Datasets:

chrisociepa

/

wikipedia-pl-20230401

like 2

189331

https://pl.wikipedia.org/wiki/Meno

Meno

Meno – miasto w Stanach Zjednoczonych, w stanie Oklahoma, w hrabstwie Major. Przypisy Miasta w stanie Oklahoma

850

https://pl.wikipedia.org/wiki/Che%C5%82msko%20%C5%9Al%C4%85skie

Chełmsko Śląskie

Chełmsko Śląskie (przed 1945 niem. Schömberg) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kamiennogórskim, w gminie Lubawka, nad rzeką Zadrną, w południowym krańcu Kotliny Krzeszowskiej, pomiędzy Górami Kruczymi a Zaworami. Dawniej miasto; uzyskało lokację miejską w 1289 roku, zdegradowane w 1945 roku. W latach 1945–1954 siedziba gminy Chełmsko Śląskie. Demografia Według Narodowego Spisu Powszechnego wieś liczyła 2137 mieszkańców (marzec 2011). Historia Prawdopodobnie na terenie Chełmska Śląskiego istniała w średniowieczu osada, z której pozostały ślady w postaci grodziska. Gród był wzmiankowany w 1207 roku. Niektóre źródła podają datę lokacji przez Czechów w roku 1214, prawdopodobnie przez kasztelana z Upy – Laurentego, ale pierwsza pewna wzmianka o mieście pochodzi z 1289 r. Miasteczko pełniło rolę lokalnego ośrodka administracyjno-usługowego w tej części księstwa świdnickiego. Chełmsko Śląskie było prywatną własnością Jeriko de Ysinburga i jego siostrzeńca Presecha de Gutinsteyna. W 1343 r. miasto zostało sprzedane opatowi cystersów Mikołajowi II z pobliskiego Krzeszowa i Konradowi von Czirn. Konrad wraz z żoną władali majątkiem dożywotnio, a po ich śmierci Chełmsko Śląskie stało się własnością klasztoru aż do kasaty zakonu w 1810 r. W 1352 roku wspomina się o istnieniu w mieście prawa do wyższego i niższego sądownictwa. Miasto posiadało również prawa górnicze, ale nic nie wiadomo o ich wykorzystaniu. Miasto, od roku 1392 przynależące do korony czeskiej, szybko się rozwijało pod zarządem cystersów. W 1426 r. zostało zniszczone w czasie wojen husyckich. Od XVI w. rozwija się ponownie jako ośrodek sukiennictwa i płóciennictwa oraz handlu ich wyrobami. Na krótko rozwój został przerwany w roku 1567 przez pożar. W XVII w. doszło do starć na tle religijnymi między protestantami a katolikami. 29 grudnia 1620 u wjazdu do Chełmska chłopi zastrzelili opata M. Clavego. W ramach represji miasto straciło prawa miejskie. Ogromny pożar w 1629 r. zniszczył prawie połowę domostw (około 60 na blisko 120). W 2. połowie XVII w. miasto ożywiło się dzięki tkactwu chałupniczemu, którego produkty były sprzedawane w całej Europie, a nawet w Ameryce. W tym okresie powstały mieszczańskie kamienice w rynku oraz zespoły drewnianych domów („Dwunastu Apostołów” i „Siedmiu Braci”) przy drogach wyjazdowych. W 1793 r. doszło do buntu tkaczy sprowokowanych przez kupców kamiennogórskich. Na wieść o zamieszkach w Chełmsku doszło do starć w Lubawce, Kamiennej Górze, a nawet w dość odległym Bolkowie. Bunt rozprzestrzenił się na obszar całych Sudetów Środkowych i Pogórza. Dopiero po interwencji władz został przywrócony spokój. Rozwój tkactwa mechanicznego doprowadził do upadku tradycyjnych rzemieślników. Około połowy XIX w. miasto podupada i daje się zauważyć odpływ ludności. Sytuację pogarszają kolejne pożary w 1829 i 1848 r. Po nieurodzajnych latach dochodzi do zamieszek na tle głodowym. Władze chcąc poprawić sytuację tkaczy rozpoczynają budowę dróg, dając zatrudnienie głodującym tkaczom (tzw. „drogi głodu”). Pewne ożywienie nastąpiło pod koniec XIX w., kiedy to powstały pierwsze tkalnie mechaniczne. W roku 1887 uruchomiono szkołę tkacką. W 1896 r. doprowadzono z Kamiennej Góry prywatną linię kolejową, którą to w roku 1899 przedłużono do Okrzeszyna. Budowa kolei wpłynęła aktywizująco na rozwój przemysłu i miasteczka, w tym czasie mieszkańcy mogli już korzystać z elektryczności i wodociągów. W XIX w. i w 1. połowie XX w. zaczęła się rozwijać turystyka. Od lat 80. XIX wieku Chełmsko Śląskie stało się popularnym letniskiem, działało kilka gospód i hotelików, a miasteczko cieszyło się sławą pięknie położonej, malowniczej miejscowości. Ruch turystyczny był dość znaczny, gdyż Chełmsko Śląskie leżało na uczęszczanej trasie pomiędzy Kamienną Górą, Krzeszowem i czeskim Adršpachem. Podczas II wojny światowej istniał tu od 1940 r. obóz pracy, filia obozu Gross-Rosen. Na cmentarzu znajduje się zbiorowa mogiła 77 więźniów. Po II wojnie światowej miasto znalazło się w Polsce, a jego niemieccy mieszkańcy zostali zmuszeni do wyjazdu. W 1947 r. przyjęło nazwę Chełmsko Śląskie (w latach 1945–1947 Szymrych). Od tego czasu miejscowość przeżywa głęboki kryzys – zniszczeniu uległo kilka zabytkowych kamienic. W roku 1957 Chełmsko Śląskie otrzymało prawa osiedla, którym pozostało do 1972. W okresie PRL powstały dwa zakłady, dające zatrudnienie miejscowej ludności. Po 1989 r. miejscowe stowarzyszenia (Stowarzyszenie „Tkacze Śląscy” i Fundacja Bramy Lubawskiej) starają się ożywić podupadającą miejscowość. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego. Do 21 grudnia 2007 roku funkcjonowało przejście graniczne Chełmsko Śląskie-Libná, które na mocy Układu z Schengen zostało zlikwidowane. Religia rzymskokatolicka parafia Świętej Rodziny Zabytki Chełmsko Śląskie w pełni zachowało swój pierwotny układ urbanistyczny z rynkiem i dominującą nad miastem bryłą kościoła. Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty: miasto kościół parafialny pw. Świętej Rodziny, barokowy, z lat 1670–1691 plebania kościoła pw. Świętej Rodziny, ul. Powstańców Śląskich 2, z lat 1727–1728 cmentarz rzymskokatolicki parafialny, z połowy XIX w. dom z XVII w., ul. Kamiennogórska 1 dom, ul. Kamiennogórska 7, z XVIII, przebudowany w XIX w. W oficynie oryginalne barokowe drzwi z 1 poł. XVIII wieku. dom z połowy XVIII w., ul. Kamiennogórska 11 dom, z XVIII w.; z zespołu drewnianych domów tkaczy „Siedmiu Braci”, wybudowanych dla bawarskich tkaczy drogiego adamaszku pozostał tylko jeden, można go oglądać przy ul. Kamiennogórskiej 21 dawna szkoła parafialna z 1575 r. (dawna plebania), ul. Kościelna 5, przebudowana w XVII w. barokowe i klasycystyczne kamienice północnej i zachodniej pierzei rynku: pięć domów podcieniowych, Rynek 5, 6, 7, 8, 9, z XVIII-XIX w. dziewięć domów, Rynek 10, 11, 12, 13, 14, 21, 22, 29, 30, z XVI w. dom, Rynek 15, z XVIII w., przebudowany w XIX w. dom, Rynek 20, z XVII w., przebudowany w XX w. ruina domu z XVII wieku, Rynek 27-28 zespół drewnianych domów tkaczy, tzw. „12 Apostołów” z 1707 r., ul. Sądecka 13-23 rzeźba gotycka z około 1500 roku w narożniku kamienicy Rynek 4 budynek ratusza kościół poewangelicki kaplica św. Anny na Rogu Przypisy Linki zewnętrzne Portal chelmsko.pl Chełmsko Śląskie – Schömberg (do 1946: Szymrych, Chełmce, Chełmno Śl.) na portalu polska-org.pl Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona Chełmsko Śląskie Dawne miasta w województwie dolnośląskim Kotlina Kamiennogórska Miasta w Polsce lokowane w XIII wieku

189335

https://pl.wikipedia.org/wiki/Vivo

Vivo

Vivo – specjalne tempo w muzyce Vivo – izraelski piosenkarz Vivo – przedsiębiorstwo VIVO – akronim Video In Video Out Vivo Software – rozszerzenie typu viv programu RealPlayer

189336

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rejka

Rejka

Rejka – lekka reja zawieszona na maszcie ukośnie lub równolegle do niego (pionowo). W zależności od typu ożaglowania może być elementem nośnym głównego żagla lub żagla pomocniczego. Rejki są podnoszone z pokładu, w odróżnieniu od rei, które przeważnie wiszą na masztach na stałe (wyjątkiem jest bryfokreja). Rodzaje rejek: w ożaglowaniu arabskim, lugrowym i łacińskim rejka nosi główny żagiel w danym typie ożaglowania rejka arabska – wisząca pod niewielkim kątem, raczej centralnie względem masztu rejka lugrowa – wisząca pod niewielkim kątem, wyraźnie niesymetrycznie rejka łacińska – wisząca pod dużym kątem, niesymetrycznie, swoją przednią, krótszą częścią umocowana w okolicach dziobu jednostki rejka topslowa – stosowana w ożaglowaniu gaflowym dla znacznego zwiększenia powierzchni dodatkowego żagla (topsla) umieszczonego powyżej gafla. Stosowana jest w szeregu rozmaitych rozwiązań, od dodatkowego, umieszczonego pionowo gafla, aż do drzewca rozwieszonego centralnie, czasami wyposażonego nawet w bom. Bibliografia Omasztowanie

851

https://pl.wikipedia.org/wiki/Charles%20Francis%20Richter

Charles Francis Richter

Charles Francis Richter (ur. 26 kwietnia 1900 w Hamilton, Ohio, zm. 20 kwietnia 1985 w Pasadenie, Kalifornia) – amerykański geofizyk, profesor Kalifornijskiego Instytutu Technologicznego w Pasadenie. Życiorys Zajmował się głównie problematyką trzęsień ziemi i rozchodzenia się fal sejsmicznych. Stworzył, nazwaną jego nazwiskiem, skalę pomiaru wielkości trzęsienia ziemi (skala Richtera). Wraz z Beno Gutenbergiem sformułował prawo Gutenberga-Richtera, określające zależność między liczbą trzęsień ziemi na danym terenie a ich magnitudą. Zajmował się również fizyką wnętrza Ziemi. Przypisy Amerykańscy geofizycy Amerykańscy geolodzy Urodzeni w 1900 Wykładowcy California Institute of Technology Zmarli w 1985 Ludzie urodzeni w Hamilton (Ohio)

189343

https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan%20III%20%28papie%C5%BC%29

Stefan III (papież)

Stefan III lub Stefan IV (ur. ok. 720, zm. 24 stycznia 772) – 94. papież w okresie od 7 sierpnia 768 do 24 stycznia 772. Życiorys Urodził się na Sycylii, a wychował się w Rzymie. Za pontyfikatu Zachariasza pracował w kancelarii papieskiej. Po śmierci jego poprzednika doszło do wyboru antypapieża Konstantyna i antypapieża Filipa, jednak obaj nie utrzymali się zbyt długo i w 768 roku wybrano prawowitego papieża Stefana. Do jego wyboru znacznie przyczynił się kardynał Krzysztof, który w rzeczywistości miał nadzieję zawłaszczyć realną władzę dla siebie. Kontynuował dobre stosunki papiestwa z królem Franków Pepinem III, ale po jego śmierci szukał porozumienia politycznego z Longobardami. Zwołał synod, który zebrał się 12 kwietnia 769 na Lateranie, na którym ustanowił nowy dekret dotyczący wyboru papieży. W myśl postanowień zgromadzenia o prawo wyboru mógł ubiegać się wyłącznie duchowny, a osoby świeckie, przede wszystkim lud rzymski, całkowicie odsunięto od elekcji. W zakresie religijnym synod potępił postanowienia ikonoklastycznego soboru w Hierei (754), uznając prawowierność czcicieli obrazów czyli ikonodulów, w tym czasie zaciekle zwalczanych w Bizancjum przez cesarza Konstantyna V. Zgromadzenie potępiło bezpośredniego poprzednika Stefana, antypapieża Konstantyna II. Należy podkreślić, że postanowienia synodu dotyczące wyboru papieży, jako sprzeczne z prawem zwyczajowym, nie obowiązywały w praktyce. Papież sprzeciwiał się małżeństwu Karola Wielkiego z córką króla Longobardów Dezyderatą, które mogło doprowadzić do złamania paktu między Frankami, a Państwem Kościelnym. Stefan próbował nawiązać kontakt z Karlomanem, a po jego śmierci ze swym wrogiem Dezyderiuszem. Doprowadziło to ostatecznie do rozwodu Karola Wielkiego, który zerwał kontakty z Longobardami. Uwikłany w rozgrywki polityczne, wydał wyrok śmierci na swojego doradcę, kardynała Krzysztofa, a wkrótce potem sam zmarł 24 stycznia 772 w Watykanie. Uwagi Przypisy Bibliografia Urodzeni w VIII wieku Zmarli w 772 Papieże VIII wieku

853

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czas

Czas

Czas – wielkość fizyczna określająca kolejność zdarzeń oraz odstępy między zdarzeniami zachodzącymi w tym samym miejscu. Pojęcie to jest również przedmiotem rozważań filozoficznych. Czas może być rozumiany jako: chwila, punkt na osi czasu, odcinek czasu, trwanie, zbiór wszystkich punktów i okresów czasowych, czwarta współrzędna czasoprzestrzeni w teorii względności. Koncepcje czasu W fizyce W fizyce klasycznej jest samodzielną wielkością niezależną od innych wielkości biegnącą w takim samym rytmie w całym Wszechświecie. W mechanice relatywistycznej czas stanowi czwartą współrzędną czasoprzestrzeni, jego upływ zaś zależy od obserwatora i jest różny dla różnych obserwatorów. Według Newtona istnieje tylko jeden, uniwersalny i wszechobejmujący czas – płynie on w jednostajnym tempie i nic nie wywiera na niego wpływu. Jest więc absolutny i obiektywnie jednakowy w całym wszechświecie. Leibniz sprzeciwiał się teorii Newtona utrzymując, że czas jest porządkiem następstwa zdarzeń zachodzących w świecie – bez świata (zdarzeń) nie może być mowy o żadnym czasie. Także George Berkeley oponował, iż bez umysłu, który by postrzegał ruch, sama idea czasu staje się zwykłą iluzją. Szczególna teoria względności Einsteina wprowadziła do fizyki nowe pojęcie czasu. Okazało się, że upływ czasu zależny jest od prędkości układu odniesienia, w którym się go mierzy. Jeżeli znajdujemy się na powierzchni Ziemi i mija nas przyjaciel w statku kosmicznym poruszającym się z prędkością porównywalną do prędkości światła w próżni, wydaje nam się, że jego zegar chodzi wolniej od naszego (dylatacja czasu). W życiu codziennym różnice te są niemierzalne, jednak w przypadku układów poruszających z prędkościami zbliżonymi do prędkości światła w próżni różnica pomiaru jest już bardzo duża. Ogólna teoria względności Einsteina uwzględnia związek czasu z polem grawitacyjnym. Czas nie płynie już odrębnie, lecz jest związany jako czwarty wymiar w pojęciu czasoprzestrzeni. Zgodnie z podstawowym założeniem ogólnej teorii względności, grawitacja powoduje zakrzywienie czasoprzestrzeni. Zegary umieszczone w silniejszym polu grawitacyjnym chodzą wolniej, dlatego zegar leżący na powierzchni Ziemi chodzi wolniej, niż zegar umieszczony np. na szczycie wieży. Na co dzień różnice te są zaniedbywalnie małe, gdy jednak potrzeba bardzo dokładnego wyznaczania czasu, a z niego położenia, odchylenia te należy brać pod uwagę. Uwzględniono je na przykład w systemie GPS. W filozofii Jednym z tematów dyskusji filozofów i naukowców był m.in. spór o absolutny bądź względny charakter czasu. Wedle pitagorejczyka Parona czas jest czymś nieuporządkowanym, gdyż powoduje on utratę pamięci, zapominanie. W tym sensie czas jest bardziej przyczyną ginięcia, niż powstawania (Arystoteles, Fizyka 222b). Dla samego filozofa czas był jedynie ilością ruchu, odliczaniem poszczególnych momentów ‘teraz’ ze względu na ‘wcześniej’ i ‘później’. Platon wierzył w czas cykliczny, będący stworzonym przez demiurga „ruchomym obrazem wieczności, poruszającym się według liczby”. Za to Arystoteles utożsamiał czas z ruchem – przejściem od możności do aktu. Św. Augustyn rozważa w XI księdze Confessiones różne aspekty czasu. Wypowiada pogląd, że jest on bezcenny, nierozłączny ze zmianą (ruchem), stanowi pewien wymiar świata materialnego i wiąże się z przemijalnością. Teraźniejszość (to, co istnieje materialnie) jest dla niego czasem zauważanym (choć nieuchwytnym), przeszłość (to, co istniało) – pamiętanym, a przyszłość (to, co będzie istniało) – oczekiwanym; waha się jednak, czy te dwie ostatnie odmiany gdziekolwiek jeszcze (już) istnieją. Z całą pewnością stwierdza zaś, że czas stworzył Bóg, który znajduje się poza nim. Zdaniem Kanta (estetyka transcendentalna) czas i przestrzeń są apriorycznymi formami naszej zmysłowości. Mają one swoje źródło w podmiocie i stosują się do wszystkich zjawisk (tzn. zmysły dostarczają wrażeń już ukształtowanych czasoprzestrzennie). Czas (i przestrzeń) ukazują się nam w doświadczeniu jako realne, jednak podczas transcendentalnej analizy okazują się „być” idealne – stają się niczym, gdy chcemy je rozważać niezależnie od doświadczenia. Z kolei Bergson dokonuje istotnego rozróżnienia pomiędzy matematycznym, dyskretnym czasem (nauka) rozbitym na chwile i pojmowanym w sposób przestrzenny, a czasem „rzeczywistym”, czystym dzianiem się, ciągłością, która dana nam jest w introspekcyjnym doświadczeniu. W koncepcji Husserla strumień czasu oglądany w swym czystym przepływie staje się tożsamy z samą świadomością (transcendentalną i absolutną). Ostateczne źródło czasu stanowi tym samym świadomość, która uobecnia się sobie samej – będąc źródłem czasu jest źródłem wszelkiego istnienia nadając mu sens. „Ja jestem” = istnieje strumień świadomości, w nim Ja objawia się sobie samemu za pośrednictwem i pod postacią czasu. Jak pisał Heidegger w swoim Sein und Zeit, czas nie „jest” obecny ani w podmiocie, ani też w przedmiocie; nie jest wewnątrz bytu, ani na jego zewnątrz i „jest” on „wcześniej” od wszelkiej subiektywności oraz obiektywności, ponieważ stanowi warunek możliwości nawet dla owego „wcześniej”. Jak więc czas w ogóle „jest”? Jednostki czasu Jednostka podstawowa czasu w SI i CGS sekunda (s) Podwielokrotności sekundy Wywodzące się z systemu sześćdziesiątkowego minuta = 60 sekund kwadrans = 15 minut = 900 sekund godzina = 60 minut = 3600 sekund Jednostki te są w powszechnym użyciu. Są jednym z niewielu reliktów sześćdziesiątkowego systemu liczbowego wywodzącego się z kultury sumeryjskiej. Astronomiczne doba (dzień) = 24 godziny = 86 400 sekund tydzień = 7 dni = 604 800 sekund miesiąc = 28, 29, 30 lub 31 dni = 2 419 200 (dla 28 dni) / 2 505 600 (dla 29 dni) / 2 592 000 (dla 30 dni) / 2 678 400 (dla 31 dni) sekund kwartał = 3 miesiące = 7 776 000 (dla 90 dni – I kwartał roku nieprzestępnego) / 7 862 400 (dla 91 dni – I kwartał roku przestępnego i II kwartał) / 7 948 800 (dla 92 dni – III i IV kwartał) sekund rok = 12 miesięcy = 365 lub 366 dni = 31 536 000 (dla 365 dni) / 31 622 400 (dla 366 dni) sekund dekada = 10 dni w odniesieniu do miesiąca albo 10 lat w odniesieniu do wieku(864 000 sekund dla 10 dni, 315 512 800 sekund dla 10 lat z dwoma latami przestępnymi, 315 599 200 sekund z trzema lata przestępnymi) wiek = 100 lat tysiąclecie (milenium) = 1000 lat Historyczne era kalendarzowa, np. w kręgu kultury chrześcijańskiej dzieli historię ludzkości na okresy przed naszą erą i okres naszej ery – cezurą jest tu umowny moment narodzin Chrystusa Nieformalnie używa się terminu „era” również w kontekście innych wydarzeń powodujących gwałtowny zwrot w historii ludzkości, np. era nowożytna, era atomu, era komputerów, era Internetu. Geochronologiczne chron wiek epoka okres eon Kosmologiczne kosmologiczna dekada W układzie naturalnym czas Plancka Zobacz też strzałka czasu wieczność zegar kalendarz podróż w czasie eternalizm prezentyzm DCF77 – radiowy wzorzec czasu Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne „Strzałka czasu” (rozdział 9. książki „Czas. Niedokończona rewolucja Einsteina” Paula Daviesa) Shoemaker, S., Czy czas wymaga zmiany? [dostęp 2019-07-31] godzina.info – informacja o aktualnym czasie dokładny czas – w porównaniu do czasu na twoim komputerze (ang.)

855

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czas%20uniwersalny

Czas uniwersalny

Czas uniwersalny (średni czas słoneczny Greenwich, ang. universal time, UT; Greenwich Mean Time, GMT, także zachodnioeuropejski) – czas słoneczny średni na południku zerowym, za który przyjęto południk przechodzący przez obserwatorium astronomiczne w miejscowości Greenwich (obecnie jest to dzielnica Londynu) w Wielkiej Brytanii. Jest czasem strefowym pierwszej strefy czasowej, od którego liczy się czas pozostałych stref. Pojęcie universal time odnosi się też czasami do uniwersalnego czasu koordynowanego. Czas uniwersalny został zaproponowany przez kanadyjskiego wynalazcę Sandforda Fleminga. W 1878 spóźnił się na pociąg i wtedy przyszedł mu do głowy pomysł czasu uniwersalnego i stref czasowych. Zreferował go na konferencji Kanadyjskiego Królewskiego Instytutu. Pomysł przyjęto z zainteresowaniem. Od tego czasu Fleming z wielką energią zabrał się do wprowadzenia idei w życie. W 1884 system ten został zaakceptowany na całym świecie. W strefie UTC+0 znajdują się: Irlandia, Wielka Brytania, Portugalia, część Hiszpanii (Wyspy Kanaryjskie, Plazas de soberanía), Maroko, Sahara Zachodnia, Mauretania, Mali, Senegal, Gambia, Gwinea Bissau, Gwinea, Sierra Leone, Liberia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Burkina Faso, Ghana, Togo oraz Wyspy Świętego Tomasza i Książęca. Niektóre europejskie kraje próbowały przejść do czasu środkowoeuropejskiego: Wielka Brytania i Irlandia (w czasie II wojny światowej i w latach 1968–1971) oraz Portugalia (w latach 1966–1976 i 1992–1996), ale wróciły do czasu uniwersalnego. Przypisy Czas

856

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czas%20urz%C4%99dowy

Czas urzędowy

Czas urzędowy - umowny czas obowiązujący na danym obszarze, najczęściej państwa lub mniejszej jednostki podziału terytorialnego. Opis Czas urzędowy najczęściej ustalany jest w taki sposób, by cała jednostka administracyjna znajdowała się w jednej strefie. W państwach o dużej rozciągłości równoleżnikowej na różnych obszarach może obowiązywać inny czas urzędowy. W większości państw czas urzędowy odpowiada czasowi strefowemu odpowiedniej strefy czasowej. Często dąży się do ujednolicenia czasu wśród państw silnie powiązanych gospodarczo i komunikacyjnie (na przykład czas CET/CEST obowiązujący w większości państw Unii Europejskiej). W niektórych państwach czas urzędowy różni się od strefowego o 30 minut (np. Iran, Afganistan, Indie, Bangladesz, Mjanma czy Australia Południowa) lub 15 minut (Nepal). W niektórych państwach wprowadza się urzędowo czas letni przesunięty o godzinę w stosunku do czasu strefowego, co ma w zamierzeniu powodować oszczędność energii elektrycznej. Czas urzędowy w Polsce Zgodnie z art. 1 pkt. 1 Ustawy z dnia 10 grudnia 2003 r. o czasie urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej czasem urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej jest czas środkowoeuropejski albo czas środkowoeuropejski letni w okresie od jego wprowadzenia do odwołania. Prezes Rady Ministrów wprowadza i odwołuje czas letni środkowoeuropejski, w drodze rozporządzenia, ustalając na okres co najmniej jednego roku kalendarzowego dokładne daty, od których następuje wprowadzenie lub odwołanie czasu letniego, uwzględniając istniejące standardy międzynarodowe w tym zakresie. W latach 2017–2021 obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 3 listopada 2016 r. w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2017–2021. 12 września 2017 r. grupa posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego złożyła w Sejmie projekt ustawy o zmianie ustawy o czasie urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzającej w Polsce czas strefy UTC+02:00, nazwany w projekcie czasem środkowoeuropejskim letnim, jako całoroczny czas urzędowy. Przypisy

857

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czas%20%C5%9Brodkowoeuropejski

Czas środkowoeuropejski

Czas środkowoeuropejski, CET (od ) – strefa czasowa odpowiadająca czasowi słonecznemu południka 15°E, który różni się o 1 godzinę od uniwersalnego czasu koordynowanego (UTC+1:00). Czas środkowoeuropejski jest najszerzej stosowanym w krajach Unii Europejskiej, między innymi w środkowej i zachodniej Europie. Historia Przed wiekiem XIX w krajach Europy w powszechnym użyciu był czas słoneczny ważniejszych ośrodków miejskich. Potrzeba standaryzacji czasu pojawiła się wraz z rozwojem kolei, która wymagała stworzenia rozkładów jazdy i obliczania czasu podróży. W 1886 roku austriacki astronom i geodeta Robert Schram opublikował artykuł, w którym proponował wprowadzenie jednolitego systemu pomiaru czasu w kolejach austriackich, na wzór amerykański (Stany Zjednoczone wprowadziły standardowy czas kolejowy trzy lata wcześniej). Podstawą miał być czas słoneczny południka 15°E, co oznaczało różnicę dokładnie godziny względem czasu Greenwich. Idea ta została początkowo zignorowana, ale dwa lata później dyrekcje kolei austriackich i węgierskich przyjęły ją i przedłożyły projekt rządowi. Propozycja została zaaprobowana, z zastrzeżeniem, że nowy standard powinien zostać przyjęty także w innych krajach: Cesarstwie Niemieckim, Szwajcarii, Włoszech i Serbii. Parlament Rzeszy Niemieckiej w 1889 roku odrzucił pomysł wprowadzenia wspólnego czasu na użytek cywilny, ale Związek Kolei Niemieckich przyjął propozycję. W 1891 roku propozycja powróciła do Reichstagu, gdzie argumenty za ujednoliceniem czasu (takie jak możliwość sprawnej mobilizacji żołnierzy w Cesarstwie) przedstawił emerytowany feldmarszałek Helmut von Moltke. 1 czerwca 1891 roku koleje pruskie przyjęły czas środkowoeuropejski (różniący się od czasu berlińskiego o około 6 minut) na użytek wewnętrzny, nadal publikując rozkłady jazdy oparte o czas słoneczny. W dalszej kolejności koleje austro-węgierskie przyjęły ten czas zarówno na użytek wewnętrzny, jak i zewnętrzny. W 1892 roku kraje południowoniemieckie (Królestwo Bawarii, Królestwo Wirtembergii i Wielkie Księstwo Badenii) wprowadziły czas środkowoeuropejski na kolei, w ruchu pocztowym i usługach telegraficznych. Rok później (1 kwietnia 1893) w całym Cesarstwie czas środkowoeuropejski stał się jedynym czasem urzędowym, a podobny ruch planowały Austro-Węgry. W ciągu kolejnych 15 miesięcy Włochy, Szwajcaria i Dania przyjęły ten czas. W 1911 roku Francja przyjęła czas Greenwich, a Tunezja, będąca jej protektoratem, czas środkowoeuropejski. W czasie I wojny światowej Niemcy i Austro-Węgry narzuciły swój czas na okupowanych terytoriach. Od 30 kwietnia 1916 roku Niemcy wprowadziły w letnim półroczu Sommerzeit, czas letni (GMT+2), ze względu na przewidywane korzyści ekonomiczne w okresie działań wojennych. Podobnie postąpiły inne państwa europejskie; po zakończeniu wojny wycofano się z używania czasu letniego (pozostał on w użyciu tylko w Wielkiej Brytanii i Rosji Radzieckiej). Francja i kraje Beneluksu przyjęły na stałe czas środkowoeuropejski. Do stosowania czasu środkowoeuropejskiego letniego powrócono podczas II wojny światowej, w 1940 roku Niemcy hitlerowskie wprowadziły go na terenie Rzeszy i krajów okupowanych. W tym samym roku Wielka Brytania przyjęła jako urzędowy czas środkowoeuropejski, wraz z czasem letnim (tj. „podwójny” czas letni). Po zakończeniu wojny Francja, Belgia, Holandia i Hiszpania przeszły na czas środkowoeuropejski. Wielka Brytania i Irlandia używały czasu środkowoeuropejskiego (cały rok) w latach 1968–1971, jednak rozwiązanie okazało się niepopularne; stwierdzono w tym czasie wzrost liczby wypadków drogowych, w tym z udziałem uczniów zdążających do szkół. Stosowanie czasu letniego było kontrowersyjne, różne kraje przyjmowały różne rozwiązania i zmieniały je. Po kryzysie naftowym w 1973 roku większość krajów rozwiniętych gospodarczo przyjęła praktykę zmiany czasu, a od 1996 roku jest ona uregulowana prawem Unii Europejskiej. Obszar obowiązywania Obecnie następujące państwa i terytoria używają czasu środkowoeuropejskiego: Spośród wymienionych tylko afrykańskie państwa: Algieria i Tunezja nie zmieniają aktualnie czasu na letni w letnim półroczu. Czas UTC+1 na innych obszarach jest znany pod innymi nazwami. Przez cały rok taki czas urzędowy jest stosowany w krajach Afryki Środkowej, gdzie jest znany jako czas zachodnioafrykański. Jako czas zachodnioeuropejski letni obowiązuje on w pozostałych krajach Europy Zachodniej w letnim półroczu. W Polsce Polska odzyskała niepodległość w listopadzie 1918 roku, wcześniej na jej terenach obowiązywały czasy urzędowe państw zaborczych. Czas letni nie obowiązywał w okresie międzywojennym, jedynie w 1919 roku Naczelna Rada Ludowa wprowadziła go na obszarze Wielkopolski. Ustawą z 1922 roku formalnie wprowadzono w całym kraju czas środkowoeuropejski, ze wskazaniem, aby 31 maja tego roku cofnąć zegary z godziny 24 na 23. To faktycznie oznaczało przejście z czasu wschodnioeuropejskiego (znaczna część terytorium państwa – Kresy Wschodnie – znajdowała się w strefie odpowiadającej temu czasowi) na środkowoeuropejski. Po II wojnie światowej stosowanie na obszarze Polski na przemian czasu letniego i czasu standardowego (zimowego) wprowadzono w 1946 roku; uchwałą Rady Ministrów z 21 września 1949 uchylono tę decyzję i wprowadzono stosowanie czasu środkowoeuropejskiego bez zmian w ciągu roku. Czas letni obowiązywał ponownie w latach 1957–1964 i od 1977 roku. Obecnie czas środkowoeuropejski obowiązuje w Polsce, tak jak w całej Unii Europejskiej, od ostatniej niedzieli października do ostatniej niedzieli marca, a w pozostałym okresie roku obowiązuje czas środkowoeuropejski letni, UTC+2, jest nazywany także czasem wschodnioeuropejskim. Planowane zmiany W Anglii, Walii i Irlandii Północnej rozważano ponowne przejście na czas środkowoeuropejski, ale ostatecznie zarzucono tę koncepcję. Hiszpania, najdalej na zachód wysunięty kraj strefy czasu środkowoeuropejskiego, rozważa powrót do strefy czasowej bardziej zgodnej z czasem słonecznym (tj. czasu zachodnioeuropejskiego). Przypisy Bibliografia Strefy czasowe

858

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czerwiec

Czerwiec

Nazwa Nazwa miesiąca (według Brücknera) pochodzi od słowa czerw. Inne źródła wywodzą nazwę miesiąca i nazwę koloru czerwonego od owada czerwca polskiego, z którego wyrabiano czerwony barwnik (koszenilę) do tkanin i zbierano w czerwcu na korzeniach rośliny czerwiec trwały. Nazwa występuje też w innych językach północnej Słowiańszczyzny (czes. červen, ukr. червень / czerweń, błr. чэрвень / czerwień). Inne nazwy używane dawniej to: ugornik bądź zok. Łacińska nazwa Iunius (zobacz: kalendarz rzymski) została zapożyczona przez większość języków europejskich. Religia W Kościele katolickim miesiąc czerwiec poświęcony jest krzewieniu kultu i nabożeństwu ku czci Najświętszego Serca Pana Jezusa. Wówczas to w kościołach odprawiane są nabożeństwa z wystawieniem Najświętszego Sakramentu i śpiewem Litanii do Serca Jezusowego. Pogoda Pod koniec miesiąca następuje przesilenie letnie na półkuli północnej, a przesilenie zimowe na półkuli południowej. Pod względem meteorologicznym uznawany w Polsce za miesiąc letni. Zobacz też powstanie czerwcowe 1953, czerwiec 1956 (poznański czerwiec), czerwcowy protest robotniczy 1976 przysłowia o czerwcu świąteczne dni ruchome kalendarz słowiański Przypisy

859

https://pl.wikipedia.org/wiki/Cygwin

Cygwin

Cygwin – kolekcja narzędzi wolnego i otwartego oprogramowania, które udostępniają programom działającym pod systemem Windows funkcjonalność przypominającą system Linux, a także biblioteka dla systemu Windows standardu POSIX. Aplikacje używają głównie interfejsu tekstowego, ale dostępny jest również podsystem grafiki X.Org oraz graficzne środowiska GNOME i KDE. Projekt posiada wygodny w użyciu program instalacyjny. Cygwin jest rozwijany głównie przez oddział Cygnus Solutions firmy Red Hat i dostępny na licencji GPL. Można również zakupić licencje do użycia w systemach przeznaczonych do dystrybucji pod innymi licencjami (na przykład wyłącznie w postaci skompilowanej). Cygwin nie zastępuje w pełni np. Linuksa: nie wszystkie linuksowe aplikacje można kompilować i uruchamiać w środowisku Cygwin, ponadto efektywność ich działania spada w porównaniu do efektywności wykonania zapewnianej przez środowisko natywne. Można go traktować jako emulator, który pozwala na wykorzystywanie wielu aplikacji z rodziny POSIX na platformie Microsoft Windows – w tym także oprogramowania FLOSS. Kompilacja Najważniejszym elementem w Cygwinie jest kompilator GCC, który został specjalnie dostosowany do kompilowania aplikacji cygwinowych. Do aplikacji kompilowanych pod Cygwinem dodaje się bibliotekę dynamiczną cygwin1.dll, która dostarcza funkcji odpowiadających funkcjom systemów Unix (np. open). Funkcje te używają cygwinowych, a nie windowsowych ścieżek do pliku. Pod Cygwinem można również kompilować programy dla Windows z użyciem MinGW, bez biblioteki cygwin1.dll. Jedną z niedogodności w Cygwinie są rozszerzenia plików w Microsoft Windows – każdy plik wykonywalny musi mieć końcówkę .exe. W Cygwinie wiele aplikacji dodaje to rozszerzenie domyślnie, ale nie zawsze jest to możliwe, np. nie wykona tego polecenie rm. Przykładowo, jeśli jakiś skrypt spodziewa się, że po kompilacji (np. poleceniem gcc *.o –o program) powstanie plik o nazwie „program”, to specjalnie dla Cygwina należy go poprawić, bo w rzeczywistości powstanie plik „program.exe”. System plików Jednym z najważniejszych elementów Cygwina jest wirtualny system plików bazujący na systemie plików Microsoft Windows. Najważniejszym elementem łączącym oba te systemy jest komenda mount, która jest podobna do komendy mount z systemów Unix i ma podobne działanie: mapuje nazwę katalogu na urządzenie, z tym, że w przypadku Cygwina tym „urządzeniem” jest katalog windowsowego systemu plików. Po zainstalowaniu Cygwina w katalogu C:\cygwin automatycznym punktem podłączenia katalogu / (czyli root directory) Cygwina jest C:\cygwin, /etc odpowiada windowsowemu C:\cygwin\etc itd. Napędy windowsowe są z kolei dostępne pod specjalnym punktem montowania /cygdrive, a więc odpowiednikiem ścieżki C:\tmp\x w Cygwinie jest (przy domyślnych ustawieniach) /cygdrive/c/tmp/x. Wszystkie te punkty montowania można zmienić za pomocą komendy mount. Do konwersji ścieżek służy polecenie cygpath. Z każdą wersją Cygwin posiada coraz więcej zarówno elementów charakterystycznych dla systemów POSIX, jak i różnych narzędzi typowo windowsowych (jak windres czy regtool). Istnieje np. system plików /dev, choć oczywiście tylko wirtualnie: tego katalogu nie można nawet czytać, ale odwołanie np. do /dev/null, czy /dev/aux jest poprawne. Istnieje też system plików /proc oraz wprowadzony tylko dla Windows /proc/registry. Istnieją również dowiązania symboliczne, implementowane na bazie plików .lnk. Przy odpowiednich ustawieniach (tryb tylko do odczytu i ścieżka docelowa w opisie) pod Cygwinem rozszerzenie .lnk nie jest pokazywane. Cygwin dziedziczy też pewne ograniczenia windowsowego systemu plików: istnieją różne zastrzeżone nazwy, które nie mogą być nazwami plików, np. nul, aux, prn itd. Prawa dostępu Prawa dostępu do plików, użytkowników i grupy Cygwin obsługuje w zależności od systemu plików, na którym pracuje. Jeśli systemem plików jest FAT, to prawa z tego systemu są odzwierciedlane w prawach POSIX-owych częściowo, np. bit tylko do odczytu jest odzwierciedlony w prawie do zapisu dla użytkownika. W przypadku FAT także użytkownik i grupa są stałe. Prawo do wykonywania zaś jest określane przez rozszerzenie pliku, lub przez jego pierwszy wiersz, jeśli rozpoczyna się ciągiem #!. W przypadku rodziny Windows NT i systemu NTFS pokazywany jest rzeczywisty użytkownik i jego grupa. Pliki /etc/passwd i /etc/group muszą zostać po instalacji wygenerowane na podstawie danych pobranych z systemu (służą do tego polecenia mkpasswd i mkgroup). Pliki wykonywalne zaś są rozpoznawane zarówno po rozszerzeniu lub zawartości, jak i po prawie do wykonywania w NTFS. Środowisko X X-serwer Cygwina, XWin umożliwia zarówno uruchamianie zdalnych aplikacji, jak i uruchamianie lokalnie Cygwinowych aplikacji X-owych. Posiada również całkiem sprawnie działające biblioteki, choć jak dotąd nie wszystkie biblioteki korzystające z X-ów działają w pełni stabilnie, np. Qt, a tym samym KDE (programiści z Trolltech przyznają, że nie testowali Qt na Cygwinie, w ostatnim czasie jednak program instalacyjny Cygwina dostarcza pakiet z Qt). Rozwijaniem środowiska X pod Cygwinem zajmuje się podprojekt Cygwin/X. Obecnie używaną implementacją protokołu X jest kod X.Org. Historia Cygwin został zapoczątkowany w 1995 r. przez Steve'a Chamberlaina, inżyniera Cygnus Solutions, który zauważył, że zarówno Windows NT jak i 95 jako swój domyślny format plików wykonywalnych używają COFF, a narzędzia GNU obsługiwały już wtedy COFF i platformę x86. Pozwalało to teoretycznie na łatwą modyfikację GCC i uzyskanie w ten sposób cross-kompilatora tworzącego pliki wykonywalne dla środowiska Microsoft Windows. Potwierdziło się to w praktyce, szybko powstała więc wersja prototypowa. Kolejnym etapem była próba przeniesienia na platformę Windows samego kompilatora, lecz wymagało to przygotowania emulacji także dla skryptu konfiguracji GNU, a więc działającej powłoki w rodzaju bash, która z kolei wymagała obsługi funkcji fork i standardowego wejścia/wyjścia. Ponieważ Windows zawiera takie mechanizmy, więc biblioteka Cygwina musiała tylko dokonywać translacji wywołań i zarządzać pewnymi danymi, takimi jak deskryptory plików. W 1996 r. do projektu dołączyli inni programiści, ponieważ stało się jasne, że Cygwin może stać się wygodnym sposobem zapewnienia narzędzi do urządzeń wbudowanych dla systemów z rodziny MS Windows (poprzednio w tym celu używano DJGPP). Szczególnie atrakcyjna była możliwość złożonej kompilacji skrośnej, na przykład budowania cross-kompilatora Windows-na-MIPS na silnych stacjach roboczych Suna, zamiast na ówczesnych wolniejszych PC. W okolicach roku 1998 firma Cygnus Solutions rozpoczęła także samodzielną dystrybucję Cygwina. Zobacz też MinGW Interix Przypisy Linki zewnętrzne Strona domowa Cygwina Emulacja Oprogramowanie na licencji GNU GPL Wolne oprogramowanie napisane w C

860

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pi%C5%82ka%20rowerowa

Piłka rowerowa

Piłka rowerowa - dyscyplina kolarska znana od końca XIX wieku. Jest mało znana w Polsce (choć popularna m.in. w sąsiadujących z nią Czechach i Niemczech). W Polsce jej tradycje sięgają okresu międzywojennego. Głównym ośrodkiem tego sportu był Górny Śląsk. Jeden z tytułów mistrza Polski przypadł zespołowi Iskry Siemianowice Śląskie (bracia Przybyła). Pierwszy polski mecz międzypaństwowy w piłce sześcioosobowej rozegrano 9 maja 1949 z ówczesnym mistrzem świata w jej wersji dwuosobowej - Czechosłowacją. Mecze rozgrywa się na rowerach specjalnej konstrukcji, budowanych na kołach 26-calowych. Zespoły składają się z dwóch zawodników, z których jeden jest bramkarzem, a drugi „zawodnikiem polowym”. Zasady gry przypominają w dużym stopniu halową piłkę nożną. Zawodnicy „polowi” nie mogą używać rąk i nóg, lecz muszą odbijać piłkę wyłącznie kołami roweru. Bramkarze mogą dodatkowo łapać piłkę w ręce, ale nie mogą jej wybijać. Zawodnik nie może dotknąć stopami podłoża. Po dotknięciu musi zjechać z boiska za własną bramkę oboma kołami roweru, po czym może wrócić do gry. Całkowicie zakazane są ataki na zawodników przeciwnej drużyny. Za faul grozi całkowite wykluczenie z gry. Mecze rozgrywane na boisku o wymiarach 11x14 m, czas gry wynosi 14 minut (2 połowy po 7 minut). Piłka do piłki rowerowej (zwana także jako "szmacianka") ma średnicę 16-18 cm i waży 500-600 g. Piłka ta jest nieco cięższa od piłki ręcznej, lecz ma zbliżoną wielkość. Spotykany jest też wariant z drużynami pięcioosobowymi. Mecze rozgrywa się w nim na boisku do piłki ręcznej, a czas gry wynosi 30 minut (2 połowy po 15 minut). Najbardziej utytułowanymi zawodnikami w historii piłki rowerowej są czescy bracia Jindřich i Jan Pospíšilovie, którzy w latach 1965-1989 zdobyli w parze 20 razy tytuły mistrzów świata, a ponadto cztery srebrne i brązowy medal (Jindřich także jeszcze jeden srebrny i brązowy medal z innym partnerem). Na ostatnich mistrzostwach świata w 2019 organizowanych przez UCI występowały zespoły z 21 państw, a zawody były oglądane przez ponad 10 000 widzów na trybunach oraz ok. 2-3 milionów telewidzów. Zobacz też Medaliści mistrzostw świata w kolarstwie halowym - Piłka rowerowa Przypisy Kolarstwo

862

https://pl.wikipedia.org/wiki/Chiny

Chiny

Chiny – region historyczno-kulturowy w Azji, będący jedną z najstarszych cywilizacji na świecie. Zamieszkany przez wiele narodów i grup etnicznych, z których największą są Chińczycy Han. W węższym, potocznym znaczeniu termin „Chiny” współcześnie odnoszony jest do Chińskiej Republiki Ludowej. Republika Chińska nie stanowi skróconej nazwy „Chińskiej Republiki Ludowej”. Republika Chińska (Tajwan) to państwo nieuznawane przez większość społeczności międzynarodowej, w wielu organizacjach międzynarodowych zwane „Chińskim Tajpej”. Licząca ponad 5000 lat chińska cywilizacja jest ojczyzną wielu wynalazków, m.in. prochu, papieru, czy kompasu. Wywarła znaczny wpływ na kulturę krajów sąsiednich: Korei, Japonii, Wietnamu i Mongolii. Chiny są też ojczyzną bogatej tradycji muzycznej, teatralnej, literackiej i filozoficznej. Nauka zajmująca się szerokim zakresem zagadnień związanych z Chinami to sinologia. Nazwa W przeszłości Chiny miały wiele różnych nazw. Rzymianie nazywali je Serica. Od czasów Marco Polo przyjęła się nazwa Kataj (ros. Kitaj, od Kitanów), a w epoce odkryć geograficznych China i wywodząca się od niej nowa nazwa łacińska – Sina, obie pochodzące z sanskrytu (od dynastii Qin), bo Indie były pierwszym krajem Azji, do którego dopłynęli Portugalczycy. Do XVII w. portugalska China i opisany przez Marco Polo Kataj były uważane za odrębne kraje, a na mapach daleko na północ od Pekinu umieszczano Chanbałyk. Jednym z pierwszych, którzy zwrócili uwagę na ten błąd był polski jezuita, o. Michał Boym. Benedykt Chmielowski, autor późnobarokowej encyklopedii Nowe Ateny tak pisał o nazwie Chin: Luzytańczykowie i Hiszpanii Chińskie państwo nazywają Chinam, Włosi Toskańcy Cinam, Niemcy Tchinam, Arabowie zowią Sin, Ptolemeusz Geograf Sin y Sericam, Saraceni Katay albo Kitay, sami zaś Chińczykowie państwu swemu co raz inne dają imię, gdy inna tam panuje familia (...) W języku polskim funkcjonowała początkowo zaczerpnięta z języków europejskich nazwa China, z „ch” czytanym według polskiej wymowy, co dodatkowo oddaliło ją od pierwowzoru. Podobnie jak w przypadku Indii, nazwa ta została z czasem wyparta przez formę w liczbie mnogiej – Chiny. Sami Chińczycy najczęściej nazywają swój kraj Zhōngguó (中国), czyli Państwo Środka. W języku chińskim istnieje jednak wiele nazw tego kraju o różnym zabarwieniu stylistycznym i emocjonalnym, m.in. Zhōnghua, Tiānxià albo Shénzhōu – nazwa serii statków kosmicznych Shenzhou została pomyślana jako homofon nazwy Chin. Geneza podziału państwa chińskiego Podział na Chińską Republikę Ludową (Chiny) i Republikę Chińską (Tajwan) utrzymuje się od 1949 roku, kiedy to członkowie Kuomintangu pod przewodnictwem Czang Kaj-szeka po przegranej wojnie domowej z lat 1945–1949 z komunistami Mao Zedonga wraz z 2 milionami zwolenników uciekli na wyspę Tajwan, gdzie ustanowili rząd kontynuujący tradycję Republiki Chińskiej, powstałej w 1912 roku. Od 1949 roku aż do swojej śmierci w 1975 roku Czang Kaj-szek prowadził z Tajwanu propagandę antykomunistyczną, przygotowując grunt dla swojego powrotu na kontynent. W tym okresie Republika Chińska była państwem autorytarnym pod rządami jednej partii. Zakończenie stanu wojennego w 1987 roku oraz śmierć kontynuującego politykę ojca prezydenta Chiang Ching-kuo w 1988 roku otworzyły drogę do demokratyzacji Tajwanu. Chiny w ONZ Republika Chińska na Tajwanie do 1971 roku zajmowała w ONZ, w tym w Radzie Bezpieczeństwa, miejsce reprezentanta Chin. W latach 70. XX wieku doszło do zbliżenia Stanów Zjednoczonych i komunistycznych Chin skierowanego przeciwko Związkowi Radzieckiemu. Wówczas to większość krajów wycofało swoje poparcie dla Tajwanu i nawiązało stosunki dyplomatyczne z Chińską Republiką Ludową. 15 października 1971 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przegłosowało rezolucję 2758, która pozbawiła „rząd Czang Kaj-szeka” (w dokumencie nie jest używana ani nazwa „Tajwan”, ani „Republika Chińska”) prawa reprezentowania Chin na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych. Według części historyków doprowadził do tego sam przywódca Republiki Chińskiej, który przed głosowaniem odwołał delegację Republiki Chińskiej do kraju. Stany Zjednoczone, które bezskutecznie próbowały zablokować tę rezolucję, w 1979 roku nawiązały stosunki dyplomatyczne z Pekinem, a jednocześnie Kongres przegłosował Taiwan Relations Act, ustawę, w której kraj zobowiązał się do obrony Tajwanu przed zewnętrzną inwazją. Po 1971 roku Tajwan wielokrotnie próbował przywrócić swoje członkostwo w ONZ, jednak na podstawie rezolucji 2758 jego petycje były odrzucane. Prezydent Chen Shui-bian starał się, aby wyspa wstąpiła do organizacji pod nazwą „Tajwan”. Religie Tradycyjny system wierzeń kontynuowany był przez większość dynastii chińskich od czasów dynastii Shang (1766 p.n.e.) do upadku ostatniej dynastii Qing w 1911 roku. System ten opierał się na kulcie najwyższego bóstwa Shangdi lub bóstwa Niebios. Kult ten miał cechy monoteizmu – najwyższe bóstwo było siłą wszechmocną, nie miało formy cielesnej. Konfucjusz wierzył, że nie da się oszukać najwyższego bóstwa, to ono kieruje życiem ludzi, ich relacjami, ustala zasady, którymi należy kierować się w życiu. Jednakże musimy pamiętać, że nie był to system monoteistyczny, istniało wiele pomniejszych bogów i bożków, a także bóstw lokalnych, które były czczone równorzędnie z Shangdi. Zwykle uznawano, że pomniejsze bóstwa są po to, by wypełniać wolę Shangdi. Powstawały specjalne miejsca kultu – ostatnim, a zarazem najwspanialszym takim miejscem była Świątynia Nieba w Pekinie. Władcy Chin dokonywali corocznych rytuałów ku czci Nieba, zwykle była to ofiara, np. z byka. Popularność tradycyjnego systemu wierzeń spadła po pojawieniu się buddyzmu i taoizmu, jednak niektóre jego elementy zostały przejęte przez religie istniejące na terenie Chin, przykładem jest terminologia używana w chińskim chrześcijaństwie. Buddyzm przybył do Chin z Indii i terenów Azji Centralnej w czasie panowania dynastii Han i został przyjęty przez przedstawicieli różnych grup społecznych. „Chińska wersja” buddyzmu powędrowała dalej do Korei, Japonii i Wietnamu. Popularnymi odłamami mahajany w Chinach są szkoły chan (jap. zen) oraz Szkoła Czystej Krainy. Buddyzm jest największą religią Chin, niemniej jednak wielu Chińczyków uważa się zarówno za wyznawców buddyzmu, jak i taoizmu. Kult przodków jest elementem wspólnym dla wyznawców wszystkich religii w Chinach. Tradycyjna kultura chińska, taoizm, konfucjanizm, buddyzm przywiązują dużą wagę do szacunku dla starszych, oraz miłości i poszanowaniu dla swoich przodków. Chińczycy by oddać hołd swoim przodkom, zwykle składają im ofiary z jedzenia, modlą się, palą świece. Odbywa się to przy grobach, w specjalnych świątyniach cmentarnych lub w domowych kapliczkach. Chrześcijaństwo pojawiło się w Chinach w VII w. za sprawą misji nestoriańskiej. Zyskało większą popularność w XVI wieku wraz z misjami jezuitów, którzy starali się dotrzeć przede wszystkim do elit, respektowali zasady konfucjanizmu aby zwalczać buddyzm. W tym samym okresie ważne były też misje protestanckie. Powstanie bokserów było w dużej mierze skierowane przeciwko chrześcijaństwu. W 1939 po wielu sporach wśród władz kościelnych papież Pius XII zaakceptował ceremonie ku czci Konfucjusza i przodków. Legalnie istnieje w Chinach Patriotyczne Stowarzyszenie Katolików Chińskich, które jest kościołem katolickim, ale nie uznaje władzy Watykanu. W Chinach zwiększa się liczba protestantów. Coraz powszechniejsze są też nieuznawane przez władze kościoły domowe, które często nie posiadają określonej przynależności wyznaniowej, w swojej praktyce i teologii zbliżone są do zachodnich kościołów ewangelicznych. Liczbę tego typu „nielegalnych” chrześcijan trudno ustalić, ale wynosi ona wiele milionów. Pierwsze kontakty Chińczyków z islamem datuje się na 651 rok. Muzułmanie przybywali do Chin jedwabnym szlakiem w celach handlowych. W Chinach żyje około 20 mln muzułmanów, a ich liczba się zwiększa. Współczesne grupy muzułmańskie w Chinach to Hui, którzy etnicznie są Chińczykami, od Hanów odróżnia ich tylko religia oraz Ujgurzy żyjący w autonomicznym regionie Sinciang. Zobacz też historia Chin religia w Chinach język chiński mitologia chińska pismo chińskie sztuka chińska Tybet Wielki Mur Chiński Przypisy

189350

https://pl.wikipedia.org/wiki/Flaszowcowate

Flaszowcowate

Flaszowcowate (Annonaceae Juss.) – rodzina roślin okrytonasiennych stanowiąca jedno z ich starszych odgałęzień linii rozwojowych w rzędzie magnoliowców Magnoliales. Liczy około 2300 gatunków zgrupowanych w 120–130 rodzajach. Są to drzewa, krzewy lub pnącza, występujące głównie w strefie międzyzwrotnikowej, w wilgotnych lasach równikowych. W strefie umiarkowanej rosną przedstawiciele rodzaju asymina Asimina we wschodniej Ameryce Północnej. Kwiaty zapylane są przez chrząszcze, rzadziej muchówki i wciornastki. Nasiona przenoszą zwykle ptaki żywiące się mięsistymi owocami. Rośliny te często zawierają alkaloidy z grupy izochinolinowych. Nazwa rodziny pochodzi od rodzaju flaszowiec (Annona) (typ nomenklatoryczny). Niektóre gatunki to ważne gospodarczo drzewa owocowe, dostarczające przypraw i drewna. Jadalne są owoce gatunków z rodzaju flaszowiec Annona (A. squamosa, A. reticulata, A. muricata, A. cherimoya) oraz asymina trójklapowa Asimina triloba. Owoce Xylopia aethiopica używane są jako przyprawa (tzw. „pieprz murzyński”). Z nasion Monodora myristica pozyskuje się przyprawę zwaną muszkatem kalabessa, przypominającym aromat gałki muszkatołowej. Pachnące kwiaty jagodlinu wonnego Cananga odorata i Mkilua fragrans używane są do wyrobu perfum. Artabotrys odoratissimus jest z powodu silnie pachnących kwiatów uprawiany jako roślina ozdobna. Morfologia Pokrój Niewielkie drzewa, krzewy lub pnącza (rodzaj Fissistigma) z wyraźnym pniem głównym, z korą zwykle włóknistą i aromatyczną. Pędy często zygzakowate. Liście Zimozielone, ułożone w dwóch szeregach (tylko w przypadku rodzaju Tetrameranthus skrętoległe), całobrzegie i zwykle krótkoogonkowe. Aromatyczne z powodu olejków eterycznych. Przylistków brak. Kwiaty Zwykle obupłciowe (wyjątkiem o kwiatach jednopłciowych jest rodzaj Stelechocarpus), pojedyncze lub zebrane w pęczkach albo gronach w kątach liści lub na końcach pędów. Nierzadka jest też kaulifloria. Okwiat zwykle składa się z 9 listków wyrastających w 3 okółkach po 3 (wyjątkiem jest rodzaj Tetrameranthus z trzema okółkami czterokrotnymi). Wyróżniany jest kielich składający się z trzech lub 6 działek (u Tetrameranthus – 4) i korona złożona podobnie z trzech lub 6 płatków (u Tetrameranthus – 8). Wszystkie listki okwiatu są wolne, przy czym u niektórych (Oxymitra, Mitrephora) szczelnie okrywają wnętrze kwiatu. Płatki rodzaju Rollinia wyróżniają się obecnością długiego, rogowego wyrostka po stronie grzbietowej. Wolne (rzadko zrośnięte) słupki (10–100 lub więcej) i liczne pręciki (25–100) są umieszczone w okółkach lub spiralnie na wydłużonym dnie kwiatowym. Łącznik pręcika jest zwykle szeroki, na szczycie przedłużony w wyrostek dłuższy od pylników. Wyrostki te u niektórych rodzajów tworzą osłonę nad słupkami. U części rodzajów pylniki poprzegradzane są poprzecznymi przegrodami. Pyłek często uwalniany jest w pakietach (po 2, 4, 16 i więcej ziaren). Ziarna pyłku osiągają do 350 μm (należą do największych u okrytonasiennych). Owoce Zwykle mięsiste owoce zbiorowe powstające z licznych jagód rozwijających się z poszczególnych słupków ewentualnie pęczek krótkoszypułkowych jagód, rzadko mieszki. Systematyka Flaszowcowate od dawna uznawane są bliskie systematycznie magnoliowatym Magnoliaceae. W systemie Johna Hutchinsona (1926–1934) umieszczone były w rzędzie Annonales tuż po Magnoliales, od których miały według tego autora pochodzić. W części systemów klasyfikacyjnych XX wieku rodzina flaszowcowatych wyodrębniana była w randze rzędu Annonales obok Magnoliales (np. system Takhtajana z 1987, 1997 i 2009 oraz system Dahlgrena z 1989), w innych była włączana do rzędu magnoliowców Magnoliales (np. w systemie Cronquista z 1981 i systemie Thorne'a z 2003). W systemach APG rodzina sytuowana jest od początku w rzędzie magnoliowców. Pozycja systematyczna rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016) Klad siostrzany względem Eupomatiaceae w obrębie rzędu magnoliowców. Podział systematyczny rodziny Rodzina tradycyjnie dzielona była na dwie podrodziny różniące się morfologicznie – układem owocolistków: Monodoroideae z owocolistkami w okółku tworzącymi jednokomorową zalążnię i Annonoideae z owocolistkami spiralnymi, wolnymi i zrastającymi się, ale tworzącymi wielokomorowe słupkowie synkarpiczne. W 2012 ustalono nową aranżację podrodzin i plemion na podstawie relacji filogenetycznych stwierdzonych na podstawie badań molekularnych. podrodzina Ambavioideae podrodzina Anaxagoreoideae Anaxagorea A. St.-Hil. podrodzina Annonoideae plemię Annoneae plemię Bocageeae plemię Duguetieae Duckeanthus R. E. Fr. Duguetia A. St.-Hil. Fusaea (Baill.) Saff. Letestudoxa Pellegr. Pseudartabotrys Pellegr. plemię Guatterieae Guatteria Ruiz & Pav. (obejmuje: Guatteriella R. E. Fr., Guatteriopsis R. E. Fr. i Heteropetalum Benth.) plemię Monodoreae plemię Uvarieae plemię Xylopieae Artabotrys R. Br. Xylopia L. podrodzina Malmeoideae plemię Dendrokingstonieae Dendrokingstonia Rauschert plemię Fenerivieae Fenerivia Diels plemię Maasieae Maasia Mols et al. plemię Malmeeae plemię Miliuseae plemię Monocarpieae Monocarpia Miq. plemię Piptostigmateae Annickia Setten & Maas Greenwayodendron Verdc. Mwasumbia Couvreur & D. M. Johnson Piptostigma Oliv. Polyceratocarpus Engl. & Diels Pozostałe rodzaje (Insertae sedis): Ancana F.Muell. Craibella R. M. K. Saunders et al. Deeringothamnus Small Mezzettiopsis (Hutch.) Goel Pyramidanthe Miq. Przypisy

189351

https://pl.wikipedia.org/wiki/P%C3%B3%C5%82torak%20%28moneta%29

Półtorak (moneta)

Półtorak – srebrna moneta o wartości półtora grosza bita w Rzeczypospolitej Obojga Narodów za czasów Zygmunta III i Jana Kazimierza. Za panowania Augusta III podjęto nieudaną próbę restytucji tego gatunku. Półtorak obok trzykrucierzówki, pojawiające się po raz pierwszy za panowania Zygmunta III Wazy, były monetami powstałymi dla potrzeb handlu nadgranicznego, w którym dawał się zwłaszcza odczuć brak gatunku pośredniego pomiędzy groszem a trojakiem. W 1598 r. zalegalizowano na terenie Rzeczypospolitej obieg drobnych monet obcych. Było to spowodowane faktem, że pod koniec XVI w. polska moneta – głównie w postaci trojaków – stała się ceniona wyżej w stosunku do talara i dukata zagranicą niż w kraju i zaczęto odczuwać w Rzeczypospolitej brak drobnych nominałów. W taryfie dopuszczonych monet obcych z 1600 r. wyceniono na półtora grosza monety niemieckie: (co było oznaczeniem wartości 1/24 talara) oraz monety 3 krajcary z nominałem oznaczonym cyfrą „3”, odpowiadającej tradycyjnym groszom czeskim. Początek polskiego półtoraka jest kojarzony z Janem Zygmuntem, występującym w tym przypadku jako elektor brandenburski, a nie administrator pruski – lennik króla polskiego. Autorem zrealizowanej przez Brandenburczyka koncepcji półtoraka był wysoki urzędnik skarbowy Rzeczypospolitej, Henryk Laffert (od 1603 r. probierz generalny mennic koronnych, od 1608 r. – dzierżawca mennicy we Wschowie). Niezależnie od swoich bliskich związków z Rzecząpospolitą Obojga Narodów, poszukując dodatkowych źródeł dochodu, Laffert zwrócił się już w 1607 r. do sąsiada Korony z propozycją bicia półtoraka gdzieś na pograniczu, argumentując, że Produkcja w myśl zaleceń Lafferta rozpoczęta została dopiero w 1612 r. w uruchomionej na terenie Nowej Marchii w Drezdenku, przy granicy z Koroną, mennicy. Działalność ta, będąca typowym „eksportem inflacji”, została zakończona w wyniku nacisków polskich i na skutek protestów stanów brandenburskich już w 1615 r. W koronie zdążono jednak podchwycić ideę Lafferta. Głównym źródłem półtoraków od 1614 r. stała się mennica bydgoska. Od niemieckiej nazwy miasta Bydgoszcz (Bromberg) nazywano te monety brummerami lub brombergerami. W mennictwie polskim pojawienie się zarówno półtoraka, jak i trzykrucierzówki było bardzo nietypowym upodobnieniem rodzimej monety do wzorów obcych. Wprowadzenie tych gatunków mogło stanowić swoistą odpowiedź na napływ słabego pieniądza niemieckiego, czyli próbę dokonania ekspansji własnego pieniądza na sąsiednie rynki. Pojawienie się półtoraków w systemie monetarnym Rzeczypospolitej należy również odbierać w kontekście antykryzysowych poczynań Zygmunta III. Gatunek ten stanowił wówczas narzędzie dewaluacji, ponieważ choć nominalnie był warty ³/2 grosza, to pod względem zawartości srebra odwoływał się do wartości grosza obniżonej o prawie 30%. W okresie panowania Zygmunta III Wazy półtoraki były bite: nieprzerwanie w latach 1614–1629 w mennicach koronnych, początkowo w Krakowie i Bydgoszczy, w latach 1617–1629 tylko w Bydgoszczy, wyjątkowo na Litwie (1619–1620), sporadycznie w Rydze w latach: 1616–1617 (z napisem „GROS” w legendzie, co doprowadziło do zaliczenia tych roczników do gatunku grosza przez niektórych autorów) oraz 1620 (tutaj umieszczono w legendzie „MONE”). Półtorak koronny miał masę 1,2 grama srebra próby 375, a litewski – 1,58 grama srebra próby 469. Na awersie pierwszej emisji był Orzeł polski. Jeszcze w tym samym roku zastąpiono go ukoronowaną tarczą pięciopolową z Orłem, Pogonią (umieszczonymi podwójnie) oraz Snopkiem Wazów. Na rewersie utrzymało się, wzorowane na groszu brandenburskim, wyobrażenie królewskiego jabłka. W kolejnych rocznikach zmieniały się subtelnie jego detale. Przerwanie intensywnej produkcji półtoraków nastąpiło pod koniec lat 20. XVII w. z powodu zajęcia Elbląga i Rygi przez Szwedów, a następnie podjęcia tam przez nich własnej produkcji półtoraków, naśladujących polskie, ale o gorszej stopie. Na mniejszą skalę do produkcji półtoraków powrócono za Jana II Kazimierza w latach: 1658–1659, 1661–1662, 1666. Monety te były wykonane ze srebra próby 281 i miały masę 1,09 grama. Z czasów panowania tego króla pochodzą również sporadyczne półtoraki litewskie (między innymi z 1650 i 1651 r. – 1,01 grama srebra próby 375). Emisji tego gatunku pieniądza zaniechano w 1666 r., prawdopodobnie aby nie potęgować chaosu monetarnego związanego z zalewem monety zdeprecjonowanej. Po raz ostatni bicia półtoraka podjęto się za panowania Augusta III Sasa. Emisję zrealizowano w Saksonii – w Lipsku. Z punktu widzenia Rzeczypospolitej monety te były jednak pozbawione legitymacji prawnej. W legendzie pojawił się napis: „PULTORAK” – abstrahując od średniowiecznego brakteata z napisem MILOST – była to pierwsza moneta z polską legendą w dziejach. Po raz ostatni półtorak pojawił się w 1756 r. (masa 1,09 grama srebra próby 203). Zobacz też gatunki pieniądza na ziemiach polskich trzykrucierzówka bromberger grosz jabłkowy Przypisy Srebrne monety I Rzeczypospolitej

189352

https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan%20IV

Stefan IV

Stefan IV lub Stefan V (ur. w Rzymie, zm. 24 stycznia 817 tamże) – 97. papież w okresie od 22 czerwca 816 do 24 stycznia 817. Życiorys Był rzymianinem ze szlacheckiego rodu osiadłego w czwartym regionie miasta (Regio IV) w okolicach Alta Semita lub Via Sacra, z którego pochodzili także późniejsi papieże Sergiusz II i Hadrian II. Późniejsza tradycja identyfikowała jako członka rodu Colonnów, ale podanie to należy odrzucić, gdyż ród Colonna dopiero na przełomie XI i XII wieku wyodrębnił się z latyńskiego rodu hrabiów Tuskulum, który przed X stuleciem nie należał do grona rzymskiej arystokracji miejskiej. Od najmłodszych lat wychowywał się na Lateranie; święcenia diakonatu otrzymał od papieża Leona III. Po objęciu Stolicy Piotrowej odbył podróż do Reims, gdzie w dniu 18 października 816 koronował na cesarza Ludwika I Pobożnego (pomimo że był już cesarzem od 813 roku) i jego żonę Innengardę. Była to pierwsza koronacja cesarza przez papieża i odtąd stała się tradycją przestrzeganą przez wszystkich cesarzy rzymskich pochodzenia frankońskiego. Na spotkaniu z cesarzem Franków, papież odnowił przymierze z czasów Karola Wielkiego i zapewnił granice Państwa Kościelnego. Zmarł 24 stycznia 817 w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra. Uwagi Przypisy Bibliografia Zmarli w 817 Ludzie urodzeni w Rzymie Papieże IX wieku

864

https://pl.wikipedia.org/wiki/Chi%C5%84ska%20Republika%20Ludowa

Chińska Republika Ludowa

Chińska Republika Ludowa, ChRL (, ), potocznie Chiny (, ) – państwo w Azji Wschodniej, obejmujące historyczne Chiny (bez Tajwanu) oraz Tybet i inne ziemie w Azji Środkowej zamieszkane w sumie przez 56 grup etnicznych. Chiny to najludniejsze państwo świata o populacji przekraczającej 1,4 mld osób, co stanowi 18,4% populacji świata. Pod względem powierzchni jest 3. na świecie, a pod względem wielkości gospodarki 2. po USA (pod względem PKB nominalnego) i 1. pod względem PKB realnego. ChRL graniczy z czternastoma państwami. Są to: Afganistan, Bhutan, Indie, Kazachstan, Kirgistan, Korea Północna, Laos, Mjanma, Mongolia, Nepal, Pakistan, Rosja, Tadżykistan, Wietnam. Poza tym zgodnie z polityką migracyjną Hongkongu i Makau (będących tzw. Specjalnymi Regionami Administracyjnymi ChRL) na ich granicach wymagana jest odprawa paszportowo-celna. Według swojej obecnej konstytucji, Chińska Republika Ludowa jest republiką socjalistyczną. Geografia Ukształtowanie powierzchni Większą część Chin stanowią wyżyny i góry. Niziny zajmują tylko 10% powierzchni kraju, przy czym duża ich część przypada na stepy i pustynie na północy kraju. W północno-wschodniej części kraju leży rozległa Nizina Mandżurska (pow. 350 tys. km²) otoczona górami. Na zachód od niziny ciągnie się Wielki Chingan (wysokość do 2029 m n.p.m.), na północ Mały Chingan i na wschód Góry Wschodniomandżurskie. Wschodnią część Chin zajmują aluwialne równiny. Nizina Chińska o powierzchni 300 tys. km² leży w dolnym biegu Huang He i dorzeczu Huai He. Znajdują się tam również niziny środkowego i dolnego biegu Jangcy z dużą liczbą jezior. W południowo-wschodniej części Chin leżą silnie zerodowane Góry Południowochińskie z wysokościami do 2120 m n.p.m. Na północy kraju wznosi się Wyżyna Mongolska z pustynią Ałaszan oraz Wyżyna Ordos, do której na południu przylega Wyżyna Lessowa – największy w świecie obszar występowania lessów. Równoleżnikowe pasma górskie (głównie góry Qin Ling) oddzielają Wyżynę Lessową od Kotliny Syczuańskiej przechodzącej na południu w Wyżynę Junnan-Kuejczou o charakterystycznej rzeźbie krasowej. Południowo-zachodnią część kraju zajmuje najwyżej położona wyżyna na Ziemi – Wyżyna Tybetańska (o wysokościach 4000–5000 m n.p.m.). Wyżynę tę otaczają najwyższe pasma górskie świata – Karakorum (ze szczytem K2 sięgającym 8611 m n.p.m.) oraz Pamir (ze szczytem Kongur Shan o wysokości 7649 m n.p.m.) od zachodu i Himalaje (z najwyższym szczytem świata, Mount Everestem, sięgającym 8850 m n.p.m.) od południa. Północne obrzeże wyżyny stanowi system górski Kunlun (najwyższy szczyt to Muztag Feng 6973 m n.p.m.) obejmujący liczne pasma górskie (m.in. Ałtyn-Tag) rozdzielone tektonicznymi kotlinami m.in. Kotliną Cajdamską. Na wschodnim krańcu wyżyny ciągną się góry Hengduan Shan (ze szczytem Minya Konka o wysokości 7556 m n.p.m.) rozczłonkowane głębokimi dolinami rzek Saluin, Mekong i Jangcy. W północno-zachodniej części kraju rozciąga się Sinciang, rozdzielony górami Tienszan na Kotlinę Dżungarską i Kotlinę Kaszgarską. W obrębie Kotliny Kaszgarskiej znajduje się pustynia Takla Makan i największa depresja Chin – Kotlina Turfańska, zniżająca się do 154 m p.p.m. Klimat Chiny leżą w zasięgu 3 stref klimatycznych: zwrotnikowej (południowe wybrzeża oraz wyspa Hajnan), podzwrotnikowej (zachodnia, środkowa i wschodnia część kraju) oraz umiarkowanej (północne i północno-wschodnie Chiny). Południowo-wschodnia i wschodnia część kraju ma klimat monsunowy z porą deszczową i suchą. W tej części Chin notuje się najwyższe opady wynoszące 700–1000 mm na wybrzeżu Morza Żółtego, 1500–2000 mm na krańcach południowo-wschodnich i 3000 mm na wyspie Hajnan. Średnia temperatura w styczniu jest tu zróżnicowana: –5 °C w Pekinie, +12 do +16 °C na wybrzeżu Morza Południowochińskiego, do +20 °C i powyżej na wyspach południowych. W lipcu temperatura na całym obszarze Chin wschodnich wynosi +25 do +30 °C. W północno-wschodniej części Chin średnia temperatura w styczniu wynosi –30 °C na północy do –10 °C na południu. W lipcu te temperatury wynoszą odpowiednio od +20 do +25 °C, a roczna suma opadów 250–1000 mm. Wewnętrzne i zachodnie obszary kraju mają klimat suchy i kontynentalny. Średnia temperatura w styczniu jest tu zróżnicowana i wynosi od –8 do –26 °C, a w lipcu waha się od +20 do +25 °C (w Kotlinie Kaszgarskiej powyżej +30 °C). Opady poniżej 250 mm. Wyżyna Tybetańska ma klimat chłodny i suchy ze względu na duże wzniesienie nad poziomem morza ze średnią temperaturą w lipcu poniżej +10 °C. Pora deszczowa na całym obszarze Chin występuje w lecie, z największymi opadami w lipcu i sierpniu. W lecie i jesienią do wybrzeży południowo-wschodnich docierają tajfuny z ulewnymi deszczami. Na suchych obszarach zachodu często występują burze pyłowe. Wody Większą część Chin odwadniają rzeki należące do zlewiska Oceanu Spokojnego (56,7%). Do zlewiska Oceanu Indyjskiego należy 6,9% powierzchni, a do zlewiska Oceanu Arktycznego należy 0,4%. Reszta (czyli 36% powierzchni) należy do obszarów bezodpływowych. Najgęstsza sieć rzeczna występuje na Nizinie Chińskiej, a najrzadsza na pustynnych terenach zachodniej części kraju. Główne rzeki to Jangcy, Huang He, Xi Jiang, Huai He i Amur (na granicy z Rosją). Na terenie Chin początek biorą i płyną w znacznych odcinkach wielkie rzeki południowej i wschodniej Azji: Indus, Brahmaputra, Mekong i Saluin. Chińskie odcinki tych rzek skupiają 1/3 potencjału hydroenergetycznego Chin. Są one jednak w znikomym stopniu wykorzystywane. Najdłuższą rzeką na obszarach bezodpływowych jest Tarym. Chińskie rzeki są intensywnie wykorzystywane do nawadniania zwłaszcza w środkowych i wschodnich Chinach. We wschodnich Chinach występują katastrofalne powodzie spowodowane dużymi wahaniami stanu wód w rzekach oraz zamuleniem koryt rzecznych. W przeszłości rzeki Niziny Chińskiej często zmieniały swoje koryta. Zasoby energetyczne chińskich rzek szacuje się na około 680 GW, z czego 40% przypada na dorzecze Jangcy, a 20% Brahmaputry. We wschodnich Chinach biegnie najdłuższy kanał żeglowny na świecie – Wielki Kanał o długości 1782 km. Łączy on Pekin z portem w Hangzhou. Na obszarze Chin występuje około 700 jezior o powierzchni powyżej 100 km². Najliczniej występują one na nizinie środkowej i w dolnym biegu Jangcy. Największe to Poyang Hu o powierzchni 2700–5100 km², Dongting Hu (około 4000 km²), Hongze Hu i Tai Hu. Są one wykorzystywane jako naturalne zbiorniki retencyjne. Na Wyżynie Tybetańskiej znajdują się jeziora głównie słone (m.in. Kuku-nor i Nam Co). W suchych regionach regionów autonomicznych Sinciang i Mongolia Wewnętrzna słone jeziora głównie o charakterze reliktowym (m.in. Lob-nor, Bosten Hu i Hulun Nur). W północno-wschodnich Chinach, przy granicy z Rosją, duże jezioro Chanka (po chińsku Xingkai Hu). Największe obszary bagienne w Chinach występują na płaskich, źle odwadnianych terenach północno-wschodnich (głównie w widłach rzek Ussuri i Sungari) oraz w południowej części Kotliny Cajdamskiej. Świat roślinny Flora Chin jest bardzo bogata i różnorodna. Naturalne zbiorowiska leśne zostały w większości zajęte przez pola uprawne, przez co stanowią one dziś tylko 12% powierzchni kraju. Na północnym wschodzie w Wielkim Chinganie występuje tajga sosnowo-modrzewiowa przechodząca na południe w dębowo-sosnowe lasy mieszane. Na Nizinie Chińskiej naturalna roślinność, jaką były lasy monsunowe, została całkowicie wyniszczona. Na wododziałach zachowały się naturalne lasy liściaste z dębami, wiązami, klonami i jesionami. Na południe od Jangcy znajdują się lasy z drzewami zimozielonymi (m.in. sosny, kuinghamie i cyprysy). W Górach Południowochińskich wiecznie zielone lasy z drzewami tungowymi, kamforowcami, wawrzynami i zaroślami bambusowymi. Na wybrzeżu Morza Południowochińskiego i przybrzeżnych wyspach występują wiecznie zielone lasy zwrotnikowe, bogate w palmy, bambusy, liany i epifity. Wyżyny i kotliny północnych i północno-zachodnich Chin porastają stepy – na wschodzie bujne łąkowe na zachodzie suche z kserofilnymi gatunkami ostnic i bylic. Zachodnią część Mongolii Wewnętrznej oraz Sinciang zajmują półpustynie i pustynie a Wyżyny Tybetańskiej wysokogórskie stepy i pustynie. W chińskich górach zaznacza się piętrowy układ roślinności. W Chinach przetrwało wiele reliktów flory m.in. miłorząb i metasekwoja. Z Chin wywodzi się również wiele roślin użytkowych, takich jak brzoskwinie czy herbata. Historia Chińska Republika Ludowa została proklamowana 1 października 1949 przez Mao Zedonga po wygranej przez jego zwolenników wojnie domowej. Pokonani zwolennicy Kuomintangu i ich lider Czang Kaj-szek wycofali się na Tajwan, dokąd przenieśli rząd Republiki Chińskiej. Chińska Republika Ludowa objęła większość historycznych terenów Chin, a jej granice zostały dodatkowo poszerzone w 1950 roku w wyniku interwencji w Tybecie. W polityce wewnętrznej na początku lat 50. przeprowadzono reformę rolną, w wyniku której pomiędzy 300 milionów chłopów rozdzielono 47 milionów hektarów ziemi, znacjonalizowano głównie wartość zagraniczną, własność miejscowej burżuazji pozostała prywatna. W 1950 roku Chiny udzieliły wsparcia Korei Północnej i wysłały swoje wojska na wojnę koreańską. Na przełomie 1953 i 1954 roku opracowano założenia tzw. okresu przejściowego od kapitalizmu do socjalizmu, w ramach których założono, że w przeciągu 15-18 lat przeprowadzi się industrializację, kolektywizację i nacjonalizację. W 1954 roku wprowadzono nową konstytucję. W 1955 roku skrócono okres przejściowy i w ciągu roku skolektywizowano rolnictwo oraz przeprowadzono nacjonalizację. Ten tzw. wielki skok naprzód, który miał doprowadzić do szybkiej industrializacji kraju skończył się katastrofą gospodarczą i klęską głodu, w wyniku której zmarło 20-30 mln. osób. W 1961 roku zliberalizowano gospodarkę i wprowadzono politykę „regulacji”. Polityka ta doprowadziła do podziału w rządzie, zwolennicy „regulacji” skupili się wokół Deng Xiaopinga i Liu Shaoqi, natomiast przeciwnicy wokół Mao Zedonga. Na przełomie lat 50. i 60. nastąpił rozłam radziecko-chiński, w wyniku którego Chiny popadły w długoletni konflikt z blokiem wschodnim. Także dotychczas dobre relacje z Indiami uległy pogorszeniu, co poskutkowało siłowym zajęciem przez Chiny spornych obszarów północnego Kaszmiru (wojna chińsko-indyjska). W 1966 roku zwolennicy frakcji Mao w rządzie ogłosili rewolucję kulturalną, w ramach której politykę regulacji potępiono, a jej zwolenników odsunięto z rządu. W 1969 roku miał miejsce konflikt nad Ussuri, w trakcie którego Chiny starły się z wojskiem ZSRR. Po 1971 (śmierć Lin Biao) Zhou Enlai podjął pierwszą nieudaną próbę rezygnacji z części celów rewolucji kulturalnej, która jak się okazało, była w mniemaniu wielu porażką. Śmierć Mao w 1976 roku doprowadziła do usunięcia z partii frakcji „radykalnej” (banda czworga) i zwolenników rewolucji kulturalnej. Od 1977 roku do władzy stopniowo powracał Deng Xiaoping, który następnie na wiele lat objął władzę w Chinach. Na początku lat 80. Hua Guofenga zastąpili liberalnie nastawieni Zhao Ziyang i Hu Yaobang. W ramach zmian politycznych potępiono rewolucję kulturalną, rehabilitowano osoby represjonowane w trakcie jej trwania, zliberalizowano gospodarkę i kontynuowano politykę „otwarcia na świat” (która została zapoczątkowana przez Mao u schyłku jego życia). W ramach reform dekolektywizowano rolnictwo, utworzono sektor prywatny i utworzono specjalne strefy ekonomiczne. W ramach odprężenia międzynarodowego doszło do normalizacji stosunków z ZSRR oraz podtrzymano zapoczątkowane przez Mao kontakty ze Stanami Zjednoczonymi. Zahamowanie gospodarki doprowadziło w 1989 roku do protestu na placu Tian’anmen stłumionego przez armię. Po tym incydencie miejsce Zhao Ziyanga jako przywódcy rządzącej partii objął Jiang Zemin. Chiny kontynuują reformy gospodarcze i rozwijają relacje zagraniczne. Pod koniec lat 90. w skład ChRL weszły dotychczasowe kolonie państw zachodnich – Hongkong i Makau. Bardzo szybki wzrost gospodarczy kraju doprowadził do tego, że w 2006 roku Chiny stały się trzecią pod względem wielkości gospodarką świata. Ustrój polityczny ChRL Przestrzeganie praw i swobód Choć środki kontroli gospodarczej zostały znacznie złagodzone w Chinach od 1978 roku, działalność polityczna w dalszym ciągu była ściśle kontrolowana przez rząd centralny i władze lokalne. Konstytucja Chińskiej Republiki Ludowej Chin stanowi, że „prawa podstawowe” obywateli obejmują wolność słowa, wolność prasy, prawo do sprawiedliwego procesu, wolności wyznania, w wyborach powszechnych i praw majątkowych. Jednakże przepisy te nie są stosowane w praktyce. Cenzura polityczna wypowiedzi i informacji w sposób jawny i rutynowy ucisza krytykę rządu i rządzącej Komunistycznej Partii Chin. Szczególnie ścisła jest kontrola prasy. Reporterzy bez Granic uznają ChRL za jeden z najbardziej restrykcyjnych krajów dla prasy. W rankingu Press Freedom Index 2018 Chiny znalazły się na 176. miejscu na 180. Rząd prowadzi politykę ograniczania możliwości działalności grup, organizacji i związków wyznaniowych, które uważa za potencjalne zagrożenie dla „społecznej stabilności” i kontroli, jak to było w przypadku protestów na placu Tian’anmen w 1989. Wiele zagranicznych rządów i organizacji pozarządowych stale krytykuje władze ChRL, z powodu powszechnego łamania praw obywatelskich, w tym systematycznego stosowania długiego przetrzymywania w areszcie bez procesu, wymuszania zeznań, tortur, znęcania się nad więźniami, ograniczeń wolności słowa, zgromadzeń, zrzeszania się, religii, prasy, i prawa pracy. Chiny są światowym liderem w zakresie stosowania kary śmierci; w 2004 roku wykonano tam około 90% wszystkich egzekucji. Podział administracyjny ChRL Miasta Największe aglomeracje Chin to Szanghaj na wschodzie, Pekin na północy i Kanton na południu. Siły zbrojne i program kosmiczny Łączna liczba chińskich żołnierzy to 2 250 000 osób. Służba obowiązkowa w wojskach lądowych trwa 3 lata, a w marynarce i lotnictwie 4. Siły rezerwowe liczą ok. 12 milionów żołnierzy. Chińskie wojsko nadzoruje również program kosmiczny. Według rankingu Global Firepower (2014) chińskie siły zbrojne stanowią trzecią (po USA i Rosji) siłę militarną na świecie z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 126 mld dolarów (USD). Demografia Dane demograficzne Chińskiej Republiki Ludowej (2012) Narodowości: Chińczycy Han (ok. 91,5%), Zhuang, Ujgurzy, Hui, Yi, Tybetańczycy, Miao, Mandżurowie, Mongołowie, Buyi, Koreańczycy i inni. Religia: bez religii (52,2%), religie chińskie (21,9%), buddyzm (18,2%), protestantyzm (4,3%), islam (1,8%), katolicyzm (0,7%), prawosławie i pozostali chrześcijanie (0,1%), inne religie (0,7%). Języki: mandaryński, kantoński, wu, minbei, minnan, xiang, gan, dialekt hakka i inne. Gospodarka Gospodarka Chin rozwija się najdynamiczniej na świecie. W II kwartale 2010 roku nominalny PKB Chin szacowano na 1,337 bln $, co daje drugie miejsce na świecie za USA, a przed Japonią (II kw. 2010 – 1,288 bln $). Z najnowszych prognoz wynika, że do roku 2030 Chiny staną się światową potęgą gospodarczą nr 1. Uwzględniając PKB realny chińska gospodarka już od 2001 roku znajduje się na drugim miejscu, a od 2010 roku Chiny są największym konsumentem ropy naftowej. Tak dynamiczny rozwój, który trwa od lat 80., jest efektem stworzenia korzystnych warunków dla inwestycji zagranicznych i transferu nowych technologii, w tym rządowych programów wspierających rozwój branż uznanych za przyszłościowe, takich jak np. produkcja samochodów elektrycznych. Do tych warunków można zaliczyć: niskie koszty pracy, zakaz strajków dla pracowników, niskie podatki, brak ograniczeń w ochronie środowiska i obietnica dostępu do ogromnego rynku zbytu. Według socjologów ważnym czynnikiem jest także tradycyjny szacunek wobec przedsiębiorczości i kult pracy, który w XX wieku przyczynił się do sukcesu krajów zaliczanych do chińskiego kręgu kulturowego, takich jak Japonia, Korea Południowa, Singapur czy Tajwan. Na początku ogromną rolę w stymulowaniu inwestycji w Chinach odgrywała chińska diaspora na całym świecie, a w szczególności z krajów i regionów przez nią zdominowanych, takich jak Hongkong, Singapur czy Malezja. Ogromną rolę odgrywa również Tajwan, który – mimo napięć w sferze politycznej – integruje się z Chinami na płaszczyźnie ekonomicznej. Szacuje się, że na kontynencie pracuje 1 mln obywateli Tajwanu, którzy stworzyli nawet 50 mln miejsc pracy. Inwestycje tajwańskie odpowiadają za ok. 10% zysków z chińskiego eksportu. Po przystąpieniu Chin do WTO rośnie rola inwestorów z Ameryki i Europy. W 2005 roku inwestycje zagraniczne wynosiły ponad 70 mld $ i pochodziły głównie z USA, Japonii i krajów Unii Europejskiej. Według badań przeprowadzonych przez ONZ, OECD oraz CIA, nierówności społeczne w Chinach są mniejsze niż w USA, choć wyraźnie większe niż w krajach europejskich. Rozwój gospodarczy Chin silnie wpłynął na zmniejszenie liczby osób żyjących poniżej granicy ubóstwa na świecie. Według badań Banku Światowego liczba mieszkańców Chin żyjących za mniej niż 1$ dziennie zmalała z 730 milionów (73,5%) w 1981 do 97 milionów (7,4%) w 2008. Tym samym zmiany gospodarcze w Chinach odpowiadają za 85% zmniejszenia światowej populacji żyjącej poniżej granicy ubóstwa. Liczba mieszkańców żyjących za mniej niż 2$ dziennie zmalała w tym okresie w Chinach z 972 milionów do 394 milionów. Na świecie liczba ta pozostała na niezmienionym poziomie, około 2,5 miliarda. Turystyka W 2015 roku Chiny były na czwartym miejscu na liście najchętniej odwiedzanych państw na świecie; do kraju tego zawitało 56,886 mln turystów (2,3% więcej niż w roku poprzednim). Pod względem przychodów z turystyki kraj ten zajmuje drugie miejsce na świecie (po USA) z wynikiem 114,109 mld dolarów. Chiny posiadają 50 obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, dając temu krajowi pierwsze miejsce w Azji i drugie po Włoszech miejsce na świecie. Polityka społeczna Polityka społeczna prowadzona jest centralnie przez państwo. Obejmuje ona system emerytur, rent, zasiłków, ubezpieczeń społecznych, oświatę i opiekę zdrowotną. Państwo zapewnia emerytury zatrudnionym w państwowych przedsiębiorstwach i urzędach, co stanowi niewielki procent ogółu ludzi pracujących. Bezrobotni nie dostają zasiłków i są na utrzymaniu pracujących krewnych. Istnieje także prawny obowiązek utrzymywania swoich rodziców. Ponadto wypłaca się renty inwalidzkie i zasiłki chorobowe. Opieka zdrowotna w Chinach jest płatna. Ubezpieczenie zapewniają zakłady pracy, ale w ostatnich latach pokrywają one jedynie niewielką część opłat, w związku ze wzrostem kosztów leczenia i ograniczonym współfinansowaniem państwa. Od niedawna osoby starsze powyżej 70 roku życia są wspomagane przez państwo w postaci 60-procentowego pokrycia kosztów leczenia. Większość ludności wiejskiej pozbawiona jest ubezpieczenia i musi ponosić pełne koszty opieki medycznej. Kultura Oświata Od 1980 roku realizowana jest reforma nauczania i programów w szkolnictwie. Obowiązkiem szkolnym są objęte dzieci w wieku 7–17 lat. Nauka jest bezpłatna, a szkoły świeckie i państwowe. Podstawę systemu oświatowego stanowi 5-letnia obowiązkowa szkoła elementarna, w której zaczyna się naukę w wieku 7 lat. Dalsze kształcenie odbywa się w płatnych, 2-stopniowych szkołach średnich. Większość z nich to szkoły typu ogólnokształcącego. Ponadto nauczanie jest łączone z pracą produkcyjną. Około 95% dzieci w wieku 7–12 lat uczęszcza do szkół podstawowych. Naukę w szkole średniej I stopnia podejmuje około 60% uczniów. W szkołach podstawowych uczy się 123,7 mln uczniów, a w szkołach średnich około 53 mln. Nauka W Chinach działa 10 akademii nauk, z czego najstarszą jest założona w 1949 roku w Pekinie Chińska Akademia Nauk. Ponadto istnieje 100 szkół wyższych, w tym 29 uniwersytetów. Najstarszą uczelnią jest założony w 1895 roku uniwersytet w Tianjin. Prasa Wzmianki o najstarszej gazecie „Dibao” (Gazeta Dworska) sięgają VIII wieku. Była ona wydawana w różnych edycjach aż do upadku cesarstwa w 1911 roku i jest uważana za najdłużej ukazujący się periodyk w historii prasy na świecie. Obecnie w ChRL ukazuje się około 5000 gazet i czasopism. Największy, wynoszący 3,5 mln egz. nakład wśród dzienników ma „Renmin Ribao” (Dziennik Ludowy), organ Komunistycznej Partii Chin założony w 1948 roku. Dalsze miejsca zajmują: ukazujący się cztery razy w tygodniu „Zhongguo Qingnian Bao” (Chiński Dziennik Młodzieży) założony w 1951 roku o nakładzie 3 mln egz., dziennik „Wenhui Bao” założony w 1937 roku (1,5 mln egz.), oraz wśród czasopism „Banyue Tan” założony w 1980 roku (2,4 mln egz.). Wśród wydawanych w Chinach gazet anglojęzycznych najważniejsze miejsce zajmuje „China Daily” o nakładzie 200 tys. egz. Agencje prasowe to: Xinhua She (Agencja „Nowe Chiny”) założona w 1931 roku w Yan’anie oraz „Zhongguo Xinwenshe” (Chińska Agencja Informacyjna) założona w 1952 roku w Pekinie z myślą o chińskich emigrantach na świecie. Radio i telewizja Radio rozpoczęło nadawać w 1928, a telewizja w 1958 roku. W 1940 roku powstała rozgłośnia Xinhua, która dała początek obecnemu systemowi radia i telewizji. Radio i telewizję finansuje Ministerstwo Radia, Filmu i Telewizji. Radio nadaje dwa programy ogólnokrajowe, programy dla Tajwanu, 25-minutowy program dla mniejszości narodowych (po kazachsku, koreańsku, mongolsku, tybetańsku i ujgursku) i program dla obcokrajowców w języku angielskim, nadawany w trzech największych miastach. Zaś Chińskie Radio Międzynarodowe nadaje codziennie program w kilkudziesięciu językach, w tym po polsku. W Chinach działają ponadto lokalne rozgłośnie takie jak: Stacja Frontowa Fujian, Stacja Głos Jinling, stacja komercyjna w Kantonie oraz 278 rozgłośni lokalnych. Telewizja państwowa nadaje dwa programy ogólnokrajowe oraz osobny dla Pekinu. Ponadto działa 278 ośrodków telewizyjnych. ChRL należą do Intelsat. Mają również takie systemy satelitarne jak STW-1 i STW-2 oraz rozwijają sieć kablową. Zobacz też Hymn Chińskiej Republiki Ludowej Komitet Centralny Komunistycznej Partii Chin Letnie Igrzyska Olimpijskie 2008 Ministerstwo Spraw Zagranicznych Chińskiej Republiki Ludowej Uwagi Przypisy Bibliografia Członkowie Organizacji Narodów Zjednoczonych Państwa w Azji

189353

https://pl.wikipedia.org/wiki/Miecz%20d%C5%82ugi

Miecz długi

Miecz długi (pot. półtoraręczny) – rodzaj średniowiecznego europejskiego miecza, o stosunkowo długiej głowni i rękojeści (umożliwiającej ergonomiczną walkę oburącz). Jest bronią sieczno-kolną, umożliwiającą zadawanie zarówno cięć, jak i pchnięć. Używany od XIII do XVI wieku. Bardzo podobnym mieczem (często zaliczanym do jednej z form miecza długiego), jest powstały w XIV-XV w. miecz bastardowy (bękarci). Historia Za początek wyodrębnienia się mieczy długich, względem używanych wcześniej mieczy jednoręcznych przyjmuje się wiek XIII. Był to jednak proces stopniowy i długi, a obu typów mieczy używano równolegle przez całe średniowiecze. Inicjatorem wyodrębnienia się nowej konstrukcji była najprawdopodobniej tendencja dokładania drugiej ręki do rękojeści miecza jednoręcznego w celu zwiększenia szybkości i siły ciosu. Tendencję stosowania ciasnego dwuręcznego chwytu na jednoręcznej rękojeści można zaobserwować na średniowiecznych rycinach już od X w., a od wieku XIII praktyka ta przedstawiana jest z wyraźnie większą częstotliwością (w przypadku gdy przedstawiana postać nie używa tarczy, mając drugą rękę wolną). Począwszy od XIII w. głownie mieczy ulegają stopniowemu wydłużeniu (co może mieć związek z potrzebą zwiększenia zasięgu broni podczas walki konnej). Równocześnie w celu poprawienia komfortu użytkowania i uzyskania przeciwwagi dla dłuższej głowni, pewnemu wydłużeniu ulega rękojeść, która nadal przeznaczona jest głównie dla chwytu jednoręcznego, jednak w razie potrzeby umożliwia wygodniejsze dołożenie drugiej ręki (chwyt niepełny – częściowo na rękojeści, a częściowo na głowicy). Z biegiem czasu głownia oraz rękojeść ulegały dalszej ewolucji zwiększając swoje rozmiary, aż do połowy XIV w., kiedy to wyodrębnił się już miecz długi w swojej klasycznej postaci – z wyraźnie długą głownią oraz rękojeścią umożliwiającą już pełny chwyt dwuręczny. Od tego czasu miecze o takiej konstrukcji zaczęły wyraźnie zyskiwać na popularności, której szczyt przypadł na XV-XVI w. i objął niemal całą Europę. Wraz z początkiem renesansu w XVI w. miecze zaczęły stopniowo tracić na znaczeniu, ustępując miejsca broni poręczniejszej: rapierowi w europie zachodniej, oraz szabli w Europie Wschodniej. Ostatecznie miecze zostały całkowicie wyparte z uzbrojenia i sprowadzone do roli broni ceremonialnej. Budowa Miecz długi posiada typowy układ konstrukcyjny charakterystyczny dla średniowiecznego miecza europejskiego (obosieczna głownia, otwarta rękojeść zakończona głowicą oraz krzyżowy najczęściej prosty jelec). W porównaniu z mieczem jednoręcznym posiada zdecydowanie dłuższą głownię i rękojeść (umożliwiającą chwyt dwuręczny – pełny lub częściowy). Jednocześnie jest mniejszy i lżejszy od miecza dwuręcznego. Dzięki badaniom statystycznym opublikowanym w 2015 roku udało się zebrać dane pozwalające na określenie typowych średnich parametrów zachowanych egzemplarzy mieczy długich. Średnia długość całkowita: 1141,5 mm (XIV w. i wcześniejsze) 1220,5 mm (XV w.) 1178 mm (XVI w.) Średnia długość głowni: 898,9 mm (XIV w. i wcześniejsze) 943,5 mm (XV w.) 916,5 mm (XVI w.) Najkrótszym spośród zmierzonych egzemplarzy był XVI w. egzemplarz A479 należący do Wallace Collection (79,5 cm), natomiast najdłuższym okazał się XV w. egzemplarz o numerze 12706, pochodzący z Livrustkammaren Stockholm (143,7 cm). Średnia masa: 1473,4 g (XIV w. i wcześniejsze) 1647,6 g (XV w.) 1700,1 g (XVI w.) Najlżejszym eksponatem był XV-wieczny ZEF 12 o masie 1015 g, natomiast najcięższy był (wskazany wcześniej jako najdłuższy) egzemplarz o numerze 12706, który miał masę 2720 g. Technika walki Miecz długi stanowił najpopularniejszy oręż opisywany w średniowiecznych traktatach szermierczych. Były one rodzajem podręczników, często bogato ilustrowanych, będących kompendium wiedzy autora w zakresie walki, stanowiąc zbiory technik użytecznych w pojedynkach. Do czasów współczesnych zachowały się ich liczne egzemplarze, dając pełny obraz sposobu walki mieczem długim w wiekach średnich Szczególny wpływ na rozwój średniowiecznej szermierki miał żyjący w XIV w. niemiecki mistrz Johannes Liechtenauer. Mimo iż jego prace nie zachowały się w oryginale, były cytowane przez licznych autorów przez następne stulecia, stanowiąc podstawę średniowiecznej szermierki mieczem długim. Najstarszym zachowanym przekazem, zawierającym jego nauki jest traktat z 1389 r. autorstwa Hanko Doebringera, będącego najprawdopodobniej jego bezpośrednim uczniem. Lichtenauer wyodrębnił zasadniczo 3 rodzaje walki: Bloßfechten – walka piesza bez opancerzenia. Roßfechten – walka konna. Kampffechten – walka w opancerzeniu. Określił również 4 podstawowe postawy szermiercze w walce długim mieczem, z których należało wyprowadzać dalsze akcje. Były to: Ochs (wół) – miecz trzymany z boku nad głową, sztychem zwrócony do przeciwnika. Pflug (pług) – miecz trzymany z boku na wysokości biodra, sztychem zwrócony do przeciwnika. Alber (głupiec) – miecz trzymany przed sobą na wysokości pasa, sztychem zwrócony ku ziemi. Vom Dach (z dachu) – miecz trzymany z boku na wysokości głowy, sztychem zwrócony ku górze. Rodzaje ataku były natomiast podzielone na 3 podstawowe kategorie: Pchnięcia (wykorzystywane na dalekim dystansie): obere Ansetzen – wyprowadzane z góry. untere Ansetzen – wyprowadzane z dołu. Uderzenia (wykorzystywane na średnim dystansie, wykonywane prosto lub ukośnie): Oberhau – wyprowadzane z góry i kierowane w dół. Unterhau – wyprowadzane z dołu i kierowane w górę. Cięcia (wykorzystywane na bliskim dystansie, poprzez mocne przyłożenie ostrza i krojenie): Oberschnitt – w dół. Unterschnitt – w górę. Wszystkie rodzaje ataków mogły być wykonywane zarówno z lewej, jak i z prawej strony. Mogły być również ze sobą łączone, a oprócz ataków podstawowych istniała ogromna liczba ich modyfikacji, jak i ataków plasujących się poza podstawowymi kategoriami – jak uderzenia głowicą, rozbrojenia, kopnięcia, ataki wykorzystujące techniki zapaśnicze itd. Lichtenauer przedstawił również łącznie 17 głównych technik użytecznych w czasie walki bez opancerzenia, jednak do najważniejszych z nich zaliczał 5 „uderzeń mistrzowskich” uznawanych przez niego za wyjątkowo skuteczne: Zornhau (uderzenie gniewne) – silne uderzenie skośne, znad prawego ramienia odbijające uderzenie przeciwnika, zakończone usytuowaniem sztychu przed twarzą oponenta i wykonaniem pchnięcia. Krumphau (uderzenie krzywe) – uderzenie wycelowane w nadgarstki przeciwnika, wykonane poprzez skrzyżowanie własnych rąk, połączone z unikiem względem osi ataku przeciwnika. Zwerchhau (uderzenie krzyżowe) – poziome uderzenie wykonywane zazwyczaj z postawy „wołu”, odbijające uderzenie przeciwnika i zakończone trafieniem w jego głowę. Schielhau (uderzenie kątem oka) – pionowe uderzenie górne, wykonywane z unikiem względem osi ataku przeciwnika, zakończone trafieniem w głowę lub kark. Schattelhau (cięcie skalpu) – pionowe uderzenie górne końcem sztychu, wycelowane w głowę przeciwnika, wykonane z jednoczesnym wycofaniem. Z czasem, wraz z kolejnymi autorami, wprowadzano nowe postawy, jak i techniki obrony, ataku, kontrataku i rozbrojeń. Techniki zawarte w traktatach podkreślały znaczenie zachowania inicjatywy i ofensywnego działania, zaznaczając, że postawa defensywna prędzej czy później zakończy się błędem i trafieniem przez przeciwnika. Jako alternatywę dla ataku, przedstawiano możliwość sparowania ciosu przeciwnika i błyskawicznego przejścia do kontrataku. Techniki nastawione były przede wszystkim na efektywność i dążenie do osiągnięcia jak najszybszego sukcesu, a prawidłowo wykonane, mogły unieszkodliwić lub zabić przeciwnika już w ciągu kilku sekund od rozpoczęcia starcia (zob. Linki zewnętrzne). Specyficzną formą walki mieczem długim był tzw. Półmiecz, przeznaczony przede wszystkim do walki w zbroi (kampffechten). Technika ta polegała na trzymaniu jednej ręki na rękojeści, a drugiej mniej więcej na środku głowni miecza. Umożliwiało to zadawanie szybkich i precyzyjnych pchnięć, w nieosłonięte szczeliny pancerza, niczym krótką włócznią. Możliwe było również chwycenie miecza odwrotnie – obiema dłońmi za głownię i zadawanie ciosów rękojeścią, głowicą lub jelcem. Jako że środek ciężkości miecza długiego usytuowany był blisko rękojeści, odwrócenie go czyniło z niego skuteczną broń obuchową. Określenie półtoraręczny Potoczne, popularne określenie miecz półtoraręczny (ang. hand and a half sword) lub półtorak uznawane jest przez bronioznawców i historyków za nieprawidłowe. Stworzone zostało współcześnie, a jego pochodzenie nie jest jasne i pozostaje przedmiotem spekulacji. Wśród domniemanych twórców pojęcia wskazuje się kolekcjonerów broni białej i wiązać się może z problemem klasyfikacji tego typu mieczy (zwłaszcza ich wczesnych form). Określenie półtoraręczny może wiązać się z faktem, iż miecz długi stanowi formę pośrednią pomiędzy mieczem jednoręcznym a dwuręcznym. Jego głownia i rękojeść są dłuższe niż mieczy jednoręcznych, a zarazem krótsze niż mieczy dwuręcznych. Jednocześnie wiele typów mieczy długich umożliwia walkę zarówno jedną, jak i dwoma rękoma. Na korzyść popularności tej nazwy, może przemawiać również fakt, iż wczesne typy mieczy długich nie zapewniały pełnego oburęcznego chwytu, a dołożona dłoń trzymała miecz tylko częściowo (za rękojeść lub głowicę), a więc „połową dłoni” – stąd „półtoraręczność”. Zobacz też Typologia Oakeshotta Uwagi Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne Przykłady rekonstrukcji średniowiecznych technik szermierczych w wykonaniu współczesnych szermierzy historycznych (I) Przykłady rekonstrukcji średniowiecznych technik szermierczych w wykonaniu współczesnych szermierzy historycznych (II) Miecze

189354

https://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C5%82om%C5%82yn

Miłomłyn

Miłomłyn (dawniej – (miłość) + (młyn); prus. ) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, nad Kanałem Elbląskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Miłomłyn. Ważny węzeł wodny na Kanale Elbląskim. Nazwa zniekształcona przez miejscowy dialekt niemiecki – Liebemühl zamiast Liwemühl – została przetłumaczona przez Polaków jako Miłomłyn. Pod względem historycznym Miłomłyn leży na obszarze dawnej Pomezanii, w Prusach Górnych, a etnograficznie na Powiślu. Miłomłyn uzyskał lokację miejską przed 1335 rokiem, zdegradowany w 1945 roku, ponowne nadanie praw miejskich w 1998 roku. W latach 1945–1998 miasto administracyjnie należało do woj. olsztyńskiego. Według danych z 1 stycznia 2018 Miłomłyn liczył 2449 mieszkańców. Historia Początki Pierwsze wzmianki o osadzie datuje się na 1315 rok. Należała ona początkowo do komturstwa dzierżgońskiego, którego komtur – Hartung von Sonnenborn – 31 grudnia 1335 roku nadał miastu herb i przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim. Na początku XIV w. na miejscu osady Krzyżacy zbudowali zamek i młyn, a obok powstało osiedle targowe Liwemühl (Młyn nad Liwą), które w 1335 r. uzyskało prawa miejskie. Od XIV w. miasto miało swoje władze – radę miejską i sąd. Ratusz został zbudowany w 1406 roku. Wojny i spustoszenia W 1414 roku, podczas wojny głodowej, Polacy zajęli miasto na krótko i dokonali dużych zniszczeń. W trakcie wojny trzynastoletniej (1454–1466) zamek znajdował się pod kontrolą Krzyżaków, natomiast mieszkańcy miasta opowiadali po stronie polskiej. Ponownego spustoszenia podczas wojny polsko-krzyżackiej dokonały wojska krzyżackie w listopadzie 1520 roku, a potem miasto zostało zajęte przez wojska polskie. W latach 1567–1587 na tutejszym zamku rezydowali ostatni ewangeliccy biskupi pomezańscy. W wieku XVII Miłomłyn zniszczyli Szwedzi, a w roku 1807 i 1813 – kolejne przemarsze wojsk francuskich, pruskich i rosyjskich. Miłomłyn nie uniknął klęsk w postaci epidemii i pożarów. Rozkwit Miłomłyna W latach 1818–1945 należał do wschodniopruskiego powiatu ostródzkiego. Do rozwoju miejscowości w XIX w. przyczyniła się budowa Kanału Elbląskiego w latach 1844–1860 oraz doprowadzenie kolei (trasa Ostróda – Elbląg) w roku 1893. Linia kolejowa została rozebrana w 1945 r. Druga linia kolejowa o numerze 257 łączyła Ostródę i Morąg (zbudowana w 1903 r.). W tym czasie Miłomłyn stał się węzłem dróg wodnych i kolejowych oraz ośrodkiem handlu drewnem. W 1855 wybrukowano ulice. Na przełomie XIX i XX w. zbudowano w Miłomłynie tartak oraz stocznie naprawy statków pływających po kanale. W mieście istniała czynna cegielnia oraz znany w okolicy browar Mierau. W roku 1888 zdecydowano się na oświetlenie Miłomłyna lampami gazowymi. II wojna światowa W 1945 roku do Miłomłyna wycofała się jedna z trzech grup kompanii piechoty garnizonu czerwonych koszar broniących Ostródy przed Armią Czerwoną, a dokładnie odcinka Kajkowo – Bukwałd. Grupą tą dowodził Bruno Kowalzik, liczyła ona 50-60 żołnierzy. Żołnierze przedzierali się przez lasy miejscowości Piławki pod ostrzałem artylerii, gdy już dotarli do samego Miłomłyna, zostali załadowani na ciężarówkę i ewakuowani do Morąga. Po dużych zniszczeniach w 1945 spowodowanych przez wojska Armii Czerwonej wynoszących 90% całego miasta Miłomłyn stracił prawa miejskie. Miłomłyn jako gromada W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Miłomłyn. Obszar ochrony uzdrowiskowej W 2008 roku gmina Miłomłyn rozpoczęła starania o przyznanie jej statusu uzdrowiska. Aktualnie prowadzone są rozmowy z potencjalnymi inwestorami. Uzdrowisko w Miłomłynie miałoby przyjmować pacjentów z chorobami dróg oddechowych, reumatologicznymi i urazami ortopedycznymi. Argumentem popierającym powstanie uzdrowiska jest obecność cennej borowiny. W 2016 r. Miłomłyn wraz z sołectwami Bagieńsko i Tarda w gminie Miłomłyn uzyskał na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów status obszaru ochrony uzdrowiskowej („Obszar Ochrony Uzdrowiskowej Miłomłyn”). Demografia Piramida wieku mieszkańców Miłomłyna w 2014 roku: Zabytki Neogotycki kościół parafialny pod wezwaniem św. Bartłomieja wzniesiony w latach 1898–1901 Ołtarz główny barokowy, z rzeźbami „Ostatnia Wieczerza”, „Zmartwychwstanie”, „Złożenie do Grobu” Ambona z roku 1715 kropielnica granitowa z XIV – XV wieku Dzwonnica z 1341 r. w stylu gotyckim, będąca pozostałością po poprzednim gotyckim kościele rozebranym około 1898 r., Fragment gotyckiego muru północnej nawy rozebranego kościoła Pozostałości murów miejskich z XIV w. Kaplica poewangelicka, obecnie rzymskokatolicka św. Elżbiety (przy ul. Twardej) z lat 1931–1932 Neogotycka kaplica cmentarna z początku XX w. Domy z XVIII i XIX w. – zabudowa małomiasteczkowa: ul. Kościelna, ul. Rynkowa, ul. Twarda, Dawny folwark Przejazd (niem. Sonnenhof) Dwór z XIX w. (przy śluzie Miłomłyn). Zespół cmentarza ewangelicko-augsburskiego, obecnie komunalnego, XVIII, XIX/XX wiek Budynek gimnazjum z 1867 roku. Transport Transport drogowy Gdańsk – Warszawa – Radom – Kielce – Kraków – Chyżne Transport kolejowy Przez Miłomłyn od 1893 do końca drugiej połowy XX w. przebiegała linia z Elbląga do Ostródy. Została rozebrana przez Sowietów. Od 1909 do 1994 roku istniało stałe połączenie kolejowe Morąg – Ostróda (linia nr 257). W 2006 roku zlikwidowano linię. Oświata W wyniku wprowadzenia reformy systemu oświaty z 2017 roku trwa okres przejściowy, w którym oddziały gimnazjalne przynależą do Publicznej Szkoły Podstawowej w Miłomłynie. W Miłomłynie znajdują się obecnie dwie szkoły: Publiczna Szkoła Podstawowa im. I Dywizji Tadeusza Kościuszki Publiczne Gimnazjum im. Ziemi Mazurskiej Do 1999 roku istniała ośmioklasowa szkoła podstawowa, a później, po reformie oświaty w 1999 roku, do 2001 dwie szkoły stanowiły zespół. W roku szkolnym 2001/2002 nastąpiło rozdzielenie szkoły podstawowej i gimnazjum. Po kolejnej reformie Publiczne Gimnazjum im. Ziemi Mazurskiej przestało istnieć jako samodzielna jednostka. Turystyka Szlaki rowerowe Szlak czerwony: Miłomłyn (centrum, Wydmuch) – Majdany Małe – Zatoka Leśna – Winiec – Tarda – Ziemaki – Miłomłyn (Zatoka, centrum) Szlak niebieski: Zalewo (pow. iławski) – Rąbity – Śliwa – Boreczno – Duba – Mozgowo – Karnity – Dębinka – Miłomłyn – Lubień – Liwa – Zalewo (gm. Miłomłyn) – Gil Mały – Gil Wielki – Wiewiórka – Frednowy – Tynwałd – Jezierzyce – Jażdżówki – Kwiry – Szałkowo – Iława Szlaki samochodowe Szlak Kanału Elbląskiego: Elbląg z pętlą wokół Jeziora Druzno – Pasłęk z pętlą pasłęcką – Zielonka Pasłęcka – Małdyty z trasą do Morąga – Miłomłyn – Ostróda – Iława – Kisielice – Susz – Zalewo – Małdyty – Elbląg Punkty widokowe Wieża widokowa przy ul. Hotelowej Przystanie Przystań przy ul. Ostródzkiej na Kanale Elbląskim Przystań przy ul. Przejazdowej i Kościelnej przy śluzie Miłomłyn Kultura Ośrodki kultury Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Miłomłynie, ul. Nadleśna 1A Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Miłomłynie, ul. Ostródzka 10 Cykliczne imprezy, festiwale Festiwal Młodych Talentów – maj/czerwiec Dni Miłomłyna – lipiec/sierpień Rajd Rowerowy – czerwiec Gminne Dożynki – wrzesień Inne imprezy okolicznościowe (Dni Rodziny, Dzień Seniora, Dzień Strażaka itp.) Wspólnoty wyznaniowe Kościół rzymskokatolicki: parafia św. Bartłomieja Świadkowie Jehowy: zbór Miłomłyn (Sala Królestwa ul. Okrężna 6) Sport W mieście funkcjonuje klub sportowy LKS Tęcza Miłomłyn. Ponadto młodzież może korzystać od 2012 roku z rozbudowywanego kompleksu sportowego wraz z boiskiem Orlik 2012. W jego skład wchodzi również bieżnia 60 m, pole do pchnięcia kulą, urządzenia rekreacyjne tzw. „siłownia pod chmurką”, plac zabaw. Dodatkowo kompleks wyposażono w trybuny. Przypisy Bibliografia Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury, przewodnik. Białystok: Agencja TD, 1996. , s. 44–45 „Kraina Kanału Elbląskiego” Przewodnik turystyczny, . Miłomłyn 1335-2015 – folder wydany z okazji rocznicy uzyskania praw miejskich Linki zewnętrzne Miasta w Polsce lokowane w XIV wieku Miasta w województwie warmińsko-mazurskim Obszary ochrony uzdrowiskowej

189355

https://pl.wikipedia.org/wiki/Syringa

Syringa

Syringa, syrinks – fletnia Pana, instrument muzyczny Lilak (Syringa) – rodzaj roślin z rodziny oliwkowatych

189356

https://pl.wikipedia.org/wiki/Miros%C5%82awiec

Mirosławiec

Mirosławiec (dawniej Frydląd Marchijski, niem. Märkisch Friedland) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie wałeckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Mirosławiec. Położone na Pojezierzu Południowopomorskim, na północ od Jeziora Kosiakowo i na wschód od rzeki Korytnicy. Siedziba nadleśnictwa. Tutejszy kościół parafialny jest siedzibą dekanatu. Według danych z 31 grudnia 2013 r. miasto miało 3037 mieszkańców. Prywatne miasto szlacheckie Frydląd lokowane w 1314 roku położone było w XVI wieku w województwie poznańskim. Położenie Mirosławiec jest położony we wschodniej części Pojezierza Wałeckiego, będącym mezoregionem Pojezierza Południowopomorskiego. Miasto znajduje się w południowo-wschodniej części woj. zachodniopomorskiego, w zachodniej części powiatu wałeckiego. Mirosławiec leży w północnej Wielkopolsce, na historycznej ziemi wałeckiej. Według danych z 1 stycznia 2014 powierzchnia miasta wynosi 2,17 km². W latach 1946–50 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego, w latach 1950–75 do woj. koszalińskiego, a w latach 1975–1998 do woj. pilskiego. Warunki naturalne We wschodniej części miasta przy stacji kolejowej znajduje się małe Jezioro Stacyjne. W odległości ok. 0,7 km na zachód od miasta płynie z północy na południe rzeka Korytnica, która dalej przepływa przez pobliskie Jezioro Korytnickie. Historia Na miejscu dzisiejszego miasta istniała stara osada słowiańska. W 1303 bądź 1314 roku margrabia brandenburski Waldemar lokował tu miasto wzmiankowane jako Nova Vredeland, w którym osiedlili się głównie niemieckojęzyczni koloniści z Meklemburgii. W 1314 roku była to własność szlachecka, której posiadaczami byli Henryk i Jan Wedlowie. Miasto rozwijało się jako ośrodek handlowy na szlaku Berlin – Królewiec. W 1368 r. weszło w skład Królestwa Polskiego, w 1409 r. wójt Nowej Marchii zniszczył miasto i przekazał tutejsze ziemie we władanie Krzyżakom. Po pokoju toruńskim w 1466 r. ponownie włączono je do Korony Polskiej, w której granicach pozostało aż do I rozbioru Polski w 1772 r. Granica Rzeczypospolitej została ustalona w ten sposób, że otaczała miasto w odległości zaledwie kilku kilometrów od trzech stron – południa, zachodu i północy. Faktycznie Frydląd pozostawał jednak od początków swojego istnienia pod władzą regionalnych panów feudalnych, rodu Wedlów (von Wedell), którzy posiadali tu zamek i w ramach liberalnej Rzeczypospolitej korzystali z daleko idącej niezależności. W 1508 r. miejscowa gałąź Wedlów przeszła na protestantyzm i przyjęła nazwisko Frydlandzki. W 1593 właścicielem miasta stała się jednak katolicka rodzina von Blankenburg, w której rękach pozostało ono aż do 1836 r. W latach 30. XVIII w. Blankenburgowie na miejscu zamku wznieśli barokowy pałac. Mimo zmian politycznych ośrodek zachował niemiecki charakter etniczny, choć od końca XVI w. systematycznie rósł tu udział ludności żydowskiej. Na przełomie XVIII i XIX w. Żydzi stanowili już ponad 50% ludności miasta i była to największa gmina żydowska na Pomorzu Zachodnim. Specjalnością ówczesnego Märkisch Friedland była produkcja i handel gęsimi piórami do pisania, opanowane właśnie przez ludność żydowską. Wiek XIX przyniósł exodus ludności żydowskiej z przyczyn ekonomicznych (głównie do Berlina) i upadek handlowego znaczenia miasta wskutek utraty nadgranicznego położenia. Wraz z bezpotomną śmiercią ostatniego dziedzica rodu von Blankenburg w 1836 r., Frydląd stracił ostatecznie status miasta prywatnego i przeszedł pod bezpośredni nadzór państwa pruskiego. Od 1871 w granicach Niemiec. Ponowne ożywienie gospodarcze nastąpiło wraz z szybkim rozwojem gospodarczym Niemiec w końcu XIX w. W 1900 r. Friedland otrzymał połączenie kolejowe z Kaliszem Pomorskim na zachodzie oraz Złocieńcem na północy. W 1902 r. wzniesiono budynek sądu grodzkiego, w 1914 r. nową szkołę, a w 1918 r. nastąpiła elektryfikacja miasta. Traktat wersalski nie przywrócił jednak miasta Polsce – w 1912 r. w powiecie wałeckim Polacy stanowili zaledwie 0,6% mieszkańców. W latach 20. XX w. nastąpił przyrost ludności, związany z imigracją Niemców z terenów przekazanych przez traktat wersalski Polsce. Powstała wówczas dzielnica między centrum miasta a dworcem kolejowym (Bahnhofviertel). Dojście nazistów do władzy w Niemczech w 1933 r. przyniosło ostateczną zagładę żydowskich tradycji miasta. W czasie II wojny światowej Friedland stał się miejscem zaciętych walk o przełamanie Wału Pomorskiego, co spowodowało poważne zniszczenia zabytkowej zabudowy śródmieścia (20%). Miasto zostało zdobyte przez 1 Armię Wojska Polskiego 10 lutego 1945 roku. Wkrótce władzę przejęła polska administracja cywilna, która wysiedliła dotychczasową ludność miasta i zastąpiła ją polskimi przesiedleńcami. Nową nazwę miasta ustalono na Mirosławiec. W czasach PRL funkcjonowały tu: betoniarnia, ośrodek maszynowy produkujący przyczepy traktorowe do zbierania siana po kombajnach, przetwórnia runa leśnego i wędzarnia ryb. Urządzono tu też Muzeum Walk o Wał Pomorski, a na jednej z kamienic przy Placu Wolności umieszczono duży mural z mapą Wału. 23 stycznia 2008 roku w pobliżu lotniska w Mirosławcu doszło do katastrofy wojskowego samolotu CASA, w której zginęło 20 osób. 1 stycznia 2018 obszar Mirosławca zwiększył się o 9,04 ha przez włączenie do dotychczasowego obszaru miasta części obszaru obrębu ewidencyjnego Mirosławiec 34 z gminy Mirosławiec. Demografia Piramida wieku mieszkańców Mirosławca w 2014 roku . Zabytki Cały obszar starego miasta Mirosławca został wpisany do rejestru zabytków. Zabytki chronione prawem w mieście: Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny – budowla zbudowana przez von Blankenburgów w 1721 r. z neogotycką wieżą dobudowaną w latach 1883-1885. W jednonawowym kościele z dwiema kaplicami znajdują się XVIII-wieczna chrzcielnica i chór muzyczny. spichlerz (ul. Wolności 32) cmentarz rodowy na Górze Piaskowej z XIX w. cmentarz żydowski z XVII i XVIII w., nazywany także domem grobów, zajmuje powierzchnię 2,2 ha. dom (ul. Kościelna 6) dom (ul. Wałecka 24) majdan zamkowy z ok. 1375 r. otoczony mokrą fosą z reliktami średniowiecznego zamku i barokowego zespołu pałacowo-parkowego Kultura i sport W tutejszym Ośrodku Kultury mieści się Muzeum Walk o Wał Pomorski. Największym klubem sportowym jest Ludowy Klub Sportowy „Mirstal” liczący 5 sekcji piłki nożnej w tym: 3 sekcje młodzieżowe (90 zawodników), 1 sekcja seniorów (zawodników), 1 sekcja oldbojów(zawodników) oraz Klub Sportowy „Lotnik Mirstal” zrzeszony w Pomorskiej Lidze Oldbojów (piłka nożna), który jest organizatorem Mirosławieckiej Halowej Ligi Piłki Nożnej. Administracja Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Mirosławca wybierają do swojej rady miejskiej 7 radnych (7 z 15). Pozostałych 8 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Mirosławiec. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest budynek przy ul. Wolności. Burmistrzowie Mirosławca: Józef Śliwiński (1990-1994 r.) Edward Ząbek (1994–2002 r.) Elżbieta Beata Rębecka-Sabak (2002–2010 r.) Piotr Pawlik (od 2010 r.) Mieszkańcy Mirosławca wybierają posłów na Sejm z okręgu wyborczego nr 40 (siedziba Koszalin), senatora z okręgu nr 99 (siedziba Koszalin), a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13. Współpraca międzynarodowa Władze miasta prowadzą współpracę samorządową z dwiema zagranicznymi gminami: Friedland in Brandenburg (Niemcy) Friedland in Mecklenburg-Vorpommern (Niemcy) Friedland in Niedersachsen (Niemcy) Frydlant (Czechy) Frydlant nad Ostravici (Czechy) Prawdinsk (Rosja) Wojsko/Lotnictwo Około 5 km na północ od Mirosławca zlokalizowana jest wojskowa 12 Baza Lotnicza dysponująca czynnym lotniskiem. Zobacz też Synagoga w Mirosławcu Muzeum Walk o Wał Pomorski Przypisy Linki zewnętrzne Serwis Ośrodka Kultury w Mirosławcu Miasta w Polsce lokowane w XIV wieku Miasta w województwie zachodniopomorskim Prywatne miasta szlacheckie I Rzeczypospolitej (województwo poznańskie)

189357

https://pl.wikipedia.org/wiki/Mirsk

Mirsk

Mirsk () – miasto w południowo-zachodniej Polsce, na Dolnym Śląsku, na pograniczu z Górnymi Łużycami, w powiecie lwóweckim, w województwie dolnośląskim (w latach 1975–1998 w jeleniogórskim, wcześniej we wrocławskim), siedziba gminy Mirsk, nad rzeką Kwisą. Geografia Położenie Miasto administracyjnie jest położone w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego w powiecie lwóweckim (w latach 1975–1998 w województwie jeleniogórskim, wcześniej we wrocławskim). Jeżeli chodzi o położenie geograficzne, to miasto jest położone w Kotlinie Mirska będące częścią Pogórza Izerskiego. Przez miasto przepływa rzeka Kwisa. Mirsk jest położony między miastami Gryfów Śląski na północy a Świeradów-Zdrój na południu. Części i osiedla miasta Skarbków – znajduje się w prawobrzeżnej części Kwisy, do Mirska został włączony w 1961 r. Przydatki Chałupki Bogdankowice Demografia Mirsk jest 74. miastem w województwie dolnośląskim pod względem liczby mieszkańców (na 91 miast). Liczba mieszkańców na koniec 2004 r. wynosiła 4200, a w I kwartale 2002 r. 4417 osób. Piramida wieku mieszkańców Mirska w 2014 roku. Współpraca międzynarodowa Nové Město pod Smrkem – współpraca kulturalna, sportowa, wspólne ćwiczenia OSP i wymiana samorządowa Lázně Libverda Issoire – wymiana kulturalna i samorządowa Perrier – wymiana samorządowa i sportowa Aurich – wymiana kulturalna i samorządowa Görlitz – współpraca kulturalna z Muzeum Śląskim w Görlitz i z organizacją Eko-Gut Herford – współpraca sportowa Historia Początki Mirsk założono w miejscu, gdzie pierwotnie właściciele zamku Czocha mieli swój folwark. Było to nie później niż w XII w., bo na 1201 r. datowany jest dokument wymieniający tutejszego wójta. Był to Bernard Rym, w jego herbie była sowa (niem. Eule) stąd pierwotna nazwa miejscowości Eulendorf – Sowia Wieś. Położenie folwarku i wsi było bardzo dogodne – nad rzeką Kwisą, przy trakcie jeleniogórsko-żytawskim. XIV wiek Mirsk wraz z okolicą przyłączony został w 1319 r. do księstwa jaworskiego, a wkrótce po tym, w 1329 r. lub 1337 r. osadzie nadano prawa miejskie na prawie lwóweckim. Książę jaworski Henryk nadał również Mirskowi prawo mili na wyszynk piwa, nową nazwę Fridberg (później przekształconą we Friedeberg) oraz nowy herb, obowiązujący do dzisiaj: sokoła trzymającego w dziobie upolowanego ptaka. Po śmierci księcia Henryka (zm. 1346) część jego posiadłości na Łużycach przeszła w 1346 r. w ręce Karola IV Luksemburskiego. Mirsk i pobliskie miejscowości – Łęczyna (obecnie część Świeradowa-Zdroju) i Mroczkowice – od ok. 1399–1400 r. wchodzące w skład posiadłości rezydujących w pobliskim (2 km na północny wschód od Mirska) zamku Gryf Schaffgotschów – pozostały przy Śląsku, jako część księstwa świdnicko-jaworskiego (od 1368 r. lenna korony czeskiej, od 1392 r. bezpośrednio do korony czeskiej). XV i XVI wiek Miasto nigdy nie miało murów obronnych; pomimo to podczas najazdu husytów w 1431 r. połączone siły załóg zamków Czocha, Gryf i Świecie obroniły miasto. W 1448 r. jednak zostało splądrowane i spalone przez grupę wędrownych rozbójników. Kolejny raz odbudowane, miasto w następnym stuleciu wybrało sobie dzień św. Marii Magdaleny (22 lipca) na doroczny jarmark, urządzany tu od 1521 r. Na okres lat 20. XVI w. – przypada także początek silnych wpływów protestanckich w mieście, kiedy niemal wszyscy jego mieszkańcy przyjęli luteranizm. W 1526 r. Mirsk, wraz z całym Śląskiem, trafił pod panowanie austriackich Habsburgów. Kolejny wielki pożar miasta dotknął Mirsk w 1558 r.; zaraz po odbudowaniu kościoła i ratusza okolicę nawiedziła w 1565 r. zaraza, w wyniku której zmarło ok. trzech tysięcy mieszkańców miasta i okolicznych wsi. Pomimo to koniec XVI w. należy do okresu prosperity miasta, które stało się znaczącym na Śląsku producentem płótna lnianego, na miarę położonych w pobliżu Gryfowa i Jeleniej Góry, a także odleglejszych – Kowar i Sobótki. Tradycje włókiennicze w okolicy Mirska podtrzymują dziś znajdujące się w Giebułtowie (2 km na zachód) Zakłady Tekstylne „Womarex”, a także nazwa tutejszego Miejskiego Klubu Sportowego „Włókniarz Mirsk”. Początek XVII w. i trwająca wówczas wojna trzydziestoletnia przyczyniła się do zubożenia miasta; nie mając żadnych umocnień oprócz bram przy drogach kilkudziesięciokrotnie (według niektórych wyliczeń – 31 razy) zostało złupione przez żołnierzy obu stron. XVII i XVIII wiek Z cesarskiego polecenia Ferdynanda III o „redukcji kontrreformacyjnej” z 1653 r., kościoły protestanckie (m.in. w położonych w pobliżu Mirska wsiach Rębiszów, Gierczyn, Proszowa), a wśród nich także i w Mirsku, zostały w 1654 r. przekazane katolikom. Protestanci wybudowali swój dopiero w połowie XVIII w., po tym, jak w 1742 r. Mirsk wraz z całym Śląskiem znalazł się w granicach Prus. Wkrótce, w 1767 r. kolejny raz – już ostatni – pożar strawił prawie całe miasto. Król Fryderyk II Wielki, rodzina Schaffgotschów oraz społeczności Jeleniej Góry, Kowar, Lwówka Śląskiego, Lubomierza, Wlenia i Leśnej wsparli mieszkańców Mirska w odbudowie miasta. Wznowiono produkcję w mirskich zakładach tekstylnych, pończochy z tutejszych manufaktur trafiały na eksport aż do Ameryki; osiadła tu także rodzina Friedrichów, na przełomie XVIII i XIX w. cenionych szlifierzy drogocennych kamieni (przyjmowali oni w Mirsku w sierpniu 1790 r. podróżującego po Dolnym Śląsku Johanna Wolfganga von Goethego), szlifowano także szkło. Wojny napoleońskie zapisano w historii miasta jako epizod, podczas którego przy odwrocie Napoleona i zawieszeniu broni, wzniesiono w okolicach liczne (kilkaset) tymczasowe kwatery dla francuskich żołnierzy. XIX i XX wiek Rewolucja przemysłowa w Mirsku, jak i w pobliskich miejscowościach, datuje się od uruchomienia linii kolei żelaznej z Wrocławia do Berlina. Odcinek Jelenia Góra – Lubań otwarto w 1865 r. Z Mirska, który pozostawał z dala od tej linii, uruchomiono wkrótce konne połączenia z najbliższymi stacjami w Rębiszowie i Gryfowie Śląskim. W tym też okresie zbudowano w Skarbkowie przędzalnię mechaniczną, a w 1875 r. – drukarnię wydającą lokalną gazetę „Der Bote aus dem Queisthale” („Posłaniec z doliny Kwisy”). W 1884 r. doprowadzono do Mirska odnogę linii kolejowej łączącą go z Gryfowem, przedłużoną w 1904 r. do Jindřichovic pod Smrkem; 31 października 1909 r. otwarto nowo wybudowane odgałęzienie do Świeradowa-Zdroju. Miejscowa gazeta w 1926 r. zmieniła tytuł na „Iser-Gebirgs-Zeitung” (pol. „Gazeta Gór Izerskich” – pod tym tytułem wychodziła do 1945 r.); także w związku z potrzebą przyciągnięcia turystów ciągnących w Góry Izerskie dotychczasową nazwę miasta Friedeberg am Queis (Spokojna Góra nad Kwisą) zmieniono na Friedeberg im Isergebirge (Spokojna Góra w Górach Izerskich). Podczas uroczystości 600-lecia nadania praw miejskich, które nastąpiły wkrótce (w 1937 r.) skrupulatnie podliczono – prócz 21 wielkich pożarów (największe miały miejsce m.in. w 1219, 1448, 1558, 1621 – dwukrotnie, 1642 i 1699) – siedem epidemii i trzydzieści jeden powodzi, zalewających Mirsk na przestrzeni jego dziejów. Rok po tych uroczystościach w granice miasta włączono część przysiółka Skarbków (Skarbów, ), w którym podczas II wojny światowej funkcjonował obóz pracy (od 1944 r. filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen), wykorzystujący niewolniczą pracę kobiet-Żydówek w przędzalni i roszarni. Inny podobóz KL Gross Rosen znajdował się też w Giebułtowie (Gebhardsdorf). Do 1945 miasto nie posiadało odrębnej numeracji budynków według ulic (istniała tylko numeracja ogólnomiejska od nr 1 do ponad 350). II wojna światowa zakończyła się w Mirsku wkroczeniem Armii Czerwonej po kapitulacji Rzeszy, 9 maja 1945 r. Początkowo miastu nadano polską nazwę Spokojna Góra (z ). Następnie miastu została nadana obecna nazwa – od słowa „mir” oznaczającego pokój. Stanowiło ono ośrodek administracyjny i przemysłowo–handlowy dla okolicznych wsi, w 1961 r. przyłączono do miasta pozostałą część przysiółka Skarbków. Po przemianach w Polsce w 1989 r. przemysłowe znaczenie Mirska znacznie zmalało, nadal jednak stara się wykorzystać swoje walory turystyczne – bliskość Gór Izerskich, granicy Czech, uzdrowiska w Świeradowie-Zdroju i Jeziora Złotnickiego. Filie Groß-Rosen W przysiółku Skarbków () od września 1944 do końca I 1945 znajdował się kobiecy obóz pracy – filia niemieckiego obozu koncentracyjnego Groß-Rosen, w której było uwięzionych 150 Żydówek, pracujących głównie w miejscowej przędzalni i roszarni. Zabytki Mirsk do dziś zachowało swój średniowieczny układ urbanistyczny. Droga nr 361 Świeradów – Gryfów krzyżuje się tu z lokalnymi traktami do Rębiszowa, Gierczyna i Giebułtowa, w granicach miasta znajdują się dwa mosty przez Kwisę. W centrum znajduje się zespół zabytkowych kamieniczek z XVIII i XIX w. Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są: ośrodek historyczny miasta, z 1337 r.–XVIII w. kościół par. pw. Zwiastowania NMP, z l. 1526-1567; przy ul. Kościelnej, wzniesiony został w latach 1562–1567 na miejscu starszego, wzmiankowanego w 1346 r., w stylu późnogotycko-renesansowym w formie halowej i ma barokową wieżę dobudowaną w XVIII w. We wnętrzu drewniana rzeźba gotycka z I poł. XV w. – Madonna z Dzieciątkiem, drewniana renesansowa skrzynia na jałmużnę z 1580 r., XVIII w. chrzcielnica w stylu klasycystycznym, w ścianach nagrobki i epitafia. Ponadto organy zbudowane przez Krzysztofa Ferdynanda Neumanna w 1801 r., obudowane w 1806 r. szafą organową przez zdobnika z Lubawki. Na początku XX w. Max Eichler, organmistrz ze Zgorzelca przeprowadził gruntowny remont instrumentu; w 1917 r. na potrzeby wojenne wymontowano zeń cynowe piszczałki, które po zakończeniu I wojny światowej zainstalowano ponownie. W 1962 r. odkurzono i zabezpieczono organy przed szkodnikami. W 2007 r. przeprowadzono remont kapitalny, podczas którego wymieniono silnik, zrekonstruowano mechanizm instrumentu wraz z dwoma manuałami. W wigilię Bożego Narodzenia w 2007 r. na mszy pasterskiej organów użyto po raz pierwszy po kapitalnym remoncie. Sam kościół odnowiony został w 1970 r. Na przykościelnym cmentarzu znajduje się kaplica grobowa rodziny Kittelmann z 1755 r. kościół ewangelicki, obecnie magazyn, z 1757 r. – drugiej poł. XVIII w., XIX w.; przy ul. Betleja jest zrujnowany – nawa główna pozbawiona jest dachu, wieża z 1881 r. pozbawiona jest hełmu kaplica cmentarna pw. św. Barbary, ul. Mickiewicza, z pocz. XVIII w., 1833 r.; przy ul. Mickiewicza wyposażona jest w organy z 1898 r. zbudowane przez wrocławskiego organmistrza Stillera na zamówienie hrabiny Marii von Schaffgotsch. Obecnie są całkowicie zdewastowane i nie są wykorzystywane w liturgii cmentarz par. rzym.-kat., XVIII w. zabudowa śródrynkowa, ob. pl. Wolności 39-40: ratusz, renesansowy z 1558 r.; znajduje się w rynku, budynek z barokowym hełmem wieńczącym wieżę z okresu przebudowy po pożarze w XVIII w., przebudowany po kolejnym pożarze w XIX w. Na wieży znajdują się herb miasta oraz rodziny Siedliczów i Schaffgotschów, a także tablica erekcyjna z 1559 r. budynek dawnego sądu, z l. 1879-1880 dobudówka ratusza, z 1898 r. budynek – łącznik, z XVIII w., 1890 r. dom, ul. Betleja 2, z 1898 r. dom, ul. Betleja 6, z XVIII w., XIX w. willa, ul. Betleja 26, z 1889 r. otoczenie ogrodowe kamienica, pl. Wolności 10 (d. Rynek), z 1769 r., 1873 r. kamienica, pl. Wolności 12 (d. Rynek), z XVIII w., k. XIX w. dom, pl. Wolności 22 (d. Rynek), z ok. poł. XIX w. dom, pl. Wolności 30 (d. Rynek), po 1830 r. młyn, ul. Zdrojowa 2-4, z XVIII w., 1865 r. wodociągowa wieża ciśnień, komunalna, z l. 1912-1914, obecnie wieża widokowa Gospodarka Miasto Mirsk było kiedyś ważnym ośrodkiem przemysłu włókienniczego, ale największy zakład włókienniczy upadł wraz z transformacją gospodarczą. W 2014 roku tereny po dawnym ZPL-u zostały włączone do Kamiennogórskiej Specjalnej Strefy Ekonomiczne Małych Przedsiębiorstw. Edukacja W mieście znajduje się Liceum Ogólnokształcące im. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego, Technikum Hotelarsko-Turystyczne oraz wchodzące w skład Zespołu Szkolno-Przedszkolnego: Szkoła Podstawowa im. Osadników Ziemi Mirskiej i Przedszkole im. Izerskich Skrzatów. Sport W mieście znajduje się Miejski Klub Sportowy Włókniarz Mirsk, prowadzący sekcję piłki nożnej na stadionie miejskim na ul. Adama Mickiewicza 27. Prezesem klubu jest Łukasz Maćkowski. Klub występuje w IV lidze. W klubie funkcjonuje również sekcja piłki ręcznej. Turystyka Miasto i gmina mają duże walory turystyczne, związane głównie z Górami Izerskimi oraz zabytkowym charakterem miasta. Gmina posiada dobrze rozbudowaną sieć szlaków turystycznych. Miasto posiada również dużą bazę noclegową, gastronomiczną oraz usługową. W mieście znajduje się wieża widokowa, a w jego pobliżu podziemna trasa turystyczna Śladami dawnego górnictwa kruszców o długości 300 metrów. Kultura i rekreacja W mieście działają zespoły folklorystyczne Podgórzanie i Bogdanki Izerskie i również teatr Bez nazwy. W mieście znajduje się biblioteka oraz klub integracyjny dla dzieci i młodzieży, odbywa się też wiele różnych imprez masowych np. Izerska Gala. Transport Transport drogowy Przez miasto biegnie droga wojewódzka nr 361, która ciągnie się przez miasto wzdłuż rzeki Kwisy. Poza tym z Mirska prowadzą drogi lokalne do Brzezinca, Giebułtowa i Rębiszowa oraz 8 kilometrów od Mirska przebiega droga krajowa nr 30. PKS i PKP Miasto jest położone przy lokalnej, nigdy niezelektryfikowanej linii kolejowej Gryfów Śląski – Świeradów-Zdrój. Linia ta już od ostatniej dekady XX w. nie jest wykorzystywana do przewozu pasażerów, w połowie grudnia 1995 r. wstrzymano na niej także ruch towarowy, a od połowy lutego 1996 r. jest zupełnie nieużywana; odcinek w pobliżu Świeradowa jest zdewastowany (rozkradzione tory). Budynki stacji kolejowej Mirsk należące do PKP częściowo przeznaczono na mieszkania. W pobliżu dawnej stacji znajduje się dworzec autobusowy, skąd możliwy jest – tak jak konnymi dorożkami w latach 60. i latach 70. XIX wieku – dojazd m.in. do najbliższej czynnej stacji kolejowej w Rębiszowie lub w Gryfowie Śląskim. Wspólnoty wyznaniowe Kościół rzymskokatolicki: parafia Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny Świadkowie Jehowy: zbór Mirsk (Sala Królestwa ul. Fabryczna 24). Przypisy Linki zewnętrzne Portale wirtualny Mirsk – serwis Urzędu Miasta i Gminy Niezależny Portal Miasta i Gminy Mirsk mirsk.eu Galerie zdjęć Fotografie Mirska dawnego i współczesnego Inne Mirsk podczas wojny Miasta w województwie dolnośląskim Miasta w Polsce lokowane w XIV wieku

189359

https://pl.wikipedia.org/wiki/M%C5%82ynary

Młynary

Młynary () – miasto w północnej Polsce, w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Młynary. Pod względem historycznym Młynary leżą w historycznej Pogezanii, ziemi malborskiej, a etnograficznie na Powiślu. Miasto posiada dobre połączenie drogowe z Elblągiem (DW509), Olsztynem, Pasłękiem (DW505), Braniewem, a także kolejowe z Elblągiem i Braniewem. Historia Młynary na miejscu wcześniejszej osady pruskiej w 1327 założyli Krzyżacy, w 1329 uzyskało prawa miejskie, było to miasteczko obwiedzione murami miejskimi z cegły z dwoma bramami: Górną i Dolną. W 1338 nastąpiło ponowienie praw miejskich, w skład zabudowy wchodził obronny kościół (do XVI w. wszystkie nabożeństwa odbywały się w języku polskim). Od początku znaczą część mieszczan stanowili Polacy, w akcie ponowienia znalazły się zapisy dotyczące sposobu rozstrzygania sporów pomiędzy ludnością polską i pozostałą. Bliskość Braniewa, Ornety i Elbląga sprawiła, że miasto nigdy nie doświadczyło prężnego rozwoju. Pełniło rolę lokalnego ośrodka handlu i usług. Miasto opowiedziało się po stronie Związku Pruskiego, na prośbę którego w 1454 król Kazimierz IV Jagiellończyk ogłosił wcielenie regionu do Królestwa Polskiego. Po wybuchu wojny trzynastoletniej zostało zdobyte przez Krzyżaków w 1455. W ramach zemsty Krzyżacy utopili burmistrza miasta, jednakże jeszcze w tym samym roku miasto odbiły siły propolskie. Po pożarze z 1547, w l. 1547-1553 odbudowano dzisiejszy kościół św. Piotra Apostoła, rozbudowany w kolejnych dziesięcioleciach. W 1625 wskutek epidemii dżumy zmarło ok. 10% populacji miasta. Rok po I rozbiorze Polski król pruski ulokował w Młynarach 52 Pułk Fizylierów wojska pruskiego. W latach 1856–1857 wzniesiono nowy kościół katolicki, a w 1864 zainstalowano oświetlenie uliczne. W 1871 spłonął młynarski ratusz. W 1945 miasto wraz z południową częścią Prus Wschodnich zostało przyłączone do Polski. W 1945 miasto zostało zniszczone w 80% w wyniku czego utraciło prawa miejskie, które odzyskało w 1984. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa elbląskiego. Demografia Dane z 31 grudnia 2017 roku. Według danych z 30 czerwca 2012 miasto miało 1859 mieszkańców. Piramida wieku mieszkańców Młynar w 2014 roku . Zabytki gotycki kościół św. Piotra Apostoła z 1327, zniszczony podczas pożaru, odbudowany w 1554, dwunawowy, z barokowym wyposażeniem z XVII w. (ołtarz główny o bogatej snycerce, ambona wsparta na plecach rzeźby Mojżesza, z 1654 roku wykonana przez snycerza elbląskiego, Hannsa Ohlmanna, organy, zbudowane w pracowni organmistrza z Królewca, Adama Gottloba Caspariniego z 1742 roku, wraz z prospektem pomalowane i pozłocone w 1756 roku przez Johana Turka z Ostródy, boczne ołtarzyki – Jezusa i Maryi). W kościele jest ogrzewanie tego samego typu, jak na zamku w Malborku. Wieża usytuowana charakterystycznie dla stylu pomezańskiego, tj. w północno-zachodnim narożniku. Pełniła istotną rolę obronną, świątynia zajmowała naroże murów, a wieża stanowiła część miejskich fortyfikacji (nr rej. zabytk. NID 618/69 z 28.02.1968). kościół, pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny z 1857 posiada obraz przedstawiający Maryję, będący darem papieża Piusa IX. Ażurowa sygnaturka nad fasadą, skromny neogotycki detal na elewacji. układ urbanistyczny zabudowy Starego Miasta domy przy ulicy Dworcowej 33 i Słowackiego 2–4, 6, 8, 10 kaplica cmentarna ruiny dawnego młyna wodnego (ul. Młyńska 2) Zabytkami poza rejestrem NID są także: zabytkowy budynek szkolny (Dworcowa 8) zabytkowy budynek poczty dawna gospoda „Warmianka” Inne W planach jest budowa zapory wodnej na rzece Bauda, przepływającej przez miasto i tym samym utworzenie zbiornika wodnego – „Zalewu Młynary” – razem z piaszczystą plażą, a także budowa elektrowni wodnej dla potrzeb miasta. Transport Mieści się tu stacja kolejowa. Przez miasto przechodzą drogi: Pasłęk – Frombork Elbląg – Młynary – Drwęczno 7,5 km od Młynar znajduje się droga ekspresowa S22 Sport W Młynarach działa klub piłkarski „Syrena”, który występuje w lidze okręgowej Zobacz też Cmentarz żydowski w Młynarach Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne Miasta w Polsce lokowane w XIV wieku Miasta w województwie warmińsko-mazurskim Miasta w Polsce, którym nadano prawa miejskie w XX wieku

189362

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rachunek%20sumienia

Rachunek sumienia

Rachunek sumienia – w katolicyzmie, introspektywna analiza aksjologiczna (ocena moralna własnego postępowania, myślenia itd.) mająca miejsce zwłaszcza przed przystąpieniem do sakramentu pojednania; pierwszy z warunków dobrej spowiedzi. Praktykowanie rachunku sumienia mogło być przejęte przez pierwszych chrześcijan od filozofów starożytnych. Było zalecane m.in. przez Senekę, Epikteta, Plutarcha i Galena. Rachunek sumienia odgrywa fundamentalną rolę w rozeznaniu własnej sytuacji pod kątem rozwoju moralnego lub duchowego. W chrześcijaństwie stanowi nieodzowny fundament ciągłego nawracania swojej osoby w kierunku pełnej wiary. Jak podaje Katechizm Kościoła Katolickiego: "Najbardziej do rachunku sumienia nadają się teksty, których należy szukać w Dekalogu i w katechezie moralnej Ewangelii i Listów Apostolskich: w Kazaniu na Górze i pouczeniach apostolskich". Codzienny rachunek sumienia Wielu świętych praktykowało i zachęcało do praktykowania codziennego rachunku sumienia. Dzięki niemu człowiek ma szansę codziennie rzucać wyzwanie swoim słabościom i podejmować drobne, konkretne postanowienia. Codzienny rachunek sumienia powinien być krótki (2-5 min), szczery i zakończony aktem żalu za grzechy oraz podjęciem postanowienia. Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne Spowiedź święta Przygotowanie się do spowiedzi: rachunek sumienia Sakramentologia

189363

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sheng

Sheng

Sheng, szeng (笙, shēng) - chiński instrument muzyczny należący do grupy aerofonów stroikowych. Zbudowany jest z kilkunastu piszczałek trzcinowych ze stroikami w dolnej części. Wszystkie piszczałki umieszczone są w drewnianym zbiorniku powietrza. Sheng jest jednym z najstarszych instrumentów muzycznych Chin. Jest też najstarszym instrumentem stroikowym i prototypem większości istniejących aerofonów stroikowych. Bibliografia Zobacz też Shō (instrument muzyczny) Aerofony stroikowe Chińskie instrumenty muzyczne

189367

https://pl.wikipedia.org/wiki/WEAU-Tower

WEAU-Tower

WEAU-Tower – maszt odciągowy w mieście Fairchild w stanie Wisconsin. Wybudowany w 1981 roku, należy do WEAU-TV. Jego wysokość wynosi 609,6 metra, a współrzędne geograficzne to 44° 39′ 50″ N i 90° 57′ 41″ W. Zobacz też Lista najwyższych masztów Maszty w Stanach Zjednoczonych Obiekty budowlane w Wisconsin

189369

https://pl.wikipedia.org/wiki/Inhalacja

Inhalacja

Inhalacja, wziewanie – zabieg leczniczy polegający na wdychaniu par wód mineralnych, roztworów leków lub ich aerozoli. Wykonywany za pomocą specjalnego aparatu (inhalatora) lub nebulizatora, lub przez wdychanie par wrzącego płynu. Do inhalacji używa się leków działających rozkurczowo na drzewo oskrzelowe, ułatwiających wykrztuszanie wydzieliny, działających przeciwzapalnie i antybiotyków. Inhalacje najczęściej stosowane są w astmie oskrzelowej, ostrych i przewlekłych stanach zapalnych dróg oddechowych. Zobacz też Nebulizacja Pulmonologia Oddychanie

189373

https://pl.wikipedia.org/wiki/Diversified%20Communications%20Tower

Diversified Communications Tower

Diversified Communications Tower – maszt radiowy w mieście Floyd Dale w Południowej Karolinie. Wybudowany w 1981 roku. Jego wysokość wynosi 609,6 metra. Zobacz też Lista najwyższych masztów Maszty w Stanach Zjednoczonych Karolina Południowa

189375

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lampart%20%28ujednoznacznienie%29

Lampart (ujednoznacznienie)

Biologia Lampart (Panthera pardus), znany też jako leopard, pantera, lampart plamisty – gatunek ssaka z rodzaju lampart, z podrodziny panter (Pantherinae) z rodziny kotowatych (Felidae). Lampart (Panthera) – rodzaj taksonomiczny Tytuły dzieł Lampart (Jargoon Pard) – powieść Andre Norton z 1978 roku Lampart (Il Gattopardo) – powieść Giuseppego Tomasiego di Lampedusy wydana w 1958 Lampart (Il Gattopardo) – film Luchina Viscontiego z 1963, ekranizacja powieści Inne PZL.48 Lampart – projekt polskiego samolotu myśliwskiego z roku 1938

189376

https://pl.wikipedia.org/wiki/Deflacja%20%28geomorfologia%29

Deflacja (geomorfologia)

Deflacja (rodzaj abrazji eolicznej) – proces polegający na wywiewaniu przez wiatr drobnego materiału skalnego (piasku bądź pyłu). Występuje głównie na pustyniach, wybrzeżach mórz i przedpolach lodowców. Powoduje stopniowe obniżanie się obszaru. Tworzy charakterystyczne formy, takie jak misy deflacyjne, ostańce deflacyjne czy bruk deflacyjny. Zobacz też korazja procesy eoliczne Bibliografia Geomorfologia

189378

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C3%89lisabeth%20Vig%C3%A9e-Lebrun

Élisabeth Vigée-Lebrun

Élisabeth-Louise Vigée Le Brun (ur. 16 kwietnia 1755 w Paryżu, zm. 30 marca 1842 w Louveciennes) – malarka francuska, najsłynniejsza malarka XVIII wieku. Była portrecistką królowej Francji Marii Antoniny. Życiorys Urodziła się w Paryżu, była córką malarza i to on był właśnie jej pierwszym nauczycielem. Później uczyła się od Gabriela François Doyena, Jeana-Baptiste'a Greuzego, Josepha Verneta i innych mistrzów XVIII-wiecznych. Swoje pierwsze profesjonalne portrety namalowała, kiedy była nastolatką. 25 października 1774 została członkinią Académie de Saint Luc. W 1776 wyszła za mąż za Jean-Baptiste-Pierre’a Le Bruna, malarza i handlarza obrazami. Została portrecistką arystokracji i z dnia na dzień stawała się coraz bardziej sławna. W końcu została zaproszona do pałacu w Wersalu, żeby namalować portret samej Marii Antoniny. Królowa była tak zachwycona jej dziełem, że przez następne kilka lat Élisabeth Vigée-Lebrun namalowała jeszcze kilka innych portretów królowej, jej dzieci, innych członków rodziny królewskiej i domowników pałacu wersalskiego. 12 lutego 1780 urodziła córkę – Jeanne-Julie-Louise. W 1781 razem z mężem pojechała do Flandrii i Holandii. Tam obrazy flandryjskich mistrzów zainspirowały ją do spróbowania nowej techniki malarskiej. Namalowała tam portrety kilku arystokratów, w tym portret księcia Nassau – Wilhelma Holenderskiego. 31 maja 1783 została członkinią francuskiej Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. Podczas rewolucji francuskiej uciekła z Francji i podróżowała m.in. po Włoszech, Austrii i Rosji. Uciekinierka z ogarniętego rewolucją kraju, utrzymywała się ze swej pracy, przyjmując zlecenia z dworów Wiednia, Petersburga i Berlina. Doceniali ją także i polscy magnaci, m.in. Radziwiłłowie i Potoccy, którzy też chcieli mieć w swych kolekcjach portrety jej autorstwa. Ponad 30 dzieł malarskich wykonała w Polsce. Obecnie w Polsce znajduje się osiem jej obrazów w różnych kolekcjach, np. w zamku w Łańcucie. Podczas rządów cesarza Napoleona Bonaparte ponownie wróciła do Francji, potem znowu wyjechała i odwiedziła Wielką Brytanię. Tam namalowała znowu kilka portretów arystokracji m.in. portret lorda Byrona. W 1807 pojechała do Szwajcarii i tam została honorową członkinią Société pour l'Avancement des Beaux-Arts w Genewie. Niektóre prace Autoportret w słomkowym kapeluszu (1783), National Gallery w Londynie Autoportret z córką, Julie (Jeanne Julie Louise, dite Julie) - 1786 Luwr, Paryż Maria Antonina z dziećmi (Maria Antonina Austriaczka, Ludwik XVII Burbon, Ludwik Józef Burbon, Maria Teresa Charlotta Burbon) – 1787, Pałac wersalski Autoportret z córką (1789) Luwr, Paryż Autoportret (1790) Galeria Uffizi, Florencja Pelagia z Potockich Sapieżyna (1794), Zamek Królewski w Warszawie Portret Marie-Caroline von Thun, Lady Gillford (ok. 1792/1793), Muzeum Narodowe w Warszawie Stanisław August Poniatowski, król Polski (1797), Pałac wersalski Portret Teresy Czartoryskiej (1785-1868) (1801), Muzeum Okręgowe w Tarnowie Portret Anieli z Radziwiłłów Czartoryskiej (1802), Muzeum Narodowe w Warszawie Helena z Przeździeckich Radziwiłłowa (1753-1821) (ok. 1805), Muzeum Narodowe w Warszawie Portret Heleny Apolonii z Massalskich Potockiej (1808), Muzeum Narodowe w Warszawie Portret Fanny Biron von Curland, księżnej kurlandzkiej (1810), Muzeum Narodowe we Wrocławiu Linki zewnętrzne Francuscy malarze klasycyzmu Ludzie urodzeni w Paryżu Urodzeni w 1755 Zmarli w 1842 Francuscy portreciści

189384

https://pl.wikipedia.org/wiki/Koz%C5%82owiecki%20Park%20Krajobrazowy

Kozłowiecki Park Krajobrazowy

Kozłowiecki Park Krajobrazowy – park krajobrazowy utworzony w roku 1990 i położony na morenowej Wysoczyźnie Lubartowskiej (województwo lubelskie). Powierzchnia parku: 61,21 km² Powierzchnia otuliny: 74,32 km² Zalesienie: ok. 90% Wysokość: do 200 m n.p.m. Obszar chroniony ma charakter typowo leśny i obejmuje część Lasów Kozłowieckich, wśród których dominują bory świeże i wilgotne oraz bory bagienne. Skład gatunkowy lasów zbliżony jest do naturalnego, z dużym udziałem drzewostanów starych. Zamieszkują je gatunki zwierzyny płowej oraz ptaki. Nazwa parku pochodzi od wsi Kozłówka. Park ten został utworzony w celu ochrony największego w pobliżu Lublina kompleksu leśnego posiadającego szereg elementów przyrodniczych zbliżonych do krajobrazu naturalnego. W rejonie Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego istnieje rezerwat przyrody Kozie Góry. Postulowany jest też rezerwat Wielosił. Zobacz też parki krajobrazowe w Polsce Przypisy Linki zewnętrzne Kozłowiecki Park Krajobrazowy na stronie Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych Parki krajobrazowe w województwie lubelskim Powiat lubartowski Powiat lubelski

189385

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sylvester%20Saller

Sylvester Saller

Sylvester John Saller OFM (ur. 25 września 1895 w Petoskey w stanie Michigan, zm. 22 stycznia 1976) – amerykański biblista katolicki, archeolog, franciszkanin. W roku 1913 wstąpił do Zakonu Braci Mniejszych (franciszkanów) w ich amerykańskiej prowincji. Wyświęcony na kapłana w 1922. Po ukończeniu studiów filozoficzno-teologicznych pracował w gimnazjum franciszkańskim w Teutopolis. W latach 1928-1932 studiował biblistykę najpierw w Rzymie (Antonianum), potem w Franciszkańskim Instytucie Biblijnym w Jerozolimie. W roku 1932 rozpoczął wykłady z archeologii, języka greckiego oraz teologii Starego Testamentu w Studium Biblicum Franciscanum. Wykładał również w Seminarium Kustodii Ziemi Świętej w klasztorze Najświętszego Zbawiciela w Jerozolimie. Prowadził prace wykopaliskowe na górze Nebo (Siyagha) w Jordanii, w Dominus Flevit w Jerozolimie (grób jebusycki), w En Kerem oraz w Betanii (Palestyna). W czasie mandatu brytyjskiego był wybrany członkiem Palestyńskiej Rady Archeologicznej, dla której m.in. wygłosił konferencję upamiętniającą Flinder'a Petrie. Archeolodzy izraelscy zapraszali o. Saller'a z odczytami na kongresy studiów judaistycznych. Po roku 1967 był cenionym przewodnikiem po muzeum Franciszkańskiego Studium Biblijnego w Jerozolimie. Współtworzył pierwsze numery Liber Annuus oraz serii wydawniczej Collectio Minor. Przez 4 lata pełnił urząd prezydenta Konwentu Ubiczowania w Jerozolimie oraz przełożonego klasztoru na Górze Tabor. Jego studia obejmują okres od epoki brązu po czasy cesarstwa bizantyjskiego (ceramika, inskrypcje, budowle). Zmarł 22 stycznia 1976. Ważniejsze publikacje The Memorial of Moses on Mount Nebo. Jerusalem 1941. – kompletna relacja z wykopalisk przeprowadzonych na Górze Nebo w latach 1933, 1935 i 1937. Discoveries at St. John’s ‘Ein Karim 1941–1942, Jerusalem 1946. Excavations at Bethany (1949-1953), Jerusalem 1957. The Jenusite Burial Place, Jerusalem 1964. (wraz z B. Bagatti'm) The Town of Nebo (Khirbet el-Mekhayat) with a Brief Survey of other Ancient Christian Monuments in Transjordan, Jerusalem 1949. A Catalogue of the Ancient Synagogues of the Holy Land, Jerusalem 1972. Amerykańscy archeolodzy Amerykańscy franciszkanie (OFM) Urodzeni w 1895 Zmarli w 1976

189386

https://pl.wikipedia.org/wiki/Deflacja

Deflacja

deflacja (ekonomia) – wzrost wartości pieniądza w czasie. deflacja (geomorfologia) – przenoszenie przez wiatr piasku bądź pyłu. Zobacz też Deflate

865

https://pl.wikipedia.org/wiki/Chrzest

Chrzest

Chrzest – w chrześcijaństwie obrzęd nawrócenia i oczyszczenia z grzechów, sprawowany na polecenie samego jego założyciela Jezusa Chrystusa (por. Mt 28,18–20). Będąc obmyciem wodą, któremu towarzyszy słowo (Ef 5,26) stoi na początku drogi wiary każdego z uczniów Chrystusa, jest pierwszym z sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego. Deklaracja Światowej Rady Kościołów z 1982 roku wymienia następujące istotne elementy chrztu: wysłuchanie nauk Pisma Świętego dotyczących jego znaczenia, przyzywanie Ducha Świętego, wyrzeczenie się zła, wyznanie wiary w Trójcę Świętą, wykorzystanie wody. Osoba ochrzczona ma również wyrazić przekonanie, że chrzest da jej nową tożsamość syna lub córki Bożej oraz że jako członek Kościoła jest powołana, aby głosić Ewangelię. Obrzęd ten wciela daną osobę w Chrystusa – ukrzyżowanego i zmartwychwstałego Pana – i łączy z ludem Bożym Nowego Przymierza. Trynitarne rozumienie chrztu odrzucają wspólnoty religijne czerpiące z tradycji antytrynitaryzmu. Etymologia i znaczenie słowa chrzest Pochodzenie polskiego słowa chrzest oraz pokrewnych słów w innych językach słowiańskich np. křest w czeskim czy Крещение w rosyjskim nie jest całkiem jasne. Wywodzi się je w ostatecznym rachunku od imienia Chrystusa (łac. Christus, greckie Khristos – od khrein – namaszczać). Słowo chrzest nie jest więc przekładem greckiego i nowotestamentowego wyrazu báptisma, które w większości polskich przekładów Biblii tłumaczone jest na chrzest, a dosłownie znaczy „zanurzenie”. Chrześcijanie wierzą, że jednoczy on z tajemnicą paschalną, męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa dla uzyskania przebaczenia wszystkich grzechów i odrodzenia do nowego życia w Duchu Świętym, życia w wieczności. Jest to obrzęd wyznania wiary, czyniący członkiem Kościoła-Ciała Chrystusa (por. Rz 11,9). Według katolickich historyków chrześcijaństwa J.Daniélou i I. Marrou rytuał chrztu chrześcijańskiego ma swe odległe korzenie w chrzcie jordańskim udzielanym przez Jana Chrzciciela mieszkańcom Jerozolimy (por. Łk 3,7), bezpośrednie zaś we chrzcie Chrystusa w Jordanie. Poza chrześcijaństwem, formą zewnętrznie podobną do chrztu są obmycia rytualne. Do tej pory w judaizmie praktykowane jest obmycie z rytualnej nieczystości, chasydzi czynią to w specjalnie do tego przeznaczonym baseniku zwanym mykwą. Obmycie rytualne jest praktykowane również w wielu innych religiach. Chrzest w Biblii Używane w Nowym Testamencie na oznaczenie chrztu greckie słowo το βάπτισμα (to baptisma) (Mt 21,25 /i par.: Mk 11,30 oraz Łk 20,24/; Mk 1,4; 10,39; Łk 3,3; 7,29; Rz 6,4; Ef 4,5 i in.), pochodzące od greckiego czasownika βαπτίζειν, oznacza zanurzenie ciała w znaczeniu religijnym. Jego duchowym skutkiem jest oczyszczenie, obmycie serca z brudów duchowych. W odróżnieniu od niego, zwyczajne zanurzenie, bez znaczenia duchowego, oddawane jest przez autorów języka greckiego przez inne, podobne słowo: βάπτειν (Baptein). Pierwowzory chrztu w Starym Testamencie W Starym Testamencie znaleźć można obrzędy oczyszczeń, przygotowujące nowotestamentalny chrzest (zob. mykwa). Stary Testament zawiera też liczne epizody odczytywane jako figuratywne, prorocze zapowiedzi chrztu: arka Noego, która ratuje przez wodę; przejście przez Morze Czerwone, które wyzwala Izrael z niewoli egipskiej; przejście przez Jordan, które wprowadza Izraela do Ziemi Obiecanej, będącej obrazem życia wiecznego. Nowy Testament Nauczanie Nowego Testamentu na temat chrztu można ująć w czterech etapach, które ukazują ciągłość jego rozwoju: Chrzest Janowy rozpoczął publiczną działalność Jezusa. Jan mówił: Ja Go przedtem nie znałem, ale przyszedłem chrzcić wodą w tym celu, aby On się objawił Izraelowi (J 1,31 Biblia Tysiąclecia /BT/, por. Mk 1,1-5). Jezus nauczał o konieczności chrztu w czasie swej publicznej działalności: Zaprawdę, zaprawdę, powiadam ci, jeśli się ktoś nie narodzi z wody i z Ducha, nie może wejść do królestwa Bożego (J 3,3-6 BT) Jezus Chrystus, po swojej męce, śmierci i zmartwychwstaniu przekazał Kościołowi władzę chrzczenia: Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego (Mt 28,19, por. Mk 16,15-16). Apostołowie głosili i udzielali chrztu po Zesłaniu Ducha Świętego: Nawróćcie się – powiedział do nich Piotr – i niech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych, a weźmiecie w darze Ducha Świętego (Dz 2,38; por. Dz 10,47-48). Ewangelie Nowego Testamentu zawierają opis chrztu Jezusa Chrystusa. Dzieje Apostolskie wzmiankują także o chrztach: 3 tysięcy osób w Jerozolimie podczas Pięćdziesiątnicy, mężczyzn i kobiet w Samarii, eunucha z Etiopii, apostoła Pawła, Korneliusza i jego domu, Lidii z Tiatyry i jej domu, stróża więziennego i jego domu, wielu Koryntian. Chrzest Jezusa w Jordanie Chrzest, którego udzielał Jan Chrzciciel nad Jordanem odróżniał się od tradycyjnych żydowskich obmyć rytualnych. Miał za to wiele wspólnych cech z praktykowanym w synagogach w I wieku chrztem prozelitów. Chrzest, przez który włączano dorosłych konwertytów w Lud Izraela, był ukierunkowany ku zewnętrznej, rytualnej czystości. Rozumiano jednak, że dzięki niemu przyjmujący judaizm podejmuje nowe, odmienne od dotychczasowego życie i staje się w stosunku do Prawa jak „nowonarodzone dziecko”. Wydaje się więc, że chrzest prozelitów stał za chrztem udzielanym przez Jana, który jednak był czymś unikalnym: Przed chrztem Janowym dokonywało się wyznanie grzechów (por. Mk 1,5), stąd jego celem nie było rytualna czystość nakazywana w Księdze Kapłańskiej, lecz czystość od grzechów. Jan nie chrzcił ludzi po to, by przyjąć ich do jakiejś nowej religijnej wspólnoty, lecz aby przygotować drogę Paruzji, przyjściu Mesjasza i królestwa Bożego W odróżnieniu od obmyć rytualnych, gdzie przychodzący do mykwy dokonuje samo-zanurzenia, w przypadku chrztu w Jordanie przystępujący byli zanurzani przez Jana. Był po raz pierwszy szafarzem, chrzcicielem, który udzielał tego chrztu. Według tradycji, chrzest Jezusa odbył się w tym samym miejscu, co przeprawa Izraela przez Jordan pod wodzą Jozuego, gdy wchodzili do Ziemi obiecanej (por. Księga Jozuego 3,14-17). Ewangelia Łukasza po chrzcie Jezusa umieszcza jego genealogię, która cofa się aż do Adama, ukazując uniwersalne znaczenie misji Jezusa dla całej ludzkości. Jak zwrócił uwagę Benedykt XVI w książce Jezus z Nazaretu, w opisie tej ewangelii, Jezus przyjmuje chrzest modląc się (Łk 3,21), podobnie jak czynił to w innych ważnych momentach swej misji. Sens wejścia Jezusa do wód Jordanu okazał się w pełni dopiero po wydarzeniu krzyża. Było to wejście w śmierć, będącą skutkiem grzechów. Jezus uczynił to zamiast innych, biorąc na siebie konsekwencje zła, które uczynili. Jezus staje się Jonaszem, który kazał się wrzucić do morza (Jon, 1,12). Słowa o Baranku Bożym, są nawiązaniem do wizji Izajasza 53,7 i stanowią „dokonaną w kontekście teologii Krzyża interpretację chrztu Jezusa i jego zstąpienia w otchłań śmierci”. Symboliczne są również otwarte niebiosa, proklamacja misji Jezusa, która bierze się z tego Kim jest – Synem Bożym, a nie z tego co robi. A także objawienie się Trójcy: Ojca, Syna i Ducha. Nauczanie Jezusa o chrzcie w czasie publicznej działalności Jeden z ważniejszych fragmentów mówiących o nauczaniu Jezusa w czasie jego publicznej działalności na temat chrztu znajduje się w Ewangelii Jana, w rozmowie z faryzeuszem Nikodemem: 3,1-21. Fragment ten następuje po opisie przemiany wody w wino w Kanie galilejskiej (J 2,1-11) i po oczyszczeniu Świątyni (J 2,13-22). Były to dwa znaki zapowiadające nowy kult mesjański. Zaraz po nich Ewangelia jakby przedstawia kandydatów do przyjęcia głoszonej przez Jezusa wiary. Jednym z nich był właśnie Nikodem, jeden z faryzeuszów, dostojnik żydowski, rabin (por. J 3,10). Był członkiem Sanhedrynu czyli Wysokiej Rady (por. Łk 23,13.35; 24,20; Dz 3,17). W rozmowie z Nikodemem Jezus starał się pomóc mu wznieść się na wyższą płaszczyznę rozumienia spraw Bożych. Mówił o konieczności powtórnego narodzenia „z góry” (gr. anothen), niezbędnego, by ujrzeć królestwo Boże i wejść do niego. Według Jezusa jest to możliwe dzięki chrztowi, który Jezus określił jako narodzenie się nie „z ciała”, lecz „z wody i Ducha” (w. 3,5). Sprawcą tych nowych narodzin jest Duch Święty, mocniej zaakcentowany przez Jezusa niż woda. Jak zauważył Augustyn Jankowski OSB „dwuznaczność przysłówka anothen połączyła tutaj w sposób nowy Boskie pochodzenie Syna Bożego – Logosa – sprzed Wcielenia, znane z Prologu (1,1.18), ze skutkiem chrztu sakramentalnego, tam zaledwie zarysowanym ogólnikowo i w ogóle bez wzmianki o Duchu Świętym (1,12n)”. W rozmowie zestawione zostaje naturalne wydarzenie narodzenia z łona matki i odrodzenie sakramentalne w chrzcie, narodziny „z wody i z Ducha” (J 3,5). Mimo trudności Nikodema z uchwyceniem sensu słów Jezusa o narodzinach z wysoka przez chrzest, nocna rozmowa z tym jednym z duchowych przywódców Izraela okazała się owocna. Nikodem w wieczór pogrzebu Jezusa pojawił się wraz z drugim członkiem Sanhedrynu Józefem z Arymatei. Okazał się niezwykle hojnym, przyniósł bowiem kilkadziesiąt, według opisu Ewangelii, od 20 do 70 kilogramów sproszkowanych wonności (J 19,39n). Chrzcielny nakaz Jezusa po zmartwychwstaniu Istotnym etapem w rozwoju nauczania Nowego Testamentu o chrzcie jest polecenie Jezusa Chrystusa dane uczniom już po Jego śmierci i zmartwychwstaniu, a przed wniebowstąpieniem. Ewangelia Mateusza, podaje słowa Jezusa następująco : Redakcja Mateuszowa słów Jezusa o nauczaniu wszystkich narodów i chrzczeniu ich, zwłaszcza sformułowanie trynitarne może być śladem formuły liturgicznej używanej w Kościele apostolskim przy udzielaniu chrztu w czasie, kiedy Ewangelia Mateusza była spisywana, czyli po roku 70. Może też mieć korzenie w apokaliptycznej triadzie: Boga, Syna Człowieczego lub Wybranego, oraz Anioła z wizji Daniela 7, Ezechiela 1 (por. 1 Enoch 14). Uczeni zwracają uwagę, np. Burkhard Neunheuser i Rudolf Schnackenburg, że zarówno w Dziejach Apostolskich, jak i u św. Pawła, występuje formuła chrztu w „imię Jezusa”. Wskazują jednocześnie, że zawsze rozumiano związek chrztu także z Ojcem, który posłał Jezusa, i z Duchem, którego Ojciec posyła w imię Jezusa, (por. 1 Kor 1,13; Dz 1,5; 2,38). O elastyczności co do formuły chrzcielnej świadczy tekst Didache, starszy od niektórych najmłodszych ksiąg Nowego Testamentu, który używa na przemian obydwóch formuł, trynitarnej i w imię Jezusa. Chrzest w nauczaniu Listu św. Piotra Piotr Apostoł nauczał na temat chrztu w swym Pierwszym Liście. Duchowych skutków tego obrzędu dotyczą szczególnie dwa fragmenty: Niektórzy uczeni, jak P. Boisnard czy Carlo Rocchetta, zwrócili uwagę, że można tu dostrzec inspirację katechezami mistagogicznymi głoszonymi do neofitów, nowo-ochrzczonych. Według Burkharda Neunheusera, nauczanie o nowym życiu chrześcijan dokonującym się w zmartwychwstałym Jezusie, chociaż nie wymienia chrztu z nazwy, jednak nabiera pełnego znaczenia jedynie w powiązaniu z tym wydarzeniem. W wersie 2,2 Piotr mówi o swych adresatach jako o „niedawno narodzonych niemowlętach” (gr. αρτιγέννητα). Są oni jak „żywe kamienie... budowani jako duchowa świątynia”, wezwani by być „wybranym plemieniem, królewskim kapłaństwem, narodem świętym, ludem [Bogu] na własność przeznaczonym”. Bóg ich wezwał „z ciemności do przedziwnego swojego światła” (w. 2,5 i 9). Chrzest jest wymieniony przez apostoła w dalszym ciągu Listu, w trzecim rozdziale. Piotr ukazał tam znaczenie zbawcze chrztu zapowiedzianego przez arkę Noego ratującą przed śmiercionośnym potopem: Uratowanie, zbawienie „ośmiu dusz” z wód potopu za pomocą arki było typem, figurą, proroczą zapowiedzią chrztu – anty-typu, „odbicia”, doskonałego obrazu wód i zbawiennej łodzi. Jak zauważył Stanisław Hałas SCJ, przesłaniem tego fragmentu jest to, że „zbawienie eschatologiczne, które dokonuje się przez wodę chrztu, jest... analogiczne do zbawienia protologicznego z czasów potopu”. Autor ten zwrócił uwagę na zadziwiająco pozytywnie ukazaną rolę wód potopu, które przecież unicestwiły ludzi na ziemi. Woda jest ukazana jako zbawienie dla tych, którym Bóg był życzliwy. Jak opowiada Księga Rodzaju, Niegodziwość ludzkości była tak wielka, że Bóg „pożałował, że stworzył ludzi na ziemi i zasmucił się” (Rdz 6,6). Rzeczywiście, woda była środkiem zgładzenia grzesznego świata, ale równocześnie na swych falach uniosła arkę wraz z Noem, jego rodziną i zwierzętami. Takie niszczące działanie wody dla jednych, niegodziwych, a pozytywne dla innych sprawiedliwych, ukazane zostało także w Księdze Mądrości: krwista, brudna, niezdatna do picia woda Nilu dla Egipcjan przeciwstawiona jest tam obfitej, czystej wodzie ze skały dla Izraela (por. Mdr 11, 6–14). Również wody Morza Czerwonego, rozstępując się, dla Izraela okazały się pomocne, Egipcjanom zaś zgotowały śmierć (por. Wj 15,1–13). „Osiem dusz” wybawionych przez wodę od zagłady potopu jest w Liście Piotra symbolem małej liczby dusz, w kontraście do wielkiej liczby zbawionej przez chrzest. Później, w egzegezie patrystycznej liczba osiem stanie się symbolem doskonałości, poprzez nawiązanie do ósmego dnia, z którym przychodzi doskonała, spełniona rzeczywistość nowego stworzenia w zmartwychwstaniu. Stąd oktagonalny (ośmiokątny) kształt baptysteriów w pierwszych wiekach Kościoła będzie bezpośrednim nawiązaniem do symboliki arki Noego. Słowo figura, typ (gr. τύπος) to swego rodzaju techniczne biblijne określenie wydarzeń i obrzędów Starego Testamentu będących duchową zapowiedzią wydarzeń Nowego Testamentu. Tak jak w następującym fragmencie 1 Listu do Koryntian 10,1–6: Jak zauważył Neunheuser, konsekwentni protestanccy teolodzy mają problem z interpretacją wersu 3,21 Pierwszego Listu Piotra mówiącego o zbawieniu przez chrzest. Zgodnie z podstawową zasadą ich tradycji teologicznej zbawia bowiem „sama wiara” – „sola fides”. Dlatego rzeczywistości takie, jak chrzest, są dla nich jedynie znakami, które mają wzbudzić wiarę. Markus Barth, szwajcarski teolog tradycji kalwińskiej, interpretując słowa z w. 3,21 „teraz chrzest was zbawia” (gr. υμας... νυν σώζει βάπτισμα), przekonywał, że chrzest jest jedynie modlitwą, dzięki której człowiek rozpoczyna w swym życiu dobre postępowanie, które jest potwierdzeniem i urzeczywistnieniem wiary i obietnic Bożych. Według tego autora, Piotr przestrzega, aby chrześcijanie „nie żywili wiary w chrzest zamiast pokładania swej ufności w Duchu Świętym... Chrześcijanie mają wiedzieć, że jedynie Duch Święty... uświęca, a ich zbawienie jest zagwarantowane przez zmartwychwstanie Chrystusa, nie zaś przez akty kultu...”. Katoliccy egzegeci rozumieją natomiast, że mówiąc o „chrzcie, który zbawia” na podobieństwo arki zbawiającej od wód potopu, apostoł Piotr uznał akt przyjęcia chrztu za wydarzenie zbawcze. A więc osobę przyjmującą chrzest z wiarą zbawia nie tylko sama ta wiara, ale także uczestnictwo w tym obrzędzie, dzięki zbawczej mocy Ducha Świętego działającej w nim. Chrzest w nauczaniu Pawła Apostoła Aby zrozumieć teologię chrztu Paweł z Tarsu, wpierw należy poznać podstawowe, charakterystyczne idee jego nauczania, będące kontekstem refleksji chrzcielnej apostoła. Pomoże to lepiej zrozumieć siedem podstawowych znaczeń-obrazów chrztu w refleksji Pawłowej. Chrzest bowiem to dla Apostoła Narodów: Kąpiel oczyszczenia Kąpiel odrodzenia Przypisanie do Chrystusa Włączenie w Ciało Chrystusa Nowe obrzezanie w Chrystusie Przyobleczenie się w Chrystusa Wydarzenie zbawcze Jak zauważył Rudolf Schnackenburg, podstawowym pragnieniem Pawła, które naznaczyło wszystko co mówił i robił, było doprowadzenie ludzi do spotkania realnego i żywego Chrystusa i do utworzenia z Nim żywej więzi: „Oto ponownie w bólach was rodzę, aż Chrystus w was się ukształtuje” (Ga 4,19). Główne tematy nauczania Pawła jako kontekst teologii chrztu W centrum apostolskiego przesłania Pawła było głoszenie tego, co można określić jako wydarzenie Chrystusa. Wpisywało się ono w pierwotny kerygmat Kościoła: Jezus umarł, został pochowany i powstał z martwych zgodnie z Pismem (1 Kor 15,3n). Fundamentem Pawłowej Chrystologii była kenoza, ogołocenie Osoby Jezusa Chrystusa, pre-egzystującego jako Słowo-Logos Ojca, a następnie wywyższenie (Phil 2. 4-11). Ponownie przyjdzie jako uwielbiony i zwycięski Kyrios, podporządkuje sobie wszystkie siły wrogie Bogu, a na koniec „przekaże królowanie Bogu i Ojcu” (1 Kor 15, 24–28). Nauczanie Pawła o Chrystusie jest ześrodkowane wokół tematu zbawienia, jest soteriologiczne. Celem odwiecznego Syna Bożego Jezusa Chrystusa i jego zstąpienia było wybawienie ludzi od wiecznej zatraty: Dlatego uwaga Pawła była skupiona na ukrzyżowaniu i jego głębokim znaczeniu, zgodnie z planem Bożej Mądrości, polegającym na tym, aby wyzwolić ludzi zasadniczo od trzech rzeczywistości: mocy grzechu i śmierci, Prawa, które je pobudza, oraz życia według ciała (gr. sarks). Doprowadzając do końca to wyzwolenie przez swe zmartwychwstanie, Chrystus stał się odnowicielem całego wszechświata – niegdyś stworzonego przez niego, następnie naznaczonego śmiercionośnymi skutkami grzechu Adama i Ewy – i odkupicielem całej ludzkości. Jako Nowy Adam, pierworodny z nowego stworzenia stał się Głową tej nowej ludzkości (Rz 5,12–21), założycielem nowego rodzaju ludzkiego, uformowanego w jedno ciało. Wiara – kontrastująca z żydowską zasadą Prawa – jest formułą jedności (Ef 4,4-6). Chrzest zaś konkretnym widzialnym sposobem włączenia w tę jedność. Schnackenburg zwrócił uwagę, że „jako podstawa dla teologii chrztu, paralela Adam-Chrystus nabiera najwyższej wagi, ponieważ dzięki niej można wytłumaczyć jak zbawienie uzyskane przez jednego człowieka, Jezusa Chrystusa, może z zasady mieć dobroczynne znaczenie dla wielu”.(...) To że grzech Adama mógł mieć tak nieszczęsne skutki i że wszyscy umarli w nim (1 Kor 15, 22) jest odbiciem sposobu myślenia, dla którego starożytne poglądy o solidarności naturalnych grup społecznych jak rodzina, plemię, naród były decydujące”. W tej perspektywie Paweł nadaje obrzędowi chrztu tę rolę – i jest to jego oryginalny wkład w myśl biblijną – którą miało w Izraelu obrzezanie jako akt przyjęcia do ludu Bożego. Mówi o chrzcie jako o „Chrystusowym obrzezaniu” (gr. η περιτομή του Χριστου, Kol 2:11). Paweł mówił także o „przyobleczeniu Chrystusa” (Ga 3,27; Kol 3,9–10). Chrzcielna teologia Pawła ma swój punkt kulminacyjny w nauczaniu o umieraniu i zmartwychwstaniu z Chrystusem osoby przeżywającej chrzest (por. Rz 6,1–2). Chrzest jest włączeniem całego życia człowieka w zbawcze wydarzenie Chrystusa. Jest początkiem całej drogi życiowej polegającym na współpogrzebaniu z Nim. Na tej drodze stopniowo ma się wytworzyć więź z Chrystusem, gdyż widzie ona przez wszystkie etapy itinerarium Jezusa, aż do chwalebnego zwieńczenia w królestwie Bożym. Chrzest jako kąpiel oczyszczenia i odrodzenia Paweł pisał o chrzcie jako o kąpieli oczyszczającej z grzechów w 1. Liście do Koryntian 6,11: W obrazie obmycia Paweł jest wierny teologii chrzcielnej wczesnego, pierwotnego Kościoła. Chrzest rozumie jako uświęcające i usprawiedliwiające obmycie z grzechów (1 Kor. 6:11). Dotyczy ono nie tylko poszczególnych chrześcijan, ale Kościoła jako całości. Jak pisał w Liście do Efezjan, kąpieli tej, jako dziewicza oblubienica Chrystusa, doznała cała wspólnota wierzących (Ef 5,26). Obraz kąpieli (gr. λουτρόν) ma u Pawła jeszcze inne znaczenie – powoduje odrodzenie i odnowienie. W Liście do Tytusa czytamy: „Obmycie odrodzenia i odnowy Ducha Świętego” (gr. λουτρόν παλιγγενεσίας καί ανακαινώσεως πνεύματος αγιου). Odrodzenie jest działaniem stwórczym, w przeciwieństwie do niszczenia (gr. διαφθείρειν) człowieka zewnętrznego, o którym mówił apostoł w 2. Liście do Koryntian 4,16. Jest to coś zbliżonego do przemiany przez odnawianie umysłu, o którym mowa w Liście do Rzymian 12,2. Dokonuje jej stwórczy Duch Święty. O odrodzeniu (gr. παλιγγενεσία) mowa jest w Nowym Testamencie nie tylko u Pawła, również Ewangelia Mateusza 19:28 mówi o eschotologiczno-kosmicznym odrodzeniu. Mateuszowe określenie jest pokrewne apokaliptyce, oznacza ono nowe stworzenie świata w przyszłym wieku. Odniesienie zastosowane przez Pawła w Tt 3,5 w odniesieniu do odkupienia jednostki jest czymś szczególnym. Przypisanie do Chrystusa i włączenie w Ciało Chrystusa Dla Pawła chrzest jest związany z imieniem Jezusa i przypisuje daną osobę do wspólnoty Kościoła, której Jezus jest głową. Można to dostrzec we fragmencie jego 1. Listu do Koryntian, w którym mówi on o podziałach w kościele w Koryncie: Wyrażenie chrzcić w imię Chrystusa nie jest tu wprost użyte, ale należy je wyczytać z kontekstu, w którym Paweł zaprzecza, by ktokolwiek był ochrzczony w imię Apostoła. Mowa tu o przynależności do wspólnoty wszystkich tych, którzy zostali ochrzczeni w to samo imię. Znaczenie pozytywne trzech retorycznych pytań Pawła można sformułować w następujący sposób: Chrystus jest niepodzielony i niepodzielny Jedynie Chrystus umarł za was i dlatego jedynie do niego należycie (por. 1 Kor 3,23, 6,19; 2 Kor 10,7). Zostaliście ochrzczeni w imię Chrystusa (a nie w imię kogoś innego). Według Schnackenburga, formuła «w imię» (gr. εις το όνωμα) powiązana ze słowem «chrzcić» musiała zostać wzięta z języka szkoły rabinicznej jako tłumaczenie hebrajskiego słowa «le-shem» (Imię). Wypowiedzenie imienia wskazywało cel obmycia. Wers 13b przywołuje głębszy kontekst tego obmycia: „Czy Paweł został za was ukrzyżowany?”. Chrystus umarł za Koryntian, nabył ich dla siebie i we chrzcie zostali związani z nim. Z innych fragmentów można zrozumieć, że Paweł rozumie jedność (gr. koinonia) ochrzczonych z Chrystusem jako rzeczywistą, duchową i osobistą, ustanowioną przez boskie πνευμα (por. Ga 3,27, 1 Kor 12,13). W samym tym wyrażeniu z wersu 13b nie można się jednak doszukiwać zbyt mistycznego sensu, bliższa jest tu interpretacja jurydyczna. W dwunastym rozdziale tegoż Listu Paweł mówił o chrzcie w odniesieniu do Ducha Świętego, wskazując, że sakrament włącza ochrzczonego w ciało Kościoła – ciało Chrystusa: Chrześcijanie są zatem chrzczeni nie tylko „w Chrystusa” (gr. εις Χριστόν), ale też „w jednym Duchu w jedno ciało” (gr. εις εν σώμα) (w. 13, por. w.27). Duch udziela charyzmatów członkom ciała według tego jak on sam chce, zgodnie z rozporządzeniem Pana. Chrzest jako nowa duchowa forma obrzezania i przyobleczenia Chrystusa Paweł widział rolę obrzędu chrztu analogiczną do tej, którą miało w Izraelu obrzezanie. W Starym Przymierzu było ono rytem inicjacji, przyjęciem do ludu Izraela, duchowego potomstwa Abrahama, który zawarł przymierze z Bogiem (por. Rdz 17,9–14). Połączenie z imieniem Chrystusa w dopełniaczu zdaje się wskazywać, że sam apostoł ukuł to wyrażenie. Chrzest jako nowe, „Chrystusowe obrzezanie” (Kol 2:11) jest zjednoczeniem z Chrystusem Głową i pozbyciem się życia «według ciała», życia pod dyktando ciała opanowanego przez grzech (gr. σαρξ): Paweł mówi tu o zrzuceniu z siebie we chrzcie „ciała cielesnego” (gr. το σώμα της σαρκός) na podobieństwo wyzbycia się napletka w obrzezaniu, poprzez pogrzebanie go we chrzcie (por. Kol 2,11). Symbolika chrztu jako obrzezania niesie więc te dwa wymiary: inicjacji we wspólnotę Kościoła jako Nowego Izraela, wspólnotę wiary w Chrystusie i porzucenie pogańskiego życia, hołdującego uczynkom ciała. W kontekście chrztu Paweł w Liście do Galatów mówi także o przyobleczeniu Chrystusa: Paweł mówi o jedności wszystkich ochrzczonych, którzy przez wiarę i zjednoczenie z Chrystusem stają się prawdziwym potomstwem Abrahama. Paweł ujawnił tu swą dużą umiejętność myślenia obrazami. Chrzest jako wydarzenie zbawcze Teologia chrztu Pawła Apostoła znalazła swój najwyższy wyraz, gdy mówił o chrzcie jako o uczestnictwie w Chrystusowym misterium paschalnym, w jego śmierci i zmartwychwstaniu. Chodzi tu o współuczestnictwo w dziele zbawczym Chrystusa. Mówi o tym szósty rozdział Listu do Rzymian: Paweł wielokrotnie użył dwuczłonowych słów zaczynających się od słowa «współ-» (gr. συν), „razem z Nim”: współ-pogrzebani (συνετάφημεν, w.4), współ-zrośnięci (σύμφυτοι, w.5), współ-ukrzyżowani (συνεσταυρωθη, w.6), współ-umarli z Chrystusem (απεθάνομην συν Χριστω, w.8), żyjący wspólnie z Chrystusem (συνζήσομεν, w.8). Istotnym słowem jest też «na podobieństwo» (gr. ομοίωμα, w.5), spotykane także w innych tekstach Nowego Testamentu: Rz 1, 23; 5, 14; 6, 5; 8,3; Flp 2. 7; Ap 9,7. Ma ono korzenie w żydowskiej mentalności Starego Testamentu, należałoby je tłumaczyć jako «forma». Śmierć Chrystusa staje się «formą», z którą ochrzczony zostaje związany przez chrzest. Następnie oczywiście wiąże się także z «formą» jego zmartwychwstania. Nie oznacza więc kultycznego symbolu, w rozumieniu teologii misteryjnej dom Odona Casela, gdyż treść tego terminu wybiega poza widzialne granice obrzędu. Życie w zmartwychwstaniu zgodnie z «formą» zmartwychwstania Chrystusa jest kontynuowane jako wieczne złączenie ze śmiercią i zmartwychwstaniem Chrystusa, które dokonuje się na płaszczyźnie etycznej, mistycznej i eschatologicznej. W ten sposób ochrzczeni przez całe swe życie pozostają w nieustannym zjednoczeniu z «formą» Chrystusowej śmierci (gr. σύμφυτοι γεγόναμεν). Dzięki uczestnictwu w sakramencie chrztu, wydarzenia paschalne Chrystusa, które historycznie znajdują się w przeszłości nabierają bezpośredniego znaczenia dla osiągnięcia zbawienia przez chrześcijanina w czasie teraźniejszym. Dla Pawła, jak pokazują wszystkie istotne fragmenty, chrzest jest ściśle powiązany ze zbawieniem, jest środkiem zbawienia w najszerszym ujęciu, jest podstawowym środkiem wybawienia w nowo testamentalnym czasie zbawienia, który zapowiadały starotestamentalne typy, figury chrztu. Chrzest w pierwszych wiekach Kościoła Zdaniem Ferdinanda Hahna chrzest dokonywany we wspólnocie wczesnochrześcijańskiej miał swój wzór i źródło w chrzcie dokonywanym przez Jana Chrzciciela, a w szczególności chrzcie przyjętym przez Jezusa. Z chrztem Janowym łączyła go orientacja eschatologiczna, wezwanie do nawrócenia, jednorazowość i dokonywania przez chrzciciela. Dodatkowo chrzest był dokonywany „w imię Jezusa”, co wyrażało przynależność do Jezusa, zobowiązanie do naśladowania go i włączenie do wspólnoty zbawczej czasów ostatecznych, objętej działaniem Ducha Świętego. W gminach hellenistyczno-judeochrześcijańskich pojawiła się interpretacja chrztu jako włączenia w ciało Chrystusa, później przejęta przez apostoła Pawła. Chrztu w pierwszych wiekach najchętniej udzielano w trakcie liturgii paschalnej Wielkiej Nocy. Choć np. w Edessie za czasów Efrema Syryjczyka (305–373) prawdopodobnie czyniono to przede wszystkim w uroczystość Epifanii czyli Chrztu Pańskiego, o czym świadczą jego liczne hymny ułożone na to święto. Celebracja chrztu była zawsze poprzedzona przygotowaniem: kandydat do chrztu odpowiadał na trzy pytania dotyczące podstawy wiary, a następnie zanurzano go w wodzie. Wczesnochrześcijański traktat Pierwsza Apologia św. Justyna (ok. 100–165) jest świadkiem bardzo wczesnego sposobu przygotowania do chrztu i udzielania go: Już od początku, zanurzeniu w wodę towarzyszyły różne ryty pomocnicze jak namaszczenie olejem świętym, naznaczenie znakiem krzyża / sfragis/, będącego pierwotnie hebrajską literą Tau – symbolem imienia Bożego (por. Ap 7,2; Ez 9,4). Następowało również nałożenie białej szaty. Czasem też nałożenie wieńca z zielonych liści oraz wypicie źródlanej wody chrzcielnej – symbolu Ducha Świętego. Potem następowała katecheza pochrzcielna, która była pierwowzorem katechez mistagogicznych z IV w. Przybierała ona formę homilii wielkanocnej, która w chrześcijańskiej celebracji paschalnej zastąpiła hagadę o wyzwoleniu Izraelitów z domu niewoli w Egipcie, stanowiącą centralny element celebracji żydowskiego sederu paschalnego. Po homilii następowała agapa, będąca kontynuacją drugiej, po hagadzie, części żydowskiego świętowania Paschy – uczty paschalnej. Następnie Justyn podaje, że nowo ochrzczeni prowadzeni byli na zebranie braci, gdzie po raz pierwszy uczestniczyli w Eucharystii. Inne wczesne pisma jak De Baptismo (O Chrzcie) Tertuliana (155–200), a szczególnie Tradycja Apostolska Hipolita Rzymskiego (II w.) dają nam poznać rozwój liturgii chrzcielnej. Stosunkowo prędko ukształtowało się przygotowanie do chrztu w formie katechumenatu, który zawierał dwa okresy przygotowania katechetycznego, duchowego i moralnego. Pierwszy dłuższy okres przygotowania. W jego trakcie poddawano kandydata kilku skrutiniom, w których sprawdzano jak zmienia się jego mentalność i życie pod wpływem poznawania Chrystusa dzięki słuchaniu słowa Bożego i kerygmatycznych katechez. Na pewnym etapie katechumen wyrzekał się szatana, a po jakimś czasie składał publiczne wyznanie wiary (tzw. redditio symboli). św. Augustyn opisuje takie wyznanie wiary i poruszenie, jakie ono wywołało, znanego wówczas filozofa Mariusza Wiktoryna. Zachowały się katechezy przedchrzcielne m.in. Cyryla Jerozolimskiego (315-386), św. Jana Chryzostoma, Ambrożego z Mediolanu (339-397) De Mysteriis (O tajemnicach) oraz De Sacramentis (O sakramentach), które biskup Mediolanu wygłosił ok. 388 r., oraz Augustyna z Hippony. Bezpośrednie przygotowanie. Polegało ono na podjęciu postu i modlitwy, rozumianych jako egzorcyzm, w czasie bezpośrednio poprzedzającym noc paschalną, kiedy to celebrowano chrzest. Chrzest w pierwszym okresie zwykle dokonywał się w bieżącej wodzie przez zanurzenie. Nieco później, gdy po edykcie mediolańskim zaczęto budować kościoły (domus ecclesiae), umieszczano w nich baptysteria w formie sadzawek lub baseników chrzcielnych ze stopniami, po których się schodziło do wody i wychodziło z niej – wystarczająco dużych, by można było zanurzyć w nich dorosłą osobę. Zanurzenia dokonywano trzykrotnie, wymawiając za każdym razem imię poszczególnych Osób Boskich: Ojca, Syna i Ducha Świętego. Świadectwa tej formuły trynitarnej znajdziemy już u pierwszych Ojców apostolskich: np. w Liście Klemensa 58,2 czy u Ignacego Antiocheńskiego w Liście do Magnezjan 13,1.2. Po wyjściu z wody następowało namaszczenie i nałożenie rąk. Nowy chrześcijanin był odtąd dopuszczony do wspólnej liturgii, do pocałunku pokoju i do Eucharystii. Wyznanie wiary a ważność chrztu W epoce patrystycznej przywiązywano ogromne znaczenie do poprawności Credo przy chrzcie. Właściwe, ortodoksyjne wyznanie wiary było bowiem uznawane za warunek ważności chrztu. Główną przeszkodą dla uznania chrztu był brak wezwania imienia Trójcy Świętej przy chrzcie. Grzegorz z Nazjanzu nawiązując do poglądów ariańskich na temat Jezusa Chrystusa, którego zwolennicy Ariusza uważali za stworzenie a nie za współistotnego Ojcu pisał: Na Soborze w Nicei (325) także od uczniów Pawła z Samosaty, kiedy chcieli wrócić do Kościoła powszechnego wymagano bezwarunkowego chrztu. Według świadectwa Atanazego z Aleksandrii, który był uczestnikiem Soboru, używali oni imienia Trójcy, bez myślenia o niej poprawnie. Podobnie odnoszono się na Soborze w Konstantynopolu (381) do neo-ariańskich uczniów Eunomiusza z Kyziku, montanistów oraz sabelian – wobec nieważności ich pierwszego chrztu, musieli odbyć obrzęd chrztu ponownie. Od tych zaś, którzy byli ochrzczeni z użyciem niezmienionej formuły zawierającej wezwanie Trójcy Świętej żądano jedynie, by wyrzekli się niezgodnych z wiarą Kościoła przekonań i namaszczano ich. Był to zwyczaj Kościoła Zachodniego, który następnie rozpowszechnił się także na Wschodzie. Początkowo, przynajmniej w niektórych wschodnich kościołach lokalnych, chrzest wszystkich heretyków uznawano za nieważny, ze względu to, że wiara ich nie była wiarą Kościoła. Chrzest chrześcijański można sprawować ważnie tylko w jego wierze. Jednak co do kwestii ważności chrztu poszczególnych grup heretyków nie było do końca zgodności na synodach, dlatego ostateczną decyzję zostawiano miejscowym biskupom. Świadczy o tym m.in. wypowiedź Bazylego Wielkiego: każdy region powinien iść za swoim własnym zwyczajem. Apostolskie wyznanie wiary objaśniało wielu Ojców Kościoła. Znamy m.in. dziełko O wierze i Symbolu Augustyna z Hippony oraz jego katechezy-homilie n. 212–215 na ten temat, a także mowy Piotra Chryzologa oraz Wenancjusza Fortunatusa. Chrzest w różnych wyznaniach Rozumienie chrztu i zasadniczych jego elementów jest wspólne dla większości wyznań chrześcijańskich. Świadczy o tym dokument z Limy z 1982 r., opracowany pod patronatem Światowej Rady Kościołów. W Polsce, wspólne rozumienie obrzędu chrztu i wzajemne uznanie jego ważności zadeklarowały następujące wyznania: Kościół ewangelicko-augsburski, Kościół ewangelicko-metodystyczny, Kościół ewangelicko-reformowany, Kościół polskokatolicki, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Starokatolicki Kościół Mariawitów oraz Kościół katolicki. Według wspólnej deklaracji tych wyznań, obrzęd ten – wykonywany na polecenie Jezusa Chrystusa (por. Mt 28,19; Mk 16,16) – wzywa Kościoły, do przezwyciężenia podziałów. Dokument podkreśla rolę chrztu jako narzędzia zjednoczenia z Chrystusem, obdarzającego wolnością i życiem wiecznym: Jednym z punktów dyskutowanych przez większość wspólnot chrześcijańskich z nurtu reformacyjnego jest zwyczaj chrztu niemowląt. Uznają one, że przyjąć chrzest mogą wyłącznie osoby, które osiągnęły tzw. „wiek świadomy” – przy czym ścisłe określenie tego pojęcia pozostaje kwestią sporną. Najczęściej przyjmowaną zasadą jest, że osiąga się go, wchodząc w wiek nastoletni – czyli wtedy, kiedy młody człowiek może już stosunkowo dobrze zrozumieć nauczanie prawd wiary. Według Kościołów większości ewangelikalnych do przyjęcia chrztu uprawnia doświadczenie nawrócenia – które jest decyzją człowieka, a chrzest jego świadectwem. Trynitarne rozumienie chrztu odrzucają wspólnoty religijne czerpiące z tradycji antytrynitaryzmu, jak Badacze Pisma Świętego, Świadkowie Jehowy, Jednota Braci Polskich, Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego, Zbory Boże Chrześcijan Dnia Siódmego czy w przeszłości Bracia polscy. Doktryna przyjęta przez te wspólnoty religijne w XIX w., przez główne odłamy chrześcijaństwa jest uznawana za heterodoksyjną co najmniej od Soboru w Nicei (325 r.) – a chrzest w tych wspólnotach za nieważny. Kościół katolicki W Kościele katolickim istnieje długa tradycja chrztu niemowląt. Katoliccy teolodzy twierdzą, że w Piśmie Świętym są fragmenty wskazujące na chrzest niemowląt w pierwotnej gminie chrześcijańskiej (Dz 16,15,31–33). Chrzest to w katolicyzmie sakrament oczyszczającym z grzechu pierworodnego, odrodzenia duchowego oraz włączenia do Kościoła i zjednoczenia z nim. Według katolików jest aktem narodzenia na nowo oraz znakiem ukochania ludzi przez Boga i ustanowienia ich swoimi dziećmi. Zazwyczaj wiąże się ze stosownym wpisem do ksiąg parafialnych, który jest w Polsce nieusuwalny, nawet w przypadku odejścia ochrzczonego z Kościoła w późniejszym czasie. Przyjęcie chrztu oznacza, że człowiek staje się chrześcijaninem i może przyjmować inne sakramenty. Obrzęd udzielany jest przez polanie głowy wodą, bądź zanurzenie i wypowiedzenie słów: Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego (formuła Trójcy Świętej jest uważana za niezbędny warunek chrztu). W przypadku zagrożenia życia wystarczy, aby uczyniła to jakakolwiek osoba, nawet niewierząca, ale zwykle chrzest jest udzielany przez księdza podczas niedzielnej mszy i obejmuje także wyznanie wiary przez obecnych, namaszczenie głowy katechumena krzyżmem świętym, włożenie białej szaty, wręczenie zapalonej świecy ojcu lub ojcu chrzestnemu i inne obrzędy. Tradycyjnie z obrzędem chrztu wiąże się nadanie imienia. Kościół chrzci dzieci, jeżeli rodzice zobowiązują się wychowywać je w wierze katolickiej (jeżeli będzie to niemożliwe, ten obowiązek spada na rodziców chrzestnych). Zwyczajnym szafarzem chrztu jest kapłan lub diakon, nadzwyczajnym szafarzem chrztu może być każdy człowiek, udzielający chrztu drugiej osobie zazwyczaj w wyjątkowych okolicznościach w imię Trójcy Świętej. Materią tego sakramentu jest woda, a formą słowa: N. ja Ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Syna chrzestnego nazywa się chrześniakiem, a córkę chrzestną – chrześniaczką lub chrześnicą. Kościoły prawosławne W prawosławiu chrzest jest znakiem oczyszczenia z grzechu, odrodzenia duchowego oraz zjednoczenia z Kościołem. W Kościołach prawosławnych może on nastąpić najwcześniej w ósmym dniu po narodzeniu i jest dokonywany poprzez trzykrotne zanurzenie, rzadziej polanie wodą, oraz wypowiedzenie formuły Chrzczony jest sługa Boży (imię) w imię Ojca – amen i Syna – amen i Świętego Ducha – amen. Zanurzanie w wodzie symbolizuje śmierć dla grzechu, zaś wynurzanie – odrodzenie dla nowego życia. Bezpośrednio po chrzcie ochrzczony otrzymuje białą szatę – znak czystości – oraz krzyżyk. Zwyczajnym szafarzem chrztu jest kapłan, jednak w sytuacji zagrożenia życia chrztu może udzielić każdy prawosławny. Sakrament przeprowadzony w ten sposób jest ważny, chociaż wymagane jest jego uzupełnienie poprzez dodatkowe modlitwy. W prawosławiu bezpośrednio po sakramencie chrztu z reguły udzielany jest sakrament bierzmowania i Komunii Świętej. Wspólnoty protestanckie W wyznaniach protestanckich poglądy na istotę chrztu są podzielone. W większości tradycyjnych Kościołów ewangelickich praktykowany jest chrzest dzieci, podczas gdy większość Kościołów ewangelikalnych (m.in. adwentyści, baptyści, zielonoświątkowcy, wolni chrześcijanie i inni) praktykuje chrzest przez całkowite zanurzenie w wodzie jedynie wiernych w wieku dorosłym, którzy dokonali w pełni świadomej deklaracji przyjęcia wiary i przeżyli nawrócenie. Znaczące kręgi ewangelikalnych protestantów oraz część Kościołów ewangelikalnych trwa jednak przy praktyce chrztu niemowląt. W większości Kościołów protestanckich, głównie zaś w Kościołach praktykujących chrzest niemowląt obrzęd ten rozumiany jest jako sakrament – widzialny znak łaski Bożej. Protestanci utożsamiający się z ewangelikalizmem przyjmują zwykle symboliczne znaczenie obrzędu, tzn. pojmują go jako zewnętrzny znak duchowej przemiany doświadczonej przez człowieka. Luteranie uznają chrzest jako sakrament odradzający, jednak w przeciwieństwie do katolików odrzucają pogląd, iż działa on ex opere operato. Podobnie, jak inne sakramenty, jego skuteczność opiera się na wierze przyjmującego (w tym wypadku niemowlęcia), jako że do zbawienia prowadzi tylko wiara (zasada sola fide), nie zaś uczynki. Luteranie pojmują istotę chrztu za Marcinem Lutrem: Część Kościołów ewangelickich za Ulrykiem Zwinglim odrzuciła chrzest jako środek przekazu łaski odradzającej, choć pozostali przy praktyce chrzczenia niemowląt, które oznaczać miało przyjęcie do wspólnoty ludu Bożego i wejście w przymierze z Bogiem (odpowiednik starotestamentowego obrzezania). Ewangelicyzm reformowany w Europie stoi na stanowisku, że chrzest, którego widzialnym znakiem jest woda, ustanowiony został przez Chrystusa i jest obietnicą zbawienia. Sakrament ten oznacza uczestnictwo w śmierci Jezusa i zapewnia udział w skutkach jego zbawczego dzieła. Człowiek w chrzcie wraz z Chrystusem umiera i wstaje do nowego życia, które się rozwija pod wpływem Ducha Świętego. Chrzest z zasady odbywa się w obecności zgromadzonej wspólnoty wiary. Powszechnie stosuje się praktykę chrztu niemowląt. Idea chrztu na wyznanie wiary przez zanurzenie pojawiła się w protestantyzmie w radykalnym nurcie Reformacji. Jako pierwsi praktykę tę wprowadzili anabaptyści w XVI wieku, a za nimi baptyści i większość przedstawicieli ewangelikalnego protestantyzmu. Zanurzenie pojmowane jako właściwy sposób udzielania chrztu opierają na 6 rozdziale Listu do Rzymian apostoła Pawła, który mówi o chrzcie zanurzającym oraz na samym znaczeniu greckiego słowa „baptidzo” (chrzest), które dosłownie oznacza „zanurzenie”. Kwestię konieczności wieku odpowiedzialnego argumentuje się w oparciu o werset 16, 16-go rozdziału Ewangelii Marka. Istotną – i pewniejszą merytorycznie rolę – pełni fragment z księgi (Dziejów Apostolskich 8:36-37), w którym Filip Apostoł stwierdza w rozmowie z etiopskim eunuchem, że będzie ochrzczony, jeśli wierzy. Istotę poglądów baptystycznych na chrzest oddaje Londyńskie Wyznanie Wiary z 1689 r.: W Kościołach typu baptystycznego chrztu udziela się wyłącznie osobom, które przeżyły świadome nawrócenie i postanowiły oddać się Bogu (tzw. nowonarodzenie, czyli osobiste przyjęcie Jezusa Chrystusa jako Pana i Zbawiciela). Obrzędu chrztu dokonuje się na wyznanie wiary złożone przez katechumena, które zazwyczaj polega na udzieleniu twierdzącej odpowiedzi na pytania pastora, np. czy wierzysz, że Jezus Chrystus jest Synem Bożym?, czy wierzysz, że zmarł On za twoje grzechy, abyś mógł otrzymać życie wieczne?, czy przyjąłeś Go jako osobistego Pana i Zbawiciela?, czy pragniesz zostać ochrzczony i oświadczasz, że jest to twoją dobrą i nieprzymuszoną wolą? Pytania zadawane są tuż przed dokonaniem obrzędu, co stanowi wyznanie wiary na podstawie którego dokonuje się chrztu. Przed zanurzeniem duchowny zazwyczaj unosi prawą rękę nad głową katechumena w stronę nieba i wypowiada formułę: Na podstawie twojego wyznania wiary i pragnienia chrztu, chrzczę ciebie w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Następnie pastor chwilowo pogrąża całe ciało katechumena w wodzie, przechylając go do tyłu (na znak pogrzebu) i po chwili wynurzając go z wody (na znak zmartwychwstania). Zazwyczaj tuż po wynurzeniu chrzczonego zebrani wierni reagują poprzez aplauz, po którym następuje śpiew. Katechumeni zazwyczaj na forum zboru otrzymują kwiaty, świadectwo chrztu i upominek. Większość ewangelikalnych protestantów pojmuje chrzest jako obrzęd publicznego wyznania wiary, nie przypisuje mu jednak, podobnie jak Zwingli, właściwości odradzających (chrześcijaninem staje się w nauce tych Kościołów człowiek w momencie nawrócenia, uznawanego za nowonarodzenie, czego chrzest jest symbolem). W wielu ewangelikalnych domach modlitwy znajdują się specjalne zbiorniki, zwane baptysteriami, w których dokonuje się chrztu przez zanurzenie. Niektóre wyznania udzielają chrztu wyłącznie w zbiornikach naturalnych. Stroje katechumenów zależą od zwyczajów wyznania i zboru. Rodzaj strojów przeważnie jest regulowany zwyczajowo, nie zaś formalnie. W wielu wspólnotach używane są specjalne płaszcze chrzcielne – zazwyczaj czarne dla pastora, zaś białe dla katechumena. W niektórych zborach istnieje również tradycja nakrywania chustkami głów przez kobiety przyjmujące chrzest. Są także kościoły, które udzielają chrztów osobom występującym w zwykłym ubraniu. Większość wyznań protestanckich stosuje formułę trynitarną (wyjątkiem są zielonoświątkowcy jednościowi, Jednota Braci Polskich i Zbory Boże Chrześcijan Dnia Siódmego, którzy chrzczą w imię Jezusa). Chrztu nie praktykują kwakrzy oraz Armia Zbawienia. Za koniecznością chrztu jako warunku lub elementu zbawienia opowiadają się, luteranie, wyznawcy Kościołów Chrystusowych i niektórzy zielonoświątkowcy. Przeciwnicy poglądu o ścisłej jego konieczności przytaczają m.in. przykład złoczyńcy, który został ukrzyżowany z Jezusem, nawrócił się i został zbawiony bez chrztu – podkreślając jednocześnie, iż chrzest jest ustanowieniem Chrystusowym, wyrazem posłuszeństwa wobec woli Bożej i, o ile istnieje taka możliwość, winien zostać udzielony. Kościół Nowoapostolski Kościół Nowoapostolski praktykuje chrzest niemowląt. Mesjańskie Zbory Boże Zbory Boże Chrześcijan Dnia Siódmego udzielają chrztu (zanurzenia) osobom świadomym które nawróciły się i powierzyły swoje życie Bogu. Zgodnie ze znaczeniem greckiego słowa baptizo rozumieją tzw. chrzest jako zanurzenie. Natomiast polania głowy nie uznają za chrzest (zanurzenie) ale za zwykłe polanie wodą. Chrztu dokonują głównie pod otwartym niebem np. w rzekach. Nie uznają trynitarnej formuły chrzcielnej twierdząc, że fragment z Mt. 28,19 odnoszący się do Trójcy został dopisany po soborze nicejskim, natomiast wszystkie opisy zanurzeń w Dziejach Apostolskich mówią o zanurzeniu w imieniu Jezusa. Osoby zanurzane ubierają się w białe szaty (często specjalnie uszyte do tego celu płaszcze) a kobiety mają także białe nakrycia głowy. Przykładowe pytania które zadawane są osobie zanurzanej to: 1) Czy wierzysz, że Jeszua jest Mesjaszem zapowiedzianym i posłanym przez Boga Jahwe? 2) Czy wierzysz, że Jeszua umarł za ciebie i zmazał twoje grzechy? 3) Czy chcesz być posłuszny(a) Bożym przykazaniom i Bożemu Słowu do końca swoich dni? Zanurzenie traktują jako symbol zanurzenia starego życia i wynurzenia się do nowego życia w Chrystusie. Świadkowie Jehowy Chrzest praktykowany w organizacji Świadków Jehowy udzielany jest jedynie osobom, które potrafią zrozumieć jego znaczenie. Podobnie, jak u ewangelicznych protestantów, stosuje się formę chrztu przez całkowite zanurzenie. Nie ma chrztu niemowląt – praktykowany jest chrzest wyłącznie na podstawie świadomej decyzji osób pragnących go przyjąć. Przekonanie to oparte jest m.in. na fakcie, że w Biblii nigdzie nie opisano chrztu niemowląt, a sam Jezus przyjął chrzest jako dojrzały mężczyzna w wieku 30 lat. Świadkowie Jehowy postrzegają chrzest jako symboliczny obrzęd wyrażający całkowite i bezwarunkowe oddanie się Jehowie Bogu. Chrzest Świadków Jehowy praktykowany jest zazwyczaj podczas kongresów regionalnych lub międzynarodowych oraz zgromadzeń obwodowych. Chrztu dokonują upoważnieni przedstawiciele zboru bądź w specjalnych basenach, bądź w zbiornikach naturalnych. Przyjęcie chrztu w organizacji Świadków Jehowy zazwyczaj poprzedzone jest okresem biblijnych szkoleń na podstawie publikacji opracowanych przez Ciało Kierownicze, a wydanych przez Towarzystwo Strażnica. Po ukończeniu szkolenia nadzorcy zboru, na podstawie zestawu stałych pytań – do których przygotowuje się wcześniej kandydat do chrztu – upewniają się, czy osoba zdecydowana przyjąć chrzest zrozumiała podstawowe nauki biblijne oraz czy dostosowała do nich swoje życie. Przed zanurzeniem, osobie chrzczonej w obecności świadków zadawane są dwa pytania: 1) Czy okazałeś skruchę za swoje grzechy, oddałeś się Jehowie i zaakceptowałeś udostępnioną przez Boga możliwość wybawienia za pośrednictwem Jezusa Chrystusa? 2) Czy rozumiesz, że twój chrzest identyfikuje cię jako Świadka Jehowy należącego do organizacji Jehowy?. Podczas chrztu nie wypowiada się żadnej szczególnej formuły. Tabela praktykowania chrztu w różnych wyznaniach Tabela przedstawia różnice w rozumieniu i praktykowaniu chrztu między różnymi wyznaniami: Podobne obrzędy Rytualne obmywania były znane w starożytności u wielu ludów. Był to zewnętrzny znak wewnętrznej odmiany, żalu za popełnione grzechy i gotowości zadośćuczynienia za nie. Wiara w oczyszczająca moc wody występowała u większości etnicznych kultur pierwotnych (u Słowian np. w trakcie obrzędów Kupalnocnych). Obrzędy inicjacyjne związane z wodą są znane również w innych religiach: w pradawnym kulcie wody, w niektórych wyznaniach żydowskich (esseńczycy, zwolennicy Jana Chrzciciela), u mandenajczyków, w azteckim kulcie bogini Chalchihuitlicue, a także w buddyzmie. W religii starożytnych Egipcjan polanie głowy wodą było częścią rytuału koronacyjnego faraonów i oznaczało obdarowanie życiem wiecznym. W Babilonii istniało święte miasto Eridu, dokąd spieszyły tłumy, aby się obmyć. W kulcie syryjskiego bóstwa Jankesa były sakralne oczyszczenia w wodzie i ogniu. W egipskiej Księdze Umarłych spotykamy najstarszy opis rytualnego obmycia niemowląt nowo narodzonych. Panowało, więc już wtedy przekonanie, że człowiek rodzi się w jakiejś winie, którą trzeba obmyć. W świątyni w Der-el-Bahri można do dnia dzisiejszego oglądać plastycznie przedstawioną scenę rytualnych obmyć. Rytuał oczyszczenia jest nadto znany w kulcie Demetry, wśród wyznawców starożytnej bogini Kybele i Attisa, Mitry. Zachowany jest on powszechnie do dnia dzisiejszego w Indiach, gdzie do miasta świętego Varanasi udają się w celach rytualnych kąpieli w Gangesie miliony wiernych bramińskich. Do chrztu nawiązują też różne formy uroczystości świeckich, często o charakterze zabawy (chrzest statku, chrzest równikowy). Podejście niechrześcijan do chrztu Niechrześcijanie a chrzest dzieci Wiele niechrześcijańskich grup wyznaniowych, podobnie jak część wyznań chrześcijańskich, sprzeciwia się chrzczeniu dzieci, a zwłaszcza niemowląt. Odczynianie chrztu Według doktryny katolickiej i części pozostałych wyznań chrześcijańskich, chrzest jako ich sakrament inicjujący jest nieodwołalny i nieodwracalny. Jednak w wielu kulturach i systemach wyznaniowych (szczególnie etnicznych wierzeń pierwotnych) dotrwały nawet do współczesnych czasów obrzędy odczyniające chrzest. Jednym z najstarszych – potwierdzanych przez źródła – był obrzęd przeprowadzany przez średniowiecznych Prusów, polegający na ponownym obmyciu osoby wodą przez pogańskiego kapłana i wygłoszeniu stosownej formuły z rodzaju: „Niechaj wiara w Boga, którego nie wyznajesz, odeszła razem z tą wodą, a wraz z nim chrześcijańskie imię... Nadaję Ci (lub zwracam) pogańskie imię ...„ Współcześnie osoby oficjalnie dokonujące wystąpienia ze wspólnoty katolickiej coraz częściej dokonują również (mniej lub bardziej udokumentowanych historycznie) obrzędów mających zneutralizować chrzest i jego konsekwencje (dość popularne w kręgach rodzimowierców). Zobacz też baptysterium chrzcielnica chrzest Polski inicjacja katechumenat Uwagi Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne „Mikvah – Chrzest wodny” – traktat Braci Polskich , Ef 4,5, Mat 28,19, Rz 6, 3–5 – chrzest w Biblii. Sakramenty Nowy Testament Woda w religii

866

https://pl.wikipedia.org/wiki/Charles%20Gordon

Charles Gordon

Charles George Gordon, Gordon Pasza (ur. 28 stycznia 1833 w Woolwich, Londyn, zm. 26 stycznia 1885 w Chartumie) – brytyjski generał i administrator kolonialny urzeczywistniający kolonialną politykę Wielkiej Brytanii, w Chinach, Egipcie i Sudanie; gubernator Sudanu od 1877 do 1879; znany jako „Chiński Gordon” za sprawą swych sukcesów militarnych w Chinach, a następnie jako „Gordon z Chartumu”, gdzie zginął podczas powstania Mahdiego. Życiorys Urodził się w rodzinie oficera artylerii. W 1848 wstąpił do akademii wojskowej w Woolwich, po której ukończeniu uzyskał w 1852 przydział do wojsk inżynieryjnych jako podporucznik. W 1854 odkomenderowano go na Krym, gdzie uczestniczył w wojnie krymskiej, w tym w oblężeniu Sewastopola. Kilkakrotnie wymieniany wtedy w meldunkach brytyjskich. Odznaczony za męstwo przez Francuzów. W 1859 roku Gordon awansował do stopnia kapitana. Na ochotnika zgłosił się do armii brytyjskiej walczącej w wojnie Wielkiej Brytanii i Francji przeciwko Chinom w latach 1856–1858 i w 1860. W trakcie okupowania Pekinu w październiku 1860 dowodził oddziałem, który spalił cesarski pałac letni. W trakcie powstania tajpingów w Chinach brał udział w obronie zagrożonego przez powstańców Szanghaju, nadzorując w maju 1862 budowę fortyfikacji w tym mieście. Po śmierci Fredericka Townsenda Warda przejął chińsko-cudzoziemski oddział o nazwie Armia Zawsze Zwycięska (Armia Niezwyciężona), której Ward był organizatorem i pierwszym dowódcą. Składała się ona z 3500 chłopskich najemników dowodzonych przez europejskich dowódców. Na jej czele zdobył wiele miast w delcie Jangcy, podał się jednak do dymisji, gdy cesarz Chin zaczął skazywać na śmierć powstańców. W 1874 z ramienia rządu angielskiego udał się do Egiptu, stopniowo uzależnianego od Anglii. Na skutek próśb ze strony rodaków Gordon powrócił do Chin, otrzymując najwyższy stopień w armii chińskiej – titu (naczelny wódz), lecz nie wyraził zgody na przyjęcie od chińskiego cesarza 100 000 sztuk złota, czym zyskał opinię człowieka odpornego na korupcję. Uzyskał Order Łaźni. W 1865 powrócił do Anglii, gdzie nie powierzono mu dowództwa nad żadną z jednostek bojowych armii brytyjskiej, lecz przez 5 lat przyszło mu kierować pracami inżynieryjnymi podczas renowacji fortów w Gravesend i Tilbury. W 1873 został awansowany na pułkownika i wysłany do Sudanu, gdzie czekało go objęcie stanowiska gubernatora i misja zwalczania handlu niewolnikami. W 1880 wyjechał do Indii jako sekretarz wicekróla, po czym odbywał służbę w Chinach, na Mauritiusie i w Afryce Południowej. Był zwolennikiem przyznania autonomii Botswanie, Afryce Południowej i Irlandii, przez co ściągnął na siebie niechęć władz brytyjskich. Belgijski król Leopold II Koburg zaoferował mu urząd gubernatora Wolnego Państwa Kongo, jednak w 1881 Muhammad Ahmad ibn Abd Allah al-Mahdi znany jako Mahdi z Sudanu wywołał powstanie w Sudanie przeciwko rządom angielsko-egipskim. Opinia publiczna w Wielkiej Brytanii głośno domagała się interwencji; Charles Gordon przeprowadził tam szybką ewakuację armii Egiptu i Anglii. W lutym 1884 Gordon przybył do Chartumu – stolicy Sudanu. Wyekspediował z miasta 2000 kobiet i dzieci, a również i chorych oraz rannych ludzi. Prawie miesiąc później – 13 marca – oddziały Mahdiego przystąpiły do oblężenia miasta. Na skutek zwlekania władz, które dopiero w październiku 1884 przysłały wojska, Chartum został zdobyty, a Gordon i inni obrońcy miasta zginęli. Odsiecz znalazła się w Chartumie dwa dni po tym wydarzeniu. Do dzisiaj nie zostało ustalone, w jakich dokładnie okolicznościach Gordon stracił życie. Rząd brytyjski odmówił wcześniej wsparcia Gordonowi uznając, że nie wykonał rozkazów w sprawie ewakuacji, lecz dopiero naciski ze strony opinii publicznej i królowej Wiktorii skłoniły go do zmiany stanowiska. Skutkiem śmierci Gordona była dymisja drugiego rządu Williama Ewarta Gladstone’a. Spuścizna Gordon został bohaterem narodowym Wielkiej Brytanii po swojej śmierci, za którą Brytyjczycy oskarżyli zbyt późne udzielenie wsparcia ze strony rządu. Oficjalny dworski poeta, Alfred Tennyson, poświęcił generałowi następujące epitafium. Warrior of God, man’s friend, not laid below, But somewhere dead far in the waste Soudan, Thou livest in all hearts, for all men know This earth has borne no simpler, nobler man. Jego postać jest wspominana w powieści Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy, a także w powieści Triumf słońca Wilbura Smitha. W 1966 Charlton Heston uwiecznił go w filmie Chartum. W Aberdeen w Szkocji, przed wejściem do Uniwersytetu Roberta Gordona (Robert Gordon University) znajduje się jego pomnik. Przypisy Bibliografia Nigel Cawthorne, Dowódcy i generałowie. Prawdziwe historie, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa, 2014, s. 136–137 Brytyjscy generałowie Odznaczeni Orderem Łaźni Uczestnicy wojny krymskiej (strona brytyjska) Urodzeni w 1833 Zmarli w 1885 Ludzie urodzeni w Londynie

867

https://pl.wikipedia.org/wiki/Canberra

Canberra

Canberra (wym. lub ) – stolica Australii, miasto leżące w odległości 280 km od Sydney i 660 km od Melbourne w obrębie Australijskiego Terytorium Stołecznego. Jest największym miastem Australii położonym w środku lądu i 8. co do wielkości miastem kraju. Canberra ma 431 611 mieszkańców (2021). Miasto nie ma własnych władz miejskich, natomiast wszystkie decyzje dotyczące miasta podejmuje Zgromadzenie Ustawodawcze Australijskiego Terytorium Stołecznego. Faktyczną władzę sprawuje Gubernator Australii. Historia Przed europejskim osadnictwem teren dzisiejszej Canberry był sezonowo zamieszkany przez plemiona Ngunnawal i Walgalu. Plemię Ngarigo żyło na południowym wschodzie tego terenu, Gundungurra na północy, Yuin na wybrzeżu, a Wiradjuri na zachodzie. Odkrycia archeologiczne z obecnego regionu stołecznego wskazują obecność ludzi na tym terenie od 21 tys. lat. Słowo „Canberra” pochodzi z dialektu rodziny Ngabri, jednej z rodzin plemienia Ngunnawal, od słowa Kanbarra, znaczącego miejsce spotkań. Nazwa ta była najwyraźniej używana jako odwołanie do corroboree odbywających się podczas sezonowych migracji ludzi z plemienia Ngunnawal w celu uczczenia ciem bogong (Agrotis infusa), przelatujących przez region każdej wiosny. Europejska kolonizacja rozpoczęła się na początku XIX wieku. W latach 1820–1824 zorganizowano cztery wyprawy na ten obszar. Za początek stałego europejskiego osadnictwa uważane jest założenie w 1823 na terenie dzisiejszego półwyspu Acton gospodarstwa wyspecjalizowanego w hodowli owiec. Dokonali tego pracownicy zatrudnieni przez Joshuę Johna Moore'a, który w 1826 wykupił teren, gdzie znajdowało się gospodarstwo, i nazwał go Canberry. W miarę upływu czasu populacja europejska powoli rosła. Wśród ważnych rangą osadników była farmerska rodzina Campbellów, która sprowadzała inne osadnicze rodziny do pracy na swojej ziemi (dom Campbellów obecnie jest częścią Royal Military College w Duntroon, przedmieściu stolicy). Innymi wpływowymi rodzinami w XIX-wiecznej społeczności dzisiejszego obszaru stołecznego byli Murrayowie i Gibbesowie. Ci ostatni w latach 1830–1881 byli właścicielami majątku Yarralumla (obecnie dzielnica Canberry, w której znajduje się oficjalna rezydencja gubernatora generalnego Australii). Pod koniec XIX stulecia coraz bardziej rozwijające się największe australijskie miasta, Melbourne i Sydney zaczęły ostro rywalizować o miano stolicy kraju. Pierwsze z nich było w tamtym czasie siedzibą parlamentu Australii, drugie zaś mieściło pozostałe instytucje rządowe. Żeby nie dopuścić do utraty popularności jednego miasta kosztem drugiego, a zarazem zakończyć spór, parlament podjął kompromisową decyzję: nowa stolica zostanie zbudowana od podstaw, na obszarze między dwoma największymi miastami. Chociaż politycy ze stanu Nowa Południowa Walia lobbowali za ustanowieniem stolicy w Sydney, w ramach porozumienia z przedstawicielami pozostałych jednostek administracyjnych, wyrażono zgodę na ustanowienie stolicy kraju w NPW, jednak musiała ona znajdować się w odległości co najmniej 100 mil od Sydney. Ostateczna lokalizacja została wybrana przez władze państwa w 1908, po zakończeniu terenowych prac badawczych (prowadzonych przez rządowego geodetę Charlesa Scrivenera). Niedługo później ogłoszono międzynarodowy konkurs na projekt nowej stolicy Australii, który wygrała para architektów z Chicago: Walter Burley Griffin i Marion Mahony Griffin. Pierwsze prace budowlane ruszyły w 1913. Zainaugurowanie działalności Canberry jako stolicy Australii miało miejsce 9 maja 1927, kiedy otwarta została siedziba przeniesionego z Melbourne parlamentu, obecnie znana jako Old Parliament House. Rozwój nowo powstałego miasta poważnie zahamował wielki kryzys z lat 30. i II wojna światowa. Różne zaplanowane w tamtym czasie inwestycje, między innymi katolicka oraz anglikańska katedra, nigdy nie zostały ukończone. Po wojnie miasto wróciło na właściwą ścieżkę rozwoju gospodarczego, zaczęło się coraz bardziej rozbudowywać i zyskiwać na znaczeniu. Przeniesiono do niego siedziby różnych instytucji publicznych, w tym Sądu Najwyższego Australii, Australijskiego Uniwersytetu Narodowego i Biblioteki Narodowej Australii. W 1960 w centrum miasta zaczęto budować na rzece Molonglo zbiornik wodny, będący częścią oryginalnych, konkursowych planów Canberry i którego wcześniejsza budowa była niemożliwa ze względów ekonomicznych. W 1963 budowa zbiornika dobiegła końca. Od tamtej pory Jezioro Burleya Griffina (nazwa nadana na cześć jednego z architektów projektujących stolicę) jest głównym akwenem miasta dzielącym go na dwie części. Z kolei w latach 1981–1988 zrealizowano inną wielką inwestycję – wybudowano nowy gmach parlamentu. Jego uroczyste otwarcie z udziałem królowej Elżbiety II nastąpiło 9 maja 1988. 18 stycznia 2003 miał miejsce pożar buszu w Canberze. Wyrządził on poważne szkody na obrzeżach stolicy. W jego wyniku zginęły 4 osoby, a ponad 500 domów zostało zniszczonych lub poważnie uszkodzonych. Zniszczeniu uległo również leżące na zachód od miasta obserwatorium Mount Stromlo. Podczas całego 2013 roku w Canberze odbywały się liczne uroczystości upamiętniające 100. rocznicę rozpoczęcia budowy miasta. 11 marca 2014 w parku City Hill odsłonięto nawiązujący do tej rocznicy obelisk Canberra Centenary Column. Geografia Canberra zajmuje powierzchnię 814,2 km² i znajduje się w pobliżu masywu Brindabella Ranges. Jest położona około 150 km od wschodniego australijskiego wybrzeża. Miasto leży na wysokości 550–700 m n.p.m. Najwyższy punkt w mieście znajduje się na górze Mount Majura i wynosi 888 m n.p.m.. Inne znaczące góry na obszarze Canberry to Mount Taylor (855 m n.p.m.), Mount Ainslie (843 m n.p.m.), Mount Mugga Mugga (812 m n.p.m.) i Black Mountain (812 m n.p.m.). Wokół miasta znajdują się rozległe sawanny eukaliptusowe, a także bagna i lasy. W stosunku do pierwotnego stanu powierzchnia lasów znacznie zmalała ze względów na wycinkę drzew, z powodu pozysku drewna jako m.in. paliwa. Przez miasto przepływa rzeka Molonglo. Dzielnice mieszkalne Canberra Central Woden Valley Belconnen Weston Creek Tuggeranong Gungahlin Klimat Demografia Gospodarka Canberra jest istotnym ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym (Galeria Narodowa Australii, Biblioteka Narodowa Australii) i naukowym (Australijski Uniwersytet Narodowy, założony w 1946) kraju. Ma rozwinięty przemysł poligraficzny, elektroniczny, precyzyjny i spożywczy. Pełni również ważną rolę w australijskiej turystyce (odwiedza ją rocznie ponad 600 tys. turystów). Znajduje się w niej duży węzeł drogowy oraz międzynarodowy port lotniczy. Miasta partnerskie Miasta partnerskie Canberry: Pekin, Chiny (14.09.2000) Nara, Japonia (26.10.1993) Wellington, Nowa Zelandia (6.07.2016) Miasta zaprzyjaźnione: Dili, Timor Wschodni (10.05.2006) Hangzhou, Chińska Republika Ludowa (04.2003) Zobacz też archikatedra św. Krzysztofa w Canberze Australian War Memorial Przypisy Linki zewnętrzne Witryna internetowa promująca miasto Miasta w Australii Stolice państw w Australii i Oceanii

868

https://pl.wikipedia.org/wiki/Carl%20Friedrich%20Gauss

Carl Friedrich Gauss

właśc. Johann Friedrich Carl Gauss (ur. 30 kwietnia 1777 w Brunszwiku, zm. 23 lutego 1855 w Getyndze) – niemiecki naukowiec: matematyk, fizyk, astronom, geodeta i wynalazca; wieloletni profesor Uniwersytetu w Getyndze i dyrektor tamtejszego obserwatorium astronomicznego. Członek towarzystw naukowych, także zagranicznych, oraz laureat nagród, w tym Medalu Copleya – prawdopodobnie najwyższego wyróżnienia badawczego jego czasów (1838, razem z Michaelem Faradayem). W matematyce zajmował się praktycznie wszystkimi dyscyplinami swojej epoki i współtworzył nowe – zarówno teoretyczne (czyste), jak i stosowane. Przysłużył się dla teorii liczb, geometrii, algebry, analizy, probabilistyki, metod numerycznych, statystyki i fizyki matematycznej; jest uważany za jednego z pionierów geometrii nieeuklidesowej obok Jánosa Bolyaia i Nikołaja Łobaczewskiego. Zajmował się też problemami konstrukcji klasycznych, był współtwórcą geometrii różniczkowej (dowodząc Theorema Egregium), arytmetyki modularnej i pierwszego pełnego dowodu zasadniczego twierdzenia algebry, dokończonego przez Jeana-Roberta Arganda. Jest też kojarzony z rozkładem normalnym, zwanym rozkładem Gaussa, choć nie opisał go jako pierwszy. Opracował również szybką transformację Fouriera (ang. FFT) – ponad 150 lat przed pojawieniem się tej techniki w społeczności matematyków (w latach 60. XX w.) – oraz kwaterniony ponad dwie dekady przed W.R. Hamiltonem. Jako fizyk był i teoretykiem, i eksperymentatorem. Zajmował się elektrycznością i magnetyzmem, rozszerzył odpowiedni układ jednostek miar, skonstruował jeden z pierwszych telegrafów, magnetometr i zastosował go do badań geomagnetyzmu. Prawo Gaussa pozwoliło na opis pola elektrycznego w sposób równoważny prawu Coulomba, lecz często bardziej efektywny obliczeniowo. Stało się ono jednym z czterech równań Maxwella zasadniczych dla elektrodynamiki klasycznej i znalazło zastosowanie także do opisu grawitacji. Fizyka upamiętnia niemieckiego uczonego przez nazwy jednostki gaus (Gs) należącej do układu CGS, jednej z odmian tego układu oraz działa Gaussa. Jako astronom teoretyczny rozwinął mechanikę nieba – przewidując orbity planetoid jak Ceres i Pallas – oraz obliczenia kalendarzowe, podając nowy algorytm wyznaczania daty Wielkanocy. Geodezja zawdzięcza mu wynalezienie heliotropu i jednego z odwzorowań kartograficznych (Gaussa-Krügera). Wszystkie trzy nauki – fizyka, astronomia i geodezja – korzystają z opracowanej przez niego analizy niepewności pomiarowych. W tej dziedzinie należy do twórców metody najmniejszych kwadratów rozwiązywania problemu regresji liniowej, obecnego w rozmaitych naukach empirycznych. Gauss bywa nazywany jednym z największych matematyków wszech czasów – obok Archimedesa i Newtona – a przez sobie współczesnych był określany „księciem matematyków” (łac. Princeps Mathematicorum). Oprócz terminów specjalistycznych upamiętniają go nazwy szeregu miejsc i instytucji, pomnik w rodzinnym Brunszwiku, a także wizerunki na znaczkach pocztowych i banknotach. Życiorys Pochodzenie Carl Friedrich Gauss urodził się 30 kwietnia 1777 roku w Brunszwiku w ubogiej rodzinie. Jego ojciec Gebhard Gauß (1744–1808) był rzemieślnikiem; pracował jako rzeźnik, ogrodnik, murarz a później jako kasjer. Rodzina ojca zajmowała się początkowo rolnictwem, a ok. 1740 roku przeniosła się do Brunszwiku. Gebhard Gauß nie posiadał wykształcenia, ale potrafił czytać, pisać i znał podstawy arytmetyki. Matką Gaussa była Dorothea Benze (1743–1839), córka kamieniarza. Była drugą żoną Gebharda i zajmowała się domem. Nie miała wykształcenia, ale prawdopodobnie potrafiła czytać. Carl Friedrich był z nią blisko związany i opiekował się nią aż do jej śmierci w wieku 96 lat. Gauss miał starszego przyrodniego brata – Georga, syna Gebharda z pierwszego małżeństwa. Dzieciństwo i szkoła podstawowa Gauss już jako małe dziecko wykazywał nieprzeciętne zdolności matematyczne – w wieku 3 lat umiał dodawać i wytknął ojcu błąd podczas naliczania dniówki dla pomocników przy pracy ogrodniczej. Jak sam żartobliwie twierdził, nauczył się rachować, zanim jeszcze zaczął mówić. Sam nauczył się czytać, pytając domowników o wymowę poszczególnych liter. W 1784 roku Gauss został posłany do lokalnej szkoły (niem. Katharinen-Schule) prowadzonej przez J.G. Büttnera. Po dwóch latach rozpoczął naukę arytmetyki i objawił swój nieprzeciętny talent, rozwiązując z miejsca zadanie, jakie nauczyciel podał w klasie. Zadanie polegało na dodaniu do siebie liczb od 1 do 100. Gauss jako pierwszy oddał tabliczkę, na której nie było żadnych obliczeń a jedynie prawidłowe rozwiązanie końcowe, a następnie wytłumaczył nauczycielowi, w jaki sposób doszedł do wyniku. Büttner zaczął organizować podręczniki do matematyki dla zdolnego ucznia. Młodemu Gaussowi wiele uwagi poświęcał starszy o osiem lat asystent Büttnera Martin Bartels (1769–1836), który sam interesował się matematyką i później został profesorem matematyki na uniwersytecie w Kazaniu, a następnie na uniwersytecie w Dorpacie. Gaussa i Bartelsa połączyła wieloletnia przyjaźń. W wieku 11 lat Gauss samodzielnie zaznajomił się z dwumianem Newtona oraz z teorią ciągów nieskończonych. Büttner i Bartels przekonali Gebharda Gaußa, by zwolnił syna z wieczornej pracy przędzenia lnu i pozwolił mu na dalszą naukę. Büttner z Bartelsem zatroszczyli się o fundatorów i promocję utalentowanego chłopca w kręgach naukowych. Mecenat księcia Brunszwiku W 1788 roku przy wsparciu Büttnera Gauss został przyjęty do szkoły średniej w Brunszwiku – Gymnasium Catharineum – od razu do klasy drugiej. Szkoła kładła nacisk na naukę greki i łaciny, które Gauss szybko opanował. Posługujący się dotychczas dialektem, Gauss nauczył się wówczas również standardowego języka niemieckiego (niem. Hochdeutsch). W 1788 roku Bartels został przyjęty do Collegium Carolinum w Brunszwiku, gdzie matematyki nauczał Eberhard August Wilhelm von Zimmermann (1743–1815) i którego prawdopodobnie Bartels poinformował o talencie Gaussa. Zimmermann dostarczał Gaussowi kolejnych podręczników i zaaranżował w 1791 roku spotkanie z księciem Brunszwiku Karolem Wilhelmem (1735–1806). Książę zapewnił Gaussowi stypendium naukowe w wysokości 10 talarów rocznie, co umożliwiło podjęcie studiów w Collegium Carolinum (1792–1795) i ich kontynuację na uniwersytecie w Getyndze (1795–1798). Podczas pobytu w Collegium Carolinum, korzystając z dobrze zaopatrzonej biblioteki, Gauss samodzielnie zapoznał się z dziełami Eulera, Lagrange’a i Newtona. Opracował wówczas metodę najmniejszych kwadratów. W okresie tym Gauss zajmował się teorią liczb, w tym liczbami pierwszymi. W Getyndze studiował szereg przedmiotów: matematykę u Abrahama Gotthelfa Kästnera (1719–1800), astronomię u Karla Felixa von Seyffera (1762–1822), fizykę u Georga Christopha Lichtenberga (1742–1799), filologię u Christiana Gottloba Heyne’go (1729–1812), historię u Arnolda Heerena (1760–1842). Początkowo wahał się, czy studiować języki starożytne, czy matematykę – w końcu zdecydował się na drugą opcję. 30 marca 1796 roku znalazł konstrukcję siedemnastokąta foremnego przy użyciu cyrkla i linijki. Odkrycie opierało się na dogłębnej analizie rozkładu na czynniki równań wielomianowych, co umożliwiło późniejsze tezy teorii Galois. W marcu 1796 roku Gauss zaczął pisać dziennik naukowy (niem. Notizen-Journal), który prowadził do 1814 roku. Dziennik został upubliczniony dopiero w 1898 roku – zawierał 146 krótkich wpisów z odkryciami Gaussa. Podczas studiów w Getyndze Gauss zaprzyjaźnił się z węgierskim matematykiem Wolfgangiem Bolyai (1775–1856), ojcem Jánosa – odkrywcy geometrii nieeuklidesowej. W 1798 roku wrócił do Brunszwiku. W tym czasie ukończył doktorat in absentia u Johanna Friedricha Pfaffa (1765–1825) na uniwersytecie w Helmstedt. W 1799 roku w swojej pracy doktorskiej podał pierwszy poprawny dowód podstawowego twierdzenia algebry, mówiącego, że każde równanie wielomianowe o współczynnikach rzeczywistych lub zespolonych ma tyle pierwiastków (rozwiązań), ile wynosi jego stopień (największa potęga zmiennej). Dowód Gaussa był tak przekonujący, że został on zwolniony z egzaminów ustnych i publicznej obrony rozprawy. W roku 1800 opublikował w Monatliche Correspondenz zur Beförderung der Erd- und Himmelskunde artykuł przedstawiający opracowaną przez siebie metodę obliczania daty Wielkanocy (niem. Gauß’sche Osterformel). Po ukończeniu studiów, dzięki wsparciu księcia Brunszwiku, mógł całkowicie poświęcić się nauce – w 1801 roku otrzymywał rocznie 400 talarów, a od 1803 roku – 600 oraz bezpłatne zakwaterowanie. Profesura w Getyndze W 1802 roku otrzymał ofertę pracy w Petersburgu, którą jednak odrzucił. Po śmierci księcia Karola Wilhelma w 1806 roku przyjął ofertę z Getyngi, gdzie w 1807 roku został profesorem astronomii i dyrektorem obserwatorium astronomicznego na uniwersytecie w Getyndze – funkcje te piastował do końca życia. Inne oferty, m.in. z Dorpatu, Lipska i Berlina konsekwentnie odrzucał. Od 1808 roku mieszkał i pracował w bezpośrednim sąsiedztwie obserwatorium – od 1816 roku aż do śmierci w zachodnim skrzydle nowego gmachu obserwatorium. W Getyndze zajmował się przede wszystkim astronomią, geodezją i fizyką. W 1816 roku otrzymał zlecenie zbadania Królestwa Hanoweru; prace trwały 25 lat. W tym samym roku otrzymał tytuł Królewskiego Radcy Dworu (niem. Königlicher Hofrat). W 1828 roku wziął udział w spotkaniu niemieckich przyrodników i lekarzy w Berlinie, gdzie spotkał fizyka Wilhelma Webera (1804–1891), którego ściągnął do Getyngi. Razem z Weberem zbudował m.in. telegraf elektromagnetyczny. W latach 1833–1834, 1841–1842 i 1845–1846 pełnił funkcję dziekana wydziału filozofii na uniwersytecie w Getyndze. W 1839 roku został sekretarzem Królewskiego Towarzystwa Naukowego w Getyndze. W 1845 roku otrzymał tytuł tajnego radcy (niem. Geheimer Hofrath). Śmierć i jej następstwa Gauss zmarł we śnie 23 lutego 1855 roku w Getyndze. Został pochowany na lokalnym cmentarzu Albanifriedhof. Na cześć Gaussa, król Hanoweru Jerzy V (1819–1878) nakazał wybicie pamiątkowej monety, na której Gauss jest uhonorowany jako „Mathematicorum Princeps”. Krótko po śmierci pobrano mózg Gaussa, za zgodą i z zastrzeżeniem możliwości wykorzystania wyłącznie do badań naukowych. Zrobiła to grupa ekspertów pod kierownictwem niemieckiego anatoma Rudolfa Wagnera (1805–1864), przyjaciela Gaussa i fizjologa na uniwersytecie w Getyndze. Odtąd przechowywany jest w zbiorach anatomicznych uniwersytetu, od 1995 roku w Instytucie Etyki i Historii Medycyny. W 2013 roku odkryto, że jeszcze w XIX w. doszło do pomyłki – mózg przechowywany jako Gaussa okazał się mózgiem niemieckiego patologa Conrada Heinricha Fuchsa (1803–1855), a mózg przechowywany jako Fuchsa okazał się mózgiem Gaussa. Życie prywatne Gauss był dwukrotnie żonaty i miał łącznie sześcioro dzieci: w 1805 roku ożenił się z Johanną Osthoff (1780–1809), córką garbarza z Brunszwiku. Miał z nią troje potomstwa: syna Josepha (1806–1873), córkę Minnę (1808–1840) i syna Louisa (1809–1810), który zmarł jako dziecko. Po śmierci pierwszej żony w 1809 roku Gauss ożenił się ponownie – z Minną Waldeck (1788–1831), córką profesora prawa z Getyngi Johanna Petera Waldecka (1751–1815). Urodziła mu dalszą trójkę dzieci: dwóch synów – Eugena (1811–1896) i Wilhelma (1813–1879) oraz córkę Therese (1816–1864). Najbliższa rodzina nie miała zrozumienia dla pracy Gaussa, którą postrzegano jako stratę czasu, a samego matematyka jako człowieka niespełna rozumu. Dorobek naukowy Gauss zajmował się różnymi działami matematyki i jej zastosowaniami w innych dziedzinach. Był uznanym autorytetem w całej Europie, a jemu współcześni nazywali go „księciem matematyków” (łac. princeps mathematicorum). Bywał nazywany jednym z trzech największych matematyków w historii, obok Archimedesa (III w. p.n.e.) i Newtona (XVII–XVIII w.). Gauss nie stworzył własnej szkoły matematycznej i nie nauczał masowo. Skupił wokół siebie wybranych studentów, z którymi utrzymywał osobisty kontakt. Jego wykładów słuchali m.in.: Georg Karl Christian von Staudt (1798–1867), Richard Dedekind (1831–1916), Ernst Christian Julius Schering (1833–1897), Alfred Enneper (1830–1885). Gauss niechętnie publikował – wiele jego przemyśleń zachowało się w formie listów, notatek i zapisków. Niektóre z jego odkryć poznano dopiero później, kiedy inni naukowcy, pracując niezależnie, opublikowali wyniki swoich prac. Pierwsze publikacje Gauss wydał z poczucia obowiązku wobec swojego patrona księcia Karola Wilhelma. Matematyka Pierwszym ważnym odkryciem matematycznym Gaussa było podanie konstrukcji siedemnastokąta foremnego przy użyciu cyrkla i linijki (1796). Jako pierwszy przedstawił poprawny dowód podstawowego twierdzenia algebry (praca doktorska z 1799 roku), podając później jeszcze trzy inne dowody tego twierdzenia (w 1815, 1816 i 1849 roku). W swojej pracy doktorskiej skrytykował najpierw wcześniejsze dowody, m.in. ten przedstawiony przez francuskiego matematyka Jean’a d’Alemberta (1717–1783), po czym przedstawił własny, oparty na założeniach o krzywych algebraicznych. Założenia te były wiarygodne, jednak nie zostały ściśle udowodnione przez Gaussa. W czwartym dowodzie z 1849 roku Gauss użył liczb zespolonych, które wcześniej przedstawił w liście do Friedricha Wilhelma Bessela (1784–1846) i wprowadził w publikacji z 1832 roku Theoria Residuorum biquadraticorum. Commentatio secunda. Jednak nie rozważył równań zbudowanych z liczb zespolonych, co uczynił w 1806 roku szwajcarski matematyk Jean-Robert Argand (1768–1822), przedstawiając pierwszy ścisły dowód zasadniczego twierdzenia algebry. W 1801 roku Gauss opublikował dzieło Disquisitiones arithmeticae, w którym podsumował stan wiedzy z zakresu teorii liczb, przedstawił teorię form kwadratowych i przeprowadził pierwszy dowód prawa wzajemności reszt kwadratowych. Dzieło zadedykował swojemu patronowi księciu Brunszwiku Karolowi Wilhelmowi. W 1818 roku doszedł do pojęcia geometrii nieeuklidesowej, lecz z obawy przed ośmieszeniem nie opublikował swych wyników i zaprzestał dalszej pracy. Uważany jest za pioniera geometrii nieeuklidesowej. W pracy z 1827 roku Disquisitiones generales circa superficies curvas udowodnił m.in., że krzywizna całkowita powierzchni zamkniętych nie zmienia się przy zginaniu (Theorema Egregium – twierdzenie wyborne). W 1849 roku opisał szybką metodę rozwiązywania układów równań liniowych, tzw. metodę Gaussa. W swojej pracy zajmował się również m.in. liczbami zespolonymi (płaszczyzna Gaussa), równaniami różniczkowymi, teorią szeregów. W 1851 roku sporządził ekspertyzę dotyczącą funduszu dla wdów na uniwersytecie w Getyndze, tworząc w ten sposób podstawy matematyki aktuarialnej. Fizyka Zajmował się także fizyką, przede wszystkim fizyką teoretyczną, lecz prowadził również badania magnetyzmu i projektował przyrządy optyczne. W 1829 podał zasadę najmniejszego przymusu. W 1830 roku prowadził badania nad włoskowatością. W latach 1834–1840 prowadził prace nad teorią potencjału. Wynalazł magnetometr – przyrząd do pomiaru wielkości, kierunku oraz zmian pola magnetycznego lub właściwości magnetycznych materii, co pozwoliło na rozszerzenie badań nad ziemskim magnetyzmem. Wspólnie z niemieckim fizykiem Wilhelmem Weberem (1804–1891) zbudowali telegraf elektromagnetyczny (1833), którego nie opatentowali. Razem z Weberem wprowadził absolutny układ jednostek elektromagnetycznych. W 1836 roku założył wraz z Weberem sieć obserwatoriów magnetyzmu Internationale Arbeitsgemeinschaft zur Erforschung des Erdmagnetismus. W 1840 roku stworzył podstawy teorii konstrukcji obrazu optycznego przy przejściu promieni świetlnych przez układ soczewek. Astronomia Gauss osiągnął również ważne wyniki w dziedzinie astronomii – wynalazł nowe metody obliczania orbit ciał niebieskich. 1 stycznia 1801 roku astronom włoski Giuseppe Piazzi (1746–1826) odkrył pierwszą planetoidę, Ceres, która po 6 tygodniach obserwacji zbliżyła się do Słońca, zniknęła w jego blasku i nie mogła być zlokalizowana. Na podstawie zgromadzonych danych Gauss, układając i rozwiązując równanie ósmego stopnia, obliczył orbitę Ceres, co umożliwiło ponowne zlokalizowanie planetoidy. Ceres została zaobserwowana rok później niezależnie przez Franza Xavera von Zacha (1754–1832) w grudniu 1801 roku i w styczniu 1802 roku przez Heinricha Wilhelma Olbersa (1758–1840) blisko miejsca przewidzianego obliczeniami Gaussa. Następnie wyliczył orbitę planetoidy Pallas. Badał też wiekowe perturbacje planet. Rezultaty swoich badań astronomicznych zebrał w książce Theoria Motus Corporum Coelestium in Sectionibus Conicus Solem Ambietium (Teoria ciał niebieskich obiegających Słońce po orbitach stożkowych, 1809). Zaprezentował w niej między innymi wymyśloną przez siebie, jeszcze w okresie nauki w Brunszwiku, metodę najmniejszych kwadratów. Geodezja W 1818 roku Gauss zajął się tematyką związaną z geodezją, a dokładniej z matematycznym problemem związanym z określeniem kształtu i rozmiarów Ziemi. Aby zwiększyć dokładność danych, Gauss skonstruował przyrząd, tzw. heliotrop (1821), w którym wykorzystuje się promienie Słońca do pomiaru krzywizny. Opracował teorię błędów pomiarowych, opartą na metodzie najmniejszych kwadratów i zastosował ją m.in. do przeprowadzenia triangulacji dużych obszarów Królestwa Pruskiego. W latach 1802–1807 prowadził pomiary triangulacyjne w Brunszwiku i okolicach. Jego badania związane z teorią błędów pomiarowych doprowadziły w 1823 roku do odkrycia rozkładu normalnego zmiennej losowej (nazywany także rozkładem Gaussa), jednego z najważniejszych rozkładów prawdopodobieństwa. Gauss opracował także odwzorowania kartograficzne, np. odwzorowanie Gaussa elipsoidy na kulę czy odwzorowanie elipsoidy obrotowej na płaszczyznę (zwane potocznie odwzorowaniem Gaussa-Kruegera), które jest podstawą dwóch obecnie obowiązujących w Polsce odwzorowań – układu 2000 (dla map wielkoskalowych) i 1992 (dla map średnio- i małoskalowych). Kamienie oznaczające punkty pomiarowe (niem. Gaußstein), używane przez Gaussa w latach 20. XIX w. do pomiaru ziemi, zachowały się do XXI wieku. Członkostwa 1802: Petersburska Akademia Nauk – członek korespondencyjny 1824: członek honorowy 1802: Królewskie Towarzystwo Naukowe w Getyndze 1804: Instytut Francji 1804: Towarzystwo Królewskie w Londynie (ang. Royal Society) 1820: Francuska Akademia Nauk – współpracownik zagraniczny (fr. associé étranger) 1832: Królewskie Towarzystwo Astronomiczne Wielkiej Brytanii (ang. Royal Astronomical Society) 1849: honorowy członek Uniwersytetu w Kazaniu Nagrody 1810: Nagroda Lalande’a (fr. Prix Lalande) 1823: nagroda Królewskiej Duńskiej Akademii Nauk i Literatury 1837: Order Narodowy Legii Honorowej 1838: Medal Copleya 1842: Pour le Mérite 1849: honorowy obywatel miasta Brunszwik 1849: honorowy obywatel miasta Getynga Publikacje Gauss tworzył swoje rozprawy w dwóch językach. Te początkowe – poświęcone matematyce i astronomii – pisał po łacinie, a te późniejsze – zawiązane z fizyką i geodezją – ukazały się po niemiecku: Matematyka 1799: Demonstratio nova theorematis omnem funkctionem algebraicam rationalem integram unius variabilis in factores reales primi vel secundi gradus revolvi posse 1801: Disquisitiones Arithmeticae (pol. „Badania arytmetyczne”) – pierwszy systematyczny podręcznik algebraicznej teorii liczb 1827: Disquisitiones generales circa superficies curvas 1828: Theoria Residuorum biquadraticorum. Commentatio prima 1832: Theoria Residuorum biquadraticorum. Commentatio secunda Fizyka 1837–1843: Resultate aus den Beobachtungen des magnetischen Vereins, razem z W. Weberem 1839: Allgemeine Theorie des Erdmagnetismus Astronomia 1809: Theoria motus corporum in sectionibus conicis solem ambientium 1823: Theoria combinationis observationum erroribus minimis obnoxiae Geodezja 1844: Untersuchungen über Gegenstände der Höheren Geodäsie (1. Abhandlung) 1847: II wydanie (niem. 2. Abhandlung) Upamiętnienie Nazewnictwo Terminy naukowe Algebra i teoria liczb: metoda eliminacji Gaussa, metoda Gaussa-Seidla, liczby całkowite Gaussa, suma Gaussa, pierścień Gaussa, Geometria: krzywizna Gaussa, twierdzenie Gaussa-Wantzela, Analiza matematyczna: całka Gaussa, kwadratury Gaussa, twierdzenie Ostrogradskiego-Gaussa, Probabilistyka: rozkład Gaussa proces gaussowski twierdzenie Gaussa-Markowa Pojęcia niematematyczne: prawo Gaussa, gaus – jednostka indukcji magnetycznej, działo Gaussa, odwzorowanie Gaussa-Krügera. Inne nazwy Wyróżnienia dla naukowców: Od 1949 roku Braunschweigische Wissenschaftliche Gesellschaft (BWG) (tłum. „Brunszwickie Towarzystwo Naukowe”) przyznaje corocznie medal Gaussa za wybitne osiągnięcia naukowe. Od 2001 roku Niemieckie Stowarzyszenie Matematyków (niem. Deutsche Mathematiker-Vereinigung) organizuje dwa razy do roku wykłady im. Gaussa, wygłaszane przez wybitnych matematyków. Od 2006 roku Niemieckie Stowarzyszenie Matematyków wraz z Międzynarodową Unią Matematyczną (ang. International Mathematical Union, IMU) przyznaje Nagrodę Carla Friedricha Gaussa (ang. Carl Friedrich Gauss Prize for Applications of Mathematics) za „wkład matematyczny, który ma znaczące zastosowania poza matematyką”. Badawcze statki wodne: „Gauss” z 1901 roku, należący do niemieckiej ekspedycji antarktycznej; „Gauss” z 1941 roku; „Gauss” z 1980 roku, należący do Federalnej Agencji Morskiej i Hydrograficznej Niemiec . Miejsca na Antarktydzie: Gaussberg na Ziemi Wilhelma II; Mount Gauss na Ziemi Wiktorii; Gauss Glacier na Ziemi Wiktorii. Inne upamiętnienia nazewnicze Gaussa to: stowarzyszenie GAUSS-GESELLSCHAFT e.V., założone w 1962 roku w Getyndze. Ma ono na celu promocję wiedzy i badań naukowych oraz upamiętnienie Gaussa; widokowa Wieża Gaussa, wzniesiona w latach 60. XX w. w Dransfeld; krater księżycowy Gauss; planetoida (1001) Gaussia; jeden z rodzajów palm (roślin arekowatych): Gaussia. Inne formy W 1880 roku miasto Brunszwik wystawiło Gaussowi pomnik z okazji 100. rocznicy urodzin matematyka, przedstawiający uczonego w starszym wieku, w płaszczu obszytym futrem i charakterystycznej aksamitnej czapce. W 1899 roku miasto Getynga wystawiło pomnik Gaussowi i Weberowi, upamiętniający wynalezienie telegrafu. W 1929 roku w rodzinnym domu Gaussa w Brunszwiku powstało Gauß-Museum, które zostało doszczętnie zniszczone podczas II wojny światowej. W 1955 roku, z okazji 100. rocznicy śmierci Gaussa, Deutsche Bundespost wydała znaczek o nominale 10 fenigów z portretem Gaussa. W 1977 roku, dla uczczenia 200. rocznicy urodzin uczonego, ukazał się kolejny znaczek, tym razem o nominale 40 fenigów. W 1990 roku podobizna Gaussa znalazła się na 10-markowym banknocie. Została sporządzona według kopii obrazu Christiana Albrechta Jensena z 1840 roku, wykonanej w 1887 roku przez Gottlieba Biermanna (1824–1908). Gaussa przedstawiono obok motywu historycznej Getyngi, na który nałożona była krzywa rozkładu normalnego, symbolizująca jego pracę w dziedzinie matematyki. Na rewersie przedstawiono heliotrop konstrukcji Gaussa na tle stylizowanych elementów przypominających orbity planet i pola magnetyczne; w białym polu widnieje siatka pomiarowa Gaussa. W 2005 roku ukazała się powieść o życiu Gaussa i przyrodnika Alexandra von Humboldta (1769–1859) – Rachuba świata (niem. Die Vermessung der Welt) autorstwa Daniela Kehlmanna. W 2012 roku na podstawie tej powieści Detlev Buck zrealizował film o tym samym tytule. W roli Gaussa wystąpił Florian David Fitz. W 2018 roku – z okazji 241. urodzin Gaussa – wyszukiwarka Google uhonorowała naukowca okolicznościowym Google Doodle. Zobacz też metoda analityczna obliczania pól GAUSS Uwagi Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne Niemieccy matematycy XVIII wieku Niemieccy matematycy XIX wieku Algebraicy elementarni Teoretycy grup Geometria różniczkowa – niemieccy naukowcy Niemieccy teoretycy liczb Probabiliści Niemieccy fizycy XIX wieku Niemieccy elektrodynamicy Elektrostatycy Niemieccy geofizycy Niemieccy astronomowie XIX wieku Niemieccy geodeci Niemieccy wynalazcy Członkowie Francuskiej Akademii Nauk Odznaczeni Legią Honorową Odznaczeni cywilnym Orderem Pour le Mérite Ludzie upamiętnieni nazwami jednostek CGS Matematycy upamiętnieni nazwami nagród Niemieccy fizycy upamiętnieni nazwami nagród Astronomowie upamiętnieni nazwami nagród Ludzie upamiętnieni nazwami twierdzeń Ludzie upamiętnieni nazwami krzywych płaskich Ludzie upamiętnieni nazwami funkcji matematycznych Laureaci Medalu Copleya Urodzeni w 1777 Ludzie urodzeni w Brunszwiku Absolwenci i studenci Uniwersytetu w Getyndze Wykładowcy Uniwersytetu w Getyndze Zmarli w 1855 Pochówki w Niemczech Byłe Artykuły na Medal

869

https://pl.wikipedia.org/wiki/Common%20Gateway%20Interface

Common Gateway Interface

CGI () – znormalizowany interfejs, umożliwiający komunikację pomiędzy oprogramowaniem serwera WWW a innymi programami znajdującymi się na serwerze. Zazwyczaj program serwera WWW wysyła do przeglądarki statyczne dokumenty HTML. Za pomocą programów CGI można dynamicznie (na żądanie klienta) generować dokumenty HTML, uzupełniając je np. treścią pobieraną z bazy danych. Programy CGI są często pisane w językach interpretowalnych takich jak Perl, przez co nazywa się je także skryptami CGI. Cechy CGI Stabilny (bez zmian od 1995), dostępny za darmo standard. Implementacja CGI nie jest zależna od konkretnej platformy sprzętowej/systemowej, natomiast zależy od konkretnego programu serwera WWW. Większość popularnych serwerów ma zaimplementowany mechanizm CGI, włączając w to serwery działające na systemach Unix (Apache, Sun Java System Web Server, NSCA), działające na platformie Microsoft Windows (Apache, Netscape, Microsoft IIS) oraz Macintosh (Apache, WebStar). Również wiele innych serwerów implementuje interfejs CGI. Szeroki wachlarz możliwości zastosowania (patrz zastosowanie) Programy CGI można pisać praktycznie w dowolnym języku programowania. Często wykorzystuje się Perla, PHP, Ruby, Tcl, C, C++, Visual Basic i AppleScript. Dla wielu z tych języków stworzono biblioteki wspomagające obsługę CGI. Obsługa CGI wiąże się zazwyczaj z tworzeniem nowego procesu na każde żądanie. Powoduje to duże obciążenie serwera, zwłaszcza dla języków interpretowanych. Powstały rozwiązania przyśpieszające typu FastCGI lub automatyczne tworzenie tymczasowych wersji kompilowanych. Zastosowanie programów / skryptów CGI Dynamiczne generowanie dokumentów przed wysłaniem ich do przeglądarki (np. z aktualną datą) Tworzenie dokumentów w oparciu o dane znajdujące się w bazie i formatowanie rekordów w celu wyświetlenia ich zawartości na stronie Pobieranie i formatowanie danych będących wynikiem działania innego oprogramowania (np. dane pobierane z urządzenia pomiarowego mogą być na bieżąco wysyłane do przeglądarki) Generowanie i przetwarzanie ankiet i kwestionariuszy Tworzenie dynamicznych ilustracji - takich jak wykresy czy schematy Bezpieczeństwo Ponieważ programy CGI nie różnią się praktycznie niczym od pozostałych programów uruchamianych na serwerze są tak samo podatne na występowanie błędów i awarie. Ponieważ jednak w większości przypadków programy/skrypty CGI otrzymują oraz przetwarzają dane "z zewnątrz" bardzo ważne jest, aby sprawdzić dokładnie ich poprawność. Nie ma żadnej gwarancji, że użytkownik strony wypełni wszystkie pola formularza zgodnie z przeznaczeniem, wyśle do serwera poprawne dane lub program/skrypt CGI nie stanie się przedmiotem ataku crackera. Z tych powodów zaleca się stosowanie pewnych reguł podczas pisania programów/skryptów CGI. Należy zwracać szczególną uwagę na bezbłędność aplikacji Wszystkie dane odbierane z zewnątrz powinny być dokładnie weryfikowane szczególnie pod kątem ich rozmiaru, zgodności typu i zawartości Programy/skrypty CGI powinny być uruchamiane z względnie najniższymi uprawnieniami lub, jeśli to możliwe, w odizolowanym środowisku chroot Administrator serwera powinien mieć ścisłą kontrolę nad dostępnymi programami/skryptami CGI. Aby ułatwić to zadanie, większość serwerów umożliwia uruchamianie tylko tych programów, które znajdują się w specjalnym katalogu (zazwyczaj cgi-bin w głównym katalogu serwera) Wymiana danych między serwerem a programami CGI Zgodnie ze specyfikacją CGI istnieją wyraźnie określone drogi wymiany danych między serwerem a skryptem CGI oraz w drugą stronę. Zgodnie ze specyfikacją dane mogą być dostępne dla skryptu CGI w dwóch postaciach: jako dane pojawiające się na standardowym wejściu programu lub w specjalnych zmiennych środowiskowych tworzonych przez serwer podczas uruchamiania programu CGI. Wyniki program/skrypt wysyła na standardowe wyjście, a oprogramowanie serwera poddaje je dalszemu przetwarzaniu. Zmienne środowiskowe Oprócz zmiennych przedstawionych w tabeli w zależności od oprogramowania serwera mogą być tworzone inne zmienne środowiskowe. Więcej informacji na ich temat znajduje się w dokumentacji oprogramowania. W ramce poniżej znajduje się przykładowy skrypt CGI napisany w Perlu, który wyświetla dostępne zmienne środowiskowe. #!/usr/bin/perl print "Content-type: text/html\n\n"; foreach $key (keys %ENV) { print "$key --> $ENV{$key}<br>"; } Zobacz też PHP ASP Linki zewnętrzne Strona World Wide Web Consortium dotycząca CGI Przewodnik po CGI dla serwera Apache HTTP

870

https://pl.wikipedia.org/wiki/Chromatyna

Chromatyna

Chromatyna (chromatinum) – włóknista substancja występująca w jądrze komórkowym, zbudowana z DNA, histonów, niehistonowych białek i małej ilości RNA. Stanowi główny składnik chromosomów. Występuje również w nukleoidzie bakterii. Chromatyna posiada kilka stopni upakowania. Podwójna helisa DNA wraz z białkami tworzy nukleosomy (owija się wokół oktameru histonowego 1 i 3/4 razy). Nukleosom obejmuje łańcuch DNA o długości około 200 par zasad (u człowieka 146 par zasad), z których 146 nawiniętych jest na rdzeń zbudowany z 4 rodzajów białek histonowych, nazywany także oktamerem histonowym. Pomiędzy nukleosomami znajduje się DNA łącznikowy o długości około 50 par zasad. Nukleosomy i DNA łącznikowe układają się w specyficzny, zygzakowaty sposób, tworząc solenoid, który posiada średnicę 30 nm i dlatego jest czasem określany mianem włókna 30 nm. Solenoid układa się w pętle, z których składają się chromatydy. Następnie kondensuje w supersolenoid, ten w superhelisę, by ostatecznie stać się chromosomem metafazowym (składa się on z 2 chromatyd połączonych centromerem w miejscu przewężenia pierwotnego). Chromatyna może kurczyć się i rozkurczać, powodując zmianę upakowania struktury chromosomów. Ze względu na upakowanie rozróżniamy: mniej skondensowaną, aktywną genetycznie chromatynę luźną – euchromatynę – i zazwyczaj nieaktywną genetycznie chromatynę skondensowaną – heterochromatynę – o włóknach silnie upakowanych. Stopień upakowania chromatyny odgrywa rolę w kontroli ekspresji genów. Tworzenie heterochromatyny związane jest z niskim stopniem acetylacji histonów a wysokim metylacji DNA a także metylacją lizyny 9 w histonie H3. Białkiem mającym duży udział w procesie heterochromatyzacji jest HP1. Posiada ono chromodomenę, która ma zdolność wiązania się ze zmetylowanymi histonami. Do ważniejszych białek związanych z heterochromatyną należą: HP1 i Sir3. Natomiast pospolite białka oddziałujące z euchromatyną to: HMGB1, HMGB2, HMGN1, HMGN2. Chromatyna (szczególnie w warstwach powierzchniowych komórki) łatwo się barwi, dzięki czemu jest często wykorzystywana w badaniach. Po raz pierwszy nazwy chromatyna użył Walther Flemming. Przypisy Bibliografia Piotr Węgleński (red) Genetyka molekularna, wydanie 2 poprawione Wyd. PWN Warszawa 2006

871

https://pl.wikipedia.org/wiki/CISC

CISC

CISC (ang. Complex Instruction Set Computing) – typ architektury zestawu instrukcji procesora o następujących cechach: występowanie złożonych, specjalistycznych rozkazów (instrukcji), które do wykonania wymagają od kilku do kilkunastu cykli zegara, szeroka gama trybów adresowania, przeciwnie niż w architekturze RISC rozkazy mogą operować bezpośrednio na pamięci (zamiast przesłania wartości do rejestrów i operowania na nich), powyższe założenia powodują, iż dekoder rozkazów jest skomplikowany. Istotą architektury CISC jest to, iż pojedynczy rozkaz mikroprocesora wykonuje kilka operacji niskiego poziomu, jak na przykład pobranie z pamięci, operację arytmetyczną i zapisanie do pamięci. Przed powstaniem procesorów RISC wielu komputerowych architektów próbowało zmostkować lukę semantyczną – aby zaprojektować zestawy rozkazów, które wspierałyby języki programowania wysokiego poziomu przez dostarczenie rozkazów wysokiego poziomu np. wywołania funkcji i zwrócenia jej wartości, instrukcje pętli czy kompleksowe tryby adresowania. Rezultatem tego były programy o mniejszym rozmiarze i z mniejszą ilością odwołań do pamięci, co w tamtym czasie było istotne z punktu widzenia wydajności przy jednoczesnym dążeniu do obniżenia kosztów pojedynczego komputera. Przykłady rodzin procesorów o architekturze CISC to: IBM System/360 VAX PDP-11 x86 Współczesne procesory zgodne z x86 produkowane przez firmy Intel, AMD i VIA przetwarzają rozkazy procesora x86 na proste mikropolecenia pracujące według idei RISC, często wykonujące się równolegle. Zobacz też RISC VLIW ZISC EPIC MISC Architektury procesorów

872

https://pl.wikipedia.org/wiki/CEO

CEO

Chief executive officer – najwyższe stanowisko zarządcze w przedsiębiorstwie czteroetylek ołowiu Centrum Edukacji Obywatelskiej

875

https://pl.wikipedia.org/wiki/Cz%C4%85stka%20elementarna

Cząstka elementarna

Cząstka elementarna – cząstka, będąca podstawowym budulcem, czyli najmniejszym i nieposiadającym wewnętrznej struktury. Niemniej pojęcie to ze względów historycznych ma trochę inne znaczenie. Badaniem tych cząstek zajmuje się fizyka cząstek elementarnych. Historia Pojęcie cząstki elementarne wprowadzono w latach 1930–1935 i oznaczało ono elektron, proton, neutron i kwant pola elektromagnetycznego (foton). W tamtych czasach uznawano, że cała materia zbudowana jest z tych cząstek. W latach późniejszych odkryto miony, mezony, hiperony i wiele innych cząstek oraz ich antycząstki, początkowo wszystkie były uznane za elementarne. Obecnie znanych jest ponad 200 takich cząstek, większość z nich współcześnie nie jest już uważana za elementarne. Próby zmiany definicji Wśród fizyków nie ma obecnie jednomyślności w uznaniu definicji cząstki elementarnej, choć przeważa pogląd, że cząstkami elementarnymi są te wszystkie cząstki, które są niezbędne do wyjaśnienia własności wszystkich form materii, i tylko te, których nie można wyjaśnić przez inne cząstki. Z definicji tej wynika, że są one jednocześnie podstawowym budulcem materii i nie posiadają wewnętrznej struktury. Tak zwana hipoteza demokracji cząstek zakłada, że wszystkie cząstki są sobie nawzajem potrzebne i nawzajem tłumaczą się teoretycznie. W myśl tego poglądu oraz ze względów historycznych terminu cząstki elementarne używa się czasem także w odniesieniu do hadronów (czyli do kilkuset cząstek jak proton, czy neutron, niebędących w istocie cząstkami elementarnymi). Terminu tego używa się jednak tylko w kontekście, w którym rozumiany jest jednoznacznie. Niejednoznaczności w definicji spowodowały wprowadzenie pojęcia cząstki fundamentalne określające cząstki elementarne w myśl pierwszej definicji. Ścisła definicja cząstek elementarnych (w znaczeniu fundamentalnych) oznacza, że w miarę postępu badań pewne cząstki mogą przestać być uznawane za elementarne. Cząstki elementarne w strukturze materii Z cząstek elementarnych zbudowane są wszystkie inne cząstki. Na przykład atomy zbudowane są z mniejszych cząstek takich jak elektrony, protony i neutrony. Protony i neutrony są również cząstkami złożonymi z innych, bardziej podstawowych cząstek – kwarków. Najważniejszym problemem w fizyce cząstek jest znalezienie czegoś, co można uznać za cząstki fundamentalne, z których, jak z budulca, złożone byłyby wszystkie inne cząstki „elementarne”, a które same nie byłyby już złożone z niczego innego. Cząstki elementarne modelu standardowego Model standardowy wprowadza: 12 cząstek, z których zbudowana jest materia, zwanych fermionami; 12 cząstek, odpowiedzialnych za przenoszenie oddziaływań między innymi cząstkami, zwanych bozonami („cząstek promieniowania”). Fermiony Dwanaście rodzajów fermionów podzielonych jest na trzy rodziny, po cztery cząstki w każdej. Sześć z nich to kwarki, pozostałe sześć to leptony. Trzy z leptonów są neutrinami (obojętnymi elektrycznie), dalsze trzy mają ładunek elektryczny -1: elektron, mion i taon. Oprócz tego należy uwzględnić dwanaście rodzajów antycząstek do wymienionych tu fermionów. Antycząstką elektronu jest pozyton o ładunku +1, dodatni mion jest antycząstką mionu, zaś dodatni taon antycząstką taonu. Antykwarkami są: antykwark górny antykwark dolny antykwark powabny antykwark dziwny antykwark wysoki i antykwark niski Antyneutrina to antyneutrino elektronowe antyneutrino mionowe i antyneutrino taonowe Jak dotąd nigdy nie zaobserwowano kwarków i antykwarków w stanie wolnym, tzn. niepołączonych w inne cząstki. Kwark może łączyć się z antykwarkiem, tworząc mezon: kwarki charakteryzują się „kolorem” – odpowiedni antykwark obdarzony jest wówczas „antykolorem”. Kolor i antykolor znoszą się wzajemnie, dając w wyniku kolor biały, co oznacza kolor obojętny (nie ma to nic wspólnego z kolorami widzianymi, jedynie taka jest terminologia). Kwarki mogą też łączyć się z innymi kwarkami w grupy po trzy, tworząc bariony: kwark „czerwony” łączy się z „zielonym” i „niebieskim”. Ich kolory znów znoszą się dając kolor biały, czyli znów brak ładunku koloru. Trzy antykwarki, „antyczerwony”, „antyzielony” i „antyniebieski” w połączeniu dają antybarion o kolorze „antybiałym”, co oznacza, że antybarion również nie przejawia ładunku koloru. Kolor i antykolor są jedynie cechami kwarków i antykwarków i nie mogą istnieć oddzielnie od nich. Same kwarki mogą przenosić ładunek elektryczny, który jest ułamkową częścią ładunku elementarnego, ale jak dotąd w przyrodzie nie został on zaobserwowany – model standardowy przewiduje, że kwarki łączą się w taki sposób, że wypadkowy ładunek powstałej cząstki jest całkowitą krotnością ładunku elementarnego. Ładunek przenoszony przez kwarki może być równy +2/3 lub –1/3 ładunku elementarnego, antykwarki przenoszą wówczas ładunek –2/3 lub +1/3. Bozony Z 12 rodzajów bozonów 8 to tak zwane gluony. Są to obojętne cząstki o masie spoczynkowej zero, obdarzone jednocześnie „kolorem” i „antykolorem”. Gluony są podobne do mezonów, jednak są kolejnym rodzajem cząstek fundamentalnych – nie są zbudowane z kwarków, ani nie są kwarkami. W przypadku gluonów kolor i antykolor nie znoszą się wzajemnie: istnieją gluony niosące kolor „czerwony”/„antyzielony”, co w przypadku mezonów nie jest możliwe. Gluony są odpowiedzialne za przenoszenie oddziaływań silnych. Z pozostałych bozonów fundamentalnych trzy: wuony ( ) i zeton są odpowiedzialne za przenoszenie oddziaływań słabych. Ostatnim bozonem fundamentalnym jest foton, który pośredniczy w przenoszeniu oddziaływań elektromagnetycznych. Bozonami, czyli cząstkami o spinie całkowitym, są również mezony. Jako złożone z kwarków nie są jednak bozonami fundamentalnymi. Nowe teorie Obecnie zaczyna panować przekonanie, że model standardowy jest teorią tymczasową i trwają intensywne prace nad znalezieniem teorii bardziej podstawowej – być może cząstki uważane za „elementarne” przez model standardowy, w nowej teorii okażą się cząstkami złożonymi; fizycy mają też nadzieję, że będzie ona zawierała cząstki nieujęte w modelu standardowym. Chodzi tu przede wszystkim o hipotetyczne grawitony, które miałyby być odpowiedzialne za przenoszenie oddziaływań grawitacyjnych. Ogólna teoria miałaby łączyć wreszcie wszystkie cztery typy podstawowych oddziaływań w przyrodzie. Według teorii superstrun, każda cząstka fundamentalna jest przejawem innego rodzaju drgań superstruny (struny drgają bezustannie w sposób podobny jak fale stojące: cząstki miałyby być obrazem drgań analogicznie jak orbitale atomowe w modelu atomu Bohra są węzłami fali stojącej według teorii fal materii). Wszystkie struny są takie same, różne są jedynie sposoby ich wibracji. Masywniejsze cząstki odpowiadają drganiom strun o większej energii. W teorii superstrun jednakże cząstki nie zawierają strun – one są strunami. Istnieje też grupa modeli zwanych supersymetrycznymi. Przewiduje ona, że każda ze znanych cząstek ma swego, nieodkrytego jeszcze, supersymetrycznego partnera, zwanego s-cząstką. S-cząstki mają większą masę niż „zwykłe” cząstki: rozważania teoretyczne sugerują, że masa ich może leżeć w obszarze kilkuset GeV do 1 TeV, czyli nieco poza zasięgiem istniejących akceleratorów. W mechanice kwantowej dekoherencja kwantowa zakłada ponadto oddziaływanie obiektu z otoczeniem w sposób nieodwracalny eliminujące splątanie kwantowe. Stan kwantowy jest stanem superpozycji. Zgodnie z wynikami badań nie ma nigdzie żadnych cząstek elementarnych póki nie nastąpi ich obserwacja, tj. dekoherencja kwantowa. Przypisy Linki zewnętrzne Podstawowe informacje o cząstkach elementarnych

877

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czw%C3%B3rka%20tytu%C5%82owa%20ksi%C4%85%C5%BCki

Czwórka tytułowa książki

Czwórka tytułowa – pierwsze cztery strony wnętrza (wkładu) książki. Kolejne strony czwórki Czasami, np. w przypadku książki mniejszej objętościowo, zamiast czwórki tytułowej występuje dwójka tytułowa, czyli jedynie strony 3. i 4. (liczone jako 1. i 2.). Zarówno na czwórkę tytułową, jak i na dwójkę tytułową mówi się również: karta tytułowa. Strona przedtytułowa, przedtytuł, tytuł ochronny, tzw. szmuctytuł strona, na której znajduje się zasadniczo tylko tytuł książki (jeśli jest długi, to w skróconej postaci) i ewentualnie autor (imiona często w inicjale) – oba pisane kapitalikami lub krojem pisma w odmianie pogrubionej, w niezbyt dużym stopniu. Strona kontrtytułowa, wakat lub frontyspis strona zazwyczaj pusta, ewentualnie może współgrać ze stroną trzecią np. poprzez zdjęcie autora, spis jego dzieł, tytuł serii wydawniczej, zapowiedzi itp., może być też zaopatrzona w ozdobną ilustrację – jeśli nie jest pusta, nosi nazwę frontyspis Strona tytułowa strona z tytułem w pełnym brzmieniu, autorami w pełnym brzmieniu, nazwą i logo wydawnictwa, rokiem i numerem wydania Strona redakcyjna strona zawierająca komplet informacji wydawniczych i drukarskich (patrz: metryka książki). Zamieszcza się na niej nazwiska współtwórców książki niewymienione na stronie tytułowej, informacje o podstawie tłumaczenia, zastrzeżenia praw autorskich (copyright), opis katalogowy CIP, numer ISBN, informacje o mecenasach dzieła, wszelkie informacje techniczno-wydawnicze, między innymi stopkę drukarską. Informacje umieszczone zwyczajowo na stronie redakcyjnej przeniesione na ostatnią stronicę książki tworzą kolofon (na ich przeniesienie mają wpływ kwestie estetyczne albo konieczność dodania stronicy przy obliczaniu arkuszy drukarskich). Zobacz też DTP kolofon książka Uwagi Przypisy Budowa książki

189388

https://pl.wikipedia.org/wiki/Reprezentacja%20Meksyku%20w%20pi%C5%82ce%20no%C5%BCnej%20m%C4%99%C5%BCczyzn

Reprezentacja Meksyku w piłce nożnej mężczyzn

Reprezentacja Meksyku w piłce nożnej () – narodowy zespół piłkarzy nożnych, który reprezentuje Meksyk w meczach i turniejach międzynarodowych. Jest zdecydowanie najsilniejszą i najbardziej utytułowaną reprezentacją piłkarską z Ameryki Północnej, oraz jedną z najsilniejszych spoza Europy i Ameryki Południowej. Aż 17 razy wystąpiła na mundialu (więcej niż takie drużyny jak Francja, Hiszpania, Urugwaj, Anglia czy Holandia), ma na koncie najwięcej zdobytych Złotych Pucharów CONCACAF, czyli rozgrywek między najlepszymi drużynami Ameryki Północnej. Dzieje reprezentacji Reprezentacja Meksyku w swych dotychczasowych szesnastu startach w finałach mistrzostw świata (1930, 1950, 1954, 1958, 1962, 1966, 1970, 1978, 1986, 1994, 1998, 2002, 2006, 2010, 2014, 2018) – mundiale w 1970 i 1986 jako gospodarz – rozegrała 53 mecze, z czego 14 wygrała, tyle samo zremisowała i 25 przegrała. Tylko dziewięć zwycięstw odniosła w turniejach, w których nie była gospodarzem. Z eliminacji do Mundialu 1990 Meksyk został zdyskwalifikowany za przekroczenie limitu wieku w młodzieżowej reprezentacji. Jeszcze w 1978 roku drużyna meksykańska z mało jeszcze znanym Hugo Sánchezem w składzie, odgrywała rolę wyłącznie dostarczyciela punktów. Począwszy od lat 80. dzięki zainwestowaniu dużych pieniędzy w ligę oraz przejęciu przez reprezentację wzorców z futbolu brazylijskiego, obserwujemy stopniowy wzrost poziomu piłki meksykańskiej, czego dowodem udane występy reprezentacji w mistrzostwach świata i, przede wszystkim, jej dominacja na kontynencie północnoamerykańskim (w rozgrywanym od 1991 roku Złotym Pucharze CONCACAF triumfowała ośmiokrotnie, raz zajęła drugie miejsce, trzykrotnie była trzecia, trzykrotnie również kończyła rozgrywki na ćwierćfinale). Od 1993 roku Meksyk zapraszany jest do rywalizacji o Copa América. W mistrzostwach Ameryki Południowej dwa razy grał w finale tej imprezy (1993, 2001) zajmując ostatecznie drugie miejsce, trzykrotnie zaś zajął trzecie miejsce (1997, 1999, 2007). Występował również w Pucharze Konfederacji raz triumfując (1999), i raz zajmując trzecie (1995) oraz czwarte (2005) miejsce. Rozgrywki w 1997, 2001 i 2013 roku kończył na fazie grupowej, a w edycjach 1992, 2003 i 2009 nie brał udziału. Brali także udział w Pucharze Konfederacji 2017. W pierwszym meczu na tym turnieju Meksykanie zremisowali z Portugalią 2:2. W drugim zwyciężyli reprezentację Nowej Zelandii 2:1, natomiast w trzecim takim samym stosunkiem bramek (2:1) ograli reprezentację Rosji dzięki czemu awansowali do półfinału w którym zmierzyli się z Niemcami. Przegrali to spotkanie 1:4. Meksykanie zagrali więc w meczu o trzecie miejsce z reprezentacją Portugalii, z którą przegrali po dogrywce 1:2 zajmując tym samym czwarte miejsce w turnieju. Reprezentacja Meksyku powtórzyła zatem wynik z 2005 roku. Największym jak do tej pory sukcesem futbolu meksykańskiego jest zwycięstwo drużyny juniorów w mistrzostwach świata U-17 rozgrywanych w Peru w 2005 roku. Młodzi następcy Sáncheza, Camposa i Hernándeza w meczu finałowym pokonali Brazylię 3:0. Reprezentacja Meksyku zajmuje (stan na 6 lipca 2017) 16 miejsce w rankingu FIFA i 1. miejsce w Federacji CONCACAF. Udział w międzynarodowych turniejach Igrzyska olimpijskie Mistrzostwa świata 1930 – Faza grupowa 1934 – Nie zakwalifikował się 1938 – Wycofał się w trakcie kwalifikacji 1950 – Faza grupowa 1954 – Faza grupowa 1958 – Faza grupowa 1962 – Faza grupowa 1966 – Faza grupowa 1970 – Ćwierćfinał 1974 – Nie zakwalifikował się 1978 – Faza grupowa 1982 – Nie zakwalifikował się 1986 – Ćwierćfinał 1990 – Dyskwalifikacja 1994 – 1/8 finału 1998 – 1/8 finału 2002 – 1/8 finału 2006 – 1/8 finału 2010 – 1/8 finału 2014 – 1/8 finału 2018 – 1/8 finału 2022 – Faza grupowa Złoty Puchar CONCACAF 1991 – III Miejsce 1993 – Mistrzostwo 1996 – Mistrzostwo 1998 – Mistrzostwo 2000 – Ćwierćfinał 2002 – Ćwierćfinał 2003 – Mistrzostwo 2005 – Ćwierćfinał 2007 – II Miejsce 2009 – Mistrzostwo 2011 – Mistrzostwo 2013 – III Miejsce 2015 – Mistrzostwo 2017 – III Miejsce 2019 – Mistrzostwo 2021 – II Miejsce Puchar Konfederacji 1992 – Nie brał udziału 1995 – III miejsce 1997 – Faza grupowa 1999 – Mistrzostwo 2001 – Faza grupowa 2003 – Nie brał udziału 2005 – IV miejsce 2009 – Nie brał udziału 2013 – Faza grupowa 2017 – IV miejsce Rekordziści Występy Stan na 26 listopada 2022.Pogrubioną czcionką zaznaczono piłkarzy, którzy aktualnie występują w reprezentacji. Gole Stan na 26 listopada 2022.Pogrubioną czcionką zaznaczono piłkarzy, którzy aktualnie występują w reprezentacji. Selekcjonerzy Stan na 31 marca 2022.Kursywą wyróżniono selekcjonerów tymczasowych.W nawiasie podano, który raz selekcjoner prowadził reprezentację. Zobacz też Lista meczów reprezentacji Meksyku Uwagi Przypisy Linki zewnętrzne Oficjalna witryna związku RSSSF – archiwum trenerów 1923 – 1998 Planet World Cup – archiwum wyników na mistrzostwach świata Planet World Cup – archiwum wyników w eliminacjach do mistrzostw świata Planet World Cup – składy Meksyku na poszczególnych Mundialach Reprezentacja Meksyku w piłce nożnej Piłka nożna

189393

https://pl.wikipedia.org/wiki/Urbanista

Urbanista

Urbanista (planista przestrzenny): specjalista zajmujący się projektowaniem rozmieszczenia poszczególnych funkcji (mieszkaniowej, produkcyjnej, wypoczynkowej, komunikacyjnej) w zurbanizowanej (miejskiej) przestrzeni geograficznej, pod kątem skutecznego zaspokajania wszystkich potrzeb osób ją zamieszkujących i użytkujących, zgodnie z wymogami ładu przestrzennego i społecznego, ochrony wartości architektonicznych i krajobrazowych, ochrony środowiska przyrodniczego, racjonalności (ekonomicznej) struktur osadniczych i sieci infrastruktury; naukowiec zajmujący się teorią budowy miast, prowadzący badania i studia w zakresie osadnictwa miejskiego; osoba opracowująca programy i projekty planów budowy, rozbudowy oraz modernizacji miast lub części jego terenów, wykonująca jednocześnie nadzór nad płynną i skuteczną ich realizacją (urbanistyka operacyjna); kreator ładu przestrzennego w strukturze zurbanizowanej; twórca mający prawo do samodzielnego wykonywania prac (utworów urbanistycznych) w skali regionalnej i lokalnej, do których zaliczamy: krajowy, wojewódzkie i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, fizjografie urbanistyczne (ekofizjografie) oraz inne opracowania określone w ustawie z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zawód ten należy do tak zwanej grupy zawodów regulowanych. Zawód urbanisty w latach 2000–2014 posiadał status zawodu zaufania publicznego oraz swoje prawnie określone jednostki organizacyjne w postaci krajowej i okręgowych izb urbanistów. Urbanista zawodowo zajmuje się tematyką (problematyką) planowania miast i ulepszania przestrzeni miejskich, a co za tym idzie także podnoszenia jakości życia w przestrzeniach zurbanizowanych. Specyfika tego zawodu wymaga szerokiej, interdyscyplinarnej wiedzy oraz umiejętności interpersonalnych (mediator, propagator, edukator). W Polsce istnieje Towarzystwo Urbanistów Polskich. Zobacz też architekt krajobrazu urbanistyka Przypisy Zawody

189398

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rachel%20Griffiths

Rachel Griffiths

Rachel Anne Griffiths (ur. 18 grudnia 1968 w Melbourne) – australijska aktorka i reżyser filmowa. Kariera Griffiths zdobyła popularność rolą w filmie Wesele Muriel (Muriel's Wedding) z 1994. Kolejną ważną rolą w jej karierze była postać Hilary, siostry znanej wiolonczelistki Jacqueline du Pré, w filmie Hilary i Jackie (Hilary and Jackie) z 1998. Za tę rolę była nominowana do Oscara w kategorii najlepsza aktorka drugoplanowa. Rachel Griffiths wystąpiła w wielu amerykańskich produkcjach, co wymagało od niej opanowania amerykańskiego akcentu. W innym filmie Duża mała Ania (Very Annie Mary) z 2001 posługuje się bezbłędnie angielskim z walijskim akcentem. Mimo zdobytej popularności w Europie i USA powróciła do rodzinnej Australii, gdzie występuje w wielu rodzimych produkcjach. Dużą popularność przyniosła jej też rola Brendy Chenowith w serialu Sześć stóp pod ziemią produkowanym przez telewizję HBO. Otrzymała za nią Złoty Glob i dwukrotną nominację do nagrody Emmy. Aktorka nie pojawiła się w czterech odcinkach trzeciej serii serialu z powodu pierwszej ciąży. Jej druga ciąża została wpisana do scenariusza piątego sezonu. Życie prywatne 31 grudnia 2002 poślubiła australijskiego artystę Andrew Taylora. Mają trójkę dzieci. Syn Banjo Patrick urodził się 22 listopada 2003 w Melbourne, a córki Adelaide Rose 23 czerwca 2005 w Los Angeles i Clementine Grace 21 czerwca 2009. Adelaide Rose posiada podwójne obywatelstwo: amerykańskie i australijskie. Filmografia Aktorka Secrets (1993) jako Sarah Foster The Feds (1993) jako Angela Nraglia Wesele Muriel (Muriel's Wedding, 1994) jako Rhonda Small Treasures (1995) jako Jane Opera u czubków (Cosi, 1996) jako Lucy Dzieci rewolucji (Children of the Revolution, 1996) jako Anna Więzy miłości (Jude, 1996) jako Arabella Zatrzymać przeszłość (To Have and to Hold, 1996) jako Kate Mój syn fanatyk (My Son the Fanatic, 1997) jako Bettina Mój chłopak się żeni (My Best Friend's Wedding, 1997) jako Samantha Newhouse Witajcie w krainie Woop Woop (Welcome to Woop Woop, 1997) jako Sylvia Among Giants (1998) jako Gerry Gra słów (Divorcing Jack, 1998) jako Lee Cooper Hilary i Jackie (Hilary and Jackie, 1998) jako Hilary du Pré Odkąd Cię nie ma (Since You've Been Gone, 1998) jako Sally Zalinsky Amy (1998) jako Tanya Rammus Szansa mojego życia (My myself I, 1999) jako Pamela Drury Sześć stóp pod ziemią (Six Feet Under, 2001-2005) jako Brenda Chenowith Duża mała Ania (Very Annie Mary, 2001) jako Annie Mary Blow (2001) jako Ermine Jung Dwa w jednym (Blow Dry, 2001) jako Sandra Przygody Tomcio Palucha i Calineczki (The Adventures of Tom Thumb and Thumbelina, 2002) jako Albertine (głos) Dokonać zemsty (The Hard Word, 2002) jako Carol Debiutant (The Rookie, 2002) jako Lorri Morris Showboy (2002) jako ona sama Ned Kelly (2003) jako pani Scott Po burzy (After the Deluge, 2003) jako Annie Chorał (Plainsong, 2004) jako Maggie Step Up: Taniec zmysłów (Step Up, 2006) jako dyrektorka Gordon Bracia i siostry (Brothers & Sisters, 2006) jako Sarah Walker Czas Komanczów (Comanche Moon, 2008) jako Inez Scull Beautiful Kate (2009) jako Sally Burning Man (2011) jako Miriam Podziemie: Historia Juliana Assange’a (2012) jako Christine Assange Ratując pana Banksa (2013) jako Ciocia Ellie Patrick (2013) jako pielęgniarka Cassidy Camp (2013) jako Mackenzie „Mack” Granger Paper Giants: Magazine Wars (2013) jako Dulcie Boling Przełęcz ocalonych (2016) jako matka Aktorka gościnnie Police Rescue (1991-1996) jako Shelley Był sobie złodziej (Once a Thief, 1997-1998) jako Miranda Nagrody Złoty Glob Najlepsza aktorka drugoplanowa w miniserialu: 2002: Sześć stóp pod ziemią Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych Najlepszy zespół aktorski w serialu dramatycznym: 2002 i 2003: Sześć stóp pod ziemią Linki zewnętrzne Australijskie aktorki filmowe Ludzie urodzeni w Melbourne Urodzeni w 1968 Laureatki Złotego Globu dla najlepszej aktorki drugoplanowej w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym

878

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czarna%20dziura

Czarna dziura

Czarna dziura – obszar czasoprzestrzeni, którego z uwagi na wpływ grawitacji, nic – łącznie ze światłem i informacją – nie może opuścić. Zgodnie z ogólną teorią względności, do jej powstania niezbędne jest nagromadzenie dostatecznie dużej masy w odpowiednio małej objętości. Czarną dziurę otacza matematycznie zdefiniowana powierzchnia nazywana horyzontem zdarzeń, która wyznacza granicę bez powrotu. Nazywa się ją „czarną”, ponieważ pochłania całkowicie światło trafiające w horyzont, nie odbijając niczego, zupełnie jak ciało doskonale czarne w termodynamice. Kwantowa teoria pola przewiduje, że czarne dziury emitują promieniowanie jak ciało doskonale czarne o niezerowej temperaturze. Temperatura ta jest odwrotnie proporcjonalna do masy czarnej dziury, co sprawia, że bardzo trudno je zaobserwować w wypadku czarnych dziur o masie gwiazdowej bądź większych. Istnienie obiektów o polu grawitacyjnym niepozwalającym na ucieczkę światła jako pierwsi rozważali w XVIII wieku John Michell i Pierre Simon de Laplace. Pierwsze rozwiązanie równania Einsteina ogólnej teorii względności opisujące czarną dziurę znalazł w 1916 Karl Schwarzschild, jednak długo uważane było ono za matematyczną ciekawostkę, a jego interpretacja jako regionu czasoprzestrzeni, którego nic nie może opuścić, nie zyskała pełnego uznania przez kolejne cztery dekady. Dopiero w latach 60. XX wieku prace teoretyczne wykazały, że istnienie czarnych dziur jest logiczną konsekwencją obowiązywania ogólnej teorii względności. W tym samym czasie obserwacyjnie potwierdzono także istnienie gwiazd neutronowych, co stanowiło przesłankę, że takie obiekty powstałe w wyniku zapadania grawitacyjnego mogą istnieć w rzeczywistości. Czarne dziury o masie gwiazdowej formują się w wyniku zapadania grawitacyjnego bardzo masywnych gwiazd pod koniec ich życia. Inną kategorią są supermasywne czarne dziury o masach przekraczających miliony mas Słońca. Podejrzewa się, że takie czarne dziury znajdują się w centrach większości galaktyk, w szczególności istnieją przekonujące dowody na istnienie czarnej dziury o masie około 4 milionów mas Słońca w centrum Drogi Mlecznej. Wyróżnia się też czarne dziury o masie pośredniej między gwiazdowymi i supermasywnymi, a najcięższe czarne dziury nazywane są niekiedy ultramasywnymi. Jako że czarnych dziur nie można obserwować bezpośrednio, o ich obecności wnioskuje się na podstawie ich oddziaływania z otaczającą materią oraz światłem i innymi rodzajami promieniowania elektromagnetycznego. Przykładowo, opadająca na powierzchnię czarnej dziury materia może uformować dysk akrecyjny, generujący ogromne ilości promieniowania na skutek tarcia, jonizacji i silnego przyspieszenia wchłanianych cząstek. Część zjonizowanej materii dysku pod działaniem jego pola elektromagnetycznego może uciekać w kierunkach osi obrotu, tworząc ogromne dżety. Supermasywne czarne dziury w centrach aktywnych galaktyk, wokół których zachodzi proces akrecji powodują ich bardzo silne świecenie, stąd też obiekty zawierające czarne dziury mogą należeć do najjaśniejszych we Wszechświecie. 10 kwietnia 2019 roku przedstawiono pierwsze w historii zdjęcie ukazujące cień czarnej dziury w centrum galaktyki M87, obraz uzyskano dzięki projektowi EHT. Licznych kandydatów na czarne dziury o masie gwiazdowej udało się zidentyfikować w systemach podwójnych. W niektórych przypadkach po ustaleniu masy i położenia niewidzialnego towarzysza gwiazdy okazuje się, że jedynym obiektem pasującym do obserwacji może być czarna dziura. Według obliczeń opublikowanych w 2022 roku w obserwowanym Wszechświecie znajduje się około 40 trylionów (40 000000000 000000000) czarnych dziur pochodzenia gwiazdowego. Wynika z tego, że około 1% zwykłej, czyli barionowej materii znajduje się w gwiazdowych czarnych dziurach. Historia Ideę, że może istnieć tak masywne ciało, iż nawet światło nie może z niego uciec, postulował angielski geolog John Michell w roku 1783 w pracy przesłanej do Royal Society. W tym czasie istniała teoria grawitacji Isaaca Newtona i pojęcie prędkości ucieczki. Michell rozważał, iż w kosmosie może istnieć wiele tego typu obiektów. W roku 1796 francuski matematyk Pierre Simon de Laplace propagował tę samą ideę w swojej książce Exposition du Systeme du Monde (niestety zniknęła w późniejszych wydaniach). Ta idea nie cieszyła się dużym zainteresowaniem w XIX wieku, ponieważ światło uważano za bezmasową falę niepodlegającą grawitacji. Niedługo po opublikowaniu w roku 1905 szczególnej teorii względności, Einstein zaczął rozważać wpływ grawitacji na światło. Najpierw pokazał, że grawitacja oddziałuje na propagację fal elektromagnetycznych, a w roku 1915 sformułował ogólną teorię względności. Kilka miesięcy później, Karl Schwarzschild znalazł rozwiązanie równań tej teorii opisujących obiekt mający postać masy skupionej w jednym punkcie, który bardzo silnie odkształca czasoprzestrzeń. Jednym z parametrów rozwiązania był promień Schwarzschilda. Sam Schwarzschild uważał go za niefizyczny. W roku 1931 Chandrasekhar na przykładzie białego karła pokazał, że powyżej pewnej granicznej masy nic nie jest w stanie powstrzymać kolapsu gwiazdy. Przeciwny takim wnioskom był Arthur Eddington, który wierzył, iż powinna istnieć fizyczna przyczyna, która zatrzyma kolaps gwiazdy. W 1939 roku Robert Oppenheimer i Hartland Snyder pokazali, że masywna gwiazda może ulec kolapsowi grawitacyjnemu. Taki obiekt nazwano „zamrożoną gwiazdą”, ponieważ dla dalekiego obserwatora kolaps będzie zwalniał. Idea ta nie wywołała dużego zainteresowania aż do lat 60. Zainteresowanie nią wzrosło z chwilą odkrycia pulsarów w 1967 roku. Tuż po tym w 1969 John Archibald Wheeler zaproponował nazwę „czarna dziura”. Zakrzywienie czasoprzestrzeni Zgodnie z ogólną teorią względności, grawitacja jest opisywana jako zakrzywienie czasoprzestrzeni. W czasoprzestrzeni zakrzywionej ciała poruszają się po torach, które są liniami o ekstremalnej (najmniejszej lub największej) długości spośród wszystkich możliwych łuków łączących zadane punkty. Linie takie nazywamy geodezyjnymi. Obliczanie długości należy przeprowadzać w pełnej przestrzeni czterowymiarowej (czasoprzestrzeni), posługując się zależnym od grawitacji tensorem metrycznym, zaś przez długość linii należy rozumieć sumę interwałów czasoprzestrzennych wzdłuż toru cząstki. W skrajnych przypadkach oddziaływanie grawitacji może być tak duże, że wszystkie linie geodezyjne wokół danego ciała są liniami zamkniętymi. Żadna z nich nie wychodzi poza pewien ograniczony fragment objętości przestrzeni zwany horyzontem zdarzeń. Czarna dziura jest obiektem, który znajduje się wewnątrz własnego horyzontu zdarzeń. Z czarnej dziury nie można się wydostać, bo wszystkie drogi ucieczki prowadzą z powrotem do środka. Przypomina to sytuację marynarza, który próbuje znaleźć koniec świata. Dokądkolwiek by nie popłynął, zawsze będzie znajdował jakieś lądy lub morza. Po dość długiej wędrówce wróci do punktu wyjścia. W przypadku czarnej dziury uwięziona jest nie tylko materia, ale i światło, które zawsze porusza się po liniach geodezyjnych. Co więcej, ogromne zakrzywienie czasoprzestrzeni spowalnia upływ czasu. I tak na zewnętrznej powierzchni czarnej dziury zanika upływ czasu. Posługiwanie się takimi pojęciami jak czas, długość, linie geodezyjne i inne ściśle zdefiniowane pojęcia matematyczne wymaga gruntownej wiedzy na ich temat. Własności przestrzeni wokół czarnej dziury są dalekie od intuicji, którą budujemy w normalnych warunkach. W szczególności bezwzględnie konieczne jest precyzyjne definiowanie układu odniesienia, o którym mówimy. I tak dla obserwatora spadającego na czarną dziurę nie ma żadnej różnicy w obserwacjach (spowolnienia czasu, zakrzywienia trajektorii w przestrzeni fizycznej) poza wzrastającymi siłami pływowymi (wynikającymi z rozmiarów obserwatora) i ciężarem ciał na statku kosmicznym. W szczególności moment przejścia przez horyzont zdarzeń nie jest w żaden sposób wyróżniony, czy nawet zauważalny. Sam spadek do centrum grawitacyjnego czarnej dziury trwa ściśle określony, zależny od masy czarnej dziury czas w układzie spadającym, oraz, co za tym idzie, obserwator spadający ma szansę wysłać do obserwatora na zewnątrz, zanim przejdzie przez horyzont zdarzeń, tylko skończoną ilość sygnałów, energii, fotonów itp. Nie jest możliwe przetrwanie jakichkolwiek urządzeń technicznych lub żywych obserwatorów w tak ekstremalnych warunkach, jednak w rzeczywistym układzie ich śmierć może (choć nie musi, zależy to od wielkości czarnej dziury, dla ogromnych czarnych dziur możliwe jest zupełnie łagodne wejście pod horyzont zdarzeń) nastąpić dopiero po przekroczeniu horyzontu zdarzeń. Natomiast obserwator pozostający poza zasięgiem czarnej dziury, obserwując spadek swojego kolegi zaobserwuje, że czas w układzie spadającym spowalnia w stosunku do jego własnego czasu, zaś sam spadek odbywa się coraz wolniej i wolniej. Obserwator spoza czarnej dziury nigdy nie zarejestruje momentu spadku swego kolegi na czarną dziurę, a jedynie uzna, że obraz spadającego układu został „zamrożony” w chwili przejścia przez horyzont zdarzeń. Obrazy spadającego obserwatora będą coraz bledsze, będą zawierały coraz mniejszy strumień fotonów, oraz zostaną w końcu w granicy „zamrożone” na powierzchni horyzontu zdarzeń. Jest tak dlatego, że skończona w układzie spadającym ilość energii, jaką wypromieniował układ spadający zanim przeszedł przez horyzont zdarzeń, musi wystarczyć dla asymptotycznie nieskończonego czasu spadania, jaki zarejestrował obserwator w układzie poza czarną dziurą. Zderzenie czarnych dziur 14 września 2015 LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) zarejestrowało po raz pierwszy w historii fale grawitacyjne jako rezultat zderzenia dwóch czarnych dziur 1,3 miliarda lat świetlnych od Ziemi. Obserwacja ta potwierdza teoretyczne przewidywania Einsteina i innych, że takie zdarzenie może zaistnieć. Po pierwsze zdarzenie to potwierdza, że podwójne czarne dziury rzeczywiście istnieją w Kosmosie. Po drugie otwiera drogę do praktycznej obserwacji charakteru grawitacji oraz zrozumienia zdarzeń w Kosmosie włączając w to Wielki Wybuch i to, co po nim nastąpiło. Odkrycie to zostało oficjalnie ogłoszone 11 lutego 2016 po wielu miesiącach sprawdzania rezultatów. Opis matematyczny Ponieważ zakrzywienie czasoprzestrzeni jest odczuwane jako siła grawitacji, czasem mówi się potocznie, że czarną dziurę stanowi materia ściśnięta tak, że siła grawitacji, z jaką oddziałuje ona na samą siebie, nie może być zrównoważona przez siły wewnętrzne (ciśnienie). Jest to uproszczenie o tyle, że w myśl równań Einsteina ciśnienie daje wkład współdziałający z siłą grawitacji (czyli wzrost ciśnienia przyspiesza, a nie spowalnia powstanie czarnej dziury). Istnienie czarnych dziur wynika z równania Einsteina Ogólnej Teorii Względności, choć w historii fizyki już wcześniej pojawiła się hipotetyczna idea masy tak wielkiej, że nawet światło nie mogłoby się od niej oddalić. W równaniach Einsteina, które przewidują istnienie czarnych dziur, występują następujące wielkości: tensor metryczny tensor krzywizny Ricciego skalar krzywizny Ricciego które mierzą krzywiznę przestrzeni, oraz tensor energii-pędu Równania Ogólnej Teorii Względności (OTW), z których wynika istnienie czarnych dziur, mają postać: Tensor krzywizny jest zależny od tensora metrycznego g, który pozwala na obliczanie długości krzywych w czasoprzestrzeni, zaś w skład tensora energii-pędu wchodzą wszelkie rodzaje energii zawarte w rozważanym obszarze, a więc masy, ciśnienie, gęstość energii pola elektromagnetycznego i inne. Rozwiązanie tych równań, niezwykle trudne w praktyce, polega na podaniu tensora metrycznego którego forma opisuje takie zakrzywienie przestrzeni, że prowadzi do rozkładu energii danego tensorem które z kolei da w wyniku tensor metryczny Problemem jest nieliniowość równań oraz fakt, że obydwa elementy opisu: tensor energii-pędu i tensor metryczny pełnią w równaniu aktywną rolę, to znaczy żaden z nich nie jest wielkością bardziej podstawową niż druga. Jednym z dosłownie kilku znanych rozwiązań tych równań jest rozwiązanie Schwarzschilda – metryka czasoprzestrzeni dana wzorem: Przyjęto tu (są to tak zwane jednostki ogólnej teorii względności (OTW)), a jest standardowym elementem kątowym dwuwymiarowej sfery. Rozwiązanie Schwarzschilda jest rozwiązaniem w próżni bez materii i opisuje pole grawitacyjne wokół punktowej masy o zerowym momencie pędu, czyli odpowiada tak zwanej nierotującej czarnej dziurze. Ze wzoru tego widać, że szczególne znaczenie ma wielkość (podana w jednostkach OTW) lub (w jednostkach fizycznych), gdzie jest stałą grawitacji, jest masą obiektu i prędkością światła w próżni. Nazywa się ją promieniem Schwarzschilda i określa ona rozmiar horyzontu zdarzeń. Dla obiektu o masie Ziemi promień Schwarzschilda wynosi około 9 mm. Dla Słońca promień Schwarzschilda wynosi 2953 m. Blisko swego promienia grawitacyjnego są gwiazdy neutronowe, których promień jest rzędu 10–15 km. Dla realnej gwiazdy rozwiązanie Schwarzschilda opisuje czasoprzestrzeń w próżni na zewnątrz gwiazdy. Czarna dziura wyłania się, gdy podczas zapadania grawitacyjnego promień gwiazdy stanie się mniejszy niż jej promień grawitacyjny. Tracimy wtedy całą informację o gwieździe. Promieniowanie i informacja nie mogą się już wydostać z gwiazdy, jedynie możemy czuć jej obecność grawitacyjnie za pośrednictwem potencjału grawitacyjnego: Anihilacja informacji Istnieją teorie, według których przejście obiektu przez horyzont zdarzeń związane jest z całkowitym zniknięciem zawartej w tym obiekcie informacji. Z matematycznego punktu widzenia fakt ten sprowadza się do stwierdzenia, że do opisu czarnej dziury wystarczy podać jej masę, ładunek oraz moment pędu. Dla poszczególnych kombinacji tych trzech wartości sformułowano następujące rozwiązania równań opisujących czarną dziurę: Schwarzschilda – tylko masa niezerowa, Reissnera – Nordströma – ładunek, masa niezerowa, brak momentu pędu, Kerra – masa i moment pędu niezerowy, brak ładunku, Kerra – Newmanna – ładunek, masa, moment pędu niezerowe. Osobliwość Ogólna teoria względności przewiduje istnienie we wnętrzu czarnej dziury osobliwości. Jest to miejsce, gdzie krzywizna czasoprzestrzeni staje się nieskończona, a oddziaływanie grawitacyjne staje się nieskończenie silne (Roger Penrose oraz Stephen Hawking), co prowadzi do problematycznej dla teorii fizyki sytuacji, gdy załamałyby się wszystkie jej prawa. Znane są mówiące o tym ścisłe dowody matematyczne i dotychczas nie udało się wyeliminować osobliwości z rozwiązań teorii w obecnym jej kształcie. W szczególności samo jej istnienie jest niezależne od definicji układu odniesienia używanego do opisu czarnej dziury. Przypuszcza się, że poszukiwana od lat kwantowa teoria grawitacji rozwiąże ten problem. Warto nadmienić, że horyzont zdarzeń nie jest żadną osobliwością i przejście przez ową barierę nie jest związane z jakimikolwiek szczególnymi zjawiskami fizycznymi. Rozwiązanie Schwarzschilda co prawda posiada nieciągłość na granicy horyzontu, jest ona jednak usuwalna przez odpowiedni wybór układu odniesienia. Współczesna nauka nie potrafi opisać zjawisk fizycznych zachodzących w osobliwości. Promieniowanie Hawkinga W 1972 Ja’akow Bekenstein jako pierwszy w przybliżeniu określił entropię czarnej dziury. Sam koncept entropii czarnej dziury wywołał wiele kontrowersji w świecie fizyki. Najważniejszą konsekwencją przyjęcia, że czarne dziury mają entropię byłby fakt, że nie są one tak „czarne”, jak dotychczas sądzono, mają temperaturę wyższą niż zero absolutne i jak wszystkie ciała gorące muszą emitować energię. Jednym z fizyków, którzy uważali, że Bekenstein się myli, był Stephen Hawking, który postanowił to matematycznie udowodnić. Ku własnemu zdziwieniu Hawking nie tylko potwierdził, że czarne dziury mają temperaturę, ale także dokładnie ustalił wielkość entropii czarnej dziury jako wynoszącą jedną czwartą pola powierzchni horyzontu zdarzeń, wyrażoną w jednostkach Plancka, pomnożonego przez stałą Boltzmanna. Wzór na entropię czarnej dziury powstał przy założeniu, że podczas spadania ciała do czarnej dziury jej masa rośnie i rośnie też jej entropia; proporcjonalny do masy jest horyzont zdarzeń, czyli promień Schwarzschilda. Ścisły wzór na entropię czarnej dziury wyprowadził w 1974 roku Stephen Hawking: gdzie: – stała Boltzmanna, – powierzchnia horyzontu zdarzeń czarnej dziury, – prędkość światła w próżni, – stała Diraca (stała Plancka dzielona przez ), – stała grawitacji. Jednocześnie rozważając własności procesów elektromagnetycznych i kwantowej teorii pola w sąsiedztwie horyzontu zdarzeń, doszedł on do wniosku, że powinien istnieć pewien proces kwantowy działający w nieoczekiwanym kierunku: możliwe jest „parowanie” czarnej dziury, czyli proces polegający na traceniu przez nią masy pomimo braku możliwości utraty materii. Popularne sformułowanie tego faktu głosi, że powierzchnia czarnej dziury nie jest czarna. Powinna wytwarzać promieniowanie takie, jak ciało doskonale czarne o temperaturze: gdzie: (h-kreślone) – stała Diraca, – prędkość światła w próżni, – stała Boltzmanna, – stała grawitacji, – masa czarnej dziury. Popularne wyjaśnienie mechanizmu tego procesu polega na powolnym, lecz nieustannym kreowaniu na powierzchni horyzontu zdarzeń wirtualnych par cząstka–antycząstka pod wpływem pola grawitacyjnego. Z pewnym prawdopodobieństwem może zajść proces, w którym jedna z tych cząstek spadnie na czarną dziurę, druga zaś opuści obszar oddziaływania czarnej dziury, unosząc pewną skończoną energię i masę. Czarna dziura o masie Mount Everestu wyparowałaby w ułamku sekundy, wytwarzając potężny błysk promieniowania gamma. Czarne dziury o masach zbliżonych do Słońca potrzebowałyby bardzo dużo czasu, aby oddać w postaci promieniowania Hawkinga pochłoniętą wcześniej energię i materię. Ścisłe wyjaśnienie procesu parowania czarnych dziur nie ma nic wspólnego z opisanym powyżej procesem i polega na analizie własności pól kwantowych w przestrzeni zakrzywionej, przy czym nie da się w żaden sposób określić miejsca zachodzenia zjawiska parowania (powierzchnia horyzontu zdarzeń, powierzchnia czarnej dziury itp.). Analiza procesu wykorzystuje subtelne własności próżni kwantowej, rozkład modów normalnych pól próżniowych oraz transformację Bogoliubowa. Jest to efekt globalny, w którym po prostu bilans energetyczny czarnej dziury zmniejsza się na rzecz otaczającej ją przestrzeni. W szczególności nie jest prawdą, jakoby za zjawisko parowania czarnych dziur odpowiadało tunelowanie fotonów przez horyzont zdarzeń, a także opis lokalny tego procesu (w konkretnym miejscu przestrzeni). Są to wszystko uproszczenia, mające służyć przedstawieniu publicznie owego procesu, nie zaś jego wyjaśnieniu. Hipoteza Hawkinga może zostać potwierdzona dzięki badaniu promieniowania kosmicznego. Istnieje hipoteza, według której rozpędzone cząstki elementarne zderzające się z atmosferą mogą wytwarzać miniaturowe czarne dziury, które natychmiast parują. Emitowane przez nie promieniowanie ma szansę zostać zaobserwowane, jeżeli hipoteza jest prawdziwa. Dla czarnych dziur o masie gwiazdowej czy większej promieniowanie to nie ma praktycznego znaczenia, ponieważ skala czasowa spadku masy jest dłuższa niż wiek Wszechświata. Powstawanie czarnych dziur Większość masy czarnych dziur znajduje się w supermasywnych obiektach w centrach galaktyk i kwazarów. Być może zaczątkiem tych masywnych czarnych dziur był od razu kolaps hipotetycznych gwiazd III populacji lub dużych obłoków gazowych. Badania statystyczne wskazują tylko, że główny wzrost masy masywnej czarnej dziury w centrum typowej galaktyki następował wtedy, gdy galaktyka przeżywała fazę wzmożonej aktywności, przede wszystkim fazę kwazaru. Te czarne dziury osiągają wartości mas od kilku milionów do kilkudziesięciu miliardów mas Słońca. Masa czarnej dziury w centrum naszej galaktyki wynosi ok. 4 milionów masy Słońca. Obiekt Q0906+6930 zawiera czarną dziurę o masie przekraczającej 10 miliardów mas Słońca. Mniejsze czarne dziury, tzw. czarne dziury o masie gwiazdowej, mogą powstawać w ewolucji masywnych gwiazd. Są o wiele liczniejsze i niektóre mogą mieć masę zaledwie kilku lub kilkunastu mas Słońca. Kiedy wewnątrz gwiazdy o masie przynajmniej 20 ~ 150 razy większej od masy Słońca zaczyna kończyć się wodór, rozpoczyna się jej agonia. Procesy zachodzące w jej jądrze ulegają gwałtownej zmianie, w wyniku zachwiania wcześniejszej równowagi gwiazda zapada się gwałtownie do swojego wnętrza w eksplozji, nazywanej supernową. Czarne dziury mogą powstawać także dzięki zapadnięciu się supermasywnych gwiazd bez towarzyszącego wybuchu supernowej. Jądra tego typu gwiazd w niektórych przypadkach (liczba ta szacowana jest na ok. 20% wszystkich potencjalnych supernowych) zapadają się tak szybko, że uniemożliwiają ucieczkę fotonów i gwiazda zmienia się bezpośrednio w czarną dziurę, „znikając” z widzialnego Wszechświata. Spekuluje się, że tego typu implozje mogą być wykryte dzięki emisji neutrin. Pomiędzy masywnymi czarnymi dziurami a obiektami o masie gwiazdowej znajdują się jeszcze, hipotetyczne na razie, czarne dziury o masie pośredniej. Mogą być one odpowiedzialne za obiekty znane jako ULX, ale istnieje także teoria tłumacząca ULX-y jako tzw. „polskie pączki”, czyli czarne dziury o masie gwiazdowej otoczone bardzo gęstym obłokiem pyłowym. Rozważana jest również hipoteza istnienia pierwotnych czarnych dziur, które mogłyby powstać w początkowych fazach Wielkiego Wybuchu. Obecnie nie ma żadnych obserwacyjnych dowodów istnienia pierwotnych czarnych dziur. Występowanie czarnych dziur Znane czarne dziury należą najczęściej do jednej z dwóch grup: czarne dziury o masach gwiazdowych (ok. kilku do kilkunastu mas Słońca), czarne dziury o masach co najmniej 100 000 razy większych od masy Słońca. Nadal dyskutowane jest istnienie czarnych dziur o wartościach pośrednich (kilkaset – kilka tysięcy mas Słońca), a także tzw. pierwotnych czarnych dziur (primordial/primitive black holes, PBH). Czarne dziury o masach gwiazdowych najczęściej znajdowane są w układach podwójnych. Samotna czarna dziura byłaby bardzo trudna do zaobserwowania – jedynym śladem jej istnienia może być soczewkowanie grawitacyjne. W ciasnym układzie podwójnym, takim jak rentgenowskie układy podwójne czarna dziura jest otoczona jednak materią, która na nią spada. Materia ta tworzy dysk akrecyjny, a zbliżając się do czarnej dziury, przyspiesza i poprzez zderzenia rozgrzewa się coraz bardziej, tak, że zamienia znaczny procent swojej masy na energię, która rozchodzi się jako promieniowanie w szerokim zakresie (od promieni gamma i promieni X po fale radiowe) oraz czasami w postaci wysokoenergetycznych cząstek skupionych w tzw. „jety” (dżety). Stąd czarne dziury należą faktycznie do najjaśniejszych obiektów we Wszechświecie. Odróżnienie w tym wypadku gwiazdy neutronowej od czarnej dziury polega przede wszystkim na pomiarze masy – gwiazdy neutronowe nie mogą mieć masy większej niż 2–3 masy Słońca. Liczba czarnych dziur o masach zbliżonych do Słońca w naszej galaktyce to ok. 100 milionów, ale liczba znanych źródeł rentgenowskich zawierających czarne dziury to poniżej 100. Najsłynniejszym przedstawicielem jest Cygnus X-1. Gwiazdowa czarna dziura także jest elementem błysku gamma albo powstając w jego wyniku, albo ewentualnie biorąc w nim udział jako jedna z dwóch zlewających się gwiazd. Najliczniej reprezentowane w katalogach są jednak obecnie masywne czarne dziury. W odległości wielu miliardów lat świetlnych od Ziemi astronomowie obserwują obiekty nazywane kwazarami. Istniały one niedługo po narodzinach Wszechświata i wytwarzały ogromne ilości energii. Obiekty te zawierają czarne dziury miliard razy cięższe od Słońca. Narodziły się one w jądrach młodych galaktyk i zaczęły „pożerać” ogromne ilości materii. Bliskimi kuzynami kwazarów są inne aktywne galaktyki, w tym radiogalaktyki, w których dżety wytwarzane przy udziale masywnych czarnych dziur ciągną się na setki tysięcy lat świetlnych po obu stronach galaktyki. Jasność tych obiektów wynika z ogromnej ilości energii wytwarzanej podczas opadania materii (akrecji) na czarna dziurę. Obecnie przyjmuje się, że Droga Mleczna w swoim środku też zawiera ogromną czarną dziurę. Zużyła już ona całe dostępne w pobliżu paliwo i dlatego jest mało aktywna. Liczba znanych aktywnych galaktyk w przeglądzie SDSS to kilkadziesiąt tysięcy, ogólna liczba znanych radioźródeł jest jeszcze większa, ale do większości z nich nie znamy odległości. Odkrycia z początków XXI w. W lipcu 2004 odkryto gigantyczną czarną dziurę, Q0906+6930, w centrum odległej galaktyki w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy (Ursa Maior), natomiast w listopadzie 2004 doniesiono o odkryciu pierwszej czarnej dziury o średniej masie w centrum naszej Galaktyki, trzy lata świetlne od radioźródła Sagittarius A*. Ta czarna dziura o masie 1300 mas Słońca znajduje się wewnątrz klastra siedmiu gwiazd, który był rozczłonkowany przez centrum naszej Galaktyki. Ta obserwacja popiera ideę, że supermasywne czarne dziury rosną, pochłaniając gwiazdy i mniejsze czarne dziury z pobliża. W lutym 2005 odkryto błękitnego olbrzyma SDSS J090745.0+24507, który ucieka z naszej Galaktyki z prędkością dwukrotnie przekraczającą prędkość ucieczki (0,0022 prędkości światła w próżni). Tor jego lotu można śledzić aż do centrum naszej Galaktyki. Ta wysoka prędkość ucieczki potwierdza hipotezę o obecności masywnej czarnej dziury w centrum naszej Galaktyki. Polski fizyk Paweł O. Mazur oraz Emil Mottola opublikowali w 2001 r. teorię grawastarów, alternatywną teorię do czarnych dziur. W marcu 2005 roku fizyk George Chapline z LLNL (Kalifornia, USA) spopularyzował teorię Mazura-Mottoli, sugerując, za autorami pierwotnej publikacji, iż czarne dziury nie istnieją, a obiekty za nie uważane są właściwie gwiazdami z ciemną energią (grawastarami). Ich wnioski wynikają z analizy konsekwencji mechaniki kwantowej dla czarnych dziur. Czarne dziury o masie kilku miliardów mas Słońca udało się zarejestrować w wielu odległych obiektach, nawet nasza Galaktyka ma w swoim wnętrzu czarną dziurę o masie około czterech milionów mas Słońca. Wiadomo także, że galaktyki dość często się ze sobą zderzają. Zderzenie dwóch galaktyk, z których każda zawiera czarną dziurę w środku, może owocować powstaniem supergalaktyki z podwójnym układem czarnych dziur wewnątrz. W 2009 roku w czasopiśmie „Nature” opublikowano artykuł Todda Borosona i Toda Lauera z National Optical Astronomy Observatory w Tucson w USA, w którym autorzy przedstawiają dowody na to, że odległy od nas o ponad 3 miliardy lat świetlnych kwazar SDSS J153636.22+044127.0, zawiera w swoim jądrze układ podwójny czarnych dziur, o masach 20 milionów i 800 milionów mas Słońca, oddalone od siebie o 0,3 roku świetlnego i okrążające wspólny środek masy z okresem 100 lat. Pierwszy obraz czarnej dziury 10 kwietnia 2019 naukowcy z programu EHT opublikowali pierwszy w historii obraz czarnej dziury, znajdującej się w centrum galaktyki M87. Zobacz też biała dziura kosmologia obserwacyjna LIGO Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne More about the Schwarzschild Geometry na Andrew Hamilton’s website Supermassive Black Holes Singularity Theorems

189399

https://pl.wikipedia.org/wiki/Blizne

Blizne

Blizne – wieś w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, w gminie Jasienica Rosielna. Lokowana przez Kazimierza Wielkiego w 1366. Wieś prawa wołoskiego przed 1400 rokiem. Na przełomie XVI i XVII wieku położona była w ziemi sanockiej województwa ruskiego. Wieś klucza brzozowskiego biskupów przemyskich. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Blizne. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim. Położenie Blizne znajduje się przy drodze wojewódzkiej nr 886 w odległości 4 km na północny zachód od Brzozowa. Przez wieś przepływa rzeka Stobnica na Pogórzu Dynowskim. Sąsiednimi miejscowościami są: Stara Wieś, Domaradz, Golcowa, Orzechówka oraz Jasienica Rosielna. Części wsi Integralne części wsi Blizne: Budy, Czarna Górka, Czubówka, Drożdżalówka, Dwór, Góra, Jasionka, Kaczmarówka, Kozia Górka, Kuflowa Górka, Pańskie Pole, Role, Stawiska, Wygon Zabytki Na terenie miejscowości na pagórku otoczonym drzewami znajduje się unikatowy w skali światowej zespół kościelno-plebański. Drewniany kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych, powstał najprawdopodobniej w XV lub XVI w., w stylu gotyckim. W I poł. XVII w. dobudowano do niego wieżę, a na początku XIX w. rozebrano okalające soboty. W latach 1964-1980 obiekt został gruntownie odrestaurowany. Kościół zbudowany jest na zrąb z jodłowych bali. Od zachodu przylega do niego masywna dzwonnica z nadwieszoną izbicą. Bryła świątyni pokryta jest gontami. Wnętrze składające się z kruchty, kwadratowej nawy i prezbiterium posiada bogaty, kolorowy wystrój. Zdobią go bezcenne polichromie 3 różnych dekoracji malarskich pokrywająca ściany świątyni, wykonane w XVI-XVIII w. Przedstawiają tzw. "liber- pauperum" (księgę ubogich), czyli obrazkowy przekaz biblijny. Dekoracje przedzielone są pasami ornamentu roślinnego i groteski. Większość namalowanych scen na ścianie to fundacje chłopskie, m.in. Doroty i Macieja Skarbków, Piotra Mońka oraz Marcina. Ołtarz główny oraz boczne pochodzą z XVIII w., natomiast ambona jest późnorenesansowa. W bocznym ołtarzu cudowna figura Matki Bożej Łaski Pełnej, wyrzeźbiona w drewnie lipowym ok. 1500, (w stylu szkoły W. Stwosza), która stanowiła część tryptyku ołtarza. W 2003 cały obiekt wraz z Haczowem i drewnianymi kościołami Małopolski został zapisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Legenda związana ze wzgórzem Michałek Przy drodze łączącej Blizne z Golcową na Górze św. Michała (Michałek, na Michałku) (423 m), w otoczeniu drzew znajduje się kaplica świętego Michała Archanioła. Z miejscem tym wiąże się legenda o napadzie Tatarów i cudownym ocaleniu ludzi, którzy tu szukali schronienia. Liczne hordy Tatarów, które w 1624 napadały na tamte tereny, paliły wsie biorąc wielu ludzi w jasyr, dotarły do Bliznego. Część mieszkańców schroniła się na wzgórzu i odpierała ataki najeźdźców, modląc się o cudowne ocalenie. Rozpętała się burza i ludzie ujrzeli spływające z nieba zastępy uzbrojonych aniołów - rycerzy w białych szatach, którym przewodził sam święty Michał Archanioł. Tatarzy widząc to, przerazili się i pouciekali. Na pamiątkę tego cudownego uwolnienia ludności zabranej w jasyr przez Tatarów w 1624, za wstawiennictwem tego świętego, wybudowano na wzniesieniu drewnianą kapliczkę pw. św. Michała Archanioła. Kapliczkę wzniósł prawdopodobnie ks. Jan Józef Nałogowski, proboszcz miejscowy, w latach 1670-1684, realizując ślub złożony przez ówczesnego duszpasterza w czasie najazdu Tatarów. W 1750 kapucyni uzyskali pozwolenie na osiedlenie się na Michałku. Wtedy też rozpoczęła się budowa murowanego kościoła, do którego kamień węgielny został wzięty z drewnianej kaplicy. W 1788 nastąpiła kasacja klasztoru i kościoła, budynki zostały sprzedane i rozebrane, ale kult świętego Michała Archanioła trwał dalej. W 1877 ks. Józef Januszkiewicz postawił kaplicę dokładnie w miejscu dawnego kościoła, a wokoło posadził modrzewie. W tym stanie kaplica przetrwała do dnia dzisiejszego. Osoby pochodzące z Bliznego Józef Nogaj (1856–1926) – nauczyciel Feliks Pohorecki (1826–1896) – nauczyciel, poseł do Sejmu Krajowego Galicji III i VII kadencji (1870-1876, 1895-1896), burmistrz Tarnopola, właściciel dóbr Dydnia. Zobacz też Blizne Jasińskiego Blizne Łaszczyńskiego Przypisy Linki zewnętrzne Drewniany kościół w Bliznem (pdf) Parafia Blizne Wsie klucza brzozowskiego Wsie prawa wołoskiego I Rzeczypospolitej (województwo ruskie) Wsie w powiecie brzozowskim

879

https://pl.wikipedia.org/wiki/Cymelia

Cymelia

Cymelia albo cimelia (gr. κειμήλιον keimēlion „nieruchomość, kosztowność, skarb, klejnot”) – zbiory lub obiekty o szczególnej wartości, odpowiednio chronione i przechowywane; najcenniejsze druki i rękopisy w bibliotece, wydzielone z zasobów i specjalnie chronione; rzadziej pisma i druki zakazane tzw. prohibita. Status cymelium mogą uzyskać wszystkie rodzaje dokumentów bibliotecznych, rękopisy, druki, ryciny, fotografie, mapy i muzykalia wyróżniające się formą, treścią, pochodzeniem lub wiekiem. Mogą stanowić część cennych kolekcji lub być pamiątkami po wybitnych osobistościach. Do cymeliów zaliczyć można: zwoje i kodeksy papirusowe i pergaminowe, dzieła sławnych drukarni (np. Aldiny, Elzewiry), autografy, druki i rękopisy o szczególnych walorach artystycznych, istotne dokumenty świadczące o przemianach społecznych, naukowych czy ideowych, obiekty o nietypowym formacie oraz materiale łatwym do uszkodzenia. W Polsce zaliczamy do nich między innymi: kodeksy rękopiśmienne, najstarsze druki, polonika z XVI w., cenne grupy pism z późniejszych okresów (np. literatura ariańska), fragmenty ciekawych zbiorów (np. Volsciana, biblioteka Zygmunta Augusta), a także książki, wybierane pod kątem rzadkości występowania (np. prasa konspiracyjna). Oryginały udostępniane są w czytelniach zbiorów specjalnych bibliotek. Dostęp do nich jest zarezerwowany na ogół dla ściśle określonej kadry bibliotecznej i naukowej. Dostępne są również kopie w postaci fotokopii, mikrofilmów lub w wersji cyfrowej. Cymelia często prezentowane są jako obiekty muzealne. Niekiedy w bibliotece tworzone są specjalne działy, w których umieszcza się cymelia (np. dział „rzadkich książek” w Związku Radzieckim i "rezerwy" w Belgii). Przypisy Bibliografia Encyklopedia wiedzy o książce, red. Aleksander Birkenmajer, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971 Linki zewnętrzne Nad złoto droższe. Skarby Biblioteki Narodowej Bibliologia

880

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czystopis

Czystopis

Czystopis – gotowy tekst przygotowany do łamania lub druku, który jest po wszystkich korektach i jednocześnie nie zawiera śladów poprawek. Zobacz też czystodruk Przypisy DTP

189405

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pistolet%20FEG%20P9

Pistolet FEG P9

FEG P9 – węgierski pistolet samopowtarzalny produkowany przez zakłady Femaru Fegyver es Gepgyar (FEG) w Budapeszcie. Klon pistoletu FN BHP. Historia konstrukcji Pod koniec lat siedemdziesiątych w węgierskich zakładach FEG rozpoczęto przygotowania do produkcji nowego pistoletu samopowtarzalnego kalibru 9 x 19 mm Parabellum. Nie była to nowa konstrukcja, ale kopia pistoletu FN Browning High Power, a dokładnie jego wersji Vigilante. Nowy pistolet miał być sprzedawany na rynkach zachodnich. Wybór Browninga HP nie był przypadkowy. Ten produkowany od 1935 roku pistolet nadal cieszył się sporym powodzeniem na rynku, a jednocześnie nie był już obwarowany patentami. W 1982 roku rozpoczęto produkcję pistoletu P9. Wkrótce potem pojawiły się zmodyfikowane wersje oznaczone FP9 i P9M. Na początku lat dziewięćdziesiątych opracowano także sportową wersję pistoletu P9 oznaczoną jako P9L. Ponieważ marka FEG była słabo znana na rynku europejskim FEG nawiązał współpracę z niemiecką firmą Mauser Werke Gmbh. Sprzedawała ona pistolety P9 jako Mauser 80 SA i P9L jako Mauser 80 SA Sport. Później pistolety P9 były sprzedawane także za pośrednictwem firmy Kettner (jako M80). Pod koniec lat dziewięćdziesiątych popularność Browninga HP i jego klonów zaczęła słabnąć. Było to spowodowane pojawieniem się na rynku nowych modeli pistoletów określanych jako "cudowne dziewiątki". Miały one kaliber 9 mm, były one wyposażone w pojemne magazynki i posiadały mechanizmy spustowe z samonapinaniem kurka. Dlatego po rozpoczęciu produkcji pistoletu P9R produkcję pistoletu P9 zakończono. Wersje P9 (Mauser 80 SA, M80)- kopia FN BHP "Vigilante" FP9 - wersja wyposażona w szynę wentylacyjną nad zamkiem. W późniejszych seriach tej wersji zmieniono także kształt kurka i dźwigni zatrzasku zamka. P9M - zmodernizowana wersja P9 wyposażona w przyrządy celownicze z systemem trzech punktów, kurek, dźwignię zatrzasku zamka o nowym kształcie. Zmieniono także (wydłużono) dźwignię bezpiecznika. P9L (Mauser 80 SA Sport) - wersja sportowa (IPSC). Wersja z dłuższą lufą wyposażoną w obciążnik, regulowanymi przyrządami celowniczymi i powiększonym przyciskiem zwalniania magazynka. Opis konstrukcji Pistolet P9 działa na zasadzie krótkiego odrzutu lufy, zamek ryglowany przez przekoszenie lufy. Połączenie lufy z zamkiem w położeniu zaryglowanym zapewniają dwa występy ryglowe wchodzące w wyżłobienia w zamku. Odryglowanie zapewnia występ odryglowujący lufy współpracujący z odpowiednio ukształtowanym wkładem umieszczonym w szkielecie. Mechanizm spustowo-uderzeniowy kurkowy bez samonapinania (SA). Broń posiada bezpiecznik zewnętrzny (dźwignia po lewej stronie szkieletu). Dodatkowym zabezpieczeniem jest bezpiecznik magazynkowy (przy wyjętym magazynku ściąganie spustu nie zwalnia kurka). Po wystrzeleniu ostatniego naboju z magazynka zamek zatrzymuje się w tylnym położeniu na zaczepie zamka. P9 posiada stałe przyrządy celownicze składające się z muszki i szczerbinki. Magazynek 13 nabojowy, dwurzędowy z jednorzędowym wyprowadzeniem. Bibliografia Ireneusz Chloupek, Węgierskie browningi, Komandos 3/2002. Linki zewnętrzne Pistolet FEG P9 w serwisie Modern Firearms FEG P9

189414

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kebab

Kebab

Kebab – turecka potrawa. Określenie obejmuje ponad dwadzieścia odmian tej potrawy (m.in. İskender kebabı, Adana kebabı czy şiş kebabı) i nie jest jednoznaczne. Charakterystyka W Polsce słowo kebab oznacza zazwyczaj döner kebap (w języku tureckim „obracające się pieczone mięso”), czyli danie kuchni tureckiej w postaci odpowiednio doprawionego mięsa baraniego , skrawanego z pionowego rożna, podawane z surówką warzywną i owczym serem, współcześnie przekształcone w danie typu fast food. Ze względu na ceny baraniny oraz preferencje smakowe Polaków, mięso w polskim kebabie to zwykle wołowina lub kurczak, jedynie z dodatkiem baraniny. Nie może to być mięso wieprzowe, co wynika z Halalu. Podawane jest w macy, picie, tortilli lub bułce z różnymi sosami – łagodnymi lub ostrymi. Wartość odżywcza dla 100 gramów typowego polskiego kebabu wynosi około 170 kilokalorii. W Niemczech potrawę tę określa się najczęściej jako kebap lub döner (w języku tureckim „obracający się”), odmianę zaś w placku lawasz jako dürüm lub jufka (kebab w cienkim cieście). Wariantem kebabu w cienkim cieście jest Lahmacun, niekiedy również określany jako turecka pizza (Türkische Pizza). Różnice w stosunku do jufki polegają na tym, że cienkie ciasto pokryte jest sosem i przyprawami, które upodobniają tę formę zawijanego kebabu do innej tureckiej potrawy – Lahmacun. W krajach arabskich, Armenii, Izraelu i Iranie słowo kebab oznacza najczęściej nie döner kebab, lecz şiş kebab (w języku tureckim „pieczone mięso na szpikulcu”), czyli szaszłyk z pieczonego, często mielonego mięsa. Takie nazewnictwo stosuje się więc czasem także w Polsce, w barach szybkiej obsługi i restauracjach prowadzonych przez Arabów, Turków lub Persów. Powszechne jest jedzenie kebabu razem z ajranem. Zobacz też döner kebab ćevapčići gyros shoarma Przypisy Linki zewnętrzne , przedstawiający technologię przemysłowej produkcji döner kebab. Potrawy mięsne Kuchnia azerska Kuchnia perska Kuchnia turecka Fast foody

189415

https://pl.wikipedia.org/wiki/1912%20w%20filmie

1912 w filmie

Wydarzenia 2 lutego – dla kroniki tygodniowej Pathe wykonano pierwsze zdjęcia kaskaderskie (spadochroniarz skoczył ze Statuy Wolności w Nowym Jorku do basenu portowego). Premiery Filmy polskie Mirełe Efros (reż. Andrzej Marek) Pietro Caruso (prawdopodobnie, reż. Kazimierz Kamiński) Pomszczona krzywda (reż. ?) Spodnie jaśnie pana (prawdopodobnie, reż. Aleksander Hertz) 23 kwietnia: Niebezpieczny kochanek (reż. Kazimierz Kamiński) 27 kwietnia: Wojewoda (reż. ?) 14 maja: Krwawa dola czerwiec: Obłąkany. Dramat w Tworkach (reż. ?) sierpień: Przesądy 10 września: Ofiara namiętności grudzień: Miłosne przygody panów Z. i J., znanych osobistości w D. (reż. ?) w języku jidysz: Bóg, człowiek i szatan (reż. ?) Wydziedziczeni (reż. ?) Filmy zagraniczne Zdobycie bieguna (Francja) La Conquete du Pole (reżyseria i wykonawca: Georges Méliès) Urodzili się 6 stycznia – Danny Thomas, piosenkarz, aktor komediowy (zm. 1991) 8 stycznia – José Ferrer, portorykański aktor, reżyser (zm. 1992) 19 lutego – Saul Chaplin, kompozytor (zm. 1997) 21 lutego – Arline Judge, aktorka (zm. 1974) 26 lutego – Dane Clark, aktor (zm. 1998) 22 marca – Karl Malden, aktor (zm. 2009) 4 kwietnia – Jan Rybkowski, polski reżyser (zm. 1987) 8 kwietnia – Sonja Henie, łyżwiarka figurowa i aktorka (zm. 1969) 18 kwietnia – Wendy Barrie, aktorka (zm. 1978) 9 maja – Pedro Armendáriz, aktor (zm. 1963) 18 maja – Perry Como, piosenkarz, aktor (zm. 2001) 23 maja Marius Goring, aktor (zm. 1998) John Payne (I), aktor (zm. 1989) 26 maja – Jay Silverheels, kanadyjski aktor (zm. 1980) 29 maja – Iris Adrian, aktorka (zm. 1994) 26 czerwca – Jay Silverheels, aktor (Tonto) (zm. 1980) 4 lipca – Viviane Romance, aktorka (zm. 1991) 2 sierpnia – Ann Dvorak, aktorka (zm. 1979) 15 sierpnia – Wendy Hiller, aktorka (zm. 2003) 23 sierpnia – Gene Kelly, amerykański tancerz i aktor (zm. 1996) 29 sierpnia – Barry Sullivan, aktor (zm. 1974) 5 września – Kristina Söderbaum, aktorka (zm. 2001) 17 września – Irena Kwiatkowska, polska aktorka (zm. 2011) 21 września – Chuck Jones, animator (zm. 2002) 22 września – Martha Scott, aktorka (zm. 2003) 29 września – Michelangelo Antonioni, włoski reżyser (zm. 2007) 31 października – Dale Evans, aktorka (zm. 2001) 21 listopada – Eleanor Powell, tancerka, aktorka (zm. 1982) 24 listopada – Garson Kanin, pisarz (zm. 1999) 27 listopada – Yuen Siu-tien, chiński aktor (zm. 1979) 11 grudnia – Carlo Ponti, producent, mąż Sophi Loren (zm. 2007)

189416

https://pl.wikipedia.org/wiki/S%C5%82oneczny%20patrol

Słoneczny patrol

Słoneczny patrol (ang. Baywatch) – amerykański serial przygodowy, realizowany w latach 1989–2001 z Davidem Hasselhoffem i Pamelą Anderson w głównych rolach. W początkowej fazie cieszył się dużą popularnością, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych i Niemczech. Emitowany wielokrotnie także w Polsce, przez kilka różnych stacji telewizyjnych – po raz pierwszy latem 1994 w TVP1, a następnie w Polsacie, TV4, Universal Channel, TVS, ATM Rozrywka i TV6. Serial opowiada o przygodach – prywatnych i zawodowych – grupy ratowników z Los Angeles. W latach 1995–1997 powstawał jego spin-off zatytułowany Nocny patrol (oryg. Baywatch Nights). Zarówno w trakcie realizacji, jak i po jej zakończeniu, powstało kilka filmów telewizyjnych o przygodach kalifornijskich ratowników. Na sezon 1998-1999 tytuł serialu zmieniono na Baywatch Hawaii i tam też przeniesiono akcję. Obsada W mniejszych rolach i epizodach wystąpili m.in.: Pamela Bach, Pat Morita, Vanessa Angel, Andrea Thompson, Danny Trejo, Elizabeth Berkley, Nikki Cox, Mila Kunis, Cary-Hiroyuki Tagawa, Carrie-Anne Moss, George Hamilton, Catherine Oxenberg, Tom Arnold, Hulk Hogan, Ian Ogilvy, Susan Blakely, Joe Lara, George Lazenby, Roxann Dawson, Mariska Hargitay, Sofía Vergara, John Stamos. W serialu pojawiło się także wielu celebrytów: znany businessman Richard Branson, piosenkarki Vikki Carr i Gladys Knight, członkowie grupy The Beach Boys: Brian Wilson, Bruce Johnston i Mike Kowalski, modelka Cindy Margolis, siatkarz Karch Kiraly, wrestler Kevin Sullivan, koszykarz Dennis Rodman, komik Jay Leno, piosenkarze Little Richard, Bryan Adams, Shaggy, a także modelki magazynów Playboy i Penthouse: Brandy Ledford, Brande Roderick, Heidi Mark, Lisa Boyle, Jenny McCarthy, Shannon Tweed, Shae Marks, Caprice Bourret, Kari Kennell, Peggy McIntaggart, Lauren Hill, Rhonda Rydell, Anna Marie Goddard, Elke Jeinsen, Alicia Rickter, Kelly Monaco, Julie Strain. Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne Amerykańskie telewizyjne seriale przygodowe Programy telewizji NBC Seriale telewizyjne emitowane od 1989 Seriale telewizyjne zakończone w 2001 Seriale telewizyjne osadzone w Los Angeles

189417

https://pl.wikipedia.org/wiki/Tabliczka%20znamionowa

Tabliczka znamionowa

Tabliczka znamionowa – tabliczka (najczęściej metalowa) trwale przymocowana do maszyny, urządzenia, aparatu, środka transportu itp., zawierająca krótki jego opis i podstawowe informacje, takie jak: nazwa, producent, rok produkcji, numer seryjny, podstawowe parametry, np. moc znamionowa, masa, ładowność, warunki pracy, np. napięcie zasilające, sposób podłączenia, klasa zasilania, certyfikat bezpieczeństwa. Linki zewnętrzne Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (, ze zm.) Urządzenia

885

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ciechanowiec

Ciechanowiec

Ciechanowiec – miasto w Polsce na Wysoczyźnie Drohiczyńskiej, w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ciechanowiec. Miasto prywatne posiadało prawo magdeburskie przed 1429 rokiem, położone było w ziemi drohickiej województwa podlaskiego. Część polska Ciechanowca była miastem prywatnym Królestwa Kongresowego, położonym w 1827 roku w powiecie tykocińskim, obwodzie łomżyńskim województwa augustowskiego. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa łomżyńskiego. Według danych z 1 stycznia 2018 Ciechanowiec liczył 4655 mieszkańców. Ciechanowiec leży w odległości 130 km od Warszawy, na trasie turystycznej do Białowieży, w Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca, na skrzyżowaniu dróg z Ostrowi Mazowieckiej do Bielska Podlaskiego i z Siemiatycz do Zambrowa. Przez Ciechanowiec przebiegają trzy drogi wojewódzkie 690, 681 i 694. Jest jednym z najstarszych miast Podlasia, leży nad Nurcem, prawym dopływem Bugu. Na lewym, wschodnim brzegu rzeki znajduje się starsza część Ciechanowca z dawnym rynkiem, kościołem, cerkwią, dawną synagogą i najważniejszymi urzędami, na prawym zaś znajduje się Muzeum Rolnictwa. Historia Ciechanowiec miejskie prawa magdeburskie otrzymał w 1429 roku od litewskiego księcia Witolda Kiejstutowicza lub mazowieckiego księcia Janusza I Starszego. W roku 1446 istniała w Ciechanowcu parafia rzymskokatolicka. W najstarszych dokumentach nazwę miasta zapisywano jako Czyechonowecz (w 1500 r.), a także Techonowcy (1535-1536). Najstarsze zachowane dokumenty miejskie pochodzą z XVI wieku. W XVI wieku miasto należało do rodu Kiszków. W połowie XVI wieku kasztelan trocki Piotr Kiszka zbudował zamek na prawym brzegu Nurca, na północny wschód od miasta. W latach 1617–1642 Mikołaj Kiszka wzmocnił zamek otaczając go czworobocznymi fortyfikacjami ziemnymi. W 1649 r. wojewoda połocki Janusz Kiszka (1586-1654), sprzedał Stary Ciechanowiec Konstantemu Eustachemu Zalewskiemu. Kolejnym właścicielem był podkomorzy drohicki Jerzy Monwid Irzykowicz (zm. 1659). Około 1656-1657 roku miasto i zamek zostały zniszczone podczas Potopu szwedzkiego. Kolejną właścicielką była Eleonora z Irzykowiczów Bremerowa, która wyszła za pułkownika Idziego Bremera de Britmar (zm. 1662), a następnie wyszła za pisarza nurskiego Nikodema Jabłonowskiego. Kolejną właścicielką była córka Idziego i Eleonory, Marianna Bremerowa, która wyszła za chorążego nurskiego Jerzego Hieronima Ossolińskiego. Przypuszczalnie kolejne zniszczenia miastu przyniosła III wojna północna tocząca się na ziemiach polskich w latach 1700–1706. W 1703 r. Ciechanowiec kupił chorąży drohicki Franciszek Maksymilian Ossoliński z Rudki (1676-1756). Po nim miasto odziedziczył jego syn Tomasz Konstanty Ossoliński (1716-1782). W latach 1736–1739 powstał murowany kościół Trójcy Przenajświętszej i barokowy szpital i klasztor sióstr miłosierdzia, wedle projektu warmińskiego architekta Jana Adriana Kluka. Jego syn, ks. Jan Krzysztof Kluk (1739–1796), miejscowy proboszcz, poświęcił się przyrodoznawstwu, stając się jednym z najważniejszych polskich przyrodników doby Oświecenia. W okresie rozbiorów Ciechanowiec początkowo (1795–1807) przypadł Prusom, a po kongresie wiedeńskim – Rosji. Wówczas miasto zostało podzielone na dwie części. Prawobrzeżna część (zwana Nowym Miastem lub „polską stroną”), znalazła się w granicach Królestwa Polskiego, zaś lewobrzeżne Stare Miasto („ruska strona”) – w Rosji. Stare Miasto w latach 1829–1888 było własnością Stefana Ciecierskiego, który w 1850 roku ufundował w mieście pomnik botanika księdza Krzysztofa Kluka. W 1842 roku władze rosyjskie zamknęły szpital i klasztor Sióstr Miłosierdzia. W czasie Powstania styczniowego dawny szpital zajął w 1863 roku batalion rosyjski pod dowództwem majora Korfa, który prowadził pacyfikacje okolic Ciechanowca dopuszczając się licznych okrucieństw. W wyniku powstania prawobrzeżny Nowy Ciechanowiec stracił prawa miejskie w 1870 r. Pod koniec XIX w. rozwinął się w mieście przemysł włókienniczy. Ciechanowiec słynął także z targów konnych. Miasto poniosło znaczne zniszczenia w 1915 roku w czasie I wojny światowej, gdy m.in. spalono zamek. Kolejne zniszczenia nastąpiły w czasie wojny polsko-bolszewickiej, które były powoli naprawiane w okresie międzywojennym. Wówczas to miasto znane było z dużej liczby warsztatów, głównie żydowskich. Liczba Żydów wzrosła w tym czasie do ok. 55% mieszkańców miasta. W roku 1921 w Ciechanowcu (miasto), który znajdował się w pow. Bielsk naliczono 344 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym i 17 inne zamieszkałe (w tym 1 budynek niezn.) oraz 3291 mieszkańców (1525 mężczyzn i 1766 kobiet). Narodowość polską zgłosiło 1653, żydowską 1603, białoruską 11, niemiecką 21 i rosyjską 3. W Ciechanowcu (osada miejska), który był w pow. Wysokie Mazowieckie, gm. Klukowo znajdowały się 193 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym i 18 inne zamieszkałe oraz 1658 mieszkańców (776 mężczyzn i 882 kobiet). Narodowość polską podały 736 osoby, żydowską 919 oraz 1 niemiecką, 2 inną. W 1938 do lewobrzeżnego Ciechanowca (położonego wówczas w powiecie bielskim) przyłączono prawobrzeżną część miasta (o statusie osady), położoną dotychczas w powiecie wysokomazowieckim (w gminie Klukowo). Podczas II wojny światowej miasto niszczyli – w myśl Paktu Ribbentrop-Mołotow najpierw żołnierze Armii Czerwonej, a od czerwca 1941 – wojska niemieckie. W listopadzie 1941 Niemcy utworzyli w Ciechanowcu getto dla ludności żydowskiej. Składało się ono z dwóch części położonych po obu stronach rzeki Nurzec (w rejonie ulic: Drohickiej, Wspólnej i Kościuszki oraz Łomżyńskiej i Kuczyńskiej). Ogółem przez getto przeszło ok. 4 tys. osób. W czasie jego istnienia Niemcy zamordowali ok. 80 żydowskich mężczyzn w Pobikrach, kilkadziesiąt na uroczysku Ciarki, 20 osób w Kuczynie i tyle samo na podwórzu posterunku żandarmerii w Ciechanowcu. 15 października 1942 większość mieszkańców getta wywieziono do obozu zagłady w Treblince, ok. 700 osób rozstrzelano na miejscu, a 60 udało się zbiec. Getto zostało zlikwidowane 2 listopada 1942. Po wojnie odbudowa trwała długo – miasto nie odzyskało już dawnego znaczenia oraz liczby ludności. Pozostało także na uboczu głównych szlaków komunikacyjnych. Obiekty zabytkowe Pałac w Ciechanowcu – w odrestaurowanym obiekcie znajduje się Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka, wraz z bogatym skansenem, wystawą maszyn rolniczych, ogrodem botanicznym roślin leczniczych, pierwszym w Polsce muzeum pisanki oraz jedynym w Polsce i największym w Europie Muzeum Weterynarii. Skansen Mazowiecko-Podlaski – na terenie skansenu znajdują się m.in. reprezentatywne dla regionu zagrody wiejskie, dworek z XIX wieku, spichlerze, młyn, a w lecie organizowane są plenery artystyczne, latem zaś także koncerty. Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w stylu barokowym, wzniesionym w latach 1731–1737 z fundacji Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego. Można w nim obejrzeć epitafium nagrobne (1848) z marmurowym popiersiem ks. Krzysztofa Kluka. Zespół klasztorno-szpitalny z XVIII w. oraz wykonana w stylu neogotyckim XIX-wieczna statua św. Floriana, patrona straży ogniowej. Ruiny starej synagogi i mykwy. Cerkiew prawosławna Wniebowstąpienia Pańskiego. Wzniesiona w 1864 na miejscu drewnianej świątyni pounickiej. W czasie II wojny światowej była miejscem egzekucji ludności cywilnej dokonanej przez hitlerowców, co upamiętnia obelisk ustawiony na placu cerkiewnym. Świątynia jest siedzibą miejscowej parafii. układ przestrzenny średniowiecznego miasta w kształcie wrzeciona, rozciągniętego równolegle do rzeki Nurzec. zespół cmentarzy przy ul. Sienkiewicza: cmentarz rzym.-kat, 1 poł. XIX w. ogrodzenie z bramą, 1842 kaplica grobowa rodziny Szczuków, 1859 cmentarz ewangelicki, nieczynny, 1 poł. XIX w. cmentarz prawosławny, poł. XIX w. pomnik z terenem d. cmentarza żydowskiego, cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej (żołnierzy Wojska Polskiego). Zamczysko w Ciechanowcu – ślady wałów na planie czworoboku w rejonie ulicy Parkowej. Zamek rycerski nad Nurcem został zbudowany w 1 połowie XVI wieku przez wojewodę połockiego Piotra Kiszkę, którego ród wywodził się z Ciechanowca. Na zamku ciechanowieckim trzykrotnie gościł (w latach: 1576, 1581 i 1582) król Stefan Batory, podróżujący z Korony na Litwę. W latach 1617–1642 zamek został otoczony obwarowaniami ziemnymi zbudowanymi na polecenie Mikołaja Kiszki. Fortyfikacja miała kształt czworokąta, który tworzyły wały o długości 130 × 150 m (nie licząc szerokości otaczających je fos). W obrębie wałów znajdowała się zabudowa mieszkalna o nieznanym jak dotąd kształcie przestrzennym. W 1649 r. wojewoda połocki Janusz Kiszka (1586-1654), sprzedał Stary Ciechanowiec Konstantemu Eustachemu Zalewskiemu. Kolejnym właścicielem był podkomorzy drohicki Jerzy Monwid Irzykowicz (zm. 1659) i w tym czasie zamek został zniszczony w trakcie Potopu szwedzkiego około 1656-1657 r. i nie został odbudowany. Córka Jerzego Montwida Irzykowicza, Eleonora z Irzykowiczów Bremerowa wraz z mężem komendantem Grodna i oberszterem piechoty Idzim Bremerem de Britmar (zm. 1662) poleciła zbudować na zamku dwór modrzewiowy, w którym mieszkała później z kolejnym mężem pisarzem nurskim Nikodemem Jabłonowskim. Córka Idziego i Eleonory, Marianna Bremerowa (zm. 1688) wyszła za chorążego nurskiego Jerzego Hieronima Ossolińskiego. Przypuszczalnie kolejne zniszczenia przyniosła III wojna północna tocząca się na ziemiach polskich w latach 1702–1706. W 1703 r. Ciechanowiec kupił chorąży drohicki Franciszek Maksymilian Ossoliński z Rudki (1676-1756). Po nim zamek odziedziczył jego syn Tomasz Konstanty Ossoliński (1716-1782). W XVIII wieku ród Ossolińskich częściowo odbudował obiekt, jednak siedziba mieszkalna miała już jedynie formę modrzewiowego dworu z istniejącą w XVIII wieku murowaną wieżą zegarową, która swój znany nam z fotografii kostium zewnętrzny nawiązujący do stylu neogotyckiego otrzymała przypuszczalnie w 2 połowie XIX wieku. W latach 1829–1888 właścicielem Ciechanowca był Stefan Ciecierski, jednak przypuszczalnie nie dokonywał w obiekcie większych inwestycji rezydując najczęściej w drewnianym dworze w Pobikrach. Drewniane części dworu zwanego przez ludność „Zameczkiem” od 1908 roku mieściły szkołę 4-klasową. Podczas I wojny światowej w sierpniu 1915 roku drewniane zabudowania dworu spłonęły podpalone przez uciekające wojska rosyjskie. Wieża zegarowa runęła w kwietniu 1921 roku i jej pozostałości rozebrano. W okresie II wojny światowej okupanci hitlerowscy na terenie dawnego zamku urządzili strzelnicę ćwiczebną. Pod wałem biegnącym wzdłuż południowego odcinka fosy odsłonięte zostały mury ceglane datowane wstępnie na XVIII i XIX w. Turystyka Jednym z walorów turystycznych Ciechanowca i jego okolic jest przepływająca przez miasto rzeka Nurzec, której dolny, ok. 8-kilometrowy odcinek znajduje się w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca. Meandry i zakola wijące się wśród pól i lasów stanowią ostoję dla wielu gatunków zwierząt żyjących nad wodą, np. bobrów, wydr oraz różnych gatunków ptaków. Nurzec oraz zalew na Nurcu z ośrodkiem sportowo-rekreacyjnym i plażą stanowi zaś atrakcję m.in. dla miłośników spływów kajakowych. Okolice Ciechanowca to tereny rolnicze z piaszczystą glebą niskiej jakości, lasy iglaste i mieszane oraz wioski – po części rekreacyjno-letniskowe, zwłaszcza nad Nurcem i Bugiem. Perspektywy rozwoju Ciechanowca wiążą się z gospodarką spożywczą i przetwórstwem, a także z agroturystyką. Demografia Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku miasto zamieszkiwało 3291 osób, wśród których 1568 było wyznania rzymskokatolickiego, 39 prawosławnego, 34 ewangelickiego a 1649 mojżeszowego, a jeden mieszkaniec nie określił wyznania. Jednocześnie 1653 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 11 białoruską, 21 niemiecką, 1603 żydowską a 3 rosyjską. Było tu 361 budynków mieszkalnych. Wykres liczby ludności miasta Ciechanowca od 1580: Źródła: Plan Odnowy Miejscowości Ciechanowiec. Uchwała Rady Miejskiej w Ciechanowcu Nr 110/XVII/08 z dnia 29 maja 2008, Historia Ciechanowca do roku 1947, Żydzi w Ciechanowcu w XVIII–XIX wieku. Część 1 Piramida wieku mieszkańców Ciechanowca w 2014 roku. Transport Ciechanowiec leży na skrzyżowaniu trzech dróg wojewódzkich: droga wojewódzka nr 681 Roszki-Wodźki – Łapy – Brańsk – Ciechanowiec, droga wojewódzka nr 690 Czyżew-Osada – Ciechanowiec – Siemiatycze, droga wojewódzka nr 694 Poręba-Kocęby – Brok – Małkinia Górna – Ciechanowiec. Miasto posiada połączenia autobusowe z Białymstokiem, Siemiatyczami, Warszawą, Gdańskiem, Bielskiem Podlaskim, Łomżą, Zambrowem, Wysokiem Mazowieckiem, Ostrowią Mazowiecką, a także ze stacjami kolejowymi Czyżew-Stacja, Małkinia i Szepietowo. Wydarzenia kulturalne kwiecień – Jarmark Świętego Wojciecha; czerwiec: festyn „Wianki na Nurcu”, „Zajazd Wysokomazowiecki. Szlachty historia na żywo”; lipiec – Podlaskie Zawody w Powożeniu Zaprzęgami Konnymi o Puchar Burmistrza Ciechanowca; sierpień: „Podlaskie Święto Chleba”, Międzynarodowy Festiwal Folkloru „Podlaskie Spotkania”; grudzień – Konkurs Gry na Ludowych Instrumentach Pasterskich im. Kazimierza Uszyńskiego „Ligawki”. Wspólnoty religijne Katolicyzm Kościół rzymskokatolicki Parafia Trójcy Przenajświętszej (diecezja drohiczyńska) Parafia Najświętszej Maryi Panny z Fatimy (diecezja łomżyńska) Prawosławie Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny Parafia Wniebowstąpienia Pańskiego Restoracjonizm Świadkowie Jehowy Zbór Galeria Urodzeni w Ciechanowcu Więcej informacji w kategorii: Ludzie urodzeni w Ciechanowcu Zobacz też Najstarszy cmentarz żydowski w Ciechanowcu Stary cmentarz żydowski w Ciechanowcu Nowy cmentarz żydowski w Ciechanowcu Ciechanowiec (Nowe Miasto) Ignacy Tłoczek Przypisy Linki zewnętrzne Ciechanowiec Online na portalu Wirtualny Sztetl Miasta prywatne Królestwa Kongresowego (województwo augustowskie) Miasta w województwie podlaskim Prywatne miasta szlacheckie I Rzeczypospolitej (województwo podlaskie) Miasta w Polsce lokowane w XV wieku

189421

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wodzinek

Wodzinek

Wodzinek – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łódzkim wschodnim, w gminie Tuszyn, przy szosie łączącej Wolę Kamocką z Tuszynem. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego. Główna ulica we wsi to ulica Srocka. Można nią dojechać do wsi Srock. Przypisy Linki zewnętrzne Tuszyn (gmina)

886

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czystodruk

Czystodruk

Czystodruk – pierwszy arkusz papieru po zejściu z maszyny drukarskiej, przesłany do wydawcy do akceptacji i rozpoczęcia druku nakładu. Zobacz też czystopis DTP poligrafia Przypisy DTP

888

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czwartek

Czwartek

Czwartek (skrót czw.) – dzień tygodnia między środą a piątkiem. Według normy ISO-8601 jest czwartym dniem tygodnia. Niegdyś był to dzień wolny od zajęć dla żaków. W kulturze ludowej ziem Polski czwartek obwarowany jest zakazami dotyczącymi sprzątania oraz przędzenia, których egzekutorką miała być bogini Marzanna. W tradycji biblijnej – chrześcijańskiej i judaistycznej, gdzie za pierwszy dzień tygodnia uznawana jest niedziela, czwartek jest dniem piątym. Polska nazwa, wspólna z innymi językami słowiańskimi, pochodzi od liczby cztery; , (czetwierg), . Podobnie w językach bałtyckich: < ketvirta ‛czwarta’ + diena ‛dzień’. Od liczby pięć wywodzą się natomiast i . Łacińska nazwa dies Iovis (dzień Jowisza) wpłynęła na nazewnictwo wielu języków europejskich, np. . W językach germańskich pochodzi od imienia nordyckiego boga Thora: , norweski, duński i szwedzki torsdag, , . W wymarłym języku Słowian Połabskich był określany jako perundan – dzień Pioruna. Zobacz też Wielki Czwartek tłusty czwartek czarny czwartek wzgórze Czwartek Spiski Czwartek Pål André Czwartek Nazwy dni tygodnia Przypisy Dzień tygodnia

894

https://pl.wikipedia.org/wiki/CLIPS

CLIPS

CLIPS (C Language Integrated Production System) – język opracowany przez NASA i Johnson Space Center jako język służący tworzeniu systemów ekspertowych. Znalazł on wiele zastosowań w innych dziedzinach: w rozpoznawaniu obrazów, rozumieniu scen itp. Jest on znacznie prostszy niż np. Prolog czy Lisp. Mechanizmy wewnętrzne tego języka realizują wnioskowanie w przód. Program napisany w Clipsie stanowi bazę wiedzy złożoną z faktów i reguł. Składnia tego języka jest podobna do składni języka Lisp – wszystkie wyrażenia symboliczne są objęte nawiasami. Linki zewnętrzne Wiesław Porębski, Języki programowania obiektowego. CLIPS. clipsrules.sourceforge.net Języki programowania

897

https://pl.wikipedia.org/wiki/Carus

Carus

Marcus Aurelius Carus (Karus) – cesarz rzymski Osoby o tym nazwisku: Carl Gustav Carus – niemiecki przyrodnik, lekarz, anatom, psycholog i filozof przyrody

189422

https://pl.wikipedia.org/wiki/1913%20w%20filmie

1913 w filmie

Wydarzenia 13 stycznia – papież Pius X wydał zakaz projekcji filmowych w kościołach. 1 marca – amerykańskie towarzystwo filmowe Vitagraph przeniosło ostatecznie swoją siedzibę z Nowego Jorku do Santa Monica (Kalifornia). Premiery Filmy polskie 6 stycznia – Wykolejeni 25 lutego – Antek kombinator 13 maja – Zemsta spoza grobu 1 czerwca – Najmilszy ze złodziei październik – Grzech 4 listopada – Halka Bigamistka Córka kantora (w jęz. jidysz) Dramat Wieży Mariackiej Fatalna klątwa (w jęz. jidysz) Kara boża (w jęz. jidysz) Kościuszko pod Racławicami Nieznajomy (w jęz. jidysz) Obrona Częstochowy Przygody pana Antoniego Filmy zagraniczne Student z Pragi (Der Student von Prag, Niemcy) – reżyseria: Stellan Rye, scenariusz: Hanns Heinz Ewers, zdjęcia: Guido Seeber, wykonawcy: Paul Wegener, John Gottowt, Lyda Salmonová. Hinemoa Urodzili się 2 stycznia – Anna Lee, aktorka (zm. 2004) 6 stycznia – Loretta Young, aktorka (zm. 2000) 15 stycznia – Lloyd Bridges, aktor (zm. 1998) 29 stycznia – Victor Mature, aktor (zm. 1999) 2 lutego – Sergiusz Sprudin, operator (zm. 1996) 8 lutego – Betty Field, aktorka (zm. 1973) 25 lutego Jim Backus, aktor (zm. 1989) Gert Fröbe, aktor (zm. 1988) 3 marca – Charlotte Henry, aktorka (zm. 1980) 4 marca – John Garfield, aktor (zm. 1952) 15 marca – MacDonald Carey, aktor (zm. 1994) 18 marca – René Clément, reżyser (zm. 1996) 6 maja – Stewart Granger, aktor (zm. 1993) 26 maja – Peter Cushing, aktor (zm. 1994) 27 maja – Linden Travers, aktorka (zm. 2001) 17 czerwca – Bolesław Płotnicki, polski aktor (zm. 1988) 10 lipca – Joan Marsh, aktorka (zm. 2000) 18 lipca – Red Skelton, aktor komediowy (zm. 1997) 29 lipca – Gale Page, aktorka (zm. 1983) 10 sierpnia – Noah Beery Jr., aktor (zm. 1994) 13 sierpnia – Rita Johnson, aktorka (zm. 1965) 23 sierpnia – Bob Crosby, amerykański piosenkarz i aktor (zm. 1993) 24 sierpnia – Dorothy Comingore, aktorka (zm. 1971) 3 września – Alan Ladd, aktor (zm. 1964) 7 września – Anthony Quayle, aktor (zm. 1989) 19 września – Frances Farmer, amerykańska aktorka (zm. 1970) 29 września Trevor Howard, aktor (zm. 1988) Stanley Kramer, producent, reżyser (zm. 2001) 30 września – Bill Walsh, producent, pisarz (zm. 1975) 2 listopada – Burt Lancaster, aktor (zm. 1994) 4 listopada – Gig Young, aktor (zm. 1978) 5 listopada – Vivien Leigh, angielska aktorka (zm. 1967) 17 listopada – Aleksander Bardini, polski aktor, reżyser teatralny i filmowy oraz pedagog (zm. 1995) 20 listopada – Judy Canova, aktorka (zm. 1983) 24 listopada Howard Duff, aktor (zm. 1990) Geraldine Fitzgerald, aktorka (zm. 2005) 29 listopada – Elżbieta Barszczewska, polska aktorka (zm. 1987) 1 grudnia – Mary Martin, aktorka (zm. 1990) 18 grudnia – Lynn Bari, aktorka (zm. 1989)

189424

https://pl.wikipedia.org/wiki/Big%20Lebowski

Big Lebowski

Big Lebowski (; czyt. Lebałski) – amerykańska komedia kryminalna w reżyserii Joela i Ethana Coenów z 1998. Opis fabuły Główny bohater filmu, Jeffrey Lebowski (Jeff Bridges), o przezwisku Koleś (Dude), jest bezrobotnym hippisem (epigonem), żyjącym w biednej dzielnicy Los Angeles. Nie przejmuje się niczym, a jego rozrywką i sposobem na życie jest gra w kręgle, a także okazjonalne popalanie narkotyków. Pewnego dnia zostaje napadnięty przez niezbyt bystrych gangsterów, którzy pomylili go z pewnym milionerem, osobą o tym samym nazwisku. W wyniku napadu Dude traci swój ulubiony dywan, który zostaje zanieczyszczony moczem przez jednego z gangsterów. Bohater filmu postanawia więc odwiedzić milionera (David Huddleston), winnego całego zamieszania, w celu uzyskania odszkodowania za dywan. W czasie spotkania ze swym imiennikiem zostaje przez niego znieważony, lecz podstępem zdobywa niewielki dywan perski. Będąc na terenie posiadłości, poznaje młodą i piękną żonę milionera, eksgwiazdę porno Bunny (Tara Reid). Wkrótce milioner dostaje list, z którego wynika, że jego żona została porwana. Dude zostaje poproszony przez milionera o dostarczenie okupu w wysokości miliona dolarów dla porywaczy. Przyjaciel Dude’a, Walter Sobchak (John Goodman), właściciel firmy ochroniarskiej i weteran wojny wietnamskiej, wpada na pomysł, by zamiast okupu przekazać teczkę wypełnioną jego brudną bielizną, a pieniądze zatrzymać dla siebie. Obydwaj wierzą, że Bunny ukartowała swe porwanie, by wyłudzić od męża pieniądze na spłatę długów, jakie miała u swego byłego pracodawcy, znanego producenta filmów pornograficznych, Jacka Treehorna. Teczka z pieniędzmi, która pozostała w rękach przyjaciół po wyjątkowo nieudolnie przeprowadzonej akcji przekazania okupu, zostaje jednak wraz z samochodem Dude’a ukradziona przez młodocianego chuligana. Gdy policja odnajduje samochód, teczki w niej nie ma. W międzyczasie zwrotu pieniędzy domaga się dawca okupu, milioner Jeffrey Lebowski. Niezależnie jego córka, ekscentryczna artystka Maude Lebowski (Julianne Moore), także chce odzyskać przekazane pieniądze, twierdząc, że zostały zdefraudowane przez jej zrujnowanego ojca, utracjusza, z konta fundacji przez nią zarządzanej. Dodatkowo pretensje do gotówki zgłasza filmowiec Jackie Treehorn (na pokrycie długów Bunny) oraz sami domniemani porywacze, wyjątkowo nierozgarnięci Niemcy – nihiliści, dawniej członkowie zespołu techno Die Autobahn. Dude naciskany, niekiedy w brutalny sposób, przez wszystkie zainteresowane strony, próbuje jakoś wybrnąć z sytuacji, pakując się w coraz większe kłopoty, zwykle za sprawą swego bardzo pryncypialnego i porywczego przyjaciela, Waltera (określonego jako polski katolik, który dla żony dokonał konwersji na judaizm). Dochodzi ostatecznie do wniosku, że milioner, chcąc się pozbyć młodej żony, wykorzystał okazję do zdefraudowania pieniędzy, i w rzeczywistości utracona walizka ich nie zawierała. Ta zawiła akcja przerywana jest zabawnymi scenami z życia Dude’a, głównie związanymi z grą w kręgle. Obsada Jeff Bridges – Koleś (Jeff Lebowski) John Goodman – Walter Sobchak Julianne Moore – Maude Lebowski Steve Buscemi – Donny Kerabatsos David Huddleston – The Big Lebowski (Jeffrey Lebowski) John Turturro – Jesus Quintana Peter Stormare – nihilista (Uli Kunkel) Sam Elliott – Nieznajomy (narrator) David Thewlis – Knox Harrington Ben Gazzara – Jackie Treehorn Jimmie Dale Gilmore – Smokey Philip Seymour Hoffman – Brandt Tara Reid – Bunny Lebowski Flea – nihilista Torsten Voges – nihilista Przypisy Linki zewnętrzne Plakat Amerykańskie filmy kryminalne Amerykańskie dreszczowce Filmy w reżyserii braci Coen Amerykańskie filmy komediowe Brytyjskie filmy komediowe Brytyjskie filmy kryminalne Brytyjskie dreszczowce Amerykańskie filmy z 1998 roku Filmy w National Film Registry Filmy wytwórni Working Title Films Filmy wytwórni PolyGram Filmed Entertainment Filmy, których akcja toczy się w Los Angeles Brytyjskie filmy z 1998 roku Filmy kręcone w Los Angeles Filmy zrealizowane w koprodukcji międzynarodowej

189426

https://pl.wikipedia.org/wiki/Syracuse%20%28Nowy%20Jork%29

Syracuse (Nowy Jork)

Syracuse – miasto w stanie Nowy Jork w Stanach Zjednoczonych założone w 1820 roku. Nazwa Syracuse pochodzi od miasta Syrakuzy we Włoszech. Obydwa miasta niegdyś miały wielkie kopalnie soli. 7,4 km na północny wschód od miasta znajduje się międzynarodowy port lotniczy Syracuse Hancock. Miasto liczy 142 327 mieszkańców, obszar metropolitalny – 732 117 mieszkańców. Powierzchnia miasta wynosi 66,4 km². W Syracuse istnieją liczne społeczności: irlandzka, włoska, niemiecka, angielska i polska. Około 25% to ludność czarnoskóra, a około 3% to Azjaci. Około 10% populacji urodziło się poza USA. W mieście rozwinął się przemysł maszynowy, elektrotechniczny, elektroniczny, metalowy, chemiczny, samochodowy, porcelanowy oraz spożywczy. Historia W połowie XV wieku Indianie Irokezi utworzyli konfederację pięciu plemion: Onondaga, Mohawk, Cayuga, Seneca i Oneida. Później przyłączyli się jeszcze Indianie Tuscarora. Była to jedna z najbardziej zaawansowanych cywilizacyjnie kultur Indian Ameryki Północnej. W 1656 roku misjonarze jezuici otworzyli w tym miejscu misję Saint Marie Among the Iroquois na brzegach jeziora Onondaga. W 1824 roku notuje się pierwsze osadnictwo związane z odkrytą solą. Otwarcie Kanału Erie w 1825 roku spowodowało gwałtowny napływ ludności i sprawiło, że Syracuse stało się 12. co do wielkości miastem amerykańskim. W tym czasie zaopatrywało w sól 80% stanów. W 1840 roku w tym miejscu Milton Waldo Hanchett opracował pierwszy na świecie fotel dentystyczny. W 1841 roku odbyły się tutaj pierwsze targi stanowe, które z czasem rozrosły się do 10-dniowej imprezy (sierpień/wrzesień) i są obecnie najstarsze w USA. W 1902 roku zbudowano pierwszy na świecie chłodzony powietrzem silnik (zamontowany w samochodzie Franklin). W 1959 roku w laboratoriach zakładów Bristol w Syracuse po raz pierwszy na świecie rozpoczęto masową produkcję syntetycznej penicyliny. Sport Syracuse Crunch – klub hokejowy Syracuse Orange – koszykówka uniwersytecka Urodzeni w Syracuse Tom Cruise – amerykański aktor Post Malone – amerykański piosenkarz Dana Vollmer – amerykańska pływaczka Miasta partnerskie Fuzhou Jiayi Tampere Przypisy Miasta w stanie Nowy Jork

189428

https://pl.wikipedia.org/wiki/1914%20w%20filmie

1914 w filmie

Wydarzenia 2 lutego – premiera pierwszego filmu z Charlie Chaplinem Makin'a Living (Zarabiając na życie) 25 marca – zaczęła ukazywać się, choć nieregularnie, pierwsza niemiecka filmowa kronika tygodniowa „Eiko-Woche”. Premiery Filmy polskie 16 stycznia – Ubój (w jęz. jidysz) 3 lutego – Słodycz grzechu 3 marca – Tajemnica pokoju 100 20 marca – Fatalna godzina marzec – Ach, te spodnie! kwiecień – Wróg tanga 5 maja – Bóg wojny 15 maja – Męty Warszawy 25 grudnia – Niewolnica zmysłów Macocha (w jęz. jidysz) Filmy zagraniczne 3 stycznia w Berlinie – Aniołek (Engelein, Niemcy) – reżyseria i scenariusz: Urban Gad, zdjęcia: Axel Graatkjaer i Karl Freund, wykonawcy: Asta Nielsen, Max Landa i Alfred Kühne. 9 kwietnia – The World, the Flesh and the Devil (Wielka Brytania) – reż. F. Martin Thornton 18 kwietnia – Cabiria (Włochy) – reżyseria i scenariusz Giovanni Pastrone, zdjęcia: Segundo de Chomón, wykonawcy: Umberto Mozzato, Bartolomeo Pagano, Italia Almirante Manzini. Urodzili się 5 stycznia – George Reeves, aktor (zm. 1959) 14 stycznia – Harold Russell, aktor (zm. 2002) 24 lutego – Zachary Scott, aktor (zm. 1965) 25 lutego – Carroll Borland, amerykańska aktorka grozy (zm. 1994) 26 lutego – Robert Alda, aktor (zm. 1986) 2 marca – Martin Ritt, reżyser (zm. 1990) 2 kwietnia – Alec Guinness, aktor (zm. 2000) 4 kwietnia – Rosemary Lane, piosenkarka Lane Sisters, aktorka (zm. 1974) 16 kwietnia – John Hodiak, aktor (zm. 1955) 24 maja – Lilli Palmer, aktorka (zm. 1986) 5 czerwca – Rose Hill, aktorka (zm. 2003) 7 czerwca – Khwaja Ahmad Abbas, reżyser (zm. 1987) 18 czerwca – E.G. Marshall, aktor (zm. 1998) 31 lipca – Louis de Funès, aktor (zm. 1983) 2 sierpnia – Beatrice Straight, aktorka (zm. 2001) 14 sierpnia: Halina Bielińska, polska reżyser i scenograf (zm. 1989) Andrea Leeds, amerykańska aktorka (zm. 1984) 19 sierpnia – Fumio Hayasaka, japoński kompozytor (zm. 1955) 31 sierpnia – Richard Basehart, aktor (zm. 1984) 10 września – Robert Wise, reżyser (zm. 2005) 12 września – Desmond Llewelyn, aktor (zm. 1999) 1 października – Maciej Maciejewski, polski aktor (zm. 2018) 26 października – Jackie Coogan, aktor (zm. 1984) 10 grudnia – Dorothy Lamour, aktorka (zm. 1996) 13 grudnia – Larry Parks, aktor (zm. 1975) 26 grudnia – Richard Widmark, aktor (zm. 2008) 30 grudnia – Jo Van Fleet, aktorka (zm. 1996)

189430

https://pl.wikipedia.org/wiki/MOS%20Wola%20Warszawa

MOS Wola Warszawa

Międzyszkolny Ośrodek Sportowy Wola Warszawa – publiczna placówka oświatowo-wychowawcza znajdująca się przy ul. Rogalińskiej 2 na warszawskiej Woli. Ośrodek prowadzi szkolenie sportowe w sekcji piłki siatkowej dziewcząt i chłopców w wieku 10–19 lat. Jest jednym z czołowych w Polsce i Europie ośrodków siatkówki młodzieżowej. Historia MOS Wola Warszawa istnieje od 1965 roku. Przy Międzyszkolnym Ośrodku Sportowym „Wola” od 1980 roku działa Uczniowski Międzyszkolny Klub Sportowy. W ośrodku trenuje siatkówkę ponad 500 osób, w 30 grupach szkoleniowych pod kierunkiem 17 dyplomowanych trenerów. Sekcja siatkówki UMKS MOS Wola została odznaczona przez Polski Związek Piłki Siatkowej Złotą Honorową Odznaką za zasługi dla rozwoju polskiej siatkówki. Ośrodek mieści się w zachodnim skrzydle zabytkowego kompleksu dawnej szkoły dla dzieci pracowników Tramwajów Miejskich, obecnie siedzibie III Liceum Ogólnokształcącego im. gen. Sowińskiego. Sukcesy Siatkarze i siatkarki MOS Wola wywalczyli 36 medali w młodzieżowych mistrzostwach Polski (9 tytułów mistrza Polski, 12 tytułów wicemistrza Polski i 15 medali brązowych). MOS Wola kilkakrotnie zwyciężył w rankingu Ministerstwa Sportu i Rekreacji na najlepszy ośrodek siatkówki młodzieżowej w Polsce. MOS Wola prowadzi współpracę i wymianę z czołowymi ośrodkami siatkówki młodzieżowej w Europie. Co roku organizowany jest Międzynarodowy Turniej Siatkówki Młodzieżowej „WOLA-CUP”. Odbyło się 31. edycji tego turnieju, a w ostatnich latach honorowy patronat nad imprezą obejmuje prezydent Warszawy lub burmistrz dzielnicy Wola. Zawodnicy W MOS Wola wychowało się wiele znanych siatkarek i siatkarzy: Izabela Szczypiórkowska-Bal, Jolanta Kosmol-Studzienna, Agata Jung -Tekiel Arkadiusz Gołaś (olimpijczyk z Aten) Zbigniew Bartman (olimpijczyk z Londynu) Tomasz Drzyzga Fabian Drzyzga (olimpijczyk z Rio) Grzegorz Łomacz (olimpijczyk z Rio) Damian Wojtaszek Ponad 200 absolwentów MOS Wola, po zakończeniu wieku juniora, znalazło miejsce w profesjonalnych klubach ekstraklasy oraz I i II ligi. Młodzieżowa drużyna siatkarzy UMKS MOS Wola po raz siódmy uczestniczy w rozgrywkach II ligi mężczyzn PZPS. Zawodnicy MOS Wola zdobywali medale w juniorskich mistrzostwach świata i Europy. Arkadiusz Gołaś i Maciej Kosmol w 1999 roku w Rijadzie zdobyli brązowe medale mistrzostw świata kadetów, w 2003 roku dwaj siatkarze MOS Wola Bartosz Gawryszewski i Tomasz Drzyzga zostali wicemistrzami Europy do lat 18. W roku 2004 Zbigniew Bartman został mistrzem Europy i wicemistrzem świata w piłce siatkowej plażowej. W roku 2005 trzech siatkarzy MOS Wola Zbigniew Bartman, Grzegorz Łomacz i Mateusz Gorzewski zostało mistrzami Europy do lat 18 na ME w Rydze. W roku 2007 Fabian Drzyzga z MOS Wola został wicemistrzem Europy kadetów w Wiedniu, a w roku 2014 został mistrzem świata na MŚ rozgrywanych w Polsce. W roku 2013 Paulina Bałdyga została mistrzynią Europy kadetek w Czarnogórze. W roku 2015 Jakub Szymański został mistrzem świata kadetów w Argentynie. Drużyny siatkarskie MOS Wola uczestniczą w najważniejszych młodzieżowych turniejach w Europie. Trenerzy W MOS Wola pracowało i nadal szkoli młodzież wielu znanych i cenionych trenerów siatkówki. Najbardziej znani szkoleniowcy w historii sekcji żeńskiej MOS Wola: Marian Bińkowski Stanisław Lizińczyk Artur Wójcik W sekcji męskiej największe sukcesy odnotowali trenerzy: Krzysztof Felczak, Krzysztof Zimnicki Mirosław Grygoruk. Sekcja siatkarska mężczyzn MOS Wola Warszawa – męska drużyna siatkarska będąca sekcją siatkówki klubu sportowego MOS Wola Warszawa. Przypisy Linki zewnętrzne Strona MOS Wola Warszawa Czyste (Warszawa) Kluby sportowe w Warszawie

189436

https://pl.wikipedia.org/wiki/AFLAC%20Tower

AFLAC Tower

AFLAC Tower – maszt radiowy w mieście Rowley w stanie Iowa. Wybudowany w 1984 roku. Jego wysokość wynosi 609,3 metra. Przypisy Zobacz też Lista najwyższych masztów Maszty w Stanach Zjednoczonych Obiekty budowlane w Iowa

189438

https://pl.wikipedia.org/wiki/1915%20w%20filmie

1915 w filmie

Premiery Filmy polskie 5 lutego – Zaczarowane koło marzec – Szpieg 5 października – Żona listopad – Skandal w eleganckim świecie Karpaccy górale Wyklęta córka (w jęz. jidysz) Filmy zagraniczne 8 lutego w Los Angeles – Narodziny narodu (The Birth of a Nation, USA) – reżyseria David Wark Griffith, scenariusz Frank E. Woods i David Wark Griffith, zdjęcia Billy Bitzer, wykonawcy: Lillian Gish, Mae Marsh, Henry B. Walthall, Miriam Cooper. dokładna data wydania nieznana - Zalotny Bułgar – reżyseria Wasił Gendow Po śmierci Urodzili się 9 stycznia – Anita Louise, aktorka (zm. 1970) 9 stycznia – Fernando Lamas, aktor (zm. 1982) 11 stycznia – Veda Ann Borg, aktorka (zm. 1973) 30 stycznia – Dorothy Dell, aktorka (zm. 1934) 7 lutego – Eddie Bracken, aktor (zm. 2002) 12 lutego – Lorne Greene, aktor (zm. 1987) 20 lutego – Danuta Szaflarska, polska aktorka (zm. 2017) 21 lutego – Ann Sheridan, aktorka (zm. 1967) 23 lutego – Jon Hall, aktor (zm. 1979) 28 lutego – Zero Mostel, aktor (zm. 1977) 2 marca – Lona Andre, aktorka (zm. 1992) 16 marca – Gjon Karma, albański aktor (zm. 1994) 21 kwietnia – Anthony Quinn, amerykański aktor (zm. 2001) 5 maja – Alice Faye, aktorka (zm. 1998) 6 maja – Orson Welles, amerykański reżyser i aktor (zm. 1985) 26 maja – Władysław Forbert, polski operator filmowy (zm. 2001) 1 czerwca – Tadeusz Kalinowski, polski aktor (zm. 1969) 12 czerwca – Priscilla Lane, piosenkarka Lane Sisters i aktorka (zm. 1995) 29 sierpnia – Ingrid Bergman, szwedzka aktorka (zm. 1982) 5 września – Jack Buetel, aktor (zm. 1989) 10 września – Edmond O’Brien, aktor (zm. 1985) 13 października – Cornel Wilde, aktor (zm. 1989) 9 listopada – Hanka Bielicka, polska aktorka (zm. 2006) 7 grudnia – Eli Wallach, aktor (zm. 2014) 12 grudnia – Frank Sinatra, amerykański aktor i piosenkarz (zm. 1998) 13 grudnia – Curd Jürgens, aktor (zm. 1982) 14 grudnia – Dan Dailey, aktor (zm. 1978)

189439

https://pl.wikipedia.org/wiki/Syracuse

Syracuse

Miejscowości w USA: Syracuse – miejscowość w stanie Indiana, w hrabstwie Kosciusko Syracuse – miasto w stanie Kansas, w hrabstwie Hamilton Syracuse – miasto w stanie Missouri, w hrabstwie Morgan Syracuse – miasto w stanie Nebraska, w hrabstwie Otoe Syracuse – miasto w stanie Nowy Jork, w hrabstwie Onondaga Syracuse – wieś w stanie Ohio, w hrabstwie Meigs Syracuse – miasto w stanie Utah, w hrabstwie Davis Gminy w USA: Syracuse (ang. Syracuse Township) – gmina w stanie Kansas, w hrabstwie Hamilton Uniwersytet w USA: Uniwersytet Syracuse (ang. Syracuse University) – uniwersytet w Syracuse, w stanie Nowy Jork

189444

https://pl.wikipedia.org/wiki/1916%20w%20filmie

1916 w filmie

Wydarzenia 16 czerwca – amerykańskie towarzystwa filmowe „Jesse Lasky Feature Play” i „Famous Players Film” połączyły się w Famous Players Lasky Corporation. Kierownik artystycznym został Cecil B. DeMille. Premiery Filmy polskie 29 września – Wściekły rywal 12 października – Ochrana warszawska i jej tajemnice 21 listopada – Studenci 24 grudnia – Chcemy męża Pod jarzmem tyranów Filmy zagraniczne 5 września - Nietolerancja (Intolerance, USA) – reżyseria i scenariusz: David Wark Griffith, zdjęcia: Billy Bitzer, wykonawcy: Lillian Gish, Mae Marsh, Robert Harron i Howard Gaye. Urodzili się 3 stycznia – Betty Furness, aktorka (zm. 1994) 4 stycznia – Lionel Newman, kompozytor (zm. 1989) 14 lutego – Masaki Kobayashi, reżyser (zm. 1996) 26 lutego – Jackie Gleason, aktor (zm. 1987) 1 marca – Krystyna Feldman, polska aktorka (zm. 2007) 17 marca Mercedes McCambridge, aktorka (zm. 2004) Czesław Wołłejko, polski aktor (zm. 1987) 26 marca – Sterling Hayden, aktor (zm. 1986) 5 kwietnia – Gregory Peck, aktor (zm. 2003) 1 maja – Glenn Ford, aktor (zm. 2006) 2 maja – Wacław Kowalski, polski aktor (zm. 1990) 16 maja – Adriana Caselotti, piosenkarka, aktorka (zm. 1997) 12 czerwca – Irwin Allen, reżyser, producer (zm. 1991) 14 czerwca – Dorothy McGuire, aktorka (zm. 2001) 23 czerwca – Irene Worth, aktorka (zm. 2002) 24 czerwca – Lidia Wysocka, polska aktorka (zm. 2006) 27 lipca – Keenan Wynn, aktor (zm. 1986) 1 lipca – Olivia de Havilland, aktorka (zm. 2020) 25 sierpnia – Van Johnson, aktor (zm. 2008) 27 sierpnia – Martha Raye, aktorka (zm. 1994) 15 września – Margaret Lockwood, aktorka (zm. 1990) 18 września – Rossano Brazzi, aktor (zm. 1994) 28 września – Peter Finch, angielski aktor (zm. 1977) 5 listopada – Madeleine Robinson, francuska aktorka (zm. 2004) 20 listopada – Evelyn Keyes, aktorka amerykańska (zm. 2008) 9 grudnia – Kirk Douglas, aktor (zm. 2020) 16 grudnia – Edward Dziewoński, polski aktor (zm. 2002) 18 grudnia – Betty Grable, aktorka (zm. 1973)

189446

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ziemia%20Obiecana%20%28Biblia%29

Ziemia Obiecana (Biblia)

Ziemia Obiecana (hebr.: אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל, Erec Israel, Ziemia Izraela) – biblijne miejsce, do którego Mojżesz prowadził Izraelitów po wyprowadzeniu ich z Egiptu i przeprowadzeniu przez Morze Czerwone. Ziemia Obiecana w Biblii Granice starożytnej Ziemi Obiecanej zostały zakreślone w Biblii w Księdze Wyjścia 23:31, Księdze Liczb 34:1-12 i Jozuego 1:4. Przez wieki obszar ten niektórzy zwali Palestyną od łacińskiej nazwy Palaestina i greckiej Palaistíne. Tę ostatnią zaczerpnięto z hebrajskiego Pelészet. W Starym Testamencie wyraz ów tłumaczony jest na Filistea i odnosi się tylko do ziemi Filistynów, będących wrogami ludu Bożego. Bóg obiecał tę ziemię Abrahamowi i jego potomkom. Krainę tę uważano za dziedzictwo i dar Boga, bezpieczne i spokojne życie w Ziemi Obiecanej było Łaską od Boga. Starotestamentalna obietnica Ziemi Obiecanej została przeniesiona przez Jezusa na inną płaszczyznę – Królestwa Ojca. Kraina ta odznacza się niezwykłym zróżnicowaniem środowiska geograficznego – na tym małym skrawku ziemi znajdują się najróżniejsze formy terenu i osobliwości spotykane na całym globie. Obszar Zgodnie z granicami wyznaczonymi przez Boga a opisanymi w Ks. Liczb, ziemię obiecaną Izraelowi stanowił wąski pas terenu. Długość jej mierzona z północy na południe, wynosiła niecałe 500 kilometrów, a przeciętna szerokość około 60 kilometrów. Cały ten obszar Izraelici zdobyli dopiero za panowania Dawida i Salomona, którzy podporządkowali sobie wiele zamieszkujących go ludów. Teren rzeczywiście zasiedlony przez Izraelitów ciągnął się od Dan do Be'er Szewy (jak go często opisywano) – z północy na południe jakieś 240 kilometrów (1 Krl 4:25). W poprzek kraju odległość od góry Karmel do Morza Galilejskiego wynosi około 50 kilometrów, a na południowy zachód – od Gazy do Morza Martwego jest ponad 80 kilometrów. Zamieszkany teren na zachód od Jordanu miał zaledwie 15 000 kilometrów kwadratowych. Jednakże Izraelici osiedlili się też po wschodniej stronie Jordanu (pierwotnie nie objętej obiecanymi granicami), toteż całe zajęte przez nich terytorium miało w sumie blisko 26 000 kilometrów kwadratowych. Podział Ziemi Obiecanej Rejony geograficzne: A. Wybrzeże Morza Wielkiego (Joz 15:12} B. Równiny na zachód od Jordanu 1. Równina Aszera (Sdz 5:17) 2. Pobrzeże Dor (Joz 12:23) 3. Pastwiska Szaronu (1Krn 5:16) 4. Równina Filistyńska (Rdz 21:32; Wj 13:17) 5. Centralna dolina wschód – zachód a. Równina Megiddo (Ezdrelon) 2Krn 35:22 b. Nizina Jizreel (Sdz 6:33) C. Górzyste regiony na zachód od Jordanu 1. Wzgórza Galilei (Joz 20:7; Iz 9:1) 2. Góra Karmel (1Krl 18:19,20,42) 3. Wzgórza Samarii (Jr 31:5; Am 3:9) 4. Szefela (Joz 11:2; Sdz 1:9) 5. Wyżyna Judzka (Joz 11:21) 6. Pustkowie Judzkie (Jeszimon) (Sdz 1:16; 1Sm 23:19) 7. Negeb (Rdz 12:9; Lb 21:1) 8. Pustkowie Paran (Rdz 21:21; Lb 13:1-3) D. Wielka Araba (Rów Jordanu) (2Sm 2:29; Jer. 52:7) 1. Kotlina Chule 2. Okolice Morza Galilejskiego (Mt 14:34; J 6:1) 3. Okręg doliny Jordanu (Al-Ghor) (1Krl 7:46; 2Krn 4:17; Łk 3:3) 4. Morze Słone (Martwe lub Araby) (Lb 34:3; Pwt 4:49; Joz 3:16) 5. Araba (na południe od Morza Słonego) (Pwt 2:8) E. Góry i płaskowyże na wschód od Jordanu (Joz 13:9,16,17,21; 20:8) 1. Baszan (1 Kron. 5:11; Ps 68:15) 2. Gilead (Joz 22:9) 3. Ziemia Ammonitów i Moabitów (Joz 13:25; 1Krn 19:2; Pwt 1:5) 4. Płaskowyż Edomu (Lb 21:4; Sdz 11:18) F. Góry Libanu (Joz 13:5) Zobacz też Bliski Wschód Archeologia Ziemia Święta Kraje biblijne

189447

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fayetteville

Fayetteville

Fayetteville to nazwa kilku miejscowości w Stanach Zjednoczonych, upamiętniająca Markiza de La Fayette, francuskiego bohatera amerykańskiej wojny rewolucyjnej. Miejscowości w USA: Fayetteville – jednostka osadnicza w stanie Alabama, w hrabstwie Talladega Fayetteville – miasto w stanie Arkansas, w hrabstwie Washington Fayetteville – miasto w stanie Georgia, w hrabstwie Fayette Fayetteville – wieś w stanie Illinois, w hrabstwie St. Clair Fayetteville – wieś w stanie Nowy Jork, w hrabstwie Onondaga Fayetteville – miasto w stanie Karolina Północna, w hrabstwie Cumberland Fayetteville – wieś w stanie Ohio, w hrabstwie Brown Fayetteville – jednostka osadnicza w stanie Pensylwania, w hrabstwie Franklin Fayetteville – miasto w stanie Tennessee, w hrabstwie Lincoln Fayetteville – miasto w stanie Teksas, w hrabstwie Fayette Fayetteville – miejscowość w stanie Wirginia Zachodnia, w hrabstwie Fayette Gminy w USA: Fayetteville (ang. Fayetteville Township) – gmina w stanie Arkansas, w hrabstwie Washington Fayetteville (ang. Fayetteville Township) – gmina w stanie Illinois, w hrabstwie St. Clair Zobacz też Fayette, La Fayette, Lafayette

189448

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fayetteville%20%28Karolina%20P%C3%B3%C5%82nocna%29

Fayetteville (Karolina Północna)

Fayetteville – miasto we wschodniej części Stanów Zjednoczonych, w stanie Karolina Północna. Leży nad rzeką Cape Fear, około 150 km od Atlantyku. W mieście znajduje się wielka baza armii amerykańskiej, Fort Bragg i stowarzyszona baza lotnictwa Pope Air Force Base. Według spisu w 2020 roku liczy 208,5 tys. mieszkańców, co czyni je 6. co do wielkości miastem stanu. Obszar metropolitalny Fayetteville obejmuje 524,6 tys. mieszkańców. W mieście rozwinął się przemysł włókienniczy, drzewny oraz spożywczy. W Fayetteville od 1969 r. działa uniwersytet, natomiast od 1961 r. politechnika. Obecnie w mieście działają trzy szkoły wyższe, w tym: Fayetteville State University, prywatny Methodist University i Fayetteville Technical Community College. Demografia Według danych pięcioletnich z 2020 roku, obszar metropolitalny Fayetteville obejmował 524,6 tys. mieszkańców, w tym 47,6% stanowi ludność biała (44,6% nie licząc Latynosów), 32,3% to czarni Amerykanie lub Afroamerykanie, 10,5% ma rasę mieszaną, 1,9% to rdzenna ludność Ameryki, 1,8% to Azjaci i 0,5% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 13,2% populacji aglomeracji. Poza osobami pochodzenia afroamerykańskiego, największe grupy stanowią osoby pochodzenia angielskiego (8,4%), irlandzkiego (7,4%), niemieckiego (7,3%), „amerykańskiego” (7,2%), meksykańskiego (5,2%) i portorykańskiego (4,6%). Religia Według danych z 2010 roku do największych grup religijnych aglomeracji Fayetteville należały: lokalne bezdenominacyjne zbory ewangelikalne – 38,4 tys. członków w 119 zborach, Południowa Konwencja Baptystów – 38,1 tys. członków w 96 zborach, Kościoły metodystyczne (gł. UMC i AMEZ) – ok. 23 tys. członków w 64 kościołach, Kościoły zielonoświątkowe (gł. IPHC i Kościół Boży) – ponad 20 tys. członków w 91 zborach, inne kościoły baptystyczne (gł. ABC i NBC) – ponad 11 tys. członków w 14 zborach, Kościół katolicki – 9,7 tys. członków w 8 kościołach, Kościół Prezbiteriański USA – 7,2 tys. członków w 32 kościołach, Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (mormoni) – 5,3 tys. wyznawców w 8 świątyniach. Miasta partnerskie Francja: Saint-Avold Przypisy Miasta w stanie Karolina Północna !

189451

https://pl.wikipedia.org/wiki/Srock

Srock

Srock (daw. Srocko) – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie piotrkowskim, w gminie Moszczenica. Do 1953 roku miejscowość była siedzibą gminy Podolin, a w latach 1953–1954 gminy Srocko. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego. Historia Zapisy historyczne osadzają Srock w wieku XIV. Nazywany był Srock: Srocko alias Srock, a także w 1370 r. Sirocko, w XV w. Seroczkye i Sroczkye. Średniowiecze We wsi kościół parafialny murowany. Zbilut, biskup kujawski, nadaje w 1370 r. Stanisławowi synowi Michała ze Srocka sołtystwo w tej wsi biskupiej, należącej do kasztelanii wolborskiej, dla osadzenia jej na prawie niemieckiem (sredzkiem).Sołtys otrzymał trzy łany wolne, młyn i sadzawkę. Kmiecie po trzech latach wolności mieli płacić czynszu po 12 groszy czeskich, 2 kury i 10 jaj z łanu. (Kod. Mucz. Rzysz, II, 316). Wiek XIX W wieku XIX wieś, w powiecie piotrkowskim gminie Podolin, parafii Srock. Wieś składa się w drugiej połowie XIX w. z kilku części: Srock Rządowy, kolonia, ma 34 domów, 231 mieszkańców„ 593 morg. włościańskich. Srock Szlachecki, alias Rękoraj wieś włościańska, posiadała 7 domów, 46 mieszkańców, 125 morg, Srock Poduchowny, wieś, ma 13 domów, 301 mieszkańców, 109 mórg włościańskich, Srock Prywatny, osiedle składa się z 2 domów, 9 mieszkańców, 18 mórg ziemi, Srock Probostwo posiadał 3 domy, 33 mieszkańców, 3 mórg, Srock alias Łysa Góra, Nowszczyzna, Chroba posiadał 7 domów, 40 mieszkańców, 26 mórg ziewmi, Srock alias Górka, osada karczmarska, 1 dom, 5 mieszkańców, 3 morgi ziemi. W 1827 Srock, wieś rządowa liczyła 34 domów, 379 mieszkańców i Srock, wieś prywatna, 19 domów, 288 mieszkańców. Kościół i parafia Zapewne już w XV w. założony tu został kościół parafialny p. w. św. Benedykta. Prawo patronatu mieli dziedzice Kruszewa, Żeromina i Grobiny. Proboszcz utrzymywał tu na początku XVI w. dwóch kapelanów. Srock należał tylko w połowie do biskupów kujawskich, w drugiej zaś siedzieli częściowi właściciele (szlachta). Dziesięcinę pobierał z połowy szlacheckiej pleban miejscowy, z biskupiej części scholastyk łęczycki (Łaski, L. B., II, 170). Obecny kościół murowany wystawił w miejscu starego, drewnianego, w 1760 r. Stanisław Małachowski, późniejszy marszałek sejmu wielkiego. Według registru poborowego powiatu piotrkowskiego z r. 1552 i 58 Jan Ostrowski płacił od 1 osadnika i 14 łanów. Biskup kujawski od 3 osadników, Bogoziński 1 osadnika, Sośnicki 1 osadnika, Badziałkowski sam uprawia swą część. Część Kozisików 1 1/4 łana, Alberta Graby 1 osadnika (Pawiński, Wielkp., II, 261). Srock parafia, dekanatu piotrkowskiego liczyła 4693 dusz. Zabytki Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty: kościół parafialny pw. św. św. Benedykta i Anny, 1764-66, 1909-13, nr rej.: A/19 z 9.09.2004 cmentarz kościelny, nr rej. jw. kaplica pw. św. Mikołaja, obok kościoła parafialnego, 1627,1910, nr rej.: 693 z 27.09.1967 Urodzeni w Srocku Paweł Galia (ur. 21 lutego 1943) – aktor teatralny, filmowy i dubbingowy oraz reżyser dubbingu Transport Droga krajowa nr 12: granica państwa – Łęknica – Żary – Głogów – Leszno – Kalisz – Sieradz – Piotrków Trybunalski – Radom – Lublin – Chełm – Berdyszcze – granica państwa Droga krajowa nr 91: Gdańsk – Toruń – Włocławek – Łódź – Piotrków Trybunalski – Radomsko – Częstochowa – Podwarpie Przypisy

907

https://pl.wikipedia.org/wiki/Claude%20Simon

Claude Simon

Claude Simon (ur. 10 października 1913 w Antananarywie, zm. 6 lipca 2005 w Paryżu) – francuski pisarz, przedstawiciel nowej powieści, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1985 r. Życiorys Był wychowywany przez matkę, jego ojciec zginął podczas I wojny światowej. Dorastał w Perpignanie. Po studiach dużo podróżował. W 1936 r. wyjechał do Hiszpanii, gdzie brał udział w wojnie domowej (sympatyzował z republikanami). W 1939 r. został powołany do wojska, służył w kawalerii. Został schwytany przez Niemców, po ucieczce przyłączył się do francuskiego ruchu oporu. Po wojnie osiedlił się w południowej Francji, zajmował się winiarstwem, a także (oprócz twórczości literackiej) malarstwem oraz fotografią. Odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Narodowego Zasługi. Twórczość W 1946 r. zadebiutował powieścią Le Tricheur. Popularność przyniosła mu Droga przez Flandrię. Jego dzieła charakteryzują się stosowaniem techniki strumienia świadomości oraz długimi zdaniami. Starał się określić postawę człowieka na tle historii. Ważniejsze dzieła Na podstawie materiału źródłowego Droga przez Flandrię (1960, wyd. pol. 1982) Histoire (1967, Prix Médicis) La bataille de Pharsale (1969) Leçon de choses (1975) Les géorgiques (1981) Zaproszenie (1987, wyd. pol. 1990) L’acacia (1988) Le jardin des plantes (1997) Le tramway (2001) Przypisy Francuscy prozaicy XX wieku Laureaci Prix Médicis Nobliści – literatura Odznaczeni Orderem Narodowym Zasługi (Francja) Pisarze francuskojęzyczni Urodzeni w 1913 Zmarli w 2005 Żołnierze Brygad Międzynarodowych Ludzie urodzeni w Antananarywie

189453

https://pl.wikipedia.org/wiki/1917%20w%20filmie

1917 w filmie

Wydarzenia 17 czerwca - Charlie Chaplin zawarł z First National tzw. milionowy kontrakt (roczne honorarium 1,0 mln $ - najwyżej opłacana gwiazda filmowa świata). Premiery Filmy polskie 5 stycznia – Bestia 25 lutego – Tajemnica Alei Ujazdowskich 1 maja – Arabella 12 czerwca – Pokój nr 13 28 września – Jego ostatni czyn październik – Carat i jego sługi 20 grudnia – Kobieta Topiel Filmy zagraniczne styczeń – Duch siedemdziesiątego szóstego roku (The Spirit of '76, Stany Zjednoczone) - reżyseria: George Siegmann, wykonawcy: Adda Gleason, Howard Gaye, George Chesebro. 29 stycznia Terje Vigen (Szwecja) – reżyseria: Victor Sjöström, scenariusz: Gustaf Molander, wykonawcy: Victor Sjöström, Bergliot Husberg, August Falck, Edith Erastoff. 14 października - Kleopatra (Cleopatra, Stany Zjednoczone) - reżyseria: J. Gordon Edwards, wykonawcy: Theda Bara. 11 listopada – Mała księżniczka (The Little Princess, Stany Zjednoczone) – reżyseria: Marshall Neilan, wykonawcy: Mary Pickford, Norman Kerry, ZaSu Pitts. Urodzili się 1 stycznia – Erwin Axer, reżyser i scenarzysta (zm. 2012) 2 stycznia – Vera Zorina, tancerka i aktorka (zm. 2003) 5 stycznia – Jane Wyman, aktorka (zm. 2007) 10 stycznia – Hilde Krahl, aktorka (zm. 1999) 24 stycznia – Ernest Borgnine, aktor (zm. 2012) 6 lutego – Zsa Zsa Gabor, amerykańska aktorka (zm. 2016) 21 lutego – Lucille Bremer, aktorka (zm. 1996) 1 marca – Dinah Shore, piosenkarka, aktorka, prezenterka telewizyjna (zm. 1994) 8 marca – Hanna Skarżanka, polska aktorka (zm. 1992) 12 marca – Googie Withers, aktorka (zm. 2011) 22 marca – Virginia Grey, aktorka (zm. 2004) 9 kwietnia - Brad Dexter, aktor (zm. 2002) 14 kwietnia – Valerie Hobson, aktorka (zm. 1998) 1 maja – Danielle Darrieux, aktorka (zm. 2017) 10 maja – Margo, aktorka (zm. 1985) 16 maja - George Gaynes, aktor (zm. 2016) 21 maja – Raymond Burr, aktor (zm. 1993) 25 maja – Steve Cochran, aktor (zm. 1965) 7 czerwca – Dean Martin, piosenkarz, aktor (zm. 1995) 20 czerwca – Igor Śmiałowski, polski aktor (zm. 2006) 21 czerwca – Wanda Bartówna, polska aktorka (zm. 1980) 30 czerwca – Lena Horne, piosenkarka, aktorka (zm. 2010) 30 czerwca – Susan Hayward, aktorka (zm. 1975) 17 lipca – Phyllis Diller, aktorka (zm. 2012) 26 lipca – Lorna Gray, aktorka 6 sierpnia – Robert Mitchum, aktor (zm. 1997) 8 sierpnia – Earl Cameron, aktor 20 sierpnia – Halina Bujalska, śpiewaczka i aktorka (zm. 1986) 25 sierpnia – Mel Ferrer, aktor (zm. 2008) 11 września – Herbert Lom, aktor (zm. 2012) 7 października – June Allyson, aktorka (zm. 2006) 7 października – Helmut Dantine, aktor (zm. 1982) 16 października – Wanda Wertenstein, polska krytyczka filmowa, scenarzystka, reżyserka (zm. 2003) 17 października – Alice Pearce, aktorka (zm. 1966) 17 października – Marsha Hunt, amerykańska aktorka 22 października – Joan Fontaine, aktorka (zm. 2013) 2 listopada – Ann Rutherford, aktorka (zm. 2012) 4 listopada – Virginia Field, aktorka (zm. 1992) 7 grudnia – Hurd Hatfield, aktor (zm. 1998) 22 grudnia – Frankie Darro, aktor (zm. 1976) 1917 w filmie

189454

https://pl.wikipedia.org/wiki/1918%20w%20filmie

1918 w filmie

Wydarzenia 1 czerwca – ukazało się pierwsze wydanie radzieckiego tygodnika filmowego "Kinoniediela" Dzigi Wiertowa. Premiery Filmy polskie 30 stycznia – Mężczyzna luty – Złote bagno 7 września – Carska faworyta – reżyseria: Aleksander Hertz. 29 października – Melodie duszy 20 listopada – Sezonowa miłość 25 grudnia – Rozporek i Ska Książę Józef Poniatowski Filmy zagraniczne 1 stycznia – Banici (Berg-Ejvind och hans hustru, Szwecja) – reżyseria: Victor Sjöström, scenariusz: Sam Ask, Victor Sjöström, wykonawcy: Victor Sjöström, Edith Erastoff, John Ekman. 9 marca – Berlińska bestia (The Kaiser, the Beast of Berlin, USA) – reżyseria: Rupert Julian. Urodzili się 2 stycznia – Adam Bahdaj, scenarzysta (zm. 1985) 29 stycznia – John Forsythe, aktor (zm. 2010) 4 lutego – Ida Lupino, aktorka, reżyser (zm. 1995) 5 lutego – Tim Holt, amerykański aktor (zm. 1973) 1 marca – Roger Delgado, aktor (zm. 1973) 9 marca – Mickey Spillane, pisarz, aktor (zm. 2006) 31 marca – Ted Post, amerykański reżyser (zm. 2013) 17 kwietnia Anne Shirley, aktorka (zm. 1993) William Holden, aktor (zm. 1981) 14 maja – June Duprez, aktorka (zm. 1984) 26 maja – John Dall, aktor (zm. 1971) 6 lipca – Sebastian Cabot, aktor (zm. 1977) 14 lipca – Ingmar Bergman, aktor, pisarz, reżyser (zm. 2007) 18 lipca – Jane Frazee, piosenkarka, aktorka (zm. 1985) 26 lipca – Marjorie Lord, aktorka 9 sierpnia – Robert Aldrich, reżyser (zm. 1983) 17 sierpnia – Evelyn Ankers, aktorka (zm. 1985) 5 września – Luis Alcoriza, meksykański reżyser, scenarzysta i aktor pochodzenia hiszpańskiego (zm. 1992) 13 września – Dick Haymes, amerykański aktor i piosenkarz (zm. 1980) 21 września – Rand Brooks, aktor (zm. 2003) 14 września – Krystyna Zofia Dobrowolska, polska scenarzystka, reżyser, pisarka (zm. 2001) 9 października – Lila Kedrova, aktorka (zm. 2000) 13 października – Jack MacGowran, irlandzki aktor (zm. 1973) 13 października – Robert Hudson Walker, aktor (zm. 1951) 17 października – Rita Hayworth, aktorka (zm. 1987) 27 października – Teresa Wright, aktorka (zm. 2005) 31 października – Andrzej Krasicki, polski aktor (zm. 1996) 4 listopada Art Carney, aktor (zm. 2003) Cameron Mitchell, aktor (zm. 1994) 30 listopada – Efrem Zimbalist Jr., aktor (zm. 2014) 11 grudnia – Zygmunt Kałużyński, polski krytyk filmowy i publicysta (zm. 2004) Zmarli 15 lutego – Vernon Castle, angielski tancerz i aktor (ur. 1887)

189457

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pinball%20Dreams

Pinball Dreams

Pinball Dreams to symulacja flippera. Komputerowa gra stworzona przez Digital Illusions, wydana w 1992 przez 21st Century Entertainment. Stół płynnie skroluje się w pionie za piłką. Tytuł uważany za kultową grę na Amigę, był dodawany do Amigi 1200. Stoły Ignition – motyw odpalenia rakiety kosmicznej. Steel Wheel – motyw kolei i starego dzikiego zachodu. Beat Box – motyw przemysłu muzycznego. Nightmare – motyw cmentarzy, duchów i innych potworności. Konwersje Pierwotnie grę wydano na Amigę. Potem skonwertowano ją na: Atari Falcon – pierwotnie planowana dla Atari STE, wydana jednak tylko dla Falcona wersja nie różniła się od pierwowzoru. Mimo takich możliwości, autorzy nie poprawili w niej grafiki. PC GP32 – skonwertowano ją wiele lat później. Super Nintendo – wersja na tę konsolę była uboższa graficznie, niektóre stoły miały inną kolorystykę i posiadały ułatwienia (np. Beat Box zawierał dodatkowy slot pod prawą rampą, który służył za „wspinaczkę na listy przebojów”), piłka odbijała się czasami z nietypową dynamiką. PS3 – konwersja Pinball Dreams i Pinball Fantasies.; grafika pozostała w rozdzielczości z Amigi 500 PSP – tak samo jak w przypadku PS3 iPhone/iPod Touch – stworzona w styczniu 2009 jako „Pinball Dreaming: Pinball Dreams”. Kontynuacje Kolejnymi po Pinball Dreams tytułami-kontynuacjami były Pinball Fantasies i Pinball Illusions. W 1995 roku 21st Century wydało stworzony przez Spidersoft sequel Pinball Dreams 2, gra ukazała się tylko na PC. Linki zewnętrzne wersja dla Atari Falcon do pobrania darmowo lista wyników z najwyższą punktacją 1992 w grach komputerowych Gry na platformę Amiga Gry na platformę DOS Komputerowe pinballe Gry komputerowe wyprodukowane w Szwecji

189459

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ptaki%20ciernistych%20krzew%C3%B3w%20%28miniserial%29

Ptaki ciernistych krzewów (miniserial)

Ptaki ciernistych krzewów (ang. The Thorn Birds)– pięcioodcinkowy amerykański miniserial obyczajowy z 1983 roku. Jest ekranizacją powieści Colleen McCullough z 1977 roku, zatytułowanej również "Ptaki ciernistych krzewów". Kręcony, m.in. na ranczo Big Sky w Simi Valley, w Kalifornii. Fabuła Miniserial obejmujący 60-letnią historię rodziny, rozgrywająca się w egzotycznej scenerii Australii w XX wieku. Meggie (Rachel Ward), jedyna dziewczynka w wielodzietnej rodzinie Clearych, wychowuje się na farmie. Jej powiernikiem i opiekunem jest ksiądz Ralph de Bricassart (Richard Chamberlain), z którym łączy ją głęboka przyjaźń. Jednak z biegiem lat to uczucie nabiera innego wymiaru. Ta zakazana miłość wplata się w życie rodziny i przynosi niechciane, tragiczne konsekwencje. Obsada Richard Chamberlain jako Ralph de Bricassart Rachel Ward jako Meggie Cleary Sydney Penny jako Meggie Cleary, w dzieciństwie Barbara Stanwyck jako Mary Carson Jean Simmons jako Fee Cleary Bryan Brown jako Luke O'Neill Mare Winningham jako Justine O'Neill Philip Anglim jako Dane O'Neill Christopher Plummer jako Arcybiskup W pozostałych rolach i epizodach wystąpili m.in.: Barry Corbin, Piper Laurie, Earl Holliman. Nagrody W 1984 roku serial otrzymał osiem nominacji do Złotych Globów i wygrał w czterech kategoriach: Najlepszy miniserial lub film telewizyjny; Najlepszy aktor w miniserialu lub filmie telewizyjnym (Richard Chamberlain); Najlepsza aktorka drugoplanowa w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym (Barbara Stanwyck); Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym (Richard Kiley). W tym samym roku "Ptaki ciernistych krzewów" zdobyły nagrody Emmy w kategoriach: Najlepsza aktorka w miniserialu lub filmie telewizyjnym (Barbara Stanwyck); Najlepsza aktorka drugoplanowa w miniserialu lub filmie telewizyjnym (Jean Simmons); Najlepszy aktor drugoplanowy w miniserialu lub filmie telewizyjnym (Richard Kiley); Najlepsza charakteryzacja w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym - za część IV nagordzony Del Acevedo; Najlepsza scenografia w miniserialu lub filmie telewizyjnym (Jerry Adams, Robert MacKichan); Najlepszy montaż serialu dramatycznego kręconego przy użyciu jednej kamery Carroll Timothy O'Meara - za część III. W ⁣⁣1998⁣⁣ roku Richard Chamberlain, jako gość specjalny, odebrał w Polsce telekamerę dla najlepszego aktora zagranicznego. Utracone lata W roku 1996 powstał sześciogodzinny miniserial - midquel, zatytułowany Ptaki ciernistych krzewów: Utracone lata (The Thorn Birds: The Missing Years). Opowiada on o kilku tygodniach z okresu dziewiętnastu lat, pominiętych w oryginalnym serialu. Pokazywany był kilkakrotnie w polskiej telewizji. Emisje w Polsce Serial był wielokrotnie pokazywany przez różne stacje telewizyjne (m.in. w latach 80. XX w. w TVP 1, później Polsat, TVN i TVN 7). Niektóre stacje dzielą każdy z półtoragodzinnych odcinków na pół i emitują jako dziesięcioodcinkowy serial. Od 12 czerwca 2015 roku do 14 sierpnia 2015 roku ponownie emitowany w TVP1. Wydanie DVD Serial ukazał się na płytach DVD. Swoją polską premierę w tej postaci miał 19 listopada 2004 roku. W tej samej postaci wydano również Utracone lata - zarówno w boksie (premiera, 8 września 2006), jak i jako załącznik do prasy kolorowej. Linki zewnętrzne okładka wydania DVD Ptaki ciernistych krzewów w bazie Złotych Globów (ang.) Ptaki ciernistych krzewów w bazie Emmys (ang.) Strona oficjalna ranczo Big Sky Przypisy Miniseriale telewizyjne Amerykańskie telewizyjne seriale obyczajowe Amerykańskie telewizyjne seriale dramatyczne Filmy o Kościele katolickim Seriale telewizyjne emitowane od 1983 Seriale telewizyjne zakończone w 1983 Programy telewizji American Broadcasting Company Seriale wytwórni Warner Bros. Television Studios ko:가시나무새들 sh:Ptice umiru pjevajući

189460

https://pl.wikipedia.org/wiki/Garb%C3%B3w%20%28powiat%20lubelski%29

Garbów (powiat lubelski)

Garbów – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim, w gminie Garbów. Leży nad rzeką Kurówką. Wieś dzieli się na dwa sołectwa: Garbów I i Garbów II. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 2149 mieszkańców. Słynęła z produkcji cukru. Miejscowość historycznie położona jest w Małopolsce (początkowo w ziemi sandomierskiej, a następnie w ziemi lubelskiej). Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa lubelskiego. Historia Okolice Garbowa były zamieszkane już 3000 lat p.n.e., a między VIII a IX wiekiem istniała świątynia pogańska oraz grodzisko otoczone fosą i wałami. Pierwsza wzmianka pisemna o Garbowie pochodzi z 1326 roku i mówi o istnieniu parafii garbowskiej. W XV wieku Garbów należał do rodu Odrowążów. Garbów uzyskał lokację miejską w 1782 roku, zdegradowany przed 1810 rokiem. W 1785 roku miejscowość otrzymała przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim, na mocy którego król Stanisław August Poniatowski zezwala ówczesnemu właścicielowi wsi, Michałowi Granowskiemu na założenie miasta. Przywilej ten jednak nie wszedł w życie z powodu politycznej sytuacji Rzeczypospolitej. W 1792 roku między Garbowem a Markuszowem stoczono ostatnią potyczkę wojny polsko-rosyjskiej. W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca we wsi rodzina Tkaczyków udzieliła pomocy Salomonowi i Icchakowi Morelowi. W 1982 roku Instytut Jad Waszem podjął decyzję o przyznaniu Józefowi, Genowefie i Zofii Tkaczykom tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Garbów został wytypowany przez Lubelski Urząd Wojewódzki jako jedna z dwudziestu miejscowości do przywrócenia lub przyznania praw miejskich, które ma mieć miejsce do 2030 roku. W miejscowości urodził się ks. Marian Stasiak oraz Salomon Morel, którego rodzice, prowadzący wcześniej miejscową piekarnię, a także brat i bratowa, zostali tutaj w grudniu 1942 zamordowani przez granatowego policjanta Mazurczaka. W Garbowie urodził się także Józef Wójcik kawaler orderu Virtuti Militari. Zabytki Zespół pałacowo-parkowy z XIX w. z zabudowaniami folwarcznymi i klasycystycznym pałacem hr. Jezierskich, projektu Józefa Dietricha. 1000-kilogramowy dzwon z 1512 r., uważany za protoplastę dzwonu „Zygmunta” na Wawelu, ufundowany przez kapelana króla Zygmunta Starego ks. Jana Ożarowskiego. Neogotycki kościół Przemienienia Pańskiego, wzniesiony w latach 1908–1912, z murowaną plebanią z początku XX wieku. Ponad 40-letnia ruchoma szopka bożonarodzeniowa, wykonana przez artystę ludowego A. Fijałkowskiego Fasada dawnego barokowego kościoła parafialnego z XVIII w., spalonego w 1915 r. Stary cmentarz rzymskokatolicki w Garbowie, na którym pochowani są m.in. rodzice rzeźbiarki Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej, pierwszy wojewoda lubelski po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Stanisław Moskalewski wraz z rodziną, a także wielu ludzi zasłużonych dla ziemi garbowskiej i lubelskiej. Wzgórze „ariańskie” na którym w VII–XII w. istniał gród obronny państwa pierwszych Piastów, być może był własnością książęcą. Podziemia spalonego kościoła w Garbowie w których znajdują się prochy m.in. bp. Mateusza Maurycego Wojakowskiego (5. biskupa lubelskiego, będącego także administratorem diecezji lubelskiej) i rodziny Jezierskich. Ponad 600 letnia studnia znajdująca się nieopodal ruin starego kościoła. Pozłacana monstrancja z 1638 roku – dar Piotra Czernego Rzeźby świętych i stacje drogi krzyżowej autorstwa Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej. Organy z 1923 roku, jedne z najlepszych i największych w archidiecezji lubelskiej. Cmentarz wojenny z 1915 r. O Garbowie w znanych dziełach Dwa pułki dragońskie pod wodzą Francuza Dubois poszły na Końskowolę, Markuszew i Garbów w mili od głównej siły. – Henryk Sienkiewicz, „Potop” Pod wieczór Karol Gustaw przybył do Garbowa, wesół i w dobrym humorze. – także „Potop” Wspólnoty wyznaniowe Kościół rzymskokatolicki - parafia Przemienienia Pańskiego Świadkowie Jehowy - zbór Garbów (Sala Królestwa ul. Warszawska 121) Kościół Starokatolicki Mariawitów - wierni przynależą do parafii Przenajświętszego Sakramentu w Łanach Przypisy Linki zewnętrzne Strona Gminy Garbów Multimedialna Izba Tradycji w Garbowie na portalu Wirtualny Sztetl Parafia pw. Przemienienia Pańskiego w Garbowie Dawne miasta w województwie lubelskim Miasta w Polsce lokowane w XVIII wieku Wsie szlacheckie I Rzeczypospolitej (województwo lubelskie)

189461

https://pl.wikipedia.org/wiki/1919%20w%20filmie

1919 w filmie

Wydarzenia 17 kwietnia – Charlie Chaplin, Mary Pickford, Douglas Fairbanks i David Wark Griffith założyli w USA towarzystwo produkcji i dystrybucji United Artists. 1 września – w Moskwie powstała pierwsza na świecie państwowa szkoła kinematografii, Goskinszkoła. Premiery Filmy polskie 1 stycznia – Carewicz luty – Kobieta, która widziała śmierć luty – Panna po wojnie 25 września – Blanc et noir 17 października – Krysta Dla szczęścia Droga do upadku, czyli w nawiasach życia Lokaj Tamara Filmy zagraniczne 13 maja w Nowym Jorku – Złamana lilia (Broken Blossoms, or the Yellow Man and the Girl, USA) – reżyseria i scenariusz: David Wark Griffith, wykonawcy: Lillian Gish, Richard Barthelmess, Donald Crisp. 28 maja – Inaczej niż inni (Anders als die Andern, Niemcy) – reżyseria: Richard Oswald. 3 sierpnia – A Jazzed Honeymoon (Stany Zjednoczone), reżyseria: Hal Roach, scenariusz: H.M. Walker, wykonawcy: Harold Lloyd. 22 września – Skarb rodu Arne (Herr Arnes pengar, Szwecja) – reżyseria: Mauritz Stiller, scenariusz: Gustaf Molander i Mauritz Stiller, wykonawcy: Richard Lund, Mary Johnson, Axel Nilsson. 23 listopada – Kaprysy losu (Male and Female, Stany Zjednoczone), reżyseria: Cecil B. DeMille, wykonawcy: Gloria Swanson, Eddi Sutherland, Thomas Meighan i Lia Lee. Just Neighbors Urodzili się 1 stycznia – Carole Landis, aktorka (zm. 1948) 1 stycznia – Jan Krzywdziak, aktor (zm. 2016) 3 stycznia – Ziuta Kryniczanka, aktorka (zm. 1948) 13 stycznia – Robert Stack, aktor (zm. 2003) 21 stycznia – Jinx Falkenburg, modelka, aktorka (zm. 2003) 23 stycznia – Ernie Kovacs, aktor komediowy (zm. 1962) 5 lutego – Red Buttons, aktor (zm. 2006) 11 lutego – Eva Gabor, aktorka (zm. 1995) 18 lutego – Jack Palance, aktor (zm. 2006) 2 marca – Jennifer Jones, amerykańska aktorka (zm. 2009) 29 marca – Eileen Heckart, aktorka (zm. 2001) 13 kwietnia – Howard Keel, aktor (zm. 2004 29 kwietnia – Celeste Holm, aktorka (zm. 2012) 8 maja – Lex Barker, aktor (zm. 1973) 23 maja – Betty Garrett, aktorka (zm. 2011) 12 czerwca – Uta Hagen, amerykańska aktorka (zm. 2004) 14 czerwca – Sam Wanamaker, reżyser, aktor (zm. 1993) 29 czerwca – Slim Pickens, aktor (zm. 1983) 7 lipca – Jon Pertwee, aktor (zm. 1996) 26 lipca – Virginia Gilmore, aktorka (zm. 1986) 2 sierpnia – Nehemiah Persoff, aktor (zm. 2022) 8 sierpnia – Dino De Laurentiis, producent (zm. 2010) 30 sierpnia – Ryszarda Hanin, polska aktorka (zm. 1994) 18 września – Diana Lewis, aktorka (zm. 1997) 25 września – Stanisław Hadyna, polski kompozytor i scenarzysta (zm. 1999) 26 września – Barbara Britton, aktorka (zm. 1980) 27 września – Jayne Meadows, amerykańska aktorka (zm. 2015) 5 października – Donald Pleasence, aktor (zm. 1995) 6 października – Barbara Fijewska, aktorka (zm. 2005) 13 listopada – Mary Beth Hughes, aktorka (zm. 1995) 15 listopada – Nova Pilbeam, aktorka (zm. 2015) 16 listopada – Natan Gross, izraelski reżyser (zm. 2005) 18 listopada – Jocelyn Brando, amerykańska aktorka (zm. 2005) 21 grudnia – Ove Sprogøe, duński aktor (zm. 2004)

189464

https://pl.wikipedia.org/wiki/Black%20Sabbath%20%28album%29

Black Sabbath (album)

Black Sabbath – debiutancki album studyjny angielskiego zespołu muzycznego Black Sabbath, opublikowany 13 lutego 1970 w Anglii i 1 czerwca w Stanach Zjednoczonych. W 2003 album został sklasyfikowany na 241. miejscu „listy 500 albumów wszech czasów” magazynu „Rolling Stone”. Lista utworów Uwagi: Evil Woman znajdował się na europejskim wydaniu płyty, Wicked World na amerykańskim. Wznowiona w roku 1996 przez wytwórnię Castle Communications PLC (ESM CD 301) wersja płyty Black Sabbath połączyła obie wersje – na płycie znajdują się oba utwory (powyższy wykaz to właśnie zawartość tego wydania). Evil Woman to przeróbka utworu zespołu Crow Warning to przeróbka utworu zespołu Aynsley Dunbar Retaliation Wasp, Bassically oraz A Bit of Finger są kilkunastosekundowymi wstępami poprzedzającymi właściwe utwory i często nie są wymieniane na płytach Twórcy Ozzy Osbourne – wokal, harmonijka Geezer Butler – gitara basowa Tony Iommi – gitara Bill Ward – perkusja, wokal Michael Howse – gitara basowa Bill Russell – perkusja Tom Allom – inżynier Barry Sheffield – inżynier Pozycje na listach Przypisy Linki zewnętrzne Okładka Albumy Black Sabbath Albumy muzyczne wydane w roku 1970 Albumy Vertigo Records Albumy Warner Bros. Records

189467

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna%20%C5%9Bwiat%C3%B3w

Wojna światów

Wojna światów (ang. The War of the Worlds) – powieść science fiction H.G. Wellsa z 1898 Wojna światów – słuchowisko radiowe Orsona Wellesa z 1938 Wojna światów – filmy i seriale telewizyjne na podstawie książki H.G. Wellsa: Wojna światów – amerykański film z 2005 roku w reżyserii Stevena Spielberga Wojna światów – amerykański film z 2005 roku w reżyserii Timothy'ego Hinesa Wojna światów – amerykański film z 2005 roku w reżyserii Davida Latta Wojna światów (War of the Worlds: The Second Invasion) serial telewizyjny (1988-1990) Wojna światów (War of the Worlds) – film 1953, reżyseria Byron Haskin Wojna światów – polski film dokumentalny z 2020 roku w reżyserii Mirosława Borka i Krzysztofa Talczewskiego Wojna światów – następne stulecie – polski film z 1981 roku w reżyserii Piotra Szulkina Wojna światów (ang. Worldwar) – cykl powieści Harry'ego Turtledova Saga o wojnie światów – cykl powieści fantasy Raymonda E.Feista Jeff Wayne’s Musical Version of The War of the Worlds – album muzyczny Jeffa Wayne’a z 1978 na podstawie książki Wojna Światów

189470

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna%20%C5%9Bwiat%C3%B3w%20%28film%202005%29

Wojna światów (film 2005)

Wojna światów (ang. War of the Worlds) – film science-fiction produkcji amerykańskiej w reżyserii Stevena Spielberga. Kolejna adaptacja filmowa (dość swobodna) znanej powieści Wojna światów autorstwa Herberta George’a Wellsa, wydanej po raz pierwszy w 1898 roku. Obsada Tom Cruise – Ray Ferrier Dakota Fanning – Rachel Ferrier Justin Chatwin – Robbie Ferrier Miranda Otto – Mary Ann Ferrier Tim Robbins – Harlan Ogilvy Lisa Ann Walter – Sheryl David Alan Basche – Tim Rick Gonzalez – Vincent Yul Vazquez – Julio Produkcja Montaż – Michael Kahn Scenografia – Rick Carter Muzyka – John Williams Zdjęcia – Janusz Kamiński Kostiumy – Joanna Johnston Dekoracja wnętrz – Anne Kuljian Dyrektor artystyczny – Tony Fanning, Andrew Menzies, Edward Pisoni, Tom Warren Casting – Terri Taylor, Debra Zane Producent wykonawczy – Paula Wagner Fabuła Ray Ferrier (w tej roli Tom Cruise) to rozwiedziony pracownik portowy, a jednocześnie niezbyt idealny ojciec. Wkrótce po tym, jak jego była żona Mary Ann (Miranda Otto) i jej nowy małżonek wpadają, by zostawić na weekend u niego jego dzieci – nastoletniego Robbiego (Justin Chatwin) i młodszą córkę Rachel (Dakota Fanning) – w mieście rozpętuje się niesamowita burza z piorunami. Już chwilę później na skrzyżowaniu nieopodal swojego domu Ray staje się świadkiem niezwykłego wydarzenia: gigantyczna machina, osadzona na trójnogu, pojawia się nagle z głębi ziemi i zanim ktokolwiek jest w stanie zareagować, maszyna spala wszystko, co tylko wpadnie w zasięg jej dziwnych śmiercionośnych promieni. Nagle ten z pozoru zwyczajny dzień zmienia się w najbardziej niezwykłe wydarzenie całego życia uczestniczących w nim świadków – stają się świadkami ataku kosmitów na Ziemię. Ziemianie stali się celem ataku obcej cywilizacji. Ray, chcąc ocalić dzieci, podejmuje niebezpieczną wyprawę. Nagle musi stanąć na wysokości zadania i zostać tym, kim tak długo starał się nie być – prawdziwym ojcem, który w ekstremalnych warunkach walczy o przetrwanie swojej rodziny. Zobacz też Saga o wojnie światów (ang. Riftwar Saga) – cykl książek fantasy Raymonda E. Feista Wojna światów – następne stulecie – polski film w reżyserii Piotra Szulkina Linki zewnętrzne Plakat filmu Oficjalna strona filmu Amerykańskie filmy fantastycznonaukowe Filmowe adaptacje utworów Herberta George’a Wellsa Filmy w reżyserii Stevena Spielberga Amerykańskie filmy z 2005 roku Amerykańskie filmy postapokaliptyczne Filmy wytwórni DreamWorks Filmy wytwórni Paramount Pictures Amerykańskie adaptacje filmowe Filmy o życiu pozaziemskim Filmy fantastyczne z 2005 roku

189482

https://pl.wikipedia.org/wiki/Shin%E2%80%99ichir%C5%8D%20Watanabe

Shin’ichirō Watanabe

– japoński reżyser, scenarzysta i producent. Największą sławę przyniosły mu anime Cowboy Bebop, seria OAV Macross Plus, a ostatnio Samurai Champloo. Watanabe znany jest z mieszania różnych gatunków, np. w Cowboyu Bebopie klasyczny kowbojski western miesza się z film noir, filmami akcji rodem z Hongkongu i jazzem. W Samurai champloo zmieszały się ze sobą: hip-hop, feudalny świat samurajów z okresu Edo oraz Japonia na początku XXI wieku. Czasami, z racji podobnego nazwiska, mylony jest z Shin’ichim Watanabe, twórcą m.in. Excel Sāgi i Puni Puni Poemi. Kariera Watanabe zadebiutował jako współreżyser serii OAV Macross Plus tokijskiego studia anime Studio Nue. Jego kolejnym dziełem było dwudziestosześcioodcinkowe anime zatytułowane Cowboy Bebop (1998), a następnie pełnometrażowy film na podstawie owego serialu – Cowboy Bebop: Tengoku no tobira (2001). W 2003 roku powstały jego pierwsze produkcje skierowane bezpośrednio do amerykańskiej widowni – dwa odcinki serii Animatrix: Opowieść detektywa i Historia ucznia. Następnym dziełem Watanabe była dwudziestosześcioodcinkowa seria – Samurai Champloo. Linki zewnętrzne Japońscy reżyserzy filmowi Reżyserzy anime Scenarzyści anime Urodzeni w 1965 Ludzie urodzeni w Kioto

189483

https://pl.wikipedia.org/wiki/Nonsens

Nonsens

Nonsens (łac. non przeczenie i sensus ‘(u)czucie; rozumienie; znaczenie’) – dany układ wyrazów języka J jest w nim nonsensem, gdy nie jest spójny syntaktycznie, tj. jest ciągiem wyrażeń zbudowanym niezgodnie z regułami syntaktycznymi tego języka. Jako taki nonsens stanowi defekt syntaktyczny wypowiedzi. Nonsensami są więc w języku polskim wypowiedzi typu „pies lub leży”, gdyż przynajmniej wyraz „leży” użyty tu został niezgodnie ze swoją kategorią syntaktyczną. W języku klasycznego rachunku zdań nonsensem jest wypowiedź gdyż reguły syntaktyczne tego języka uznają za sensowne jedynie takie wyrażenia zawierające spójnik alternatywy, w których znajduje się on pomiędzy dwiema wypowiedziami stanowiącymi zdanie lub formułę zdaniową. Inna nazwa nonsensu to wypowiedź pozorna, czyli wypowiedź, która być może w intencji jej nadawcy miała coś znaczyć, jednakże ze względu na błędy jakie zawiera, nie znaczy nic. Jako że nonsensy nie należą do kategorii zdań w sensie logicznym, pozbawione są wartości logicznej, tj. nie są ani prawdziwe ani fałszywe. Nonsens a semantyka Nonsensami nazywa się także wyrazy bezładne semantycznie: pozbawione znaczenia ze względu na błędne użycie kategorii kategorii semantycznych – innymi słowy, wypowiedzi nic nie znaczące, czyli nie pozwalające się rozumieć w żaden określony sposób. Syntaktyczne określenie nonsensu jest częstsze, ponieważ semantyczne określenie nonsensu jest źródłem pewnych problemów filozoficznych. Jest tak dlatego, że istnieje wiele wypowiedzi, dla których nie sposób wykazać bezładu semantycznego. Stanowią je wypowiedzi typu „cebula pachnie niebiesko” czy „Sokrates był pierwiastkiem z 18", dla których wprawdzie odbiorca odróżnia intuicyjnie pewne kategorie semantyczne, zarazem jednak kategorie te nie zostały uwzględnione w wykazie kategorii semantycznych języka. Jednym z proponowanych rozwiązań tego problemu jest uznanie zdań typu „cebula pachnie niebiesko” za zdania sensowne, ale fałszywe, innym pogląd, że intuicyjnie dostrzegany nonsens tego rodzaju zdań można by opisać ściślej, gdyby uzupełnić listę kategorii semantycznych. Nonsens absolutny a nonsens względny Wyróżnia się dwa rodzaje nonsensu językowego: absolutny i względny. Nonsens absolutny jest wypowiedzią, w której układ wyrazów lub wyrażeń jest niezgodny z regułami składni danego języka, jednakże każdy wyraz (zwrot) wzięty w izolacji ma znaczenie. Przykłady: Za jaki jest wystrzał?, Pies lub być., + = 457. Nonsens względny jest wypowiedzią zawierającą jakiś obcy, ze względu na dany język, wyraz lub zwrot i jednocześnie nie jest jego definicją. Przykłady: Skateflying to wspaniała rozrywka., Body-mind problem jest ważnym zagadnieniem filozoficznym. Nonsens a absurd Słowo „nonsens” w języku potocznym używa się często wymiennie ze słowem „absurd”, choć np. w teorii literatury są one odróżniane. W logice słowa te mają odmienne znaczenia – żaden absurd nie jest zarazem nonsensem. Absurdem wypowiedź sprzeczna wewnętrznie (np. „żonaty kawaler”, „kwadratowe koło”, „Polska została podzielona na trzy połowy”) – by wyrażenie mogło być wewnętrznie sprzeczne, musi być zbudowane poprawnie pod względem składniowym, co w przypadku nonsensów nie zachodzi z definicji. Nonsens w neopozytywizmie Termin „nonsens” nabrał szczególnego znaczenia w filozofii neopozytywistycznej. Dla neopozytywistów wyrażeniami nonsenownymi były wszelkie takie wyrażenia, które nie spełniają kryteriów sensowności empirycznej, tj. pozbawione są empirycznego znaczenia. Znaczenie takie mają jedynie terminy obserwacyjne, tj. wyrażenia oznaczające relacje i właściwości dające się stwierdzić na drodze bezpośredniej obserwacji (np. „okrągły”, „biały”), oraz terminy teoretyczne, stanowiące część technicznej terminologii danej nauki (np. „ładunek elektryczny”, „gen”). Takie rozumienie nonsensu prowadziło do uznania za bezsenowne i pozbawione wartości poznawczej większości twierdzeń sformułowanych na gruncie metafizyki (przy czym termin „metafizyka” stał się częstym pejoratywnym określeniem dla twierdzeń uznawanych przez neopozytywistów za nonsensowne), estetyki, etyki i humanistyki. Nonsens a literatura Zobacz też Pure nonsense Bibliografia Tadeusz Kotarbiński, Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk, wyd. III, PWN, Warszawa 1986. Tadeusz Kwiatkowski, Logika ogólna, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1988. Witold Marciszewski (red.), Mała encyklopedia logiki, Wrocław 1970. Semiotyka

189487

https://pl.wikipedia.org/wiki/System%20fonologiczny

System fonologiczny

System fonologiczny – abstrakcyjny, wzajemnie zhierarchizowany układ cech dystynktywnych opisujący funkcjonalną stronę dźwiękowej formy języka. Opis systemu fonologicznego odwołuje się do konkretnego języka i jego dźwiękowej natury i polega w pierwszej kolejności na ustaleniu cech fonologicznie relewantnych z punktu widzenia komunikacji językowej, dalej ustaleniu inwentarza fonemów, ich dystrybucji, allofonii oraz fonotaktyki. Z definicji tej nie wynika, że system fonologiczny dla danego języka jest jeden jedyny. Często istnieje wiele sposobów zhierarchizowania segmentów danego języka. Różnice te wynikają z różnych założeń teoretycznych opisu, z wyróżnienia innych cech, z różnic w interpretacji na poziomie akustycznym/artykulacyjnym, w końcu z tradycji. Analiza fonologiczna Fonem, czyli najmniejsza jednostka zdolna do różnicowania znaczeń, zawdzięcza swe istnienie systemowi opozycji fonologicznych. Opozycję fonologiczną tworzą na płaszczyźnie fonemów dwa segmenty, (głoski, dźwięki), które stanowią o różnicy znaczenia w parze minimalnej, np. postaci dźwiękowe słów duma [] i guma [] odróżnia opozycja głosek [] oraz []. Cecha dystynktywna to cecha odróżniająca te dźwięki. W tym przypadku jest [] jest przedniojęzykowe, [] zaś tylnojęzykowe, różnicę tę można też wyrazić podając miejsce artykulacji [] jest zębowe, zaś [] miękkopodniebienne. Analiza fonologiczna dąży do wybrania spośród artykulacyjnych i akustycznych cech różnicujących dźwięki pewnej skończonego, możliwie niewielkiego zbioru cech funkcjonalnych (fonologicznych). Pierwszym krokiem analizy jest segmentacja na możliwe małe jednostki dźwiękowe posiadające te same własności (cechy). Mimo że artykulacja jest procesem ciągłym, to ludzki słuch jest w stanie audytywnie grupować własności dźwięków. Opis języka na tej płaszczyźnie polega na możliwie najdokładniejszej transkrypcji fonetycznej badanego języka (transkrypcja zawiera wiele znaków diakrytycznych), np. []. Pominięcie jakieś cechy na tym etapie grozi pominięciem relewantnej cechy dźwięków. W pierwszej kolejności pomijane są te cechy, które są na pewno uwarunkowane sąsiedztwem lub są wynikiem przypadku. Cenne są tu porównania z nawykami koartykualcyjnymi innych języków. Ustala się w ten sposób artykulacyjnie i akustycznie relewantne cechy dźwięków. W przypadku wyrazu jest to np. labializacja [] przed samogłoską zaokrągloną [], czyli []. Dalej dąży się do wykrycia tych cech, które na pewno nie prowadzą do zmiany znaczenia, choć ich brak uznawany może być przez rodzimych użytkowników za sygnał obcości. Etap ten ustala fonetycznie relewantne cechy dźwięków. W przypadku prowadzi to do ustalenia, że zębowość dla [] nie jest fonetycznie istotna, np. dziąsłowa wymowa [] zostałaby odebrana za co najwyżej nie typową. Zatem transkrypcja na tym etapie może więc mieć postać: []. Do dalszej klasyfikacji wykorzystywana jest analiza cech funkcjonalnych. Pary wyrazów takie jak dama [] i gama [] nazywa się parą minimalną. Punktem wyjścia do analizy par minimalnych są konkretne wyrażenia językowe. Dla każdego wyodrębnionego w poprzednim etapie segmentu próbuje się metodą podmienia znaleźć parę (pary) wyrazów, w których powoduje to zmianę znaczenie. Sporządza się w ten sposób listę opozycji fonologicznych i wyodrębnia się listę cech dystynktywnych. Z listy tej wyodrębnia się minimalną listę cech fonologicznie relewantnych. Przy czym naczelną zasadą tego etapu jest, że dana cecha jest fonologicznie relewantna (fonologicznie dystynktywna), jeśli istnieją pary, które różnią się tylko tą cechą. Ostatni etap obejmuje hierarchizację cech. Cecha relewantna w jednym języku może nie być relewantna w innym, np. w języku angielskim głoski [] i [], różniące się obecnością bądź brakiem welaryzacji są alofonami, podczas gdy w języku polskim są to różne fonemy - /l/ i /ł/ (w wymowie scenicznej). Często spotykanym problemem w analizie fonologicznej są głoski (segmenty) o dystrybucji komplementarnej. Głoski takie różnią się akustycznie i artykulacyjnie i stoją w opozycji do innych, ale nie do siebie, nie występują bowiem w takim samym otoczeniu. Głoski takie uznaje się za jeden wariant jednego fonemu, jeśli wspólne ich cechy nie przysługują żadnej innej głosce. W języku polskim występują głoski [] i [] (nosowa półsamogłoska []), możliwe pary minimalne to np. [] (bańka) vs. [] (bajka), [] (pluńże) vs. [] (plujże), [] (żeński) vs. [] (rzęski). Obydwie głoski są palatalnymi (podniebiennymi) spółgłoskami nosowymi. Poza tym nie ma w języku polskim innych palatalnych spółgłosek nosowych, np. [] jest zębowe, [] a jest miękkopodniebienne. Inna sytuacja występuje w przypadku języka angielskiego. Wprawdzie [] i [] mają dystrybucję komplementarną, wzajemnie się wykluczają, ale jedyną wspólną ich cechą jest spółgłoskowość. Zobacz też system leksykalny system językowy opozycja fonologiczna cecha dystynktywna Fonologia

189493

https://pl.wikipedia.org/wiki/Elias%20Plessner

Elias Plessner

Elias Plessner (ur. 19 lutego 1841 w Berlinie, zm. 30 marca 1898 w Ostrowie) – doktor, filozof i judaista żydowski. Syn żydowskiego pisarza religijnego Salomona Plessnera, uczeń wielkopolskiego cadyka Elijahu Guttmachera. Od 1867 roku studiował filozofię na Uniwersytecie w Berlinie. Doktoryzował się w roku 1870 na Uniwersytecie w Tybindze. W latach 1871-1872 odbywał praktykę rabiniczną w Hanowerze, w latach 1873-1885 był rabinem w Rogoźnie. W 1885 został następcą Israela Meira Freimanna na stanowisku rabina w Ostrowie. Od 1886 roku był nauczycielem religii mojżeszowej w Królewskim Gimnazjum w Ostrowie. Równolegle uczył też w żydowskiej szkole podstawowej. W 1887 roku był współzałożycielem ostrowskiego Żydowskiego Towarzystwa Historii i Literatury. Autor prac z dziedziny judaistyki, m.in. Stellung und Bedeutung der Frau bei den Hebraeern (Pozycja i znaczenie kobiety u Hebrajczyków), Der Grabstein in seiner höheren Bedeutung (Znaczenie kamieni nagrobnych) oraz szeregu prac w języku hebrajskim. Był postacią niezwykle szanowaną. Jego pogrzeb w Ostrowie zgromadził wiele osobistości różnych wyznań. Byli tam wybitni rabini, którzy przemawiali w domu żałoby, w nowej synagodze oraz na nieistniejącym już cmentarzu: rabina Landaua z Raszkowa, doktora Münza z Kępna, doktora Bambergera z Ostrzeszowa, doktora Heppnera z Koźmina, doktora Bergera z Krotoszyna, doktora Hirschfelda z Giessen, doktora Bambergera ze Śremu, doktora Auerbacha z Rogoźna. Była tam także delegacja z gminy w Rogoźnie, burmistrz Ostrowa, landrat powiatu ostrowskiego oraz przywódca ostrowskich ewangelików pastor Berthold Harhausen. Bibliografia Jarosław Biernaczyk, Elias Plessner, w: Alma Mater Ostroviensis - Księga Pamięci - Non Omnis Moriar, tom X, Ostrów Wielkopolski 2003 Jarosław Biernaczyk, Uczeń cadyka, w: Gazeta Ostrowska, nr z 15 września 2004 Ludzie związani z Ostrowem Wielkopolskim Niemieccy Żydzi Teoretycy kultury Urodzeni w 1841 Zmarli w 1898 Ludzie urodzeni w Berlinie

908

https://pl.wikipedia.org/wiki/Cyrylica

Cyrylica

Cyrylica – pismo alfabetyczne służące do zapisu języków wschodniosłowiańskich, większości południowosłowiańskich i innych. Nazwa nawiązuje do dwóch braci św. Cyryla i św. Metodego, którzy utworzyli nowy alfabet (zwany cyrylicą) który zastąpił stare pismo słowiańskie (runiczne abecadło). Do zapisu tego języka zostały stworzone dwa alfabety – najpierw głagolica, za twórcę której uznawany jest Cyryl, a potem cyrylica, której wynalezienie przypisuje się bułgarskiemu uczniowi Metodego. Historia Cyrylica została oparta na greckiej majuskule. Za twórcę cyrylicy uznaje się któregoś z uczniów Cyryla i Metodego, przy czym najczęściej przywołuje się tu imiona Klimenta Ochrydzkiego bądź Konstantyna Presławskiego. Pierwsze ślady użycia cyrylicy pochodzą z terenów wschodniej Bułgarii. Za najstarszy datowany zabytek cyrylicki uważana jest dobrudżańska inskrypcja cara Piotra, datowana na 943 rok. W ciągu X–XII w. cyrylica rozprzestrzeniła się z Bułgarii na tereny Serbii oraz Rusi Kijowskiej. Cyrylica używana współcześnie dla zapisu rozmaitych języków jest alfabetem częściowo zreformowanym i unowocześnionym w stosunku do wersji pierwotnej i nosi nazwę grażdanki (ros. skrót od grażdanskij szrift, tj. pismo obywatelskie, świeckie). Reformy cyrylicy dokonano w Rosji na początku XVIII wieku za sprawą Piotra Wielkiego. Projekt reformy z osobistymi uwagami cara pochodzi z roku 1709. Początkowo zreformowanego pisma używano wyłącznie w kancelarii carskiej dla zapisu oficjalnych dokumentów państwowych, później jej użycie rozszerzyło się także na inne sfery piśmiennictwa, najpierw rosyjskiego, a następnie także południowosłowiańskiego. Przy pierwotnej wersji cyrylicy pozostała cerkiew prawosławna, wykorzystująca zapisane tym alfabetem księgi liturgiczne w języku cerkiewnosłowiańskim. W Serbii reformy pisma dokonał w pierwszej połowie XIX w. Vuk Karadžić. Usunął on m.in. znaki ъ, ь pisane na końcu wyrazów, wprowadził znaki љ, њ, џ dla miękkiego l', miękkiego n' oraz dla dż, ujednolicił także pisownię joty, wprowadzając łaciński znak j w miejsce dotychczasowych rozmaicie zapisywanych liter. W Rosji po rewolucji lutowej przygotowano kolejny projekt reformy pisma, zatwierdzony przez Akademię Nauk 5 lipca 1917 roku. Reforma zmierzała do uproszczenia pisowni i ortografii. Zmiany polegały na ujednoliceniu zapisu dźwięków „je” i „i”, zarzuceniu pisania twardego znaku na końcu wyrazów kończących się spółgłoską oraz wykreśleniu z alfabetu jaci (). Reforma uzyskała moc obowiązującą w 1918 roku, już pod rządami bolszewików. Reformy nie zaakceptowała część emigracji rosyjskiej oraz duchowieństwo, wiele publikacji emigracyjnych drukowano według dawnych zasad. Reforma grażdanki bułgarskiej dokonana została na wzór rosyjski w 1944 roku. Cyrylica przyjęta została przez większość języków z terenu byłego ZSRR (wyjątkami były: estoński, gruziński, litewski, łotewski, ormiański), a także w językach: serbsko-chorwackim (w wariancie serbskim), bułgarskim, macedońskim i mongolskim (tylko w Mongolii). Po rozpadzie ZSRR w kilku jego byłych republikach następuje odwrót od alfabetów opartych na cyrylicy na rzecz alfabetów opartych na łacińskim: Azerbejdżan, Mołdawia (z wyjątkiem Naddniestrza), Turkmenistan, Uzbekistan. W 2017 roku prezydent Nursułtan Nazarbajew zapowiedział do 2025 roku rezygnację przez Kazachstan z cyrylicy i przejście na alfabet łaciński. Opis W cyrylicy wyróżnia się wielkie i małe litery, jednak w przeciwieństwie do alfabetu łacińskiego różnią się one głównie wielkością, nie kształtem. Czasem znacznie różni się za to od pisma prostego kursywa (zwłaszcza małe litery), np. Гг Гг, Дд Дд, Ии Ии, Цц Цц, Џџ Џџ, Шш Шш. Istnieją także niewielkie różnice w postaci kursywy w różnych językach. Rosyjskie litery wytłuszczone; zarzucone pochylone; w nawiasach transliteracja Wersje cyrylicy współcześnie używane do zapisywania poszczególnych języków nieco różnią się od siebie nawzajem. Cyrylica w kroju podstawowym i kursywie: Cyrylica w piśmie odręcznym w zasadzie identyczna jest, jak w kursywie, a te z liter, których wygląd w piśmie odręcznym jest wyraźnie odmienny niż w druku lub może budzić wątpliwości, pokazane są w zestawieniu poniżej. Cyrylica używana w różnych krajach Wczesna cyrylica Cyrylica została utworzona dla języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Zastąpiła wcześniej używaną głagolicę. Pierwotnie zawierała kilka dziś nieużywanych liter i była jeszcze przez długi czas używana do zapisu liczb. Współczesna cyrylica rosyjska Zalecenia typograficzne W standardzie Unicode do transliteracji znaku miękkiego (Ь ь) i znaku twardego (Ъ ъ) przewidziano następujące znaki pisarskie alfabetu łacińskiego: znak miękki: modyfikator prim (U+02B9) MODIFIER LETTER PRIME znak twardy: modyfikator bis (U+02BA) MODIFIER LETTER DOUBLE PRIME W przypadku braku tych znaków można użyć; dla znaku miękkiego: (') apostrof ASCII U+0027 (′) prim U+2032 (´) akut U+00B4; dla znaku twardego: (") cudzysłów ASCII U+0022 (″) bis U+2033 Nie należy używać apostrofu typograficznego (’) U+2019, ani górnego cudzysłowu zamykającego (”) U+201D. Współczesna cyrylica serbska Współczesna cyrylica bułgarska Cyrylica służąca do zapisu języka bułgarskiego jest bardzo podobna do rosyjskiej i różni się od niej kilkoma tylko niewielkimi zmianami, takimi jak nieobecność liter „э” oraz „ы”. Poza tym pewne litery w bułgarskim wymawiane są inaczej niż w rosyjskim, a więc odpowiednio „e” to „e” (nie „je”), „щ” to „szt” zaś „ъ” to samogłoska między „a” oraz „y” (szwa). Współczesna cyrylica macedońska Język macedoński posługuje się cyrylicą zbliżoną do serbskiej, jednak z kilkoma drobnymi zmianami, dostosowującymi alfabet do dźwięków tego języka, takimi jak „dz” (s), miękkie „g” i miękkie „k”. Współczesna cyrylica białoruska 1) Transkrypcja niektórych liter w połączeniu ze znakiem zmiękczenia: зь – ź, ль – l, нь – ń, сь – ś, ць – ć Dwuznaki: дз (transkrypcja: dz) дзь (transkrypcja: dź) дж (transkrypcja: dż) Współczesna cyrylica rusińska Współczesna cyrylica ukraińska 1)Transkrypcja niektórych liter w połączeniu ze znakiem zmiękczenia: зь – ź, zi; ль – l; сь – ś, si; ць – ć, ci 2) W języku ukraińskim słowa rzadko zaczynają się na literę и. A litera ь zmiękcza literę przed nią, a słowo nigdy się od niej nie zaczyna Współczesna cyrylica kazachska Zmodyfikowana cyrylica stanowiła alfabet służący do oficjalnego zapisu języka kazachskiego w Kazachstanie do października 2017 (w 2025 ostatecznie zastąpić ją w tej roli ma zmodyfikowany alfabet łaciński). Pierwszą urzędową wersję kazachskiej cyrylicy wprowadzono w 1940. Litery Вв, Ёё, Цц, Чч, Щщ, Ъъ, Ьь, Ээ występują wyłączne w zapożyczeniach. Alfabet oparty na cyrylicy, składający się z 42 liter, stosowany do zapisu języka w Kazachstanie i Mongolii. Jego twórcą jest Sarsen Amanżołow. Alfabet został oficjalnie wprowadzony do użytku w 1940 r. W 1951 r. literę Ӯ zastąpiono literą Ұ, а w 1957 r. wprowadzono literę Ё. Do 1957 r. litery charakterystyczne dla języka kazachskiego zapisywano na końcu alfabetu. Współczesna cyrylica mongolska Współczesny alfabet mongolski niewiele różni się od rosyjskiej cyrylicy, występują w nim jednak dodatkowe litery Ө (ө) i Ү (ү), służące do zapisu głosek nieistniejących w języku rosyjskim. Zasady transkrypcji współczesnego alfabetu mongolskiego na alfabet polski zostały zaproponowane przez dra Jana Rogalę z Instytutu Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Zasady te stosuje między innymi Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy ustalaniu zaleceń dotyczących polskiego nazewnictwa geograficznego obszaru Mongolii oraz dla mongolskich nazw z obszaru Mongolii Wewnętrznej. Poniżej podano zaproponowane przez dra Jana Rogalę zasady transkrypcji alfabetu mongolskiego na alfabet polski i transliteracji na alfabet łaciński: Samogłoski długie, zapisywane w alfabecie mongolskim przez podwojenie litery, dr Rogala proponuje oddawać w transkrypcji również za pomocą podwójnej litery (np. /uul/ góra). Zapis umlautu zaleca zarówno dla ө, jak i dla ү (obok zapisu bez znaków diakrytycznych). Współczesna cyrylica kirgiska i tadżycka Cyrylica polska dawna Cesarz Rosji Mikołaj I Romanow planował od roku 1852 wprowadzenie cyrylicy, dostosowanej do zapisu języka polskiego w celu rusyfikacji Królestwa Polskiego. Plany takie istniały od lat 40. XIX wieku, projekt gotowy był w 1852, a pierwszy podręcznik („Elementarz dla dzieci wiejskich” – «Элемэнтар̌ъ для дзеци вейскихъ») ukazał się w 1865. Próby te natrafiły jednak na wielkie trudności natury lingwistycznej i politycznej. Niemało przyczynił się do tego upór samego cara, który uważał się za specjalistę w tej dziedzinie. Przykład Fragmenty Powrotu Taty: Повро́тъ Таты пр̌езъ А. Мицкевича По́йдзьце о дзятки, по́йдзьце вшистке разэм За място, подъ слупъ на взго́рэкъ, Тамъ пр̌едъ цудовнымъ клęкнийце образэмъ, Побожне змо́вце пацёрэкъ. Тато не враца ранки и вечоры Вэ лзах го чекамъ и трводзэ; Розлялы р̌еки, пэлнэ звер̌а боры, И пэлно збо́йцо́въ на дродзэ;- Слышąцъ то дзятки бегнą вшистке разэмъ За място подъ слупъ на взго́рэкъ, Тамъ пр̌едъ цудовнымъ клęкая̨ образемъ, И зачиная̨ пацёрэкъ. Цалуя̨ земę, потэмъ въ Имę Ойца, Сына и Духа свęтэго, Бąдзь похвалёна пр̌енайсьвęтша Тро́йца Тэразъ и часу вшелькего. (...) Komentarze: Znaki diakrytyczne są nietypowe dla cyrylicy (występowały też w cyrylicy litewskiej). Twarde znaki na końcu wyrazu: разэмъ Слышąцъ – to cecha cyrylicy przed reformą. Пóйдзьце – oznaczenie ć, dź użyte później w białoruskim „Spółgłoski niezmiękczalne”: презъ вшистке – to właściwość pisowni rosyjskiej Obecnie cyrylica wykorzystywana jest do zapisu języka polskiego w społeczności wsi Wierszyna na Syberii. Stosowany standard zapisu różni się jednak od XIX-wiecznych publikacji, np. ę oddane jest przez эн. Cyrylica polska współczesna Ze względu na nieznajomość alfabetu łacińskiego posród wiernych na Białorusi od lat 90. XX wieku, Wydawnictwo Diecezjalne Diecezji grodzieńskiej publikuje modlitewniki i zbiory pieśni kościelnych po polsku, ale w zapisie cyrylicznym. Przykład: Modlitwa Pańska Ойчэ наш, ктурысь ест в небе, сьвенць се Име Твое, пшыйдзь Крулество Твое, боньдзь воля Твоя, яко в небе так и на земи. Хлеба нашэго повшэднего дай нам дзисяй. И одпусьць нам нашэ вины, яко и мы одпушчамы нашым виновайцом. И не вудзь нас на покушэне, але нас збав одэ злэго. Амэн. Transliteracja: Ojče naš, kturys’ jest v njebje, s’vjenc’ sje Imje Tvoje, pšyjdz’ Kruljestvo Tvoje, bon’dz’ volja Tvoja, jako v njebje tak i na zjemi. Chljeba našego povšednjego daj nam dzisjaj. I odpus’c’ nam naše viny, jako i my odpuščamy našym vinovajcom. I nje vudz’ nas na pokušenje, alje nas zbav ode zlego. Amen. Standardowa polszczyzna w zapisie alfabetem łacińskim: Ojcze nasz, któryś jest w niebie, święć się Imię Twoje, przyjdź Królestwo Twoje, bądź wola Twoja, jako w niebie tak i na ziemi. Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj. I odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom. I nie wódź nas na pokuszenie, ale nas zbaw ode złego. Amen. Unikodowy zapis cyrylicy W standardzie Unicode cyrylica jest zaadresowana w dwóch blokach: podstawowym: Cyrillic i uzupełniającym Cyrillic Supplement obejmujących adresy od U+0400 do U+052F. Znaki o adresach od U+0400 do U+045F znane z wcześniejszego standardu ISO 8859-5 zostały przeniesione do góry o 864 pozycje. Znaki zaadresowane od U+0460 do U+0489 to litery historyczne obecnie nie stosowane w cyrylicy. Znaki zaadresowane od U+048A do U+052F to litery dodatkowe dla różnych języków, które stosują cyrylicę. Unikod nie obejmuje cyrylickich znaków akcentowych, ale litery z akcentami można tworzyć dodając po akcentowanej samogłosce (np. ы́ э́ ю́ я́) dostawny znaki diakrytyczny tzw. akut dostawny (U+0301). W tablicy znaków można także zastosować symboli „użytku prywatnego”. W standardzie Unicode 5.1, wydanym 4 kwietnia 2008, wprowadzono znaczące zmiany w blokach znaków cyrylickich. Zmodyfikowano bloki Cyrillic oraz Cyrillic Supplement, dodano bloki: Cyrillic Extended A (2DE0...2DFF) oraz Cyrillic Extended B (A640...A69F), które znacząco poprawiły wsparcie dla alfabetów w językach: staro-cerkiewno-słowiańskim, abchaskim, aleuckim, czuwaskim, kurdyjskim i mołdawskim. Znaki interpunkcyjne w cyrylicy są podobne do znaków interpunkcyjnych w łacince. � zarezerwowany, █ pusty Cyrylica na klawiaturze Przypisy Bibliografia Linki zewnętrzne Cyrylizator umożliwiający wyświetlanie w cyrylicy stron internetowych zapisanych w alfabecie łacińskim

909

https://pl.wikipedia.org/wiki/Cenobityzm

Cenobityzm

Cenobityzm (z koinobion – „życie we wspólnocie”) – formuła życia zakonnego we wspólnocie, w przeciwieństwie do anachoretyzmu czy eremityzmu. Zakonnika prowadzącego takie życie określa się mianem cenobity. Za inicjatorów życia cenobitycznego uważani są egipscy mnisi – przede wszystkim św. Pachomiusz oraz św. Szenute z Atripe. Część badaczy uważa jednak, że taka postać życia monastycznego istniała już wcześniej, a Pachomiusz nadał jej tylko określoną formę, co polegało przede wszystkim na stworzeniu reguły kierującej życiem wspólnoty. Mnisi zobowiązani byli do posłuszeństwa wobec przełożonych, wspólnego odmawiania modlitw i uczestniczenia w Eucharystii oraz wykonywania określonej pracy na rzecz wspólnoty. W odróżnieniu od anachoretów, cenobici mieszkali razem i spożywali posiłki we wspólnym refektarzu. Na regule Pachomiusza wzorowana była reguła opracowana przez św. Benedykta z Nursji, dzięki czemu cenobityczny model życia został zaszczepiony na teren Europy. Zobacz też monastycyzm Monastycyzm chrześcijański Chrześcijaństwo starożytne

910

https://pl.wikipedia.org/wiki/Chipset

Chipset

Chipset – grupa specjalistycznych układów scalonych, które są przeznaczone do wspólnej pracy. Mają zazwyczaj zintegrowane oznaczenia i zwykle sprzedawane są jako jeden produkt. W komputerach termin chipset jest powszechnie używany w odniesieniu do specjalistycznego układu scalonego lub zestawu układów płyty głównej komputera lub karty rozszerzeń. Wydajność i niezawodność komputera w znaczącej mierze zależy od tych układów. Układ ten organizuje przepływ informacji pomiędzy poszczególnymi podzespołami komputera. Podział chipsetu na układy scalone oraz umieszczenie w nich układów wejścia-wyjścia zależy od koncepcji producenta jak i rozwoju możliwości produkcji układów o coraz większym stopniu integracji. W skład tradycyjnego chipsetu wchodzą zazwyczaj dwa układy zwane mostkami: Mostek północny odpowiada za wymianę danych między procesorem a urządzeniami wymagającymi dużej szybkości wymiany danych takich jak: pamięcią, magistral AGP lub PCI-E; Mostek południowy odpowiada za współpracę z pozostałymi urządzeniami wejścia/wyjścia, np. dysk twardy czy karty rozszerzeń. Mostek północny zwykle łączony był z południowym za pomocą magistrali PCI. Podstawowe układy występujące w chipsetach to: sterownik (kontroler) pamięci dynamicznych; sterownik CPU; sterownik pamięci cache; sterownik klawiatury; sterowniki magistral, przerwań i DMA. Chipsety mogą również zawierać zegar czasu rzeczywistego, układy zarządzania energią, sterowniki dysków twardych IDE, dysków elastycznych, sterownik SCSI, sterownik portów szeregowych i równoległych. Termin ten był również stosowany w latach 80. i 90. do oznaczania układów graficznych i dźwiękowych w komputerach i w konsolach do gier, na przykład Commodore Amiga Original Chip Set czy Sega System 16. Główni światowi producenci chipsetów oraz modele Intel Wczesne chipsety Intel licencjonował chipset ZyMOS POACH dla procesorów Intel 80286 i Intel 80386SX: 82350 EISA 82350DT EISA 82310 MCA 82340SX PC AT 82340DX PC AT 82320 MCA 82360SL był chipsetem dla rozwiązań mobilnych 80386SL i 80486SL. Zawierał w sobie zintegrowany kontroler bezpośredniego dostępu do pamięci, Programowalny kontroler przerwań, obsługę portów równoległego i szeregowego, oraz układ logiczny odpowiedzialny za zarządzanie zasilaniem procesora. Chipsety serii 4x0 Chipsety dla procesorów serii 80486 Chipsety dla procesorów serii Pentium Płyt z chipsetami Mercury and Neptune można znaleźć w parze z kontrolerami IDE RZ1000 i CMD640 zawierającymi bug korupcji danych. Pozostałe i815/E (FSB 133 MHz bez AGP/ ver E z AGP SDR 133 MHz Dla Pentium III) i845E/GV (FSB 533 MHz AGPx4 2Go DDR PC2700 max) i850e, i855G (855GME dla Pentium M) i865G/P (FSB 533 MHz AGPx8 4Go DDR 2 serial ATA) i875p = zoptymalizowany i865 E7205 (dla serwerów P4), E7500/E7501/E7505 (dla serwerów Xeon), E7520/E7525/E7530 (dla serwerów Bi-Xeon) 910GML/GMZ, 915GM/PM, 945PM/GM 945PM/GM + Intel PRO/Wireless 3945ABG + Intel Core Solo = Centrino (3. generacja) 945PM/GM + Intel PRO/Wireless 3945ABG + Intel Core Duo = Centrino Duo 910GL, 915P/PL/G/GL/GV, 925X/XE, 945P/PL/G/GZ, 955X (dla Pentium D/EE) 963Q, 965P/G/Q, 975X (dla Intel Core 2 Duo) 965PM/GM centrino Santa Rosa P31/G31 G33 P35/G35/Q35 X38 (dla Intel Core 2 Duo w technologii 45nm, obsługa DDR3) P41 P43/G43 P45/G45 X48 Intel P55 (dla Intel Core i5) Intel X58 (dla Intel Core i7) P/H61 P/H67 Z68 B75 H77 Z77 X79 H81 B85 H87 Z87 H97 Z97 X99 X299 Z170 H170 B150 H110 VIA Technologies VIA KT133, KT133A VIA KT266A (FSB 200/266 MHz AGPx4) VIA KT333 VIA Apollo KT400A VIA KT600 (wersja z i bez kontrolera Serial ATA) VIA KT880 VIA P4X400 VIA K8T400M VIA K8T800Pro Silicon Integrated Systems (SiS) SiS 645 648 SiS 650 651 655 672 SiS 735 740 Nvidia nForce 2: Ultra 400Gb, Ultra 400R, Ultra 400 nForce 3: Go, Professional nForce 4: SLI Intel, Series AMD, SLI/XE Ultra Intel, Intel x16 nForce 5: 520, SLI/570/560/550 AMD, 590SLI AMD, 570 SLI Intel, 590 SLI Intel nForce 6: 610i, 630i, 650i, SLI/650i Ultra, 680a SLI, 680 SLI/680i LT SLI nForce 7: 730i, 750i, 780i, 790i (błędnie nazywany 780i Ultra) nForce 9: 980a SLI ATI (kupiony przez AMD w lipcu 2006 roku) Chipsety dla procesorów AMD: AMD 480X CrossFire AMD 580X CrossFire AMD 690G, 690V, AMD M690 (mobilny) AMD 740G AMD 760G AMD 770 AMD 780G AMD 785G AMD 790X CrossFire AMD 790FX CrossFire X AMD 790GX CrossFire AMD 870 AMD 880G AMD 890FX CrossFire X AMD 890GX CrossFire AMD 970 AMD 980G AMD 990X AMD 990FX AMD A75 AMD A85 AMD A85X AMD A88X ATI Radeon Xpress 1100 (chipset ze zintegrowaną grafiką) ATI Radeon Xpress 1150 (chipset ze zintegrowaną grafiką) ATI Radeon Xpress 200, 200M (mobilny) (chipset ze zintegrowaną grafiką) ATI SB600 (mostek południowy) ATI SB700 (mostek południowy) ATI SB710 (mostek południowy) ATI SB750 (mostek południowy) ATI SB850 (mostek południowy) Chipsety dla procesorów Intel: ATI CrossFire Xpress 3200 (dla procesorów Intel Core 2 Duo) ATI Radeon Xpress 1250 (chipset ze zintegrowaną grafiką) ATI Radeon Xpress 1100 (chipset ze zintegrowaną grafiką) ATI Radeon Xpress 200, 200M (chipset ze zintegrowaną grafiką) ATI SB600 Series (mostek południowy) Acer Laboratories Incorporated (ALi) M1217 – chipset dla procesora Intel 80386SX M1429/M1431 – magistrala VESA Local Bus procesor Intel 80486 i kompatybilne M1439/M1445 – magistrala PCI, podstawka Socket 3 M1489 – PCI, Socket 3 M1531/M1543 «ALADDiN IV» – Socket 7 do 83 MHz FPM, EDO, SDRAM brak obsługi AGP M1531B «ALADDiN IV+» – Socket 7 M1541, M1542 «ALADDiN V» – Socket 7 do 100 MHz, AGP (1x i 2x) M1561/M1535D «ALADDiN 7» – Socket 7 M1621/M1543 «ALADDiN-Pro II» – Slot 1 i Socket 370 M1631 «ALADDiN TNT2» – Slot 1 i Socket 370 zintegrowana Riva TNT2 M1632M «CyberBLADE ALADDiN i1» – Slot 1 i Socket 370 zintegrowana Trident Microsystems CyberBlade3D (AGP 2x) M1641B/M1535D «ALADDiN-Pro 4» – Slot 1 i Socket 370, AGP (1x, 2x i 4x) M1644 «CyberALADDiN» – Slot 1 i Socket 370 zint. Trident CyberBlade XP M1644T «CyberALADDiN-T» (Tualatin) M1651T «ALADDiN-Pro 5» – DDR PC2100 M1651T/M1535D+ «Aladdin Pro 5T» MaGiK 1 – Pentium III M1671 «ALADDiN-P4» – Socket 478, FSB 100x4 M1672 «CyberALADDiN-P4» – Socket 478 M1681 – Socket 478 M1683 – Socket 478 M1646 «CyberMAGiK» – Socket A i Slot A, zint. Trident CyberBlade XP M1647 «MobileMAGiK 1» – Socket A i Slot A M1647/M1535D+ «MAGiK 1» – Socket A i Slot A M1667 «MAGiK 2» – Socket A i Slot A M1668 «MAGiK K8» – Socket 940 i Socket 754 M1687/M1565 «Hammer» – Socket 940 i Socket 754, HyperTransport M1688/M1563 «MAGiK K8G» – Socket 940 i Socket 754, zint. Trident Blade XP4 (AGP 8x) M1689/M1565 – AMD Athlon 64, HyperTransport M1691/M1673 M1695 – Athlon 64, PCI Express, AGP, HyperTransport M1697 – Athlon 64, PCI Express, AGP, HyperTransport Przypisy Płyty główne

911

https://pl.wikipedia.org/wiki/Caligula

Caligula

Kaligula – cesarz rzymski Caligula – rodzaj motyla

189495

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dom%20dla%20Zmy%C5%9Blonych%20Przyjaci%C3%B3%C5%82%20pani%20Foster

Dom dla Zmyślonych Przyjaciół pani Foster

Dom dla Zmyślonych Przyjaciół pani Foster () – amerykański serial animowany stworzony przez Craiga McCrackena, wyprodukowany przez Cartoon Network Studios; był emitowany w sieci Cartoon Network w latach 2004–2009. Animacja została wykonana za pomocą programu komputerowego Adobe Flash. Oś fabularną stanowi pomysł, wedle którego wymyśleni przez dzieci przyjaciele pojawiają się w rzeczywistości, a gdy dzieci dorastają, porzucone przez nich twory wyobraźni trafiają do przeznaczonego dla nich domu opieki. Dom dla Zmyślonych Przyjaciół pani Foster uzyskał pozytywny odbiór krytyków i został wielokrotnie uhonorowany, między innymi siedmioma nagrodami Emmy. Na antenie pojawiło się sześć serii odcinków, prócz tego powstały również filmy specjalne – Nowy dom Bloo, Poszukiwany Chudy i Więźniowie wyobraźni. Ostatnie odcinki wyemitowano na przełomie kwietnia i maja 2009 roku. Tło fabularne Akcja serialu toczy się w świecie, w którym powstający w wyobraźni dzieci przyjaciele mogą pojawić się w rzeczywistości. Zmyśleni przyjaciele nie rosną, w przeciwieństwie do swoich stwórców – którzy po osiągnięciu dojrzałości przestają się nimi interesować i zostawiają ich na pastwę losu. Właśnie w celu zapewnienia opieki wytworom wyobraźni został założony dom przeznaczony dla bezdomnych zmyślonych przyjaciół, kierowany przez podstarzałą panią Foster. Jako że dom pełni jednocześnie funkcję ośrodka adopcyjnego, jego pensjonariusze mogą zostać zaadoptowani przez inne dzieci. Właściwa akcja serialu rozpoczyna się, gdy chłopiec imieniem Maks i jego zmyślony przyjaciel Bloo zmagają się z nastoletnim bratem Maksa, Tadkiem. Podczas bijatyki dochodzi do zdemolowania mieszkania. Zrezygnowana matka Maksa, chcąc zapobiec dalszym awanturom między braćmi, informuje Maksa, że jest już za duży na posiadanie Bloo i zmusza go do pożegnania z nim. Następnego dnia Maks zaprowadza swego wymyślonego przyjaciela do domu pani Foster. Okazuje się jednak, że Bloo, jako należący do domu opieki, może zostać adoptowany przez inne dziecko. Maks zawiera z władzami domu pani Foster umowę, iż Bloo nie grozi adopcja, jeżeli chłopiec będzie do niego przychodzić codziennie po szkole. Dom pani Foster prowadzi nie tylko tytułowa założycielka ośrodka, ale też jej wnuczka Franka oraz zmyślony przyjaciel Pan Zając o wyglądzie królika. Maks i Bloo poznają w nim nowych znajomych, będących zmyślonymi przyjaciółmi: Chudego, Eduarda i Koko. W trakcie serialu przewijają się również takie postacie, jak dziewczynka Goo oraz zmyśleni przyjaciele Księżna, Ser, Jackie Kaktus (wraz ze swoją dziewczyną Fluffy), a także mniej istotni dla fabuły bohaterowie. Produkcja Pomysł Rysownik Craig McCracken, który przedtem był twórcą serialu animowanego Atomówki, po realizacji filmu pełnometrażowego o tym samym tytule poszukiwał odmiany. Pomysłu dostarczyła mu sytuacja życiowa: McCracken wraz ze swą żoną Lauren Faust posiadał dwa psy adoptowane ze schroniska dla zwierząt. Pomyślał więc, że koncept domu opieki (ang. foster home) może pasować do zmyślonych przyjaciół – wytworów dziecięcej wyobraźni. McCracken mógł dzięki niemu pozbyć się schematów istniejących w Atomówkach, między innymi wyraźnego podziału na dobrych i złych bohaterów oraz przesadnie agresywnej treści. Inspiracji dostarczyły twórcy także film Potwory i spółka, serial SpongeBob Kanciastoporty i The Muppet Show, będące dla niego wzorcem pod względem humorystycznej treści. Wychodząc od idei zmyślonych przyjaciół, McCracken starał się stworzyć jak najdziwniejsze i najbardziej wyraziste wytwory wyobraźni oraz zbudować ich relacje ze zwykłymi ludźmi; przy ich tworzeniu wzorował się na zachowaniu udomowionych zwierząt. Reżyser skontrastował zmyślonych przyjaciół z miejscem, gdzie znajdują azyl: staromodnym domem zbudowanym w stylu wiktoriańskim. Realizacja W przeciwieństwie do Atomówek, których odcinki były produkowane na podstawie scenopisów obrazkowych, produkcja każdego epizodu Domu dla zmyślonych przyjaciół pani Foster rozpoczynała się od napisania scenariusza. Ważne przy tym było, żeby odcinki mieściły się ustalonym odgórnie limicie 22 minut, przy czym fabuła mogła mieć długość od 8 do 10 minut. Dopiero potem powstawał scenorys, a następnie przystępowano do produkcji epizodu. McCracken wprowadził nowatorski w skali seriali animowanych proces produkcji oprawy graficznej. Na początku postacie i tło były rysowane ręcznie, a następnie tworzono ich komputerowe odpowiedniki w programie Adobe Illustrator, wykonane w grafice wektorowej. Potem przenoszono je do programu Adobe Flash, gdzie mogły ulec rozczłonkowaniu i łatwiejszej animacji. Muzykę do serialu skomponował James L. Venable na prośbę McCrackena. Ten, jako że był miłośnikiem psychodelicznej muzyki z lat 60. XX wieku, zaproponował Venable'owi stworzenie kompozycji „psychodelicznego ragtime'u”. Ścieżka dźwiękowa do serialu jest połączeniem dźwięków pianoli, melotronu, starożytnych instrumentów oraz wibrafonów z lat 60. XX wieku. Cechuje ją szybkość i dynamizm. W związku z pracami nad Domem dla zmyślonych przyjaciół pani Foster McCracken zrezygnował z dalszego tworzenia Atomówek, produkcję piątej serii tego serialu powierzając Chrisowi Savino i przejmując część dawnej ekipy. Aktorzy głosowi W oryginalnej wersji językowej występowało głównie ośmiu aktorów, dubbingujących wiele postaci – od głównych po epizodyczne. Keith Ferguson odpowiadał za głos Bloo, Sean Marquette z kolei dubbingował Maksa. Phil LaMarr użyczał głosu postaciom Chudego i Jackiego Kaktusa. Postać Eduarda natomiast była dubbingowana przez Toma Kenny’ego. Candi Milo zagrała postacie Koko, pani Foster oraz Sera. Tom Kane z kolei użyczał głosu Panowi Zającowi, zaś Tadka dubbingowała Tara Strong. Najbardziej wszechstronną aktorką głosową w serialu była natomiast Grey DeLisle. Zagrała ona role Franki, Księżnej, Goo, Fluffy oraz matki Maksa. W gościnnych rolach wystąpili również Jeff Bennett, Kevin Michael Richardson, Kevin McDonald, Daran Norris, Hiroshi Tsuchida oraz sam Craig McCracken. W specjalnym odcinku Więźniowie wyobraźni zagrał Max Wolf Burkholder. Promocja Wydaniu Domu dla zmyślonych przyjaciół pani Foster towarzyszyła kampania promocyjna przy wsparciu innych firm. 13 czerwca 2006 roku Cartoon Network podpisało ze spółką Mattel kontrakt na produkcję zabawek z postaciami serialowymi; 14 listopada 2007 roku podobną umowę zawarto z amerykańską spółką KellyToy. 18 lipca 2006 roku Dom dla Zmyślonych Przyjaciół pani Foster został pokazany na festiwalu ComicCon wyspecjalizowanym w promocji komiksów oraz filmów animowanych. W 2007 roku odcinek piątej serii pod nazwą Koszmar na Wilson Way przy udziale LucasArts został przystosowany do wyświetlania w technologii 3D. Natomiast 28 listopada 2008 roku bohaterowie z serialu zaśpiewali podczas corocznej Macy's Thanksgiving Parade piosenkę będącą preludium do rickrollingu. Promocja serialu wiązała się także z wydawnictwem gier komputerowych. 15 maja 2006 roku Cartoon Network opublikowało na swojej stronie grę internetową Big Fat Awesome House Party, w której gracz musiał wykonywać różne zadania w celu zdobycia zdjęć pamiątkowych z bohaterami serialu. Owa gra istniała do listopada 2007 roku. 3 listopada 2006 roku ukazała się gra komputerowa autorstwa studia Collision Studios pod tytułem Foster's Home for Imaginary Friends, wydana na konsoli Game Boy Advance, w której gracz wykonywał zadania scenariusza, kierując albo Maksem, albo Bloo. Nie była ona jednak pochlebnie przyjęta przez krytyków. Podobnie przyjęto zaprojektowaną przez studio Sensory Sweep grę Foster's Home for Imaginary Friends: Imagination Invaders na konsolę Nintendo DS, w której gracz, kierując Bloo, powstrzymywał inwazję stworów z obcych planet. Wyemitowane serie W lutym 2004 roku Cartoon Network oficjalnie zapowiedziało pojawienie się nowego serialu Craiga McCrackena. Pilotowy odcinek rozpoczynający pierwszą serię pod nazwą Nowy dom Bloo ukazał się w Stanach Zjednoczonych 13 sierpnia 2004 roku. Przedstawiał on zarazem najważniejszych bohaterów serialu i dokonywał ich charakterystyki. Anita Gates z „The New York Timesa” określiła go mianem obiecującego początku serialu. Druga seria miała premierę 21 stycznia 2005 roku. Premiera trzeciej serii odbyła się 22 lipca 2005 roku, przy czym 1 grudnia tego roku ukazał się specjalny odcinek Zagubiony Mikołaj, przeznaczony do emisji w Boże Narodzenie. Czwarta seria miała premierę 28 kwietnia 2006 roku; zakończyła ją emisja 21 listopada 2006 roku pełnometrażowego odcinka Poszukiwany Chudy. poprzedzona maratonem telewizyjnym serialu w amerykańskim Cartoon Network, w którym rozbudowano wątki pochodzenia kilku głównych bohaterów serialu. Piąta seria rozpoczęła się 4 maja 2007 roku. Ostatnia, szósta seria miała premierę 13 marca 2008 roku; jednym z jej odcinków był wyemitowany 27 listopada 2008 roku pełnometrażowy film Więźniowie wyobraźni, stanowiący jeden z najmroczniejszych epizodów serialu. Szóstą serię i zarazem serial zamknął odcinek Bloo żegna się z Maksem z 3 maja 2009 roku. Po zakończeniu prac nad serialem Craig McCracken odszedł z Cartoon Network Studios. Podjął współpracę z kanałem telewizyjnym Disney Channel i wraz z Lauren Faust brał udział w pracach nad nowym serialem animowanym W tę i nazad. Odbiór krytyczny Dom dla Zmyślonych Przyjaciół pani Foster stał się przebojem w Stanach Zjednoczonych, będąc w chwili emisji najczęściej oglądanym programem stacji dla dzieci od 6 do 11 lat. Większość krytyków telewizyjnych odnosiła się do serialu z sympatią. Brytyjski magazyn „Western Mail” określił Dom dla Zmyślonych Przyjaciół pani Foster mianem najlepszego w swojej kategorii serialu wszech czasów, doceniając przede wszystkim samo założenie dzieła McCrackena i oceniając zawarte w nim postacie jako „paradę najdziwniejszych kreatur, jakie chcielibyście zobaczyć”. Publicysta „People Weekly” Terry Kelleher podziwiał surrealistyczny humor serialu, nazywając go najbardziej oryginalnym serialem animowanym od czasu SpongeBoba Kanciastoportego, nie dysponującym jednak podobnym humorem. David Cornelius, recenzent ze strony DVD Talk, opisał serial jako pomysłowe połączenie kreatywności w tworzeniu postaci, geniuszu komicznego oraz umiejętnie podanego chaosu. W jego opinii był to jeden z najlepszych seriali wyświetlanych wówczas w telewizji. Sebastian Łupak z „Gazety Telewizyjnej” pisał, że „to znakomita, oparta na dialogach komedia” oraz iż „ta kreskówka jest tak zabawna, a postaci dopracowane, że trudno jej nie pokochać”. Eric J. Smith w recenzji napisanej dla „Multichannel News” uznał Dom dla Zmyślonych Przyjaciół pani Foster za jedną z kilku produkcji Cartoon Network, które w wielu aspektach przewyższają jakością dawne animacje z wytwórni Hanna-Barbera. Recenzenci wskazywali na różne specyficzne cechy serialu: Sebastian Łupak zwracał uwagę na naśmiewanie się przez twórców serialu „ze współczesnego kapitalizmu, konsumpcjonizmu, kłamliwych reklam czy hollywoodzkiego stylu życia”. Recenzent „USA Today” Robert Bianco zauważył ponadto w serialu aluzję do problemu porzucania dzieci przez rodziców. Tym samym dzieło McCrackena staje się dla krytyka metaforą dziecięcego strachu przed porzuceniem i przed dorastaniem, a także zmęczenia młodego „rodzica” wychowywaniem swojego stworzenia. Uwagę Davida Corneliusa przykuły użyte przez McCrackena środki służące budowaniu humoru, na przykład umiejętne użycie głosu przez aktorów, nagłe spowolnienia akcji czy też zastępowanie dialogu gestami i mimiką postaci. Wojciech Orliński sugerował, że serial może również pełnić funkcję terapeutyczną dla dzieci czujących niechęć rówieśników. W porównaniu z ówczesnymi serialami z początku XXI wieku ocenił humor występujący w Domu dla zmyślonych przyjaciół pani Foster jako „ciepły i serdeczny”. Kulturoznawczyni Divya McMillin również rozpatrywała serial w kategoriach edukacyjnych, przytaczając uwagę młodej widz o przełamywaniu w nim stereotypów dotyczących płci i rasy. Serial produkcji Cartoon Network, pomimo iż był skierowany do widowni w wieku od 5 do 8 lat, zdobył popularność przede wszystkim wśród dorosłych odbiorców. Wokół Domu dla zmyślonych przyjaciół pani Foster powstała społeczność fanowska składająca się z pełnoletnich widzów, co wynika z obecności licznych nawiązań do kultury masowej, między innymi do serialu Zagubieni i filmu Big Lebowski. Joly Herman ze stowarzyszenia Common Sense Media, należąca do przeciwników serialu, uznała poniekąd serial za nieodpowiedni dla młodszej widowni ze względu na krzykliwą formę oraz gdzieniegdzie występujące aluzje seksualne. Wyróżnienia Poniżej przedstawiona jest lista wyróżnień serialu Dom dla Zmyślonych Przyjaciół pani Foster. Inne wyróżnienia Dom dla Zmyślonych Przyjaciół pani Foster był notowany przez magazyn „Variety” na liście najważniejszych seriali emitowanych przez Cartoon Network w 2005, 2006 i 2007 roku. Serial został umieszczony na stworzonej przez magazyn „Animation” liście 25 seriali animowanych, które ukształtowały krajobraz animacji w latach 1986–2011. 85. miejsce na notowaniu 100 najlepszych seriali animowanych na portalu IGN. 6. miejsce na notowaniu 10 najlepszych seriali animowanych Cartoon Network według „Entertainment Weekly” Przypisy Linki zewnętrzne Dom dla Zmyślonych Przyjaciół pani Foster w bazie Cartoon Network Wiki Oficjalna polska strona serialu Oficjalna strona serialu Oficjalny blog serialu Imagination Companions, A Foster's Home for Imaginary Friends Wiki Seriale telewizyjne emitowane od 2004 Seriale telewizyjne zakończone w 2009 Produkcje Cartoon Network Amerykańskie telewizyjne seriale animowane Amerykańskie telewizyjne seriale fantasy

189497

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czes%C5%82aw%20M%C4%85czy%C5%84ski

Czesław Mączyński

Czesław Jan Mączyński (ur. 9 lipca 1881 w Kaszycach, zm. 15 lipca 1935 we Lwowie) – polski nauczyciel, historyk, pułkownik artylerii Wojska Polskiego, naczelny dowódca obrony Lwowa w listopadzie 1918, członek Naczelnej Komendy Obrony Lwowa, polityk II Rzeczypospolitej, poseł na Sejm RP (1922–1927). Życiorys Był synem Pawła, nauczyciela ludowego i Julii. Edukację rozpoczął w szkole ludowej w Kaszycach. Po przeprowadzce do Ostrowa pod Jarosławiem w 1892, rozpoczął naukę w jarosławskim C. K. Gimnazjum (1893-1902), gdzie zdał maturę. Aby mieć możliwość późniejszego nieprzerywanego studiowania zgłosił się na jednoroczną ochotniczą służbę w 29 pułku artylerii polowej Cesarskiej i Królewskiej Armii, w garnizonie Jarosław. 21 września 1903 zdał egzamin oficerski i otrzymał stopień podporucznika rezerwy. 16 grudnia 1905 został wybrany członkiem wydziału Czytelni Akademickiej we Lwowie (prócz niego także m.in. Stefan Pasławski, Tadeusz Wolfenburg). W 1908 roku ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego, po którym studiował przez dwa lata prawo, równolegle uzyskał tytuł egzaminowany zastępca nauczyciela. Podczas studiów należał do lwowskich Drużynach Bartoszowych. W roku 1910 rozpoczął pracę w C.K. Gimnazjum w Przemyślu, gdzie uczył języka polskiego, łaciny i grecki. Na parę tygodni przed zamachem w Sarajewie zdał państwowy egzamin na stopień nauczyciela. Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do 29 pułku artylerii polowej, w którym został dowódcą baterii. W październiku przeniesiony do 1 pułku artylerii polowej, gdzie awansuje na porucznika. Ranny, przebywał w szpitalu do sierpnia 1915. Od tego czasu do grudnia 1917 służył w 2 pułku artylerii polowej jako komendant baterii. W tym też roku został kapitanem w rezerwie z dniem 1 listopada 1917. Był członkiem Ligi Narodowej. Od grudnia 1917 do końca października 1918 pełnił służbę najpierw w grupie artylerii Komendy 4 Armii, później w 4 Komendzie Generalnej. U schyłku wojny, jako gimnazjalny nauczyciel filozofii z Jarosławia i kapitan rezerwy był komendantem Polskich Kadr Wojskowych we Lwowie, wszedł w skład Naczelnej Komendy Obrony Lwowa. W czasie wojny polsko-ukraińskiej, od 1 do 22 listopada 1918 pełnił funkcję naczelnego komendanta obrony Lwowa, podczas walk w mieście z Ukraińcami. Początkowy opór zorganizowano w szkole im. Henryka Sienkiewicza i w Domu Technika. W ciągu trzech tygodni Polacy odzyskali kontrolę nad większą częścią Lwowa, który 22 listopada bił wolny po przybyciu jednostek wojskowych z Przemyśla. Był działaczem silnej we Lwowie endecji. Dowodził walką Orląt Lwowskich z przeważającymi siłami zbrojnymi Ukraińskiej Republiki Ludowej do czasu przybycia odsieczy Wojska Polskiego. Od 22 listopada do 12 grudnia 1918 komendantem miasta i powiatu Lwowa wraz z oddziałami bojowymi, od 12 grudnia 1918 był dowódcą Brygady Strzelców Lwowskich. Jego antysemickie podejście było jedną z przyczyn pogromu lwowskiego w listopadzie tego roku; historycy w dużej mierze właśnie jego obarczają odpowiedzialnością za to zdarzenie. Lecz zdaniem Przemysława Różańskiego „taka interpretacja wydarzeń jest mocno uproszczona”. Po oswobodzeniu Lwowa na czele Brygady Lwowskiej, pełni funkcję komendanta miasta. We Lwowie dochodzi w tym czasie do pogromu Żydów, za którego przebieg historycy czynią go odpowiedzialnym. Uczestniczy w ofensywie wojsk polskich na wschód, do osiągnięcia rubieży rzeki Zbrucz stanowiącej ostateczną granicę wschodnią RP. W walkach tych (pod wodzą gen. Iwaszkiewicza i gen. Jędrzejewskiego) trwa na froncie aż do ich ukończenia jesienią 1919, pełniąc też czasowo obowiązki dowódcy 5 Dywizji Piechoty. Następnie bierze udział w walkach na Froncie Litewsko-Białoruskim, dowodząc 2 Brygadą 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej do 16 czerwca 1920. Urlopowany z wojska celem uczestniczenia w misji zagranicznej, która ostatecznie nie doszła do skutku. Wobec zagrożenia w lipcu 1920 inwazją bolszewicką, mianowany Okręgowym Inspektorem Armii Ochotniczej we Lwowie. Obowiązki na tym stanowisku pełnił do 1 marca 1921. 11 czerwca 1920 zatwierdzony został w stopniu pułkownika z dniem 1 kwietnia 1920, a 3 maja 1922 zweryfikowany w tej samej randze, ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów artylerii. Wyraźnie szykanowany przez legionistów, nie mógł odbyć stosownego przeszkolenia dla uzyskania wyższego stanowiska. Był jedynie zastępcą dowódcy dywizji – dowódcą piechoty dywizyjnej 27 Dywizji Piechoty w Kowlu. Do 1 listopada 1921 służył w Sztabie 6 Armii oraz Dowództwie Okręgu Korpusu Nr VI na stanowisku zastępcy dowódcy. Następnie, do wyborów parlamentarnych w 1922 pełnił służbę w Dowództwie 27 Dywizji Piechoty. W latach 20. był przewodniczącym kapituły Krzyża Obrony Lwowa. 5 listopada 1922 wybrany posłem na Sejm I kadencji (1922–1927) z ramienia Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej (lista nr 8). Na czas sprawowania mandatu poselskiego przeniesiony został w stan nieczynny, pozostając na ewidencji 5 pułku artylerii polowej. W Sejmie należał do Klubu Chrześcijańsko Narodowego i przewodniczył Komisji Wojskowej. Był jednym z założycieli Straży Narodowej i jej komendantem głównym. Po zakończeniu kadencji wrócił do wojska. 29 listopada 1927 został przeniesiony służbowo do Powiatowej Komendy Uzupełnień Włodzimierz Wołyński celem odbycia praktyki poborowej. W kwietniu 1928 został przeniesiony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Wołkowysk na stanowisko komendanta. W lutym 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr III, a z dniem 31 sierpnia tego roku został przeniesiony w stan spoczynku. Wrócił do cywila i do końca życia zajmował się gospodarowaniem na przyznanej mu działce w Kalinówce pod Narajowem. Korporacja Akademicka Obotritia uhonorowała go tytułem filistra honoris causa. Przez wiele lat – poza opublikowaniem dwóch tomów pierwszej części Bojów Lwowskich – rzadko udzielał się publicznie. Działał w Straży Mogił Polskich Bohaterów we Lwowie, organizacji, która zainicjowała budowę Cmentarza Obrońców Lwowa. Był członkiem honorowym Kasyna i Koła Literacko-Artystycznego we Lwowie. Pod koniec życia zamieszkiwał w majątku Wierzbów. Zmarł 15 lipca 1935 w szpitalu wojskowym we Lwowie (według różnych źródeł z powodu choroby serca lub raka żołądka). Został pochowany z honorami na Cmentarzu Obrońców Lwowa. Podczas choroby opiekował się nim jego kolega ze studiów, a następnie współpracownik z okresu działalności w PKW i walk obrony Lwowa, mjr dr Lesław Węgrzynowski. W okresie Ukraińskiej SRR w trakcie profanacji i zrównywania z ziemią Cmentarza Obrońców Lwowa Maria Tereszczakówna (polska działaczka społeczna) wraz z grupą kilku innych osób, w celu ratowania szczątków polskich bohaterów pochowanych na tym cmentarzu przeniosła kilka ciał zasłużonych Polaków (obok Czesława Mączyńskiego m.in. gen. Tadeusza Jordan-Rozwadowskiego, gen. Wacława Iwaszkiewicza-Rudoszańskiego, arcybiskupa lwowskiego Józefa Teodorowicza, ks. Gerarda Szmyda, twórców polskiego lotnictwa: Stefana Bastyra, Stefana Steca i Władysława Torunia) w inne miejsce pochówków, które w wyniku śmierci bezpośrednich świadków i wcześniejszego braku zainteresowania polskich instytucji do dnia dzisiejszego pozostają nieznane (z wyjątkiem miejsca pochówku biskupa Teodorowicza i ks. Szmyda). Upamiętnienie W 1933 został wybity medal upamiętniający Czesława Mączyńskiego, wydany we lwowskiej pracowni Eugeniusz Mariana Ungera. W 1937 imię Czesława Męczyńskiego przyjęto do nazwy Koła Zarząd Miejskiego Związku Rezerwistów we Lwowie. W 2007 roku imię pułkownika Czesława Mączyńskiego nadano Szkole Podstawowej w Kaszycach. Ordery i odznaczenia Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (udekorowany 17 kwietnia 1921 we Lwowie przez gen. broni Tadeusza Rozwadowskiego) Krzyż Niepodległości z Mieczami (9 listopada 1933, „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”) Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922) Krzyż Walecznych – czterokrotnie austro-węgierskie Srebrny Medal Zasługi Wojskowej na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej z mieczami – dwukrotnie Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej z mieczami Krzyż Wojskowy Karola Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych Publikacje Polski dom akademicki imienia Adama Mickiewicza we Lwowie, Lwów, 1908 Boje Lwowskie. Oswobodzenie Lwowa 1–24 listopada 1918 roku, Warszawa, 1921 (tom I, tom II) Przypisy Bibliografia Jacek Miliński, „Pułkownik Czesław Mączyński 1881-1935 Obrońca Lwowa i polityk Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2004 Stefan Mękarski, Czesław Mączyński w: Obrona Lwowa t. II, Warszawa 1993 Encyklopedia „białych plam”. Suplement: Akt 5 listopada – Mączyński Czesław, O. Błaszczak i M Affek, PWE, Radom, 2005 Grzegorz Gauden, Lwów – kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadoym 1918 roku, 2019, . Linki zewnętrzne Dzieła Czesława Mączyńskiego w bibliotece Polona Absolwenci Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Lwowskiego Członkowie Drużyn Bartoszowych Członkowie Ligi Narodowej Członkowie Naczelnej Komendy Obrony Lwowa Członkowie Polskich Kadr Wojskowych Dowódcy 5 Dywizji Piechoty (II RP) Filistrzy honoris causa polskich korporacji akademickich Galicyjscy nauczyciele Komendanci uzupełnień II Rzeczypospolitej Ludzie związani z Jarosławiem (Polska) Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita) Odznaczeni Krzyżem Niepodległości z Mieczami Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita) Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie) Oficerowie 5 Lwowskiego Pułku Artylerii Lekkiej Pochowani na Cmentarzu Obrońców Lwowa Polacy odznaczeni Krzyżem Jubileuszowym dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych Polacy odznaczeni Krzyżem Wojskowym Karola Polacy odznaczeni Medalem Zasługi Wojskowej Signum Laudis Polacy – żołnierze Cesarskiej i Królewskiej Armii w I wojnie światowej Polacy – oficerowie armii austro-węgierskiej Polscy historycy Polscy korporanci Polscy nauczyciele języka greckiego Polscy nauczyciele języka łacińskiego Polscy nauczyciele języka polskiego Posłowie na Sejm I kadencji (1922–1927) Posłowie z okręgu Lwów (II RP) Pułkownicy artylerii II Rzeczypospolitej Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska) Uczestnicy bitwy o Lwów 1918–1919 (strona polska) Urodzeni w 1881 Wojskowi związani z Przemyślem Zmarli w 1935 Żołnierze Armii Ochotniczej (II Rzeczpospolita)

189498

https://pl.wikipedia.org/wiki/S%C5%82u%C5%BCba%20Cywilna%20Narodu

Służba Cywilna Narodu

Służba Cywilna Narodu (SCN) – konspiracyjna organizacja cywilna obozu narodowego na ziemiach polskich podczas okupacji niemieckiej. Geneza i powstanie Powstanie SCN było związane z rozłamem w Narodowej Organizacji Wojskowej na tle scalenia z Armią Krajową, kiedy w połączeniu z Związkiem Jaszczurczym i innymi mniejszymi organizacjami konspiracyjnymi o charakterze narodowym powstały Narodowe Siły Zbrojne. W wyniku przekształcenia i powiększenia Komisariatu Cywilnego ZJ poprzez dokooptowanie secesjonistów ze Stronnictwa Narodowego w IX 1942 r. utworzono SCN. Na jej czele stanął dr Kazimierz Gluziński z ZJ ps. "Franciszek Górnicki", a jego zastępcą został Stanisław Froelich z SN ps. "Hieronim Rudzki". W SCN, podobnie jak w jej politycznym organie zwierzchnim – Tymczasowej Narodowej Radzie Politycznej, obowiązywała zasada utrzymania równowagi ilościowej między członkami Grupy Szańca i SN. SCN starała się w początkowym okresie działalności być ciałem neutralnym, ale szybko nastąpiło jej upolitycznienie. Struktura organizacyjna Podstawową komórką SCN był wydział. Istniały też komórki wyższego rzędu w postaci grup wydziałów z kierownikiem na czele, które łączyły merytorycznie pokrewne wydziały. Podstawowa praca odbywała się na poziomie wydziałów i w komitetach na poziomie Grup Wydziałów. Na czele SCN stał kierownik, a jego organem doradczym była rada kierowników Grup Wydziałów oraz szef Wydziału Organizacyjnego (sekretariatu). Sekretarzem (sekretarz generalny) był mgr inż. Tadeusz Skarżyński ps. "Malarski", "Farbiarz", "Bończa", "Olsza". SCN składała się z 19 wydziałów zgrupowanych w 4 tzw. Grupach: Grupa Gospodarcza (kierownik – dr inż. Stefan Nowicki ps. "Rogala") – Wydziały: Finansowy, Przemysłowy, Handlowy, Rolniczy, Statystyczny i Biuro Planowania; Grupa Wychowania Narodowego (kierownik - prof. Ludwik Jaxa-Bykowski z SN) – Wydziały: Wyznań Religijnych, Oświaty i Kultury; Grupa Techniczna – Wydziały: Robót Publicznych, Komunikacji i Telekomunikacji; Grupa Prawno-Administracyjna (kierownik Stanisław Kasznica z ZJ) –Wydziały: Prawny (kierownik – Witold Bayer), Zachodni (kierownik – Lech Neyman ps. "Witold Górnicki", "Domarat"), Wschodni i Szefostwo Administracji (kierownik – prof. Stanisław Kasznica ps. "Łużycki") oraz Wydziały niezależne: Organizacyjny (kierownik – Jerzy Olgierd Iłłakowicz ps. "Michał Zawisza"), Zdrowia (kierownik – dr Tadeusz Miłaszewski) i Społeczny – bezpośrednio podległe kierownikowi SCN. Struktura SCN wynikała z podziału rzeczowego. Przy Grupie Prawno – Administracyjnej działały dwa komitety: Administracyjny i Ustawodawczy. Zadaniem tego drugiego było nadawanie jednolitej i skoordynowanej formy gotowych projektów, całemu dorobkowi koncepcyjnemu SCN. Przy Grupie Gospodarczej działał Komitet Ekonomiczny, przy Grupie Wychowania Narodowego – Komitet Wychowania Narodowego, a przy Grupie Technicznej – Komitet Techniczny. SCN posiadała także 6 delegatur terenowych: Kielce, Kraków, Lublin, Lwów (podlegały Szefostwu Administracji) oraz Śląsk i Pomorze – Mazury (podlegały Wydziałowi Zachodniemu). Kierowali nimi komisarze cywilni lub kierownicy organizacyjni. Podstawą działalności SCN był powiat. Działalność SCN skupiona była jednak głównie w Warszawie. W jej składzie pracowało kilka tysięcy specjalistów z różnych dziedzin życia politycznego, społecznego i gospodarczego, którzy nie zawsze byli związani z obozem narodowym. Organem prasowym SCN było pismo "W Służbie Narodu" wydawane w latach 1943–1944. Działalność SCN Praca odbywała się w dwóch zasadniczych kierunkach: programowo-politycznym i działania bezpośredniego. W pierwszym przypadku wypracowywano program na moment odzyskania niepodległości przez Polskę, program na pierwsze 3 lata i program 15-letni. Natomiast w ramach działania bezpośredniego zajmowano się bieżącymi zagadnieniami czasu okupacji, jak tajnym szkolnictwem, czy przygotowywaniem kadr administracyjnych i służb bezpieczeństwa na wypadek zakończenia wojny. W tym celu opracowano szczegółowe instrukcje dla starostów, którym miały podlegać oddziały policyjne zwane Obroną Narodową – przeszkolono dla nich ogółem ok. 10 tys. ludzi. Na terenie Generalnego Gubernatorstwa w ten sposób miano zorganizowanych ok. 70% powiatów. Jednocześnie w ramach prac Wydziału Zachodniego przygotowywano kadry administracji dla powiatów w województwach zachodnich i tzw. Ziemiach Odzyskanych, które planowano zająć po zakończeniu wojny. Stosunki z Delegaturą Rządu na Kraj Działalność SCN pokrywała się w wielu dziedzinach z komórkami Delegatury Rządu. W XII 1942 r. Delegat Rządu na Kraj, prof. Jan Piekałkiewicz zwrócił się do K. Gluzińskiego o podporządkowanie sobie SCN. Powoływał się przy tym na przekazanie w X 1940 r. dorobku poprzedniczki SCN, tj. Komisariatu Cywilnego ZJ na ręce wcześniejszego Delegata Rządu, Cyryla Ratajskiego. Tym razem jednak K. Gluziński odmówił. Doszło jedynie do rozmów dotyczących organizacji służby bezpieczeństwa między kierownikiem Szefostwa Administracji SCN S. Kasznicą i dyrektorem Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu Tadeuszem Mikłaszewskim – najprawdopodobniej bez skutku. Mimo braku formalnego porozumienia wspólne prace, w odniesieniu do ziem wcielonych, prowadzono jednak na Pomorzu, Kujawach i w Warszawie. SCN krytycznie oceniała pracę Delegatury Rządu, pomijanie przez nią swojego dorobku i kadr, obsadę stanowisk według klucza partyjnego, brak utworzenia jednolitego sądownictwa podziemnego, czynnej walki z anarchią i szerokiej akcji antykomunistycznej, jednego z głównych celów politycznych obozu narodowego. Dorobek programowy SCN opowiadała się za: odbudową niepodległego państwa polskiego w przedwojennych granicach, ale z nową granicą zachodnią na linii rzek Odra i Nysa Łużycka oraz Prusami Wschodnimi, konfederacją państw Europy Środkowo-Wschodniej pod przewodnictwem Polski, utworzeniem Katolickiego Państwa Narodu Polskiego z narodowym ustrojem parlamentarnym i silnymi kompetencjami Senatu, decentralizacją administracji oraz rozbudową samorządu terytorialnego i zawodowego, wychowaniem chrześcijańsko-narodowym, narodowym samorządem gospodarczym z ograniczonym prawem własności i parcelacją ziemi dla najuboższych chłopów, solidaryzmem narodowym przeciwstawianym podziałom klasowym, wysiedleniem Żydów i Niemców, dla których nie przewidywano "możliwości asymilacji". Kwestia Ziem Zachodnich Plany SCN zakładały na odzyskanych ziemiach m.in. eliminację administracji niemieckiej oraz likwidację skutków germanizacji. Zorganizowanie terenów zachodnich i tzw. Ziem Uzyskanych było zadaniem niezmiernie trudnym. Sprawami przygotowania administracji i kadr do objęcia stanowisk na Pomorzu, Śląsku i Mazurach zajmował się Wydział Zachodni. Jego kierownik L. Neyman był autorem prac: "Szaniec Bolesławów" (1941) i "Likwidacja niemczyzny na ziemiach zachodnich", wydanej przez Wydział Zachodni SCN. Zawierała ona instrukcję dla przyszłej administracji ziem zachodnich i program eliminacji elementu niemieckiego z terytorium powojennego państwa polskiego. Propaganda ZJ i NSZ oraz pionów cywilnych KC i SCN, wielokrotnie poruszała problem granicy zachodniej. Jednym z podstawowych wydawnictw prezentujących tę kwestię była książka L. Neymana: "Dziedzictwo Piastów. Rzecz o polskiej granicy zachodniej" (rozszerzona i przeredagowana wersja "Szańca Bolesławów"), wydana w Warszawie w 1944 r. Autor przeprowadził w niej analizę historyczną ziem zachodnich oraz określił rolę ekonomiczną, jaką mogą one spełnić w rozwoju Polski powojennej. Wysunął również postulat nadania właściwego oblicza ludnościowego tzw. Ziemiom Uzyskanym poprzez: 1. Odzyskanie elementu tzw. "skradzionych dusz", tj. ludności polskiej mówiącej po niemiecku i powierzchownie zniemczonej, na skutek zerwania jej z macierzą. 2. Wysiedlenie bądź zlikwidowanie ludności niemieckiej. 3. Skierowanie nadmiaru ludności z rolniczych terenów przeludnionych na Ziemie Uzyskane. 4. Szeroką akcję reemigracyjną, dotycząca zwłaszcza wychodźstwa naszego w Niemczech Zachodnich, Francji i Rosji Sowieckiej, uwieńczoną osiedleniem reemigrantów na Ziemiach Uzyskanych. Zarządzeniem z 1 III 1944 r. dr K. Gluziński zalecił pracę "Dziedzictwo Piastów" do rozpowszechnienia w SCN. Zakończenie działalności SCN Na początku 1944 r. rozpoczęły się w ramach SCN procesy dezintegracyjne związane z coraz silniejszym przekonaniem o zajęciu ziem polskich przez Armię Czerwoną, co czyniło bezsensowną jej dalszą działalność. Ostatecznie SCN zaprzestała swojej działalności latem tego roku, co było wynikiem rozłamu w NSZ na tle scalenia z AK. Jeszcze 20 VII 1944 r. S. Kasznica, szef Administracji Ogólnej SCN, wydał "Zarządzenie Ewakuacyjne dla Komisarzy Cywilnych Okręgów". Nakazał w nim ewakuację zagrożonej wytępieniem ludności polskiej z Małopolsce Wschodniej i z ziemi wileńskiej, na tereny na zachód od Sanu i Bugu oraz linii Grodno – Brześć. Razem z ludnością ziemi lwowskiej miał wycofać się aparat SCN Okręgu. Polecono także, aby Komisarze Cywilni: Okręgu Lwowskiego oraz przy Okręgach NSZ XIII i II, wyznaczyli p.o. Komisarza Lwowskiego oraz Komisarza wileńskiego, poleskiego i nowogródzkiego spośród ludzi maksymalnie zabezpieczonych przed ewentualnymi represjami wkraczających wojsk sowieckich w celu zorganizowania nowej administracji podziemnej i utworzenia bojowych oddziałów Obrony Narodowej (służba bezpieczeństwa SCN) z zadaniem "tępienia zamachami dygnitarzy sowieckich". Ponadto Komisarz Cywilny przy Okręgach NSZ XIII i II miał wyznaczyć p.o. Komisarza Cywilnego Prus Wschodnich, celem dania ochrony Mazurom na wypadek, gdyby byli przez Rosjan traktowani na równi z Niemcami (ewakuacja Mazurów na południe, w rejon II Okręgu NSZ). Wiele uwagi należało również poświęcić ochronie narażonych na represje działaczy narodowych, znanych ze swojej działalności antykomunistycznej. Według wcześniejszych postanowień Pomorze i Poznańskie stanowiły terytorium, przez które miały przebiegać szlaki ewakuacyjne działaczy i oddziałów narodowych. Na terenach tych Komisarze Cywilni mieli przygotować kadry administracji, które byłyby bazą (zaopatrzenie, łączność, kwatermistrzostwo) dla przybywających z Polski centralnej oddziałów NSZ. Komisarze Cywilni Okręgów Śląsk, Pomorze i Poznań mieli przyśpieszyć organizowanie ekip wyjazdowych członków Komisariatów Okręgów Zachodnich aby z chwilą przełamania granicy tzw. Reichu, przeszły one na ziemie zachodnie, ułatwiając "akcję ewakuacyjną i przygotowując administrację Polską na moment odrodzenia Państwowości Polskiej". Dużo uwagi przywiązywano do rozbudowy w powiatach Obrony Narodowej dla likwidowania elementów wywrotowych, walki z okupantem sowieckim oraz zdrajcami sprawy polskiej "na wypadek, jeśli Rosja, korzystając z tego, że oddziały jej znajdują się na terenie Polski, będzie próbowała decydować o naszych sprawach wewnętrznych, mordować wrogów doktryny komunistycznej, utwierdzać rządy quasi polskie od niej uzależnione, stawiać nas wobec faktów dokonanych w sprawach granicznych". W dniu 9 VIII 1944 r. T. Gluziński, który opuścił Warszawę, został przewodniczącym Rady Politycznej NSZ – Zachód, politycznego kierownictwa nad oddziałami skoncentrowanymi w Kieleckiem. Linki zewnętrzne Zbigniew Gnat-Wieteska, Służba Cywilna Narodu, Niepodległość i Pamięć 14/2 (26), 137-149, 2007 Organizacje podziemne polskiego ruchu narodowego w czasie II wojny światowej

189500

https://pl.wikipedia.org/wiki/Biesiekierz%20%28gmina%29

Biesiekierz (gmina)

Biesiekierz (do 1954 gmina Kraśnik Koszaliński) – gmina wiejska położona w woj. zachodniopomorskim, w zachodniej części powiatu koszalińskiego. Siedzibą gminy jest wieś Biesiekierz. W XXI wieku następuje wyraźny wzrost ludności gminy – od 2002 do 2019 liczba mieszkańców wzrosła o 48,3%. Miejsce w województwie (na 114 gmin): powierzchnia 88., ludność 73. Gmina Biesiekierz ma charakter rolniczy i podmiejski. W Biesiekierzu stoi największy w Europie i na świecie Pomnik Ziemniaka, wysokości około 9 metrów. Na jej terenie znajduje się część rezerwatu florystycznego Wierzchomińskie Bagna. Gmina ma wiele pomników przyrody, do których należą: aleja dębów szypułkowych i dąb szypułkowy na polanie w okolicach miejscowości Parsowo mający 700 cm w obwodzie i 23 metry wysokości. Położenie Według danych z 1 stycznia 2014 r. powierzchnia gminy wynosi 116,60 km². Gmina stanowi 7,0% powierzchni powiatu. Gmina Biesiekierz leży wzdłuż drogi krajowej nr 6, w dorzeczu rzek: Radwi i Czerwonej. Sąsiednie gminy: Koszalin (miasto na prawach powiatu) Będzino i Świeszyno (powiat koszaliński) Białogard i Karlino (powiat białogardzki) Do 31 grudnia 1998 r. wchodziła w skład województwa koszalińskiego. Demografia Dane z 30 czerwca 2004: Gminę zamieszkuje 8,1% ludności powiatu. Piramida wieku mieszkańców gminy Biesiekierz w 2014 roku. Przyroda i turystyka Gmina leży na Równinie Białogardzkiej. W gminie znajduje się południowa część rezerwatu „Wierzchomińskie Bagno” oraz rezerwat ornitologiczny „Parnowo”. Przez gminę prowadzi niebieski szlak turystyczny oraz przepływa rzeka Radew. Tereny leśne zajmują 19% powierzchni gminy, a użytki rolne 70%. Gospodarka Na terenie gminy ustanowiono podstrefę Laski Koszalińskie – Słupskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, która obejmuje 1 kompleks o powierzchni 17,58 ha. Teren podstrefy zlokalizowany jest przy wschodniej części wsi Laski Koszalińskie. Przedsiębiorcy podejmujący działalność gospodarczą na terenie podstrefy mogą skorzystać z pomocy publicznej w formie zwolnienia z części podatku dochodowego CIT lub części dwuletnich kosztów pracy. Komunikacja Przez gminę Biesiekierz prowadzi droga krajowa nr 6 łącząca Biesiekierz z Koszalinem (12 km) i z Karlinem (16 km) oraz droga wojewódzka nr 166 ze Świemina do Białogardu (9 km). Przez gminę nie prowadziły tory kolejowe, natomiast były (i są) one w sąsiednich gminach. W gminie czynny jest 1 urząd pocztowy: Biesiekierz (nr 76-039) (Filia Urzędu Pocztowego Koszalin 1) oraz Filia Powiatowego Urzędu Pracy w Koszalinie. Podział administracyjny Gmina Biesiekierz utworzyła 11 jednostek pomocniczych, będących sołectwami. Sołectwa Biesiekierz, Gniazdowo, Kotłowo, Kraśnik Koszaliński, Laski Koszalińskie, Nowe Bielice, Parnowo, Parsowo, Stare Bielice, Świemino, Warnino. Miejscowości Na terenie gminy Biesiekierz znajduje się 19 miejscowości. Wsie Biesiekierz, Cieszyn, Gniazdowo, Kotłowo, Kraśnik Koszaliński, Laski Koszalińskie, Nowe Bielice, Parnowo, Parsowo, Stare Bielice, Świemino, Tatów, Warnino. Osady Nosowo, Parnówko, Rutkowo, Starki, Świeminko, Witolubie. Administracja W 2016 r. wykonane wydatki budżetu gminy Biesiekierz wynosiły 26,7 mln zł, a dochody budżetu 30,5 mln zł. Zobowiązania samorządu (dług publiczny) według stanu na koniec 2016 r. wynosiły 7,2 mln zł, co stanowiło 23,6% poziomu dochodów. Przypisy

189501

https://pl.wikipedia.org/wiki/Tamagotchi

Tamagotchi

– elektroniczna zabawka, zaprojektowana w Japonii przez Akihiro Yokoi oraz Aki Maitę. Została wydana przez Bandai 23 listopada 1996 roku. Zabawka ma kształt jajka. Wyposażona jest w trzy niewielkie przyciski oraz wyświetlacz ciekłokrystaliczny. Urządzeniem steruje prosty, wbudowany mikroprocesor. Gra polega na opiece nad wirtualnym zwierzątkiem, które należy karmić, myć i sprzątać po nim. Wykonywanie dostępnych podczas rozgrywki czynności pozwala przeżyć wirtualnemu stworzeniu. Ze względu na rosnącą popularność gry, na rynku szybko pojawiło się wiele falsyfikatów. W 2010 roku sprzedano ponad 76 milionów sztuk, natomiast w 2017 - ponad 82 mln. Wersje Oryginalne Tamagotchi Pierwsza generacja (P1, Gen 1) Pierwsza generacja Tamagotchi została wydana w 1996 roku. Rozrywka sprowadza się do karmienia, ważenia, leczenia podopiecznego, zabawy z nim oraz sprzątania jego odchodów. Wirtualny podopieczny potrzebuje odpowiedniej opieki i należy poświęcać mu dużo czasu. Druga generacja (P2, Gen 2) Druga generacja, wydana w 1997 roku, niewiele różni się od pierwszej generacji. W tym wydaniu dodano nową minigrę i bohaterów. Menu od pierwszej wersji różni się ikoną opcji leczenia – w P1 jest to strzykawka, w P2 – butelka z lekarstwem i łyżka. Tamagotchi Connection/Connexion V1 Wersja V1, wydana w 2004 roku, zapoczątkowała nową serię Tamagotchi Connection (w USA) lub Connexion (w Europie). Główną zmianą w stosunku do pierwowzoru było dodanie transmisji podczerwieni. Wprowadziło to możliwość interakcji między dwoma urządzeniami dzięki, której można było zapoznawać ze sobą swoich podopiecznych. Zamiast 8 ikon dostępnych jest 10 – pojawiła się ikona podczerwieni oraz książka adresowa, czyli lista urządzeń, z jakimi gracz się już łączył. Zmianie uległ system dyscypliny – podopiecznego można nie tylko karać, ale i pocieszać. Wprowadzono także różne płci stworzeń. W konsekwencji mogły się one rozmnażać, a każde kolejne pokolenie to rozpoczęcie rozgrywki od nowa. Możliwość rozmnażania odróżnia serię Connection od pierwszych Tamagotchi, w których tę samą postać hodowano aż do jej śmierci. V2 Wydana w 2005 roku, jako pierwsza posiada właściwą dla świata Tamagotchi walutę – Punkty Gotchi, które zdobywa się za udział w każdej z czterech dostępnych gier. Można je później wydać, kupując jedzenie lub zabawki w specjalnym sklepiku. Sklep jest również miejscem, które umożliwia wprowadzenie tajnych kodów – specjalnej kombinacji przycisków. Dzięki temu można zdobyć przedmioty niedostępne w zwykłej sprzedaży. W V2 można wyhodować 51 różnych postaci – 2 rasy niemowląt, 4 dzieci, 10 nastolatków i 35 dorosłych. V3 Wydana w 2005 roku. Pierwsza wersja Tamagotchi oficjalnie wydana w Polsce. Nowością była możliwość odwiedzania Tamatown – internetowego świata Tamagotchi, w którym zwierzak mógł się bawić, kupować ubrania i jedzenie w zróżnicowanych sklepach, podróżować, oglądać filmy, uczyć się i wykonywać wiele innych aktywności. Wersja zawiera 52 dostępne postacie. Najbardziej znanymi są Mametchi, Mimitchi, Memetchi i Kuchipatchi. Version 3 jest też pierwszą formą zabawki, która miała wbudowaną antenę. Wersja V3 Tamagotchi posiada możliwość łączenia się przez podczerwień z innymi V3, jak też i starszymi wersjami. Po połączeniu z tą samą wersją urządzenia, użytkownik ma do wyboru opcje: Game – Tamagotchi będą wspólnie grały i wygrany zdobędzie punkty Gotchi. Present – jeden z Tamagotchi odwiedzi drugiego i da mu prezent. Czasami uprzednio np. patrzą na zachód słońca. Jeśli Tamagotchi są dorosłe i są życiowymi partnerami, to mogą się całować podczas oglądania zachodu. Visit – wizyta: Tamagotchi bawią się, tańczą lub wybierają się na plac zabaw. Przy połączeniu dwóch różnych wersji za pomocą opcji Others, opcja interakcji wybiera się automatycznie. W tej wersji gry można sprawdzić wagę, imię, płeć oraz czy stworek jest najedzony i szczęśliwy. Z tyłu zabawki zaimplementowano mały guzik, służący do rozpoczęcia zabawy od nowa. V4 (JinSei) W tej wersji dodano nowe postacie i nowe rodzaje jedzenia. Specjalne postacie dla tej wersji to Makiko, Tensaitchi i Nonbritchi. Od tej wersji tamagotchi mogą chodzić do przedszkola, szkoły, a później pracy. Zamiast ikony światła jest ikona poczty, poprzez którą przychodzą listy: Listy – gwiazdki – użytkownik posiadający 3 gwiazdki przy worku Gotchi-Punktów grając w gry, dostaje 100 GP więcej. 3 gwiazdki przy serduszku oznaczają, że przy łączeniu się z innym Tamagotchi jego stopnień miłości wzrośnie o jeden lub dojdzie do odwiedzin Króla Tamagotchi (patrz: list zwykły). Jeśli 3 gwiazdki pojawią się przy ludziku ze sztangą, Tamagotchi przez najbliższy czas będzie odporne na choroby. List zwykły – otwierając ten list, można spotkać Króla Tamagotchi, który może ofiarować prezent albo Gotchi-Punkty lub złodzieja, który kradnie Gotchi – Punkty. List może zawierać też kupę, węża lub serduszko. List specjalny (oznaczony wykrzyknikiem) – w listach tego typu znajdują się ważne informacje dotyczące życia Tamagotchi (np. przyjęcie do przedszkola, szkoły lub pracy). W tej generacji można zebrać niecałe sto tysięcy Gotchi – Punktów (99 999). Do opcji, w której znajdują się ogólne informacje o Tamagotchi dodano nowy parametr zwany Life Points (punkty życiowe). To w nim znajdują się informacje o tym jakie jest Tamagotchi: czy jest inteligentne, szykowne, czy może uprzejme. To od tych punktów zależy przyjęcie do pracy. Również od ilości punktów zależy dojrzewanie Tamagotchi. Dzięki punktom inteligencji Tamagotchi będzie należeć do rodziny Mame, za punkty artystyczne do rodziny Meme, a przez punkty przyjaźni do rodziny Kuchi. Tak jak i w starszych wersjach Tamagotchi wersji 4 mogą komunikować się zarówno ze starszymi, jak i nowszymi modelami. V4.5 (JinSei+, 4+) Podobna do wersji czwartej, jednak dodano nowe gry, postaci, zawody i zmieniono punkty życiowe (Life Points). Zamiast punktów inteligencji są punkty humoru, zamiast punktów szyku – punkty urody, a na miejsce punktów uprzejmości weszły punkty miłości. Postacie z tej wersji są ze świata Ura, to znaczy, że stworki z V3 i V4 przeszły modyfikację, np. Mametchiemu dorobiono ogon, Kuchipatchiemu róg, a Memetchiemu – skrzydła. Zmienił się im także wygląd. Przykład: Zukyutchi w wersji 4 miał czarne pasmo na głowie, zaś w V4.5 znalazła się UraZukyutchi z ogonem i czerwonym wzorkiem. Również zmieniły się płci różnych Tamagotchi np. Debatchi i Zukyutchi w V4 byli chłopcami, a w V4.5 UraDebatchi i UraZukyutchi to dziewczynki. Odpowiedniki: Europejską nazwą wersji 4.5 jest Jinsei+ lub 4+ (na opakowaniu widnieją oznaczenia Jinsei+ i V4). Niektóre z europejskich modeli posiadają niezmienioną w stosunku do V4 antenkę – zakończoną kulką. W niektórych jednak, podobnie jak we wszystkich modelach wersji amerykańskiej i japońskiej, antenka zakończona jest gwiazdką. W wersji V4.5 są czasem takie same postaci jak w wersji V4, ale mają inne upodobania czy charaktery. V5 (Familitchi) Można ją było kupić w większości krajów Europy (m.in. w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, Polsce, Włoszech, Holandii, Portugalii, Hiszpanii), Japonii, Stanach Zjednoczonych, Azji i Australii. Nowością w zabawkach z tej serii jest możliwość opiekowania się trzema stworkami naraz – całą rodziną Tamagotchi, stąd nazwa Familitchi (od angielskiego Family – Rodzina). Dodano nowe przedmioty, jedzenie i nową funkcję – możliwość oglądania telewizji. W telewizji dostępne są 3 kanały: TV shopping – tu możemy kupić rzeczy dla swojego Tamagotchi (czasami zdarzają się wyprzedaże). Dating show, w którym swatka, pani Busybody, znajduje Tamagotchi partnera, z którym będzie mógł wziąć ślub (opcja dostępna dwie doby po zmianie w dorosłego, po uaktywnieniu z kanału można korzystać 3 razy na dzień). Travel Show, który zastąpił funkcję Pause. W tej wersji nie ma ograniczeń co do ilości zgromadzonych przedmiotów. Zrezygnowano z dostępnych w wersjach 4 i 4.5 funkcji poczty, pracy i szkoły. Dzięki wielu nowym animacjom zabawa staje się jeszcze ciekawsza. Hodować możemy 65 całkiem nowych postaci. Utworzone zostało też nowe internetowe miasto Tamagotchi – TamaExpo podzielone na świat Tamagotchi i kontynenty (Japonia, Ameryka Północna, Europa i Azja). Wciąż możemy łączyć się z innymi Tamagotchi przy użyciu podczerwieni, jednak tym razem funkcja ta została ograniczona do połączeń tylko z wersją V5, Celebrity V5 i Music Star V6 – ze starszymi się to nie uda. Warto też dodać, że japońskie modele Familitchi posiadają kluczyk zamiast antenki, wersja amerykańska ma antenkę w kształcie daszku i kółko do kluczy, australijska kluczyk i antenkę, zaś wersja europejska (Connexion) ma oprócz antenki breloczek z jedną z postaci. Odejście W v5 – Tamagotchi, którym nie opiekowano się należycie, powraca na Tama Planet. Przed odejściem całuje się z innymi tamagotchi, które nie odchodzą. Jednakże tamagotchi, które odejdzie, już nigdy nie powraca. W v3, v4, v4.5 – Tamagotchi choruje i po jakimś czasie umiera z zaniedbania. V5.5 (Celebrity V5, V5+, Familitchi Plus, Celebrity Familitchi) W Ameryce wydana jako zmieniona Celebrity V5, na opakowaniu australijskim widnieje jednak oznaczenie V5.5. W Japonii jej odpowiednik ukazał się pod nazwą Royal FamiTama. Różnicą między nią a zwykłą V5 jest korona na breloczku – kluczyku. Występują ulepszenia Tamagotchi V5, nowe gry i nowe postacie. Można zdobywać rodziny modeli, sportowców, paparazzi, a nawet królewską rodzinę. Wersja ta jest bardzo podobna do Royal FamiTama, jednak nie jest identyczna – zawiera np. aż 6 gier. Oprócz zabawki w opakowaniu wersji amerykańskiej znajduje się CD z grami, tapetami, wygaszaczami ekranu i krótkimi animacjami. Wyglądem prawie nie różni się od V5 – można ją poznać wyłącznie po charakterystycznych dla niej wersjach kolorystycznych. Wersja australijska nie zawiera CD i wygląda tak, jak australijskie V5, czyli oprócz antenki ma breloczek – kluczyk. V6 (Music Star) W Ameryce wydana pod nazwą Tamagotchi Music Star, oznaczenie V6 znajduje się tylko na opakowaniu wersji australijskiej. Innowacją w stosunku do poprzednich edycji jest możliwość założenia zespołu muzycznego, występowania na scenie i posiadania własnych fanów. Jeżeli nie uda nam się za pierwszym razem przejść eliminacji do pierwszego debiutu, będziemy występować na ulicy. Dostępnych jest ponad 20 instrumentów muzycznych, 8 nowych gier i 40 postaci. Tamagotchi jak w wersji 4 i wersji 4.5 chodzi do przedszkola, szkoły (muzycznej) i do pracy przy zbieraniu owoców lub wybieraniu właściwych ciastek (Praca z v4.5). Może także chodzić do wytwórni płytowej, aby nagrać utwór. Utworzone zostało także nowe Tamatown ze specjalnymi muzycznymi grami. Premiera amerykańska odbyła się w okolicach Bożego Narodzenia. W Wielkiej Brytanii V6 ukazało się w styczniu, a w Australii – w lutym 2009. Dostępne wersje kolorystyczne w Ameryce to: Rock City, Techno Sound, Pop Star, Glam Rock, Rising Star, Scarlet Rythm, a także nowe wzory: Disco Lights, Feel the Beat, Lullaby, Rock n Star, Sound Blast oraz Symphony Tamagotchi Friends Tamagotchi Friends to nowa wersja wydana w 2014, oferuje możliwość połączenie się z innymi tamagotchi z tej samej serii. Wersje japońskie Tamagotchi Plus Color Wersja japońska została wydana 22 listopada 2008. Można zobaczyć ją na oficjalnej japońskiej stronie Tamagotchi. Nowością był kolorowy, podświetlany wyświetlacz. W wersjach testowych, wyprodukowanych 27 września 2008, nowe funkcje to m.in. pory roku, spacer, prysznic, hodowla drzewek, zmiana wyglądu domku. Dostępnych jest ok. 25 postaci, w większości znanych z poprzednich wersji. Zabawka zasilana jest dwiema bateriami AAA, więc jest znacznie grubsza niż poprzednie wersje. Hexagontchi Tamagotchi zostało wydane w Japonii. „Ulepszona” wersja Plus Color różni się tylko charakterystycznymi wersjami kolorystycznymi oraz tym, że jest w niej dostępny quiz. EnTama Tamagotchi zostało wydane w Japonii. Tamagotchi V4 jest jego europejskim odpowiednikiem. Nowości to możliwość posłania Tamagotchi do przedszkola, szkoły i pracy. Wprowadzone zostały również punkty życiowe (takie same są w v4). Mają wpływ na rozwój naszego Tamagotchi. UraTama Również zostało wydane w Japonii. Jest to japoński odpowiednik V4+ (Jinsei+). W UraTama jest inne miasto (UraTown) inne gry, inne przedszkole i przedszkolanka, inna szkoła i nauczyciele (m.in. Gorripatchi) i możliwość gotowania. W UraTama są same postacie Ura, które spotkacie również w V4+. FamiTama Tamagotchi zostało wydane w Japonii. Japoński odpowiednik V5. Prawie nie różni się od V5. Także można tam opiekować się tamagotchi. Ten model nie posiada anteny, tylko breloczek-kluczyk. Royal FamiTama Tamagotchi zostało wydane w Japonii. Japoński odpowiednik V5.5 nie jest identyczny, bo ma 4 gry, a V5.5 ma 6. Podobne do FamiTama, różni się tylko koroną na breloczku-kluczyku. Funkcje Karmienie – do dyspozycji użytkownika jest kilka potraw oraz przekąski i słodycze. To, czy i jak bardzo Tamagotchi jest głodny, widoczne jest na wyświetlaczu. Użytkownik podejmuje decyzję czym go nakarmić. Słodkie potrawy poprawiają humor, ale mogą przynieść negatywne konsekwencje takie jak nadwaga czy ból zębów. Zakupy – wirtualny sklep, w którym można nabyć potrawy i przekąski, zabawki, gadżety i niespodzianki. Płaci się za nie punktami zdobytymi w grach. Sprzątanie – Tamagotchi dba o higienę sam, jednak to użytkownik podejmuje decyzję o dbaniu o otoczenie. Gry i zabawy – użytkownik, grając w proste gry, poprawia humor Tamagotchi, a także zbiera punkty do sklepu. W wersjach V4 i V4.5 zdobywało się w ten sposób punkty życiowe i zwierzątko chudło. W większości wersji funkcja zabawy dostępna jest pod ikoną pałki i piłki, w V6 jest to ikona z nutkami. Leczenie – możliwość leczenia Tamagotchi, gdy ten sygnalizuje jakąś dolegliwość. Komunikacja – możliwość połączenia dwóch urządzeń Tamagotchi za pomocą podczerwieni. Zwierzątka potrafią nawiązać kontakty, przyjaźnie, a nawet zakochać się w innym Tamagotchi, co może prowadzić do uzyskania potomstwa, które jest zapisywane na specjalnym drzewie genealogicznym. Zwierzaki mogą odwiedzać się, przynosić sobie upominki i bawić się razem. Internet – umożliwia wizytę w TamaTown dzięki kodowi widocznemu w jajku. Po zalogowaniu się użytkownik może odwiedzić centrum handlowe i zrobić duże zakupy (kupione rzeczy pojawią się na wyświetlaczu naszego Tamagotchi), pójść do kina i obejrzeć jeden z aktualnie wyświetlanych filmów, odwiedzić salon gier, by wygrać upominki, a nawet zwiedzić świat, korzystając z ofert biura podróży. Sen – dzięki wbudowanemu zegarowi Tamagotchi odróżnia dzień od nocy i wie, kiedy powinien pójść spać. Użytkownik musi zgasić światło, gdy Tamagotchi śpi. Funkcja gaszenia światła jest dostępna tylko w wersjach 1-3 i Music Star (ale tylko wyłączanie). Praca – Tamagotchi w wersji 4 i 4.5 chodzi do przedszkola, szkoły podstawowej, a jako osoba dorosła – rozpoczyna pracę. Gdy dorośnie, pojawiają się opcje tematycznych gier związanych z wykonywanym przez niego zawodem, których wyniki będą miały wpływ na wysokość zarobków oraz ilość punktów życiowych. Po nieobecności w V5 i V5.5, funkcja powróciła w V6. Poczta – ciasteczka szczęścia, jakie otrzymuje Tamagotchi, są pełne niespodzianek. Funkcja otrzymywania listów jest dostępna tylko w wersji 4,4.5 i Music Star, a także Tamagotchi Friends. Książka telefoniczna – zawiera listę przyjaciół Tamagotchi oraz historię jego rodziny. Opcja dostępna w wersjach Connection/Connexion. Kuferek – zawiera pamiątki i przedmioty. Opcja dostępna tylko w V5, V5.5, V6 i w Tamagotchi Plus Color. TV – dostępne są trzy kanały – telezakupy, kanał randkowy i podróżniczy. Opcja dostępna tylko w V5 i V5.5. Prysznic – Tamagotchi może się umyć. Ta funkcja dostępna jest w Tamagotchi Plus Color. W wersji Tamagotchi Friends stworki potrafią myć się same. Drzwi – nowa funkcja, dzięki której Tamagotchi wychodzi do miasta lub do sklepu, dostępna w Tamagotchi Plus Color, Hexagontchi, ID; w V6 jest to ikona poczty bądź nauki (szkoła, przedszkole itp.). Użytkownik może też wysłać punkty królowi, który może się odwdzięczyć. Wersja dostępna w V3, V4, V4.5 i V5 TamaTown Tamatown to internetowa gra o tematyce Tamagotchi, stworzona na potrzeby wersji Connection/Connexion V3. Podczas rozwoju zabawki również TamaTown uległo zmianom: Tamatown V3 – jest to pierwsze TamaTown w historii Tamagotchi. Można tu kupować prezenty, zabawki, jedzenie, a także zagrać w wiele gier opartych na życiu Tamagotchi. Tamatown V4/V4.5 (Jinsei/Jinsei+) – bardzo podobne do miasta dla V3, ale do zabawy potrzebne jest specjalne hasło logowania umieszczone w Tamagotchi. Poprzez gry można zdobywać punkty, pamiątki, prezenty. Dodano kilka wiele nowych miejsc. Aby wyniki zabawy zostały zapisane w Tamagotchi, należy zastosować hasło wylogowania. Tamagotchi & Earth Expo – najnowsza odsłona TamaTown – znajduje się ono na wyspie i zawiera zupełnie nowe gry. Niektóre z nich są o tematyce edukacyjnej, np. ekologicznej. Tym razem używamy haseł logowania/wylogowania bezpośrednio przed i po każdej grze. Music City – wymaga rejestracji, nie trzeba mieć zabawki Music Star ani Tama-Go, aby grać w gry. Zmiany to: Chat, Apartament, Itemy. Można spotykać przyjaciół, jednak na razie nie wszystkie miejsca są dostępne. Tamagotchi Plus Color, Hexagontchi, ID – TamaTown jest wbudowane w Tamagotchi. Antenki V1, V2, FamiTama, Royal FamiTama, Music Star (V6), Tamagotchi+Color – te wersje nie posiadają antenki. V3 – prosta antenka połączona z obudową Tamagotchi. V4 (JinSei), EnTama – antenka zakończona kulką. V4.5 (JinSei+), UraTama – antenka zakończona gwiazdką, w europejskiej wersji niektóre modele zakończone są także kulką. V5 (Familitchi) / Celebrity V5 – antenka zakończona daszkiem, przypominająca komin. Postacie Tamagotchi to stworzenia podobne do zwierząt, roślin lub przedmiotów. Nie posiadają imion (Debatchi, Zukyutchi, Mametchi itp. to nie imiona, lecz rasy). Początkowo Tamagotchi jest jedynie jajkiem (w kropki, serduszka, paski lub z nutką), po minucie wykluwa się z niego niemowlę, po godzinie zmienia się w dziecko, po jednym lub dwóch dniach przekształca się w nastolatka, po trzech lub czterech dniach dorasta, a po dziesięciu - staje się staruszkiem. Zabawki podobne do Tamagotchi Infrared (lub Infrarot) Tama – gry z tej serii posiadają port IrDA umożliwiający komunikację dwóch takich samych urządzeń oraz dotykowy wyświetlacz (zamiast przycisków), który niestety łatwo zepsuć. Littlest Pet Shop – opiekujemy się wirtualnym zwierzątkiem, w każdej zabawce innym. Zwierzaki mogą się odwiedzać. Multipets – gry z tej serii posiadają od trzech do pięciu przycisków. Można wybrać jedną z wielu postaci, którą ma się ochotę wychować, jednakże zwierzątka różnią się jedynie wyglądem i, w niektórych wersjach, mają dedykowany pokarm. Opieka nad każdym z nich jest w danej grze identyczna. My Sweet Puppy – gra z czterema przyciskami, polegająca na opiekowaniu się psem. Pixel Chix – zabawka przeznaczona głównie dla dziewcząt, w której opiekujemy się jedną z trzech postaci. Akcja gry rozgrywa się w domku. Do wyboru jest wiele interakcji, np. ubieranie bohaterki, jedzenie, granie w gry czy randkowanie. Dostępne są także nowe wersje w formie samochodu lub telewizora. JD (JiDan) – Pięć wersji (JD, JD v2, JD v3, JD v4, JD v5). Przypisy Linki zewnętrzne Japońska strona Tamagotchi Japońskie przenośne konsole gier wideo Marki zabawek

189502

https://pl.wikipedia.org/wiki/Leopold%20Neuhaus

Leopold Neuhaus

Leopold Neuhaus (ur. 18 stycznia 1879 w Rotenburg an der Fulda, zm. 10 maja 1954 w Detroit) – doktor, filozof i działacz społeczny narodowości żydowskiej. Ostatni rabin mającej wielowiekową tradycję gminy żydowskiej we Frankfurcie nad Menem. Uczył się w gimnazjum w Kassel oraz w Jeshiva w Halberstadt. Ukończył w 1904 studia filozoficzne na Uniwersytecie w Berlinie uzyskując, na podstawie dysertacji Die Reichsverweserschaft Heinrichs von Anjou, tytuł doktora. Równolegle ze studiami uczęszczał do ortodoksyjnego seminarium rabinicznego. Po jego ukończeniu został rabinem w Lęborku, a w latach 1907–1915 w Ostrowie. Był ostatnim ostrowskim rabinem mieszkającym w mieście na stałe. Uczył w tamtejszym Królewskim Gimnazjum religii mojżeszowej, udzielał się społecznie stojąc na czele kilku żydowskich towarzystw. Żona rabina, Cilly Neuhaus, przewodziła ostrowskiemu Frauenverein. Po I wojnie światowej, w 1919 roku, przeniósł się Lipska, gdzie kierował miejscową szkołą żydowską. W latach 1926–1934 był rabinem w Mühlheim nad Ruhrą. Później przeniósł się do Frankfurtu nad Menem. Był tam rabinem, kierował założoną w 1804 roku żydowską szkołą Philanthropin, przewodził modłom podczas najważniejszych świąt żydowskich (Rosz ha-Szana, Jom Kipur) w żydowskim centrum młodzieżowym. Po dojściu hitlerowców do władzy zdecydował się pozostać we Frankfurcie. Był tam rabinem jeszcze do 1942 roku, kiedy to wraz z żoną i tysiącem innych Żydów został deportowany do Konzentrazionslager Theresienstadt. Uwolniony został w 1945 roku. Po uwolnieniu wrócił do Frankfurtu i już w kilka dni po przybyciu do miasta przewodniczył modłom religijnym w budynku dawnego przedszkola żydowskiego. Po wznowieniu działalności przez frankfurcką gminę żydowską został uznany przez Amerykanów za jej formalnego przywódcę. Jako rabin angażował się w pracę na rzecz materialnego wsparcia nielicznych ocalałych Żydów frankfurckich, zorganizował kuchnię dla ubogich oraz dom starców, prowadził naukę religii żydowskich dzieci. W latach 1945–1946 wydawał Mitteilungsblatt der Jüdischen Gemeinden und Betreuungsstellen (Biuletyn Gmin Żydowskich i Przychodni Lekarskich). Był ostatnim rabinem frankfurckiej gminy żydowskiej. W 1946 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych – od 1946 roku do śmierci pełnił funkcję rabina Detroit. Bibliografia Jarosław Biernaczyk, Leopold Neuhaus, w: Alma Mater Ostroviensis – Księga Pamięci – Non Omnis Moriar, tom X, Ostrów Wielkopolski 2003 Ludzie związani z Detroit Ludzie związani z Ostrowem Wielkopolskim Ludzie związani z Lęborkiem Rabini w Izraelu Żydowscy działacze społeczni Więźniowie KL Theresienstadt Urodzeni w 1879 Zmarli w 1954 Rabini w Stanach Zjednoczonych