Ostatnim obsługującym je aparatem fotograficznym był Fujifilm FinePix F200EXR, który trafił na rynek w 2009 roku.
Dane techniczne
Z kart pamięci xD korzystały cyfrowe aparaty fotograficzne Olympus oraz Fujifilm, a także cyfrowe dyktafony Olympus. Fujifilm wyprodukował też odtwarzacz MP3 używający kart xD. Karty dostępne były w sprzedaży o pojemnościach 16 MB, 32 MB, 64 MB, 128 MB, 256 MB, 512 MB, 1 GB oraz 2 GB. Karta ma wymiary 20 × 25 × 1,78 mm (porównywalne ze znaczkiem pocztowym) i waży 2,8 g.
Typ M, M+ i typ H (wycofany ze sprzedaży)
Karty typu M wykorzystują architekturę Multi Level Cell (MLC) co dawało im teoretyczną możliwość produkcji kart o pojemnościach do 8 GB.
Karty typu M+ oferowały półtora razy większą prędkość odczytu i zapisu od kart typu M. Są kompatybilne z „efektami artystycznymi, 3D i panoramicznymi” dostępnymi w aparatach cyfrowych Olympus (w przeciwieństwie do kart typu M). Pozwalały wtedy na nagrywanie filmów najwyższej jakości aż do całkowitego zapełnienia karty, a nie jak ma to miało miejsce w typie M, jedynie 15 sekundowych kawałków. Zastąpiły one zawodne karty typu H.
Karty typu H oferowały teoretycznie trzykrotnie wyższej prędkości odczytu i zapisu od kart typu M, lecz były dostępne jedynie w pojemnościach 256 MB, 512 MB i 1 GB. Były także kompatybilne z „efektami specjalnymi” dostępnymi w aparatach cyfrowych Olympus.
Z powodu zmian w architekturze, nowsze modele typu M i H mogą być niekompatybilne z niektórymi starszymi aparatami oraz czytnikami kart.
Tabela prędkości transferu
Zalety
Duża wytrzymałość i odporność na zniszczenie.
Mniejsze wymiary w porównaniu do innych formatów (choć karty Memory Stick M2 są mniejsze).
Niski pobór mocy.
Większa szybkość od kart starszych formatów, tj. SmartMedia (SM), MultiMedia Card (MMC) oraz Memory Stick (MS).
Wady
Mała maksymalna teoretyczna pojemność kart.
Mniejsza liczba akcesoriów obsługujących te karty.
O wiele mniejsza prędkość od głównego rywala – Secure Digital Card (SD).
Szczegółowa specyfikacja jest własnością przedsiębiorstw Olympus oraz Fujifilm i jest niedostępna dla podmiotów zewnętrznych.
Większa cena od kart innych formatów identycznej pojemności.
Zdecydowanie mniejsza dostępność kart xD na rynku w porównaniu z innymi kartami, np. SD.
Karty pamięci |
187714 | https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81ada%202107 | Łada 2107 | Łada 2107 – samochód osobowy typu sedan produkowany przez rosyjskiego producenta Łada. Model znany był w Europie Wschodniej jako Łada Nova, w Europie Zachodniej jako Łada Riva, a w Kanadzie jako Łada 1500 i Łada Signet. Samochód bazujący pośrednio (poprzez starsze Łady 2104, 2105, 2106, 2103, 2102, 2101) na samochodzie Fiat 124. Łada 2107 występuje w następujących wersjach silnikowych: gaźnikowe 1300, 1500 oraz silniki o pojemności 1600 i 1700 z wtryskiem paliwa. Łada 2107 1300 z silnikiem o mocy 65 KM i osiąga 140 km/h (przyspieszenie 0–100 km/h 20 s), kolejna wersja – 1500 ma 75 KM i osiąga 150 km/h (przyśpieszenie 0-100km-h 17s), oraz pod koniec produkcji wersja z sinikami z wtryskiem jednopunktowym: o mocy 75 KM ale z wyższym momentem obrotowym 122Nm/3000, osiąga 155 km/h (przyśpieszenie 0–100 km/h 16s) oraz 1700 o mocy 80 KM i osiąga 157 km/h (przyspieszenie 0-100km/h 14 s) – obie wersje z tylnym mostami o przełożeniu 3:9, ostatnie wersje z czarną osłoną chłodnicy. Łada 2107 była produkowana w zakładach Łady (AwtoVAZ) w Togliatti w Rosji, również na eksport. Eksport do Polski zakończono w 1995 roku.
2107 była jednym z najdłużej produkowanych samochodów osobowych w historii motoryzacji. Jej produkcja trwała od 1982 roku, a zakończono ją w Rosji 30 lat później, w roku 2012 (ostatni samochód zjechał z taśmy zakładów IżAwto 17 kwietnia 2012). Powodem zakończenia produkcji była m.in. przestarzała konstrukcja nie przystająca do obecnych wymogów bezpieczeństwa. Następcą 2107 został nowy miejski sedan Granta. Montaż modelu 2107 był natomiast kontynuowany jeszcze przez dwa lata w Egipcie.
Dane techniczne (21072 1.3)
Silnik
R4 1,3 l (1294 cm³), 2 zawory na cylinder, SOHC
Układ zasilania: gaźnik
Średnica cylindra × skok tłoka: 79,00 mm × 66,00 mm
Stopień sprężania: 8,5
Moc maksymalna: 65 KM (48 kW) przy 5400 obr/min
Maksymalny moment obrotowy: 93 N•m przy obr/min 3400
Osiągi
Przyspieszenie 0-100 km/h: 18,0 s (18,5 s)
Prędkość maksymalna: 143 km/h (145 km/h)
Przypisy
Bibliografia
Samochody klasy średniej
2107
Samochody tylnonapędowe
Samochody z lat 80.
Samochody z lat 90.
Samochody z lat 2000–2009
Samochody z lat 2010–2019
Sedany |
4964427 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Lista%20ameryka%C5%84skich%20senator%C3%B3w%20ze%20stanu%20Luizjana | Lista amerykańskich senatorów ze stanu Luizjana | Lista amerykańskich senatorów ze stanu Luizjana – senatorzy wybrani ze stanu Luizjana.
Stan Luizjana został włączony do Unii 30 kwietnia 1812 roku. Posiada prawo do mandatów senatorskich 2. i 3. klasy. Do 8 kwietnia 1913 roku (ratyfikowania 17. poprawki do Konstytucji) senatorowie byli wybierani przez stanowy parlament. Od tego czasu wybierani są w wyborach powszechnych.
2. klasa
3. klasa
Zobacz też
Lista obecnych senatorów Stanów Zjednoczonych
Senat Stanów Zjednoczonych
Bibliografia
Lista w serwisie Ballotpedia
Luizjana
Luizjana |
187716 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy%20Festiwal%20Filmowy%20w%20Karlowych%20Warach | Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Karlowych Warach | Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Karlowych Warach () – festiwal filmowy, który odbywa się od 1946 w czeskim uzdrowisku Karlowe Wary. Najlepszy film pokazany w konkursie głównym tej imprezy otrzymuje od międzynarodowego jury nagrodę Kryształowego Globusa.
Grand Prix
1958 Cichy Don.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Festiwal w serwisie Filmweb |
4964429 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Nosowica%20Stara | Nosowica Stara | Nosowica Stara (, Stara Nosowycia) – wieś na Ukrainie, w obwodzie rówieńskim, w rejonie dubieńskim, nad Ikwą. W 2001 roku liczyła 385 mieszkańców.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wsie w obwodzie rówieńskim |
230 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Apple%20%28przedsi%C4%99biorstwo%29 | Apple (przedsiębiorstwo) | Apple Inc. (dawniej Apple Computer Inc.) – amerykańskie przedsiębiorstwo informatyczne z siedzibą w Cupertino w Kalifornii.
Zajmuje się projektowaniem i produkcją komputerów osobistych i mobilnych oraz oprogramowania i serwisów internetowych. Założona 1 kwietnia 1976 przez Steve’a Wozniaka – projektanta, Steve’a Jobsa i przedsiębiorcę Ronalda Wayne’a, aby projektować i sprzedawać kompletne, zmontowane zestawy komputerów osobistych. Od stycznia 1977 działała formalnie jako spółka Apple Computer Inc., a od stycznia 2007 nazwę zmieniono na Apple Inc.
Spółka publiczna notowana od 1980 roku na Nowojorskiej Giełdzie Technologicznej (NASDAQ).
Od stycznia 2010 przedsiębiorstwo działa poprzez 284 własnych sklepów detalicznych w dziesięciu krajach oraz za pośrednictwem sklepu internetowego sprzedającego sprzęt i oprogramowanie.
Ze względu na design i specyficzne kampanie reklamowe, marka Apple Inc. wyróżnia się w segmencie rynku, w którym działa. Według badań magazynu Forbes Apple była najsilniejszą marką na świecie w 2012.
Historia
1976–1984: Początki
Pierwszym produktem firmy był, zaprojektowany przez Steve’a Wozniaka w 1976 Apple I. Był to drugi komputer na rynku sprzedawany jako złożony (pierwszym był Altair 8800 z 1975).
Sukcesem okazał się opracowany rok później Apple II. Podobnego sukcesu nie odniosły ani dalsze odsłony ani debiutująca w styczniu 1983 Lisa – jeden z pierwszych na świecie komputerów osobistych z GUI oraz myszą, który trafił na rynek. Z powodu zastosowań nowatorskich (jak na tamte czasy) technologii, doprowadziło to do przedłużania się prac nad przygotowaniem komputera do sprzedaży, co trwało 5 lat. Cena urządzenia została ustalona na 9995 dolarów, co zostało poddane licznej krytyce. Według ówczesnego dyrektora generalnego Apple Johna Sculleya ustalona kwota pozwalała na zwrot kosztów poniesionych w wyniku prac nad urządzeniem. Plan sprzedażowy założony przez Apple został zrealizowany dopiero w drugiej połowie 1983. Do 1984 Apple sprzedało 40 tysięcy sztuk urządzeń Lisa, wynik był o połowę gorszy od zakładanego. Ostatecznie projekt Lisy przyniósł firmie straty pomimo sprzedaży 100 tysięcy urządzeń.
1984–1991: Sukces Macintosha
W 1984 Apple zaprezentowało komputer Macintosh 128K, który był projektem tworzonym pod nadzorem Steve’a Jobsa. Komputer został przedstawiony w kampanii reklamowej nawiązującej do książki George’a Orwella pt. „Rok 1984”. Kampania reklamowa została stworzona i wyreżyserowana przez Ridleya Scotta, a koszt reklamy wyniósł ostatecznie 750 tysięcy dolarów. Macintosh stał się pierwszym masowo sprzedawanym komputerem z interfejsem graficznym. Pomimo niedociągnięć technicznych odniósł komercyjny sukces.
W październiku 1990 roku Apple wydało Macintosh LC i rozpoczęło promocję tego komputera, doradzając programistom, aby tworzyli aplikacje dla komputerów Macintosh, a nie Apple II. Produkcję Apple IIe, ostatniego modelu z serii Apple II, zakończono w 1993 roku.
W 1991 Apple wypuścił pierwszą generację PowerBooków, które zastąpiły model Macintosh Portable. Sukces PowerBooka i innych produktów przyniósł wzrost przychodów. W tym samym roku swoją premierę miał miejsce system operacyjny System Software 7 dla komputerów Macintosh. Apple radziło sobie dobrze, wprowadzając nowe produkty i generując w tym procesie rosnące zyski. Magazyn MacAddict nazwał okres między 1989 a 1991 „pierwszym złotym wiekiem”.
Sukces tańszych modeli konsumenckich Apple, zwłaszcza linii Macintosh LC, doprowadziło do kanibalizacji ich droższych modeli. Aby temu zaradzić, wprowadzono kilka nowych marek, sprzedając w dużej mierze identyczne maszyny w różnych cenach, skierowane na różne rynki. Były to linia premium Quadra, średniej klasy linia Centris i konsumencka linia Performa. Doprowadziło to do znacznego zamieszania na rynku, ponieważ klienci nie rozumieli różnicy między modelami.
1991–1997: Upadek i restrukturyzacja
W latach 90. Apple bez powodzenia eksperymentowało wypuszczając takie produkty jak aparat fotograficzny Apple QuickTake, odtwarzacz PowerCD, głośniki AppleDesign Powered Speakers, konsolę Apple Bandai Pippin, usługę eWorld, urządzenie telewizyjne Apple Interactive Television Box i urządzenie PDA Newton.
W 1994 roku Apple wraz z IBM i Motorolą utworzyli sojusz AIM w celu stworzenia nowej platformy obliczeniowej PowerPC Reference Platform, którego wydajność wraz z oprogramowaniem Apple przeciwstawią się monopolowi Microsoftu. W tym samym roku Apple wprowadziło linię Power Macintosh, które używają procesora PowerPC firmy Motorola.
W 1996 roku stanowisko dyrektora generalnego objął Gil Amelio. Dokonał on w firmie głębokich zmian, w tym rozległych zwolnień i cięcia kosztów. Po wielu nieudanych próbach modernizacji Mac OS, najpierw w projekcie Pink z 1988 roku, a później Coplandem, w 1997 roku Apple kupiło NeXT przejmując system operacyjny NeXTSTEP. Podczas powrotu Steve'a Jobsa do Apple firmę dzieliły tygodnie od bankructwa.
1997–2007: Powrót do rentowności
9 lipca 1997 Amelio został usunięty ze stanowiska dyrektora generalnego, Steve Jobs został tymczasowo pełniącym tę funkcję. W tym okresie razem z Jonathanem Ive'em współpracowali nad odbudową statusu firmy.
Na targach Macworld Expo w Bostonie w sierpniu 1997 roku Jobs ogłosił, że Apple podpisało umowę z Microsoftem dotyczącą wydania pakietu biurowego Microsoft Office na komputery Macintosh, przeglądarki internetowej Internet Explorer oraz zainwestowania 150 milionów dolarów w akcje Apple. 10 listopada 1997 uruchomiono stronę internetową Apple Store, która była powiązana z nową strategią produkcji na zamówienie.
15 sierpnia 1998 został zaprezentowany iMac, komputer all-in-one przypominający Macintosha 128K. iMac prezentował nowoczesną technologię i unikalny design, a w ciągu pierwszych pięciu miesięcy sprzedał się w prawie 800 000 egzemplarzy
Od 2001 komputery Apple sprzedawane są z systemem operacyjnym Mac OS X, opartym na obiektowo zorientowanym systemie operacyjnym NeXTStep, bazującym na mikrojądrze Mach i BSD. Również w 2001 wypuszczono do sprzedaży odtwarzacz iPod.
W 2006 Apple zrezygnował ze stosowania w swoich produktach procesorów firmy IBM. Nowym dostawcą tych elementów był Intel. W tym samym roku przedstawiono m.in. przygotowany wcześniej system operacyjny OS X przeznaczony dla architektury x86.
2007–2011: Sukces urządzeń mobilnych
Na początku 2007 Apple zaprezentowało telefon komórkowy iPhone oraz wprowadziło do sprzedaży pokazany w 2006 Apple TV (wcześniej znany jako iTV) – przystawkę do telewizora umożliwiającą transmitowanie prosto do niego multimediów z iTunes, z dowolnego komputera użytkownika.
Aby wyróżnić zmianę strategii przedsiębiorstwa, które weszło na rynek muzyczny i rynek telefonii komórkowej, podczas konferencji Macworld 2007 Steve Jobs ogłosił zmianę nazwy z Apple Computer Inc. na Apple Inc.
od 2011: Przywództwo Tima Cooka
W dniu 24 sierpnia 2011 Jobs zrzekł się funkcji dyrektora wykonawczego Apple i został jednocześnie wybrany na przewodniczącego zarządu spółki. Zgodnie z jego wyborem nowym dyrektorem został Tim Cook. Steve Jobs w ostatnich latach pełnienia funkcji dyrektora wykonawczego Apple walczył między innymi z rakiem trzustki, przeszedł przeszczep wątroby. Po śmierci Jobsa w 2011 przewodniczącym zarządu został Arthur Levinson.
W 2014 przedsiębiorstwo zatrudniało ok. 98 000 pracowników na całym świecie, a w 2015 ok. 115 000 pracowników. W 2014 sprzedaż wyniosła 182,795 mld USD. W tym samym roku przedsiębiorstwo sprzedało ponad 169 mln urządzeń iPhone, co stanowiło 13% wzrost w porównaniu do prawie 150,3 mln urządzeń sprzedanych w 2013, a także prawie 68 mln tabletów iPad, 18,9 mln komputerów Mac oraz niemal 14,4 mln odtwarzaczy iPod, co stanowi 45% spadek w porównaniu z 26,4 mln iPodów sprzedanych w 2013. Największą część przychodów firmy za 2014 stanowiły przychody za sprzedaż urządzeń iPhone, które wyniosły prawie 102 mld USD.
Produkty
Produkty przedsiębiorstwa to m.in.: komputery Mac, iPod, iPhone, iPad, Apple Watch, AirPods, HomePod, a także słuchawki Beats Electronics. Oprogramowanie Apple obejmuje system operacyjne iOS, macOS oraz iPadOS, przeglądarkę multimediów iTunes, pakiet oprogramowania multimedialnego i kreatywności iLife, pakiet oprogramowania biurowego iWork, profesjonalny pakiet fotografii Aperture, pakiet profesjonalnych rozwiązań wideo Final Cut Studio oraz zestaw narzędzi audio Logic Studio. Dodatkowo firma Apple jest usługodawcą pakietu programów w ramach usług Apple Media – App Store, iTunes (w tym iTunes Store), aplikację Apple TV, Apple Books, a także Apple Podcasts. W ramach Apple Media w marcu 2019 pojawiły się także usługi oparte o model płatności subskrypcji – Apple TV+, Apple Arcade, a także Apple News+.
W marcu 2019 Apple zaprezentowało także własną karta kredytową, która wydawana jest we współpracy z bankiem Goldman Sachs. Początkowo usługa Apple Card została wprowadzona 21 sierpnia 2019 wyłącznie dla klientów Apple w Stanach Zjednoczonych. Karta Apple Card wykonana jest ze stopu tytanu, a na jej powierzchni nie zostały naniesione informacje o numerze karty, daty ważności, a także kodu CVV. Korzystanie z karty polega na podłączeniu jej do aplikacji Apple Wallet, dodatkowo użytkownik musi posiadać telefon iPhone 6 (lub nowszy), wymogiem jest także system operacyjny iOS w wersji minimum 12.4. Usługa finansowa Apple oraz Goldman Sachs oferuje także usługę nagród codziennych związaną ze zwrotem pieniędzy od wartości zakupów – 1% za zakupy fizyczną kartą Apple Card, 2% za płatności Apple Card poprzez system płatności mobilnych Apple Pay, a także 3% zwrotu za zakup usług i urządzeń firmy Apple. Apple oferuje również swój serwer czasu.
Krytyka
Foxconn
W 2006 media informowały o naruszaniu prawa pracy przez jednego z głównych podwykonawców Apple’a, którym jest tajwańska firma Foxconn. 19 maja 2010 pojawiły się informacje, że w ciągu ostatnich sześciu miesięcy w fabryce Foxconn w Shenzhen w Chinach doszło do 9 prób samobójczych, z czego 7 skończyło się śmiercią. W lipcu 2009 Sun Danyong jeden z pracowników firmy Foxconn w Chinach, popełnił samobójstwo. Był on rzekomo odpowiedzialny za dostarczenie 16 prototypowych iPhone’ów do Apple’a. Gdy zorientował się, że jednego urządzenia mu brakuje, zgłosił ten fakt Foxconnowi. Pojawiły się przypuszczenia, że Sun Danyong znalazł się pod silną presją władz firmy Foxconn, które oskarżyły go o zatrzymanie urządzenia dla siebie, i dlatego ostatecznie odebrał sobie życie. Pracownicy fabryki w Shenzhen zmuszani są do pracy w nadgodzinach i otrzymują niewielkie wynagrodzenie. Apple oraz inne firmy, dla których produkuje Foxconn, takie jak Dell, HP, Nokia i Sony zadeklarowały, że przyjrzą się sprawie. W 2012 firma Apple przeprowadziła, za pośrednictwem organizacji Fair Labour Association, audyt w fabryce Foxconn w Shenzhen. Badanie polegało na audycie miejsca pracy, a także przeprowadzeniu anonimowej ankiety dotyczącej postrzegania przez pracowników swojego miejsca pracy. Fair Labour Association w swoim raporcie poinformowało o przeprowadzeniu ankiet wśród 35 500 losowo wybranych pracowników Foxconn. Raport wykazał, że pracownicy pracują średnio ponad 60 godzin tygodniowo, czyli o 20 godzin więcej niż tygodniowa norma według chińskich przepisów prawa. Firma nie wypłacała także wynagrodzeń z tytułu nadgodzin, a także utrudniano pracownikom dochodzenie do swoich praw.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona internetowa Apple Inc.
Amerykańskie przedsiębiorstwa informatyczne
Przedsiębiorstwa z siedzibą w Kalifornii
Producenci telefonów komórkowych
Producenci sprzętu komputerowego
Spółki notowane na NASDAQ |
187723 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Gmach%20dawnego%20Liceum%20im.%20Stanis%C5%82awa%20Staszica%20w%20Sosnowcu | Gmach dawnego Liceum im. Stanisława Staszica w Sosnowcu | Gmach dawnego Liceum im. Stanisława Staszica w Sosnowcu – 3-piętrowy budynek neorenesansowy o architekturze nawiązującej do stylu włoskiego. Układ budynku z przestronnymi salami i aulami, przystosowany do celów edukacyjnych. Do najlepiej zachowanych należy aula główna na najwyższym piętrze, bogato zdobiona freskami, z dużymi frontowymi panoramicznymi oknami.
Historia
W dniu 29 października 1894 roku w obecności przedstawiciela carskiej Rosji (pod której zaborem znajdował się Sosnowiec) i licznie zgromadzonych mieszkańców miasta, otwarta została Sosnowiecka Szkoła Realna – pierwsza szkoła średnia w Zagłębiu Dąbrowskim, ufundowana przez niemieckiego przemysłowca Heinricha Dietla.
Przez trzy lata szkoła mieściła się w odpowiednio przystosowanym do tego celu budynku fabrycznym, jednak ciągły wzrost liczby uczniów i rozwój szkoły pod względem programowym spowodowały, że Heinrich Dietel postanowił wybudować dla jej potrzeb nowy gmach. Nowy budynek wzniesiono w latach 1895 - 1898. Uroczyste otwarcie nowego budynku miało miejsce 3 grudnia 1898 roku.
W latach 1894–1970 siedzibę Szkoły Realnej przekształcono w Gimnazjum, a następnie Liceum im. S. Staszica. W latach 1970–2009 główna siedziba Wydziału Techniki Uniwersytetu Śląskiego.
Przypisy
Budynki szkół i instytucji badawczych w Sosnowcu |
231 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Aelianus | Aelianus | Aelianus (zm. 286) – przywódca razem z Amandusem powstania chłopów (Bagaudowie) w Galii w latach ok. 285–286, za panowania cesarza Dioklecjana. Powstanie zostało stłumione przez cesarza Maksymiana.
Przypisy
Rzymianie
Zmarli w 286 |
4964437 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Simone%20Terenzani | Simone Terenzani | Simone Terenzani (ur. 23 czerwca 1978 w Udine) – włoski żużlowiec.
Czterokrotny medalista indywidualnych mistrzostw Włoch (srebrny – 2002, 2004, 2006; brązowy – 2005), sześciokrotny medalista drużynowych mistrzostw Włoch (złoty – 1999; srebrny – 2002, 2004, 2006; brązowy – 2003, 2005) oraz trzykrotny medalista młodzieżowych mistrzostw Włoch (złoty – 1999; srebrny – 1997; brązowy – 1998). Oprócz tego, srebrny medalista indywidualnych mistrzostw Nowej Zelandii (Wellington 2004).
Wielokrotny reprezentant kraju na arenie międzynarodowej, m.in. finalista mistrzostw Europy par (Gdańsk 2005 – VI miejsce) oraz uczestnik eliminacji indywidualnych i drużynowych mistrzostw świata, jak również indywidualnych mistrzostw Europy.
W lidze brytyjskiej reprezentant klubu Hull Vikings (2005).
Bibliografia
SPEEDWAY HISTORY INFO - HISTORIA ŻUŻLA | Simone Terenzani
Simone Terenzani | Speedway riders, history and results
Włoscy żużlowcy
Urodzeni w 1978 |
187727 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Nazwa%20pozorna | Nazwa pozorna | Nazwa pozorna (nazwa bezprzedmiotowa, nazwa pusta, nazwa nieoznaczająca, nibynazwa, onomatoid) – nazwa, która nie ma desygnatów, czyli nie jest znakiem żadnego istniejącego przedmiotu. Przykłady: „wysokogórska łódź podwodna”, „ojciec Sherlocka Holmesa”, „obecny król Polski”, „kwadratowe koło”, „złota góra”.
Nazwy pozorne dzielą się na:
nazwy analitycznie bezprzedmiotowe – nazwy sprzeczne, mające (przy zwykłym znaczeniu słów) wewnętrznie sprzeczny zbiór cech. Przykłady: „kwadratowe koło”, „żelazne drzewo”, „syn bezdzietnej matki”
nazwy empirycznie bezprzedmiotowe – nazwy, które tylko faktycznie nie mają desygnatów, lecz mogłyby, ze względu na swoją treść, je mieć. Inaczej to wyrażając, nazwy empirycznie bezprzedmiotowe to nazwy niemające wewnętrznie sprzecznego zbioru cech. Przykłady: „złota góra”, „człowiek mający trzy metry wzrostu”.
Przeciwieństwem tych nazw są nazwy rzetelne (inaczej: przedmiotowe, niepuste, oznaczające), czyli takie nazwy, które są znakami realnie istniejących przedmiotów, jak np. „obecny prezydent Polski”, „plaża w Ustce”.
Przypisy
Literatura
Kazimierz Ajdukiewicz - Logika pragmatyczna
Tadeusz Kwiatkowski - Logika ogólna
Tadeusz Kotarbiński - Elementy teorii poznania, logiki i metodologii nauk
Witold Marciszewski [red.] - Mała encyklopedia logiki
Semiotyka |
187734 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ale%20Kino%2B | Ale Kino+ | Ale Kino+ – polski kanał filmowy nadający filmy z całego świata, klasykę, filmy kultowe i niezależne. Poza filmami w ramówce pojawiają się także reportaże poświęcone kinematografii, wywiady i magazyny. Rozpoczął nadawanie 16 kwietnia 1999.
11 listopada 2011 kanał Ale Kino! otrzymał nową nazwę Ale Kino+ i rozpoczął nadawanie w jakości HD. Kanał nadaje w godzinach 7:30-6:25. Do 2022 nadawał w godzinach 8:00-5:55.
Kanał jest dostępny na platformach satelitarnych Canal+, Polsat Box i w sieciach kablowych.
Przypisy
Canal+ Polska
Polskojęzyczne stacje telewizyjne
Telewizyjne stacje filmowe |
232 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Allektus | Allektus | Allektus, Allectus (? – 296) – samozwańczy cesarz rzymski w Brytanii w latach 293–296.
Współdziałał z uzurpatorem Karauzjuszem jako jego minister finansów (rationalis summae rei). Konstancjusz Chlorus, który został 1 marca 293 cezarem, wyruszył z zadaniem odzyskania Brytanii spod władzy uzurpatora rządzącego wyspą od siedmiu lat. Kampanię rozpoczął od zablokowania Gesoriacum stanowiącego bazę dla floty Karauzjusza w Galii. Utrata miasta, które wkrótce skapitulowało, prawdopodobnie wywołała w Brytanii bunt Allektusa przeciwko Karauzjuszowi.
Po zamordowaniu poprzednika Allektus utrzymał się przy władzy trzy lata. W 296 Konstancjusz Chlorus dokonał inwazji stając na czele floty, która wypłynęła z Gesoriacum. Druga flota wypłynęła z ujścia Sekwany pod dowództwem prefekta pretorianów Asklepiodotosa. Konstancjusz dotarł Tamizą do Londinium, a Asklepiodotos po wylądowaniu w Brytanii pokonał złożone z najemników frankijskich wojska Allektusa, przypuszczalnie pod Calleva Atrebatum. Dzięki szybkim działaniom Konstancjusza mieszkańcy Londinium uniknęli złupienia miasta przez rozbite wojska pokonanego.
Dla uczczenia zwycięstwa nad Allektusem i odzyskania Brytanii Konstancjusz wybił złoty medal, odkryty w Beaurains niedaleko Arras. Na rewersie przedstawiono konnego cesarza z włócznią, okręt, mury miejskie i klęczącą kobietę z umieszczonym poniżej LON (Londinium); w legendzie: REDDITOR LVCIS AETERNAE („odnowiciel wiecznej chwały”), w odcinku PTR (Prima [officina] Treveri).
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Michael DiMaio Jr.: Allectus w: De Imperatoribus Romanis [dostęp 2022-01-13]
Uzurpatorzy i samozwańczy cesarze rzymscy
Zmarli w 296
Urodzeni w III wieku |
187739 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Nazwa%20rzetelna | Nazwa rzetelna | Nazwa rzetelna (inaczej: niepusta, oznaczająca, przedmiotowa) – nazwa, która jest znakiem istniejącego przedmiotu. Np. „obecny prezydent Polski”, „plaża w Ustce”. Jej przeciwieństwem jest nazwa pozorna.
Literatura
Kazimierz Ajdukiewicz – Logika pragmatyczna
Tadeusz Kwiatkowski – Logika ogólna
Tadeusz Kotarbiński – Elementy teorii poznania, logiki i metodologii nauk
Witold Marciszewski [red.] – Mała encyklopedia logiki
Semiotyka |
4964440 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Halowe%20Mistrzostwa%20Europy%20w%20Lekkoatletyce%201982%20%E2%80%93%20pchni%C4%99cie%20kul%C4%85%20m%C4%99%C5%BCczyzn | Halowe Mistrzostwa Europy w Lekkoatletyce 1982 – pchnięcie kulą mężczyzn | Pchnięcie kulą mężczyzn – jedna z konkurencji technicznych rozgrywanych podczas halowych lekkoatletycznych mistrzostw Europy w Palasport di San Siro w Mediolanie. Rozegrano od razu finał 7 marca 1982. Zwyciężył reprezentant Jugosławii Vladimir Milić. Tytułu zdobytego na poprzednich mistrzostwach nie bronił Reijo Ståhlberg z Finlandii.
Rezultaty
Finał
Rozegrano od razu finał, w którym wzięło udział 14 miotaczy.
Opracowano na podstawie materiału źródłowego.
Przypisy
Bibliografia
Pchnięcie kulą mężczyzn |
233 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Alfabet%20Braille%E2%80%99a | Alfabet Braille’a | Alfabet Braille’a – alfabet umożliwiający zapisywanie i odczytywanie tekstów osobom niewidomym.
Historia
Stworzony przez Louisa Braille’a, który w wyniku wypadku oślepł w dzieciństwie. Oparty jest na wojskowym systemie umożliwiającym odczytywanie rozkazów bez użycia światła. Jest jednym z pierwszych przykładów technologii asystujących.
Polska adaptacja systemu dostosowująca alfabet Braille’a do polskiego systemu fonetycznego opracowana została przez zakonnice Elżbietę Różę Czacką oraz Teresę Landy. Alfabet został oficjalnie przyjęty zarządzeniem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 24 maja 1934 r.
Budowa
Podstawą, z której wyprowadza się cały system Braille’a, jest sześciopunkt nazywany znakiem tworzącym. System składa się ze znaków będących kombinacją sześciu wypukłych punktów ułożonych w dwóch kolumnach po trzy punkty w każdej. Lewa kolumna zawiera umownie oznaczone punkty: 1,2,3, zaś prawą stanowią punkty: 4,5,6. Wzajemna kombinacja i rozmieszczenie punktów daje możliwość zapisu sześćdziesięciu trzech znaków. W brajlu można zapisać wszystko – istnieje kilka uzupełniających systemów zapisu brajlowskiego – notacje: matematyczna, chemiczna, fizyczna i muzyczna.
Kody
Zobacz też
Alfabet Moona
New York Point
Przypisy
Linki zewnętrzne
Braille.pl
Dla rodziców - Poradnik dot. wychowania dziecka niewidomego w rodzinie i przygotowania go do podjęcia nauki w szkole
Translator Braille`a on-line - Zamiana wpisywanego tekstu na znaki Braille’a, pełna polska notacja
Alfabety
Alfabet Braille’a
Alternatywne i wspomagające metody komunikacji |
4964444 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pro%20Plus | Pro Plus | PRO PLUS, d.o.o – słoweńskie przedsiębiorstwo działające w branży mediowej. Stanowi część Central Media Enterprises.
Zostało założone w 1995 roku, a jego siedziba mieści się w stolicy kraju – Lublanie.
Jest operatorem serwisu informacyjnego 24ur.com, znajdującego się wśród najczęściej odwiedzanych witryn internetowych w kraju, oraz właścicielem kanałów telewizyjnych Pop TV i Kanal A.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona przedsiębiorstwa
Przedsiębiorstwa mediowe
Przedsiębiorstwa w Słowenii
Media w Słowenii |
4964450 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Paolo%20Salvatelli | Paolo Salvatelli | Paolo Salvatelli (ur. 14 października 1962 w Maceracie) – włoski żużlowiec.
Trzykrotny brązowy medalista indywidualnych mistrzostw Włoch (1987, 1992, 2003), dwukrotny złoty medalista drużynowych mistrzostw Włoch (2003, 2005), dwukrotny złoty medalista mistrzostw Włoch par (1988, 1992) oraz złoty medalista młodzieżowych mistrzostw Włoch (1984).
Wielokrotny reprezentant kraju na arenie międzynarodowej, m.in. uczestnik półfinału drużynowego Pucharu Świata (Eastbourne 2004 – IV miejsce), trzykrotny uczestnik półfinałów mistrzostw świata par (Lonigo 1986 – VI miejsce, Wiener Neustadt 1988 – IV miejsce [awans do finału, w którym nie wystąpił], Miszkolc 1993 – IV miejsce) oraz uczestnik eliminacji indywidualnych mistrzostw świata (najlepszy wynik: Leszno 1988 – IX miejsce w finale kontynentalnym).
W lidze brytyjskiej reprezentant klubu Ipswich Witches (1988).
Bibliografia
SPEEDWAY HISTORY INFO - HISTORIA ŻUŻLA | Paolo Salvatelli
Paolo Salvatelli | Speedway riders, history and results
Włoscy żużlowcy
Urodzeni w 1962 |
236 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Antemiusz | Antemiusz | Prokopiusz Antemiusz, Procopius Anthemius (ok. 415 – zm. 11 lipca 472 w Rzymie) – cesarz zachodniorzymski od 12 kwietnia 467 do 11 lipca 472 roku n.e. Jego żoną była Eufemia – jedyna córka cesarza Marcjana.
Pochodzenie i rodzina
Antemiusz pochodził z Konstantynopola. Jego dziad od strony matki, również Antemiusz, był prefektem pretorium Wschodu (praefecto praetorio Orientis) w latach 405–414 i konsulem w 405. Jego ojciec Prokopiusz był magister militum i zasłynął jako wódz za panowania cesarza Teodozjusza II. Miał też brata Prokopiusza, a jego żoną została Eufemia, córka wschodniorzymskiego Marcjana z jego pierwszego małżeństwa. Doczekał się z nią pięciorga dzieci:
Alipii, żony Rycymera od 467,
Antemiolusa, (małego Antemiusza, ur. po 453 – zm. 471), który zginął w bitwie w Galii,
Flawiusza Marcjana (ur. przed 469 – zm. 484), męża Leoncji (córki Leona I),
Prokopiusza Antemiusza,
Romulusa.
Kariera
Jako komes w 453/454 po ślubie z Eufremią prowadził działania w Tracji i nad Dunajem w obronie granic imperium. Po wykonaniu tych zadań otrzymał od cesarza Marcjana nominację na konsula w 455 i patrycjusza.
Przez cesarza Leona I został wyznaczony na cesarza zachodniorzymskiego i wysłany z dużą armią i flotą do Rzymu. Oficjalnie wybrano go na cesarza 12 kwietnia 467 w miejscowości Brontotas pod Rzymem. Przez zachodnich Rzymian (m.in. przez Rycymera) nazywany był pogardliwie "Greczynkiem" (Graeculus). Na jego cześć 1 stycznia 468 Sydoniusz Apollinaris wygłosił panegiryk . Nowy cesarz obdarzył Sydoniusza prefekturą Rzymu i tytułem patrycjusza.
W 468 roku wspólnie z cesarzem wschodniorzymskim podjął nieudaną próbę zniszczenia państwa Wandalów w Afryce. Genzeryk podstępem zniszczył większość floty rzymskiej, a Marcellinus, który po zajęciu Sardynii przygotowywał atak na Sycylii został tam zamordowany. Zajęte przez armię wschodniorzymską wybrzeże Libii, zostało odzyskane przez Wandalów, tak jak Sardynia. Ich łupem padła także Sycylia.
W Galii zdrady dopuścił się prefekt pretorium Arwand, który doradzał Wizygotom i Burgundom niezawieranie pokoju z "greckim cesarzem" i podział Galii między siebie. Został on uwięziony i skazany w Rzymie na śmierć. Wyroku nie wykonano i zamieniono na wygnanie. Na miejsce Arwanda na początku 469 Antemiusz mianował prefektem pretorium Galii Magnusa Feliksa, który wywodził się z galijskiej arystokracji i został też obdarzony przez cesarza tytułem patrycjusza. Magnus sprawował urząd prefekta przez rok i kolejnym prefektem w Galii został na krótko Eutropiusz. W 471 zastąpił go na dwa lata Polemiusz. Nominowani przez Antemiusza dowódcy byli ze sobą skoligaceni, a obsadzanie tego stanowiska przez arystokrację galijską świadczyło o staraniach cesarza, by pozyskać lojalność wpływowych rodów w Galii dla Cesarstwa.
Sytuację w Galii po upadku Arwanda w 469 wykorzystał król Wizygotów Euryk, który zajął Caesarodunum Turonum (obecne Tours) i Avaricum (obecne Bourges). Wcześniej pokonał króla Bretonów (rex Brittionum) z Armoryki Riothamusa, który poparł władzę Antemiusza i podjął walkę z Wizygotami. Klęska 12 tysięcy Bretonów nastąpiła pod Vicus Dolensis (obecne Déols). Komes Paweł z pomocą Franków zaatakował Wizygotów na południe od Loary, nie zdołał jednak odzyskać zajętych przez Euryka miast. Powstrzymał jednak napór Wizygotów na północną Galię. W 471 cesarz wysłał armię przeciwko Eurykowi, by odzyskać południową Galię. W bitwie nad Rodanem zginął Antemiolus, syn Antemiusza, a armia rzymska poniosła klęskę.
Upadek
Po tych klęskach Antemiusz utracił znaczenie na rzecz swojego zięcia Rycymera, który postanowił pozbawić go władzy. Do wybuchu otwartego konfliktu doszło, gdy Antemiusz w 470 skazał na śmierć za czary między innymi Romanusa, zaufanego Rycymera na stanowisku magister officiorum. Rycymer wycofał się z wiernym sobie wojskiem do Mediolanu, a Antemiusz pozostał w Rzymie. Mediacja biskupa Epifaniusza odroczyła starcie na pewien czas. Latem 471 Rycymer ruszył na Rzym. Przez kilka miesięcy 471 i 472 zbuntowany wódz oblegał Rzym, w którym bronił się Antemiusz. Cesarzowi próbował pomóc oddział Ostrogotów pod wodzą Widimera i oraz niejaki Bilimer jako rector Galliarum (być może tożsamy z Widimerem), który został jednak pokonany i zabity przez Rycymera. Dzięki pomocy przybyłego z Galii królewicza burgundzkiego Gundobada, który zajmował stanowisko magister militum nadane przez Antemiusza, udało się Rycymerowi zdobyć Rzym. Po wdarciu się do miasta przez szturmujących, cesarz usiłował ukryć się w przebraniu żebraka, został jednak rozpoznany i 11 lipca 472 ścięty przez Gundobada, w istniejącym do dziś kościele pod wezwaniem męczennika Chryzogona (obecnie S. Crisogono in Trastevere).
Niektórzy historycy twierdzą, że wykazywał sympatie propogańskie. Ze względu na przyjazne kontakty z arianinem Filoteusem i przybycie do Rzymu z Egiptu filozofa Messiusza Febusa Sewerusa (Messius Phoebus Severus), który został prefektem miasta, konsulem i patrycjuszem, cesarz popadł w konflikt z papieżem Hilarym. Doprowadził też do odnowienia Amfiteatru Flawiuszy w Rzymie.
Przypisy
Bibliografia
Źródła
Opracowania
Linki zewnętrzne
Cesarze rzymscy
Konsulowie Cesarstwa Rzymskiego
Urodzeni w V wieku
Zmarli w 472 |
4964451 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ardisia%20hanceana | Ardisia hanceana | Ardisia hanceana Mez – gatunek roślin z rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae). Występuje naturalnie w Chinach (w prowincjach Kuangsi, Anhui, Fujian, Guangdong, Hunan, Jiangxi oraz Zhejiang), w Wietnamie oraz Laosie.
Morfologia
Pokrój Zimozielone drzewo lub krzew. Dorastaj do 1–3 m wysokości.
Liście Blaszka liściowa jest skórzasta i ma lancetowaty kształt. Mierzy 9–12 cm długości oraz 2,5–4 cm szerokości, jest całobrzega lub karbowana na brzegu, ma tępą lub klinową nasadę i ostry lub spiczasty wierzchołek. Ogonek liściowy jest nagi i ma 5–10 mm długości.
Kwiaty Zebrane w wiechach przypominających baldachogrona, wyrastających na szczytach pędów. Mają działki kielicha o lancetowatym kształcie i dorastające do 2–3 mm długości. Płatki są owalne i mają białą barwę.
Owoc Pestkowce mierzące 8-10 mm średnicy, o kulistym kształcie.
Biologia i ekologia
Rośnie na terenach bagnistych oraz w lasach. Występuje na wysokości około 1300 m n.p.m.
Zobacz też
Lista gatunków z rodzaju ardizja
Przypisy
Pierwiosnkowate |
238 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Awitus | Awitus | Eparchiusz Awitus, Flavius Eparchius Avitus (ok. 395 – wiosna 457) – dowódca wojsk rzymskich za czasów Petroniusza Maksymusa. Cesarz zachodniorzymski od 9 lipca 455 do 17 października 456.
Życiorys
Awitus był przedstawicielem galorzymskiej arystokracji. Pochodził z Augustonemetum (obecnie Clermont-Ferrand). Około 420 jako młody człowiek został wysłany do Konstancjusza, pełniącego wtedy funkcję komesa, aby prosić o ulgi podatkowe dla swego kraju, co udało się uzyskać. Prawdopodobnie w 425–426 uzyskał uwolnienie swego krewnego Teodora, którego przetrzymywali Wizygoci. Wtedy to na dworze króla Teoderyka I nawiązał przyjazne kontakty i miał wpływ na wykształcenie młodego Teoderyka II, którego uczył łacińskiej poezji. Następnie jako dowódca wojskowy służył pod Aecjuszem. Toczył walki z Jutungami około 430–431, Burgundami w 436 i w 437 z Hunami, których i bandę maruderów rozbił w bitwie koło Augustonemetum. W 437 uwolnił Narbo (obecnie Narbona) od oblężenia Teoderyka I.
W 439 na krótko został prefektem pretorium w Galii. Od 440 wycofał się na kilkanaście lat z życia politycznego do swej posiadłości. Powrócił do działalności państwowej, gdy w 451 w czasie najazdu Hunów Attyli wyjednał pomoc Wizygotów, których wsparcie miało istotne znaczenie dla zwycięstwa w bitwie na polach Katalaunijskich.
Jego córka o imieniu Papianilla wyszła około 450 za mąż za Gajusza Sydoniusza Apollinarisa, którego wiersze i panegiryki są ważnym źródłem o życiu i czasach Awitusa. Oprócz córki miał jeszcze dwóch synów Agrykolę i Ekdycjusza.
Cesarz Petroniusz Maksymus mianował go wiosną lub latem 455 dowódcą obu rodzajów wojsk zachodniorzymskich w Galii (magister utriusque militiae). Jego zadaniem było przeciwstawienie się zagrażającym Galii Alamanom, Frankom i Sasom. Po uspokojeniu sytuacji w Galii został wysłany na dwór króla Wizygotów do Tuluzy z prośbą o pomoc wobec grożącego najazdu Wandalów. W trakcie tej misji, po miesiącu od złupienia Rzymu przez Wandalów i zamordowaniu Maksymusa, został obwołany cesarzem najpierw w Tuluzie przez Teoderyka II. 9 lipca zwołał dostojników z Galii na zjazd do Ugernum (lub Viernum) (obecnie Beaucaire) nad Rodanem niedaleko Arelate (obecnie Arles), gdzie oficjalnie został okrzyknięty przez wojsko cesarzem. Senat w Rzymie zatwierdził ten wybór.
We wrześniu przybył do Rzymu wraz z grupą wspierających go dostojników galorzymskich. Towarzyszyli mu między innymi Messianus, Konsencjusz z Narbo i Sydoniusz Apollinaris. Z Rzymu wyruszył do Pannonii, gdzie przywrócił panowanie rzymskie. Wysłał posłów do Konstantynopola do cesarza Marcjana z żądaniem uznania jego wyboru oraz prośbą pomocy w walce z Wandalami. Jednakże ani jednego, ani drugiego nie uzyskał. Wysłał do Genzeryka do Kartaginy poselstwo z żądaniem przestrzegania pokoju z 442.
1 stycznia 456 objął w Rzymie konsulat, co zostało uczczone przez zięcia Sydoniusza utworem panegirycznym wygłoszonym osobiście przez autora w Rzymie. Wobec groźby nowego najazdu Genzeryka na Sycylię, Korsykę oraz południową Italię (w tym czasie Wandalowie zniszczyli Kapuę) wysłał komesa Rycymera, który wiosną dwukrotnie pokonał napastników, najpierw pod Agrigentum (obecnie Agrygent) na Sycylii, a potem u wybrzeży Korsyki. Być może dzięki tym sukcesom Awitus awansował Rycymera na stanowisko magister militum.
Za jego panowania sojuszniczy (foederati) Wizygoci wyruszyli w ramach porozumienia do Hiszpanii, gdzie walczyli ze Swebami, których pokonali w 5 października 456 w bitwie pod Asturyką (obecnie Astorga) i pośrednio przywrócili pod zwierzchnictwo rzymskie wschodnią i środkową Hiszpanię.
Z powodu braku dostaw zboża z Afryki w Rzymie zapanował głód, co wzbudziło niepokoje i pogłębiło niechęć do Awitusa w Italii. Kolejnym czynnikiem, który spowodował rozruchy, miało być przetopienie spiżowych posągów, ocalałych po złupieniu Rzymu przez Wandalów, na opłacenie wizygockiej armii. Ze względu na braki żywnościowe Awitus odesłał oddziały Wizygotów do Galii i sam opuścił Rzym latem 456 w obawie o życie. Przebywając w Galii dowiedział się, że pod Rawenną 17 września zabito wiernego mu patrycjusza Remistusa. Z tego powodu postanowił wyruszyć do Italii, by rozprawić się z przeciwnikami. Został jednak obalony w wyniku przegranej bitwy z siłami zbuntowanego Rycymera i komesa domestyków (comes domesticorum), czyli dowódcy cesarskich oddziałów przybocznych, Majoriana pod Placencją 17 października 456. Zwycięzcy oszczędzili go, ale zmusili do abdykacji i uczynili go biskupem Placencji, którym pozostał do swej śmierci w 457 roku. Pochowano go w Brivas (obecnie Brioude).
Na wieść o śmierci Awitusa, która być może nastąpiła w drodze do Galii, barbarzyńskie plemiona zaczęły opanowywać kolejne posiadłości rzymskie w Galii. Wizygoci uderzyli na dolinę Rodanu, która otwierała im drogę do Morza Śródziemnego, Burgundowie w kierunku środkowego Rodanu, a Frankowie zaatakowali Trewir.
Następcą Awitusa na tronie cesarskim został Majorian, który oficjalnie przyjął stanowisko z rąk senatu dopiero 28 grudnia 457.
Przypisy
Bibliografia
Źródła
Opracowania
Linki zewnętrzne
Cesarze rzymscy
Konsulowie Cesarstwa Rzymskiego
Wodzowie rzymscy
Rzymscy namiestnicy Galii
Urodzeni w IV wieku
Zmarli w 457 |
4964452 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Leszek%20Jankiewicz | Leszek Jankiewicz | Leszek Stanisław Jankiewicz (ur. 5 maja 1925 w Piotrkowie Trybunalskim) – profesor i specjalista w dziedzinie fizjologii roślin ogrodniczych.
Życiorys
Szkołę podstawową i pierwsze dwa lata Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego ukończył w Piotrkowie, gdzie zastała go wojna. Zakres III i IV klasy gimnazjum oraz liceum ukończył na tajnych kompletach i w 1943 r. zdał maturę. W tym samym roku został wcielony przymusowo do Pomocniczej Służby Przeciwlotniczej, tzw. Luftszucu (Luftschutzhielfdienst), następnie pracował w Nadleśnictwie Meszcze koło Piotrkowa, gdzie brał też udział w tajnym nauczaniu okolicznej młodzieży z zakresu gimnazjum. Był członkiem Armii Krajowej. W marcu 1945 r. zapisał się na Wydział Rolny Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie studiował 3 lata. Na czwarty rok przeniósł się na Uniwersytet Poznański, i w 1949 r. obronił pracę magisterską „Wpływ hormonów roślinnych na ukorzenianie sadzonek zielnych drzew i krzewów”.
Jeszcze jako student zaczął pracować w Arboretum Kórnickim na stanowisku asystenta. W 1950 r. przeniósł się do Katedry Fizjologii Roślin Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie pracował dwa lata jako starszy asystent. W 1952 r. na propozycję prof. Szczepana Pieniążka, podjął pracę w Katedrze Sadownictwa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i Skierniewicach. Tam uzyskał w 1957 r. stopień doktora na podstawie rozprawy „Wpływ auksyn na formowanie kąta rozwidleń u jabłoni”, której promotorem był prof. Pieniążek. W latach 1957–1958 przebywał na rocznym stażu podoktorskim (stypendium Rockefellera) w Uniwersytecie Cornella w Ithaca (USA). W latach 1960–1962 pracował w Zakładzie Fizjologii Roślin w Krakowie, w Pracowni Fizjologii Drzew Owocowych zlokalizowanej w Skierniewicach, a w latach 1962–1974 był kierownikiem Zakładu Fizjologii Roślin Sadowniczych w Instytucie Sadownictwa w Skierniewicach. Stopień docenta uzyskał w 1964, profesora nadzwyczajnego w 1969, a prof. zwyczajnego w 1980 r. W 1975 r. przeniósł się do Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach, gdzie zorganizował Zakład Biologii i do 1981 r. był jego kierownikiem. W latach 1981–1985 oraz 1999–2002 wykładał na Uniwersytecie Autonomicznym (Rolniczym) w Chapingo w Meksyku.
W 1993 r. przeszedł na emeryturę, ale jest nadal czynny w nauce (2021 r.). W latach 1966–2012 był członkiem komitetów naukowych PAN oraz rad naukowych instytutów badawczych. Wypromował 5. doktorów nauk rolniczych. Opublikował ok. 150 prac naukowych. Społeczna działalność Jankiewicza koncentrowała się na pracy z młodzieżą w Polsce i w Meksyku oraz prowadzeniu obozów na wzór przedwojennego harcerstwa. Publikuje także prace dotyczące historii Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej.
Kariera naukowa
W swoich badaniach Leszek Jankiewicz zajmował się fizjologią roślin sadowniczych i warzywnych ze szczególnym ukierunkowaniem na aspekty praktyczne. Opracował m.in. model korelacji wzrostowych u jabłoni, a przy udziale i pod kierownictwem prof. Szczepana Pieniążka – system formowania korony luźno-piętrowej u jabłoni, który został wdrożony do polskich szkółek. Efektem prac zespołu kierowanego przez Jankiewicza było: wyjaśnienie roli kofaktorów auksyn w ukorzenianiu sadzonek roślin drzewiastych oraz opracowanie patentu na środek do ukorzeniania sadzonek „Ukorzeniacz B2”, poznanie korelacji wzrostowych oraz wpływu grawitacji na korelacje u jabłoni, sosny i topoli, wyjaśnienie roli cytokinin w korelacjach wzrostowych i stymulacji aktywności kambium oraz w formowaniu się drewna u jabłoni, wykazanie możliwości stymulowania rozgałęziania się jednorocznych okulantów przy pomocy regulatorów wzrostu, opracowanie metody przyspieszenia jesiennego zrzucania liści w szkółkach drzew owocowych i roślin ozdobnych, wyjaśnienie transportu składników pokarmowych do galasów na liściach dębu (z zastosowaniem izotopów promieniotwórczych), a także scharakteryzowanie zmian anatomicznych w liściach dębu wywołanych przez owady galasotwórcze. Opisał również biologię meksykańskiej rośliny – miechunki pomidorowej i określił możliwości jej wprowadzenia do uprawy w Polsce; sprawdził sposoby użytkowania i zdrowotność w polskich warunkach.
Leszek Jankiewicz był redaktorem oraz autorem 8 rozdziałów w książce „Fizjologia roślin sadowniczych”. Był także redaktorem i autorem lub współautorem 9 rozdziałów w książce „Regulatory wzrostu i rozwoju roślin”, a także współredaktorem i autorem lub współautorem 6 rozdziałów w książce „Fizjologia roślin sadowniczych strefy umiarkowanej”. Pod jego redakcją została również napisana książka „Reguladores del crecimiento, desarrollo y resistencia en plantas” (Regulatory wzrostu i rozwoju oraz odporności roślin), w której jest autorem lub współautorem 14 rozdziałów. Ponadto Jankiewicz uczestniczył w pracach nad wyhodowaniem nowej odmiany miechunki pomidorowej „Amaryla”, oraz nad udomowieniem roślin rodzimych w Meksyku: cupapé i jadalny głóg meksykański (tejocote). Brał udział także w zaprojektowaniu i w nadzorowaniu budowy fitotronu w Instytucie Sadownictwa.
Odznaczenia i nagrody
Nagrody PAN (1960, 1963),
Srebrny Krzyż Zasługi (1969),
Honorowa Odznaka Województwa Łódzkiego (1973),
Order Uśmiechu (1975),
Zasłużony Pracownik Rolnictwa (1977),
Złoty Krzyż Zasługi (1978),
Brązowy medal Uniwersytetu Rolniczego w Brnie (Vysoka Škola Zemĕdĕlska v Brnĕ) (1979, 1989),
Godność Członka Honorowego Polskiego Towarzystwa Botanicznego (2007),
Najwyższa nagroda Dyrektora Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa „Kryształowe Jabłko” (2006),
Nazwanie jednej z 3 dużych szklarni w uniwersytecie w Chapingo (Meksyk) imieniem prof. L.S. Jankiewicza (2019).
Przypisy
Urodzeni w 1925
Polscy sadownicy |
187744 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ale%20Kino%21%20%28festiwal%29 | Ale Kino! (festiwal) | Międzynarodowy Festiwal Filmów Młodego Widza Ale Kino! – festiwal filmowy, odbywający się co roku w Poznaniu, mający na celu promocję dobrego kina dla młodych widzów.
Organizatorem Festiwalu jest Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu, a jego dyrektorem Jerzy Moszkowicz. W roku 2010 Festiwal ruszył w Polskę; do małych miejscowości, gdzie dzieci na co dzień nie mają szans na spotkanie z dobrym kinem.
Historia
Początek Festiwalu przypada na lata 60. XX wieku. W latach 1963–1966 w Poznaniu odbywał się Przegląd Filmów Animowanych i Dziecięcych. W roku 1969 miał miejsce I Ogólnopolski Festiwal Filmów dla Dzieci i Młodzieży. Kolejne edycje odbywały się co dwa, a później co cztery lata, najczęściej w okresie ferii zimowych. W latach 80. XX wieku obszernie relacjonowany był przez Telewizję Polską, a udział w nim brały również polskie i zagraniczne seriale telewizyjne. Utworem przewodnim festiwalu była piosenka Czekamy na filmy w wykonaniu poznańskiego zespołu dziecięcego Łejery.
Prestiżową imprezą międzynarodową stał się w roku 1994. W roku 1995 został objęty patronatem International Centre of Films for Children and Young People. Do 2005 roku odbywał się wtedy w czerwcu, a w 2006 roku termin imprezy został przeniesiony na grudzień.
Festiwal otrzymał następujące nagrody:
2008: Nagroda Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w kategorii „Edukacja młodego widza”,
2011: Europejska Nagroda Obywatelska, przyznawana przez Parlament Europejski,
2012: Nagroda Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w kategorii „Międzynarodowe wydarzenie filmowe”.
Od 2015 roku Festiwalowi towarzyszą AleKiniaki – postacie stworzone przez Jana Kallwejta.
Nagrody
Nagrodą Festiwalu są „Złote Koziołki”. Filmy konkurują między sobą podzielone na cztery kategorie – filmy animowane dla dzieci, filmy animowane dla młodzieży, filmy aktorskie dla dzieci i filmy aktorskie dla młodzieży. Przyznawane są również „Platynowe Koziołki”, stanowiące nagrodę organizatorów Festiwalu dla osób szczególnie zasłużonych dla filmu dla młodego widza. Oprócz nagród „dorosłego” jury, swoją nagrodę „Marcinka” przyznaje jury dziecięce oraz nagrodę „Marcina” – jury młodych.
Laureaci Złotych Koziołków dla filmów pełnometrażowych aktorskich
Edycje
26 MFFMW Ale Kino!
Termin: 12–20 grudnia 2008
Strona oficjalna z wynikami:
27 MFFMW Ale Kino!
Termin: 6–13 grudnia 2009
Strona oficjalna z wynikami:
34 MFFMW Ale Kino!
Termin: 27 listopada–4 grudnia 2016
Strona oficjalna z wynikami: Ale Kino! 2016
Zobacz też
Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu
Biennale Sztuki dla Dziecka
Przypisy
Linki zewnętrzne
Ale Kino! – Strona oficjalna Festiwalu
na stronie Europejskiego Związku Filmów dla Dzieci i Młodzieży
na stronie Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu
Ale Kino! na Internet Movie Database
Festiwale filmowe w Polsce
Festiwale dziecięce
Młodzież
Festiwale w Poznaniu
Laureaci Europejskiej Nagrody Obywatelskiej |
4964456 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Visi%20Media%20Asia | Visi Media Asia | PT Visi Media Asia Tbk (znane jako Visi Media Asia) – indonezyjskie przedsiębiorstwo mediowe założone w 2004 roku. Stanowi część Bakrie Group.
Jego portfolio obejmuje portal informacyjny Viva.co.id (dawniej Vivanews.com), znajdujący się wśród najpopularniejszych serwisów internetowych w kraju, oraz stacje telewizyjne tvOne i ANTV (dawniej ANTeve).
Od 2011 roku przedsiębiorstwo jest notowane na Indonezyjskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.
Zobacz też
:Kategoria:Visi Media Asia
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona przedsiębiorstwa
Indonezyjskie przedsiębiorstwa mediowe
Przedsiębiorstwa w Dżakarcie |
240 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Atopowe%20zapalenie%20sk%C3%B3ry | Atopowe zapalenie skóry | W dermatologii i alergologii atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekłe, nawracające zapalenie skóry (dermatoza), przebiegające z okresami zaostrzeń i remisji. Choroba objawia się uporczywym świądem i liszajowaceniem skóry. Jest często i powszechnie występującą schorzeniem, która najczęściej pojawia się w dzieciństwie, ale chorują także ludzie dorośli.
Poprzednio atopowe zapalenie skóry nazwane było wypryskiem atopowym, świerzbiączką Besniera (łac. Prurigo Besnier) , wypryskiem alergicznym lub alergicznym zapaleniem skóry.
Objawy choroby występują okresowo i nie jest ona uważana za uleczalną, ale można ją leczyć i kontrolować jej przebieg.
AZS jest chorobą zaliczaną do atopowych chorób skóry, wywołana genetycznie uwarunkowaną nieprawidłową reakcją immunologiczną na małe dawki antygenów.
Niektórzy zaliczają atopowe zapalenie skóry do chorób psychosomatycznych.
Epidemiologia
Schorzenie dotyka od 0,25 do 20% populacji.
Choroba najczęściej pojawia się w dzieciństwie, ale chorują także dorośli.
Chociaż u większości dzieci choroba ustępuje, to u części trwa dalej także w wieku dorosłym. Około ¼ przypadków atopowego zapalenia skóry rozpoczyna się osób w wieku dorosłym.
Etiopatologia
Atopowe zapalenie skóry ma złożoną, wieloczynnikową etiopatologię, na którą tworzą się składniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe, a
miejscem w którym zachodzą zmiany chorobowe jest naskórek. AZS jest chorobą zaliczaną do atopowych chorób skóry.
Czynnik genetyczny polega na nieprawidłowej reakcji immunologicznej (nadmierna reaktywność komórek Langerhansa, związana z nieprawidłową odpowiedzią odpornościową na małe dawki antygenów, w wyniku której dochodzi do nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE skierowanych głównie przeciwko tym alergenom). Przeciwciała IgE wykazują zdolność do wiązania swoistych alergenów, które są następnie modyfikowane i prezentowane limfocytom T pomocniczym. Prowadzi to do proliferacji tych komórek i wytworzenia się przewagi komórek pomocniczych Th2, które wydzielają cytokiny prozapalne, między innymi interleukiny 4, 5 oraz 10, które pogarszają stan kliniczny skóry.
Ważne znaczenie w etiopatogenezie ma uszkodzenie bariery ochronnej naskórka (zbudowaną głównie z lipidów, tzw. płaszcz lipidowy). Skóra chorego pod wpływem alergenów – substancji drażniących (mydło, rozpuszczalniki), alergenów wziewnych/kontaktowych (roztocze, sierść) lub pewnych pokarmów (jajka, mleko, białko pszenicy, czekolada, truskawki) i innych szkodliwych substancji pochodzenia zewnętrznego ulega uszkodzeniu i szeregu zmian chorobowych.
Czynniki genetyczne
Znaczącą rolę w rozwoju atopii odgrywają skłonności genetyczne. Jednak sposób dziedziczenia i rodzaj haplotypu biorącego udział w patogenezie schorzenia nie zostały dotychczas dookreślone. Ryzyko wystąpienia AZS u bliźniąt jednojajowych wynosi 70%, a u dwujajowych między 20 a 30%. Atopowe zapalenie skóry stwierdzone u obojga rodziców daje 70% szans na ponowienie choroby u dzieci, natomiast diagnoza AZS u matki lub ojca podnosi ryzyko zachorowania u potomków do 30%. Ryzyko wystąpienia choroby u dzieci, których żaden z rodziców nie jest dotknięty chorobą atopową waha się w granicach od 5 do 15%.
Objawy i przebieg
W obrazie klinicznym atopowego zapalenia skóry (AZS) wyróżnia się trzy fazy choroby:
niemowlęcą (do 2. r. ż.) – ze zmianami wysiękowymi i strupami zlokalizowanymi na twarzy, owłosionej skórze głowy, kończynach i tułowiu;
dziecięcą (od 3 do 11 r. ż.) – ze zmianami zlokalizowanymi na zgięciach łokciowych i podkolanowych, karku oraz nadgarstkach. Możliwe jest wystąpienie zmian typu łupież białawy oraz złuszczającego zapalenia czerwieni wargowej z pęknięciami w kącikach ust;
młodzieżową/osób dorosłych (od 12 do 23 r. ż.; niekiedy dłużej) – o lokalizacji podobnej, jak w zmianach dziecięcych, z dodatkowym – częstym – wystąpieniem zmian skórnych na powierzchni grzbietowej rąk. Może dojść też do pobrużdżenia i pogrubienia skóry.
Nie każdy pacjent musi przechodzić przez wszystkie fazy choroby. AZS może wystąpić we wczesnym dzieciństwie lub w późniejszym okresie rozwoju, ale zazwyczaj początek rozwoju AZS przypada zwykle między 3 a 6 miesiącem życia. U ok. 40% dzieci choroba ustępuje z wiekiem. U pozostałych chorych zdarzają się nawroty w wieku dorosłym. Ze względu na historię naturalną schorzenia może ono trwać wiele lat bądź nawet całe życie.
Cechą wspólną dla wszystkich faz występowania choroby jest uporczywy świąd.
Pozostałymi głównymi objawami atopowego zapalenia skóry są: zaczerwienienie i suchość skóry, jej łuszczenie się i skłonność do nawrotowych zakażeń bakteryjnych. W 100% przypadków AZS jest sprzężone z lichenizacją (pogrubieniem) naskórka. Zmiany najczęściej lokalizują się na zgięciach łokciowych i kolanowych, na twarzy i szyi, ale mogą obejmować całe ciało (patrz: erytrodermia). Objawem charakterystycznym dla AZS jest również objaw Dennie-Morgana.
W przebiegu schorzenia występują również objawy, które nie są charakterystyczne dla żadnej z faz, są to np. przebarwienia bądź odbarwienia pozapalne skóry, które ulegają repigmentacji po około 6 miesiącach. Choroba ma przebieg wieloletni z okresami, kiedy objawy są mniej lub bardziej nasilone.
W przebiegu choroby ma znaczenie stres emocjonalny, który sam nie jest bezpośrednią przyczyną objawów, ale poprzez wpływ układu nerwowego może stać się czynnikiem wyzwalającym objawy u osoby chorej.
U osoby chorej na atopowe zapalenie skóry często mogą współwystępować również inne schorzenia atopowe: astma oskrzelowa, alergiczny nieżyt nosa/alergiczne zapalenie spojówek i alergia pokarmowa. Występowanie po sobie lub razem u tej samej osoby schorzeń atopowych (pierwszym zwykle jest AZS) określa się jako marsz alergiczny.
Rozpoznanie
Opracowano kryteria rozpoznawcze AZS (kryteria Hannifina-Rajki).
Kryteria większe
Kryteria mniejsze
Do rozpoznania AZS wystarczające jest spełnienie 3 spośród 4 głównych kryteriów; mniejsze kryteria mają znaczenie uzupełniające.
Bardzo pomocne są tzw. kryteria Williama, które pozwalają na rozpoznanie schorzenia z 85% czułością i 95% swoistością. Kryterium podstawowym, które musi być bezwzględnie spełnione, jest obecność swędzących zmian skórnych w chwili badania i w poprzedzających 12 miesiącach. Z kryteriów dodatkowych muszą być spełnione trzy.
Kryteria dodatkowe według Williama:
widoczny wyprysk
po stronie zginaczy (pacjent powyżej 4 r.ż.)
na twarzy (pacjent poniżej 4 r.ż.)
w wywiadzie wyprysk
po stronie zginaczy (pacjent powyżej 4 r.ż.)
na policzkach (pacjent poniżej 4 r.ż.)
wczesny początek zmian (do 4 r.ż)
uogólniona suchość skóry w ciągu ostatniego roku
współistnienie innych chorób atopowych
astma, katar sienny (pacjent powyżej 4 r.ż.)
lub dodatni wywiad atopowy u krewnych I stopnia (pacjent poniżej 4 r.ż)
Różnicowanie
Atopowe zapalenie skóry bywa mylone z łuszczycą. Inne jednostki chorobowe wymagające różnicowania z AZS to świerzbiączka objawowa (prurigo symptomatica) i świerzbiączka letnia (prurigo aestivalis).
Leczenie
Objawy choroby występują okresowo i nie jest ona uważana za uleczalną, ale można ją leczyć i kontrolować jej przebieg. W zależności od stopnia zaawansowania, terapia polega głównie na leczeniu objawowym, charakterystycznej suchości skóry, miejscowym stosowaniu leków przeciwzapalnych na skórę oraz leków o działaniu ogólnoustrojowym.
Leczenie przyczynowe
Jeśli można stwierdzić czynniki uczulające, leczenie polega na eliminacji ich z otoczenia lub pokarmów chorego. Można też podejmować próby odczulania.
Leczenie objawowe
Leki biologiczne
Od września 2017 r. został zatwierdzony w Unii Europejskiej do leczenia atopowego zapalenia skóry lek biologiczny (przeciwciało monoklonalne) dupilumab.
Kolejnym lekiem biologicznym dostępnym w Unii Europejskiej od czerwca 2021 r. jest tralokinumab (nazwa handlowa: Adtralza, producent LEO Pharma)
.
Inne
środki przeciwhistaminowe
kortykosteroidy ogólnie w okresie zaostrzeń i miejscowo w postaci maści, z unikaniem zaróbki lanolinowej (chorzy często są na nią wrażliwi)
krysaborol – inhibitor fosfodiesterazy 4 (PDE-4), u dorosłych i dzieci 2-17 lat z uszkodzoną powierzchnią skóry w mniej niż 40%. Został zatwierdzony do stosowania w Unii Europejskiej przez Europejską Agencję Leków (EMA) w lutym 2020 roku
leki immunosupresyjne (np. cyklosporyna A – ogólnie, takrolimus – miejscowo, pimekrolimus – miejscowo)
fotochemioterapia (PUVA), fototerapia – naświetlania UVA i UVB
pielęgnacja i natłuszczanie skóry
stwierdzono korzystne działanie kąpieli z dodatkiem wybielaczy dla zmniejszenia stopnia ciężkości i objawów atopowego zapalenia skóry
specjalistyczna odzież lecznicza
metoda mokrych opatrunków
Ze względu na przewlekły i nawrotowy charakter choroby, celem terapii jest utrzymanie jak najdłuższych okresów remisji oraz dobrego stanu ogólnego chorego.
Prewencja
W związku z tym, że chorzy na AZS – w porównaniu z populacją zdrową – są znacznie bardziej podatni na działanie różnych czynników drażniących, zaleca się im:
unikanie ubrań wełnianych i szorstkich na rzecz luźnych, przepuszczających powietrze i bawełnianych
pranie odzieży (także przed pierwszym użyciem w celu pozbawienia ich środków usztywniających) w odpowiednich środkach i obfite płukanie tkaniny
rezygnację z mydła, a korzystanie ze specjalnych preparatów do skóry atopowej
mycie ciała wodą o odpowiedniej (średniej) temperaturze
wprowadzenie delikatnego osuszania skóry ręcznikiem papierowym w miejsce tarcia ręcznikiem po ciele
dbanie o odpowiednią temperaturę i wilgotność w zamieszkałych pomieszczeniach
usunięcie dywanów, firan i tapicerowanych mebli z mieszkania, gromadzących kurz
nieposiadanie zwierząt w domu ze względu na ryzyko kontaktu z alergizującą sierścią
unikanie sytuacji stresogennych mogących nasilać symptomy
niezwłoczne leczenie infekcji grzybicznych i bakteryjnych, które mogą zaostrzać objawy AZS
wyeliminowanie wzmacniaczy smaku i konserwantów z pożywienia
Zobacz też
ektoina
delgocytynib
Przypisy
Bibliografia
Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową PZWL 2005, .
A. Brucka-Stempowska, D. Kubik, A. Lesiak, Atopowe zapalenie skóry – diagnostyka różnicowa zmian chorobowych. I Katedra i Klinika Dermatologii i Wenerologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Praca finansowana z funduszy prac statutowych UM w Łodzi nr 503-11-52-1.
Elżbieta Waszczykowska, Atopowe zapalenie skóry – postępowanie lecznicze. Przegląd Alergologiczny 2004, nr 1, s. 24–29.
Linki zewnętrzne
Monika Świerczyńska-Krępa: Atopowe zapalenie skóry. mp.pl [dostęp 2015-01-09]
Alergologia
Choroby skóry
Immunologia |
4964466 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbigniew%20Stanis%C5%82aw%20Karwacki | Zbigniew Stanisław Karwacki | Zbigniew Stanisław Karwacki (ur. 1955, zm. 11 listopada 2020) – polski lekarz anestezjolog, prof. nadzw. dr hab.
Życiorys
Obronił pracę doktorską, 23 lutego 2004 habilitował się na podstawie pracy zatytułowanej Wpływ sevofluranu i propofolu na reakcję astro- i mikrogleju w doświadczalnym krwiaku śródmózgowym u szczura. Został zatrudniony na stanowisku profesora uczelni w Katedrze Anestezjologii i Intensywnej Terapii na Wydziale Lekarskim Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Był profesorem nadzwyczajnym Katedry Anestezjologii i Intensywnej Terapii Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Stomatologicznym Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Zmarł 11 listopada 2020.
Przypisy
Polscy anestezjolodzy
Wykładowcy Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego
Urodzeni w 1955
Zmarli w 2020 |
241 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Atopia | Atopia | Atopia () – grupa dziedzicznych chorób alergicznych. Zaburzenia te charakteryzują się natychmiastowym mechanizmem. Wynikają z nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej na małe dawki antygenów, w wyniku której dochodzi do nadmiernego wytwarzania immunoglobulin E (IgE) skierowanych głównie przeciwko tym alergenom. Powstaje w ten sposób reakcja zapalna.
Cecha ta może ujawnić się pod postacią tzw. chorób atopowych:
astmy oskrzelowej,
atopowego zapalenia skóry (AZS),
sezonowego lub przewlekłego kataru siennego,
pokrzywki,
alergicznego zapalenia spojówek,
niektórych nietolerancji pokarmowych.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Alergologia
Immunologia |
4964468 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam%20Ska%C5%82kowski%20%28oficer%29 | Adam Skałkowski (oficer) | Adam Roman Skałkowski herbu Nałęcz (ur. 20 czerwca 1892 w Jarosławiu, zm. ?) – podpułkownik administracji Wojska Polskiego.
Życiorys
Urodził się 20 czerwca 1892 w Jarosławiu, w rodzinie Władysława Nałęcz i Magdaleny z Wybranowskich.
W czasie I wojny światowej walczył w szeregach cesarskiej i królewskiej Armii. Jego oddziałem macierzystym był Pułk Artylerii Fortecznej Nr 7. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 listopada 1917 w korpusie oficerów rezerwy artylerii fortecznej.
12 kwietnia 1927 został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 i 52. lokatą w korpusie oficerów artylerii. W czerwcu tego roku został przeniesiony do 15 Pułku Artylerii Polowej w Bydgoszczy na stanowisko dowódcy II dywizjonu. W lipcu 1929 został przeniesiony do kadry oficerów artylerii z równoczesnym przeniesieniem służbowym do Dowództwa 2 Grupy Artylerii w Lublinie. Z dniem 1 października 1930 został przydzielony do Gabinetu Ministra Spraw Wojskowych. Z dniem 1 listopada 1934 został przesunięty ze stanowiska szefa wydziału I na stanowisko zastępcy szefa gabinetu. Na tym stanowisku pełnił służbę przez kolejnych pięć lat. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 2. lokatą w korpusie oficerów administracji, grupa administracyjna.
Był mężem Marii Schaetzel de Merzhausen, z którą miał córkę Teresę (zm. 1995) i syna Mariana.
Ordery i odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1933)
Krzyż Walecznych
Złoty Krzyż Zasługi
Medal Niepodległości (16 marca 1937)
Krzyż Oficerski Orderu Korony Rumunii (Rumunia, 1937)
Krzyż Oficerski Orderu Krzyża Orła (Estonia, 1937)
Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 1932)
Krzyż Kawalerski Królewskiego Orderu Miecza I klasy (Szwecja, 1934)
Medal Pamiątkowy 1918–1928 (Łotwa, 1933)
Srebrny Medal Waleczności 1. klasy (Austro-Węgry)
Przypisy
Bibliografia
Ludzie urodzeni w Jarosławiu (Polska)
Majorowie artylerii II Rzeczypospolitej
Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
Odznaczeni Medalem Niepodległości
Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
Oficerowie 15 Wielkopolskiego Pułku Artylerii Lekkiej
Podpułkownicy administracji II Rzeczypospolitej
Polacy – oficerowie armii austro-węgierskiej
Polacy – żołnierze Cesarskiej i Królewskiej Armii w I wojnie światowej
Polacy odznaczeni Legią Honorową
Polacy odznaczeni Medalem 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
Polacy odznaczeni Medalem Waleczności
Polacy odznaczeni Orderem Korony Rumunii
Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Orła
Polacy odznaczeni Orderem Miecza
Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
Urodzeni w 1892
Zmarli w XX wieku |
242 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Alicja%20Janosz | Alicja Janosz | Alicja Grażyna Janosz-Niebielecka, znana również jako Alex (ur. 4 czerwca 1985 w Pszczynie) – polska piosenkarka, laureatka pierwszej polskiej edycji programu Idol (2002).
Młodość
Była uczennicą Liceum Ogólnokształcącego w Gilowicach. Jest absolwentką Wyższej Szkoły Promocji w Warszawie.
Kariera muzyczna
Występuje na scenie od ósmego roku życia. Karierę muzyczną zaczęła w 1999 występem w musicalu Piotruś Pan. Jesienią 2000 zwyciężyła w odcinku programu Szansa na sukces z piosenkami Kayah, po czym wystąpiła w programie estradowym Bal Noworoczny Dwójki.
W 2002 wygrała pierwszą, polską edycję programu Idol. W nagrodę otrzymała propozycję podpisania kontraktu z wytwórnią Sony BMG Music Entertainment Poland, która wydała jej debiutancki album studyjny pt. Ala Janosz. Płytę promowała singlami „Zmień siebie” i „Zbudziłam się”, które stały się przebojami. Nagrała także piosenkę „Przyjaciel dobra rzecz” promującą film fabularny Księga dżungli 2, do której zrealizowała teledysk. W 2003, wykonawszy piosenkę „I Don’t Know How to Love Him” z musicalu Jesus Christ Superstar, zajęła 8. miejsce w programie World Idol. W 2004 z piosenką „I’m Still Alive” startowała w Krajowych Eliminacjach do Konkursu Piosenki Eurowizji 2004. Zajęła czwarte miejsce. Wystąpiła gościnnie na płycie Piotra Banacha pt. Wu-Wei, wydanej w 2005. Przez kilka miesięcy prowadziła listę przebojów w stacji muzycznej 4fun.tv. W 2007 wystąpiła na festiwalu bluesowym Międzyzdroje Non Stop.
4 czerwca 2009 poinformowała o zakończeniu współpracy z wytwórnią Sony BMG. W 2010 wydała album studyjny z zespołem HooDoo Band, z którym współpracuje od 2006. Album otrzymał status złotej płyty. 26 października 2011 wzięła udział w nagraniu pocztówki wideo z urodzinowymi życzeniami dla Natalii Kukulskiej. 3 grudnia wydała drugi solowy album pt. Vintage. Mimo że jest to drugi solowy album wokalistki, wokalistka podkreśla, że jest pierwszy w pełni autorski. Płytę promowała singlami: „Jest jak jest”, „I Woke Up So Happy”, „Nie tak” i „Zawsze za mało”, który dedykowała mężowi, Bartoszowi Niebieleckiemu.
22 kwietnia 2016 nakładem wytwórni płytowej MOmusic wydała trzeci solowy album pt. Retronowa. Płytę promowała piosenką „Gdy przychodzi noc”.
Życie prywatne
Od 31 lipca 2010 jest żoną Bartosza Niebieleckiego, perkusisty zespołu HooDoo Band. Mają syna, Tymona (ur. 16 września 2014).
Dyskografia
Albumy studyjne
Single
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona internetowa
Absolwenci warszawskich uczelni
Ludzie urodzeni w Pszczynie
Polskie wokalistki bluesowe
Polskie wokalistki popowe
Polskie wokalistki reggae
Uczestnicy polskiej edycji Idola
Uczestnicy Szansy na sukces
Urodzeni w 1985 |
4964477 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mistrzostwa%20%C5%9Awiata%20w%20Pi%C5%82ce%20No%C5%BCnej%202022%20%28eliminacje%20strefy%20UEFA%29/Grupa%20F | Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022 (eliminacje strefy UEFA)/Grupa F | Grupa F kwalifikacji do Mistrzostw Świata FIFA 2022 w strefie UEFA była jedną z dziesięciu grup UEFA w turnieju kwalifikacyjnym do Mistrzostw Świata, które zdecydowały, które drużyny zakwalifikowały się do turnieju finałowego Mistrzostw Świata FIFA 2022 w Katarze.
Grupa F składała się z sześciu drużyn: Danii, Austrii, Szkocji, Izraela, Wysp Owczych i Mołdawii. Zespoły grały przeciwko sobie u siebie i na wyjeździe w formacie każdy z każdym.
Zwycięzca grupy (Dania) zakwalifikował się bezpośrednio na Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022, a wicemistrz (Szkocja) oraz zespół z rankingu Ligi Narodów UEFA (Austria) awansowały do drugiej rundy (baraży).
Tabela
|}
Wyniki
Strzelcy
8 goli
Eran Zahawi
6 goli
Munis Dabbur
5 goli
Marko Arnautović
Joakim Mæhle
Andreas Skov Olsen
4 gole
Lyndon Dykes
John McGinn
3 gole
Christoph Baumgartner
Saša Kalajdžić
Dor Peretz
Ion Nicolăescu
Che Adams
Klæmint Olsen
2 gole
Marcel Sabitzer
Louis Schaub
Mikkel Damsgaard
Kasper Dolberg
Simon Kjær
Jonas Wind
Manor Solomon
Shon Weissman
Ryan Fraser
1 gol
Przypisy
Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022 (eliminacje strefy UEFA) |
245 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Alexander%20Graham%20Bell | Alexander Graham Bell | Alexander Graham Bell (ur. 3 marca 1847 w Edynburgu, zm. 2 sierpnia 1922 w Beinn Bhreagh, Nowa Szkocja w Kanadzie) – szkocki naukowiec, wynalazca, z zawodu logopeda i nauczyciel muzyki. Wynalazca telefonu i kilkudziesięciu innych wynalazków telekomunikacyjnych.
Syn Alexandra Melville’a Bella (1819–1905), fonetyka, specjalisty w dziedzinach ortoepii i elokucji, który opracował obrazkowy system pisma dla transkrypcji fonetycznej, tzw. Visible Speech, ukazujący pozycje gardła, języka i ust przy wydawaniu dźwięków, wykorzystywany w nauczaniu mowy osób głuchoniemych. Wnuk Alexandra Bella (1790–1865), specjalisty w zakresie fonetyki i zaburzeń mowy.
Życiorys
Rodzina
Alexander Bell urodził się 3 marca 1847 roku w Edynburgu jako drugi syn Alexandra Melville’a Bella (1819–1905), fonetyka, specjalisty w dziedzinach ortoepii i elokucji, i Elizy Grace Symonds, portrecistki. Miał dwóch braci, którzy zmarli młodo na gruźlicę: Melville’a Jamesa – nazywanego „Melly'm” (1845–1870) i Edwarda Charles’a – nazywanego „Tedem” (1848–1867.). W wieku 10 lat uprosił ojca o drugie imię i w 11. urodziny przyjął imię „Graham” na cześć przyjaciela rodziny Alexandra Grahama. Rodzina i przyjaciele nazywali go „Aleckiem”.
Matka Bella cierpiała na postępującą głuchotę i by się z nią porozumiewać młody Aleksander opanował język migowy a także opracował technikę komunikacji polegającą na przykładaniu ust do czoła matki i wypowiadania słów modulowanym głosem o niskich tonach.
Rodzina Bellów od dwóch pokoleń zajmowała się zagadnieniami mowy, fonetyki i elokucji. Dziadek w Londynie – Alexander Bell (1790–1865), wuj w Dublinie – David Charles Bell (1819–1902) i ojciec Alexander Melville Bell (1819–1905) w Edynburgu – byli specjalistami w zakresie fonetyki, elokucji i zaburzeń mowy. Prace ojca weszły do kanonu literatury przedmiotu, np. The Standard Elocutionist. Ponadto ojciec opracował obrazkowy system pisma dla transkrypcji fonetycznej, tzw. Visible Speech, gardła, języka i ust przy produkcji dźwięków, wykorzystywany w nauczaniu mowy osób głuchoniemych. Alexander opanował Visible Speech perfekcyjnie i był w stanie odszyfrować słowa w innych językach – m.in. w sanskrycie – i je prawidłowo wymówić, nie mając uprzedniej wiedzy o ich wymowie. Uczestniczył często w wystąpieniach ojca, demonstrując praktyczne użycie Visible Speech.
Pierwszy wynalazek
W 1857 roku do ojca Alexandra na terapię zaczął uczęszczać jąkający się syn sąsiadów – Ben Herdman, z którym młody Alexander się zaprzyjaźnił. Rodzina Herdmana miała młyn, gdzie chłopcy często przebywali. Pewnego dnia chłopcy byli szczególnie głośni i ojciec Bena napomniał ich, mówiąc by zajęli się czymś użytecznym. Na pytanie czym mieliby się zająć, odpowiedział, że oddzielanie ziarna od plew bardzo długo trwa. Dwunastoletni Alexander wymyślił urządzenie, które zautomatyzowało oddzielanie plew od ziarna poprzez zastosowanie szczoteczek na rotujących łopatkach jednej z maszyn we młynie. Urządzenie to było następnie używane we młynie Herdmannów.
Edukacja
Alexander wraz z braćmi pobierał pierwsze nauki w domu. Ojciec rozwijał jego pasję do biologii, a matka do muzyki. Alexander pobierał lekcje gry na fortepianie u Benoît-Auguste's Bertiniego, który zachęcał go do kariery zawodowego pianisty. W 1857 roku Alexander wraz z bratem Teddem rozpoczęli naukę w Maclaren's Hamilton Place Academy a rok później w Royal High School. Alexander nie osiągał dobrych wyników w szkole – prawdopodobnie ukończył jedynie cztery klasy.
W 1862 roku w wieku lat 15 Alexander został wysłany na rok do dziadka do Londynu, który zainspirował go do solidnej nauki i pracy badawczej. Podczas pobytu w Londynie, Alexander Melville Bell zaprowadził syna do wynalazcy sir Charlesa Wheatstone’a (1802–1875), który pracował nad konstrukcją elektrycznego telegrafu i który zaprezentował Bellom swój model maszyny mówiącej Wolfganga von Kempelena (1734–1804). Maszyna Wheatstone’a naśladowała ludzki głos. Wynalazek Wheatstone’a zainspirował Melvilla Bella do zachęcenia synów Alexandra i Melvilla do zbudowania własnego modelu mówiącej maszyny – Alexander zbudował części odpowiadające jamie ustnej i językowi, a Melville – płucom, krtani i gardłu.
W wieku lat 16 Alexander wystarał się o posadę nauczyciela-praktykanta elokucji i muzyki w Weston House Academy w Elgin. Za nauczanie otrzymywał zakwaterowanie i 10 funtów, przy czym sam jeszcze pobierał lekcje łaciny i greki. W tym samym czasie jego brat Melville studiował na Uniwersytecie Edynburskim a po roku chłopcy zamienili się miejscami. Niewiele jest wiadomo na temat studiów Alexandra w Edynburgu, nie jest nawet pewne czy ukończył rok akademicki – w 1864 roku Alexander Melville Bell skończył prace nad Visibile Speech i młody Alexander zaangażowany był w jej promowanie.
W kwietniu 1865 roku zmarł senior Alexander Bell i Bellowie przenieśli się do Londynu – w Edynburgu został młody Mellville Bell. Na jesieni 1865 roku młody Alexander powrócił do Elgin jako asystent. Intensywnie zajmował się fizjologią mowy, prowadząc eksperymenty z zakresu produkcji dźwięków, szczególnie dźwięków samogłosek. Alexander Bell opisał swoje doświadczenia i przedstawił swoje przemyślenia w raporcie, który wysłał w marcu 1866 roku jednemu z ówczesnych czołowych filologów Alexandrowi Johnowi Ellisowi. Będąc pod ogromnym wrażeniem osiągnięć Bella, Ellis zaproponował mu członkostwo w londyńskim towarzystwie filologicznym Philological Society.
Ellis naprowadził również młodego Bella na prace Hermanna von Helmholtza (1821–1894) na polu mechanicznej produkcji samogłosek. Bell nie znał jednak niemieckiego, by samodzielnie zapoznać się z osiągnięciami von Helmholtza i Ellis tłumaczył Bellowi prace niemieckiego fizjologa. Ani Ellis, ani Bell nie znali się na elektryczności na tyle, by w pełni zrozumieć wywody von Helmholtza. Bell omyłkowo zrozumiał, że von Helmholtzowi udało się nie tyle wyprodukować dźwięk samogłosek ale przesłać go na odległość przy pomocy elektryczności. Na tej podstawie wywnioskował, że przesyłać można również dźwięk spółgłosek, mowy, muzyki – każdy dźwięk.
Wyjazd do Kanady i wynalezienie telefonu
W 1870 Bell wyjechał do Kanady na rehabilitację po zapaleniu płuc. W trakcie tego pobytu zaproponowano mu stanowisko profesora fizjologii dźwięku na Uniwersytecie w Bostonie. Ojciec jego żony był bardzo zamożnym człowiekiem i gdy dowiedział się o pomyśle Bella na skonstruowanie elektrycznego wzmacniacza dźwięku dla niedosłyszących (Bell był nauczycielem głuchoniemych), postanowił finansować te badania. W ramach tych badań opatentował głośnik i mikrofon. Były one jednak zbyt duże i wymagały zbyt dużych źródeł zasilania, aby można je było użyć do budowy urządzenia, które niedosłyszący mogliby nosić przy sobie. Połączył jednak jedno z drugim i uzyskał urządzenie przekazujące dźwięk na odległość. Dwa takie urządzenia połączone razem w ten sposób, że na każdym końcu znajduje się jeden mikrofon i jeden głośnik, dały w rezultacie urządzenie – telefon.
Bell Telephone Company
Alexander Bell i jego teść zdecydowali się założyć przedsiębiorstwo Bell Telephone Company, aby rozpowszechnić wynalazek Bella. Wynalazek ten zrobił furorę na pokazie w Filadelfii, Bell dostał astronomiczną na owe czasy nagrodę 50 000 dolarów od Filadelfijskiego Towarzystwa Naukowego i rozpoczął z teściem produkcję swojego wynalazku.
Bell Telephone Company została później przekształcona w AT&T, do niedawna największą firmę telekomunikacyjną świata. Po osiągnięciu sukcesu komercyjnego Bell założył sieć laboratoriów badawczych, które po jego śmierci nazwano Bell Laboratories. Po przekształceniu Bell Telephone Company w AT&T laboratoria Bella stały się głównym ośrodkiem badawczym tej firmy.
Wkład w rozwój lotnictwa
Mało znanym fragmentem działalności Bella był jego wkład w rozwój lotnictwa. Na wieść o sukcesach braci Wright i za radą żony, Mabel Bell, zgromadził wokół siebie grupę entuzjastów, w skład której wchodzili: Frederick “Casey” Baldwin, wieloletni współpracownik Bella – Douglas McCurdy i amerykański wojskowy, porucznik Thomas Selfridge – jedyny oficer amerykańskich sił zbrojnych, który od początku wierzył w przyszłość lotnictwa. Zawiązana w Halifaksie spółka tej czwórki – Aerial Experiment Association – za pieniądze Mabel Bell w ciągu półtora roku prac doprowadziła do historycznego dla Kanady wydarzenia: kontrolowanego lotu maszyny o nazwie Silver Dart nad zamarzniętymi wodami jeziora Bras d’Or Lake w Nowej Szkocji.
23 lutego 1909 roku pilotowana przez Douglasa McCurdy Silver Dart wzbiła się na wysokość 9 metrów i w ciągu 40-sekundowego lotu pokonała odległość 800 metrów. Był to pierwszy w Kanadzie lot maszyny cięższej od powietrza i pierwszy taki lot w wykonaniu obywatela Imperium Brytyjskiego. Kolejny lot następnego dnia, 24 lutego, pozwolił już na pokonanie dystansu czterech i pół mili.
Alexander Graham Bell, naturalizowany Amerykanin, doprowadził do tego wydarzenia w niesprzyjających warunkach wietrznej Nowej Szkocji właśnie po to, by był to „kanadyjski” lot i by w ten sposób odwdzięczyć się swojej nowej ojczyźnie za gościnę po emigracji ze Szkocji.
Odznaczenia i nagrody
1880 – Nagroda Volty „za wynalezienie telefonu”
1881 – Legia Honorowa
1913 – Hughes Medal „za wkład w wynalezienie telefonu, a w szczególności za konstrukcję słuchawki telefonu”
1914 – Medal Edisona „za wybitne osiągnięcia przy wynalezieniu telefonu”
Upamiętnienie
Alexander Graham Bell Medal – ustanowiony w 1976 roku medal przyznawany dorocznie przez Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE) w uznaniu osiągnięć w dziedzinie telekomunikacji
bel (1 B) i decybel (1 dB) – logarytmiczne jednostki miary nazwane na cześć Bella
Bell Telephone Memorial – pomnik upamiętniający wynalezienie telefonu i A.G. Bella w Brantford
Zobacz też
Emil Berliner
Antonio Meucci
Bell Canada
Przypisy
Bibliografia
The Canadian Encyclopedia, Hurtig Publishers, Edmonton, 1988.
The Beaver: Canada’s History Magazine; “First Flight”, luty/marzec 2009.
Jacek Kozak – Szkice z bobrem, Biogram Publishing, Mississauga, 2007.
Linki zewnętrzne
Brytyjscy wynalazcy
Inżynierowie elektrycy
Laureaci medalu Edisona
Laureaci Medalu Hughesa
Ludzie urodzeni w Edynburgu
Szkoci
Wykładowcy Uniwersytetu w Edynburgu
Urodzeni w 1847
Zmarli w 1922
Ludzie upamiętnieni nazwami jednostek wielkości
Osoby upamiętnione nazwami obiektów fizjograficznych na Ziemi |
4964479 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Tricladiaceae | Tricladiaceae | Tricladiaceae P.R. Johnst. & Baschien. – rodzina grzybów z rzędu tocznikowców (Helotiales).
Charakterystyka
Przedstawiciele tej rodziny występują w wilgotnych siedliskach. Anamorfa tworzy złożone, wydłużone, zakrzywione, rozgałęzione lub zwinięte konidia. Teleomorfa wytwarza siedzące lub wyrastające na trzonkach, gładkie apotecja, bardziej lub mniej kuliste, nieżżelatynowane, zbudowane z cienkościennych komórek i przypominające wyglądem apotecja Hymenoscyphus.
Rodzina ta została utworzona w 2020 r., aby rozwiązać polifiletyczną naturę rodziny Solenopeziaceae. Na podstawie badań genetycznych z wykorzystaniem 15 genów wydzielono z niej kilka monofiletycznych rodzajów, które obecnie tworzą rodzinę Tricladiaceae. Wraz z siostrzanymi rodzinami Pleuroascaceae, Helotiaceae i Solenopeziaceae tworzy klad o podstawowym pokrewieństwie z rodziną Lachnaceae.
Systematyka
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum:
Tricladiaceae, Helotiales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.
Według aktualizowanej klasyfikacji Index Fungorum bazującej na Dictionary of the Fungi do rodziny Tricladiaceae należą rodzaje:
Cudoniella Sacc. 1889
Geniculospora Sv. Nilsson ex Marvanová & Sv. Nilsson 1971
Graddonia Dennis 1955
Halenospora E.B.G. Jones 2009
Mycofalcella Marvanová, Om-Kalth. & J. Webster 1993
Spirosphaera Beverw. 1953
Tricladium Ingold 1942.
Przypisy |
247 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Abakus | Abakus | abakus (architektura) – czworoboczna płyta będąca najwyższą częścią głowicy kolumny
Abakus (klub) – pierwszy polski klub mikrokomputerowy
abakus (liczydło) – przodek liczydła i maszyn liczących
abakus (wyposażenie wnętrz) – prostokątne płyty i tablice, używane w starożytności jako stoły bufetowe i ozdobne.
abakus (stolik) – stolik do gier |
4964484 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Kim%20Nam-chun | Kim Nam-chun | Kim Nam-chun (kor. 김남춘, ur. 19 kwietnia 1989 w Inczon, zm. 30 października 2020 w Seulu) – południowokoreański piłkarz grający jako obrońca.
Kariera klubowa
Kim Nam-chun zadebiutował w FC Seul przeciwko Buriram United w fazie grupowej Ligi Mistrzów AFC 1 maja 2013.
Jego pierwszy gol dla FC Seul padł przeciwko Ulsanowi Hyundai w meczu K League Classic 9 października 2014.
Śmierć
30 października 2020 Kim Nam-chun został znaleziony martwy na parkingu w Songpa, dzielnicy Seulu. Policja podejrzewa, że odebrał sobie życie.
Przypisy
Południowokoreańscy samobójcy
Ludzie sportu związani z Inczonem
Piłkarze Sangju Sangmu FC
Piłkarze FC Seoul
Południowokoreańscy piłkarze
Zmarli w 2020
Urodzeni w 1989
Ludzie urodzeni w Inczonie |
248 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Antygrawitacja | Antygrawitacja | Antygrawitacja – hipotetyczne i nigdy niezaobserwowane w sposób potwierdzony naukowo oddziaływanie fizyczne. Temat najczęściej jest wykorzystywany w science fiction.
Oddziaływanie to miałoby być analogiczne do grawitacji, lecz powodujące odpychanie zamiast przyciągania mas. Według teorii inflacyjnej w czasie swego powstawania Wszechświat przez pewien czas znajdował się w stanie fałszywej próżni posiadającej ujemne ciśnienie, który to stan zasadniczo różni się od efektu antygrawitacji, jako że źródłem odpychających sił jest przestrzeń, a nie rozkład masy.
Często stała kosmologiczna wprowadzona przez Einsteina jest niepoprawnie utożsamiana z antygrawitacją, również kwintesencja lub efekty kwantowe próżni, przypisujące próżni pewną energię, brane są mylnie za przejawy działania antygrawitacji. Oddziaływania te mają jednakże inną charakterystykę niż sama grawitacja w szczególności, np. oddziaływanie pochodzące od różnej od zera stałej kosmologicznej nie jest zależne od rozkładu masy, a jedynie od rozkładu przestrzeni. Efekty te wnoszą niezmiernie małe poprawki do zachowania się ciał i są niezauważalne w laboratoriach, ale widoczne w skali kosmologicznej (kosmologia obserwacyjna). Prawdopodobnie efekty rozciągania przestrzeni, kojarzące się z odpychaniem, występowały w znacznie większym stopniu w początkach istnienia Wszechświata i trwały ok. 10-32 sekundy w trakcie etapu inflacyjnego, jednak ich mechanizm oraz w szczególności związek z antygrawitacją czy grawitacją wydaje się hipotetyczny.
Antygrawitacja definiowana jako fizyczna siła może być określana na bazie ogólnej teorii względności jako ujemna wartość tensora energii-pędu. O ile jednak źródłem grawitacji są wszelkie postacie energii dające wkład do tegoż tensora (masa, gęstość energii promieniowania, ciśnienie), to dla antygrawitacji brakuje takiego wkładu. Jedynym, dotychczas hipotetycznym stanem, dającym wkład do tensora, może być ujemne ciśnienie istniejące dla przestrzeni znajdującej się w stanie fałszywej próżni. W szczególności istnienie masy i dodatniego ciśnienia powodowałoby spadek antygrawitacji.
Antygrawitacja bywa wybierana jako mechanizm napędowy statków kosmicznych w utworach science fiction.
Jest ona również kojarzona z hipotetyczną materią egzotyczną posiadającą ujemną masę, wywołującą oddziaływanie odwrotne do grawitacji.
Zobacz też
Wiktor Schauberger
Jewgienij Podkletnow
Linki zewnętrzne
The Antigravity "Underground" – serwis poświęcony antygrawitacji
– rosyjska firma zajmująca się antygrawitacją
Astrofizyka
Fizyka cząstek elementarnych
Grawitacja
Pseudonauka
Technologia fantastyczna |
4964485 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Philip%20Verdon | Philip Verdon | Philip Verdon (ur. 22 lutego 1886 w Brixton, zm. 18 czerwca 1960 w Nairobi) – brytyjski wioślarz. Srebrny medalista olimpijski z Londynu (1908).
Zawody w 1908 były jego jedynymi igrzyskami olimpijskimi. Medal wywalczył w dwójce bez sternika, partnerował mu George Eric Fairbairn.
Przypisy
Brytyjscy wioślarze
Brytyjscy medaliści olimpijscy
Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 1908
Wioślarze na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1908
Ludzie urodzeni w Londynie
Urodzeni w 1886
Zmarli w 1960 |
187769 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Festiwal%20Dobrego%20Humoru | Festiwal Dobrego Humoru | Festiwal Dobrego Humoru – festiwal odbywał się w Gdańsku w latach 2000-2012 (w kolejnym roku nie odbył się z uwagi na trudności w pozyskaniu sponsorów) i w 2014 roku (XIV festiwal). Nagrody, w tym główna: Błękitnego Melonika Charliego, przyznawane są najlepszym komediowym filmom, serialom oraz ich twórcom m.in. aktorom, reżyserom.
I Festiwal Dobrego Humoru (2000)
Jury I Festiwalu Dobrego Humoru w składzie:
Przewodniczący: Sylwester Chęciński
Członkowie:
Alina Janowska
Krystyna Lubelska
Zbigniew Jujka
Andrzej Korzyński
Zenon Laskowik
Jerzy Markuszewski
Michał Ogórek
Andrzej Zarębski
Grand Prix Festiwalu
Błękitny Melonik Charliego: „Dziennik telewizyjny”
Nagrody główne
Najlepszy komediowy film fabularny: „Fuks”
Najlepszy serial komediowy: „Rodzina zastępcza”
Najlepszy cykliczny program rozrywkowy: „Dziennik telewizyjny” (TVP1)
Najlepsze widowisko telewizyjne: Millenium 2000 Warszawa wita 2000 rok
Najdowcipniejsza reklama telewizyjna: Fundusz Emerytalny EGO
Indywidualne nagrody specjalne
Najlepsza aktorka komediowa: Agnieszka Krukówna
Najlepszy aktor komediowy: Janusz Rewiński
Za całokształt twórczości: Jerzy Gruza
Laureaci nagród telewidzów
Ulubiony serial komediowy: „Miodowe lata”
Ulubiony program rozrywkowy: „Szansa na sukces”
Gwiazda uśmiechu: Marcin Daniec
II Festiwal Dobrego Humoru (2001)
Przewodniczący Jury: Janusz Rzeszewski
Członkowie:
Hanka Bielicka
Hanna Bakuła
Paweł Huelle
Jacek Kondracki
Andrzej Mleczko
Marek Niedźwiecki
Andrzej Ostrowski
Maciej Zembaty
Grand Prix Festiwalu
Błękitny Melonik Charliego: Marek Piwowski
Nagrody główne
Najdowcipniejszy serial telewizyjny: „Miodowe lata”
Najdowcipniejszy program rozrywkowy: „Jujka według Tyma”
Najzabawniejszy talk-show: „Herbatka u Tadka”
Widowisko Muzyczno-Rozrywkowe z Uśmiechem: „Śpiewające fortepiany”
Najlepsze widowisko telewizyjne: „Kabaret Olgi Lipińskiej” oraz „Magiczny Alfabet Wspomnień Jerzego Gruzy"
Indywidualne nagrody specjalne
Najlepsza aktorka: Zofia Merle
Najlepszy aktor: Jerzy Turek
Nagroda Akademii Dobrego Humoru „Za całokształt twórczości artystycznej”
Hanka Bielicka
Laureaci nagród telewidzów
Ulubiony serial komediowy: „Świat według Kiepskich”
Ulubiony program rozrywkowy: „Marzenia Marcina Dańca”
Gwiazda uśmiechu: Marcin Daniec
Nagroda w konkursie „Przegląd Satyry Radiowej”
Janusz Weiss za autorski program „Dzwonię do Pana...”
2 równorzędne wyróżnienia: Ryszard Malitowski, Krzysztof Rutkowski, Konrad Stenglewicz za audycję „Saldo 3” Paweł Paulus Mazur i Krzysztof Siemak za audycję „Windą na szafę"
Okrągły Stół Satyryków
Plama Roku - "Serial telewizyjny o braciach Kaczyńskich i Fozz-ie - dla wszystkich osób związanych z tym serialem, a nawet aresztowanych”
Cios Roku - "Cios roku, który złotówka zadała dolarowi”
Narzędzie roku - "Nóż Korwina-Mikke”
Happening Roku - "Gabriel Janowski w odcinkach”
Paranoja roku - "Bill Clinton na saksach w Polsce”
Ofiara roku - "Społeczeństwo polskie”
Zwierzę Roku - "Dzięcioł jako strażnik wartości”
Martyrologia Roku - "Piasek w trybach Eurowizji”
Unik Roku - "Andrzej Gołota - nie zabili go, bo uciekł”
Zboczenie roku - "Posunięcie Danuty Waniek do KRRiT”
Owoc roku - "Gruszki na wierzbie”
Konstrukcja roku - "Platforma"
III Festiwal Dobrego Humoru (2002)
Jury III Festiwalu Dobrego Humoru:
Przewodniczący: Janusz Zaorski
Członkowie:
Bożena Dykiel
Waldemar Dubaniowski
Stefan Friedmann
Maciej Korwin
Edward Lutczyn
Zbigniew Raj
Grand Prix Festiwalu
„Błękitny Melonik Charliego” „Grupa Mo Carta”
Nagrody główne
Najdowcipniejszy serial telewizyjny: „Rodzina zastępcza”
Najdowcipniejszy program rozrywkowy: „Dziennik Telewizyjny - Dziennikowa Szopka Noworoczna Jacka Fedorowicza”
Najzabawniejszy talk-show: „Ananasy z mojej klasy”
Widowisko Muzyczno-Rozrywkowe z Uśmiechem: „Szymon mówi show”
Indywidualne nagrody specjalne
Najlepsza aktorka komediowa: Hanna Śleszyńska
Najlepszy aktor komediowy: Paweł Wawrzecki
Za całokształt twórczości artystycznej (nagroda przyznawana przez Akademię Dobrego Humoru): Jeremi Przybora
Ponadto Jury przyznało dwie równorzędne Nagrody Specjalne: Jacek Wójcicki i Marcin Daniec
Rada Programowo-Artystyczna Festiwalu przyznała Nagrodę Specjalną – statuetkę Melonika programowi „IDOL”
Gwiazda Uśmiechu
Hanka Bielicka
Przegląd Satyry Radiowej
Marek Markiewicz Radio Olsztyn S.A.
„Biesiada Dobrego Humoru”
Hotel Forum z Warszawy
Gdańska Galeria Dobrego Humoru
Janusz Stefaniak
Laureaci nagród telewidzów
wyłonieni w plebiscycie czytelników ogólnopolskiego dziennika „Superexpress”:
„Ulubiony serial komediowy” Świat według Kiepskich
„Ulubiony program rozrywkowy” Janusz Rewiński za program Ale plama
IV Festiwal Dobrego Humoru (2003)
Skład Jury IV Festiwalu Dobrego Humoru:
Przewodniczący: Olaf Lubaszenko
Członkowie:
Irena Kwiatkowska
Alicja Resich-Modlińska
Cezary Harasimowicz
Maciej Nowak
Henryk Sawka
Andrzej Supron
Grand Prix Festiwalu
Błękitny Melonik Charliego: program „Dziennik Telewizyjny Jacka Fedorowicza – wydanie specjalne” w reżyserii Jacka Fedorowicza (TVP1): za przenikliwość, precyzję i kulturę.
Laureaci głównych nagród regulaminowych
Najdowcipniejszy serial telewizyjny: „Kasia i Tomek” w reżyserii Jurka Bogajewicza (TVN): za udane przeniesienie zagranicznego formatu w polskie realia.
Najdowcipniejszy program rozrywkowy: Jury przyznało dwie nagrody ex aequo:
programowi „HBO na stojaka!” w reżyserii Janusza Zaorskiego (HBO): za konsekwentne propagowanie całkiem nowego gatunku, który istnieje co najmniej 100 lat
programowi „Kabaret Olgi Lipińskiej” odcinek pt. „Lobbing, biling, filing” w reżyserii Olgi Lipińskiej (TVP1): za pracę, którą widać.
Najzabawniejszy talk-show: „Europa da się lubić” w reżyserii Leszka Kumańskiego (TVP2): za indoktrynację prowadzoną z uśmiechem na ustach.
Widowisko Muzyczno-Rozrywkowe z Uśmiechem: „Wybrańcy gwiazd” w reżyserii Jolanty Borowiec (Polsat): za bezpretensjonalność czyli brak pretensji.
Przegląd Satyry Radiowej:
„Ziobroziobro” i „Lepperak” autorstwa Szymona Majewskiego z Radia ZET
„Dobry żart tynfa wart” autorstwa Ryszarda Kozieja z Radia Kielce
Indywidualne nagrody specjalne
Najlepsza aktorka komediowa: Joanna Brodzik za aktorstwo.
Najlepszy aktor komediowy: Paweł Wilczak za rolę.
Za całokształt twórczości: Irena Kwiatkowska
Jury przyznało także dwie Nagrody Specjalne:
programowi „Marian i Hela – kabaretowa telenowela” (TVP2): bo się podobał
całkiem specjalną nagrodą – statuetkę Melonika Charliego Sejmowej Komisji Śledczej ds. zbadania afery Rywina – Jury stwierdza, że ta decyzja nie wymaga uzasadnienia, a kwotę nagrody przekazuje na rzecz Rodzinnego Domu Dziecka prowadzonego przez panią Henrykę Krzywonos-Strycharską.
Laureaci nagród publiczności
Ulubiony serial komediowy: Świat według Kiepskich w reżyserii Okiła Khamidowa (Polsat).
Ulubiony program rozrywkowy: „Ale plama” (autor Janusz Rewiński)
Gwiazda uśmiechu: Marcin Daniec.
Okrągły Stół Satyryków (2003)
Plama roku: opalenizna Andrzeja Leppera: pierwszy Mulat w słowiańskim sejmie
Cios roku: cios pod Ziobro
Narzędzie roku: magnetofony Michnika
Happening roku: gabinet ginekologiczny z łóżkiem wodnym we Władysławowie (dawniej kobiety wchodziły na „samolot”, a teraz na statek)
Paranoja roku: reality show z udziałem parlamentarnej komisji śledczej
Ofiara roku: Polskie Słowiki jako ofiara ptaszka z batutą
Zwierzę roku: kurwiki karmione owsem
Martyrologia roku: SLD pozbawione dwóch zdrowych członków (Łapiński i Naumann)
Unik roku: BUSHujący w znikającym zbożu Saddam Husajn
Zboczenie roku: keine grenzen, czyli francuska miłość do Polski
Karykatura roku: emerytura Zbigniewa Jujki
Grupa roku: Grupa Trzymająca Władzę
V Festiwal Dobrego Humoru (2004)
Skład Jury V Festiwalu Dobrego Humoru:
Przewodniczący: Jacek Fedorowicz
Członkowie:
Julia Wernio
Ewa Ziętek
Julian Bohdanowicz
Bohdan Łazuka
Leon Niemczyk
Przemysław Saleta
Grand Prix Festiwalu
Błękitny Melonik Charliego: „Ukochany kraj PRL w piosence” w reżyserii Janusza Józefowicza (TVP1)
Nagrody Jury
Najdowcipniejszy serial komediowy: odcinek „Dwaj panowie Pre?” serialu „Daleko od noszy” w reżyserii Krzysztofa Jaroszyńskiego (Polsat)
Najdowcipniejszy program rozrywkowy: „Mamy Cię!” (TVN)
Najzabawniejszy talk-show: odcinek pt. „Przygody w podróży” programu „Joker” w reżyserii Witolda Orzechowskiego (TV4)
Widowisko Muzyczno-Rozrywkowe z Uśmiechem: program „Kraj się śmieje – komplementy i inwektywy”, w reżyserii Krzysztofa Jaślara (TVP2)
Najdowcipniejsza audycja radiowa:
I Nagroda: „Mur, czyli magazyn uzupełnień rozrywkowych” w reżyserii Artura Andrusa (PR3)
II Nagroda: „Pamiętnik znaleziony na działce” Jana Węglowskiego (Radio Wrocław S.A.)
III Nagroda: „60 sekund na minutę” Macieja Kraszewskiego (PR3)
Jury przyznało wyróżnienie audycji „Radar” w reżyserii Mariusza Kozłowskiego i Pawła Kurzela (Radio Koszalin S.A.)
Za całokształt twórczości artystycznej: Jan Kobuszewski
Nagrody indywidualne Jury
Najlepsza aktorka komediowa: Joanna Kurowska
Najlepszy aktor komediowy: Andrzej Grabowski
Jury przyznało także 3 nagrody specjalne:
serialowi „Camera Café” w reżyserii Jurka Bogajewicza (TVN)
Pawłowi Wawrzeckiemu za role w serialu „Daleko od noszy” (Polsat) i „Złotopolscy” (TVP2)
Michałowi Wójcikowi za wszystko co robi w kabarecie Ani Mru-Mru
Biesiada Dobrego Humoru
W kategorii Biesiada Dobrego Humoru statuetkę Melonika otrzymało Stowarzyszenie Polskich Kucharzy i Cukierników Region Pomorski – za rozwój kultury kulinarnej Wybrzeża.
Laureatami nagród w konkursie „Biesiadny stół dobrego humoru” zostali:
I miejsce – Restauracja „Bordo” z Warszawy,
II miejsce – Kucharze Gdańskich „Amatorów”,
III miejsce – Restauracja „Bydgoszcz”
IV miejsce – Zespół Szkół Gastronomicznych we Władysławowie.
Nagrody Publiczności
Najdowcipniejszy Rysunek Satyryczny: Zbigniew Jujka.
Ulubiony serial: „Złotopolscy” (TVP2)
Ulubiony program rozrywkowy: „Dziennik Telewizyjny Jacka Fedorowicza” (TVP1)
Gwiazda uśmiechu: Tadeusz Drozda
Konkurs Młodych Twórców Kabaretowych - Debiuty
Programy festiwalowego konkursu młodych twórców kabaretowych: „Debiuty” oceniane były przez Jury w składzie: Krzysztof Janicki (Piwnica pod Baranami), Rafał Kmita (Grupa Rafała Kmity) oraz Agnieszka Litwin (kabaret Jurki). Jury nagrodziło kabaret Zygzak z Warszawy. Jury przyznało także 4 równorzędne drugie nagrody kabaretom: Czesuaf, Ścięgno, Kabaret Skeczów Męczących i Profil.
Okrągły Stół Satyryków 2004
Raport Komisji Śledczej Satyryków Okrągłego Stołu
Satyrycy polscy, zebrani podczas Okrągłego Stołu Satyryków V Festiwalu Dobrego Humoru podjęli jednogłośnie decyzję o przeobrażeniu się w Komisję Śledczą Satyryków. Komisja wbrew modzie na niewyciąganie wniosków z obrad komisji śledczych, wnioski wyciągnęła i nominowała następujące zjawiska w swoim raporcie:
Plama roku: Nagłośnienie Dworu Artusa podczas obrad Komisji Śledczej, urządzone przez Grupę Trzymającą Dźwięk
Cios roku: Prawy prosty – Bogdan Pęk (bo jest prawy i prosty)
Narzędzie roku: Belka w rękach prezydenta
Happening roku: Zdana matura Renaty Beger. Nigdy walka o średnie wykształcenie nie wzbudziła tylu emocji narodu. Dodatkowy plus za wybór miejsca matury: Gdyby zdawała w Opolu, musiałaby zdawać dwa razy
Paranoja roku: Rekomendacja Samoobrony dla łowcy skór na szefa łódzkiego pogotowia
Ofiara roku: Klęska Blue Café na festiwalu Eurowizji mimo braku majtek u Tatiany Okupnik
Zwierzę roku: Tomasz Lis za lisi skok na cztery łapy z TVN do Polsatu
Martyrologia roku: Cierpienie prezesa Kwiatkowskiego podczas lektury felietonu Kazimierza Kutza, który nazwał go ćwokiem
Unik roku: Przebiegła biegła, która zbiegła ze sprawy Wieczerzaka
Zboczenie roku: Wciągnięcie gwałtem Leppera i Giertycha do Unii Europejskiej
Owoc roku: Borowiki w śmietanie SLD
Konstrukcja roku: Dwuosobowa maszyna (prezydent i premier) do wciągania polskiej flagi podczas Święta Uniowstąpienia
Kategorie dodatkowe:
Dylemat roku: Jeśli Lepper zostanie prezydentem, Michał Wiśniewski wyjeżdża z kraju
Błochowiak roku: Anita
Na tym raport zakończono i podpisano ku uciesze zebranych. Wieloosobowy Przewodniczący Komisji Śledczej Satyryków: Jacek Borzych, Michał Ogórek, Krzysztof Skiba, Maciej Siembieda.
VI Festiwal Dobrego Humoru (2005)
Skład Jury VI Festiwalu Dobrego Humoru:
Przewodniczący: Radosław Piwowarski
Członkowie:
Ewa Kasprzyk
Wojciech Chmurzyński
Zbigniew Górny
Marek Kamiński
Leszek Mazan
Andrzej Zaorski
Grand Prix Festiwalu
Błękitny Melonik Charliego: program rozrywkowy „Mamy Cię!” w reż. Rinke Rooyensa (TVN), prowadzony przez Szymona Majewskiego
Nagrody regulaminowe Jury
Najdowcipniejszy serial komediowy: „Witaj Europo” serialu „Daleko od noszy”, reż. Krzysztof Jaroszyński (Polsat): za oryginalność pomysłu autorskiego, scenariusza i sztuki aktorskiej oraz braku pokory wobec polskiej służby zdrowia
Najdowcipniejszy program rozrywkowy: „Teraz wyspa” – szopka noworoczna Marcina Wolskiego i Marka Majewskiego”, reż. Jerzy Kryszak (TVP1): za wysoki poziom artystyczny widoczny w każdym z elementów programu
Najzabawniejszy talk-show: „Kuba Wojewódzki”, reż. Konrad Smuga (Polsat): ze szczególnym uwzględnieniem udziału Marka Kondrata.
Widowisko Muzyczno-Rozrywkowe z uśmiechem: „Taniec z gwiazdami”, reż. Wojciech Iwański (TVN)
Nagrody dodatkowe: Grzegorzowi Halamie, Markowi Grabie i Robertowi Górskiemu za uczynienie zabawnym serialu „HBO – Na stojaka” (HBO).
Statuetka melonika za uśmiech sentymentalny: „Tele PRL-e” w reż. Andrzeja Horubały (TVP2)
Nagrody indywidualne Jury
Najlepsza aktorka komediowa:
Gabriela Kownacka za rolę w serialu „Rodzina zastępcza”, reż. Wojciech Nowak (Polsat)
Anna Przybylska za role w serialach „Złotopolscy” (TVP2) i „Daleko od noszy” (Polsat)
Najlepszy aktor komediowy: Eugeniusz Priwieziencew za role w serialu „Złotopolscy” (TVP2): za trzy postacie: grabarza, organisty i kościelnego
Nagroda specjalna
"w postaci parasola ochronnego” dla twórców serialu „Co tu jest grane”, reż. Jacek Kącik (TVP1): Jury pieści w sercu nadzieję, że ów sprzęt skutecznie ochroni twórców programu przed próbami zdjęcia z anteny lub ograniczenia funduszy produkcyjnych.
Za całokształt twórczości artystycznej
przyznawana przez Akademię Dobrego Humoru - Stanisław Tym
Najdowcipniejsza audycja radiowa
I nagroda: „Filtr nienawiści”, reż. Marek Markiewicz (Radio Olsztyn S.A.)
II nagroda: „O wielbłądzie i psich kupach, czyli reporterski dyptyk z życia wzięty” autorstwa Rafała Rogulskiego (Radio Merkury)
Gdańska Galeria Dobrego Humoru
Julian Bohdanowicz
Internetowy plebiscyt publiczności
Gwiazda Uśmiechu: Jacek Fedorowicz
Ulubiony program rozrywkowy: „Herbatka u Tadka” (TVP2)
Ulubiony serial komediowy: „Daleko od noszy” (Polsat)
Biesiada Dobrego Humoru
Statuetka Melonika w konkursie „Biesiada dobrego humoru”:
I nagroda: Gronex
II nagroda: Stowarzyszenie Polskich Kucharzy i Cukierników Region Pomorski
Nagrody w konkursie kulinarnym „Humorystyczny stół biesiadny”:
I miejsce: Willa Calvados (Bydgoszcz)
II miejsce: reprezentacja kucharzy amatorów (Gdańsk)
III miejsce: restauracja Bordo
Konkurs Młodych Twórców Kabaretowych-Debiuty
Jury w składzie: Sonia Bohosiewicz, Krzysztof Janicki, Marek Gałązka przyznało nagrody:
I miejsce: Fraszka (Warszawa)
II miejsce: Ramol (Warszawa)
III miejsce: Noł Nejm (Rybnik) i Kabaret Młodych Panów (Rybnik)
W festiwalowym konkursie wzięło udział 9 kabaretów: Kabaret Młodych Panów, Noł Nejm, Kabaret Skeczów Męczących, Aplauss, Grupa Inicjatyw Teatralnych, Ramol, Fraszka, Mimika i Egri Bikaver Ensemble
Okrągły Stół Satyryków (2005)
Plama roku: Wyjazd Jaruzelskiego do Moskwy po nowe rozkazy
Cios roku: Cios, którego nie zdążył zadać A. Gołota, gdyż sędzia tendencyjnie przerwał walkę przed czasem
Narzędzie roku: Teczka
Happening roku: Powrót Tymińskiego bez teczki
Paranoja roku: Rosjanin reprezentujący Polskę na Ukrainie z cygańską piosenką, czyli Iwan i Delfin na Eurowizji
Ofiara roku: Dziennikarze śledczy Gazety Wyborczej, którym nie jest wszystko jedno, jako ofiary ²²prowokacji
Zwierzę roku: Kaczor2
Martyrologia roku: Sędziowie piłkarscy, cierpiący za miliony
Unik roku: Miller na saksach
Zboczenie roku: Parada normalności
Owoc roku: Jabłko w teczce Belki
Konstrukcja roku: Zyta (PO)za platformą
Nagranie roku: Autopodsłuch posła Chronowskiego
VII Festiwal Dobrego Humoru (2006)
Skład Jury VII Festiwalu Dobrego Humoru:
Przewodniczący: Artur Więcek
Członkowie:
Iwona Guzowska
Magdalena Stużyńska
Zdzisław Pietrasik
Grzegorz Szumowski
Marcin Wolski
Tymon Tymański
Grand Prix Festiwalu
Błękitny Melonik Charliego: Jacek Kęcik i Waldemar Malicki twórcy programu „Co tu jest grane” w reżyserii Jacka Kęcika (TVP1).
Nagrody Jury
Najdowcipniejszy serial komediowy: „Ranczo”, reż. Wojciech Adamczyk (TVP1)
Najdowcipniejszy program rozrywkowy: „Szymon Majewski Show” (TVN).
Najzabawniejszy talk-show: „Duże dzieci”, reż. Leszek Kumański (TVP2).
Widowisko Muzyczno-Rozrywkowe z Uśmiechem: „Taniec z gwiazdami” – Finał II edycji w reżyserii Wojciecha Iwańskiego (TVN).
Nagrody indywidualne Jury
Najlepsza aktorka komediowa: Iwona Wszołkówna za rolę w serialu „Ale się kręci” odc. pt. „Czarna komedia” w reż. Macieja Wojtyszko (Polsat).
Najlepszy aktor komediowy: Krzysztof Kowalewski za rolę w serialu „Daleko od noszy” odc. pt. „Jeden dzień demokracji” w reż. Krzysztofa Jaroszyńskiego (Polsat).
Za całokształt twórczości artystycznej
Jacek Fedorowicz
Jury ponadto przyznało dwie dodatkowe nagrody:
dla Leona Niemczyka za ciągłe poszukiwanie nowych form wyrazu w serialu „Ranczo (TVP1)
dla Adama Ferency za rolę w serialu „Niania” (TVN).
Najdowcipniejsza audycja radiowa
Radiowa Audycja Rozrywkowa „Radar” w reżyserii Pawła Kużel i Mariusza Kozłowskiego (Polskie Radio Koszalin S.A.)
Nagrody Publiczności
Najlepszy rysunek satyryczny: Janusz Stefaniak
Ulubiony serial komediowy: „Daleko od noszy” (Polsat)
Ulubiony program rozrywkowy: „Szkło kontaktowe” (TVN24)
Gwiazda uśmiechu (wykonawca kabaretowy, aktor, satyryk): Hanna Śleszyńska
Konkurs Młodych Twórców Kabaretowych-Debiuty
Jury w składzie: Agnieszka Litwin, Mieczysław Giedrojć i Rafał Hibner nagrodziło:
I miejsce: Kabaret Paranienormalni
II miejsce: Kabaret Smile
III miejsce ex aequo: Kabaret Młodych Panów oraz Kabaret Skeczów Męczących.
Jury przyznało ponadto dwa wyróżnienia kabaretom: Nikolli i Ramol.
W festiwalowym konkursie wzięło udział 8 kabaretów: Kabaret Młodych Panów, Kabaret Skeczów Męczących, Szrederus, Smile, Polonez (Grodno), Ramol, Nikolli i Paranienormalni
Biesiada Dobrego Humoru
W kategorii „Biesiada Dobrego Humoru”: Stowarzyszenie Polskich Kucharzy i Cukierników Region Pomorski.
W konkursie „Biesiadny Stół Dobrego Humoru”:
Restauracja Trendy Bufet z Gdańska,
Firma Gronex – Adam Trzewik z Warszawy,
Sushi Bar Wilbo z Gdyni,
Stara Przystań Gdańska,
Hotel Holiday Inn z Gdańska,
Gdańska Galeria Dobrego Humoru (2006)
Rysownicy: Julian Bohdanowicz, Henryk Cebula, Zbigniew Jujka, Zbigniew Kołaczek, Andrzej Lichota, Edward Lutczyn, Marian Matocha, Leszek Ołdak, Henryk Sawka, Mariusz Stawarski, Janusz Stefaniak, Robert Szecówka ROBS
Wystawa: czerwiec – VII Festiwal Dobrego Humoru, Gdańsk
Okrągły Stół Satyryków (2006)
Satyrycy polscy, zebrani 30 czerwca 2006 w gdańskim Dworze Artusa, przyznali następując nominacje satyryczne, w poniższych kategoriach:
Plama roku: Wykonanie hymnu RP przez Jarosława Kaczyńskiego
Cios roku: Cios w papę zapowiedziany a nie zadany przez Andrzeja Leppera
Narzędzie roku: Becikowe jako Viagra
Happening roku: Konferencje prasowe trenera Janasa bez jego udziału
Paranoja roku: PSL = Normalność
Ofiara roku: Ofiara na stocznię, złożona na Radio Maryja, przegrana na giełdzie
Zwierzę roku: Jerzy wystrychnięty na Dudka
Martyrologia roku: Pomnik ptasiej grypy w Toruniu
Unik roku: Niewszczęcie lustracji Z. Gilowskiej w trosce o jej dobre imię. I cześć.
Zboczenie roku: Współżycie koalicyjne
Owoc roku: Jananas
Konstrukcja roku: Mównica Prezydenta
Kategoria dodatkowa Okrągłego Stołu Satyryków 2006:
13. Skrót roku: MGR – Minister Giertych Roman LPR – Lepper
VIII Festiwal Dobrego Humoru (2007)
Przewodniczący: Janusz Morgenstern
Członkowie:
Maria Czubaszek
Ewa Szykulska
Władysław Kozakiewicz
Adam Orzechowski
Rafał A. Ziemkiewicz
Zenon Żyburtowicz
Nagrody Jury
Najdowcipniejszy serial komediowy: „Ale się kręci” w reżyserii Macieja Wojtyszki (Polsat).
Najdowcipniejszy program rozrywkowy: „Na stojaka! Gwiazdka z Gwiazdami” w reżyserii Janusza Zaorskiego (HBO)
Najzabawniejszy talk-show: Kuba Wojewódzki w reżyserii Tomasza Dąbrowskiego (TVN).
Widowisko Muzyczno-Rozrywkowe z Uśmiechem: jury nie przyznało nagrody
Nagrody indywidualne Jury
Najlepsza aktorka komediowa: Stanisława Celińska za rolę w serialu „Mamuśki” w reżyserii Andrzeja Kostenki (POLSAT).
Najlepszy aktor komediowy: Paweł Królikowski za rolę w serialu „Ranczo” w reżyserii Wojciecha Adamczyka (TVP1).
Najdowcipniejsza Audycja Radiowa: Radiowej Audycji Rozrywkowej „Polonez” autorstwa Małgorzaty Żerwe i Jarosława Zorna (Radio Gdańsk S.A.)
Za całokształt twórczości artystycznej: Wiesław Michnikowski
Nagrody dodatkowe Jury:
dla Wojciechowi Cejrowskiemu za pokazywanie świata z humorem w programie „Wojciech Cejrowski boso przez świat” (TVP2)
dla Katarzyny Pakosińskiej za stworzenie najzabawniejszej postaci kabaretowej w programie „Historia świata według Kabaretu Moralnego Niepokoju” w reżyserii Beaty Harasimowicz (TVP2).
Grand Prix Festiwalu
Błękitny Melonik Charliego: serialowi „Ranczo” w reżyserii Wojciecha Adamczyka (TVP1).
Laureaci Nagrody Telewidzów
Ulubiony serial komediowy: „Daleko od noszy” (Polsat)
Ulubiony program rozrywkowy: „Szymon Majewski Show” (TVN)
Gwiazda uśmiechu: Agnieszka Dygant
Najdowcipniejszy rysunek satyryczny: Zygmunt Zaradkiewicz
Najzabawniejszy film zrealizowany telefonem komórkowym: Aleksandra Rados
Najdowcipniejsze zdjęcie: Grzegorz Masłowski
Biesiada Dobrego Humoru
W kategorii Biesiada Dobrego Humoru statuetkę Melonika otrzymała firma Gronex Adam Trzewik.
Laureatami nagród w konkursie „Biesiadny Stół Dobrego Humoru” zostali:
I miejsce: Owocowy Raj – Karwing Team Polska- Owoce,
II miejsce: Biesiada Na Olimpie – Trendy Food,
III miejsce: Czarodziejski Ogród – Karwing Team Polska – Warzywa.
Konkurs Młodych Twórców Kabaretowych-Debiuty
Programy festiwalowego konkursu młodych twórców kabaretowych: „Debiuty” oceniane były przez Jury w składzie: Lary Okey Ugwu, Agnieszka Litwin, Michał Półtorak i Paweł Dłużewski.
I nagroda: Magdalena Mleczak
II nagroda: kabaret Mimika
III nagroda (ex aequo): Kabaret Czesław Jakubiec Tenor oraz kabaret Stado Umtata.
Jury przyznało ponadto wyróżnienie dla Kabaretu Snobów.
Gdańska Galeria Dobrego Humoru (2007)
Rysownicy: Julian Bohdanowicz, Jacek Frąckiewicz, Andrzej Graniak, Zbigniew Jujka, Zbigniew Kołaczek, Małgorzata Lazarek, Andrzej Lichota, Marian Matocha, Ireneusz Parzyszek, Henryk Sawka, Janusz Stefaniak, Grzegorz Szumowski, Jakub Wiejacki, Zygmunt Zaradkiewicz, Zbigniew Ziomecki
Wystawy: czerwiec 2007 - VIII Festiwal Dobrego Humoru, Gdańsk
lipiec/sierpień 2007 – Ełk „Mulatka” (ECK)
Okrągły Stół Satyryków (2007)
Satyrycy polscy, zebrani na VII Okrągłym Stole Satyryków, przyznali nominacje satyryczne, w następujących kategoriach:
Plama roku: Opolski Kabareton
Cios roku: Unijna wódka z bananów, pędzona przez małpy z Brukseli.
Narzędzie roku: Magnetofon Gudzowatego, schowany w torebce Teletubisia, jako narzędzie propagandy seksualnej.
Happening roku: Konferencje prasowe Janusza Palikota z wibratorem.
Paranoja roku: Roman Giertych, który się lekturom nie kłaniał.
Ofiara roku: Publiczność kabaretonu w Opolu.
Zwierzę roku: Szarik wiecznie żywy, pies, który wygryzł prezesa Wildsteina.
Martyrologia roku: Przyjazd państwa Bushów na 4 godziny do Polski, czyli rozmowy dwustronne z wnuczką.
Unik roku: Premier Kaczyński, unikający konta w Banku.
Zboczenie roku: Ostra satyra prorządowa.
Owoc roku: Banan 40%.
Konstrukcja roku: Autostrada nad obwodnicą w dolinie Rospudy.
Pierwiastek roku: Pierwiastek, który poległ w Brukseli.
Napój roku: Czarna kawa z białym personelem w URM-ie.
IX Festiwal Dobrego Humoru (2008)
Jury IX Festiwalu Dobrego Humoru w składzie:
przewodniczący: Krzysztof Jaślar
członkowie:
Edyta Jungowska
Andrzej Czeczot
Emilian Kamiński
Maciej Rybiński
Larry Ugwu
Jacek Wszoła
Nagrody główne
Najdowcipniejszy serial komediowy: „39 i pół” – w reżyserii Łukasza Palkowskiego (TVN).
Najdowcipniejszy program rozrywkowy: „Piotr Bałtroczyk przedstawia” w reżyserii Szymona Łosiewicza (POLSAT).
Najzabawniejszy talk-show: „Szymon Majewski Show” – w reżyserii Marty Więch i Rafała Piekoszewskiego (TVN).
Widowisko Muzyczno – Rozrywkowe z uśmiechem: „Wakacyjna Filharmonia Dowcipu” w reżyserii Jacka Kęcika (TVP2).
Najdowcipniejsza audycja radiowa: „Radar” w reżyserii Pawła Kużela i Mariusza Kozłowskiego (Polskie Radio Koszalin S.A.).
Indywidualne nagrody specjalne
Najlepsza aktorka komediowa: Joanna Jeżewska (za udział w programie „Czterdziesty sezon Kabaretu pod Egidą” w reż. Jana Pietrzaka)
Najlepszy aktor komediowy: Cezary Pazura (za udział w programie „IV Sopocka Noc Kabaretowa” w reż. Bolesława Pawicy)
Najdowcipniejszy rysunek satyryczny: Sławomir Łuczyński
Za całokształt twórczości artystycznej: Alina Janowska
Jury postanowiło także przyznać trzy nagrody specjalne:
dla Magdy Umer i Andrzeja Poniedzielskiego za twórczość, która się formatom nie kłania w programie pt. „Śpiewać, jak to łatwo powiedzieć” – w reżyserii Magdy Umer, wyprodukowany przez 1 Program TVP.
dla Janusza Rewińskiego i Krzysztofa Piaseckiego za program – „Szkoda gadać” – który równoważy tezę, że warto rozmawiać (TVP1).
dla serialu „Włatcy móch” w reżyserii Bartosza Kędzierskiego (TV4).
Grand Prix Festiwalu
Błękitny Melonik Charliego: Robert Górski za program „Na stojaka” (HBO Polska)
Członek Jury Larry Ugwu przyznał i ufundował nagrodę pozaregulaminiową – Melonik Malin dla Jacka Kurskiego za „reżyserię” teledysku pt: „Orędzie Prezydenta” z cyklu „Ciemny lud to kupi”.
Laureaci Nagród Publiczności
Ulubiony Serial Komediowy: „Daleko od noszy”, scenariusz i reżyseria Krzysztof Jaroszyński (POLSAT).
Ulubiony Program Rozrywkowy: „Szkło kontaktowe” (TVN24.
Najzabawniejszy rysunek satyryczny: Zbigniew Jujka.
Gwiazda uśmiechu: Tomasz Karolak
Najdowcipniejsze zdjęcie: Sebastian Przybyszewski
Konkurs Twórców Kabaretowych – Debiuty
Młodzi twórcy kabaretowi, biorący udział w konkursie festiwalowym – „Debiuty” oceniani byli przez Jury w składzie: Agnieszka Litwin, Michał Półtorak i Rafał Kmita.
Nagroda główną (ex aequo):
kabaret Dasza Von Yock
kabaret Babeczki z Rodzynkiem.
Ponadto Jury przyznało trzy równorzędne wyróżnienia:
kabaret Grabiego Marka,
kabaret Snobów
kabaret Widelec.
Jury przyznało również wyróżnienie indywidualne Piotra Mocarskiego z kabaretu Widelec.
Biesiada Dobrego Humoru
Główna Nagroda w festiwalowym konkursie Biesiada Dobrego Humoru: firma TaoTao (Tan Viet).
Kapituła Dobrego Smaku przyznała ponadto:
I miejsce: Dariuszowi Mationkowi i Pawłowi Filipiakowi z firmy TaoTao (Tan Viet).
II miejsce: Krystynie Bednarskiej z firmy PPHU Struś Malborski.
III miejsce: Katarzynie Kacprzak i Robertowi Kacprzakowi z młodzieżówki Kapituły Dobrego Smaku oraz Natalii Sawirskiej i Beacie Różalskiej z firmy PHU Billar.
Gdańska Galeria Dobrego Humoru (2008)
Rysownicy: Julian Bohdanowicz, Jacek Frąckiewicz, Andrzej Graniak, Zbigniew Jujka, Zbigniew Kolaczek, Andrzej Lochota, Witold Mysyrowicz, Andrzej Andre Pijet, Juliusz Puchalski, Henryk Sawka, Janusz Stefaniak
Wystawa: czerwiec 2008 – IX Festiwal Dobrego Humoru, Gdańsk
Okrągły Stół Satyryków (2008)
Satyrycy polscy, zebrani na VIII Okrągłym Stole Satyryków, przyznali nominacje satyryczne, w następujących kategoriach:
Plama roku: Instytut Plam Narodowych
Cios roku: Cios ziobrującej ręki, który zniszczył laptopy w Ministerstwie Sprawiedliwości.
Narzędzie roku: Narzędzie Palikota.
Happening roku: Sygnał o zbliżaniu się końca Świata, czyli Doda u Zanussiego.
Paranoja roku: Amerykański hermafrodyta, reprezentujący polską kulturę narodową, na festiwalu Eurowizji w Chorwacji.
Ofiara roku: Kasia Cerekwicka, jako 15-minutowa laureatka.
Zwierzę roku: Lisy w kurniku TVP.
Martyrologia roku: Polak strzela, Niemiec wygrywa.
Unik roku: Lech Kaczyński, unikający Lecha Wałęsy na meczu Polska – Austria.
Zboczenie roku: Donald na marychce.
Owoc roku: Papaja Urszuli Dudziak.
Konstrukcja roku: „O Boże, Jak oni Śpiewają Taniec z Gwiazdami Na Lodzie"
X Festiwal Dobrego Humoru (2009)
Jury X Festiwalu Dobrego Humoru w składzie:
Przewodniczący: Janusz Kondratiuk
Członkowie:
Urszula Dudziak
Tatiana Sosna-Sarno
Artur Andrus
Leszek Blanik
Zbigniew Buczkowski
Marek Przybylik
Nagrody regulaminowe
Najdowcipniejszy Serial Telewizyjny - 39 i pół w reżyserii Mitii Okorna TVN
Najdowcipniejszy Program Rozrywkowy - Zofia Merle i Stanisław Tym za program „HBO na stojaka!” – „Dżdżownice wychodzą na asfalt” redakcja Maria Czubaszek i Konrad Sztuka – wyprodukowany przez Euromedia TV dla telewizji HBO Polska
Najdowcipniejszy Talk Show - „Kuba Wojewódzki” w reżyserii Tomasza Dąbrowskiego, TVN
Widowisko Muzyczno-Rozrywkowe z Uśmiechem - „Mam talent” w reżyserii Wojciecha Iwańskiego, wyprodukowany przez TVN.
Nagrody indywidualne
Najlepsza aktorka komediowa - Hanna Śleszyńska, za rolę w serialu Rodzina zastępcza plus w reżyserii Wojciecha Nowaka, wyprodukowanym przez Telewizję Polsat.
Najlepszy aktor komediowy - Tomasz Karolak, za rolę w serialu 39 i pół w reżyserii Mitii Okorna – wyprodukowany przez Telewizję TVN.
Jury przyznało również panu Tomaszowi Karolakowi nagrodę specjalną – skuter.
Nagrody specjalne Jury
Waldemar Malicki – za dowcipne popularyzowanie muzyki poważnej na antenie TVP1 – statuetkę
Szymon Majewski – za „Rozmowy w tłoku” z programu pt. „Szymon Majewski Show” wyprodukowanemu dla Telewizji TVN
Najdowcipniejsza audycja radiowa
Wentylator autorstwa Macieja Kraszewskiego, wyprodukowana przez Radio Gdańsk dla PR3.
Nagroda Gdańskiej Galerii Dobrego Humoru
Henryk Sawka
Nagroda ufundowana przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego
Grand Prix Festiwalu
„Błękitny Melonik Charliego” - Zofia Merle i Stanisław Tym.
Nagrodę ufundowało Stowarzyszenie Filmowców Polskich.
Biesiada Dobrego Humoru
Paweł Filipiak z firmy Tan Viet.
Konkurs Twórców Kabaretowych – Debiuty
Jury w składzie:
Aneta Talkowska – przewodnicząca jury
Tadeusz Kwinta
Wiktor Zborowski
Grand prix konkursu młodych twórców kabaretowych - Słoiczek po cukrze
1 miejsce – ex aequo Piotr Mocart Mocarski i kabaret Mimika
2 miejsce – kabaret z Konopi
wyróżnienie specjalne: kabaret Widelec
Nagrody w konkursie, wysokości 10 000 zł ufundował minister kultury i dziedzictwa narodowego pan Bogdan Zdrojewski
Nagrody rzeczowe w konkursie ufundowane przez Krajową Izbę Gospodarczą Elektroniki i Telekomunikacji.
Honorowe Statuetki Melonika za 10-letnią współpracę otrzymali:
Prezydent Miasta Gdańska – Paweł Adamowicz
Marszałek Województwa Pomorskiego – Jan Kozłowski
Telewizja Gdańsk
Radio Gdańsk
Radio Plus
Polska Dziennik Bałtycki
Plebiscyt telewidzów przeprowadzony na portalu lookr.tv
Ulubiony Serial Komediowy: Brzydula, reżyseria Filip Zylber serial wyprodukowany przez telewizję TVN
Ulubiony Program Rozrywkowy: Szymon Majewski Show, w reżyserii Rafała Piekoszewskiego i Marty Więch wyprodukowanemu dla telewizji TVN
Gwiazda uśmiechu: Andrzej Grabowski
Najzabawniejszy rysunek satyryczny: Sławomir Łuczyński Nagroda dodatkową jest paleta papieru ufundowana przez International Paper Kwidzyn
Żart z Plusem - Artur Lenckowski za film pod tytułem „Myszka”
Najdowcipniejsze zdjęcie: Aneta Sawicka za zdjęcie pod tytułem „Amory na ulicy"
Nagroda Akademii Dobrego Humoru za całokształt twórczości artystycznej
ex aequo Zofia Merle i Zenon Laskowik
Gdańska Galeria Dobrego Humoru (2009)
Rysownicy: Julian Bohdanowicz, Henryk Cebula, Jacek Frąckiewicz, Andrzej Graniak, Zbigniew Jujka, Zbigniew Kołaczek, Paweł Kuczyński, Małgorzata Lazarek, Andrzej Lichota, Sławomir Łuczyński, Marian Matocha, Witold Mysyrowicz, Andrzej Andre Pijet, Henryk Sawka, Janusz Stefaniak, Grzegorz Szumowski
Wystawa: 2009 czerwiec – X Festiwal Dobrego Humoru, Gdańsk
2010 lipiec/sierpień – Miejska Biblioteka Publiczna, Rumia
Okrągły Stół Satyryków (2009)
Dwór Artusa 26.06.2009 godz. 13.30
Plama roku: Jak Wałęsa pokazał wszystkim Libertasa.
Cios roku: Kraków i Chorzów na aucie Euro 2012.
Narzędzie roku: Sztuczny penis w ręku Palikota.
Happening roku: Eurowybory dla 16%.
Paranoja roku: ParaNelly.
Ofiara roku: Widzowie Telewizji Vszypolskiej.
Zwierzę roku: Wszystkie małpki prezydenta.
Martyrologia roku: Jezus Maria Rokita w Luftchamstwie.
Unik roku: Artur Boruc unikający piłki w meczu ze Słowacją.
Zboczenie roku: Całowanie w PiS-ie.
Owoc roku: Figa dla mediów publicznych.
Konstrukcja roku: Kammel Niezgody.
XI Festiwal Dobrego Humoru (2010)
Plebiscyt telewidzów przeprowadzony na portalu www.gdansk.naszemiasto.pl
Ulubiony Serial Komediowy: Daleko od noszy, reżyseria Krzysztof Jaroszyński. Serial wyprodukowany przez Studio Filmowe Gabi dla telewizji POLSAT. Nagroda ufundowana przez Prezydenta miasta Sopotu Jacka Karnowskiego.
Ulubiony Program Rozrywkowy: Kabaretowy Klub Dwójki, reżyseria Beata Harasimowicz wyprodukowany dla Programu 2 TVP.
Gwiazda uśmiechu: Mariusz Kałamaga. Nagroda ufundowana przez Grupę Lotos S.A.
Najzabawniejszy rysunek satyryczny: Sławomir Łuczyński. Nagroda ufundowana przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Nagroda dodatkowa w plebiscycie Gdańska Galeria Dobrego Humoru – paleta papieru ufundowana przez Burmistrza Miasta Kwidzyna Andrzeja Krzysztofiaka – Grzegorz Szumowski.
Gdańska Galeria Dobrego Humoru (2010)
Rysownicy: Julian Bohdanowicz, Tomasz Broda, Zbigniew Jujka, Zbigniew Kołaczek, Paweł Kuczyński, Sławomir Łuczyński, Witold Mysyrowicz, Henryk Sawka, Mariusz Stawarski, Janusz Stefaniak, Grzegorz Szumowski
Wystawa: czerwiec 2010 – Nadbałtyckie Centrum Kultury, Gdańsk
lipiec/sierpień 2011 – Miejska Biblioteka Publiczna, Rumia
Okrągły Stół Satyryków
Nominacje Okrągłego Stołu Satyryków Gdańsk Nadbałtyckie Centrum Kultury 2010
Plama roku: Plama turbo-diesel w Zatoce Meksykańskiej
Cios roku: Cios armii amerykańskiej w polski system obronny, czyli nieuzbrojone Patrioty w Mrągowie
Narzędzie roku: Laska Marszałka Komorowskiego, która dokonała odkrycia złóż gazu głupkowego
Happening roku: Kampania prezydencka bez programów i udziału kandydatów
Paranoja roku: Wysadzanie wałów (niestety powodziowych)
Ofiara roku: Autodelar J. Kurski, który sprzedał BMW przez komornika
Zwierzę roku: Napieralski, jako czerwono-czarny koń wyborów
Martyrologia roku: Tortury księgowego PSL, który wydał miliony na 1,44% poparcia dla Pawlaka
Unik roku: Minister Kopacz unikające grypy trzymającej władzę
Zboczenie roku: TVP: Jedynka na Prawo i Sprawiedliwość, Dwójka na lewo
Owoc roku: Nowe blond bliźniaczki, jako owoc sukcesu lewicy
Konstrukcja roku: Zabłąkana Platforma na pontonie w okolicy Sandomierza
Zaraza roku: Hiszpanka polskich piłkarzy (6:0)
Konkluzja: Warto rozmawiać, nie warto oglądać ...
XII Festiwal Dobrego Humoru (2011)
Plebiscyt telewidzów przeprowadzony na portalu Gdańsk NaszeMiasto.pl
Ulubiony serial komediowy: Daleko od noszy, reżyseria Krzysztof Jaroszyński. Serial wyprodukowany przez Studio Filmowe Gabi dla telewizji POLSAT. Nagroda została ufundowana przez Stowarzyszenie Filmowców Polskich.
Ulubiony program rozrywkowy: Kabaretowy Klub Dwójki, reżyseria Beata Harasimowicz wyprodukowany dla Programu 2 TVP Nagroda została ufundowana przez Prezydenta Miasta Sopotu – Jacka Karnowskiego.
Gwiazda uśmiechu: Czesław Mozil. Nagrodę ufundował Marszałek Województwa Pomorskiego – Mieczysław Struk.
Najdowcipniejszy rysunek satyryczny: Zbigniew Kołaczek Nagrodę – ryzę papieru ufundowało Video Studio Gdańsk – producent Festiwalu
Konkurs Gdańskiej Galerii Dobrego Humoru - laureat Jury Dariusz Łabędzki
„Żart z Plusem” na najzabawniejszy film zrealizowany telefonem komórkowym: Sebastian Przybyszewski. Nagrodę ufundował Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk. Patronem Konkursu jest Polkomtel.
Gdańska Galeria Dobrego Humoru (2011)
Rysownicy: Julian Bohdanowicz, Jerzy Głuszek, Zbigniew Jujka, Zbigniew Kołaczek, Paweł Kuczyński, Małgorzata Lazarek, Andrzej Lichota, Dariusz Łabędzki, January Misiak, Witold Mysyrowicz, Henryk Sawka, Anna Sokolska, Janusz Stefaniak, Grzegorz Szumowski
Wystawy:
czerwiec 2011 – Galeria Yesterdaycafe, Gdańsk
2012 – klub Pod Gruszką, Kraków
XIII Festiwal Dobrego Humoru (2012)
XIV Festiwal Dobrego Humoru (2014)
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona festiwalu
Przypisy
Festiwale kabaretowe w Polsce
Festiwale w Gdańsku
Humoru |
187787 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy%20Roszak%20%28dyplomata%29 | Jerzy Roszak (dyplomata) | Jerzy Roszak (ur. 6 lutego 1924 w Łodzi, zm. 31 sierpnia 1983 w Warszawie) – polski działacz państwowy, dyplomata, członek lokalnych władz PZPR w Łodzi i Wrocławiu.
Życiorys
Był synem Jana (podoficera zawodowego) i Olgi z Sokołowskich. Kształcił się przed wojną w Gimnazjum Zgromadzenia Kupców w Łodzi. We wrześniu 1939 uczestniczył w młodzieżowych oddziałach samoobrony „Sokół”, potem był więziony w stalagu w Norymberdze oraz przebywał na robotach przymusowych w Hesji. Powrócił do Polski w sierpniu 1945; dwa lata później zdał maturę w liceum w Łodzi. Pracował w łódzkim Urzędzie Miejskim oraz firmach „Wagner” i „Cetech”; zaangażował się w działalność w PPR, był instruktorem w Komitecie Łódzkim PPR, potem II sekretarzem Komitetu Dzielnicowego PZPR Łódź Fabryczna i I sekretarzem Komitetu Dzielnicowego Łódź Widzew. W lipcu 1952 ukończył dwuletnią Szkołę Partyjną przy Komitecie Centralnym PZPR w Warszawie i został wysłany do pracy partyjnej we Wrocławiu, gdzie kierował Wydziałem Propagandy i był sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego.
W maju 1957 przeszedł do pracy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych na stanowisko dyrektora Biura Paszportów Zagranicznych; w tym samym czasie ukończył zaocznie studia na Wydziale Dyplomatyczno-Konsularnym Szkoły Głównej Służby Zagranicznej (1960). W latach 1960–1964 pełnił funkcję dyrektora Departamentu Konsularnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, gdzie zajmował się m.in. przygotowaniami do konwencji wiedeńskiej o stosunkach konsularnych (zawartej 24 kwietnia 1963). W maju 1964 został ambasadorem PRL w Republice Austrii. Po zakończeniu misji w Wiedniu ponownie objął kierownictwo Departamentem Konsularnym (1969), a w 1972 Departamentem I MSZ (ds. stosunków z europejskimi krajami socjalistycznymi).
W latach 1977–1980 był ambasadorem w Królestwie Norwegii, z jednoczesną akredytacją w Islandii. Po 1980 pracował jako dyrektor Centrum Informacji MSZ, a od 1982 dyrektor Departamentu ds. Stosunków z ZSRR. Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Orderem Sztandaru Pracy II klasy. Z zawartego w 1945 małżeństwa z Tamirą z Korsaków miał dwoje dzieci – syna Cezarego i córkę Elżbietę. Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera C39-2-3).
Przypisy
Bibliografia
Ryszard Liczmański, Jerzy Roszak, w: Polski Słownik Biograficzny, tom XXXII, 1990
Ambasadorowie Polski Ludowej w Austrii
Ambasadorowie Polski w Islandii
Ambasadorowie Polski w Norwegii
Ambasadorowie PRL
Ludzie urodzeni w Łodzi
Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy II klasy
Pierwsi sekretarze Komitetów Dzielnicowych PZPR
Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
Politycy PPR
Urodzeni w 1924
Urzędnicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych (Polska Ludowa)
Zmarli w 1983
Absolwenci Szkoły Zgromadzenia Kupców w Łodzi |
187790 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sysop | Sysop | Sysop (od ), operator systemu – często używane określenie administratorów BBS-ów albo, historycznie, operatorów dowolnych systemów komputerowych, w szczególności klasy mainframe.
Zobacz też
administrator
Administracja systemem
fr:Bulletin board system#Administration |
187792 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mainframe | Mainframe | Mainframe (ang. main – główny, frame – struktura) (często w Stanach Zjednoczonych nazywany „Big Iron”, dawniejsze polskie określenie to „komputery głównego szeregu”) – klasa komputerów używanych głównie przez duże organizacje dla krytycznych aplikacji (np. finansowych, statystycznych).
Termin mainframe pochodzi od wczesnych maszyn tego typu, ze względu na ich rozmiary i fakt, że kompletny system komputerowy składał się z wielu oddzielonych od siebie jednostek (szaf, obudów) – main frame była to główna jednostka przetwarzająca dane. Pierwsze komputery mainframe były wykonane z zastosowaniem lamp elektronowych, potem tranzystorów. Późniejsze korzystały z układów scalonych o niskiej skali integracji, na przykład w komputerze UNIVAC 9000 z połowy lat sześćdziesiątych XX w. 256 kB pamięci było zbudowane z ponad 1200 układów scalonych Intela. Dzisiaj nazwa używana jest zazwyczaj do komputerów kompatybilnych z linią IBM System/360 zaprezentowaną w 1965 roku. Słowo mainframe nie jest zastrzeżoną nazwą, ani nie istnieje formalna definicja komputera mainframe. Istniały też systemy niekompatybilne z rodziną System/360 również nazywane mainframe – np. produkty firmy Unisys, która powstała z połączenia firm Burroughs i Sperry, a także rodzina Siemens BS2000, ICL, GECOS (Bull i NEC, dawniej Honeywell, a jeszcze wcześniej General Electric) i NCR.
Polscy konstruktorzy również podejmowali próby konstruowania komputerów typu mainframe. Odra 1001 to prototyp lampowego komputera pierwszej generacji wykonany w Zakładach Elektronicznych Elwro w 1961. Konstrukcja komputera oparta była na niedokończonym projekcie przelicznika S-1, opracowanego przez zespół Jerzego Gradowskiego w Zakładzie Aparatów Matematycznych PAN.
Była pierwszą Odrą, ale nie uzyskała zadowalającej niezawodności i nie weszła do produkcji. Wykonana została tylko w jednym egzemplarzu.
Rynek (sektor)
Na początku 2006 roku 90% rynku urządzeń mainframe należało do IBM. Unisys stworzył mainframe’y ClearPath Plus z systemami operacyjnymi OS2200 i MCP wywodzącymi się ze Sperry i Burroughs oraz jednocześnie umożliwiającymi uruchomienie systemów Linux i MS Windows. Hitachi współprojektowało zSeries 800 z IBM w celu zmniejszenia kosztów. Hewlett-Packard sprzedał swoje unikalne systemy NonStop firmie Tandem Computers i Group Bull’s DPS. W Europie są dostępne mainframe’y DPS grupy Bull.
Platform Solutions Inc. wprowadziła na rynek serwery z procesorami Intel Itanium 2 wyposażone w firmware emulujący IBM System z. PSI i IBM są zaangażowane w serie sporów prawnych. IBM oskarża PSI o naruszenie patentów i odmawia udzielenia licencji na swój software uruchamiany na platformie PSI, podczas gdy PSI skarży IBM o złamanie praw anty-monopolowych.
Historia
Produkcja komputerów mainframe zaczęła się pod koniec roku 1950. Pierwsze komputery mainframe produkowały firmy nazywane „IBM and the Seven Dwarfs” („IBM i siedmiu krasnoludków”): IBM, Burroughs, Control Data Corporation, General Electric, Honeywell, NCR, RCA i UNIVAC. Dominacja IBM, osiągnięta dzięki ich systemowi 700/7000, jeszcze wzrosła dzięki przełomowej serii System/360. Z czasem technologia ta rozwijała się i ewoluowała do obecnej „z/Architecture”. UNIVAC został wchłonięty przez Sperry, który kontynuował rozwój tej linii w postaci 2200 Series z systemem operacyjnym OS/2200. Burroughs rozwijał swoją linię B5000 z systemem operacyjnym MCP. Jednocześnie dostawcami spoza USA byli: Siemens, Telefunken w Niemczech, ICL w Anglii oraz Fujitsu, Hitachi, Oki i NEC w Japonii. Podczas zimnej wojny państwa należące do Układu Warszawskiego produkowały klony „System/360” pod nazwą RIAD. W Polsce produkowano własne konstrukcje oraz klony mainframów ICL pod nazwą Odra. W Związku Radzieckim opracowywano własne systemy, takie jak Ural i Strela.
W latach 70 XX w. i 80 XX w. korporacje odkryły rozwiązania bazujące na minikomputerach, które można było uruchomić za ułamek ceny mainframe i które oferowały lokalnym użytkownikom o wiele większą kontrolę nad systemem. Terminale używane do interakcji systemu mainframe z użytkownikiem zostały zastąpione poprzez komputery osobiste. Nowe instalacje systemów mainframe ograniczyły się do nielicznych zastosowań, takich jak np. kluczowe hurtownie danych. Honeywell zostało wykupione przez Bull, UNIVAC został działem Sperry Corporation, który potem w roku 1986 połączył się z Burroughs w firmę o nazwie Unisys. Sperry i Burroughs po fuzji ciągle wspierają oraz rozwijają swoje mainframe, które obecnie wyewoluowały w platformę Clearpath Plus. W roku 1991 AT&T przemianowano na NCR.
Mainframe a superkomputer
Różnica pomiędzy superkomputerem i mainframe nie jest zbyt oczywista. Można powiedzieć, że superkomputery stosuje się do rozwiązywania problemów które wymagają dużej szybkości obliczeń, podczas gdy mainframe’y stosuje się, gdy potrzebna jest wysoka wydajność I/O, niezawodność oraz jednoczesna obsługa różnorodnych procesów biznesowych (ang. mixed workload).
Wydajność superkomputerów określa się zwykle w MIPS lub FLOPS, podczas gdy wydajność mainframe’ów zwykle w jednostkach TPC-C, TPC-E, TPC-H lub jednostkach wprowadzonych przez producentów dla porównywania wydajności poszczególnych modeli, np. RPM (Relative PerforMance) lub LSPR (Large System Performance Reference). Użytkownicy mainframe’ów żartobliwie rozszyfrowują skrót MIPS jako „Meaningless Indication of Processor Speed”, czyli „nic nie znaczący wskaźnik szybkości procesora”.
Statystyka (dotyczy tylko produktów IBM)
90% maszyn klasy mainframe produkcji IBM posiada system transakcyjny CICS (ang. Customer Information Control System).
Na systemach mainframe używane są też produkty innych firm niż IBM. Przykładowe bazy danych innych producentów to ADABAS firmy Software AG, IDMS firmy CA czy Oracle firmy Oracle Corporation, występują również inne rozwiązania bazodanowe o mniejszym zasięgu.
W Polsce najbardziej rozpowszechnione bazy danych to DB2 (ok. 30 instalacji), ADABAS (ok. 20 instalacji) i JANTAR (ok. 10 instalacji). Przy czym pod względem ilości operacji przoduje DB2.
IBM posiada linię mainframe (LinuxONE) która działa tylko na Linuxie, oraz opłaca ponad 600 pracowników odpowiedzialnych za rozwój Linuxa i projektów open source (IBM Linux Technology Center).
Szybkość i wydajność
Szybkość CPU dawniej mierzona była w MIPS (milionach operacji na sekundę), a używano tej miary do porównywania możliwości obliczeniowych procesorów/systemów. Najmniejszy dzisiaj system mainframe IBMa ma prędkość 26 MIPSów (IBM z9 BC A01), największy – 17801 MIPS (według IBM Reference Performance szybkość systemu mainframe IBM z9 EC model 754). Dla porównania współczesny procesor Intel Core 2 X6800 przy prędkości 2,93 GHz osiąga 27079 MIPS, czyli prawie dwukrotnie więcej na korzyść procesora stosowanego w zwykłym komputerze x86. Z kolei jednak rozwiązanie Parallel Sysplex pozwala połączyć do 32 komputerów takich jak z9, powodując że zachowują się one jako jedna logiczna jednostka, uzyskując dzięki temu wydajność około 569 632 MIPS.
Od 2017 roku trwają pracę nad udostępnieniem na rynku komputerów kwantowych. Szacunkowa moc obliczeniowa początkowo ma być niewielka ~50 qubitów.
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Czym są rozwiązania mainframe od IBM
IBM eServer zSeries mainframe servers
Mainframe Computers w Computer History Museum
Univac 9400, mainframe z lat 60. w niemieckim muzeum |
187793 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Spin-off | Spin-off | spin-off (zarządzanie)
spin-off (mass media)
Zobacz też
off spin |
187796 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Stronicowanie%20pami%C4%99ci | Stronicowanie pamięci | Stronicowaniem pamięci nazywamy w komputerowych systemach operacyjnych jeden ze sposobów zarządzania pamięcią, w którym komputer przechowuje i pobiera dane z pamięci dodatkowej do wykorzystania w pamięci podstawowej. Dane pobierane są z pamięci dodatkowej w blokach o jednakowym rozmiarze nazywanych stronami. Stronicowanie jest istotnym elementem implementacji pamięci wirtualnej, we współczesnych systemach operacyjnych, pozwalającym na przekroczenie ograniczeń komputera wynikających tak z ilości dostępnej pamięci fizycznej, jak też np. wykorzystywanej architektury procesora (potrafiącego zaadresować mniejszą ilość pamięci niż faktycznie dostępna).
Podstawowa filozofia stronicowania:
Pamięć fizyczna dzielona jest na bloki stałej długości zwane ramkami.
Pamięć logiczna dzielona jest na bloki stałej długości zwane stronami.
Rozmiary stron i ramek są identyczne.
Przy wykonywaniu procesu, strony z pamięci pomocniczej wprowadzane są w odpowiednie ramki pamięci operacyjnej.
Historia
W światowym przemyśle komputerowym stronicowanie stosowano od wczesnych lat 60. Firma Ferranti wprowadziła stronicowanie w komputerze ATLAS, termin stron pamięci na rynku masowym w odniesieniu do architektury komputerowej był wykorzystywany, niezależnie od tego, czy strona była przenoszona między obszarami pamięci RAM czy między pamięcią RAM a dyskiem. Na przykład w komputerze PDP-8 7 bitów instrukcji zawierało adres pamięci, który wybierał jedno ze 128 słów. Ta strefa pamięci została nazwana stroną. Takie użycie terminu jest obecnie rzadkie. W latach 60. zamiana stron pamięci była wczesną techniką pamięci wirtualnej pozwalając na podmianę całych programów (podmieniony program stawał się nieaktywny w czasie gdy pamięć RAM wykorzystywana była przez inny program).
Wynalezienie tablicy stron pozwoliło procesorowi działać na dowolnych stronach w dowolnym miejscu pamięci RAM jako pozornie ciągła logiczna przestrzeń adresowa. Strony te stały się jednostkami wymienianymi między dyskiem a pamięcią RAM.
W Polsce inż. Jacek Karpiński wykorzystał stronicowanie pamięci przy konstruowaniu komputera K-202 w latach 1970–1973 w celu adresowania większej ilości pamięci. Inne porównywalne ówczesne komputery 16-bitowe dostępne na świecie mogły zaadresować jedynie 64 kilobajty (były to Super-Nova i Modular One). Dzięki owemu mechanizmowi komputer K-202 adresował do 8 megabajtów (MB) pamięci operacyjnej.
Stronicowanie pamięci fizycznej
Stronicowanie pamięci fizycznej wykonywane było z powodu ograniczenia przestrzeni adresowej procesora (stronicowanie fizyczne). Stronicowanie takie stosowano w systemach 8 i 16-bitowych, w których ilość zainstalowanej pamięci przekraczała możliwości adresowania pamięci przez procesor.
W pamięciach flash
W niektórych pamięciach EEPROM, podczas zapisu może nastąpić jedynie zmiana stanu komórki pamięci z 1 na 0, a zmiana z 0 na 1 przebiega znacznie dłużej i jest nazywana kasowaniem. Tego typu pamięć jest dzielona na strony, kasowanie przebiega jednocześnie dla wszystkich komórek strony, zapis do pamięci następuje poprzez wypełnienie bufora (strony) i następnie na rozkaz: bufor zostaje przeniesiony do pamięci, co trwa od 1 ms do 10 ms. Tak zorganizowana pamięć nazywana jest Flash EEPROM.
Stronicowanie pamięci w systemie MS-DOS
System MS-DOS używa procesora 8086 lub jego następcy w trybie rzeczywistym. W trybie tym procesor może zaadresować 1 MB pamięci. Na początku lat dziewięćdziesiątych pojawiła się koncepcja wykorzystania w MS-DOS pamięci z obszaru ponad 1 MB, pamięć ta była dzielona na bloki (strony) o wielkości 16 kB i dostępna przez okno o wielkości 64 kB składające się z 4 ramek w obszarze UMA. Ten rodzaj pamięci nazywano EMS.
Stronicowanie pamięci w procesorach 80386
Procesory 80386 i nowsze pracujące w trybie chronionym umożliwiają dowolne mapowanie adresów logicznych na adresy fizyczne – mechanizm ten nazywany jest stronicowaniem (ang. paging). Adresy logiczne obejmują całą przestrzeń adresową procesora, czyli 4 GB, niezależnie od tego, ile w rzeczywistości w komputerze zainstalowano pamięci. Zadaniem systemu operacyjnego jest odpowiednie mapowanie adresów logicznych na adresy pamięci fizycznej, co pozwala zwykłym programom użytkowym przez cały czas działania odwoływać się do tych samych adresów logicznych.
Jeśli włączone jest stronicowanie, wówczas cała pamięć (4 GB) dzielona jest na bloki – strony o rozmiarach 4 kB; w procesorach Pentium i nowszych możliwe jest także używanie stron o rozmiarach 4 MB. Gdy program odwołuje się do pamięci, podaje adres właściwej komórki pamięci. Adres ten jest 32-bitową liczbą, która składa się z trzech części:
indeks w katalogu stron (liczba 10-bitowa),
indeks w tablicy stron (liczba 10-bitowa),
przesunięcie w obrębie strony (liczba 12-bitowa).
Katalog stron zawiera wskaźniki do tablic stron, tablice stron przechowują adresy fizyczne stron. (System operacyjny może zarządzać wieloma katalogami i tablicami stron).
Zatem pierwsza część adresu wybiera z katalogu stron tablicę stron. Druga część adresu wybiera pozycję z tablicy stron, która wyznacza fizyczny adres konkretnej strony. Przesunięcie jest adresem lokalnym w obrębie wybranej strony. Ostatecznie adres fizyczny, na który zamapowano adres logiczny, wyznaczany jest z dwóch składników: adresu fizycznego strony i przesunięcia.
Ponieważ uzyskiwanie dostępu do pamięci w celu odczytania informacji o stronie jest czasochłonne, dlatego procesory posiadają pamięć podręczną (ang. TLB, Translation Lookaside Buffer), w której pamiętane są ostatnio wyznaczone adresy fizyczne stron. TLB przechowuje 32, 64, 256 lub więcej pozycji.
Każda pozycja w tablicy stron przechowuje pewne dodatkowe informacje dotyczące strony pamięci, także te przydatne w realizacji pamięci wirtualnej:
Bit obecności (ang. present) – mówi czy strona znajduje się w pamięci fizycznej. Gdy system operacyjny usuwa stronę z pamięci, tzn. zapisuje ją na dysk, zeruje ten bit. Jeśli program odwoła się do strony nieobecnej w pamięci procesor generuje wyjątek i wówczas system operacyjny wczytuje z dysku uprzednio zapisaną tam zawartość strony.
Bit użycia (ang. accessed) – jest ustawiany przez procesor, gdy nastąpi odwołanie do danej strony. System operacyjny zwalnia pamięć zapisując nieużywane strony pamięci na dysku. Wartość zerowa bitu użycia oznacza brak odwołań do strony i jest sygnałem dla systemu, że może być przeniesiona na dysk. Ustawiony bit użycia może w pewnym stopniu zabezpieczać stronę przed przeniesieniem na dysk.
Bit modyfikacji (ang. dirty lub modified) – jest ustawiany podczas zapisu danych. Jeżeli dana strona jest usuwana z pamięci, to w przypadku ustawienia bitu modyfikacji musi być zapisana na dysk. Wartość zerowa bitu modyfikacji oznacza, że strona w pamięci oraz strona na dysku jest taka sama, więc podczas usuwania strony z pamięci nie ma konieczności ponownego zapisywania jej na dysk.
Przypisy
Zobacz też
pamięć komputerowa
pamięć wirtualna
adres pamięci
Zarządzanie pamięcią
fr:Mémoire virtuelle#Mémoire virtuelle paginée |
4964492 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Mistrzostwa%20%C5%9Awiata%20w%20Pi%C5%82ce%20No%C5%BCnej%202022%20%28eliminacje%20strefy%20UEFA%29/Grupa%20G | Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022 (eliminacje strefy UEFA)/Grupa G | Grupa G kwalifikacji do Mistrzostw Świata FIFA 2022 w strefie UEFA była jedną z dziesięciu grup UEFA w turnieju kwalifikacyjnym do Mistrzostw Świata, które zdecydowały, które drużyny zakwalifikowały się do turnieju finałowego Mistrzostw Świata FIFA 2022 w Katarze.
Grupa F składała się z sześciu drużyn: Holandii, Turcji, Norwegii, Czarnogóry, Łotwy i Gibraltaru. Zespoły grały przeciwko sobie u siebie i na wyjeździe w formacie każdy z każdym.
Zwycięzca grupy (Holandia) zakwalifikował się bezpośrednio na Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022, a wicemistrz (Turcja) awansował do drugiej rundy (baraży).
Tabela
|}
Wyniki
Strzelcy
12 goli
Memphis Depay
5 goli
Erling Braut Håland
Burak Yılmaz
4 gole
Fatos Beqiraj
Davy Klaassen
3 gole
Stevan Jovetić
Luuk de Jong
Donyell Malen
Vladislavs Gutkovskis
Mohamed Elyounoussi
Alexander Sørloth
Kristian Thorstvedt
Kerem Aktürkoğlu
Hakan Çalhanoğlu
Halil Dervişoğlu
2 gole
Adam Marušić
Reece Styche
Steven Berghuis
Georginio Wijnaldum
Roberts Uldriķis
Serdar Dursun
Kenan Karaman
Ozan Tufan
Cengiz Ünder
1 gol
Gole samobójcze
Merih Demiral (dla Łotwy)
Uwagi
Przypisy
Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022 (eliminacje strefy UEFA) |
4964495 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Chinese%20University%20of%20Hong%20Kong | Chinese University of Hong Kong | (CUHK) – uczelnia publiczna zlokalizowana w Hongkongu. Została założona w 1963 roku.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona uczelni
Uczelnie w Hongkongu |
187798 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Bia%C5%82ogard%20%28gmina%20wiejska%29 | Białogard (gmina wiejska) | Białogard – gmina wiejska w Polsce położona w północnej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie białogardzkim. Siedzibą gminy jest miasto Białogard, które nie wchodzi w skład gminy, jest osobną gminą miejską. Jest to jedyna gmina wiejska w powiecie.
Według danych z 31 grudnia 2016 r. gmina miała 7767 mieszkańców. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwały 7682 osoby.
Miejsce w województwie (na 114 gmin):
powierzchnia 16., ludność 50.
Gmina stanowi 38,8% powierzchni powiatu.
Położenie
Gmina znajduje się w północnej części województwa zachodniopomorskiego, w środkowej części powiatu białogardzkiego. Gmina leży na Równinie Białogardzkiej. Przez gminę przepływają rzeki: Parsęta, wpadająca do niej Radew (wyznaczająca część północnej granicy gminy) oraz mniejszy dopływ Parsęty, Liśnica przez które prowadzi szlak kajakowy. Tereny leśne zajmują 33% powierzchni gminy, a użytki rolne 56%.
Sąsiednie gminy:
Białogard (miejska), Karlino i Tychowo (powiat białogardzki)
Biesiekierz i Świeszyno (powiat koszaliński)
Połczyn-Zdrój, Rąbino i Sławoborze (powiat świdwiński)
Do 31 grudnia 1998 r. wchodziła w skład województwa koszalińskiego.
Najwyższy punkt gminy to wzniesienie Iwki niedaleko Rychówka o wysokości 114,87 m n.p.m., natomiast najniższy punkt o wysokości 11,3 m n.p.m. leży u ujścia rzeki Radwi do Parsęty.
Demografia
Według danych z 31 grudnia 2016 r. gmina miała 7767 mieszkańców. Gminę zamieszkuje 16,1% ludności powiatu. Gęstość zaludnienia wynosi 23,7 osoby na km².
Dane z 31 grudnia 2016 r.:
Piramida wieku mieszkańców gminy Białogard w 2014 roku.
Komunikacja
Transport drogowy
Przez gminę Białogard prowadzą następujące drogi wojewódzkie:
łącząca Białogard z Karlinem (8 km) przez Byszyno (9 km) do Połczyna-Zdroju (31 km)
z Byszyna w kierunku Tychowa (14 km)
z Białogardu do drogi krajowej nr 6 w kierunku Koszalina (7 km).
Transport kolejowy
Miasto Białogard jest węzłem kolejowym, uzyskało połączenie już w 1859 r. po doprowadzeniu linii ze Szczecina do Koszalina, 11 lat później linia została przedłużona do Gdańska. Także w 1859 r. wybudowano drugą ważną linię z Kołobrzegu, w 1878 r. przedłużoną do Szczecinka, a rok później do Poznania. W 1895 r. otwarto wąskotorową linię kolejową do Świelina, a w 1909 r. do Rarwina. Obie linie miały rozstaw torów 750 mm, a krótko po II wojnie światowej zmieniono rozstaw w obu liniach na 1000 mm oraz zbudowano odcinek z Rarwina do Lepina. Pod koniec lat 80. XX wieku obie linie normalnotorowe zostały zelektryfikowane. W 1991 r. zamknięto linię Białogard Wąsk.- Lepino Trójkąt, a 5 lat później tę do Świelina. Obecnie w gminie czynne są 3 stacje: Czarnowęsy Pomorskie, Kościernica i Nosówko (na trasie Szczecin – Gdańsk).
Poczta
Gminę obsługują urzędy pocztowe w Białogardzie.
Zabytki
Na terenie gminy znajduje się 16 zabytków nieruchomych, które chronione są prawem (stan na dzień 31 grudnia 2008):
zespół pałacowy w Podwilczu
kościoły w Białogórzynie, Pomianowie, Żytelkowie, Łęcznie, Stanominie, Rarwinie, Podwilczu
parki dworski i pałacowe w Kamosowie, Laskach, Nasutowie, Nawinie, Rarwinie, Stanominie
cmentarz w Dargikowie
Administracja i samorząd
W 2016 r. wykonane wydatki budżetu gminy wynosiły 29,9 mln zł, a dochody budżetu 30,2 mln zł. Zobowiązania samorządu (dług publiczny) według stanu na koniec 2016 r. wynosiły 19,4 mln zł, co stanowiło 64,5% poziomu dochodów.
Mieszkańcy gminy Białogard razem z mieszkańcami gminy Tychowo wybierają 5 radnych do Rady Powiatu w Białogardzie, a radnych do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w okręgu nr 3. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 40, senatora z okręgu nr 99, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 13.
Gmina wiejska Białogard jest obszarem właściwości Sądu Rejonowego w Białogardzie i Sądu Okręgowego w Koszalinie. Gmina (właśc. powiat białogardzki) jest obszarem właściwości miejscowej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie.
Podział administracyjny
Gmina wiejska Białogard utworzyła 33 jednostek pomocniczych, będących sołectwami.
Sołectwa Białogórzyno, Buczek, Byszyno, Czarnowęsy, Dargikowo, Dębczyno, Góry, Gruszewo, Klępino Białogardzkie, Kościernica, Laski, Lulewice, Lulewiczki, Łęczno, Moczyłki, Nasutowo, Nawino, Nosówko, Pękanino, Podwilcze, Pomianowo, Pustkowo, Rarwino, Redlino, Rogowo, Rościno, Rychowo, Rychówko, Rzyszczewo, Zagórze, Żeleźno, Żelimucha i Żytelkowo
Miejscowości
Wsie Białogórzyno, Buczek, Byszyno, Czarnowęsy, Dargikowo, Dębczyno, Góry, Gruszewo, Kamosowo, Klępino Białogardzkie, Kościernica, Laski, Lulewice, Lulewiczki, Łęczno, Moczyłki, Nasutowo, Nawino, Nosówko, Pękanino, Podwilcze, Pomianowo, Pustkowo, Rarwino, Redlino, Rogowo, Rościno, Rychowo, Rychówko, Rzyszczewo, Stanomino, Zagórze, Zaspy Małe, Żeleźno, Żelimucha, Żytelkowo
Osady Białogórzynko, Leśniki, Liskowo, Łęczenko, Łęczynko, Pękaninko, Przegonia, Pustkówko, Sińce, Stajkowo, Strzelec, Tarpnowo, Trzebiele, Wronie Gniazdo, Wygoda, Ząbki i Żabiniec
Dawne miejscowości Nowiec.
Współpraca międzynarodowa
Amt Dömitz-Malliß, (Niemcy) od 2001
Przypisy
Bibliografia
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Białogard na lata 2005-2013, UG Białogard, 2005 |
4964500 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Elfin%20Oak | Elfin Oak | Elfin Oak (pol. Dąb Elfów) – pień 900-letniego dębu znajdującego się w Kensington Gardens w Londynie, wyrzeźbiony i pomalowany tak, aby wyglądał tak, jakby w jego korze żyły elfy, gnomy, wróżki i małe zwierzęta.
Kłoda, podarowana przez Lady Fortescue, pierwotnie pochodziła z Richmond Park i została przeniesiona do Kensington Gardens w 1928 roku jako część planu modernizacji w Londynie George'a Lansbury'ego. W ciągu następnych dwóch lat ilustrator Ivor Innes wyrzeźbił w nim 74 postacie „Małych Ludzi”. Należą do nich m.in. wiedźma Wookey, z trzema słoikami: zdrowia, bogactwa i szczęścia, gnom Huckleberry, niosący torbę jagód po schodach na bankiet w Bark Hall oraz Elfy Grumples i Groodles, budzone przez Brownie, Dinkie, Rumplelocks i Hereandthere, które kradną jajka z wroniego gniazda.
Innes zilustrował także książkę dla dzieci z 1930 roku napisaną przez jego żonę Elsie Innes i opartą na Elfin Oak. Elsie napisała w niej:
Na wewnętrznej okładce albumu Pink Floyd Ummagumma z 1969 roku znajduje się zdjęcie Davida Gilmoura przed Elfin Oak.
Komik przez całe życie był fanem tego drzewa i w 1996 roku poprowadził udaną kampanię mającą na celu odrestaurowanie go. Uczniowie z odrestaurowali drzewo w 1996 roku pod opieką konserwatora zabytków Marcusa Richardsa. Richards był odpowiedzialny za renowację i konserwację dębu Elfin do dnia dzisiejszego. W grudniu 1997 minister dziedzictwa Tony Banks dodał obiekt do listy zabytków II klasy.
Galeria
Uwagi
Przypisy
Zabytki Londynu
Kensington Gardens
Rzeźby w Londynie |