Datasets:

WikiQuality

/

frac_unique_words_lo

like 0

20486

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%8D%E1%8A%90%E1%89%B5%20%E1%8B%A8%E1%88%80%E1%88%B0%E1%89%B5%20%E1%89%A3%E1%88%85%E1%88%AD%20%E1%89%A5%E1%89%B5%E1%88%B0%E1%88%9D%E1%8C%A5%20%E1%89%B5%E1%88%9F%E1%88%9F%E1%88%88%E1%89%BD%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8C%82%20%E1%8A%A0%E1%89%B5%E1%8C%A5%E1%8D%8B%E1%88%9D

እውነት የሀሰት ባህር ብትሰምጥ ትሟሟለች እንጂ አትጥፋም

እውነት የሀሰት ባህር ብትሰምጥ ትሟሟለች እንጂ አትጥፋም የአማርኛ ምሳሌ ነው። እውነት የሀሰት ባህር ብትሰምጥ ትሟሟለች እንጂ አትጥፋም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

41300

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%91%E1%8B%99%E1%88%AD-%E1%8A%92%E1%88%AB%E1%88%95

ፑዙር-ኒራሕ

ፑዙር-ኒራሕ በሱመራዊ ነገሥታት ዝርዝር ዘንድ አክሻክ በሱመር ላዕላይነቱን በያዘበት ጊዜ የአክሻክ ንጉሥ ነበር። በዚህ ዘመን ላዕላይነት ማለት የሱመር ዋና ከተማ ኒፑርን የገዛው ወገን ነበር። በብዙ ቅጂዎች ዘንድ፥ ከማሪ ንጉሥ ሻሩም-ኢተር ዘመን በኋላ ማሪ ተሸነፈና የሱመር ንጉሥነት ከማሪ ወደ አክሻክ ተዛወረ። እንዲህ ከማለት ቀጥሎ 6 የአክሻክ ነገሥታት ስሞች ይዘርዝራል። ኡንዚ፣ ኡንዳሉሉ፣ ኡሩር፣ ፑዙር-ኒራሕ፣ ኢሹ-ኢል እና ሹ-ሲን ናቸው። ሹ-ሲን የኢሹ-ኢል ልጅ ቢባልም ከዓመታቸው ቁጥር በቀር ምንም ሌላ መረጃ አይጨምርም። በአንዳንድ ቅጂ ግን የፑዙር-ኒራሕ ስም ፑዙር-ሳሃን ተብሎ ተጽፏል። የፑዙር-ኒራሕ ትርጉም ፍች ከአካድኛው ፑዙር «ሥዩመ» እና ኒራሕ «የአረመኔ እባብ ጣኦት» ነው። በዝርዝሩ ዘንድ 20 ዓመታት ገዛ። እነዚህ ሁሉ የአክሻክ ገዦች ወይም ከንቲቦች ቢሆኑም፣ ሁላቸው በመላ ሱመር ላዕላይነቱን እንደ ያዙ አይመስልም። ከነዚህ 6 የአክሻክ ገዢዎች አንዱ ብቻ እሱም ፑዙር-ኒራሕ ከሌላ ምንጭ ይታወቃል። ሌሎቹ 5 አንዳችም ትዝታ ወይም ቅርስ አላስቀሩልንም። ስለዚህ ከ6ቱ ገዢዎች ፑዙር-ኒራሕ ብቻ የመላ ሱመር ላዕላይነት የያዘ ነበር የሚል ሀሣብ ቀርቧል። ሌላው ፑዙር-ኒራሕን የሚጠቅሰው ሰነድ የባቢሎን መቅደስ ዜና መዋዕል (ወይም «የቫይድነር ዜና መዋዕል» ) የተባለው ጽላት ነው። ዜና መዋዕሉም እንዲህ ይተርካል፦ ( <...> ጽሕፈቱ የጠፋበት ሕዋእ ለማመልከት ነው። ጽላቱ እራሱ ቅጂ ሆኖ «[ጠፍቷል]» የሚለው ማመልከቻ ቃል በጽላቱ ላይ ይታያል።) በአክሻክ ንጉሥ ፑዙር-ኒራሕ ዘመን፣ የመቅደሱ አሣ አጥማጆች ለጣኦቱ ለማርዶክ መሥዊያ አሣን እያጠመዱ ነበር። የንጉሡ መኳንንት ዐሣዎቹን ይቃሙ ነበር። <...> ሣምንቱም ካለፈ በኋላ ዐሣ አጥማጆቹ አሣን እያጠመዱ ነበር። <...> ባለ ቡናቤት ወደ ሆነችው ወደ ኩባባ (ኩግባው) መኖርያ አመጡት። <...> ለመቅደሱም ቅርብ ሆነው ወደዚያ አመጡት። ያንጊዜ [ጠፍቷል] እንደገና ለመቅደሱ <...> ኩባባ ለአሣ አጥማጆቹ ዳቦ ሰጠች፣ ውሃም ሰጠች፣ <...> ዐሣውንም ለመቅደሱ ቶሎ አቀረበ። ጣኦቱ ማርዶክ ደስ ብሎት 'ይሁን' አለ። ለባለ ቡናቤትዮዋ፣ ለኩባባ፣ የዓለሙን ሁሉ ገዥነት ሰጣት። ከዚህ እንደሚታይ፣ ፑዙር-ኒራሕ የአሣ መሥዊያን ለመከልከል እንዳሰበ፣ የአጥማጆቹ ወገን ግን በኩግባው እርዳታ እንደ ተቋቋሙት፣ በኒፑርም የተገኙት የቄሳውንት ወገን ድጋፋቸውን ከፑዙር-ኒራሕ አዛውረው ሽረውት የተወደደችውን የኪሽ ባለ ቡናቤት ኩግባውን የመላ ሱመር ንግሥት ሆና እንዳሾሙአት መገመት እንችላለን። በነገሥታት ዝርዝሩ «አክሻክ ተሸነፈና የሱመር ንጉሥነት ከአክሻክ ወደ ኪሽ ተዛወረ» ይላል። አንዳንድ ሌላ ቅጂ ግን ኩግባው ከአክሻክ ላዕላይነት በፊት፣ የኩግባውም ልጅ ፑዙር-ሲን ከአክሻክ ቀጥሎ ያደርጋሉ። የሱመር ነገሥታት

22151

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%8A%95%E1%8C%8B%E1%8B%AD%20%E1%88%B2%E1%8B%AB%E1%88%A8%E1%8C%85%20%E1%88%98%E1%8C%AD%20%E1%8B%AB%E1%89%A0%E1%89%85%E1%88%8B%E1%88%8D

ድንጋይ ሲያረጅ መጭ ያበቅላል

ድንጋይ ሲያረጅ መጭ ያበቅላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድንጋይ ሲያረጅ መጭ ያበቅላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21943

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AD%E1%8C%A5%E1%88%89%E1%88%85%20%E1%8A%A0%E1%89%B5%E1%8C%A5%E1%88%8B%E1%89%B8%E1%8B%8D%20%E1%8B%AD%E1%89%A0%E1%8B%B5%E1%88%89%E1%88%85%20%E1%8A%A0%E1%89%B5%E1%89%A0%E1%8B%B5%E1%88%8B%E1%89%B8%E1%8B%8D

ይጥሉህ አትጥላቸው ይበድሉህ አትበድላቸው

ይጥሉህ አትጥላቸው ይበድሉህ አትበድላቸው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ይጥሉህ አትጥላቸው ይበድሉህ አትበድላቸው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21575

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%88%20%E1%88%B5%E1%88%AB%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%89%A0%E1%88%8B%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8C%80%E1%88%AB

ያለ ስራ አይበላ እንጀራ

ያለ ስራ አይበላ እንጀራ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያለ ስራ አይበላ እንጀራ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20663

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%89%81%E1%8A%95%E1%8C%AB%20%E1%88%98%E1%88%8B%E1%88%8B%E1%8C%AB%20%E1%8B%AB%E1%8B%88%E1%8C%A3%E1%88%8D

ከቁንጫ መላላጫ ያወጣል

ከቁንጫ መላላጫ ያወጣል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከቁንጫ መላላጫ ያወጣል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

30843

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%8B%AD%E1%89%B3%E1%8B%98%E1%8B%9D%20%E1%88%8E%E1%88%8C%20%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%8B%AB%E1%88%B5%E1%89%B3%E1%88%AD%E1%89%85%20%E1%88%BD%E1%88%9B%E1%8C%8D%E1%88%8C%20%E1%89%B3%E1%88%B5%E1%88%AE%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%E1%88%9A%E1%8C%AE%E1%8A%BD%20%E1%8A%A0%E1%88%88%E1%88%8C

የማይታዘዝ ሎሌ የማያስታርቅ ሽማግሌ ታስሮ እንደሚጮኽ አለሌ

የማይታዘዝ ሎሌ የማያስታርቅ ሽማግሌ ታስሮ እንደሚጮኽ አለሌ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የማይታዘዝ ሎሌ የማያስታርቅ ሽማግሌ ታስሮ እንደሚጮኽ አለሌ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20772

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8D%E1%88%80%20%E1%89%A0%E1%8A%A5%E1%88%B3%E1%89%B5%20%E1%88%B0%E1%88%B5%20%E1%89%A0%E1%8B%B3%E1%8C%88%E1%89%B5

ውሀ በእሳት ሰስ በዳገት

ውሀ በእሳት ሰስ በዳገት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ውሀ በእሳት ሰስ በዳገት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

52659

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8B%B4%E1%88%8B%20%E1%8A%93%E1%89%AB%E1%88%AE%20%E1%89%A4%E1%88%8E

አዴላ ናቫሮ ቤሎ

አዴላ ናቫሮ ቤሎ 1968 ተወለደ ቲጁአና, ባጃ ካሊፎርኒያ የሜክሲኮ ዜግነት ሞያ ጋዜጠኛ የ ዓለም አቀፍ የፕሬስ ነፃነት ሽልማት ድፍረት በጋዜጠኝነት ሽልማት አዴላ ናቫሮ ቤሎ (እ.ኤ.አ. በ 1968 በቲጁአና ፣ ባጃ ካሊፎርኒያ ፣ ሜክሲኮ ተወለደ) የሜክሲኮ ጋዜጠኛ እና የቲጁዋና ሳምንታዊ መጽሔት ዜታ ዋና ዳይሬክተር ነው። በ1980 የተመሰረተው በሜክሲኮ የድንበር ከተሞች ስለተደራጁ ወንጀሎች፣ የአደንዛዥ ዕፅ ዝውውር እና ሙስና በተደጋጋሚ ከሚዘግቡ ጥቂት ህትመቶች አንዱ ነው። ለዜታ የሚሰሩ ብዙ አርታኢዎች እና ዘጋቢዎች ተገድለዋል, ሄክተር ፌሊክስ ሚራንዳ, የዜታ መስራች እና ተባባሪ አርታኢ ፍራንሲስኮ ኦርቲዝ ፍራንኮን ጨምሮ. የመጀመሪያ ህይወት የናቫሮ የመጻፍ ፍላጎት ከልጅነቷ ጀምሮ ነበር፣ በመጽሐፍ በተሞላ ቤት ውስጥ አሳለፈች። ምንጣፍ ሻጭ አባቷ በቀን ቢያንስ አራት ጋዜጦችን ያነብ ነበር። በኮሌጅ ውስጥ በኮሙኒኬሽን ተምራለች። እዚያ በነበረችበት ጊዜ፣ ኢየሱስ ብላንኮርነላስ ፣ ታዋቂው የቲጁአና የምርመራ ጋዜጠኛ፣ ወደ ንግግር መጣ፣ እና ናቫሮ ለዜታ መጽሔት ፖለቲካን የሚሸፍን ሥራ እንዲሰጠው ጠየቀው። ናቫሮ በ1990 ተቀጠረች፣ እና ብላንኮርንላስ አማካሪዋ ሆነች። የጋዜጠኝነት ሙያ የዜታ ዳይሬክተርነትን ከመውሰዱ በፊት ናቫሮ ለመጽሔቱ ዘጋቢ ሆኖ ሰርቷል, በ 1994 የቺያፓስን ግጭት ይሸፍናል. እሷም "") ለተሰኘው መጽሔት አንድ አምድ አበርክታለች. የመጀመሪያ ዘገባዋ ያተኮረው በሜክሲኮ የረዥም ጊዜ ገዥው ተቋማዊ አብዮታዊ ፓርቲ () ላይ ቢሆንም፣ አባላቶቹ ቢሮ ከያዙ በኋላ በብሔራዊ የድርጊት ፓርቲ () ውስጥ ስላለው ሙስና ሪፖርት ማድረግ ጀምራለች። እ.ኤ.አ. በ 1994 ናቫሮ በወረቀቱ አምስት ሰው የአርትዖት ሰራተኛ ውስጥ የመጀመሪያዋ ሴት ሆነች ። ብላንኮርኔላስ በ2006 በካንሰር ህይወቱ አለፈ፣የመጽሔቱን ቁጥጥር ለናቫሮ እና ለልጁ ሴሳር ሬኔ ብላንኮ ቪላሎን ትቶ ነበር። በበርካታ አዘጋጆቹ ሞት የተዳከመው ብላንኮርንላስ የዜታ ለውጥን የማበረታታት ችሎታውን መጠራጠር ጀመረ እና መጽሔቱን በሞት ለመዝጋት አስቦ ነበር፣ ነገር ግን ናቫሮ እና ብላንኮ መጽሔቱ እንዲቀጥል እንዲፈቅድ ገፋፉት። የመጽሔቱ አዲስ ዳይሬክተር እንደመሆኑ ናቫሮ "ጋዜጠኛ እራሱን ሳንሱር ባደረገ ቁጥር መላው ህብረተሰብ ይሸነፋል" በማለት የብላንኮርንላስን የተደራጁ ወንጀሎች ከፍተኛ ስጋት የመዝገቡን ባህል ቀጠለ። ጠባቂዎቹ የዜታ አምደኛ እና ተባባሪ መስራች ሄክተር ፌሊክስ ሚራንዳ የገደሉትን የቀድሞ የቲጁአና ከንቲባ ጆርጅ ሃንክ ሮን ምርመራን ተቆጣጠረች። እ.ኤ.አ. በ 2011 ሃንክ በህገ-ወጥ የጦር መሣሪያ ክስ መታሰሩን ተከትሎ መጽሔቱ በቤቱ ውስጥ የተገኙትን 88 ሽጉጦች ዝርዝር እና ተከታታይ ቁጥሮች አሳትሟል ። ጉዳዩ ተሸጧል፣ እና የገጽ እይታዎች ብዛት የመጽሔቱ ድረ-ገጽ እንዲበላሽ አድርጎታል። ሃንክ በማስረጃ እጦት ቢፈታም ናቫሮ በፊሊክስ ግድያ ውስጥ ተሳትፏል ተብሎ እንዲታሰር ግፊት ማድረጉን ቀጠለ። ዘታ በ 2009 እና 2010 ለሜክሲኮ ጦር በጣም አዛኝ በመሆን እና የተጠረጠረውን የሰብአዊ መብት ረገጣ ለመሸፈን ባለመቻሉ ተወቅሷል; መጽሔቱ የጦር ጄኔራሎችን በየአመቱ "የአመቱ ምርጥ ሰው" ብሎ ሰይሟል። በጃንዋሪ 2010 የዩኤስ ህግ አስከባሪዎች ከቲጁአና ካርቴል የሞት ዛቻ ለናቫሮ አሳውቀዋል፣ ይህም የሜክሲኮ መንግስት ሰባት ወታደሮቿን ጠባቂ አድርጎ እንዲመድብ አድርጓል። ከአንድ ወር በኋላ፣ በዜታ ቢሮዎች ላይ የእጅ ቦምብ ጥቃት ሲያደርሱ የነበሩ አስር ሰዎች ታሰሩ። ሽልማቶች እና እውቅና እ.ኤ.አ. በ 2007 ናቫሮ ጋዜጠኞችን ለመከላከል ከኮሚቴው ዓለም አቀፍ የፕሬስ ነፃነት ሽልማት አሸንፏል . ሽልማቱ የሚሰጠው ጥቃት፣ ዛቻ ወይም እስራት ሲደርስ የፕሬስ ነፃነትን በመጠበቅ ድፍረት ያሳዩ ጋዜጠኞች ነው። ሲፒጄ ስለ ናቫሮ ቤሎ እና ዜታ አጭር ቪዲዮ አዘጋጅቷል። የ2011 አለም አቀፍ የሴቶች ሚዲያ ፋውንዴሽን ድፍረት በጋዜጠኝነት ሽልማት ተሸላሚ ነች። እ.ኤ.አ. በ1999 ናቫሮ “ፍልሰት” በሚል መሪ ቃል በስድስት ከተማ የአሜሪካ ጉብኝት እንዲያደርግ በዩኤስ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ትዕዛዝ ተሰጠው። እሷም በስፔን ሀገር የተሰጠውን የ 2008 ሽልማት ኦርቴጋ ተሸልሟል ። በኤዲቶሪያል ፐርፊል, አርጀንቲና የተሰጠው የ 2009 ዓለም አቀፍ የፕሬስ ነፃነት ሽልማት; እና በ2009. እ.ኤ.አ. በ2010፣ የሚዙሪ የጋዜጠኝነት ትምህርት ቤት ለሚዙሪ የክብር ሜዳሊያ ለጋዜጠኝነት ልዩ አገልግሎት ሰጥቷታል። እ.ኤ.አ. በ 2012 በውጭ ፖሊሲ መጽሔት የ ሆና ተሰየመች። በሚቀጥለው ዓመት በፎርብስ መጽሔት "በሜክሲኮ ውስጥ 50 በጣም ኃይለኛ ሴቶች" ውስጥ ተዘርዝራለች. ናቫሮ እና ዜታ በ በርናርዶ ሩይዝ ዘጋቢ ፊልም ውስጥ ተዘርዝረዋል ። በታዋቂው ባህል ውስጥ የአንድሪያ ኑኔዝ ባህሪ፣ በናርኮስ፡ ሜክሲኮ ሲዝን ሶስት በሉዊሳ ሩቢኖ የተጫወተው፣ በናቫሮ ላይ የተመሰረተ ነው። "አዴላ ናቫሮ ቤሎ". (በጣሊያንኛ)። 2009. ኦክቶበር 4 2015 ከዋናው የተመዘገበ. ነሐሴ 26 ቀን 2012 ተገኝቷል። "ሲፒጄ አምስት ጋዜጠኞችን ሊያከብር" የጋዜጠኞች ጥበቃ ኮሚቴ. 2007. ከዋናው የተመዘገበ በሴፕቴምበር 3 ቀን 2012. ነሐሴ 26 ቀን 2012 ተገኝቷል። ፒተር ሮው (ነሐሴ 26 ቀን 2012)። "የሜክሲኮ ጋዜጠኛ በመስቀል ላይ" ዩ-ቲ ሳን ዲዬጎ በታህሳስ 23 ቀን 2015 ከዋናው የተመዘገበ። ነሐሴ 26 ቀን 2012 የተገኘ። አን-ማሪ ኦኮኖር (ጥቅምት 26 ቀን 2011)። "በአታላይ ቲጁአና፣ አዴላ ናቫሮ ቤሎ የሚያሰጋቸው አደጋዎች ሕይወት ወይም ሞት ናቸው።" ዋሽንግተን ፖስት የካቲት 10 ቀን 2012 ተመልሷል። ቢል ማንሰን (መስከረም 23 ቀን 1999)። "አዴላ አሜሪካ" የሳን ዲዬጎ አንባቢ። ኤፕሪል 10 ቀን 2012 ተመልሷል። አድሪያን ፍሎሪዶ (መጋቢት 16 ቀን 2012) "የሪፖርተሮ ፊልም በሜክሲኮ ውስጥ ለጋዜጠኞች አደገኛነትን ያሳያል" ፍሮንቴራስ። በሴፕቴምበር 17 ቀን 2012 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ነሐሴ 26 ቀን 2012 የተገኘ። ሄክተር ቶባር (ህዳር 24 ቀን 2006)። "ኢየሱስ ብላንኮርንላስ፣ 70፤ ደራሲ የአደንዛዥ እፅ ጋሪዎችን ድርጊት አጋልጧል።" ሎስ አንጀለስ ታይምስ. ነሐሴ 25 ቀን 2012 ተመልሷል። "የአለም አቀፍ የሴቶች ሚዲያ ፋውንዴሽን ድፍረት በጋዜጠኝነት ሽልማቶች" 2011. ከዋናው የተመዘገበ ጁላይ 20 ቀን 2012. ነሐሴ 26 ቀን 2012 ተገኝቷል። "ቲጁአና ጋዜጣ በአደገኛ ዕፅ አዘዋዋሪዎች አልተወደደም" ዜና 4 ማርች 2012. ኦገስት 27 ቀን 2012 ተገኝቷል። "የጥቅም ቪዲዮዎች - አዴላ ናቫሮ ቤሎ". የጋዜጠኞች ጥበቃ ኮሚቴ. ኤፕሪል 10 ቀን 2012 ተመልሷል። "አዴላ ናቫሮ ቤሎ". የዓለም የፍትህ መድረክ. በጁን 21 ቀን 2013 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። በኤፕሪል 10 ቀን 2012 የተገኘ። "የ ምርጥ 100 ዓለም አቀፍ አስተሳሰቦች". የውጭ ፖሊሲ. ህዳር 28 ቀን 2012 ከዋናው የተመዘገበው በኖቬምበር 30 ቀን 2012 ነው። ህዳር 28 ቀን 2012 የተገኘ። "አዴላ ናቫሮ , በሜክሲኮ ውስጥ ካሉ 50 በጣም ኃይለኛ ሴቶች መካከል". ዘታ(በስፓኒሽ)። 25 ሴፕቴምበር 2013. ኦክቶበር 10 2013 ከዋናው የተመዘገበ። ኦክቶበር 10 ቀን 2013 የተገኘ። "ሪፖርተሮ". ፒ.ቢ.ኤስ. 2012. በጥር 17 ቀን 2013 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ነሐሴ 25 ቀን 2012 የተገኘ።አዴላ ናቫሮ ቤሎ አዴላ ናቫሮ ቤሎ ውጫዊ አገናኞች ኦፊሴላዊ ድር ጣቢያ አዴላ ናቫሮ ቤሎ በትዊተር ላይ አዴላ ናቫሮ ቤሎ በፌስቡክ አዴላ ናቫሮ ቤሎ ፣ ጋዜጠኞችን ለመከላከል በኮሚቴ ሪፖርተሮ ፣ በዜታ ታሪክ ላይ የ ዘጋቢ ፊልም ምድቦች:የሲፒጄ አለም አቀፍ የፕሬስ ነፃነት ሽልማት አሸናፊዎች የሜክሲኮ ሴት ጋዜጠኞች የሜክሲኮ ዝርያ ያላቸው ጣሊያናዊ 1968 ልደት ከባጃ ካሊፎርኒያ የመጡ ፀሐፊዎች ከቲጁአና የመጡ ሰዎች:

21225

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%8B%AD%E1%8D%88%E1%8B%88%E1%88%B5%20%E1%8B%B5%E1%8B%89%E1%8B%AD%20%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%8B%AD%E1%88%98%E1%88%88%E1%88%B5%20%E1%8C%8A%E1%8C%89%E1%8B%AD

የማይፈወስ ድዉይ የማይመለስ ጊጉይ

የማይፈወስ ድዉይ የማይመለስ ጊጉይ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የማይፈወስ ድዉይ የማይመለስ ጊጉይ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21200

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%8B%AD%E1%89%A0%E1%88%89%E1%89%B5%20%E1%8A%A5%E1%88%85%E1%88%8D%20%E1%8A%A8%E1%8A%A0%E1%8D%88%E1%88%AD%20%E1%8A%A5%E1%8A%A9%E1%88%8D%20%E1%8A%90%E1%8B%8D

የማይበሉት እህል ከአፈር እኩል ነው

የማይበሉት እህል ከአፈር እኩል ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። የማይበሉት እህል ከአፈር እኩል ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21033

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%8E%E1%88%8C%20%E1%8A%A0%E1%88%8D%E1%89%83%E1%88%BD%20%E1%8B%A8%E1%88%B4%E1%89%B5%20%E1%89%80%E1%8B%B3%E1%88%BD

የሎሌ አልቃሽ የሴት ቀዳሽ

የሎሌ አልቃሽ የሴት ቀዳሽ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሎሌ አልቃሽ የሴት ቀዳሽ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21282

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9E%E1%8A%9D%E1%8A%95%20%E1%8C%A5%E1%88%AD%E1%88%B5%20%E1%89%A5%E1%88%AD%E1%8B%B5%20%E1%8D%88%E1%8C%80%E1%8B%8D

የሞኝን ጥርስ ብርድ ፈጀው

የሞኝን ጥርስ ብርድ ፈጀው የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሞኝን ጥርስ ብርድ ፈጀው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

8358

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%88%E1%88%A8%E1%8A%95%E1%88%A3%E1%8B%AD

ፈረንሣይ

ፈረንሳይ፣ በይፋ የፈረንሳይ ሪፐብሊክ (ፈረንሳይኛ፡ ሪፐብሊክ ፍራንሣይዝ፣ ምዕራብ አውሮፓን እና የባህር ማዶ ክልሎችን እና በአሜሪካን እና በአትላንቲክ፣ ፓሲፊክ እና ህንድ ውቅያኖሶችን ያቀፈች አህጉር አቋራጭ ሀገር ነች። እና ከሜድትራንያን ባህር እስከ እንግሊዝ ቻናል እና ሰሜናዊ ባህር፤ የባህር ማዶ ግዛቶች በደቡብ አሜሪካ የፈረንሳይ ጊያና፣ በሰሜን አትላንቲክ ውቅያኖስ ሴንት ፒየር እና ሚኬሎን፣ የፈረንሳይ ዌስት ኢንዲስ እና በኦሽንያ እና በህንድ ውቅያኖስ ውስጥ ያሉ ብዙ ደሴቶች ይገኙበታል። በርካታ የባህር ዳርቻ ግዛቶች ፣ ፈረንሳይ በዓለም ላይ ትልቁ ብቸኛ ኢኮኖሚያዊ ቀጠና አላት ። ፈረንሳይ ከቤልጂየም ፣ ሉክሰምበርግ ፣ ጀርመን ፣ ስዊዘርላንድ ፣ ሞናኮ ፣ ጣሊያን ፣ አንድራ እና ስፔን በአውሮፓ እንዲሁም ኔዘርላንድስ ፣ ሱሪናም እና ብራዚል በአሜሪካ ትዋሰናለች። የተዋሃዱ ክልሎች (አምስቱ የባህር ማዶ ናቸው) በድምሩ 643,801 ኪ.ሜ. (248,573 ካሬ ማይል) እና ከ67 ሚሊዮን በላይ ሰዎች (ከግንቦት 2021 ጀምሮ) ይሸፍናሉ። ፈረንሳይ አሃዳዊ ከፊል ነው። -የፕሬዝዳንት ሪፐብሊክ ዋና ከተማ ፓሪስ ውስጥ, የአገሪቱ ትልቁ ከተማ እና ዋና የባህል እና የንግድ ማዕከል; ሌሎች ዋና የከተማ አካባቢዎች ማርሴይ፣ ሊዮን፣ ቱሉዝ፣ ሊል፣ ቦርዶ እና ኒስ ያካትታሉ። ከፓሌኦሊቲክ ዘመን ጀምሮ የሚኖረው፣ የሜትሮፖሊታን ፈረንሳይ ግዛት በብረት ዘመን ጋውልስ በሚባሉ የሴልቲክ ጎሳዎች ተቀምጧል። ሮም አካባቢውን በ51 ከክርስቶስ ልደት በፊት ቀላቀለች፣ ይህም የፈረንሳይ ቋንቋን መሰረት የጣለ ወደ የተለየ የጋሎ-ሮማን ባህል አመራ። ጀርመናዊው ፍራንካውያን የፍራንሢያ መንግሥት አቋቋሙ፣ እሱም የካሮሊንግያን ኢምፓየር ዋና ከተማ ሆነ። የ843ቱ የቨርዱን ስምምነት ኢምፓየርን ከፍሎ ምዕራብ ፍራንሢያ በ987 የፈረንሳይ መንግሥት ሆነች። በከፍተኛ መካከለኛው ዘመን ፈረንሳይ ኃይለኛ ነገር ግን ከፍተኛ ያልተማከለ የፊውዳል መንግሥት ነበረች። ፊሊፕ የንጉሣዊ ኃይልን በተሳካ ሁኔታ አጠናክሮ እና ተቀናቃኞቹን የዘውድ አገሮችን በእጥፍ በማሸነፍ; በንግሥናው መገባደጃ ላይ ፈረንሳይ በአውሮፓ ውስጥ እጅግ በጣም ኃያል መንግሥት ሆና ብቅ አለች ። ከ14ኛው አጋማሽ እስከ 15ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ድረስ ፈረንሳይ በእንግሊዝ ወደተከታታይ የስርወ-መንግስት ግጭቶች ገባች፣በጥቅሉ የመቶ አመት ጦርነት እየተባለ የሚጠራ ሲሆን በውጤቱም የተለየ የፈረንሳይ ማንነት ተፈጠረ። የፈረንሣይ ህዳሴ ጥበብ እና ባህል ሲያብብ፣ ከሀብስበርግ ቤት ጋር ግጭት እና ዓለም አቀፋዊ የቅኝ ግዛት ግዛት መመስረት፣ በ20ኛው ክፍለ ዘመን በዓለም ላይ ሁለተኛው ትልቁ ይሆናል። ሀገሪቱን ክፉኛ ያዳከሙ በካቶሊኮች እና በሁጉኖቶች መካከል የተደረጉ ሃይማኖታዊ የእርስ በርስ ጦርነቶች። የሰላሳ አመት ጦርነትን ተከትሎ ፈረንሳይ በ17ኛው መቶ ክፍለ ዘመን በሉዊ አሥራ አራተኛ ጊዜ የአውሮፓ የበላይ ሀገር ሆና ብቅ አለች ። በቂ ያልሆነ የኢኮኖሚ ፖሊሲ ፣ ኢፍትሃዊ ግብሮች እና ተደጋጋሚ ጦርነቶች (በተለይ በሰባት ዓመታት ጦርነት ውስጥ ሽንፈት እና በአሜሪካ የነፃነት ጦርነት ውስጥ ብዙ ውድ ተሳትፎ) በ18ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ መንግሥቱን አሳሳቢ በሆነ የኢኮኖሚ ሁኔታ ውስጥ ትቷታል። ይህም የ1789 የፈረንሳይ አብዮት አፋፍሟል፣ የአንሲየን አገዛዝን ገልብጦ የሰው መብቶች መግለጫን አዘጋጅቶ እስከ ዛሬ ድረስ የአገሪቱን እሳቤዎች ይገልፃል።ፈረንሳይ በ19ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በናፖሊዮን ቦናፓርት ስር በፖለቲካ እና በወታደራዊ ደረጃ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሳ አብዛኛው አህጉራዊ አውሮፓን በመግዛት የመጀመሪያውን የፈረንሳይ ኢምፓየር መሰረተች። የፈረንሳይ አብዮታዊ እና የናፖሊዮን ጦርነቶች የአውሮፓ እና የአለም ታሪክን ሂደት ቀርፀዋል። የግዛቱ ውድቀት በ1870 በፍራንኮ ፕሩሺያን ጦርነት ወቅት የፈረንሳይ ሶስተኛ ሪፐብሊክ እስኪመሰረት ድረስ ብዙ መንግስታትን ያሳለፈችበት አንፃራዊ ውድቀት የጀመረበት ወቅት ነበር። በቀጣዮቹ አሥርተ ዓመታት ብሩህ ተስፋ፣ የባህልና ሳይንሳዊ እድገት አሳይቷል። , እንዲሁም ቤሌ ኤፖክ በመባል የሚታወቀው ኢኮኖሚያዊ ብልጽግና. ፈረንሣይ በአንደኛው የዓለም ጦርነት ትልቅ ተሳታፊ ከነበሩት መካከል አንዷ ነበረች፣ ከዚም ትልቅ የሰውና የኢኮኖሚ ውድመት አስከፍላለች። በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ከተባበሩት መንግስታት መካከል ነበረች ፣ ግን ብዙም ሳይቆይ በ 1940 በአክሲስ ተያዘ ። በ 1944 ነፃ ከወጣች በኋላ ፣ ለአጭር ጊዜ የቆየው አራተኛው ሪፐብሊክ ተመሠረተ እና በኋላም በአልጄሪያ ጦርነት ሂደት ፈረሰች። የአሁኑ አምስተኛው ሪፐብሊክ በ 1958 በቻርለስ ደ ጎል ተመሠረተ። አልጄሪያ እና አብዛኛው የፈረንሳይ ቅኝ ግዛቶች በ1960ዎቹ ነጻ ወጡ፣ አብዛኛዎቹ ከፈረንሳይ ጋር የጠበቀ ኢኮኖሚያዊ እና ወታደራዊ ግንኙነት ነበራቸው። ፈረንሳይ እንደ ዓለም አቀፋዊ የሥነ ጥበብ፣ የሳይንስ እና የፍልስፍና ማዕከል ለዘመናት የዘለቀውን ደረጃዋን እንደያዘች ቆይታለች። በ2018 ከ89 ሚሊዮን በላይ የውጭ ሀገር ጎብኝዎችን በመቀበል በአለም ቀዳሚ የቱሪስት መዳረሻ ነች። ፈረንሳይ በስም በአለም ሰባተኛ ኢኮኖሚ ያላት እና ዘጠነኛዋ በፒ.ፒ.ፒ. ; ከአጠቃላይ የቤት ሀብት አንፃር በዓለም አራተኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል። ፈረንሳይ በአለም አቀፍ የትምህርት፣ የጤና እንክብካቤ፣ የህይወት ዘመን እና የሰው ልጅ እድገት ደረጃዎች ጥሩ ትሰራለች። በተባበሩት መንግስታት ድርጅት የፀጥታው ምክር ቤት ከአምስቱ ቋሚ አባላት እና ይፋዊ የኒውክሌር ጦር መሳሪያ ሀገር በመሆኗ በአለም አቀፍ ጉዳዮች ታላቅ ሃይል ሆና ቆይታለች። ፈረንሳይ የአውሮፓ ህብረት እና የዩሮ ዞን መስራች እና ግንባር ቀደም አባል ነች እንዲሁም የቡድን ሰባት ፣ የሰሜን አትላንቲክ ቃል ኪዳን ድርጅት (ኔቶ) ፣ የኢኮኖሚ ትብብር እና ልማት ድርጅት () እና ላ ፍራንኮፎኒ ቁልፍ አባል ነች። ሥርወ ቃል እና አነባበብ መጀመሪያ ላይ ለመላው የፍራንካውያን ግዛት የተተገበረው ፈረንሳይ የሚለው ስም የመጣው ከላቲን ፍራንሢያ ወይም "የፍራንካውያን ግዛት" ነው። የአሁኗ ፈረንሳይ ዛሬም ፍራንሲያ በጣሊያንኛ እና በስፓኒሽ እየተሰየመች ስትጠራ በጀርመን ፍራንክሪች፣ ፍራንክሪክ በኔዘርላንድስ እና በስዊድን ፍራንክሪክ ሁሉም ትርጉማቸው "የፍራንካውያን ምድር/ግዛት" ማለት ነው። የፍራንካውያን ስም ፍራንክ ከሚለው የእንግሊዝኛ ቃል ጋር ይዛመዳል ("ነጻ")፡ የኋለኛው ግን ከድሮው የፈረንሳይ ፍራንክ ("ነጻ፣ ክቡር፣ ቅን")፣ በመጨረሻም ከመካከለኛውቫል ላቲን ፍራንከስ ("ነጻ፣ ከአገልግሎት ነፃ፣ ነፃ ሰው") , ፍራንክ")፣ የጎሳ ስም ጠቅለል ያለ የላቲን መበደር እንደገና የተገነባውን የፍራንካውያን ኢንዶኒም * ፍራንክ። “ነጻ” የሚለው ፍቺ ተቀባይነት ያገኘው ከጎል ወረራ በኋላ ፍራንካውያን ብቻ ከቀረጥ ነፃ ስለነበሩ ወይም በአጠቃላይ ከአገልጋዮች ወይም ከባሪያዎች በተቃራኒ የነጻነት ደረጃ ስለነበራቸው ነው። የ*ፍራንክ ሥርወ-ቃል እርግጠኛ አይደለም። በተለምዶ የተወሰደው *ፍራንኮን ከሚለው ፕሮቶ-ጀርመንኛ ቃል ሲሆን እሱም "ጃቪሊን" ወይም "ላንስ" ተብሎ ይተረጎማል (የፍራንካውያን መወርወሪያ መጥረቢያ ፍራንሲስካ ተብሎ ይጠራ ነበር) ምንም እንኳን እነዚህ የጦር መሳሪያዎች በስም የተጠሩበት ምክንያት በ ፍራንኮች, በተቃራኒው አይደለም. በእንግሊዘኛ 'ፈረንሳይ' በአሜሪካ እንግሊዝኛ / እና / ወይም / በብሪቲሽ እንግሊዝኛ ይጠራሉ። ከ // ጋር ያለው አነጋገር በአብዛኛው የተመካው እንደ የተቀበለው አጠራር ባሉ የወጥመዱ መታጠቢያ ክፍልፋዮች ላይ ነው፣ ምንም እንኳን በሌሎች እንደ ካርዲፍ እንግሊዝኛ ባሉ ቀበሌኛዎችም ሊሰማ ይችላል፣ ይህም // ከ// ጋር በነጻ የሚለዋወጥ ነው። . በ 4 ኛው እና በ 3 ኛው ሺህ ዓመታት መካከል ከጠንካራ የስነ-ሕዝብ እና የግብርና ልማት በኋላ ፣ ሜታሎሎጂ በ 3 ኛው ሺህ ዓመት መጨረሻ ላይ ታየ ፣ መጀመሪያ ላይ ወርቅ ፣ መዳብ እና ነሐስ እንዲሁም በኋላ ብረት ይሠራል። ፈረንሳይ ከኒዮሊቲክ ዘመን ጀምሮ በርካታ ቦታዎች አሏት፣ ልዩ የሆነ ጥቅጥቅ ያለ የካርናክ ድንጋይ ቦታ (በግምት 3,300 ዓክልበ. ግድም)። ጥንታዊነት (ከክርስቶስ ልደት በፊት 6 - 5 ኛ ክፍለ ዘመን ዓ.ም.) በ600 ዓክልበ. በሜዲትራኒያን ባህር ዳርቻ ላይ፣ የፎኬያ አዮኒያውያን ግሪኮች የማሳሊያ (የአሁኗ ማርሴይ) ቅኝ ግዛት መሰረቱ። ይህም የፈረንሳይ ጥንታዊ ከተማ ያደርጋታል። በተመሳሳይ ጊዜ፣ አንዳንድ የጋሊክ ሴልቲክ ጎሳዎች የምስራቅ እና ሰሜናዊ ፈረንሳይን ክፍሎች ዘልቀው ገቡ፣ ቀስ በቀስ በቀሪው የሀገሪቱ ክፍል በ5ኛው እና በ3ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. የጎል ጽንሰ-ሀሳብ የወጣው በዚህ ወቅት ሲሆን በራይን ፣ በአትላንቲክ ውቅያኖስ ፣ በፒሬኒስ እና በሜዲትራኒያን መካከል ካሉት የሴልቲክ ሰፈራ ግዛቶች ጋር ይዛመዳል። የዘመናዊቷ ፈረንሳይ ድንበሮች በሴልቲክ ጋውልስ ይኖሩ ከነበረው ከጥንት ጋውል ጋር ይመሳሰላል። ጎል ያኔ የበለጸገች አገር ነበረች፣ ከዚም ውስጥ ደቡባዊው ክፍል ለግሪክ እና ሮማውያን ባህላዊ እና ኢኮኖሚያዊ ተጽእኖዎች በጣም ተገዥ ነበር።በ390 ዓክልበ. አካባቢ፣ የጋሊካዊው አለቃ ብሬኑስ እና ወታደሮቹ በአልፕስ ተራሮች በኩል ወደ ኢጣሊያ አቀኑ፣ ሮማውያንን በአሊያ ጦርነት አሸንፈው ሮምን ከበቡ እና ገዙ። የጋሊክስ ወረራ ሮም እንዲዳከም አድርጎታል፣ እና ጋውልስ እስከ 345 ዓክልበ. ከሮም ጋር መደበኛ የሰላም ስምምነት ሲያደርጉ አካባቢውን ማዋከብ ቀጠሉ። ነገር ግን ሮማውያን እና ጋውልቶች ለቀጣዮቹ መቶ ዘመናት ባላንጣ ሆነው ይቆያሉ, እናም ጋልስ በጣሊያን ውስጥ ስጋት ሆነው ይቀጥላሉ. በ125 ዓክልበ. አካባቢ፣ የጎል ደቡብ በሮማውያን ተቆጣጠረ፣ ይህንን ክልል ፕሮቪንሺያ ኖስታራ ("የእኛ ግዛት") ብለው ይጠሩታል፣ እሱም ከጊዜ በኋላ በፈረንሳይኛ ፕሮቨንስ ወደሚለው ስም ተለወጠ። ጁሊየስ ቄሳር የጎል ቀሪዎችን ድል አደረገ እና በ 52 ዓክልበ. በጋሊክ አለቃ ቬርሲንቶሪክስ የተካሄደውን አመጽ አሸንፏል። ጋውል በአውግስጦስ ተከፍሎ ወደ ሮማውያን ግዛቶች ተከፋፍሏል። ብዙ ከተሞች የተመሰረቱት በጋሎ-ሮማን ዘመን ሲሆን እነዚህም ሉግዱኑም (የአሁኗ ሊዮን) የጋልስ ዋና ከተማ እንደሆነች ተደርጋለች።እነዚህ ከተሞች የተገነቡት በባህላዊ የሮማውያን ዘይቤ፣ መድረክ፣ ቲያትር፣ ሰርከስ፣ አምፊቲያትር ነው። እና የሙቀት መታጠቢያዎች. ጋውልስ ከሮማውያን ሰፋሪዎች ጋር በመደባለቅ የሮማን ባህል እና የሮማን ንግግር (ላቲን፣ የፈረንሳይ ቋንቋ የተፈጠረበት) ወሰዱ። የሮማውያን ፖሊቲዝም ከጋሊካዊ ጣዖት አምልኮ ጋር ወደ ተመሳሳይ ተመሳሳይነት ተቀላቀለ። ከ 250 ዎቹ እስከ 280 ዎቹ ዓ.ም.፣ ሮማን ጋውል የተመሸጉ ድንበሯን በተለያዩ አጋጣሚዎች በአረመኔዎች ጥቃት በመፈፀሙ ከባድ ችግር አጋጠመው። ቢሆንም, ሁኔታው ​​በ 4 ኛው ክፍለ ዘመን የመጀመሪያ አጋማሽ ላይ ተሻሽሏል, እሱም ለሮማን ጎል የመነቃቃት እና የብልጽግና ጊዜ ነበር. በ 312 ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንጢኖስ 1ኛ ወደ ክርስትና ተለወጠ. በመቀጠልም እስከዚያ ድረስ ስደት ሲደርስባቸው የነበሩት ክርስቲያኖች በመላው የሮም ግዛት በፍጥነት ጨመሩ። ነገር ግን ከ 5 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ጀምሮ የባርባሪያን ወረራዎች እንደገና ጀመሩ ። የቴውቶኒክ ጎሳዎች ክልሉን ከዛሬ ጀርመን ወረሩ ፣ ቪሲጎቶች በደቡብ ምዕራብ ፣ በርገንዲያን በራይን ወንዝ ሸለቆ አጠገብ ፣ እና ፍራንኮች (ፈረንሳዮች የወሰዱት) ስማቸው) በሰሜን የመካከለኛው ዘመን መጀመሪያ (5 ኛ-10 ኛ ክፍለ ዘመን) በጥንታዊው ዘመን መገባደጃ ላይ፣ የጥንት ጎል ወደ በርካታ የጀርመን መንግስታት እና የቀረው የጋሎ-ሮማን ግዛት ተከፋፍሎ ነበር፣ እሱም የሲያግሪየስ መንግሥት በመባል ይታወቃል። በተመሳሳይ የሴልቲክ ብሪታኖች ከብሪታንያ የአንግሎ-ሳክሰን ሰፈር ሸሽተው የርሞሪካን ምዕራባዊ ክፍል ሰፈሩ። በውጤቱም፣ የአርሞሪካን ባሕረ ገብ መሬት ብሪትኒ ተብሎ ተሰየመ፣ የሴልቲክ ባህል ታድሷል እና በዚህ ክልል ውስጥ ገለልተኛ ትናንሽ መንግስታት ተነሱ። ራሱን በሁሉም የፍራንካውያን ንጉሥ ያደረገው የመጀመሪያው መሪ ክሎቪስ ቀዳማዊ ሲሆን በ481 ንግሥናውን የጀመረው በ486 የሮማውያን ገዥዎችን የመጨረሻውን ጦር በመምራት ግዛቱን የጀመረው በ486 ነው። በቪሲጎቶች ላይ ድል ለጦርነቱ ዋስትና ነበር ተብሎ ይነገርለታል። ክሎቪስ ከቪሲጎቶች ወደ ደቡብ ምዕራብ ተመለሰ፣ በ508 ተጠመቀ እና ራሱን አሁን ምዕራብ ጀርመን የሚባለውን ግዛት ዋና አድርጎ ሠራ። ክሎቪስ 1ኛ ከአሪያኒዝም ይልቅ ወደ ካቶሊክ ክርስትና የተሸጋገረ ከሮማ ግዛት ውድቀት በኋላ የመጀመሪያው ጀርመናዊ ድል አድራጊ ነበር። ስለዚህም ፈረንሳይ በጳጳሱ “የቤተ ክርስቲያን ትልቋ ሴት ልጅ” ( ፈረንሣይኛ፡ ላ ፊሌ አይነኤ ደ ላግሊዝ ) የሚል ማዕረግ ተሰጥቷታል፣ የፈረንሣይ ነገሥታት ደግሞ “የፈረንሳይ የክርስቲያን ነገሥታት ሁሉ” (ሬክስ ክርስቲያንሲመስ) ይባላሉ።ፍራንካውያን የክርስቲያኑን የጋሎ-ሮማን ባህል ተቀብለው የጥንት ጎል በመጨረሻ ፍራንሲያ (የፍራንካውያን ምድር) ተባለ። ጀርመናዊው ፍራንካውያን የሮማን ቋንቋዎችን ተቀበሉ፣ ከሰሜን ጎል በስተቀር የሮማውያን ሰፈሮች ብዙም ያልበዙበት እና የጀርመን ቋንቋዎች ብቅ ካሉበት። ክሎቪስ ዋና ከተማው ፓሪስ አደረገ እና የሜሮቪንጊን ሥርወ መንግሥት አቋቋመ ፣ ግን መንግሥቱ ከሞቱ በሕይወት ሊተርፍ አልቻለም። ፍራንካውያን መሬትን እንደ ግል ይዞታ በመመልከት ለወራሾቻቸው ከፋፍለው ስለነበር ከክሎቪስ ፓሪስ፣ ኦርሌንስ፣ ሶይስሰንስ እና ሬይምስ አራት መንግሥታት መጡ። የመጨረሻዎቹ የሜሮቪንግያን ነገሥታት በቤተ መንግሥት ከንቲባዎቻቸው (የቤተሰብ አስተዳዳሪ) ሥልጣናቸውን አጥተዋል። አንደኛው የቤተ መንግሥቱ ከንቲባ ቻርለስ ማርቴል በቱሪስ ጦርነት የጋውልን እስላማዊ ወረራ በማሸነፍ በፍራንካውያን መንግስታት ውስጥ ክብር እና ስልጣንን አግኝቷል። ልጁ ፔፒን ዘ ሾርት፣ ከተዳከሙት ሜሮቪንግያውያን የፍራንሢያን ዘውድ ነጥቆ የካሮሊንያን ሥርወ መንግሥት መሠረተ። የፔፒን ልጅ ሻርለማኝ የፍራንካውያንን መንግስታት አገናኘ እና በምዕራብ እና መካከለኛው አውሮፓ ሰፊ ግዛት ገነባ። በሊቀ ጳጳስ ሊዮ ሳልሳዊ የቅዱስ ሮማ ንጉሠ ነገሥት ተብሎ የተነገረው እና የፈረንሳይ መንግሥት ከካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን ጋር የረጅም ጊዜ ታሪካዊ ትስስርን በቅንነት በማቋቋም ሻርለማኝ የምዕራቡን ሮማን ግዛት እና የባህል ታላቅነቱን ለማደስ ሞክሯል። የቻርለማኝ ልጅ፣ ሉዊስ 1 (ንጉሠ ነገሥት 814–840)፣ ግዛቱን አንድ አድርጎ ጠበቀ። ሆኖም፣ ይህ የካሮሊንግ ግዛት ከሞቱ አይተርፍም። እ.ኤ.አ. በ 843 ፣ በቨርዱን ስምምነት ፣ ኢምፓየር በሉዊስ ሶስት ልጆች ተከፈለ ፣ ምስራቅ ፍራንሢያ ወደ ጀርመናዊው ሉዊስ ፣ መካከለኛው ፍራንሢያ ወደ ሎተየር 1 ፣ እና ምዕራብ ፍራንሢያ ወደ ቻርለስ ዘ ባልድ። ምዕራብ ፍራንሢያ የተያዘውን አካባቢ ገምግሟል - እና የዘመናዊቷ ፈረንሳይ ቀዳሚ ነበር። በ9ኛው እና በ10ኛው መቶ ክፍለ ዘመን፣ በቫይኪንግ ወረራ ያለማቋረጥ ስጋት ውስጥ ገብታ፣ ፈረንሳይ በጣም ያልተማከለ መንግስት ሆነች፡ የመኳንንቱ የማዕረግ ስሞች እና መሬቶች በዘር የሚተላለፍ ሆኑ፣ እናም የንጉሱ ስልጣን ከዓለማዊው ይልቅ ሃይማኖተኛ እየሆነ ስለመጣ ውጤታማነቱ አናሳ እና በኃያላን መኳንንት የማያቋርጥ ፈተና ነበር። . ስለዚህ ፊውዳሊዝም በፈረንሳይ ተቋቋመ። ከጊዜ በኋላ አንዳንድ የንጉሥ ሎሌዎች በጣም ኃይለኛ ስለሚሆኑ ብዙ ጊዜ ንጉሡን አስጊ ሆኑ። ለምሳሌ፣ በ1066 ከሄስቲንግስ ጦርነት በኋላ፣ ዊልያም አሸናፊው “የእንግሊዝ ንጉስ”ን በማዕረጉ ላይ ጨምሯል። ተደጋጋሚ ጭንቀቶችን መፍጠር. ከፍተኛ እና ዘግይቶ መካከለኛው ዘመን (10-15 ኛው ክፍለ ዘመን) የ ሥርወ መንግሥት እስከ 987 ድረስ ፈረንሳይን ይገዛ ነበር፣ የፈረንሣይ መስፍን እና የፓሪስ ቆጠራው ሁው ካፔት የፍራንካውያን ንጉሥ ዘውድ እስከ ተቀበሉበት ጊዜ ድረስ። ዘሮቹ - የኬፕቲያውያን፣ የቫሎይስ ቤት እና የቡርቦን ቤት - በጦርነት እና በሥርወ-መንግሥት ርስት አገሪቱን በሂደት አንድ አድርገው ወደ ፈረንሣይ መንግሥት ገቡ፣ ይህም በ 1190 በፈረንሳዩ ፊሊፕ (ፊሊፕ ኦገስት) ሙሉ በሙሉ የታወጀው። የኋለኞቹ ነገሥታት በ15ኛው ክፍለ ዘመን አብዛኛው ሰሜናዊ፣ መሃል እና ምዕራብ ፈረንሳይን ጨምሮ ከዘመናዊው አህጉር ፈረንሳይ ከግማሽ በላይ የሚሸፍነውን ንጉሣዊ ሥልጣናቸውን ያስፋፋሉ። በዚህ ሂደት ውስጥ፣ የንጉሣዊው ሥልጣን በተዋረድ የተፀነሰውን ባላባቶችን፣ ቀሳውስትን እና ተራዎችን የሚለይ ማኅበረሰብ ላይ ያተኮረ ቆራጥ እየሆነ መጣ። የፈረንሣይ መኳንንት የክርስቲያኖች ወደ ቅድስት ሀገር መዳረሻ ለመመለስ በአብዛኛዎቹ የመስቀል ጦርነት ጉልህ ሚና ተጫውተዋል። በሁለት መቶ ዓመታት የመስቀል ጦርነት ጊዜ ውስጥ ከቋሚው የማጠናከሪያ ፍሰት ትልቁን የፈረንሣይ ባላባት የሠሩት በዚህ ዓይነት መልኩ አረቦች የመስቀል ጦሩን በአንድ ወጥ በሆነ መንገድ ፍራንጅ ብለው ይጠሩዋቸው ነበር፤ በእርግጥ ከፈረንሳይ የመጡ ናቸው አይመጡም። የፈረንሣይ ክሩሴደሮችም የፈረንሳይ ቋንቋን ወደ ሌቫንት በማስመጣት ፈረንሳይኛ የመስቀል ደርድር ግዛቶች የቋንቋ ፍራንካ መሠረት አድርጎታል። በሆስፒታሉም ሆነ በቤተመቅደሱ ትእዛዝ ውስጥ የፈረንሣይ ባላባቶች በብዛት ይገኙ ነበር። ፊልጶስ አራተኛ በ1307 ትእዛዙን እስኪያጠፋ ድረስ በ13ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የፈረንሳይ ዘውድ ዋና ባንኮች ነበሩ።የአልቢጀንሲያን ክሩሴድ በ1209 በደቡብ ምዕራብ አካባቢ ያሉትን መናፍቃን ካታርስ ለማጥፋት ተጀመረ። የዘመናዊቷ ፈረንሳይ. በመጨረሻ፣ ካታርስ ተደምስሰው የቱሉዝ አውራጃ የራስ ገዝ አስተዳደር ወደ ፈረንሳይ ዘውድ ምድር ተቀላቀለ። ከ 11 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የፕላንታገነት ቤት ፣ የአንጁ ካውንቲ ገዥዎች በሜይን እና ቱሬይን አውራጃዎች ላይ ግዛቱን በማቋቋም ቀስ በቀስ ከእንግሊዝ እስከ ፒሬኒስ ድረስ የሚሸፍን እና ግማሹን የሚሸፍን “ኢምፓየር” ገነባ። ዘመናዊ ፈረንሳይ. በ1202 እና 1214 የፈረንሳዩ ዳግማዊ ፊሊፕ እስኪያሸንፍ ድረስ በፈረንሣይ መንግሥት እና በፕላንታገነት ግዛት መካከል ያለው ውጥረት ለመቶ ዓመታት የሚቆይ ሲሆን ከ1202 እስከ 1214 ባለው ጊዜ ውስጥ አብዛኞቹን የግዛቱ አህጉራዊ ንብረቶች እንግሊዝን እና አኲቴይንን ወደ ፕላንታጄኔቶች በመተው። የቡቪንስ ጦርነትን ተከትሎ። ቻርለስ ትርኢቱ ያለ ወራሽ በ 1328 ሞተ ። በሳሊክ ህግ ህጎች የፈረንሳይ ዘውድ ወደ ሴት ሊተላለፍ አይችልም ፣ የንግሥና መስመር በሴት መስመር ውስጥ ማለፍ አይችልም። በዚህ መሠረት ዘውዱ በሴት መስመር በኩል ወደ ፕላንታገነት ኤድዋርድ ከመሄድ ይልቅ በቅርቡ የእንግሊዙ ኤድዋርድ ሳልሳዊ ይሆናል። በቫሎይስ ፊሊፕ የግዛት ዘመን የፈረንሳይ ንጉሳዊ አገዛዝ የመካከለኛው ዘመን ስልጣኑን ከፍታ ላይ ደርሷል. ሆኖም የፊሊፕ ዙፋን ላይ የተቀመጠው በ1337 በእንግሊዙ ኤድዋርድ ሳልሳዊ ተወዳድሮ ነበር፣ እና እንግሊዝ እና ፈረንሳይ ከመቶ አመት በፊት ጦርነት ውስጥ ገቡ። ትክክለኛው ድንበሮች በጊዜ ሂደት በጣም ተለውጠዋል፣ ነገር ግን በፈረንሳይ ውስጥ በእንግሊዝ ነገሥታት የተያዙ የመሬት ይዞታዎች ለአሥርተ ዓመታት ሰፊ ሆነው ቆይተዋል። እንደ ጆአን ኦፍ አርክ እና ላ ሂር ካሉ የካሪዝማቲክ መሪዎች ጋር ጠንካራ የፈረንሳይ መልሶ ማጥቃት አብዛኛዎቹን የእንግሊዝ አህጉራዊ ግዛቶች አሸንፈዋል። ልክ እንደሌሎች አውሮፓውያን ፈረንሳይ በጥቁር ሞት ተመታ; ከ17 ሚሊዮን የፈረንሳይ ህዝብ ግማሹ ሞቷል። ቀደምት ዘመናዊ ጊዜ (15 ኛው ክፍለ ዘመን-1789) - አውሮፓውያን የፈረንሣይ ህዳሴ አስደናቂ የባህል እድገት እና የፈረንሳይ ቋንቋ የመጀመሪያ ደረጃ ታይቷል ፣ እሱም የፈረንሳይ ኦፊሴላዊ ቋንቋ እና የአውሮፓ መኳንንት ቋንቋ ይሆናል። በፈረንሳይ እና በሃብስበርግ ቤት መካከል የጣሊያን ጦርነቶች በመባል የሚታወቁት ረጅም ጦርነቶችን ታይቷል። እንደ ዣክ ካርቲር ወይም ሳሙኤል ዴ ቻምፕሊን ያሉ የፈረንሣይ አሳሾች ለፈረንሣይ አሜሪካን ምድር ይገባሉ፣ ይህም ለመጀመሪያው የፈረንሳይ ቅኝ ግዛት መስፋፋት መንገዱን ጠርጓል። በአውሮፓ የፕሮቴስታንት እምነት መጨመር ፈረንሳይን የፈረንሳይ የሃይማኖት ጦርነቶች ወደሚባል የእርስ በርስ ጦርነት አመራ።በ1572 በሴንት ባርቶሎሜዎስ ቀን በተካሄደው የቅዱስ ባርቶሎሜዎስ ቀን እልቂት በሺዎች የሚቆጠሩ ሁጉኖቶች ተገድለዋል።የሃይማኖት ጦርነቶች አብቅተዋል። ለሂጉኖቶች የተወሰነ የሃይማኖት ነፃነት የሰጠው የናንቴስ የሄንሪ አራተኛ አዋጅ። የስፔን ወታደሮች፣ የምእራብ አውሮፓ ሽብር፣ በ1589-1594 በሃይማኖት ጦርነት ወቅት የካቶሊክን ወገን ረድተው በ1597 ሰሜናዊ ፈረንሳይን ወረሩ። በ1620ዎቹ እና 1630ዎቹ ከተወሰኑ ግጭቶች በኋላ ስፔንና ፈረንሳይ ከ1635 እስከ 1659 ባለው ጊዜ ውስጥ ወደ ሁለገብ ጦርነት ተመለሱ። ጦርነቱ ፈረንሳይን 300,000 ቆስሏል። በሉዊ ዘመን፣ ብርቱው ካርዲናል ሪቼሊዩ በ1620ዎቹ የሀገር ውስጥ ሃይል ባለቤቶችን ትጥቅ በማስፈታት የመንግስትን ማእከላዊነት በማስተዋወቅ የንጉሳዊ ሃይሉን አጠናከረ። የጌቶችን ግንብ ስልታዊ በሆነ መንገድ አፈራርሷል እና የግል ጥቃትን (ማደብዘዝ፣ መሳሪያ መያዝ እና የግል ጦር ማቆየትን) አውግዟል። እ.ኤ.አ. በ1620ዎቹ መገባደጃ ላይ ሪቼሌዩ እንደ አስተምህሮው “የኃይል ንጉሣዊ ሞኖፖሊ” አቋቋመ። በሉዊ አሥራ አራተኛ አናሳ እና በንግስት አን እና በካርዲናል ማዛሪን የግዛት ዘመን፣ ፍሮንዴ ተብሎ የሚጠራው የችግር ጊዜ በፈረንሳይ ተከስቷል። ይህ አመጽ በፈረንሣይ የንጉሣዊ ፍፁም ሥልጣን መነሳት ምላሽ ሆኖ በታላላቅ ፊውዳል ገዥዎች እና ሉዓላዊ ፍርድ ቤቶች ተንቀሳቅሷል።ንጉሣዊው ሥርዓት ከፍተኛ ደረጃ ላይ የደረሰው በ17ኛው ክፍለ ዘመን እና በሉዊ አሥራ አራተኛ የግዛት ዘመን ነው። በቬርሳይ ቤተ መንግሥት ኃያላን ፊውዳል ገዥዎችን ወደ ቤተ መንግሥት በመቀየር የሉዊ አሥራ አራተኛ ግላዊ ሥልጣን አልተገዳደረም። ባደረጋቸው በርካታ ጦርነቶች ሲታወስ፣ ፈረንሳይን የአውሮፓ መሪ አድርጓታል። ፈረንሳይ በአውሮፓ ውስጥ በሕዝብ ብዛት የምትገኝ አገር ሆና በአውሮፓ ፖለቲካ፣ ኢኮኖሚ እና ባህል ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳደረች። ፈረንሳይኛ በዲፕሎማሲ፣ በሳይንስ፣ በሥነ ጽሑፍ እና በዓለም አቀፍ ጉዳዮች በብዛት ጥቅም ላይ የዋለ ቋንቋ ሆኖ እስከ 20ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ ቆይቷል። ፈረንሳይ በአሜሪካ፣ በአፍሪካ እና በእስያ ብዙ የባህር ማዶ ሀብት አግኝታለች። ሉዊ አሥራ አራተኛም የናንተስን አዋጅ በመሻር በሺዎች የሚቆጠሩ ሁጉኖቶች በግዞት እንዲሰደዱ አስገደዳቸው። በሉዊስ ጦርነት (አር. 1715–1774) ፈረንሳይ በሰባት አመት ጦርነት ከተሸነፈች በኋላ አዲሲቷን ፈረንሳይ እና አብዛኛዎቹ የህንድ ንብረቶቿን አጥታለች። እንደ ሎሬይን እና ኮርሲካ ባሉ ታዋቂ ግዢዎች የአውሮፓ ግዛቷ እያደገ ሄደ። በሕዝብ ዘንድ ተቀባይነት የሌለው ንጉሥ፣ የሉዊስ 15ኛው ደካማ አገዛዝ፣ ያልተማከረው የገንዘብ፣ የፖለቲካ እና የወታደራዊ ውሳኔዎች እንዲሁም የቤተ መንግሥት መዘባረቅ ንጉሣዊውን ሥርዓት አጣጥለውታል፣ ይህም ከሞተ ከ15 ዓመታት በኋላ ለፈረንሣይ አብዮት መንገድ ጠርጓል። ሉዊስ 16ኛ (አር. 1774–1793)፣ አሜሪካውያንን በገንዘብ፣ መርከቦች እና ጦር ኃይሎች በንቃት በመደገፍ ከታላቋ ብሪታንያ ነፃነታቸውን እንዲያሸንፉ ረድቷቸዋል። ፈረንሳይ የበቀል እርምጃ ወሰደች ነገር ግን ብዙ ወጪ በማውጣት መንግስት ለኪሳራ ተዳረገ።ይህም ለፈረንሳይ አብዮት አስተዋጽኦ አድርጓል። አብዛኛው መገለጥ በፈረንሣይ ምሁራዊ ክበቦች ውስጥ የተከሰተ ሲሆን ዋና ዋና ሳይንሳዊ ግኝቶች እና ግኝቶች እንደ ኦክሲጅን እና ተሳፋሪዎችን የሚጭን የመጀመሪያው የአየር ፊኛ ያሉ በፈረንሣይ ሳይንቲስቶች የተገኙ ናቸው። እንደ ቡገንቪል እና ላፔሮሴ ያሉ የፈረንሣይ አሳሾች በዓለም ዙሪያ በተደረጉ የባህር ጉዞዎች በሳይንሳዊ ፍለጋ ጉዞዎች ተሳትፈዋል። የእውቀት () ፍልስፍና እንደ ቀዳሚ የሕጋዊነት ምንጭ ሆኖ የሚመከርበት፣ የንጉሣዊውን ሥርዓት ኃይል እና ድጋፍ ያጎድፋል እንዲሁም ለፈረንሣይ አብዮት ምክንያት ነበር። አብዮታዊ ፈረንሳይ - አውሮፓ የፋይናንስ ችግር እያጋጠመው፣ ንጉስ ሉዊስ 16ኛ ለመንግስት የመፍትሄ ሃሳቦችን ለማቅረብ በሜይ 1789 የስቴት ጄኔራልን (የግዛቱን ሶስት ግዛቶች መሰብሰብ) ጠራ። ችግር ውስጥ በመግባቱ የሶስተኛው እስቴት ተወካዮች የፈረንሳይ አብዮት መፈንዳቱን የሚያመላክት ብሔራዊ ምክር ቤት አቋቋሙ። ንጉሱ አዲስ የተፈጠረውን ብሄራዊ ምክር ቤት ያፍነዋል ብለው በመፍራት ጁላይ 14 ቀን 1789 ዓ.ም አማፂዎች ባስቲልን ወረሩ፣ ይህ ቀን የፈረንሳይ ብሄራዊ ቀን ይሆናል። እ.ኤ.አ. በነሀሴ 1789 መጀመሪያ ላይ የብሔራዊ ሕገ-መንግሥታዊ ምክር ቤት የመኳንንቱን መብቶች እንደ ግላዊ ሰርፍም እና ልዩ የአደን መብቶችን አጠፋ። የሰው እና የዜጎች መብቶች መግለጫ (ነሐሴ 27 ቀን 1789) ፈረንሳይ ለወንዶች መሠረታዊ መብቶችን አቋቋመች። መግለጫው "የሰው ልጅ ተፈጥሯዊ እና የማይገለጽ መብቶች" "ነፃነት, ንብረት, ደህንነት እና ጭቆናን የመቋቋም" ያረጋግጣል. የመናገር እና የፕሬስ ነፃነት የታወጀ ሲሆን በዘፈቀደ እስራት በህግ የተከለከለ ነው። ባላባታዊ መብቶች እንዲወድሙና ነፃነትና ለሁሉም እኩል መብት እንዲከበር፣ እንዲሁም ከመወለድ ይልቅ በችሎታ ላይ የተመሰረተ የመንግሥት አገልግሎት ማግኘት እንዳለበት አሳውቋል። በኖቬምበር 1789 ጉባኤው በሀገሪቱ ውስጥ ትልቁ የመሬት ባለቤት የሆነውን የካቶሊክ ቤተ ክርስቲያንን ንብረት በሙሉ ለመሸጥ እና ለመሸጥ ወሰነ። በጁላይ 1790 የቄስ ሲቪል ሕገ መንግሥት የፈረንሳይ ካቶሊክ ቤተክርስቲያንን እንደገና በማደራጀት የቤተክርስቲያኑ ግብር የመጣል ስልጣንን በመሰረዝ ወዘተ. ይህ በአንዳንድ የፈረንሳይ ክፍሎች ብዙ ብስጭት እንዲፈጠር አድርጓል፣ ይህ ደግሞ ከተወሰኑ ዓመታት በኋላ ለሚቀጣጠለው የእርስ በርስ ጦርነት አስተዋጽኦ አድርጓል። ንጉስ ሉዊስ 16ኛ አሁንም በህዝቡ ዘንድ ተወዳጅነት እያገኘ ባለበት ወቅት፣ ወደ ቫሬንስ (ሰኔ 1791) ያደረገው አስከፊ በረራ የፖለቲካ ድነት ተስፋውን ከውጭ ወረራ ተስፋ ጋር ያቆራኘው ይመስላል። የእሱ ተአማኒነት በጥልቅ በመናድ የንጉሣዊው ሥርዓት መጥፋት እና ሪፐብሊክ መመስረት እድሉ እየጨመረ መጣ። እ.ኤ.አ. ነሐሴ 1791 የኦስትሪያ ንጉሠ ነገሥት እና የፕሩሺያ ንጉሥ በፒልኒትዝ መግለጫ አብዮተኛ ፈረንሳይ የፈረንሳይን ፍፁም ንጉሣዊ አገዛዝ ለመመለስ በትጥቅ ኃይል ጣልቃ እንድትገባ አስፈራሩ። በሴፕቴምበር 1791 የብሔራዊ ሕገ-መንግሥታዊ ጉባኤ ንጉሥ ሉዊስ 16ኛ የ1791 የፈረንሳይ ሕገ መንግሥት እንዲቀበል አስገድዶታል፣ በዚህም የፈረንሳይን ፍፁም ንጉሣዊ አገዛዝ ወደ ሕገ መንግሥታዊ ንጉሣዊ አገዛዝ ለወጠው። አዲስ በተቋቋመው የሕግ መወሰኛ ምክር ቤት (እ.ኤ.አ. ጥቅምት 1791) በቡድን መካከል ጠላትነት ተፈጥሯል እና እየከረረ ሄዶ ከኦስትሪያ እና ከፕሩሺያ ጋር ጦርነትን በመረጡት 'ጂሮንዲንስ' እና በኋላም 'ሞንታኛርድ' ወይም 'ጃኮቢንስ' የተሰኘው ቡድን እንዲህ ያለውን ተቃውሞ በመቃወም ጦርነት ። እ.ኤ.አ. በ 1792 ብዙ የጉባኤው አባላት ከኦስትሪያ እና ከፕሩሺያ ጋር የተደረገ ጦርነት የአብዮታዊ መንግስትን ተወዳጅነት ለማሳደግ እድል አድርገው ይመለከቱት እና ፈረንሳይ በተሰበሰቡት ነገስታት ላይ ጦርነት ታሸንፋለች ብለው አሰቡ ። እ.ኤ.አ. ሚያዝያ 20 ቀን 1792 በኦስትሪያ ላይ ጦርነት አወጁ።እ.ኤ.አ. ነሐሴ 10 ቀን 1792 የተናደዱ ሰዎች በሕግ ​​አውጪው ምክር ቤት የተጠለሉትን የንጉሥ ሉዊስ 16ኛ ቤተ መንግሥት አስፈራሩ። በነሐሴ 1792 የፕሩሺያን ጦር ፈረንሳይን ወረረ። በሴፕቴምበር መጀመሪያ ላይ የፓሪስያውያን ጦር ቬርዱን በምዕራብ ፈረንሳይ በወሰደው ፀረ-አብዮታዊ ዓመጽ የተበሳጩት የፓሪስ እስረኞች የፓሪስን እስር ቤቶችን በመዝለፍ ከ1,000 እስከ 1,500 የሚደርሱ እስረኞችን ገደሉ። ጉባኤው እና የፓሪስ ከተማ ምክር ቤት ያንን ደም መፋሰስ ማቆም ያቃታቸው ይመስላል። በመጀመሪያዎቹ ምርጫዎች በወንዶች ሁለንተናዊ ምርጫ የተመረጠው ብሔራዊ ኮንቬንሽን እ.ኤ.አ. በሴፕቴምበር 20 ቀን 1792 የሕግ አውጪውን ምክር ቤት ተክቶ መስከረም 21 ቀን የፈረንሳይ የመጀመሪያ ሪፐብሊክን በማወጅ ንጉሣዊውን ሥርዓት አጠፋ። በጥር 1793 የቀድሞ ንጉስ ሉዊስ 16ኛ በሀገር ክህደት እና በወንጀል ተፈርዶበታል። ፈረንሳይ በታላቋ ብሪታንያ እና በኔዘርላንድ ሪፐብሊክ ላይ በህዳር 1792 ጦርነት አውጀች እና በማርች 1793 በስፔን ላይም እንዲሁ አደረገች። በ 1793 የጸደይ ወቅት ኦስትሪያ እና ፕሩሺያ ፈረንሳይን ወረሩ; በመጋቢት ወር ፈረንሳይ በ "ሜይንዝ ሪፐብሊክ" ውስጥ "የእህት ሪፐብሊክ" ፈጠረች እና በቁጥጥር ስር አዋለች. እንዲሁም በመጋቢት 1793 የቬንዳው የእርስ በርስ ጦርነት በፓሪስ ላይ ተጀመረ, በሁለቱም የ 1790 ቀሳውስት የሲቪል ሕገ መንግሥት እና በ 1793 መጀመሪያ ላይ በመላው አገሪቱ የጦር ሰራዊት ግዳጅ ተቀስቅሷል. በፈረንሳይ ሌላ ቦታም አመጽ እየተቀጣጠለ ነበር። ከጥቅምት 1791 ጀምሮ በብሔራዊ ኮንቬንሽኑ ውስጥ የነበረው የቡድናዊ ጠብ፣ ከ'ጂሮንዲንስ' ቡድን ጋር በጁን 2 1793 ስልጣን ለመልቀቅ እና ስብሰባውን ለቆ እንዲወጣ ተገደዱ። በመጋቢት 1793 በቬንዳው የጀመረው ፀረ አብዮት በጁላይ ወር ወደ ብሪትኒ፣ ኖርማንዲ፣ ቦርዶ፣ ማርሴይ፣ ቱሎን እና ሊዮን ተዛምቷል። በጥቅምት እና ታኅሣሥ 1793 መካከል የፓሪስ ኮንቬንሽን መንግሥት በአሥር ሺዎች የሚቆጠሩ ሕይወትን የከፈሉትን አብዛኞቹን የውስጥ አመጾች በአረመኔ እርምጃዎች ለማሸነፍ ችሏል። አንዳንድ የታሪክ ተመራማሪዎች የእርስ በርስ ጦርነት እስከ 1796 ድረስ የዘለቀ እና ምናልባትም የ450,000 ሰዎች ህይወት እንዳለፈ ይገነዘባሉ። በ1793 መገባደጃ ላይ አጋሮቹ ከፈረንሳይ ተባረሩ። ፈረንሳይ እ.ኤ.አ. ከጥቅምት 1793 እስከ ሐምሌ 1794 በተደረገው ብሔራዊ ኮንቬንሽን የፖለቲካ አለመግባባቶች እና ጠላትነት ከዚህ በፊት ታይቶ በማይታወቅ ደረጃ ላይ በመድረስ በደርዘን የሚቆጠሩ የኮንቬንሽኑ አባላት የሞት ፍርድ ተፈርዶባቸዋል። ይህ በእንዲህ እንዳለ በ1794 የፈረንሳይ የውጪ ጦርነቶች እየበለፀጉ ነበር ለምሳሌ በቤልጂየም። እ.ኤ.አ. በ 1795 ፣ መንግስት (የካቶሊክ) የሃይማኖት ነፃነት እና ፍትሃዊ የምግብ ስርጭትን በተመለከተ የታችኛው ክፍል ፍላጎቶች እና ፍላጎቶች ወደ ግዴለሽነት የተመለሰ ይመስላል። እ.ኤ.አ. እስከ 1799 ድረስ ፖለቲከኞች አዲስ የፓርላሜንታሪ ስርዓት (‹መመሪያ›) ከመፍጠራቸው በቀር ህዝቡን ከካቶሊክ እምነት እና ከዘውዳዊ አገዛዝ በማሳጣት ተጠምደዋል። ናፖሊዮን እና 19 ኛው ክፍለ ዘመን ናፖሊዮን ቦናፓርት በ1799 ሪፐብሊኩን ተቆጣጠረ የመጀመሪያ ቆንስል እና በኋላም የፈረንሳይ ግዛት ንጉሠ ነገሥት ሆነ። በፈረንሣይ ሪፐብሊክ ላይ በአውሮፓ ንጉሠ ነገሥታት የቀሰቀሱት ጦርነቶች እንደቀጠለ፣ የአውሮፓ ኅብረት ስብስቦች ለውጥ በናፖሊዮን ኢምፓየር ላይ ጦርነት አውጀዋል። ሠራዊቱ አብዛኛውን አህጉራዊ አውሮፓን እንደ ጄና-ኦየርስታድት ወይም አውስተርሊትዝ ባሉ ፈጣን ድሎች አሸንፏል። የቦናፓርት ቤተሰብ አባላት በአንዳንድ አዲስ በተቋቋሙት መንግስታት እንደ ንጉስ ተሹመዋል። እነዚህ ድሎች እንደ ሜትሪክ ሲስተም፣ ናፖሊዮን ኮድ እና የሰው መብቶች መግለጫ ያሉ የፈረንሳይ አብዮታዊ እሳቤዎችን እና ማሻሻያዎችን በዓለም አቀፍ ደረጃ እንዲስፋፋ ምክንያት ሆነዋል። ሰኔ 1812 ናፖሊዮን ሩሲያን በማጥቃት ሞስኮ ደረሰ። ከዚያ በኋላ ሠራዊቱ በአቅርቦት ችግር፣ በበሽታ፣ በሩሲያ ጥቃቶች እና በመጨረሻ በክረምት ተበታተነ። ከአሰቃቂው የሩስያ ዘመቻ በኋላ እና በግዛቱ ላይ ከተነሳው የአውሮፓ ንጉሳዊ አገዛዝ በኋላ ናፖሊዮን ተሸነፈ እና የቡርቦን ንጉሳዊ አገዛዝ እንደገና ተመለሰ. በናፖሊዮን ጦርነት ወቅት ወደ አንድ ሚሊዮን የሚጠጉ ፈረንሳውያን ሞቱ። ከስደት ለአጭር ጊዜ ከተመለሰ በኋላ ናፖሊዮን በመጨረሻ በ 1815 በዋተርሉ ጦርነት ተሸነፈ ፣ ንጉሳዊው ስርዓት እንደገና ተመሠረተ ፣ በአዲስ ህገ-መንግስታዊ ገደቦች። ተቀባይነት ያጣው የቡርቦን ሥርወ መንግሥት በ1830 በሐምሌ አብዮት ተወገደ፣ እሱም ሕገ መንግሥታዊውን የሐምሌ ንጉሣዊ ሥርዓትን አቋቋመ። በዚያ ዓመት የፈረንሳይ ወታደሮች አልጄሪያን ድል አድርገው በ1798 ናፖሊዮን ግብፅን ከወረረ በኋላ በአፍሪካ ውስጥ የመጀመሪያውን የቅኝ ግዛት ግዛት አቋቋሙ። በፈረንሣይ አብዮት ጊዜ ለአጭር ጊዜ የወጣው የወንድ ንጉሠ ነገሥት ባርነት እና ሁለንተናዊ ምርጫ በ1848 እንደገና ተወገደ። ሁለተኛው ኢምፓየር እንደ ናፖሊዮን . በውጭ አገር በተለይም በክራይሚያ፣ በሜክሲኮ እና በጣሊያን የፈረንሳይን ጣልቃገብነት በማባዛት የዱቺ ኦፍ ሳቮይ እና የኒስ ካውንቲ፣ ያኔ የሰርዲኒያ ግዛት አካል ሆነ። እ.ኤ.አ. በ1870 በፍራንኮ-ፕራሻ ጦርነት ሽንፈትን ተከትሎ ናፖሊዮን ሳልሳዊ ተቀምጦ ነበር እና አገዛዙ በሶስተኛው ሪፐብሊክ ተተካ። እ.ኤ.አ. በ 1875 ፈረንሣይ የአልጄሪያን ወረራ ያጠናቀቀ ሲሆን በዚህ ምክንያት ወደ 825,000 የሚጠጉ አልጄሪያውያን ተገድለዋል ።ፈረንሳይ ከ17ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ጀምሮ በተለያየ መልኩ የቅኝ ግዛት ይዞታዎች ነበሯት ነገር ግን በ19ኛው እና በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አለም አቀፋዊ የባህር ማዶ የቅኝ ግዛት ግዛቷ በእጅጉ በመስፋፋት ከብሪቲሽ ኢምፓየር ቀጥሎ በአለም ሁለተኛዋ ትልቅ ሆናለች። ሜትሮፖሊታን ፈረንሳይን ጨምሮ፣ በ1920ዎቹ እና 1930ዎቹ ውስጥ ያለው አጠቃላይ የመሬት ስፋት በፈረንሳይ ሉዓላዊነት ወደ 13 ሚሊዮን ስኩዌር ኪሎ ሜትር ሊደርስ ተቃርቧል፣ ይህም ከአለም መሬት 8.6% ነው። ቤሌ ኤፖክ በመባል የሚታወቀው፣ የክፍለ ዘመኑ መባቻ በብሩህ ተስፋ፣ በክልላዊ ሰላም፣ በኢኮኖሚ ብልጽግና እና በቴክኖሎጂ፣ ሳይንሳዊ እና ባህላዊ ፈጠራዎች የሚታወቅበት ወቅት ነበር። በ1905 ዓ.ም.የመንግስት ሴኩላሪዝም በይፋ ተመሠረተ። ዘመናዊ ጊዜ (1914-አሁን) ፈረንሳይ በጀርመን የተወረረች ሲሆን በታላቋ ብሪታንያ ተከላካለች፤ አንደኛው የዓለም ጦርነት በነሐሴ 1914 እንዲጀምር ነበር። በሰሜናዊ ምሥራቅ የሚገኝ የበለጸገ የኢንዱስትሪ አካባቢ ተያዘ። ፈረንሣይ እና አጋሮቹ በማዕከላዊ ኃያላን ላይ እጅግ ከፍተኛ በሆነ የሰው እና ቁሳዊ ዋጋ አሸንፈው ወጡ። አንደኛው የዓለም ጦርነት 1.4 ሚሊዮን የፈረንሣይ ወታደሮችን ለሞት ዳርጓል ይህም ከሕዝቧ 4% ነው። ከ 1912 እስከ 1915 ከተመዘገቡት ከ 27 እስከ 30% ወታደሮች ተገድለዋል. የኢንተር ቤልም አመታት በጠንካራ አለም አቀፍ ውጥረቶች እና በህዝባዊ ግንባር መንግስት በተለያዩ ማህበራዊ ማሻሻያዎች (የዓመት እረፍት፣ የስምንት ሰአት የስራ ቀናት፣ ሴቶች በመንግስት ውስጥ) ይታወቃሉ። እ.ኤ.አ. በ 1940 ፈረንሳይ በናዚ ጀርመን ወረራ በፍጥነት ተሸነፈች። ፈረንሣይ በሰሜን በጀርመን የቅሬታ ዞን፣ በደቡብ ምስራቅ የኢጣሊያ የወረራ ዞን እና ያልተያዘ ክልል፣ የተቀረው የፈረንሳይ ግዛት፣ የደቡብ ፈረንሳይ ዋና ከተማ ግዛት (ከጦርነት በፊት ሁለት አምስተኛ ሜትሮፖሊታን ፈረንሳይ) እና እ.ኤ.አ. የፈረንሳይ ቱኒዚያ እና የፈረንሣይ ሞሮኮ እና የፈረንሣይ አልጄሪያን ሁለቱን ጠባቂዎች ያካተተ የፈረንሳይ ግዛት; የቪቺ መንግሥት፣ አዲስ የተቋቋመው አምባገነናዊ አገዛዝ ከጀርመን ጋር በመተባበር፣ ያልተያዘውን ግዛት ገዛ። በቻርለስ ደጎል የሚመራው የስደት መንግስት ነፃ ፈረንሳይ የተቋቋመው በለንደን ነው። እ.ኤ.አ. ከ1942 እስከ 1944 ወደ 160,000 የሚጠጉ የፈረንሣይ ዜጎች ወደ 75,000 የሚጠጉ አይሁዶች ወደ ጀርመን የሞት ካምፖች እና ማጎሪያ ካምፖች ተወስደው ፖላንድን ተቆጣጠሩ። በሴፕቴምበር 1943 ኮርሲካ እራሷን ከአክሲስ ነፃ ያወጣች የመጀመሪያዋ የፈረንሳይ ከተማ ግዛት ነበረች። ሰኔ 6 1944 አጋሮቹ ኖርማንዲን ወረሩ እና በነሐሴ ወር ፕሮቨንስን ወረሩ። በተከታዩ አመት አጋሮቹ እና የፈረንሳይ ተቃውሞ በአክሲስ ሀይሎች ላይ ድል ተቀዳጅተዋል እና የፈረንሳይ ሉዓላዊነት የፈረንሳይ ሪፐብሊክ ጊዜያዊ መንግስት () በመመስረት ተመልሷል። በዲ ጎል የተቋቋመው ይህ ጊዜያዊ መንግስት በጀርመን ላይ ጦርነት መክፈቱን ለመቀጠል እና ተባባሪዎችን ከቢሮ ለማፅዳት አላማ ነበረው። እንዲሁም በርካታ ጠቃሚ ማሻሻያዎችን አድርጓል (ለሴቶች የተዘረጋው ምርጫ፣ የማህበራዊ ዋስትና ስርዓት መፍጠር)።ጂፒአርኤፍ ለአዲሱ ሕገ መንግሥታዊ ሥርዓት መሠረት ጥሏል አራተኛው ሪፐብሊክ አስደናቂ የኢኮኖሚ ዕድገት ያስመዘገበችው (ሌስ ትሬንቴ ግሎሪየስ)። ፈረንሳይ የኔቶ መስራች አባላት አንዷ ነበረች። ፈረንሳይ የፈረንሳይ ኢንዶቺናን ለመቆጣጠር ሞከረች ነገር ግን በ1954 በዲን ቢየን ፉ ጦርነት በቬትናም ተሸነፈች። ከወራት በኋላ ፈረንሳይ በአልጄሪያ ሌላ ፀረ-ቅኝ ግዛት ግጭት ገጠማት። ስልታዊ ስቃይ እና ጭቆና እንዲሁም አልጄሪያን ለመቆጣጠር የተፈፀመው ከህግ-ወጥ ግድያ በኋላ እንደ ፈረንሳይ ዋና አካል እና ከአንድ ሚሊዮን በላይ አውሮፓውያን ሰፋሪዎች መኖሪያ ተደርጎ በመታየት ሀገሪቱን አመሰቃቅሎ ወደ መፈንቅለ መንግስት እና የእርስ በርስ ጦርነት ሊመራ ተቃርቧል። . እ.ኤ.አ. በ1958፣ ደካማ እና ያልተረጋጋው አራተኛው ሪፐብሊክ ለአምስተኛው ሪፐብሊክ መንገድ ሰጠ፣ እሱም የተጠናከረ ፕሬዚደንትን ያካትታል። በኋለኛው ሚና ቻርለስ ደ ጎል የአልጄሪያን ጦርነት ለማቆም እርምጃዎችን ሲወስድ ሀገሪቱን አንድ ላይ ማቆየት ችሏል። ጦርነቱ የተጠናቀቀው በ 1962 የአልጄሪያን ነፃነት ባደረገው የኤቪያን ስምምነት ነው። የአልጄሪያ ነፃነት ብዙ ዋጋ አስከፍሎበታል፡- በአልጄሪያ ሕዝብ ላይ ያደረሰው ከፍተኛ ጉዳት። ከግማሽ ሚሊዮን እስከ አንድ ሚሊዮን ሞት እና ከ 2 ሚሊዮን በላይ አልጄሪያውያን ተፈናቅለዋል ። የቅኝ ግዛት ግዛት የፈረንሳይ የባህር ማዶ መምሪያዎች እና ግዛቶች ናቸው።ከቀዝቃዛው ጦርነት አንፃር፣ ደ ጎል ወደ ምዕራባዊ እና ምስራቃዊ ቡድኖች “የብሔራዊ ነፃነት” ፖሊሲን ቀጠለ። ለዚህም ከኔቶ ወታደራዊ የተቀናጀ ዕዝ (በራሱ በኔቶ ጥምረት ውስጥ እያለ) የኒውክሌር ልማት መርሃ ግብር ከፍቶ ፈረንሳይን አራተኛው የኒውክሌር ኃይል አደረጋት። በአሜሪካ እና በሶቪየት ተጽእኖ ዘርፎች መካከል የአውሮፓን ሚዛን ለመፍጠር የፍራንኮ-ጀርመን ግንኙነቶችን መልሷል። ሆኖም፣ የሉዓላዊ አገሮችን አውሮፓን በመደገፍ የበላይ የሆነችውን አውሮፓን ማንኛውንም ልማት ተቃወመ። እ.ኤ.አ. በ1968 ከተደረጉት ተከታታይ አለም አቀፍ ተቃውሞዎች በኋላ፣ የግንቦት 1968 ዓመጽ ከፍተኛ ማህበራዊ ተፅእኖ ነበረው። በፈረንሳይ፣ ወግ አጥባቂ የሆነ የሞራል ሃሳብ (ሀይማኖት፣ ሀገር ወዳድነት፣ ስልጣንን መከባበር) ወደ የበለጠ ሊበራል የሞራል ሃሳብ (ሴኩላሪዝም፣ ግለሰባዊነት፣ ጾታዊ አብዮት) የተሸጋገረበት የውሀ ተፋሰስ ጊዜ ነበር። ምንም እንኳን አመፁ የፖለቲካ ውድቀት ቢሆንም (የጎልስት ፓርቲ ከበፊቱ የበለጠ ጠንካራ ሆኖ ብቅ እያለ) በፈረንሳይ ህዝብ እና በዲ ጎል መካከል መከፋፈል መፈጠሩን አስታውቋል። በድህረ-ጎልሊስት ዘመን፣ ፈረንሳይ በአለም ላይ ካሉት በጣም የበለፀጉ ኢኮኖሚዎች አንዷ ሆና ቆይታለች፣ ነገር ግን በርካታ የኢኮኖሚ ቀውሶች ገጥሟት ነበር ይህም ከፍተኛ የስራ አጥነት መጠን እና የህዝብ ዕዳ መጨመር ምክንያት ሆኗል። በ 20 ኛው እና በ 21 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ፈረንሳይ በ 1992 የማስተርችት ስምምነትን (የአውሮጳ ህብረትን የፈጠረውን) በመፈረም ፣ በ 1999 ዩሮ ዞን በመመስረት እና የሊዝበን ስምምነትን በመፈረም ፈረንሳይ በአውሮፓ ህብረት ልማት ግንባር ቀደም ነች ። 2007. ፈረንሳይ ቀስ በቀስ ግን ሙሉ በሙሉ ወደ ኔቶ ተመልሳለች እና ከዚያን ጊዜ ጀምሮ በአብዛኛዎቹ የኔቶ ስፖንሰር ጦርነቶች ውስጥ ተሳትፋለችከ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ፈረንሳይ ብዙ ስደተኞችን ተቀብላለች። እነዚህ ባብዛኛው ከአውሮፓ ካቶሊካዊ አገሮች የመጡ ወንድ የውጭ አገር ሠራተኞች ሲሆኑ በአጠቃላይ ሳይቀጠሩ ወደ አገራቸው የተመለሱ ናቸው። እ.ኤ.አ. በ1970ዎቹ ፈረንሳይ የኢኮኖሚ ቀውስ ገጥሟት አዲስ ስደተኞች (በአብዛኛው ከማግሬብ የመጡ) በቋሚነት ከቤተሰቦቻቸው ጋር በፈረንሳይ እንዲሰፍሩ እና የፈረንሳይ ዜግነት እንዲኖራቸው ፈቅዳለች። በመቶ ሺዎች የሚቆጠሩ ሙስሊሞች (በተለይ በትልልቅ ከተሞች) በድጎማ በሚደረግ የህዝብ መኖሪያ ቤት ውስጥ እንዲኖሩ እና በጣም ከፍተኛ በሆነ የስራ አጥነት ችግር እንዲሰቃዩ አድርጓል። በተመሳሳይ ጊዜ ፈረንሳይ የስደተኞችን ውህደት ትታ የፈረንሳይ ባህላዊ እሴቶችን እና ባህላዊ ደንቦችን ያከብራሉ ተብሎ ይጠበቃል። ልዩ የሆኑ ባህሎቻቸውን እና ወጎችን እንዲቀጥሉ ተበረታተዋል እናም መዋሃድ ብቻ ይጠበቅባቸዋል። እ.ኤ.አ. ከ1995 የፓሪስ ሜትሮ እና የቦምብ ጥቃቶች ጀምሮ ፈረንሳይ አልፎ አልፎ በኢስላማዊ ድርጅቶች ኢላማ ሆና ቆይታለች ፣በተለይ እ.ኤ.አ. በጥር 2015 በቻርሊ ሄብዶ በፈረንሣይ ታሪክ ትልቁን ሕዝባዊ ስብሰባ ያስቀሰቀሰ ፣ 4.4 ሚሊዮን ሰዎችን የሰበሰበ ፣ በኖቬምበር 2015 የፓሪስ ጥቃት በ130 ምክንያት ሞት፣ ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወዲህ በፈረንሳይ ምድር ላይ የደረሰው እጅግ አስከፊው ጥቃት እና በ2004 ከማድሪድ የባቡር ቦምብ ጥቃት በኋላ በአውሮፓ ህብረት ውስጥ የተፈፀመው አስከፊው ጥቃት፣ እንዲሁም እ.ኤ.አ. በ2016 የባስቲል ቀን አከባበር ላይ 87 ሰዎችን የገደለው የኒስ የጭነት መኪና ጥቃት። ኦፔሬሽን ቻማል፣ ፈረንሳይ ን ለመቆጣጠር ባደረገችው ጥረት ከ1,000 በላይ የአይኤስ ወታደሮችን በ2014 እና 2015 ገድሏል። የመሬት አቀማመጥ ፈረንሳይ ከብራዚል እና ሱሪናም ጋር በፈረንሳይ ጊያና እና ከኔዘርላንድስ መንግሥት ጋር በሴንት ማርቲን የፈረንሳይ ክፍል በኩል የመሬት ድንበር አላት። ሜትሮፖሊታን ፈረንሳይ 551,500 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (212,935 ካሬ ማይል) ይሸፍናል፣ ከአውሮፓ ህብረት አባላት መካከል ትልቁ። የፈረንሳይ አጠቃላይ የመሬት ስፋት፣ ከባህር ማዶ መምሪያዎች እና ግዛቶች ጋር (ከአዴሊ መሬት በስተቀር) 643,801 2 (248,573 ካሬ ማይል) ነው፣ ይህም በምድር ላይ ካለው አጠቃላይ ስፋት 0.45% ነው። ፈረንሣይ በሰሜን እና በምዕራብ ካሉ የባህር ዳርቻ ሜዳማዎች እስከ ደቡብ ምስራቅ የአልፕስ ተራሮች ፣ ማሲፍ ሴንትራል በደቡብ ማዕከላዊ እና በደቡብ ምዕራብ ፒሬኒስ የተለያዩ መልክዓ ምድሮች አላት ። በፕላኔቷ ላይ በተበተኑ በርካታ የባህር ማዶ መምሪያዎች እና ግዛቶች ምክንያት ፈረንሳይ በአለም ላይ ሁለተኛውን ትልቁ ልዩ የኢኮኖሚ ዞን () ይዛለች፣ 11,035,000 2 (4,261,000 ስኩዌር ማይል) የሚሸፍን ሲሆን ይህም ከዩናይትድ ስቴትስ በስተጀርባ ሲሆን ይህም 11,351,000000 2 (4,383,000 ስኩዌር ማይል)፣ ነገር ግን 8,148,250 2 (3,146,000 ስኩዌር ማይል) የሚሸፍነው ከአውስትራሊያ በፊት። የእሱ ከጠቅላላው የዓለም ኢኢኢዜዎች አጠቃላይ ገጽ 8 በመቶውን ይሸፍናል።ሜትሮፖሊታን ፈረንሳይ ብዙ አይነት መልክአ ምድራዊ አቀማመጥ እና የተፈጥሮ መልክአ ምድሮች አሏት። በአሁኑ የፈረንሳይ ግዛት ውስጥ ትላልቅ ክፍሎች የተነሱት በፓሌኦዞይክ ዘመን ውስጥ እንደ ሄርሲኒያን ከፍ ከፍ ባሉ በርካታ የቴክቶኒክ ክፍሎች ውስጥ ሲሆን በዚህ ወቅት የአርሞሪክ ማሲፍ ፣ ማሲፍ ማዕከላዊ ፣ ሞርቫን ፣ ቮስጌስ እና አርደንነስ ክልሎች እና የኮርሲካ ደሴት ተመስርተዋል። እነዚህ ግዙፍ ቦታዎች እንደ በደቡብ ምዕራብ የሚገኘውን አኲታይን ተፋሰስ እና በሰሜን የፓሪስ ተፋሰስ ያሉ በርካታ ደለል ተፋሰሶችን ይገልፃሉ፣ የኋለኛው ደግሞ በተለይ ለም መሬት በርካታ አካባቢዎችን ለምሳሌ እንደ የቢውስ እና የብሪዬ ደለል አልጋዎች ያሉ። እንደ ሮን ሸለቆ ያሉ የተለያዩ የተፈጥሮ መተላለፊያ መንገዶች ቀላል ግንኙነትን ይፈቅዳሉ። የአልፓይን ፣ የፒሬኔያን እና የጁራ ተራሮች በጣም ትንሽ ናቸው እና ብዙም ያልተሸረሸሩ ቅርጾች አሏቸው። ከባህር ጠለል በላይ 4,810.45 ሜትር (15,782 ጫማ) ላይ፣ በፈረንሳይ እና በጣሊያን ድንበር ላይ በአልፕስ ተራሮች ላይ የሚገኘው ሞንት ብላንክ በምዕራብ አውሮፓ ከፍተኛው ቦታ ነው። ምንም እንኳን 60 በመቶው ማዘጋጃ ቤቶች የመሬት መንቀጥቀጥ አደጋዎች ተብለው ቢከፋፈሉም, እነዚህ አደጋዎች መካከለኛ ናቸው.የባህር ዳርቻዎች ተቃራኒ መልክአ ምድሮችን ይሰጣሉ፡ በፈረንሳይ ሪቪዬራ የሚገኙ የተራራ ሰንሰለቶች፣ እንደ ኮት ዲ አልበትር ያሉ የባህር ዳርቻ ቋጥኞች እና በላንጌዶክ ውስጥ ሰፊ አሸዋማ ሜዳዎች። ኮርሲካ በሜዲትራኒያን የባህር ዳርቻ ላይ ይገኛል. ፈረንሳይ አራት ዋና ዋና ወንዞችን ሴይን፣ ሎየር፣ ጋሮንኔ፣ ሮን እና ገባር ወንዞቻቸውን ያቀፈ ሰፊ የወንዝ ስርዓት አላት፣ ጥምር ተፋሰሱ ከ62% በላይ የሚሆነውን የሜትሮፖሊታን ግዛት ያካትታል። ሮን ማሲፍ ሴንትራልን ከአልፕስ ተራሮች በመከፋፈል በካማርግ ወደ ሜዲትራኒያን ባህር ይፈስሳል። ጋሮን ከቦርዶ በኋላ ከዶርዶኝ ጋር ተገናኘ ፣ በምዕራብ አውሮፓ ውስጥ ትልቁ የጂሮንድ ኢስትውሪ ፣ በግምት 100 ኪ.ሜ (62 ማይል) ካለፈ በኋላ ወደ አትላንቲክ ውቅያኖስ የሚያልፍ። ሌሎች የውሃ ኮርሶች በሰሜን-ምስራቅ ድንበሮች በኩል ወደ እና ይጎርፋሉ። ፈረንሳይ 11 ሚሊየን ስኩዌር ኪሎ ሜትር (4.2×106 ካሬ ማይል) የባህር ውሃ በግዛቷ ስር ባሉት ሶስት ውቅያኖሶች ውስጥ ያላት ሲሆን ከእነዚህ ውስጥ 97 በመቶው ባህር ማዶ ናቸው። መንግስት እና ፖለቲካ ፈረንሳይ እንደ አሃዳዊ፣ ከፊል ፕሬዝዳንታዊ ሪፐብሊክ የተደራጀ ተወካይ ዲሞክራሲ ናት። የዘመናዊው ዓለም ቀደምት ሪፐብሊካኖች አንዱ እንደመሆኖ፣ ዲሞክራሲያዊ ወጎች እና እሴቶች በፈረንሳይ ባህል፣ ማንነት እና ፖለቲካ ውስጥ ሥር የሰደዱ ናቸው። የአምስተኛው ሪፐብሊክ ሕገ መንግሥት በሴፕቴምበር 28 ቀን 1958 በህዝበ ውሳኔ ጸድቋል, የአስፈጻሚ, የሕግ አውጪ እና የፍትህ አካላትን ያቀፈ ማዕቀፍ አቋቋመ. የሶስተኛው እና አራተኛው ሪፐብሊኮች አለመረጋጋት የፓርላማ እና የፕሬዚዳንታዊ ስርዓቶች አካላትን በማጣመር ከህግ አውጭው ጋር በተዛመደ የአስፈፃሚውን ስልጣን በከፍተኛ ደረጃ በማጠናከር ለመፍታት ሞክሯል. አስፈፃሚ አካል ሁለት መሪዎች አሉት። የሪፐብሊኩ ፕሬዝዳንት በአሁኑ ጊዜ ኢማኑኤል ማክሮን የሀገር መሪ ናቸው, በአለም አቀፍ የአዋቂዎች ምርጫ ለአምስት ዓመታት በቀጥታ ተመርጠዋል. ጠቅላይ ሚኒስትሩ በአሁኑ ወቅት ዣን ካስቴክስ የፈረንሳይ መንግስትን እንዲመሩ በሪፐብሊኩ ፕሬዝዳንት የተሾሙ የመንግስት መሪ ናቸው። ፕሬዝዳንቱ ፓርላማውን የመበተን ወይም በቀጥታ ለህዝብ ህዝበ ውሳኔ በማቅረብ ፓርላማውን የመዝጋት ስልጣን አላቸው። ፕሬዚዳንቱ ዳኞችን እና ሲቪል ሰርቫንቶችን ይሾማሉ፣ ዓለም አቀፍ ስምምነቶችን ይደራደራሉ እና ያፀድቃሉ እንዲሁም የጦር ኃይሎች ጠቅላይ አዛዥ ሆነው ያገለግላሉ። ጠቅላይ ሚኒስትሩ የህዝብ ፖሊሲን ይወስናል እና ሲቪል ሰርቪሱን ይቆጣጠራል, በአገር ውስጥ ጉዳዮች ላይ ያተኩራል. የሕግ አውጭው የፈረንሳይ ፓርላማን ያቀፈ የሁለት ምክር ቤት የታችኛው ምክር ቤት፣ ብሔራዊ ምክር ቤት (የጉባኤ ብሄራዊ ምክር ቤት) እና ከፍተኛ ምክር ቤት ሴኔትን ያቀፈ ነው። በብሔራዊ ምክር ቤት ውስጥ ያሉ የሕግ አውጭዎች ዲፑቴስ በመባል የሚታወቁት የአካባቢ ምርጫዎችን ይወክላሉ እና ለአምስት በቀጥታ ይመረጣሉ። - ዓመት ውሎች. ምክር ቤቱ መንግስትን በአብላጫ ድምጽ የማሰናበት ስልጣን አለው። ሴናተሮች የሚመረጡት በምርጫ ኮሌጅ ለስድስት ዓመታት ሲሆን ግማሹ መቀመጫ በየሦስት ዓመቱ ለምርጫ ይቀርባል። የሴኔቱ የህግ አውጭ ስልጣኖች ውስን ናቸው; በሁለቱ ምክር ቤቶች መካከል አለመግባባት ሲፈጠር የብሔራዊ ምክር ቤቱ የመጨረሻ ውሳኔ ይኖረዋል። ፓርላማው አብዛኛዎቹን የህግ ዘርፎች፣ የፖለቲካ ምህረት እና የፊስካል ፖሊሲን የሚመለከቱ ህጎችን እና መርሆዎችን የመወሰን ሃላፊነት አለበት። ይሁን እንጂ መንግሥት አብዛኞቹን ሕጎች በተመለከተ ዝርዝር ጉዳዮችን ሊያዘጋጅ ይችላል። እስከ ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ድረስ ራዲካልስ በፈረንሳይ ውስጥ በሪፐብሊካን፣ ራዲካል እና ራዲካል-ሶሻሊስት ፓርቲ የተዋቀረ ጠንካራ የፖለቲካ ኃይል የሶስተኛው ሪፐብሊክ ዋና አካል ነበር። ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወዲህ፣ የፈረንሳይ ፖለቲካ በሁለት የፖለቲካ ተቃዋሚ ቡድኖች ተለይቶ ሲታወቅ፣ አንደኛው የግራ ክንፍ፣ የፈረንሣይ የሠራተኞች ዓለም አቀፍ ክፍል እና ተተኪውን የሶሻሊስት ፓርቲ (ከ1969 ዓ.ም.) እና ሌላኛው የቀኝ ክንፍ፣ በጋሊስት ፓርቲ ላይ ያተኮረ፣ ስሙ ከጊዜ ወደ ጊዜ የፈረንሳይ ህዝቦች ፣ የዴሞክራቶች ህብረት ለሪፐብሊኩ ፣ ለሪፐብሊኩ ፣ እ.ኤ.አ. ህብረት ለታዋቂ ንቅናቄ እና ሪፐብሊካኖች (ከ2015 ጀምሮ)። እ.ኤ.አ. በ 2017 ፕሬዚዳንታዊ እና የሕግ አውጪ ምርጫዎች ፣ አክራሪ ማዕከላዊ ፓርቲ ኤን ማርቼ! ሶሻሊስቶችን እና ሪፐብሊካኖችን በማለፍ የበላይ ኃይል ሆነ። መራጩ ህዝብ በፓርላማ የተላለፉ ማሻሻያዎችን እና በፕሬዚዳንቱ የሚቀርቡ ረቂቅ ህጎች ላይ ድምጽ የመስጠት ህገ መንግስታዊ ስልጣን ተሰጥቶታል። ሪፈረንደም የፈረንሳይ ፖለቲካን እና የውጭ ፖሊሲን በመቅረጽ ረገድ ቁልፍ ሚና ተጫውቷል; መራጮች እንደ አልጄሪያ ነፃነት፣ በሕዝብ ድምፅ የፕሬዚዳንቱ ምርጫ፣ የአውሮፓ ኅብረት ምስረታ እና የፕሬዚዳንት ጊዜ ገደብ መቀነስ በመሳሰሉት ጉዳዮች ላይ ወስነዋል። በ2019 ህዝቡ የግዴታ ድምጽ መስጠትን እንደ መፍትሄ እንደሚደግፍ ተዘግቧል። ነገር ግን ቢያንስ እ.ኤ.አ. በ2017 የመራጮች ተሳትፎ በቅርብ ምርጫዎች 75 በመቶ ነበር ይህም ከ አማካኝ 68 በመቶ ይበልጣል። ፈረንሳይ የሲቪል ህጋዊ ስርዓትን ትጠቀማለች, በዚህ ውስጥ ህግ በዋነኛነት ከተፃፉ ህጎች ይነሳል; ዳኞች ሕግ ማውጣት ሳይሆን መተርጎም ብቻ ነው (ምንም እንኳን በአንዳንድ አካባቢዎች ያለው የዳኝነት ትርጉም መጠን በኮመን ሎው ሥርዓት ውስጥ ካለው የክስ ሕግ ጋር እኩል ያደርገዋል)። የሕግ የበላይነት መሰረታዊ መርሆች በናፖሊዮን ኮድ ውስጥ ተቀምጠዋል (ይህም በተራው, በሉዊ አሥራ አራተኛው ሥር በተቀመጠው የንጉሣዊ ሕግ ላይ የተመሰረተ ነው). የሰው እና የዜጎች መብቶች መግለጫ መርሆዎች ጋር በመስማማት ህጉ ማህበረሰቡን የሚጎዱ ድርጊቶችን ብቻ መከልከል አለበት። የሰበር ሰሚ ችሎት የመጀመሪያ ፕሬዝደንት ጋይ ካኒቬት ስለ ማረሚያ ቤቶች አስተዳደር ሲፅፉ፡- “ነፃነት ህግ ነው፣ ገደቡም የተለየ ነው፣ ማንኛውም የነፃነት ገደብ በህግ የተደነገገ መሆን አለበት እና የግድ አስፈላጊ እና መሰረታዊ መርሆችን መከተል አለበት። ተመጣጣኝነት" ይኸውም ሕጉ ክልከላዎችን የሚያስቀምጥ አስፈላጊ ሆኖ ሲገኝ ብቻ ሲሆን በዚህ ክልከላ ምክንያት የሚፈጠሩት ችግሮች ክልከላው ሊስተካከል ከሚገባው ጉዳቱ ያልበለጠ ከሆነ ነው። የፈረንሳይ ህግ በሁለት ዋና ዋና ቦታዎች ይከፈላል፡ የግል ህግ እና የህዝብ ህግ። የግል ህግ በተለይም የፍትሐ ብሔር ህግ እና የወንጀል ህግን ያጠቃልላል። የህዝብ ህግ በተለይ የአስተዳደር ህግ እና ህገመንግስታዊ ህግን ያጠቃልላል። ነገር ግን፣ በተግባራዊ አገላለጽ፣ የፈረንሳይ ሕግ ሦስት ዋና ዋና የሕግ ዘርፎችን ያካትታል፡ የፍትሐ ብሔር ህግ፣ የወንጀል ህግ እና የአስተዳደር ህግ። የወንጀለኛ መቅጫ ህጎች የወደፊቱን ብቻ እንጂ ያለፈውን አይደለም (የወንጀለኛ መቅጫ ህጎች የተከለከሉ ናቸው)። የአስተዳደር ሕግ በብዙ አገሮች የፍትሐ ብሔር ሕግ ንዑስ ምድብ ሆኖ ሳለ፣ በፈረንሳይ ሙሉ በሙሉ ተለያይቷል እና እያንዳንዱ የሕግ አካል የሚመራው በልዩ ጠቅላይ ፍርድ ቤት ነው፡ ተራ ፍርድ ቤቶች (የወንጀል እና የፍትሐ ብሔር ክርክርን የሚመለከቱ) በሰበር ሰሚ ችሎት ይመራሉ እና የአስተዳደር ፍርድ ቤቶች በመንግስት ምክር ቤት ይመራሉ. ተፈፃሚ ለመሆን፣ እያንዳንዱ ህግ በጆርናል ውስጥ በይፋ መታተም አለበት። ፈረንሣይ የሃይማኖት ህግን እንደ ክልከላዎች ማነሳሳት አትቀበልም; የስድብ ህጎችን እና የሰዶማውያን ህጎችን (የኋለኛው በ1791) ሽሮ ቆይቷል። ነገር ግን "በህዝባዊ ጨዋነት ላይ የሚፈጸሙ ወንጀሎች" () ወይም ህዝባዊ ጸጥታን የሚረብሹ (ችግር ) የግብረ ሰዶምን ወይም የጎዳና ላይ ዝሙት አዳሪነትን በአደባባይ ለማፈን ጥቅም ላይ ውለዋል። ከ 1999 ጀምሮ የግብረ ሰዶማውያን ጥንዶች የሲቪል ማህበራት ይፈቀዳሉ እና ከ 2013 ጀምሮ የተመሳሳይ ጾታ ጋብቻ እና ኤልጂቢቲ ጉዲፈቻ ህጋዊ ናቸው። በፕሬስ ውስጥ አድሎአዊ ንግግርን የሚከለክሉት ሕጎች በ1881 ዓ.ም. የቆዩ ናቸው። አንዳንዶች በፈረንሳይ የጥላቻ ንግግር ሕጎች በጣም ሰፊ ወይም ከባድ እንደሆኑ አድርገው ይመለከቱታል፣ የመናገር ነፃነትን የሚገታ። ፈረንሣይ ዘረኝነትን እና ፀረ-ሴማዊነትን የሚቃወሙ ሕጎች ያሏት ሲሆን በ1990 የወጣው የጋይሶት ሕግ ግን የሆሎኮስትን መካድ ይከለክላል። የሃይማኖት ነፃነት በ1789 በወጣው የሰው እና የዜጎች መብቶች መግለጫ ሕገ መንግሥታዊ ዋስትና ተሰጥቶታል። እ.ኤ.አ. በ 1905 የወጣው የፈረንሣይ የአብያተ ክርስቲያናት እና የመንግስት መለያየት ህግ ለ (መንግስታዊ ሴኩላሪዝም) መሠረት ነው፡ መንግስት ከአልሳስ ሞሴል በስተቀር የትኛውንም ሃይማኖት በይፋ አይቀበልም። ቢሆንም፣ የሃይማኖት ማኅበራትን እውቅና ይሰጣል። ፓርላማው ከ 1995 ጀምሮ ብዙ ሃይማኖታዊ እንቅስቃሴዎችን እንደ አደገኛ የአምልኮ ሥርዓቶች ዘርዝሯል ፣ እና ከ 2004 ጀምሮ በትምህርት ቤቶች ውስጥ ጉልህ የሆኑ ሃይማኖታዊ ምልክቶችን መልበስ አግዷል ። እ.ኤ.አ. እንደ አምነስቲ ኢንተርናሽናል እና ሂዩማን ራይትስ ዎች ያሉ የሰብአዊ መብት ተሟጋች ድርጅቶች ህጉን ለሙስሊሞች አድሎአዊ መሆኑን ገልፀውታል። ይሁን እንጂ በአብዛኛው ሕዝብ ይደገፋል. የውጭ ግንኙነት እና ጥምረት ፈረንሳይ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት መስራች አባል ስትሆን በተባበሩት መንግስታት ድርጅት የፀጥታው ምክር ቤት የቬቶ መብት ካላቸው ቋሚ አባላት አንዷ ሆና ታገለግላለች። እ.ኤ.አ. በ 2015 ከማንኛውም ሀገር በበለጠ በአለም አቀፍ ተቋማት ውስጥ በአባልነት ምክንያት "በአለም ላይ ምርጥ የአውታረ መረብ መንግስት" ተብሎ ተገልጿል; እነዚህም 7፣ የዓለም ንግድ ድርጅት ()፣ የፓሲፊክ ማህበረሰብ () እና የሕንድ ውቅያኖስ ኮሚሽን () ያካትታሉ። የካሪቢያን ግዛቶች ማህበር (ኤሲኤስ) ተባባሪ አባል እና የ84 ፈረንሳይኛ ተናጋሪ ሀገራት የድርጅቱ ) አባል ነው። ፈረንሳይ ለዓለም አቀፍ ግንኙነት ጉልህ ስፍራ እንደመሆኗ በሕዝብ ብዛት ከቻይና እና ከዩናይትድ ስቴትስ ቀጥላ ሦስተኛው ትልቁ የዲፕሎማቲክ ሚሲዮኖች ጉባኤ አላት። እንዲሁም ፣ ዩኔስኮ፣ ኢንተርፖል፣ የአለም አቀፍ የክብደት እና መለኪያዎች ቢሮ እና ኦአይኤፍን ጨምሮ የበርካታ አለም አቀፍ ድርጅቶች ዋና መሥሪያ ቤትን ያስተናግዳል። ከጦርነቱ በኋላ የፈረንሳይ የውጭ ፖሊሲ በአብዛኛው የተቀረፀው በአውሮፓ ህብረት አባልነት ነው ፣ እሱም መስራች አባል ነበር። እ.ኤ.አ. ከ1960ዎቹ ጀምሮ ፈረንሣይ ከጀርመን ከተዋሀደችው የአውሮፓ ኅብረት ከፍተኛ ተጽዕኖ ፈጣሪ ኃይል ለመሆን የጠበቀ ግንኙነት መሥርታለች። እ.ኤ.አ. በ1960ዎቹ ፈረንሣይ በአህጉር አውሮፓ የራሷን አቋም ለመገንባት ብሪታንያዎችን ከአውሮፓ ውህደት ሂደት ለማግለል ፈለገች። ይሁን እንጂ ከ1904 ዓ.ም ጀምሮ ፈረንሳይ ከዩናይትድ ኪንግደም ጋር “” ጠብቃ ቆይታለች፣ እናም በአገሮቹ መካከል በተለይም በወታደራዊ ኃይል መካከል ያለው ግንኙነት እየጠነከረ መጥቷል። ፈረንሳይ የሰሜን አትላንቲክ ጦር ቃል ኪዳን ድርጅት (ኔቶ) አባል ስትሆን በፕሬዚዳንት ደ ጎል ግን በዩናይትድ ስቴትስ እና በብሪታንያ መካከል ያለውን ልዩ ግንኙነት በመቃወም እና የፈረንሳይን የውጭ እና የጸጥታ ነፃነት ለማስጠበቅ ከጋራ ወታደራዊ እዝ ራሷን አገለለች። ፖሊሲዎች. በኒኮላስ ሳርኮዚ ዘመን፣ ፈረንሳይ በኤፕሪል 4 ቀን 2009 የኔቶ የጋራ ወታደራዊ እዝ እንደገና ተቀላቅላለች። እ.ኤ.አ. በ 1990 ዎቹ መጀመሪያ ላይ ሀገሪቱ በፈረንሳይ ፖሊኔዥያ በድብቅ የኒውክሌር ሙከራ ስታደርግ ከሌሎች ሀገራት ከፍተኛ ትችት አቀረበች። ፈረንሳይ እ.ኤ.አ. በ2003 የኢራቅን ወረራ አጥብቃ ተቃወመች፣ ከዩናይትድ ስቴትስ እና ከዩናይትድ ኪንግደም ጋር የሁለትዮሽ ግንኙነት አሻከረ። ፈረንሳይ በቀድሞው የአፍሪካ ቅኝ ግዛቶቿ (ፍራንቻሪክ) ጠንካራ ፖለቲካዊ እና ኢኮኖሚያዊ ተፅእኖ ያላት ሲሆን ለአይቮሪ ኮስት እና ቻድ የሰላም ማስከበር ተልእኮዎች የኢኮኖሚ እርዳታ እና ወታደሮችን አቅርባለች። በቅርቡ በቱዋሬግ ኤምኤንኤልኤ የሰሜን ማሊ የነፃነት አዋጅ በአንድ ወገን ነፃ መውጣቱን ካወጀ በኋላ እና በመቀጠልም ክልላዊ የሰሜን ማሊ ከአንሳርዲን እና ን ጨምሮ ከበርካታ እስላማዊ ቡድኖች ጋር ግጭት ከተፈጠረ በኋላ፣ ፈረንሳይ እና ሌሎች የአፍሪካ መንግስታት የማሊ ጦር እንደገና ለመቆጣጠር እንዲረዳቸው ጣልቃ ገብተዋል። እ.ኤ.አ. በ2017 ፈረንሳይ ከዩናይትድ ስቴትስ፣ ከጀርመን እና ዩናይትድ ኪንግደም ቀጥላ በፍፁም የዓለም አራተኛዋ ትልቅ የልማት ዕርዳታ ለጋሽ ነበረች። ይህ የ 0.43% ይወክላል፣ ከ 12ኛ ከፍተኛ ነው። ዕርዳታ የሚሰጠው ከሰሃራ በታች ባሉ የአፍሪካ ሀገራት በዋናነት ሰብአዊ ፕሮጄክቶችን በሚሸፍነው የመንግስት የፈረንሳይ ልማት ኤጀንሲ ሲሆን “መሠረተ ልማትን ማጎልበት፣ የጤና እንክብካቤ እና የትምህርት ተደራሽነት፣ ተገቢ የኢኮኖሚ ፖሊሲዎችን ተግባራዊ ማድረግ እና የህግ የበላይነትን ማጠናከር ላይ ትኩረት በማድረግ ነው። እና ዲሞክራሲ" የፈረንሳይ ጦር ኃይሎች (የፈረንሳይ የጦር ኃይሎች) በሪፐብሊኩ ፕሬዝደንት እንደ የበላይ አዛዥ ሆነው የፈረንሣይ ወታደራዊ እና ወታደራዊ ኃይል ናቸው። እነሱም የፈረንሳይ ጦር (አርሜይ ዴ ቴሬ)፣ የፈረንሳይ ባህር ኃይል (ማሪን ናሽናል፣ ቀደም ሲል አርሜይ ደ ሜር ይባላሉ)፣ የፈረንሳይ አየር እና ስፔስ ሃይል (የአየር እና የጠፈር ኃይል) እና ብሄራዊ የሚባል ወታደራዊ ፖሊስን ያቀፉ ናቸው። ጀንደርሜሪ (ብሔራዊ ጄንዳርሜሪ) በፈረንሳይ ገጠራማ አካባቢዎች የሲቪል ፖሊስ ግዴታዎችን የሚፈጽም ነው። አንድ ላይ ሆነው በዓለም ላይ ካሉት ታላላቅ የታጠቁ ኃይሎች እና በአውሮፓ ህብረት ውስጥ ካሉት ትልቁ ናቸው። እ.ኤ.አ. በ 2018 በክሬዲት ስዊስ የተደረገ ጥናት የፈረንሳይ ጦር ኃይሎች ከሩሲያ ቀጥሎ በስድስተኛ ደረጃ እና በአውሮፓ ውስጥ በጣም ሀይለኛ ወታደራዊ ደረጃን አግኝተዋል ። ጄንዳርሜሪ የፈረንሳይ ጦር ኃይሎች ዋና አካል ቢሆንም (ጀንደሮች የሙያ ወታደር ናቸው) እና ስለዚህ በጦር ኃይሎች ሚኒስቴር ቁጥጥር ስር ሆኖ ከሲቪል ፖሊስ ተግባራቱ ጋር እስከ ተወካዩ የአገር ውስጥ ጉዳይ ሚኒስቴር ጋር ተያይዟል ። ያሳስበዋል። ጄንዳርሜሪ እንደ አጠቃላይ የፖሊስ ሃይል ሆኖ ሲሰራ የብሄራዊ ጀንዳርሜሪ የፓራሹት ጣልቃ ገብነት ክፍለ ጦር (የብሔራዊ ጄንዳርሜሪ ጣልቃ ገብነት ፓራትሮፐር ስኳድሮን።) የብሄራዊ የጀንዳርሜይ ጣልቃ ገብነት ቡድን (ቡድንየብሔራዊ ጄንዳርሜሪ ጣልቃገብነት) የሽብርተኛ ክፍሎችን ያጠቃልላል። ለወንጀል ጥያቄዎች ኃላፊነት ያለው የብሔራዊ ጄንዳርሜሪ (ክፍል ደ ሬቸርቼ ዴ ላ ጄንዳርሜሪ ናሽናል) የፍለጋ ክፍሎች እና የብሔራዊ ጂንዳርሜሪ ሞባይል ብርጌዶች ( የብሔራዊ ጄንዳርሜሪ ተንቀሳቃሽ ብርጌዶች ወይም በአጭሩ ጀንደርሜሪ ሞባይል) ተግባር ያላቸው የህዝብን ሰላም ለማስጠበቅ። የሚከተሉት ልዩ ክፍሎች የጄንዳርሜሪ አካል ናቸው፡ ዋና ዋና የፈረንሳይ ተቋማትን የሚያስተናግዱ የህዝብ ሕንፃዎችን የሚከላከለው የሪፐብሊካን ዘበኛ (ጋርዴ ሬፑብሊካይን)፣ የባህር ዳርቻ ጠባቂ (የጄንዳርሜሪ ባህር) እንደ የባህር ዳርቻ ጠባቂ፣ የፕሮቮስት አገልግሎት ()፣ እንደ ወታደራዊ ሆኖ ያገለግላል። የጄንዳርሜሪ ፖሊስ ቅርንጫፍ።የፈረንሳይ የስለላ ክፍሎችን በተመለከተ የውጭ ደህንነት ዳይሬክቶሬት ጄኔራል () በመከላከያ ሚኒስቴር ሥልጣን ስር የጦር ኃይሎች አካል ተደርጎ ይቆጠራል. ሌላው፣ የውስጥ ኢንተለጀንስ ማዕከላዊ ዳይሬክቶሬት () የብሔራዊ ፖሊስ ኃይል ክፍል ነው () ስለዚህ በቀጥታ ለውስጥ ጉዳይ ሚኒስቴር ሪፖርት ያደርጋል። ከ 1997 (አውሮፓውያን) ጀምሮ ምንም አይነት ብሄራዊ የውትድርና ምዝገባ የለም. ፈረንሳይ የተባበሩት መንግስታት የፀጥታው ምክር ቤት ቋሚ አባል እና ከ 1960 ጀምሮ እውቅና ያለው የኒውክሌር መንግስት ነች። ፈረንሳይ አጠቃላይ የኑክሌር-ሙከራ-ክልከላ ስምምነትን (ሲቲቢቲ) ፈርማ አፅድቃ የኑክሌር-መስፋፋት-አልባ ስምምነትን ተቀበለች። እ.ኤ.አ. በ2018 የፈረንሣይ አመታዊ ወታደራዊ ወጪ 63.8 ቢሊዮን ዶላር ወይም ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት ውስጥ 2.3% ሲሆን ይህም ከአሜሪካ፣ ቻይና፣ ሳዑዲ አረቢያ እና ህንድ ቀጥላ አምስተኛዋ ወታደራዊ ወጪ አስመዝግቧል። የፈረንሳይ የኑክሌር መከላከያ (የቀድሞው "" በመባል የሚታወቀው) በፍፁም ነፃነት ላይ የተመሰረተ ነው. የአሁኑ የፈረንሳይ የኒውክሌር ኃይል አራት ትሪምፋንት ክፍል ሰርጓጅ መርከቦችን ያቀፈ ሲሆን በባህር ሰርጓጅ የተወነጨፉ ባለስቲክ ሚሳኤሎች የታጠቁ ናቸው። ከባህር ሰርጓጅ መርከቦች በተጨማሪ፣ ፈረንሳይ ወደ 60 የሚጠጉ ከመካከለኛ ርቀት አየር ወደ መሬት ሚሳኤሎች ከኒውክሌር ጦር ጭንቅላት ጋር እንዳላት ይገመታል፣ ከነዚህም ውስጥ 50 ያህሉ በአየር እና ህዋ ሃይል ሚራጅ 2000 የረዥም ርቀት የኑክሌር ጥቃትን በመጠቀም የተሰማሩ ናቸው። አውሮፕላኖች፣ ወደ 10 የሚጠጉት በፈረንሳይ የባህር ኃይል ሱፐር ኤቴንዳርድ ሞዳኒሴ (ኤስኤም) ጥቃት አውሮፕላኖች በኑክሌር ኃይል ከሚሰራው ቻርለስ ደ ጎል የሚንቀሳቀሱ ናቸው። አዲሱ 3 አውሮፕላን ቀስ በቀስ ሁሉንም እና በኒውክሌር አድማ ሚና በተሻሻለ ሚሳይል በኑክሌር ጦር መሪ ይተካል። ፈረንሳይ በዓለም ላይ ካሉት ትላልቅ የኤሮስፔስ ኢንዱስትሪዎች አንዱ ያለው ዋና ወታደራዊ ኢንዱስትሪዎች አሏት። የእሱ ኢንዱስትሪዎች እንደ ራፋሌ ተዋጊ ፣ ቻርለስ ደ ጎል አውሮፕላን ተሸካሚ ፣ ኤክሶኬት ሚሳይል እና ሌክለር ታንክ እና ሌሎች መሳሪያዎችን አምርተዋል። ፈረንሳይ ከዩሮ ተዋጊ ፕሮጄክት ብታወጣም በአውሮፓ የጋራ ፕሮጀክቶች ላይ እንደ ዩሮኮፕተር ነብር ፣ ሁለገብ ፍሪጌት ፣ የ ማሳያ እና ኤርባስ በንቃት ኢንቨስት እያደረገች ነው። ፈረንሣይ የጦር መሣሪያ ሻጭ ግንባር ቀደም ስትሆን፣ አብዛኛዎቹ የጦር መሣሪያዎቿ ዲዛይኖች ከኒውክሌር ኃይል ማመንጫ መሳሪያዎች በስተቀር ለወጪ ገበያ ዝግጁ ናቸው። ፈረንሣይ የሳይበር ደህንነት አቅሟን ያለማቋረጥ በማዳበር ላይ ነች፣ይህም በመደበኛነት ከየትኛውም የዓለም ሀገር በጣም ጠንካራ ከሚባሉት ውስጥ ይመደባል። በየጁላይ 14 በፓሪስ የሚካሄደው የባስቲል ቀን ወታደራዊ ሰልፍ በእንግሊዘኛ ተናጋሪ አገሮች የባስቲል ቀን ተብሎ የሚጠራው (በፈረንሳይ ፊቴ ብሄራዊ ተብሎ የሚጠራው) በአውሮፓ ውስጥ እጅግ ጥንታዊ እና ትልቁ መደበኛ ወታደራዊ ሰልፍ ነው። ሌሎች ትናንሽ ሰልፎች በመላ አገሪቱ ተደራጅተዋል። ፈረንሳይ የዳበረ፣ ከፍተኛ ገቢ ያለው ቅይጥ ኢኮኖሚ አላት፣ በመንግስት ተሳትፎ፣ በኢኮኖሚ ልዩነት፣ የሰለጠነ የሰው ኃይል እና ከፍተኛ ፈጠራ። ለሁለት ምዕተ ዓመታት ያህል፣ የፈረንሳይ ኢኮኖሚ በተከታታይ በዓለም አቀፍ ደረጃ አሥር ካሉት ትላልቅ ደረጃዎች ውስጥ አስቀምጧል። በአሁኑ ጊዜ የኃይል እኩልነትን በመግዛት ከዓለም ዘጠነኛ-ትልቁ ላይ ተቀምጧል፣ በስመ ሰባተኛ-ትልቁ፣ እና በአውሮፓ ህብረት በሁለቱም መለኪያዎች ሁለተኛ-ትልቅ ነው። በኢንዱስትሪ የበለጸጉ አገሮች ቡድን ሰባት፣ የኤኮኖሚ ትብብርና ልማት ድርጅት () እና የሃያ ታላላቅ ኢኮኖሚዎች ቡድን አባል በመሆን ፈረንሳይ የኤኮኖሚ ኃይል ነች። የፈረንሳይ ኢኮኖሚ በጣም የተለያየ ነው; አገልግሎቶች ከሁለቱም የሰው ኃይል እና የሀገር ውስጥ ምርት ውስጥ ሁለት ሶስተኛውን የሚወክሉ ሲሆን የኢንዱስትሪው ዘርፍ ደግሞ ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት እና ተመሳሳይ የስራ ድርሻ አምስተኛውን ይይዛል። ፈረንሳይ በአውሮፓ በሶስተኛ ደረጃ ላይ የምትገኝ የአምራችነት ሀገር ስትሆን ከጀርመን እና ከጣሊያን በመቀጠል ከአለም አቀፍ የማኑፋክቸሪንግ ምርት በ1.9 በመቶ ከአለም ስምንተኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት () ከ2 በመቶ በታች የሚሆነው በአንደኛ ደረጃ ዘርፍ ማለትም በግብርና ነው። ሆኖም የፈረንሣይ የግብርና ዘርፍ በዋጋ ትልቅ ከሚባሉት ውስጥ አንዱ ሲሆን በአጠቃላይ የምርት ደረጃ የአውሮፓ ህብረትን ይመራል። እ.ኤ.አ. በ 2018 ፈረንሳይ በአለም አምስተኛዋ ትልቅ የንግድ ሀገር እና በአውሮፓ ውስጥ ሁለተኛዋ ነበረች ፣ ወደ ውጭ የሚላከው እሴት ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት አምስተኛውን ይወክላል። በዩሮ ዞን እና በሰፊው የአውሮፓ ነጠላ ገበያ አባልነቱ የካፒታል፣ የሸቀጦች፣ አገልግሎቶች እና የሰለጠነ የሰው ሃይል ተደራሽነትን ያመቻቻል። በአንዳንድ ኢንዱስትሪዎች ላይ በተለይም በግብርና ላይ የጥበቃ አቀንቃኝ ፖሊሲዎች ቢኖሩም ፈረንሳይ በአጠቃላይ ኢኮኖሚዋን ለማሳደግ በአውሮፓ ነፃ ንግድን እና የንግድ ውህደትን በማጎልበት ግንባር ቀደም ሚና ተጫውታለች። እ.ኤ.አ. በ 2019 በአውሮፓ አንደኛ እና ከአለም 13 ኛ በውጭ ቀጥታ ኢንቨስትመንት ፣ የአውሮፓ ሀገራት እና ዩናይትድ ስቴትስ ምንጮች ግንባር ቀደም ሆነዋል ። የፈረንሳይ ባንክ እንደገለጸው የውጭ ቀጥታ ኢንቨስትመንትን በቀዳሚነት የተቀበሉት ማኑፋክቸሪንግ፣ ሪል ስቴት፣ ፋይናንስ እና ኢንሹራንስ ናቸው። የፓሪስ ክልል በአውሮፓ ውስጥ ከፍተኛው የብዝሃ-ዓለም ኩባንያዎች ስብስብ አለው። በዲሪጊዝም አስተምህሮ መንግስት በታሪክ በኢኮኖሚው ውስጥ ትልቅ ሚና ተጫውቷል; እንደ አመላካች እቅድ እና ሀገር አቀፍ ፖሊሲዎች ለሶስት አስርት አመታት ታይቶ ማይታወቅ ከጦርነቱ በኋላ የኢኮኖሚ እድገት ትሬንቴ ግሎሪየስ በመባል ይታወቃል። እ.ኤ.አ. በ 1982 ከፍተኛ ደረጃ ላይ በነበረበት ጊዜ የመንግስት ሴክተር አንድ አምስተኛውን የኢንዱስትሪ ሥራ እና ከአራት-አምስተኛው የብድር ገበያን ይይዛል። ከ 20 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ጀምሮ ፈረንሳይ ደንቦችን እና በኢኮኖሚው ውስጥ የመንግስት ተሳትፎን ፈታች ፣ አብዛኛዎቹ መሪ ኩባንያዎች አሁን በግል ባለቤትነት ተያዙ ። የመንግስት ባለቤትነት አሁን የሚቆጣጠረው በትራንስፖርት፣ በመከላከያ እና በስርጭት ብቻ ነው። ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴን እና ፕራይቬታይዜሽንን ለማስፋፋት የታቀዱ ፖሊሲዎች የፈረንሳይን ኢኮኖሚ በአለም አቀፍ ደረጃ አሻሽለዋል፡ በ2020 ብሉምበርግ ፈጠራ ኢንዴክስ ከአለም 10 በጣም ፈጠራ ካላቸው ሀገራት አንዷ ነች እና 15ኛው በጣም ፉክክር ውስጥ ትገኛለች። የ2019 ዓለም አቀፍ ተወዳዳሪነት ሪፖርት (ከ2018 ጀምሮ ሁለት ቦታዎች)። እንደ አይኤምኤፍ ዘገባ፣ ፈረንሳይ ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት በነፍስ ወከፍ 30ኛ ሆናለች፣ በአንድ ነዋሪ ወደ 45,000 ዶላር ገደማ ይዛለች። በሰው ልጅ ልማት መረጃ ጠቋሚ ውስጥ 23 ኛ ደረጃን አስቀምጧል, ይህም በጣም ከፍተኛ የሰው ልጅ እድገትን ያሳያል. የሙስና ግንዛቤዎች ጠቋሚ እ.ኤ.አ. በ 2012 ከጀመረበት ጊዜ ጀምሮ ፈረንሳይ በተከታታይ ከ 30 ዝቅተኛ ሙስና ሀገራት ተርታ የምትመድበው የህዝብ ሙስና ከአለም ዝቅተኛው ነው። በ2021 22ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል፣ ካለፈው አመት አንድ ደረጃ ከፍ ብሏል። ፈረንሣይ በአውሮፓ ሁለተኛዋ በምርምር እና በልማት ወጪ ከ2 በመቶ በላይ የሆነች ሀገር ነች። በአለም አቀፍ ደረጃ 12 ኛ ደረጃ ላይ ይገኛል. የፋይናንስ አገልግሎቶች፣ባንክ እና ኢንሹራንስ የኢኮኖሚው አስፈላጊ አካል ናቸው። በ2020 ባንኪንግ ባልሆኑ ንብረቶች የአለም ሁለተኛው ትልቁ የኢንሹራንስ ኩባንያ ነው። ከ2011 ጀምሮ በደንበኞቻቸው በትብብር ባለቤትነት የተያዙት ሦስቱ ትላልቅ የፋይናንስ ተቋማት ፈረንሣይ ነበሩ፡ ክሬዲት አግሪኮል፣ ግሩፕ ካይሴ ዲ ኢፓርግ እና ግሩፕ ካይሴ ዲኢፓርኝ። በ2020 በኤስ& ግሎባል ገበያ ኢንተለጀንች ባወጣው ሪፖርት መሠረት የፈረንሳይ ግንባር ቀደም ባንኮች ቢኤንፒ ፓሪባስ እና ክሬዲት አግሪኮል በንብረት ከዓለም 10 ታላላቅ ባንኮች መካከል ሲሆኑ ሶሺየት ጄኔራል እና ግሩፕ ቢፒሲኢ በዓለም አቀፍ ደረጃ 17ኛ እና 19ኛ ደረጃን ይዘዋል። የፓሪስ የአክሲዮን ልውውጥ (ፈረንሳይኛ: ላ ዴ ፓሪስ) በ 1724 በሉዊስ የተፈጠረ በዓለም ላይ ካሉት እጅግ ጥንታዊ ከሆኑት አንዱ ነው ። በ 2000 ከአምስተርዳም እና ከብራሰልስ አጋሮች ጋር ተቀላቅሎ ፈጠረ ፣ በ 2007 ከአዲሱ ጋር ተቀላቅሏል ። ዮርክ የአክሲዮን ልውውጥ ለመመስረት, በዓለም ትልቁ የአክሲዮን ልውውጥ. ዩሮኔክስት ፓሪስ፣ የ የፈረንሳይ ቅርንጫፍ፣ ከለንደን ስቶክ ልውውጥ ቀጥሎ በአውሮፓ ሁለተኛው ትልቅ የስቶክ ልውውጥ ገበያ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2018 (አውሮፓውያን) 89 ሚሊዮን ዓለም አቀፍ የቱሪስት መዳረሻ ያላት ፈረንሳይ ከስፔን (83 ሚሊዮን) እና ከዩናይትድ ስቴትስ (80 ሚሊዮን) በቀዳሚ የዓለማችን የቱሪስት መዳረሻ ነች። ነገር ግን በጉብኝት ጊዜ አጭር በመሆኑ ከቱሪዝም ከሚገኘው ገቢ ሶስተኛ ደረጃን ይዟል። በጣም ታዋቂው የቱሪስት ድረ-ገጾች (ዓመታዊ ጎብኝዎች) ያካትታሉ፡- ኢፍል ታወር (6.2 ሚሊዮን)፣ ቻቶ ዴ ቬርሳይ (2.8 ሚሊዮን)፣ ሙዚየም ብሔራዊ (2 ሚሊዮን)፣ ፖንት ዱ ጋርድ (1.5 ሚሊዮን)፣ አርክ ደ ትሪምፌ ሚሊዮን)፣ ሞንት ሴንት ሚሼል (1 ሚሊዮን)፣ ሴንት-ቻፔል ፣ ቻቴው ዱ ሃውት-ኬኒግስቦርግ ፣ ፑይ ደ ዶሜ ፣ ሙሴ ፒካሶ እና ካርካሶንን። ፈረንሳይ እና በተለይም ፓሪስ በዓለም ላይ ለመሄድ እና ለመጎብኘት ብዙ የቱሪስት ቦታዎች አሏት። የኤፊሌ ግንብ የእንደዚህ አይነት ቦታ እና ታሪካዊ ሕንፃ ምሳሌ ነው።ፈረንሳይ፣ በተለይም ፓሪስ፣ በዓለም ላይ በብዛት የሚጎበኘውን የጥበብ ሙዚየም (5.7 ሚሊዮን) ሉቭርን ጨምሮ፣ ሙሴ ዲ ኦርሳይ (2.1 ሚሊዮን)፣ በአብዛኛው ለኢምፕሬሽኒዝም ያደሩ፣ የዓለማችን ትልልቅ እና ታዋቂ ሙዚየሞች አሏት። ሙሴ ደ (1.02 ሚሊዮን)፣ እሱም በክላውድ ሞኔት ስምንት ትላልቅ የውሃ ሊሊ ሥዕሎች፣ እንዲሁም ሴንተር ጆርጅስ ፖምፒዱ (1.2 ሚሊዮን)፣ ለዘመናዊ ሥነ ጥበብ የተዘጋጀ። ዲዝኒላንድ ፓሪስ በ2009 (አውሮፓውያን) ወደ ሪዞርቱ የዲስኒላንድ ፓርክ እና የዋልት ዲስኒ ስቱዲዮ ፓርክ 15 ሚሊዮን ጎብኝዎች ያሉት የአውሮፓ በጣም ታዋቂው የመዝናኛ ፓርክ ነው። ፈረንሣይ በታሪክ ከዓለም ዋና ዋና የግብርና ማዕከላት አንዷ ሆና “ዓለም አቀፍ የግብርና ኃይል” ሆና ቆይታለች። “የአሮጌው አህጉር ጎተራ” የሚል ቅጽል ስም ተሰጥቶታል፣ ከጠቅላላው የመሬት ስፋት ከግማሽ በላይ የሚሆነው የእርሻ መሬት ነው፣ ከዚህ ውስጥ 45 በመቶው እንደ እህል ላሉ ቋሚ የመስክ ሰብሎች ይውላል። የሀገሪቱ የተለያዩ የአየር ንብረት፣ ሰፊ የእርሻ መሬት፣ ዘመናዊ የግብርና ቴክኖሎጂ እና የአውሮፓ ህብረት ድጎማዎች በአውሮፓ ቀዳሚ ግብርና አምራችና ላኪ አድርጓታል። ከአውሮፓ ህብረት የግብርና ምርት አንድ አምስተኛውን ይይዛል፣ ይህም ከቅባት እህሎች፣ ጥራጥሬዎች እና ወይን ውስጥ አንድ ሶስተኛውን ይጨምራል። እ.ኤ.አ. በ 2017 ፈረንሣይ በበሬ ሥጋ እና ጥራጥሬዎች በአውሮፓ ቀዳሚ ሆናለች ። በወተት እና በአክቫካልቸር ሁለተኛ; ሦስተኛው ደግሞ በዶሮ እርባታ፣ ፍራፍሬ፣ አትክልት፣ እና በተመረቱ የቸኮሌት ምርቶች። ፈረንሣይ ከ18-19 ሚሊዮን በአውሮፓ ህብረት ትልቁ የከብት መንጋ አላት። ፈረንሳይ ከ 7.4 ቢሊዮን ዩሮ በላይ የንግድ ትርፍ በማስገኘት ከዓለም ስድስተኛ ደረጃ ላይ የምትገኘው የግብርና ምርት ነው። በቀዳሚነት ወደ ውጭ የሚላከው የግብርና ምርት ስንዴ፣ የዶሮ እርባታ፣ የወተት ሃብት፣ የበሬ ሥጋ፣ የአሳማ ሥጋ እና በዓለም አቀፍ ደረጃ ታዋቂ የሆኑ ምርቶች በተለይም መጠጦች ናቸው። ፈረንሳይ ከቻይና፣ ህንድ፣ ሩሲያ እና አሜሪካ በመቀጠል አምስተኛዋ ስንዴ አብቃይ ነች። የተፈጥሮ የምንጭ ውሃ፣ ተልባ፣ ብቅል እና ድንች ወደ ውጭ በመላክ በዓለም ቀዳሚ ነች። እ.ኤ.አ. በ 2020 ፈረንሳይ ከ 61 ቢሊዮን ዩሮ በላይ የግብርና ምርቶችን ወደ ውጭ ልካለች ፣ በ 2000 ከ 37 ቢሊዮን ዩሮ ጋር ሲነፃፀር ። ፈረንሳይ ቢያንስ በስድስተኛው መቶ ዘመን ዓ.ዓ. የጥንት የቪቪካልቸር ማዕከል ነበረች። እንደ ሻምፓኝ እና ቦርዶ ያሉ በዓለም አቀፍ ደረጃ ታዋቂ የሆኑ ብዙ ዓይነት ዝርያዎች ያሉት ወይን በዓለም ሁለተኛው ትልቁ አምራች ነው። የቤት ውስጥ ፍጆታም ከፍተኛ ነው, በተለይም የሮሴ. ፈረንሳይ ሮምን በዋነኝነት የምታመርተው እንደ ማርቲኒክ፣ ጓዴሎፔ እና ላ ካሉ የባህር ማዶ ግዛቶች ነው። ከሌሎች የበለጸጉ አገሮች አንጻር ግብርና የፈረንሳይ ኢኮኖሚ አስፈላጊ ዘርፍ ነው፡ ከነቃ ሕዝብ 3.8% የሚሆነው በግብርና ሥራ ላይ የሚውል ሲሆን አጠቃላይ የአግሪ-ምግብ ኢንዱስትሪ ግን 4.2% የፈረንሳይ የሀገር ውስጥ ምርት በ2005 ነው። ፈረንሳይ የአውሮፓ ህብረት ትልቁ ተቀባይ ሆና ትቀጥላለች። ከ 2007 እስከ 2019 (አውሮፓዊ) አማካኝ 8 ቢሊዮን ዩሮ ዓመታዊ የግብርና ድጎማዎችን ይቀበላል። እ.ኤ.አ. በ2008 29,473 ኪሎ ሜትር (18,314 ማይል) የሚዘረጋው የፈረንሳይ የባቡር መስመር በምዕራብ አውሮፓ ከጀርመን ቀጥሎ ሁለተኛው ሰፊ ነው። የሚንቀሳቀሰው በ ሲሆን ከፍተኛ ፍጥነት ያላቸው ባቡሮች ታሊስ፣ ዩሮስታር እና ቲጂቪ በሰአት 320 ኪሜ (199 ማይል በሰአት) ይጓዛሉ። ኤውሮስታር፣ ከዩሮታነል ሹትል ጋር፣ ከዩናይትድ ኪንግደም ጋር በቻናል ዋሻ በኩል ይገናኛል። የባቡር ትስስሮች ከአንዶራ በስተቀር በአውሮፓ ውስጥ ካሉ ሌሎች አጎራባች አገሮች ጋር አለ። የከተማ ውስጥ ግንኙነቶች እንዲሁ በደንብ የተገነቡ ናቸው ፣ አብዛኛዎቹ ዋና ዋና ከተሞች የምድር ውስጥ ወይም የትራምዌይ አገልግሎቶች የአውቶቡስ አገልግሎቶችን ያሟላሉ። በፈረንሳይ ወደ 1,027,183 ኪሎ ሜትር (638,262 ማይል) አገልግሎት የሚሰጥ የመንገድ መንገድ አለ፣ ይህም ከአውሮፓ አህጉር እጅግ ሰፊው አውታረ መረብ ነው። የፓሪስ ክልል ከሁሉም የአገሪቱ ክፍሎች ጋር በሚያገናኙት በጣም ጥቅጥቅ ባለ የመንገድ እና አውራ ጎዳናዎች መረብ የተሸፈነ ነው። የፈረንሳይ መንገዶች ከአጎራባች ቤልጂየም፣ ሉክሰምበርግ፣ ጀርመን፣ ስዊዘርላንድ፣ ጣሊያን፣ ስፔን፣ አንዶራ እና ሞናኮ ካሉ ከተሞች ጋር በማገናኘት ከፍተኛ የሆነ አለምአቀፍ ትራፊክን ያስተናግዳሉ። ምንም ዓመታዊ ክፍያ ወይም የመንገድ ግብር የለም; ነገር ግን፣ በአብዛኛው በግል ባለቤትነት የተያዙ አውራ ጎዳናዎች አጠቃቀም ከትላልቅ ኮምዩኖች አካባቢ በስተቀር በክፍያ ነው። አዲሱ የመኪና ገበያ እንደ ፣ እና ባሉ የሀገር ውስጥ ብራንዶች የተያዘ ነው። ፈረንሳይ የዓለማችን ረጅሙ ድልድይ ይዛለች እና እንደ ያሉ ብዙ ጠቃሚ ድልድዮችን ገንብታለች። በናፍጣ እና በቤንዚን የተቃጠሉ መኪናዎች እና የጭነት መኪናዎች የሀገሪቱን የአየር ብክለት እና የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀትን ትልቅ ክፍል ያስከትላሉ.በፈረንሳይ 464 አውሮፕላን ማረፊያዎች አሉ።በፓሪስ አካባቢ የሚገኘው የቻርለስ ደ ጎል አውሮፕላን ማረፊያ በአገሪቱ ውስጥ ትልቁ እና በጣም በተጨናነቀ አየር ማረፊያ ነው ፣ብዙውን ታዋቂ እና የንግድ ትራፊክ የሚያስተናግድ እና ፓሪስን ከሁሉም የዓለም ዋና ዋና ከተሞች ጋር ያገናኛል። ምንም እንኳን ብዙ የግል አየር መንገድ ኩባንያዎች የሀገር ውስጥ እና የአለም አቀፍ የጉዞ አገልግሎቶችን ቢሰጡም ኤር ፈረንሳይ የብሔራዊ አየር መንገድ ነው። በፈረንሳይ ውስጥ አስር ዋና ዋና ወደቦች አሉ ፣ ትልቁ በማርሴይ ነው ፣ እሱም ደግሞ የሜዲትራኒያን ባህርን የሚያዋስነው ። 12,261 ኪሎ ሜትር (7,619 ማይል) የውሃ መንገዶች ፈረንሳይን ያቋርጣሉ ፣ የሜዲትራኒያን ባህርን ከአትላንቲክ ውቅያኖስ ጋር የሚያገናኘው ቦይ ዱ ሚዲ በጋሮን ወንዝ በኩል ውቅያኖስ. ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ከመካከለኛው ዘመን ጀምሮ ፈረንሳይ ለሳይንሳዊ እና ቴክኖሎጂ ስኬት ትልቅ አስተዋፅዖ አድርጋለች። በ 11 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ፈረንሳዊው የተወለዱት ርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ሲልቬስተር ዳግማዊ የአባከስ እና የጦር ሰራዊት ሉል እንደገና አስተዋውቀዋል, እና የአረብ ቁጥሮችን እና ሰዓቶችን ለብዙ አውሮፓ አስተዋውቀዋል. በ 12 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ የተመሰረተው የፓሪስ ዩኒቨርሲቲ አሁንም እጅግ በጣም ከሚባሉት ውስጥ አንዱ ነው. በምዕራቡ ዓለም ውስጥ አስፈላጊ የትምህርት ተቋማት. በ 17 ኛው ክፍለ ዘመን የሒሳብ ሊቅ ሬኔ ዴካርትስ ሳይንሳዊ እውቀትን ለመቅሰም ዘዴ ሆኖ ምክንያታዊነትን ፈር ቀዳጅ ሆኖ ሲያገለግል ብሌዝ ፓስካል በፕሮባቢሊቲ እና በፈሳሽ መካኒኮች ሥራው ታዋቂ ሆነ። ሁለቱም በዚህ ወቅት በአውሮፓ ውስጥ ያበበው የሳይንሳዊ አብዮት ቁልፍ ሰዎች ነበሩ። የፈረንሳይ ሳይንሳዊ ምርምርን ለማበረታታት እና ለመጠበቅ በ 17 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ በሉዊ አሥራ አራተኛ የተመሰረተው የፈረንሳይ የሳይንስ አካዳሚ በታሪክ ውስጥ ከመጀመሪያዎቹ ብሔራዊ የሳይንስ ተቋማት አንዱ ነበር; በሚቀጥሉት ሁለት መቶ ዓመታት በአውሮፓ ውስጥ በሳይንሳዊ እድገቶች ግንባር ቀደም ነበር ። የኢንላይንመንት ዘመን በባዮሎጂስት ቡፎን ሥራ ተለይቶ ይታወቃል ፣ ሥነ-ምህዳራዊ ተተኪነትን ከተገነዘቡ የመጀመሪያዎቹ የተፈጥሮ ተመራማሪዎች አንዱ እና ኬሚስት ላቮይየር በቃጠሎ ውስጥ የኦክስጅንን ሚና ባወቀ። ዲዴሮት እና ዲአሌምበርት ኢንሳይክሎፔዲ አሳትመዋል ይህም ለህዝቡ በዕለት ተዕለት ኑሮው ላይ ሊተገበር የሚችል "ጠቃሚ እውቀት" እንዲያገኙ ለማድረግ ያለመ ነው. በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን የኢንዱስትሪ አብዮት በፈረንሳይ አስደናቂ የሳይንስ እድገቶችን ታይቷል, አውጉስቲን ፍሬስኔል ዘመናዊ ኦፕቲክስን በመመሥረት, ሳዲ ካርኖት የቴርሞዳይናሚክስ መሰረት በመጣል እና ሉዊ ፓስተር የማይክሮባዮሎጂ ፈር ቀዳጅ። በጊዜው የነበሩ ሌሎች ታዋቂ የፈረንሣይ ሳይንቲስቶች ስማቸው በአይፍል ግንብ ላይ ተጽፎ ነበር። የ 20 ኛው ክፍለ ዘመን ታዋቂ የፈረንሳይ ሳይንቲስቶች የሂሳብ ሊቅ እና የፊዚክስ ሊቅ ሄንሪ ፖይንካርሬ; የፊዚክስ ሊቃውንት ሄንሪ ቤኬሬል ፣ ፒየር እና ማሪ ኩሪ ፣ በሬዲዮአክቲቭ ሥራቸው ዝነኛ ሆነው ይቀጥላሉ ። የፊዚክስ ሊቅ ፖል ላንግቪን; እና የቫይሮሎጂስት ሉክ ሞንታግኒየር, የኤችአይቪ ኤድስ ተባባሪ. እ.ኤ.አ. በ1998 በሊዮን ውስጥ የእጅ ንቅለ ተከላ የተሰራው ዣን ሚሼል ዱበርናርድን ባካተተው አለም አቀፍ ቡድን ሲሆን በመቀጠልም የመጀመሪያውን የተሳካ ባለ ሁለት እጅ ንቅለ ተከላ አድርጓል። ቴሌ ቀዶ ጥገና ለመጀመሪያ ጊዜ የተካሄደው በዣክ ማሬስካውዝ በሚመሩ የፈረንሳይ የቀዶ ጥገና ሐኪሞች እ.ኤ.አ. ሴፕቴምበር 7 ቀን 2001 በአትላንቲክ ውቅያኖስ አቋርጦ ነበር። የፊት ንቅለ ተከላ ለመጀመሪያ ጊዜ የተካሄደው እ.ኤ.አ. ህዳር 27 ቀን 2005 በዶክተር በርናርድ ዴቫቼሌ ነበር። ፈረንሳይ የኒውክሌር አቅምን በማሳካት አራተኛዋ ሀገር ነበረች እና በዓለም ላይ በሦስተኛ ደረጃ ትልቁ የኒውክሌር ጦር መሳሪያ አላት። በሲቪል ኑክሌር ቴክኖሎጂ ውስጥም መሪ ነው. ፈረንሳይ የራሷን የጠፈር ሳተላይት ያመጠቀች ከሶቪየት ዩኒየን እና ከዩናይትድ ስቴትስ ቀጥሎ ሶስተኛዋ ሀገር ነበረች እና የንግድ ማስጀመሪያ አገልግሎት ሰጪ አሪያንስፔስ የመጀመሪያዋ ነች። የፈረንሣይ ብሔራዊ የጠፈር ፕሮግራም፣ ሲኤንኤስ፣ በዓለም ላይ ሦስተኛው ጥንታዊ፣ እና በአውሮፓ ውስጥ እጅግ ጥንታዊ፣ ትልቁ እና በጣም ንቁ ነው። ፈረንሣይ የአውሮፓ የጠፈር ኤጀንሲ () መስራች አባል ነች፣ ከበጀቷ ከሩብ በላይ ለማዋጣት፣ ከማንኛውም አባል ሀገር የበለጠ። ኢዜአ ዋና መሥሪያ ቤቱን ፓሪስ ነው፣ ዋናው የጠፈር ወደብ በፈረንሳይ ጊያና አለው፣ እና በፈረንሳይ የተሰራውን አሪያን 5ን እንደ ዋና ማስጀመሪያ ተሽከርካሪ ይጠቀማል። ኤርባስ፣ ግንባር ቀደም የኤሮስፔስ ኩባንያ እና የዓለማችን ትልቁ የአየር መንገድ አምራች፣ የተቋቋመው በከፊል ከፈረንሳዩ ኩባንያ አኤሮፓቲያሌ ነው፤ ዋናው የንግድ አየር መንገድ ሥራ የሚካሄደው በፈረንሳይ ዲቪዚዮን ኤርባስ ኤስ.ኤ.ኤስ.ፈረንሳይ የአውሮፓ ሲንክሮሮን ራዲየሽን ተቋም፣ ኢንስቲትዩት ላው–ላንጌቪን እና ሚናቴክን ጨምሮ ዋና ዋና አለም አቀፍ የምርምር ተቋማትን ታስተናግዳለች። እንዲሁም በዓለም ላይ ትልቁን ቅንጣት ፊዚክስ ላብራቶሪ የሚያንቀሳቅሰው እና በሦስተኛ ደረጃ ትልቁን አስተዋፅዖ የሚያደርገው ዋና አባል ነው። ፈረንሳይ አቅኚ ሆና አስተናግዳለች ፣ የአለም ትልቁ ሜጋ ፕሮጄክት የሆነውን የኒውክሌር ፊውዥን ሃይልን ለማዳበር የሚደረግን ጥረት። በፈረንሳይ ብሔራዊ የባቡር ኩባንያ የተገነባው , ተከታታይ የዓለም የፍጥነት መዝገቦችን የያዘ ከፍተኛ ፍጥነት ያለው ባቡር ነው; እ.ኤ.አ. በ 2007 574.8 ኪሜ በሰዓት (357.2 ማይል በሰዓት) የፈጣኑ የንግድ ጎማ ያለው ባቡር ሆነ። እ.ኤ.አ. ከ 2021 ጀምሮ ፣ መግነጢሳዊ ሌቪቴሽን በሚጠቀሙ በማግሌቭ ሞዴሎች ብቻ የሚበልጠው በዓለም ላይ ሦስተኛው ፈጣን ባቡር ነው። ምዕራብ አውሮፓ አሁን በ መስመሮች አውታረመረብ አገልግሎት ይሰጣል. የስቴቱ የምርምር ኤጀንሲ ሴንተር ናሽናል ዴ ላ ሬቸርቼ ሳይንቲፊክ () በአውሮፓ ውስጥ ትልቁ የምርምር ተቋም እና በዓለም አቀፍ ደረጃ ታዋቂ ከሆኑት መካከል አንዱ ነው ። እ.ኤ.አ. በ 2020 ተፈጥሮ ኢንዴክስ መሠረት በዓለም ዙሪያ በሳይንሳዊ መጽሔቶች ላይ በሚታተሙ መጣጥፎች አራተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል ፣ በአጠቃላይ ፈረንሳይ ስድስተኛ-ከፍተኛውን ድርሻ ይዛለች። እ.ኤ.አ. በ2022 ፈረንሳይ በኖቤል ተሸላሚዎች ቁጥር በአራተኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች፣ 70 ፈረንሳውያን የኖቤል ተሸላሚ ሆነዋል። 12 የፈረንሣይ የሂሳብ ሊቃውንት የመስክ ሜዳሊያ ተሸላሚ ሆነዋል፣ በዘርፉ እጅግ የላቀ ሽልማት ተሰጥቷቸዋል፣ ከአጠቃላይ ተሸላሚዎች አንድ አምስተኛውን፣ እና ከዩናይትድ ስቴትስ ሁለተኛ ደረጃን ይዘዋል። በ2021 ግሎባል ኢኖቬሽን ኢንዴክስ ፈረንሳይ በ11ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች፣ በ2020 12ኛ እና በ2019 16ኛ ጋር ስትነፃፀር፣(ሁሉም ጊዜ በአውሮፓ አጠቃላይ ዘገባ) የከተማ ገጽታ ፈረንሣይ ዘመናዊ ሕንፃዎች ያሏት አገር ስትሆን አሮጌ ሕንፃዎች አገሯ በሥነ ሕንፃ ከበለጸጉት አንዷ ነች። በፓሪስ ከተማ እና በመላ ሀገሪቱ ታሪካዊ ጽናት የሚታይበት ይህ ታሪካዊ ክምችት በጥሩ ሁኔታ የተገነባ ሲሆን ይህም የፈረንሳይ ባህል ከሌሎች አህጉራት ልዩ ያደርገዋል. ፈረንሳይ ለዘመናት የምዕራባውያን የባህል ልማት ማዕከል ሆና ቆይታለች። ብዙ የፈረንሳይ አርቲስቶች በጊዜያቸው በጣም ታዋቂ ከሆኑት መካከል ነበሩ; ፈረንሣይ አሁንም በዓለም ላይ በበለጸገ የባህል ወግ ትታወቃለች። ተከታታይ የፖለቲካ አገዛዞች ሁሌም ጥበባዊ ፈጠራን ያበረታታሉ። በ 1959 የባህል ሚኒስቴር መፈጠር የሀገሪቱን ባህላዊ ቅርሶች ተጠብቆ ለህዝብ ተደራሽ ለማድረግ ረድቷል. የባህል ሚኒስቴር ከተቋቋመበት ጊዜ አንስቶ ለአርቲስቶች ድጎማ በመስጠት፣ የፈረንሳይ ባህልን በአለም ላይ በማስተዋወቅ፣ በዓላትን እና ባህላዊ ዝግጅቶችን በመደገፍ፣ ታሪካዊ ሀውልቶችን በመጠበቅ ከፍተኛ እንቅስቃሴ እያደረገ ነው። የፈረንሳይ መንግስት በሀገሪቱ ውስጥ የተሰሩ የኦዲዮቪዥዋል ምርቶችን ለመከላከል የባህል ልዩ ሁኔታን በመጠበቅ ረገድም ተሳክቶለታል። ፈረንሳይ በዓመት ከፍተኛውን የቱሪስት ቁጥር ትቀበላለች።በዋነኛነት በግዛቱ ውስጥ ለተተከሉት በርካታ የባህል ተቋማት እና ታሪካዊ ሕንፃዎች ምስጋና ይግባው። በየዓመቱ ከ 50 ሚሊዮን በላይ ሰዎችን የሚያስተናግዱ 1,200 ሙዚየሞችን ይቆጥራል. በጣም አስፈላጊዎቹ የባህል ቦታዎች የሚተዳደሩት በመንግስት ነው፣ ለምሳሌ በህዝብ ኤጀንሲ ሴንተር ዴስ ሀውልቶች ናሽዮክስ በኩል፣ ወደ 85 የሚጠጉ ብሄራዊ ታሪካዊ ሀውልቶች ተጠያቂ ነው። እንደ ታሪካዊ ሐውልቶች ጥበቃ የተደረገላቸው 43,180 ሕንፃዎች በዋናነት የመኖሪያ ቤቶች (ብዙ ቤተመንግሥቶች) እና ሃይማኖታዊ ሕንፃዎች (ካቴድራሎች፣ ባሲሊካዎች፣ አብያተ ክርስቲያናት)፣ ግን ሐውልቶች፣ መታሰቢያዎች እና የአትክልት ስፍራዎች ያካትታሉ። ዩኔስኮ በፈረንሳይ 45 ቦታዎችን በአለም ቅርስነት አስመዝግባለች። የድሮ አርክቴክቸር በመካከለኛው ዘመን፣ ሥልጣናቸውን ለመለየት በፊውዳል መኳንንት ብዙ የተመሸጉ ቤተመንግስቶች ተገንብተዋል። በሕይወት የተረፉት አንዳንድ የፈረንሳይ ቤተመንግስቶች ቺኖን፣ ቻቴው ዲ አንጀርስ፣ ግዙፉ ቻቴው ዴ ቪንሴንስ እና የካታር ቤተመንግስት የሚባሉት ናቸው። በዚህ ዘመን ፈረንሳይ እንደ አብዛኛው የምዕራብ አውሮፓ የሮማንስክ አርክቴክቸር ትጠቀም ነበር። በፈረንሳይ ከሚገኙት የሮማንስክ አብያተ ክርስቲያናት ታላላቅ ምሳሌዎች መካከል በቱሉዝ የሚገኘው የቅዱስ ሰርኒን ባሲሊካ፣ በአውሮፓ ትልቁ የሮማንስክ ቤተ ክርስቲያን እና የክሉኒ አቢ ቅሪቶች ናቸው። የጎቲክ አርክቴክቸር፣ በመጀመሪያ ስሙ ኦፐስ ፍራንሲጀነም ትርጉሙ “የፈረንሳይ ስራ” ማለት ነው፣ የተወለደው በ-ፈረንሳይ ሲሆን በመላው አውሮፓ የተቀዳ የመጀመሪያው የፈረንሳይ የስነ-ህንፃ ዘይቤ ነበር። ሰሜናዊ ፈረንሳይ የአንዳንድ በጣም አስፈላጊ የጎቲክ ካቴድራሎች እና ባሲሊካዎች መኖሪያ ነው ፣ ከእነዚህም ውስጥ የመጀመሪያው የቅዱስ ዴኒስ ባሲሊካ (እንደ ንጉሣዊ ኔክሮፖሊስ ጥቅም ላይ ይውላል)።ሌሎች ጠቃሚ የፈረንሳይ ጎቲክ ካቴድራሎች ኖትር-ዳም ደ ቻርትረስ እና ኖትር-ዳም ዲ አሚን ናቸው። ነገሥታቱ በሌላ ጠቃሚ የጎቲክ ቤተ ክርስቲያን ዘውድ ተቀዳጁ፡ ኖትር ዴም ደ ሬምስ። ከአብያተ ክርስቲያናት በተጨማሪ፣ የጎቲክ አርክቴክቸር ለብዙ ሃይማኖታዊ ቤተ መንግሥቶች ያገለግል ነበር፣ በጣም አስፈላጊው በአቪኞን የሚገኘው ፓሌይስ ዴስ ፓፔስ ነው። የመቶ አመት ጦርነት የመጨረሻው ድል በፈረንሳይ የስነ-ህንፃ ዝግመተ ለውጥ ውስጥ ወሳኝ ደረጃን አሳይቷል። የፈረንሳይ ህዳሴ ጊዜ ነበር እና ከጣሊያን የመጡ በርካታ አርቲስቶች ወደ የፈረንሳይ ፍርድ ቤት ተጋብዘዋል; ከ1450 ጀምሮ በሎየር ሸለቆ ውስጥ ብዙ የመኖሪያ ቤተ መንግሥቶች ተገንብተው ለመጀመሪያ ጊዜ ቻቶ ዴ ሞንሶሬው ናቸው። እንደነዚህ ያሉት መኖሪያ ቤቶች ቻቴው ዴ ቻምቦርድ፣ ቻቴው ዴ ቼኖንሴው ወይም ቻቴው ዲ አምቦይዝ ነበሩ። ህዳሴውን ተከትሎ እና የመካከለኛው ዘመን መጨረሻ, ባሮክ አርክቴክቸር ባህላዊውን የጎቲክ ዘይቤ ተክቷል. ይሁን እንጂ በፈረንሣይ የባሮክ አርክቴክቸር ከሃይማኖታዊ ሥርዓት ይልቅ በዓለማዊው ጎራ ውስጥ ትልቅ ስኬት አግኝቷል። በዓለማዊው ጎራ ውስጥ የቬርሳይ ቤተ መንግሥት ብዙ ባሮክ ባህሪያት አሉት. የቬርሳይን ማራዘሚያዎች ያዘጋጀው ጁልስ ሃርዱይን ማንሳርት በባሮክ ዘመን ውስጥ በጣም ተደማጭነት ከነበራቸው የፈረንሳይ አርክቴክቶች አንዱ ነበር; እሱ በ በጉልበቱ ታዋቂ ነው። በጣም ከሚያስደንቁ የክልል ባሮክ አርክቴክቸር አንዳንዶቹ ገና ፈረንሣይ ባልሆኑ ቦታዎች እንደ ፕላስ ስታኒስላስ በናንሲ ይገኛሉ። በወታደራዊ ሥነ ሕንፃ በኩል ቫባን በአውሮፓ ውስጥ በጣም ቀልጣፋ ምሽጎችን ነድፎ ተጽዕኖ ፈጣሪ ወታደራዊ አርክቴክት ሆነ። በውጤቱም, የእሱ ስራዎች መኮረጅ በመላው አውሮፓ, አሜሪካ, ሩሲያ እና ቱርክ ውስጥ ይገኛሉ. ከአብዮቱ በኋላ፣ ሪፐብሊካኖች ኒዮክላሲዝምን ደግፈዋል፣ ምንም እንኳን ከአብዮቱ በፊት በፈረንሣይ ውስጥ እንደ ፓሪስ ፓንተን ወይም ካፒቶል ደ ቱሉዝ ካሉ ሕንፃዎች ጋር አስተዋወቀ። በመጀመሪያው የፈረንሳይ ኢምፓየር ጊዜ የተገነባው አርክ ደ ትሪምፌ እና ሴንት ማሪ-ማድሊን የኢምፓየር ዘይቤ አርክቴክቸር ምርጥ ምሳሌን ይወክላሉ። ናፖሊዮን ስር, የከተማ እና የሕንፃ አዲስ ማዕበል ተወለደ; እንደ ኒዮ-ባሮክ ፓላይስ ጋርኒየር ያሉ እጅግ ግዙፍ ሕንፃዎች ተገንብተዋል። በወቅቱ የነበረው የከተማ ፕላን በጣም የተደራጀ እና ጥብቅ ነበር; በተለይም የሃውስማን የፓሪስ እድሳት። ከዚህ ዘመን ጋር የተያያዘው አርክቴክቸር በእንግሊዝኛ ሁለተኛ ኢምፓየር የሚል ስያሜ ተሰጥቶታል፣ ቃሉ ከሁለተኛው የፈረንሳይ ግዛት የተወሰደ ነው። በዚህ ጊዜ በአውሮፓ እና በፈረንሣይ ውስጥ ጠንካራ የጎቲክ ዳግም መነሳት ነበር; ተዛማጅ አርክቴክት ነበር። በ19ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ጉስታቭ ኢፍል ብዙ ድልድዮችን እንደ ጋራቢት ቫያዳክት ቀርጾ በዘመኑ ከፍተኛ ተደማጭነት ከነበራቸው የድልድይ ዲዛይነሮች አንዱ ሆኖ ቆይቷል። በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን የፈረንሳይ-ስዊስ አርክቴክት ሌ ኮርቡሲየር በፈረንሳይ ውስጥ በርካታ ሕንፃዎችን ነድፏል. በቅርብ ጊዜ, የፈረንሳይ አርክቴክቶች ሁለቱንም ዘመናዊ እና አሮጌ የስነ-ህንፃ ቅጦችን አጣምረዋል. የሉቭር ፒራሚድ በጥንታዊ ሕንፃ ላይ የተጨመረው የዘመናዊ አርክቴክቸር ምሳሌ ነው። በፈረንሳይ ከተሞች ውስጥ ለመዋሃድ በጣም አስቸጋሪ የሆኑት ሕንፃዎች ሰማይ ጠቀስ ፎቆች ናቸው, ምክንያቱም ከሩቅ ስለሚታዩ. ለምሳሌ፣ በፓሪስ፣ ከ1977 ጀምሮ፣ አዳዲስ ሕንፃዎች ከ37 ሜትር (121 ጫማ) በታች መሆን ነበረባቸው። የፈረንሳይ ትልቁ የፋይናንስ አውራጃ ላ ዴፈንስ ነው፣ ብዙ ቁጥር ያላቸው ሰማይ ጠቀስ ፎቆች የሚገኙበት። ከአካባቢያቸው ጋር ለመዋሃድ ፈታኝ የሆኑ ሌሎች ግዙፍ ሕንፃዎች ትላልቅ ድልድዮች ናቸው; ይህ የተደረገበት መንገድ ምሳሌ ነው። አንዳንድ ታዋቂ ዘመናዊ የፈረንሳይ አርክቴክቶች ዣን ኑቬል, ዶሚኒክ ፔርራልት, ክርስቲያን ደ ፖርትዛምፓርክ ወይም ፖል አንድሪው ያካትታሉ. ተጨማሪ የፈረንሳይ አርክቴክቸር የፈረንሣይ ፕሬዚዳንቶች፦ 1. ሻርል ደ ጎል : 1958 እ.ኤ.አ. - 1969 እ.ኤ.አ. 2. ዦርዥ ፖምፒዱ : 1969 እ.ኤ.አ. - 1974 እ.ኤ.አ. 3. ቫሌሪ ጊስካር ዴስቴን : 1974 እ.ኤ.አ. - 1981 እ.ኤ.አ. 4. ፍራንሷ ሚተራን : 1981 እ.ኤ.አ. - 1987 ዓም 5. ዣክ ሺራክ : 1987 ዓም - 1999 ዓም 6. ኒኮላስ ሳርኮዚ : 1999 ዓም - 2004 ዓም 7. ፍራንሷ ኦላንድ : 2004 ዓም - 2009 ዓም 8. ኤማንዌል ማክሮን : 2009 ዓም -

48278

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B5%E1%8C%8B%E1%89%A0%E1%88%8D

ስጋበል

ለዕፅዋት፣ ስጋ በል ዕፅዋትን ይዩ። ስጋበል በዘመናዊ ሥነ ሕይወት የጡት አጥቢ ክፍለመደብ ነው። ከስጋበል ክፍለመደብ ውጭ ብዙ ሌሎች እንስሶች ደግሞ ስጋን ቢበሉም፣ እነዚህ ግን በተለይ ስጋን ለመብላት እንደ ተዘጋጁ ስለሚመስሉ ስለዚያው ነው «ስጋበል» የተባለ። በክፍለመደቡ ውስጥ ዋና አስተኔዎች፦ የአፍሪካ ዘምባባ ጥርኝ - አንድ ዝርያ የእስያ ሊንሳንግ - አንድ ወገን፣ ሁለት ዝርዮች የድመት አስተኔ - 15 ወገኖች፣ 41 ዝርዮች የጥርኝ አስተኔ - ጥርኝ፣ ሸለምጥማጥ ወዘተ. 15 ወገኖች፣ 34 ዝርዮች ዥብ - ሦስት ወገኖች፣ አራት ዝርያዎች የማዳጋስካር ፋሮ አስተኔ - 7 ወገኖች፣ 10 ዝርዮች ፋሮ - 14 ወገኖች፣ 33 ዝርዮች የውሻ አስተኔ 12 ወገኖች፣ 35 ዝርዮች ድብ - 5 ወገኖች፣ 8 ዝርያዎች ሞረስ - አንድ ዝርያ ባለ ጆሮ ባሕር አንበሣ - 7 ወገኖች፣ 15 ዝርዮች ጆሮ የለሽ ባሕር አንበሣ - 13 ወገኖች 18 ዝርዮች ቀይ ፓንዳ - አንድ ዝርያ፣ እስያ ብቻ የምጥማጥ አስተኔ - ከሸለምጥምጥ ሌላ፣ በአሜሪካዎችና በደቡብ-ምሥራቅ እስያ ብቻ የሚገኝ፣ 4 ወገኖች፣ 12 ዝርዮች የፋደት አስተኔ - 22 ወገኖች 57 ዝርዮች የራኩን አስተኔ - አሜሪካዎች ኗሪ፣ 6 ወገኖች፣ 14 ዝርያዎች አጥቢ እንስሳት

4147

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A2%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%88%8B%E1%8A%95%E1%8B%B5

ኢንግላንድ

እንግሊዝ የዩናይትድ ኪንግደም አካል የሆነች ሀገር ነች። በምዕራብ በኩል ከዌልስ እና በሰሜን በኩል ከስኮትላንድ ጋር የመሬት ድንበሮችን ይጋራል። የአየርላንድ ባህር ከእንግሊዝ ሰሜናዊ ምዕራብ እና የሴልቲክ ባህር በደቡብ ምዕራብ ይገኛል። እንግሊዝ ከአህጉር አውሮፓ በሰሜን ባህር በምስራቅ እና በእንግሊዝ ቻናል በደቡብ ተለያይታለች። ሀገሪቱ በሰሜን አትላንቲክ ውቅያኖስ ላይ የምትገኘውን የታላቋ ብሪታንያ ደሴት አምስት ስምንተኛውን ትሸፍናለች እና ከ100 በላይ ትናንሽ ደሴቶችን ያጠቃልላል፣ እንደ የሳይሊ ደሴቶች እና ደሴት ዋይት። አሁን እንግሊዝ ተብሎ የሚጠራው አካባቢ በመጀመሪያ የላይኛው ፓሊዮሊቲክ ዘመን በዘመናዊ ሰዎች ይኖሩ ነበር ፣ ግን ስሙን ከአንግሊሶች የወሰደው ፣ ስሙን ከአንግሊያ ባሕረ ገብ መሬት ያገኘው ጀርመናዊ ጎሳ በ 5 ኛው እና 6 ኛው ክፍለዘመን የሰፈረ። እንግሊዝ በ10ኛው ክፍለ ዘመን የተዋሃደ ሀገር ሆነች እና በ15ኛው ክፍለ ዘመን ከጀመረው የግኝት ዘመን ጀምሮ በሰፊው አለም ላይ ትልቅ ባህላዊ እና ህጋዊ ተፅእኖ ነበራት። የእንግሊዘኛ ቋንቋ፣ የአንግሊካን ቤተ ክርስቲያን እና የእንግሊዘኛ ህግ—ለሌሎች የአለም ሀገራት የጋራ ህግ የህግ ሥርዓቶች መሰረት የሆነው—በእንግሊዝ ውስጥ የተገነቡት እና የሀገሪቱ ፓርላማ የመንግስት ስርዓት በሌሎች ብሄሮች ዘንድ ተቀባይነት አግኝቷል። የኢንደስትሪ አብዮት የተጀመረው በ18ኛው ክፍለ ዘመን እንግሊዝ ሲሆን ማህበረሰቡን ወደ አለም የመጀመሪያዋ በኢንዱስትሪ የበለፀገች ሀገር አደረገ። የእንግሊዝ መሬት በዋናነት ዝቅተኛ ኮረብታዎች እና ሜዳዎች ነው ፣ በተለይም በማዕከላዊ እና በደቡብ እንግሊዝ። ሆኖም በሰሜን (ለምሳሌ ሀይቅ አውራጃ እና ፔኒኒስ) እና በምዕራብ (ለምሳሌ ዳርትሙር እና ሽሮፕሻየር ኮረብታዎች) ላይ ደጋማ እና ተራራማ መሬት አለ። ዋና ከተማው በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ትልቁ የሜትሮፖሊታን አካባቢ ያለው ለንደን ነው። የእንግሊዝ ህዝብ 56.3 ሚሊዮን የዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ 84 በመቶውን ይይዛል ፣ በተለይም በለንደን ፣ በደቡብ ምስራቅ እና በሚድላንድስ ፣ በሰሜን ምዕራብ ፣ በሰሜን ምስራቅ እና በዮርክሻየር ውስጥ ያሉ ኮንሰርቶች እያንዳንዳቸው በዘመኑ እንደ ዋና የኢንዱስትሪ ክልሎች ያደጉ ናቸው። በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን. የእንግሊዝ መንግሥት - ከ 1535 በኋላ ዌልስን ያቀፈ - በግንቦት 1 ቀን 1707 የተለየ ሉዓላዊ ሀገር መሆን አቆመ ፣ የሕብረት ሥራዎች በኅብረት ስምምነት ውስጥ ባለፈው ዓመት የተስማሙትን ውሎች በሥራ ላይ ሲያውሉ ፣ ይህም ከመንግሥቱ ጋር የፖለቲካ አንድነት እንዲኖር አድርጓል ። የታላቋ ብሪታንያ መንግሥት ለመፍጠር የስኮትላንድ። በ1801 ታላቋ ብሪታንያ ከአየርላንድ መንግሥት ጋር (በሌላ የሕብረት ሕግ) የታላቋ ብሪታንያ እና የአየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም ሆነች። እ.ኤ.አ. በ 1922 የአየርላንድ ነፃ ግዛት ከዩናይትድ ኪንግደም ተለየ ፣ ይህም የኋለኛው ታላቋ ብሪታንያ እና ሰሜን አየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም ተብሎ ተሰየመ ። "እንግሊዝ" የሚለው ስም እንግሊዛዊ ከሚለው የእንግሊዘኛ ስም የተገኘ ሲሆን ትርጉሙም "የማዕዘን ምድር" ማለት ነው። አንግል በመካከለኛው ዘመን መጀመሪያ ላይ በታላቋ ብሪታንያ ከሰፈሩ የጀርመን ጎሳዎች አንዱ ነበር። ማዕዘኖቹ የባልቲክ ባህር በኪዬል የባህር ወሽመጥ አካባቢ (የአሁኗ የጀርመን ግዛት ሽሌስዊግ-ሆልስቴይን) ከአንግሊያ ባሕረ ገብ መሬት መጡ። የመጀመሪያው የቃሉ አጠቃቀም፣ እንደ "ንግሊዝ"፣ በዘጠነኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ወደ ብሉይ ኢንግሊዘኛ የቤዴ የእንግሊዝ ሰዎች መክብብ ታሪክ ተተርጉሟል። ቃሉ ያኔ ከዘመናዊው በተለየ መልኩ ጥቅም ላይ ውሎ ነበር፣ ትርጉሙም “እንግሊዛውያን የሚኖሩባት ምድር” ማለት ሲሆን እንግሊዛውያንን የሚያጠቃልል ሲሆን አሁን ደቡብ-ምስራቅ ስኮትላንድ ውስጥ ይኖሩ ነበር ነገር ግን ያኔ የእንግሊዝ የኖርተምብሪያ ግዛት አካል ነበር። የአንግሎ ሳክሰን ዜና መዋዕል እንደዘገበው በ1086 የወጣው የዶሜዝዴይ መጽሐፍ መላውን እንግሊዝ ይሸፍናል ይህም ማለት የእንግሊዝ መንግሥት ማለት ነው፣ ከጥቂት ዓመታት በኋላ ግን ዜና መዋዕል ንጉሥ ማልኮም ሣልሳዊ “ከስኮትላንድ ወጥቶ ወደ እንግሊዝ ወደ ሎቲያን ሄደ” ሲል ገልጿል። በጣም ጥንታዊው ስሜት። ስለ አንግልስ የመጀመሪያው የተረጋገጠ ማጣቀሻ የተከሰተው በ 1 ኛው ክፍለ ዘመን በታሲተስ ፣ ጀርመኒያ ሥራ ላይ ነው ፣ እሱም የላቲን አንግሊ የሚለው ቃል ጥቅም ላይ ውሏል። የጎሳ ስም ሥርወ-ቃሉ ራሱ በሊቃውንት አከራካሪ ነው; ከአንጄን ባሕረ ገብ መሬት ቅርጽ, የማዕዘን ቅርጽ እንደሚገኝ ተጠቁሟል. እንደ ሳክሶን ካሉ ጎሳ ስም የወጣ ቃል እንዴት እና ለምን ለመላው ሀገሪቱ ጥቅም ላይ ሊውል እንደቻለ እና ህዝቦቿ አይታወቅም ነገር ግን ይህ ከመጥራት ልማድ ጋር የተያያዘ ይመስላል። በብሪታንያ ያሉ የጀርመን ሰዎች አንግሊ ሳክሶኖች ወይም እንግሊዛዊ ሳክሶኖች በሰሜን ጀርመን በዌዘር እና በአይደር ወንዞች መካከል ከብሉይ ሳክሶኒ አህጉራዊ ሳክሶኖች () ለመለየት። በታላቋ ብሪታንያ ደሴት ላይ የዳበረ ሌላ ቋንቋ በስኮትላንዳዊው ጌሊክ፣ የሳክሰን ጎሣዎች ስማቸውን እንግሊዝ (ሳሱን) ለሚለው ቃል ሰጡ። በተመሳሳይ የዌልስ የእንግሊዘኛ ቋንቋ ስም "ሳይስኔግ" ነው. የእንግሊዝ የፍቅር ስም ሎኤግሪያ ነው፣ ከዌልሽ ቃል እንግሊዝ፣ ሎግር ጋር የተያያዘ እና በአርተርሪያን አፈ ታሪክ ታዋቂ ሆኗል ። አልቢዮን በተጨማሪ በግጥም ችሎታው ለእንግሊዝ ይተገበራል፣ ምንም እንኳን የመጀመሪያ ትርጉሙ በአጠቃላይ የብሪታንያ ደሴት ቢሆንም። የቤከር ባህል በ2,500 ዓክልበ. አካባቢ ደርሷል፣ ከሸክላ የተሠሩ የመጠጥ እና የምግብ ዕቃዎችን፣ እንዲሁም የመዳብ ማዕድን ለማቅለጥ እንደ ማሰሮነት የሚያገለግሉ መርከቦችን አስተዋውቋል። በዚህ ወቅት ነበር እንደ ስቶንሄንጅ እና አቬበሪ ያሉ ዋና ዋና የኒዮሊቲክ ሀውልቶች የተገነቡት። በአካባቢው በብዛት የነበሩትን ቆርቆሮ እና መዳብ በአንድ ላይ በማሞቅ የቤከር ባህል ሰዎች ነሐስ, በኋላም ከብረት ማዕድናት ብረት ይሠራሉ. የብረት ማቅለጥ ልማት የተሻሉ ማረሻዎችን መገንባት፣ ግብርናን ማራመድ (ለምሳሌ ከሴልቲክ እርሻዎች ጋር) እንዲሁም የበለጠ ውጤታማ የጦር መሣሪያዎችን ማምረት አስችሏል። በብረት ዘመን፣ ከሃልስታት እና ከላ ቴኔ ባህሎች የወጣው የሴልቲክ ባህል ከመካከለኛው አውሮፓ ደረሰ። በዚህ ጊዜ ብሪቶኒክ የሚነገር ቋንቋ ነበር። ማህበረሰቡ የጎሳ ነበር; በቶለሚ ጂኦግራፊያዊ መሰረት በአካባቢው ወደ 20 የሚጠጉ ጎሳዎች ነበሩ። ብሪታኒያውያን ማንበብና መጻፍ ባለመቻላቸው ቀደምት ክፍፍሎች አይታወቁም። በንጉሠ ነገሥቱ ዳርቻ ላይ እንዳሉት ሌሎች ክልሎች፣ ብሪታንያ ከሮማውያን ጋር የንግድ ግንኙነቶችን ለረጅም ጊዜ ትደሰት ነበር። የሮማ ሪፐብሊክ ጁሊየስ ቄሳር በ55 ዓክልበ ሁለት ጊዜ ለመውረር ሞከረ። ምንም እንኳን በአብዛኛው ያልተሳካለት ቢሆንም፣ ከትሪኖቫንቶች ደንበኛ ንጉሥ ማቋቋም ችሏል። የሴት ሥዕል ሥዕል፣ ክንድ የተዘረጋ፣ ነጭ ቀሚስ ለብሳ፣ ቀይ ካባና ኮፍያ፣ ሌሎች የሰው ሥዕሎች በቀኝዋ፣ ከታች በግራዋ። ቦዲካ በሮማ ኢምፓየር ላይ አመጽ መራ። ሮማውያን በ43 ዓ.ም በአፄ ገላውዴዎስ ዘመነ መንግስት ብሪታንያን ወረሩ፣ በመቀጠልም ብዙ ብሪታንያን ያዙ፣ እና አካባቢው ወደ ሮማ ግዛት እንደ ብሪታኒያ ግዛት ተቀላቀለ። ለመቃወም ከሞከሩት የአገሬው ተወላጆች መካከል በጣም የታወቁት በካራታከስ የሚመሩት ካቱቬላኒ ናቸው። በኋላ፣ በአይሴኒ ንግሥት በቡዲካ የተመራው አመፅ፣ በዋትሊንግ ስትሪት ጦርነት ሽንፈትን ተከትሎ በቡዲካ እራሷን በማጥፋቷ አብቅቷል። ስለ ሮማን ብሪታንያ አንድ ጥናት ያዘጋጀው ጸሐፊ ከ43 ዓ.ም እስከ 84 ዓ.ም ድረስ የሮማውያን ወራሪዎች ከ100,000 እስከ 250,000 የሚደርሱ ሰዎችን ከ2,000,000 ሕዝብ መካከል እንደገደሉ ጠቁመዋል። በዚህ ዘመን የግሪክ-ሮማን ባህል የሮማን ህግ፣ የሮማውያን አርክቴክቸር፣ የውሃ ማስተላለፊያዎች፣ የፍሳሽ ማስወገጃዎች፣ ብዙ የእርሻ እቃዎች እና ሐር በማስተዋወቅ የበላይ ሆኖ ተመልክቷል። በ 3 ኛው ክፍለ ዘመን ንጉሠ ነገሥት ሴፕቲሚየስ ሴቬረስ በኤቦራኩም (አሁን ዮርክ) ሞተ, ከዚያም ቆስጠንጢኖስ ከመቶ አመት በኋላ ንጉሠ ነገሥት ተብሎ በታወጀበት. ክርስትና ለመጀመሪያ ጊዜ የጀመረው መቼ እንደሆነ ክርክር አለ; ከ 4 ኛው ክፍለ ዘመን ብዙም ሳይዘገይ ምናልባትም በጣም ቀደም ብሎ ነበር. ቤዴ እንደሚለው፣ በ180 ዓ.ም የብሪታኒያው አለቃ ሉሲየስ ባቀረበው ጥያቄ፣ በምሥራቅና በምዕራቡ ዓለም ቤተ ክርስቲያን ላይ ያለውን ልዩነት ለመፍታት፣ ሚስዮናውያን ከሮም በኤሉተሪየስ ተልከዋል። ከግላስተንበሪ ጋር የተገናኙ ወጎች አሉ በአርማትያስ ጆሴፍ በኩል መግቢያ በመጠየቅ፣ ሌሎች ደግሞ በብሪታኒያው ሉሲየስ በኩል ይላሉ። እ.ኤ.አ. በ 410 ፣ የሮማ ኢምፓየር ውድቀት በነበረበት ወቅት ብሪታንያ በብሪታንያ የሮማውያን አገዛዝ ማብቂያ እና የሮማውያን ጦር ሰራዊት አባላት ለቀው ሲወጡ ፣ በአህጉራዊ አውሮፓ ድንበሮችን ለመከላከል እና በእርስ በርስ ጦርነቶች ውስጥ ለመሳተፍ ብሪታንያ ተጋልጣለች። የሴልቲክ ክርስቲያናዊ ገዳማዊ እና ሚሲዮናዊ እንቅስቃሴዎች አብቅተዋል፡- ፓትሪክ (5ኛው ክፍለ ዘመን አየርላንድ) እና በ6ኛው ክፍለ ዘመን ብሬንዳን (ክሎንፈርት)፣ ኮምጋል (ባንጎር)፣ ዴቪድ (ዌልስ)፣ አይደን (ሊንዲስፋርኔ) እና ኮሎምባ (አዮና)። ይህ የክርስትና ዘመን በጥንታዊው የሴልቲክ ባህል በስሜታዊነት፣ በፖለቲካ፣ በልምምዶች እና በሥነ-መለኮት ላይ ተጽዕኖ አሳድሯል። የአጥቢያ “ማኅበረ ቅዱሳን” በገዳማውያን ማኅበረሰብ ውስጥ ያተኮሩ ነበሩ እና የገዳማውያን መሪዎች በሮማውያን የበላይነት በያዘው የቤተ ክርስቲያን ተዋረድ ሥርዓት ሳይሆን እንደ እኩዮች እንደ አለቆች ነበሩ። መካከለኛው ዘመን የሮማውያን ወታደራዊ መውጣት ብሪታንያ ለአረማውያን ወረራ ክፍት አድርጓታል ፣ ከሰሜን ምዕራብ አህጉር አውሮፓ የባህር ላይ ተሳፋሪዎች ፣ በተለይም ሳክሰኖች ፣ አንግሎች ፣ ጁትስ እና ፍሪሲያውያን የሮማን ግዛት የባህር ዳርቻዎችን ለረጅም ጊዜ ወረሩ። እነዚህ ቡድኖች በአምስተኛው እና በስድስተኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በሀገሪቱ ምስራቃዊ ክፍል ውስጥ ቁጥራቸው እየጨመረ መሄድ ጀመሩ. ግስጋሴያቸው ብሪታኒያውያን በባዶን ተራራ ላይ ካሸነፉ በኋላ ለተወሰኑ አሥርተ ዓመታት ተይዞ ነበር፣ነገር ግን በመቀጠል የብሪታንያ ለም ቆላማ ቦታዎችን በመውረር እና በብሪትቶኒክ ቁጥጥር ስር ያለውን አካባቢ ወደተለያዩ አካባቢዎች በመቀነስ ወደ ምዕራብ አቅጣጫ ወጣ ገባ በሆነው ሀገር ቀጠለ። በ 6 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ. ይህንን ጊዜ የሚገልጹ ዘመናዊ ጽሑፎች እጅግ በጣም አናሳ ናቸው፣ ይህም የጨለማ ዘመን ተብሎ እንዲገለጽ ምክንያት ሆኗል። የብሪታንያ የአንግሎ-ሳክሰን ሰፈራ ተፈጥሮ እና ግስጋሴ ለትልቅ አለመግባባት ተዳርጓል። እየተፈጠረ ያለው መግባባት በደቡብና በምስራቅ በሰፊው ተከስቷል ነገር ግን በሰሜን እና በምዕራብ በኩል ብዙም ጠቃሚ አይደለም፣ የሴልቲክ ቋንቋዎች በአንግሎ ሳክሰን ቁጥጥር ስር ባሉ አካባቢዎችም መነገሩን ቀጥለዋል ። በአጠቃላይ በሮማውያን የበላይነት የተያዘው ክርስትና ነበረው ። በተቆጣጠሩት ግዛቶች ውስጥ በአንግሎ-ሳክሰን ጣዖት አምላኪነት ተተክቷል ነገር ግን ከ 597 ጀምሮ በኦገስቲን የሚመራ የሮም ሚስዮናውያን እንደገና ተጀምሯል. በሮማውያን እና በሴልቲክ የበላይነት ባላቸው የክርስትና ዓይነቶች መካከል የነበረው አለመግባባቶች በሮማውያን ወግ በድል አድራጊነት በጉባኤው ተጠናቀቀ። ዊትቢ ፣ እሱም በሚመስል መልኩ ስለ ቶንሰሮች (የፀጉር መቆረጥ) እና የፋሲካ ቀን፣ ነገር ግን በይበልጥ ጉልህ በሆነ መልኩ፣ ስለ ሮማውያን እና ሴልቲክ የሥልጣን ዓይነቶች፣ ሥነ-መለኮት እና ልምምድ ልዩነቶች። በሰፈራ ጊዜ ውስጥ በገቢ ሰጪዎች የሚገዙት መሬቶች ወደ ብዙ የጎሳ ግዛቶች የተከፋፈሉ ይመስላሉ ፣ ግን በ 7 ኛው ክፍለ ዘመን ፣ የሁኔታው ተጨባጭ ማስረጃ እንደገና ሲገኝ ፣ እነዚህ ኖርተምብሪያ ፣ ሜርሺያ ፣ ዌሴክስን ጨምሮ ወደ ደርዘን የሚጠጉ መንግስታት ተዋህደዋል። , ምስራቅ አንሊያ, ኤሴክስ, ኬንት እና ሱሴክስ. በቀጣዮቹ ምዕተ-አመታት ውስጥ፣ ይህ የፖለቲካ መጠናከር ሂደት ቀጠለ። በ 7 ኛው ክፍለ ዘመን በኖርተምብሪያ እና በመርሲያ መካከል የበላይነትን ለማስፈን ትግል ተደረገ፣ ይህም በ 8 ኛው ክፍለ ዘመን የመርሪያን የበላይነት ሰጠ። በ9ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ መርሲያ በቬሴክስ ቀዳሚ መንግሥት ሆና ተፈናቅላለች። በኋላም በዚያው ምዕተ-አመት ውስጥ በዴንማርክ እየተባባሰ የመጣው ጥቃት በሰሜን እና በምስራቅ እንግሊዝ ድል በመነሳት የኖርተምብሪያን፣ የመርሲያን እና የምስራቅ አንሊያን መንግስታት ገልብጦ ነበር። በታላቁ አልፍሬድ ስር የነበረው ዌሴክስ ብቸኛው የተረፈው የእንግሊዝ መንግስት ሆኖ ቀረ፣ እና በተተኪዎቹ ስር፣ በዳኔላው መንግስታት ወጪ እየሰፋ ሄደ። ይህ የእንግሊዝ የፖለቲካ ውህደት በ927 ለመጀመሪያ ጊዜ የተከናወነው እና በ953 በኤድሬድ ተጨማሪ ግጭቶች ከተፈጠሩ በኋላ የተቋቋመው የእንግሊዝ ፖለቲካዊ ውህደት አመጣ። በ10ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የተነሳው የስካንዲኔቪያ ጥቃት አዲስ ማዕበል በ10ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ይህን የተባበሩት መንግስታት በ ስዌን ሹካጢም በ1013 ተጠናቀቀ። እና እንደገና በልጁ ክኑት በ 1016, ለአጭር ጊዜ የሚቆይ የሰሜን ባህር ኢምፓየር ማእከል አድርጎ ዴንማርክ እና ኖርዌይን ያካትታል. ነገር ግን፣ የንጉሣዊው ተወላጅ ሥርወ መንግሥት በኤድዋርድ ኮንፌሰር ሥልጣን በ1042 ተመልሷል። ንጉስ ሄንሪ አምስተኛ በአጊንኮርት ጦርነት ፣ 1415። ንጉስ ሄንሪ አምስተኛ በአጊንኮርት ጦርነት በሴንት ክሪስፒን ቀን ተዋግቶ በእንግሊዝ ድል በመቶ አመት ጦርነት ከአንድ ትልቅ የፈረንሳይ ጦር ጋር ተጠናቀቀ። በኤድዋርድ ተተኪነት ላይ የተነሳው አለመግባባት በኖርማንዲ መስፍን ዊልያም የሚመራ ጦር በ1066 ወደ ኖርማን ወረራ አመራ። ኖርማኖች እራሳቸው ከስካንዲኔቪያ የመጡ ሲሆን በ9ኛው መጨረሻ እና በ10ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በኖርማንዲ ሰፍረዋል። ይህ ድል የእንግሊዝ ልሂቃን ከሞላ ጎደል ንብረታቸውን እንዲለቁ እና በአዲስ ፈረንሳይኛ ተናጋሪ መኳንንት እንዲተካ አድርጓል፣ ንግግሩም በእንግሊዘኛ ቋንቋ ላይ ከፍተኛ እና ዘላቂ ተጽእኖ ነበረው። በመቀጠልም የፕላንታገነት ቤት ከአንጁ የእንግሊዝ ዙፋን ወረሰ በሄንሪ ፣ እንግሊዝን በማደግ ላይ ባለው አንጄቪን የ ኢምፓየር ላይ እንግሊዝን ጨምራ አኩታይንን ጨምሮ ቤተሰቡ ፈረንሳይ ውስጥ ወረሷት። ለሦስት መቶ ዓመታት ገዙ፣ አንዳንድ ታዋቂ ነገሥታት ሪቻርድ 1፣ ኤድዋርድ 1፣ ኤድዋርድ እና ሄንሪ አምስተኛ ናቸው። ወቅቱ በንግድ እና ሕግ ላይ ለውጦች ታይተዋል፣ የማግና ካርታ መፈረምን ጨምሮ፣ የሉዓላዊውን ስልጣን ለመገደብ ጥቅም ላይ የዋለው የእንግሊዝ የህግ ቻርተር ህግ እና የነጻነት መብቶችን መጠበቅ. የካቶሊክ ምንኩስና አብቦ ፈላስፎችን በመስጠት የኦክስፎርድ እና የካምብሪጅ ዩኒቨርሲቲዎች በንጉሣዊ ድጋፍ ተመሠረቱ። የዌልስ ርእሰ ብሔር በ13ኛው ክፍለ ዘመን የፕላንታገነት ፊፍ ሆነ። እና የአየርላንድ ጌትነት ለእንግሊዝ ንጉሳዊ አገዛዝ በጳጳሱ ተሰጥቷል. በ 14 ኛው ክፍለ ዘመን, ፕላንታጂኖች እና የቫሎይስ ቤት ሁለቱም የኬፕት ቤት እና ከፈረንሳይ ጋር ህጋዊ የይገባኛል ጥያቄ አቅርበዋል; ሁለቱ ሀይሎች በመቶ አመት ጦርነት ውስጥ ተፋጠጡ።የጥቁር ሞት ወረርሽኝ በእንግሊዝ መታ; ከ 1348 ጀምሮ በመጨረሻ እስከ ግማሽ የሚሆኑ የእንግሊዝ ነዋሪዎችን ገደለ ። ከ 1453 እስከ 1487 የእርስ በርስ ጦርነት በሁለት የንጉሣዊ ቤተሰብ ቅርንጫፎች መካከል ተፈጠረ - በዮርክስቶች እና ላንካስትሪያን - የ ጽጌረዳዎች ጦርነቶች በመባል ይታወቃሉ። በመጨረሻም ዮርክስቶች ዙፋኑን ሙሉ በሙሉ እንዲያጡ ያደረጋቸው በዌልሽ መኳንንት ቤተሰብ ቱዶር ሲሆን በሄንሪ ቱዶር የሚመራ የላንካስትሪያን ቅርንጫፍ ሲሆን ከዌልስ እና ብሬተን ቅጥረኞች ጋር በመውረር የዮርክ ንጉስ ሪቻርድ ሳልሳዊ በነበረበት የቦስዎርዝ ሜዳ ጦርነት ድልን ተቀዳጀ። ተገደለ። ቀደምት ዘመናዊ በቱዶር ዘመን፣ ህዳሴ ወደ እንግሊዝ የደረሰው በጣሊያን ቤተ መንግስት አማካይነት ነው፣ እነሱም ጥበባዊ፣ ትምህርታዊ እና ምሁራዊ ክርክሮችን ከጥንታዊው ጥንታዊነት እንደገና አስተዋውቀዋል። እንግሊዝ የባህር ኃይል ችሎታን ማዳበር ጀመረች እና ወደ ምዕራቡ ዓለም የሚደረገው አሰሳ ተጠናከረ። ሄንሪ ስምንተኛ በ1534 የእንግሊዝ ቤተ ክርስቲያን ንጉሠ ነገሥት ራስ አድርጎ ባወጀው የልዑልነት ሥራ ሥር ፍቺውን በተመለከቱ ጉዳዮች ከካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን ጋር ያለውን ግንኙነት አቋረጠ። ከአብዛኞቹ የአውሮፓ ፕሮቴስታንት እምነት በተቃራኒ የልዩነት መነሻው ከሥነ-መለኮት ይልቅ ፖለቲካዊ ነበር። እንዲሁም የቀድሞ አባቱን ዌልስን ከ1535-1542 ድርጊቶች ጋር ወደ እንግሊዝ ግዛት በሕጋዊ መንገድ አካትቷል። በሄንሪ ሴት ልጆች በሜሪ 1 እና ኤልዛቤት ቀዳማዊ የግዛት ዘመን የውስጥ ሀይማኖት ግጭቶች ነበሩ።የፊተኛው ሀገሪቷን ወደ ካቶሊካዊነት ስትመለስ የኋለኛው ደግሞ እንደገና ተገንጥላ የአንግሊካኒዝምን የበላይነት በኃይል አረጋግጧል። የኤልዛቤት ዘመን በቱዶር ዘመን በንግሥት ንግሥት ኤልሳቤጥ ("ድንግል ንግሥት") የግዛት ዘመን ነው። የታሪክ ተመራማሪዎች ብዙ ጊዜ በእንግሊዝ ታሪክ ወርቃማ ዘመን አድርገው ይገልጹታል። ኤሊዛቤት እንግሊዝ የእንግሊዝ ህዳሴ አፖጊን ወክሎ የጥበብ፣ የግጥም፣ የሙዚቃ እና የስነ-ጽሁፍ አበባ አየች። ዘመኑ በድራማ፣ በቲያትር እና በተውኔት ደራሲያን በጣም ታዋቂ ነው። በዚህ ወቅት እንግሊዝ በቱዶር ትልቅ ለውጥ የተነሳ የተማከለ፣ በሚገባ የተደራጀ እና ውጤታማ መንግስት ነበራት። ከስፔን ጋር በመወዳደር በአሜሪካ አህጉር የመጀመሪያው የእንግሊዝ ቅኝ ግዛት በ1585 በአሳሽ ዋልተር ራሌይ በቨርጂኒያ ተመሠረተ እና ሮአኖክ ተባለ። የሮአኖክ ቅኝ ግዛት አልተሳካም እና ዘግይቶ የመጣው የአቅርቦት መርከብ ሲመለስ ተጥሎ ከተገኘ በኋላ የጠፋው ቅኝ ግዛት በመባል ይታወቃል። ከምስራቃዊ ህንድ ኩባንያ ጋር፣ እንግሊዝ በምስራቅ ከደች እና ከፈረንሳይ ጋር ተወዳድራለች። በኤልዛቤት ዘመን እንግሊዝ ከስፔን ጋር ጦርነት ገጥሟት ነበር። አንድ አርማዳ እንግሊዝን ለመውረር እና የካቶሊክን ንጉሳዊ አገዛዝ ለማቋቋም ባደረገው ሰፊ እቅድ በ1588 ከስፔን በመርከብ ተሳፈረ። እቅዱ በመጥፎ ቅንጅት፣ አውሎ ንፋስ እና የተሳካ የሃሪሪንግ ጥቃቶች በሎርድ ሃዋርድ የኢፊንግሃም የእንግሊዝ መርከቦች ተበላሽተዋል። ይህ ውድቀት ሥጋቱን አላቆመውም፤ ስፔን በ1596 እና 1597 ሁለት ተጨማሪ አርማዳዎችን ከፈተች፣ ነገር ግን ሁለቱም በማዕበል ተገፋፍተዋል። በ1603 የደሴቲቱ ፖለቲካዊ መዋቅር ተቀይሯል፣የስኮትስ ንጉስ ጀምስ ስድስተኛ፣የእንግሊዝ ፍላጎት የረዥም ጊዜ ባላንጣ የነበረችው፣የእንግሊዝ ዙፋን እንደ ጀምስ ቀዳማዊ በመውረስ የግል ህብረት ፈጠረ። ምንም እንኳን ይህ በእንግሊዝ ህግ መሰረት ባይኖረውም እራሱን የታላቋ ብሪታንያ ንጉስ አደረገ። በኪንግ ጄምስ ስድስተኛ እና እኔ ስልጣን ያለው የኪንግ ጀምስ የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጉም በ1611 ታትሟል። በ20ኛው መቶ ዘመን ዘመናዊ ክለሳዎች እስኪዘጋጁ ድረስ አብዛኞቹ የፕሮቴስታንት ክርስቲያኖች ለአራት መቶ ዓመታት ያነበቡት የመጽሐፍ ቅዱስ መደበኛ እትም ነበር። ረጅም ጥቁር ፀጉር ነጭ ካፕ እና ብራቂ ለብሶ የተቀመጠው የወንድ ምስል መቀባት። የእንግሊዝ ተሃድሶ በንጉሥ ቻርልስ ስር የነበረውን ንጉሳዊ አገዛዝ እና ከእንግሊዝ የእርስ በርስ ጦርነት በኋላ ሰላምን መለሰ። እርስ በርስ በሚጋጩ ፖለቲካዊ፣ ሃይማኖታዊ እና ማህበራዊ አቋሞች ላይ በመመስረት፣ የእንግሊዝ የእርስ በርስ ጦርነት የተካሄደው በፓርላማ ደጋፊዎች እና በንጉሥ ቻርልስ 1ኛ ደጋፊዎች መካከል ሲሆን እነዚህም ተራ በተራ ራውንድሄድስ እና ካቫሊየርስ በመባል ይታወቃሉ። ይህ ስኮትላንድ እና አየርላንድን የሚያካትቱ የሶስቱ መንግስታት ሰፊ ሁለገብ ጦርነቶች የተጠላለፈ አካል ነበር። የፓርላማ አባላት አሸናፊ ነበሩ፣ 1ኛ ቻርለስ ተገደለ እና መንግሥቱ በኮመንዌልዝ ተተካ። የፓርላማ ኃይሎች መሪ ኦሊቨር ክሮምዌል በ 1653 ራሱን ጌታ ጠባቂ አድርጎ አውጇል። የግላዊ አገዛዝ ጊዜ ተከትሏል. ክሮምዌል ከሞተ በኋላ እና ልጁ ሪቻርድ ጌታ ጥበቃ አድርጎ ከተሰናበተ በኋላ፣ ቻርለስ በ1660 ወደ ንጉስነት እንዲመለስ ተጋብዞ ነበር፣ በተወሰደ እርምጃ። ቲያትሮች እንደገና ሲከፈቱ፣ የጥበብ ጥበቦች፣ ስነ-ጽሁፍ እና የኪነጥበብ ስራዎች በዳግም ተሃድሶው ጊዜ ሁሉ የ‹‹መልካም ንጉስ› ቻርልስ 2ኛ ዳግመኛ ታደሰ። ከ1688ቱ የክብር አብዮት በኋላ፣ ፓርላማ እውነተኛው ስልጣን ቢኖረውም ንጉስ እና ፓርላማ አብረው እንዲገዙ በህገ መንግስቱ ተረጋገጠ። ይህ የተቋቋመው በ1689 የመብቶች ህግ ጋር ነው። ከተቀመጡት ህጎች መካከል ህጉ በፓርላማ ብቻ ሊሰራ እንደሚችል እና በንጉሱ ሊታገድ እንደማይችል እንዲሁም ንጉሱ ያለ ቅድመ ሁኔታ ግብር ሊጭን ወይም ሰራዊት ማፍራት እንደማይችል ይገኙባቸዋል። የፓርላማ ተቀባይነት.እንዲሁም ከዚያን ጊዜ ጀምሮ, አንድም የብሪታንያ ንጉሠ ነገሥት ሲቀመጥ ወደ ምክር ቤት አልገባም, ይህም በየዓመቱ በብሪቲሽ ንጉሠ ነገሥት የፓርላማ መክፈቻ ላይ የፓርላማው በሮች ሲደበደቡ ይከበራል. የንጉሠ ነገሥቱ መልእክተኛ, የፓርላማ መብቶችን እና ከንጉሣዊው ነፃነትን የሚያመለክት. በ1660 የሮያል ሶሳይቲ ሲመሰረት፣ ሳይንስ በጣም ተበረታቷል። እ.ኤ.አ. በ 1666 የለንደን ታላቁ እሳት የለንደን ከተማን አቃጠለ ፣ ግን ከጥቂት ጊዜ በኋላ በሰር ክሪስቶፈር ሬን በተነደፉ ብዙ ጉልህ ሕንፃዎች እንደገና ተገነባ። በፓርላማ ውስጥ ሁለት አንጃዎች ተፈጥረዋል - ቶሪስ እና ዊግስ። ቶሪስ መጀመሪያ ላይ የካቶሊክን ንጉስ ጀምስ 2ን ቢደግፉም አንዳንዶቹ ከዊግስ ጋር በ1688 አብዮት ወቅት የኔዘርላንድ ልዑል ዊልያም ኦሬንጅ ጄምስን እንዲያሸንፍ እና በመጨረሻም የእንግሊዝ ዊልያም እንዲሆን ጋበዙ። አንዳንድ የእንግሊዝ ሰዎች፣ በተለይም በሰሜን፣ ያቆብ ሰዎች ነበሩ እና ጄምስንና ልጆቹን መደገፋቸውን ቀጥለዋል። በስቱዋርት ሥርወ መንግሥት እንግሊዝ በንግድ፣ በፋይናንስ እና በብልጽግና ተስፋፍታለች። ብሪታንያ በአውሮፓ ትልቁን የነጋዴ መርከቦችን አቋቋመች። የእንግሊዝ እና የስኮትላንድ ፓርላማዎች ከተስማሙ በኋላ በ 1707 የታላቋ ብሪታንያ ግዛት ለመፍጠር ሁለቱ ሀገራት በፖለቲካዊ ህብረት ውስጥ ተቀላቅለዋል ። ህብረቱን ለማስማማት እንደ ሕግ እና ብሔራዊ ቤተክርስቲያኖች ያሉ ተቋማት የተለያዩ ናቸው ። ዘግይቶ ዘመናዊ እና ዘመናዊ አዲስ በተቋቋመው በታላቋ ብሪታንያ መንግሥት ከሮያል ሶሳይቲ እና ከሌሎች የእንግሊዝ ውጥኖች ከስኮትላንድ ኢንላይሜንት ጋር ተዳምሮ በሳይንስ እና ምህንድስና አዳዲስ ፈጠራዎችን ሲፈጥር በሮያል ባህር ኃይል ጥበቃ የሚደረግለት ከፍተኛ የብሪታንያ የባህር ማዶ ንግድ ምስረታ መንገድ ጠርጓል። የብሪቲሽ ኢምፓየር. በአገር ውስጥ የኢንዱስትሪ አብዮት እንዲስፋፋ ምክንያት ሆኗል፣ በእንግሊዝ ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ እና ባህላዊ ሁኔታዎች ላይ ከፍተኛ ለውጥ የታየበት፣ በዚህም ምክንያት በኢንዱስትሪ የበለጸገ ግብርና፣ ምርት፣ ምህንድስና እና ማዕድን እንዲሁም አዲስ እና ፈር ቀዳጅ የመንገድ፣ የባቡር እና የውሃ አውታሮች መስፋፋትና እድገታቸውን እንዲያመቻቹ አድርጓል። . በ1761 የሰሜን ምዕራብ እንግሊዝ ብሪጅዎተር ካናል መከፈቱ በብሪታንያ የቦይውን ዘመን አስከትሏል። እ.ኤ.አ. በ 1825 በዓለም የመጀመሪያው ቋሚ የእንፋሎት ሎኮሞቲቭ የሚጎተት የመንገደኞች ባቡር - የስቶክተን እና የዳርሊንግተን ባቡር - ለህዝብ ተከፈተ። ባለ ብዙ ፎቅ ካሬ የኢንዱስትሪ ሕንፃዎች ከወንዝ ባሻገር የትራፋልጋር ጦርነት በናፖሊዮን ጦርነቶች ወቅት በብሪቲሽ ንጉሣዊ ባህር ኃይል እና በፈረንሳይ እና በስፓኒሽ የባህር ኃይል መርከቦች መካከል የተደረገ የባህር ኃይል ተሳትፎ ነበር። በኢንዱስትሪ አብዮት ወቅት ብዙ ሰራተኞች ከእንግሊዝ ገጠራማ ወደ አዲስ እና ወደተስፋፋ የከተማ ኢንዱስትሪ አካባቢዎች በፋብሪካዎች ውስጥ ለመስራት ተንቀሳቅሰዋል ለምሳሌ በበርሚንግሃም እና ማንቸስተር "የአለም ወርክሾፕ" እና "የመጋዘን ከተማ" በቅደም ተከተል ተጠርተዋል. ማንቸስተር በአለም የመጀመሪያው ኢንዱስትሪ ነበር. ከተማ. እንግሊዝ በመላው የፈረንሳይ አብዮት አንጻራዊ መረጋጋት ኖራለች። ታናሹ ዊልያም ፒት ለጆርጅ የግዛት ዘመን የእንግሊዝ ጠቅላይ ሚኒስትር ነበር። የጆርጅ አራተኛ አገዛዝ በቅንጦት እና በሥነ ጥበብ ጥበብ እና በሥነ ሕንፃ ውስጥ ያስመዘገበው ስኬት ይታወቃል። በናፖሊዮን ጦርነት ወቅት ናፖሊዮን ከደቡብ-ምስራቅ ለመውረር አቅዶ ነበር። ነገር ግን ይህ ሊገለጥ አልቻለም እና የናፖሊዮን ሃይሎች በብሪቲሽ፡ በባህር ላይ በሎርድ ኔልሰን እና በመሬት ላይ በዌሊንግተን መስፍን ተሸነፉ። በትራፋልጋር ጦርነት የተካሄደው ትልቅ ድል ብሪታንያ በአስራ ስምንተኛው ክፍለ ዘመን የመሰረተችውን የባህር ኃይል የበላይነት አረጋግጧል። የናፖሊዮን ጦርነቶች ከእንግሊዝ፣ ከስኮትስ እና ከዌልስ ጋር የተጋሩ የብሪቲሽነት ፅንሰ-ሀሳብ እና የተባበረ ብሄራዊ የብሪቲሽ ህዝብን አበረታቷል። የቪክቶሪያ ዘመን ብዙ ጊዜ እንደ ወርቃማ ዘመን ይጠቀሳል. ለንደን በቪክቶሪያ ዘመን በዓለም ላይ ትልቁ እና በሕዝብ ብዛት የበለፀገች ከተማ ሆነች ፣ እና በብሪቲሽ ኢምፓየር ውስጥ የንግድ ልውውጥ - እንዲሁም የብሪታንያ ወታደራዊ እና የባህር ኃይል አቋም - የተከበረ ነበር። በቴክኖሎጂ፣ ይህ ዘመን ለዩናይትድ ኪንግደም ኃይል እና ብልጽግና ቁልፍ የሆኑ ብዙ ፈጠራዎችን ታይቷል። እንደ ቻርቲስቶች እና ምርጫ ምርጫዎች ካሉ ጽንፈኞች በቤት ውስጥ የነበረው የፖለቲካ ቅስቀሳ የህግ ማሻሻያ እና ሁለንተናዊ ምርጫን አስችሏል።ሳሙኤል ሃይንስ የኤድዋርድያንን ዘመን “ሴቶች የምስል ኮፍያ ለብሰው ድምጽ የማይሰጡበት የመዝናኛ ጊዜ፣ ሀብታሞች በግልፅ ለመኖር የማያፍሩበት ጊዜ ነበር ሲል ገልጿል። እና ፀሀይ በእንግሊዝ ባንዲራ ላይ ጠልቃ አታውቅም። በምስራቅ-መካከለኛው አውሮፓ የኃይል ለውጥ ወደ አንደኛው የዓለም ጦርነት አመራ; በመቶ ሺዎች የሚቆጠሩ የእንግሊዝ ወታደሮች የተባበሩት መንግስታት አካል ሆነው ለዩናይትድ ኪንግደም ሲዋጉ ሞቱ። ከሁለት አሥርተ ዓመታት በኋላ፣ በሁለተኛው የዓለም ጦርነት፣ ዩናይትድ ኪንግደም እንደገና ከአሊያንስ አንዷ ነበረች። በፎኒ ጦርነት ማብቂያ ላይ ዊንስተን ቸርችል የጦርነት ጊዜ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነ። የጦርነት ቴክኖሎጂ እድገቶች በብሉዝ ወቅት በአየር ወረራ ብዙ ከተሞች ተጎድተዋል። ከጦርነቱ በኋላ የብሪቲሽ ኢምፓየር ፈጣን ከቅኝ ግዛት መውጣቱን አጋጥሞታል, እና የቴክኖሎጂ ፈጠራዎች ፍጥነት መጨመር ነበር; አውቶሞቢሎች ቀዳሚ የመጓጓዣ መንገዶች ሆነዋል እና የፍራንክ ዊትል የጄት ሞተር እድገት ወደ ሰፊ የአየር ጉዞ አመራ። የመኖሪያ ስልቶች በእንግሊዝ በግል በሞተር መንዳት እና በ1948 የብሄራዊ ጤና አገልግሎት (ኤን ኤች ኤስ) መፈጠር ተለውጠዋል። የዩኬ ኤን ኤች ኤስ በፍላጎት ጊዜ ለሁሉም የዩናይትድ ኪንግደም ቋሚ ነዋሪዎች በህዝብ የገንዘብ ድጋፍ የሚደረግለት የጤና እንክብካቤ ከጠቅላላ ክፍያ እየተከፈለ ነው። ቀረጥ. እነዚህ ተደማምረው፣ በ20ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ በእንግሊዝ የአካባቢ አስተዳደር እንዲሻሻል አነሳስተዋል። ከ 20 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ወደ እንግሊዝ ከፍተኛ የሆነ የህዝብ እንቅስቃሴ ነበር ፣ በተለይም ከሌሎች የብሪቲሽ ደሴቶች ክፍሎች ፣ ግን ከኮመንዌልዝ ፣ በተለይም ከህንድ ንዑስ አህጉር። ከ1970ዎቹ ጀምሮ ከማኑፋክቸሪንግ የራቀ ትልቅ እንቅስቃሴ እና ለአገልግሎት ኢንዱስትሪው ትኩረት እየጨመረ መጥቷል። እንደ ዩናይትድ ኪንግደም አካል ፣ አካባቢው የአውሮፓ ህብረት የሆነውን የአውሮፓ ኢኮኖሚ ማህበረሰብ የተባለውን የጋራ የገበያ ተነሳሽነት ተቀላቀለ። ከ 20 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ጀምሮ የዩናይትድ ኪንግደም አስተዳደር በስኮትላንድ ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ ውስጥ ወደ ተከፋፈለ አስተዳደር ተንቀሳቅሷል። እንግሊዝ እና ዌልስ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ እንደ ስልጣን መኖራቸውን ቀጥለዋል። የስልጣን ሽግግር የበለጠ እንግሊዘኛ-ተኮር ማንነት እና የሀገር ፍቅር ላይ የበለጠ ትኩረትን አበረታቷል። የተወከለ የእንግሊዝ መንግስት የለም፣ ነገር ግን በክፍለ-ግዛት ተመሳሳይ ስርዓት ለመፍጠር የተደረገ ሙከራ በህዝበ ውሳኔ ውድቅ ተደርጓል። እንግሊዝ የዩናይትድ ኪንግደም አካል ነች፣ ሕገ መንግሥታዊ ንጉሣዊ ሥርዓት ያለው ፓርላሜንታዊ ሥርዓት ያለው ነው። ከ1707 ጀምሮ የእንግሊዝ መንግሥት አልነበረም፣ የኅብረት ሥራ 1707 የሕብረት ውልን ተግባራዊ በማድረግ፣ እንግሊዝንና ስኮትላንድን ተቀላቅላለች። የታላቋ ብሪታንያ መንግሥት ይመሰርታሉ። ከህብረቱ በፊት እንግሊዝ የምትመራው በንጉሷ እና በእንግሊዝ ፓርላማ ነበር። ዛሬ እንግሊዝ የምትተዳደረው በእንግሊዝ ፓርላማ ነው፣ ምንም እንኳን ሌሎች የዩናይትድ ኪንግደም ሀገራት ከስልጣን መውረድ አለባቸው። በዌስትሚኒስተር ቤተ መንግሥት የሚገኘው የእንግሊዝ ፓርላማ የታችኛው ምክር ቤት በእንግሊዝ ውስጥ ከ650 ድምር ውስጥ 532 የፓርላማ አባላት () አባላት አሉ። እ.ኤ.አ. በ 2019 የዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ ምርጫ እንግሊዝ በ345 የፓርላማ አባላት ከኮንሰርቫቲቭ ፓርቲ ፣ 179 ከሌበር ፓርቲ ፣ ሰባት ከሊበራል ዴሞክራቶች ፣ አንድ ከአረንጓዴ ፓርቲ እና የምክር ቤቱ አፈ-ጉባኤ ሊንሳይ ሆዬል ተወክለዋል። ሌሎች የዩናይትድ ኪንግደም አገሮች - ስኮትላንድ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ - እያንዳንዱ የየራሳቸው የተወከለ ፓርላማ ወይም ጉባኤ ለአካባቢ ጉዳዮች ካላቸው የስልጣን ክፍፍል ወዲህ በእንግሊዝ ውስጥ ይህንን እንዴት ማመጣጠን እንደሚቻል ክርክር ተደርጓል። መጀመሪያ ላይ የተለያዩ የእንግሊዝ ክልሎች እንዲካለሉ ታቅዶ ነበር፣ ነገር ግን እ.ኤ.አ. በ2004 በተደረገው ህዝበ ውሳኔ በሰሜን ምስራቅ በኩል የቀረበው ሀሳብ ውድቅ ማድረጉን ተከትሎ ይህ አልተፈጸመም። አንድ ትልቅ ጉዳይ ከስኮትላንድ እና ከዌልስ የመጡ የፓርላማ አባላት እንግሊዝን ብቻ በሚመለከት ህግ ላይ ድምጽ መስጠት የሚችሉበት የምዕራብ ሎቲያን ጥያቄ ሲሆን የእንግሊዝ ፓርላማ አባላት ደግሞ በተወካዮች ጉዳዮች ላይ ህግ የማውጣት እኩል መብት የላቸውም። ነፃ የካንሰር ህክምና፣ የመድሃኒት ማዘዣ፣ ለአረጋውያን የመኖሪያ ቤት እንክብካቤ እና የነፃ የዩኒቨርሲቲ ክፍያ የሌለባት የዩናይትድ ኪንግደም ብቸኛ ሀገር እንግሊዝ በመሆኗ የእንግሊዝ ብሄረተኝነት የማያቋርጥ እድገት እንዲኖር አድርጓል። የተወከለ የእንግሊዝ ፓርላማ እንዲቋቋም ሀሳብ አቅርበዋል ፣ሌሎች ደግሞ እንግሊዝን የሚመለከተውን ህግ በእንግሊዝ የፓርላማ አባላት ብቻ እንዲገድቡ ሀሳብ አቅርበዋል ። ባለፉት መቶ ዘመናት የተገነባው የእንግሊዝ ህግ የህግ ስርዓት በአብዛኛዎቹ የኮመንዌልዝ ሀገሮች እና ዩናይትድ ስቴትስ (ከሉዊዚያና በስተቀር) ጥቅም ላይ የሚውሉ የጋራ ህግ የህግ ስርዓቶች መሰረት ነው. ምንም እንኳን አሁን የዩናይትድ ኪንግደም አካል ቢሆንም፣ የእንግሊዝ እና የዌልስ ፍርድ ቤቶች የህግ ስርዓት በህብረት ስምምነት መሰረት በስኮትላንድ ውስጥ ጥቅም ላይ ከዋለ የተለየ የህግ ስርዓት ቀጥሏል። የእንግሊዘኛ ህግ አጠቃላይ ይዘት በፍርድ ቤት ውስጥ ተቀምጠው ዳኞች በፊታቸው ያሉትን እውነታዎች ላይ ያላቸውን የጋራ አስተሳሰብ እና የህግ ቅድመ ሁኔታ እውቀታቸውን ተግባራዊ በማድረግ የተሰራ መሆኑ ነው። የፍርድ ቤቱ ስርዓት በእንግሊዝ እና በዌልስ ከፍተኛ ፍርድ ቤቶች የሚመራ ሲሆን ይግባኝ ሰሚ ፍርድ ቤት ፣ የፍትሐ ብሔር ጉዳዮች ከፍተኛ ፍርድ ቤት እና የወንጀል ጉዳዮች የዘውድ ፍርድ ቤትን ያቀፈ ነው። የዩናይትድ ኪንግደም ጠቅላይ ፍርድ ቤት በእንግሊዝ እና በዌልስ ውስጥ የወንጀል እና የፍትሐ ብሔር ጉዳዮች ከፍተኛው ፍርድ ቤት ነው። የተፈጠረው በ2009 ከሕገ መንግሥታዊ ለውጦች በኋላ የጌቶች ምክር ቤት የዳኝነት ተግባራትን ተረክቦ ነበር። የጠቅላይ ፍርድ ቤት ውሳኔ በሁሉም የሥልጣን ተዋረድ ውስጥ ባሉ ፍርድ ቤቶች ላይ ተፈጻሚነት አለው፣ ይህም መመሪያውን መከተል አለበት። የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር የፍትህ ሚኒስትር በእንግሊዝ ውስጥ ለዳኝነት ፣ ለፍርድ ቤት ስርዓት እና ለእስር ቤቶች እና ለፈተናዎች ኃላፊነት ያለው ሚኒስትር ነው ። ወንጀል በ 1981 እና 1995 መካከል ጨምሯል ነገር ግን በ 1995-2006 በ 42% ቀንሷል ። የእስር ቤቱ ቁጥር በተመሳሳይ ጊዜ በእጥፍ ጨምሯል ፣ ይህም በምዕራብ አውሮፓ ከሚገኙት ከፍተኛ የእስር ቤት እስረኞች 147 ከ100,000 የግርማዊቷ ወህኒ ቤት አገልግሎት ፣ ለፍትህ ሚኒስቴር ሪፖርት በማድረግ ፣ ከ 85,000 በላይ እስረኞችን ይይዛል ። የእንግሊዝ ኢኮኖሚ በዓለም ላይ ካሉት ትልቁ እና በጣም ተለዋዋጭ ከሚባሉት አንዱ ሲሆን አማካይ የሀገር ውስጥ ምርት በነፍስ ወከፍ £28,100 ነው። የግርማዊትነቷ ግምጃ ቤት፣ በቻንስለር ኦፍ ኤክስቼከር የሚመራ፣ የመንግስትን የህዝብ ፋይናንስ ፖሊሲ እና የኢኮኖሚ ፖሊሲ የማዘጋጀትና የማስፈጸም ኃላፊነት አለበት። ብዙውን ጊዜ እንደ ቅይጥ የገበያ ኢኮኖሚ ተቆጥሮ ብዙ የነፃ ገበያ መርሆችን ተቀብሏል፣ ነገር ግን የላቀ የማህበራዊ ደህንነት መሠረተ ልማትን ትጠብቃለች። በእንግሊዝ ውስጥ ያለው ኦፊሴላዊ ምንዛሪ ፓውንድ ስተርሊንግ ነው፣የ 4217 ኮድ ነው። በእንግሊዝ ያለው ግብር ከሌሎቹ የአውሮፓ ክፍሎች ጋር ሲወዳደር በጣም ፉክክር ነው - እ.ኤ.አ. በ 2014 የግል ታክስ መጠን 20% ታክስ ከሚከፈልበት ገቢ እስከ £31,865 ከግል ታክስ-ነጻ አበል (በተለምዶ £10,000) እና 40 ነው። ከዚህ መጠን በላይ በሆነ ተጨማሪ ገቢ %። የእንግሊዝ ኢኮኖሚ ትልቁ የዩናይትድ ኪንግደም ኢኮኖሚ አካል ሲሆን ይህም በአለም ላይ 18ኛ ከፍተኛ የሀገር ውስጥ ምርት ፒ.ፒ.ፒ.ፒ. እንግሊዝ በኬሚካል እና ፋርማሲዩቲካል ዘርፎች እና በቁልፍ ቴክኒካል ኢንዱስትሪዎች በተለይም በኤሮስፔስ ፣ በጦር መሳሪያ ኢንዱስትሪ እና በሶፍትዌር ኢንዱስትሪው የማኑፋክቸሪንግ ዘርፍ መሪ ነች። የለንደን የስቶክ ልውውጥ መኖሪያ የሆነው ለንደን፣ የዩናይትድ ኪንግደም ዋና የአክሲዮን ልውውጥ እና በአውሮፓ ትልቁ፣ የእንግሊዝ የፋይናንስ ማዕከል ሲሆን 100 የአውሮፓ 500 ትላልቅ ኮርፖሬሽኖች እዚያ ይገኛሉ። ለንደን በአውሮፓ ውስጥ ትልቁ የፋይናንስ ማዕከል ነው, እና ከ 2014 ጀምሮ በዓለም ላይ ሁለተኛው ትልቁ ነው. ማንቸስተር ከለንደን ውጭ ትልቁ የፋይናንስ እና ሙያዊ አገልግሎት ዘርፍ ሲሆን የአውሮፓ መካከለኛ ደረጃ የግል ፍትሃዊነት ዋና ከተማ እንዲሁም በአውሮፓ እያደገ ካሉ የቴክኖሎጂ ማዕከሎች አንዱ ነው። በ1694 በስኮትላንዳዊ የባንክ ሰራተኛ ዊልያም ፓተርሰን የተመሰረተው የእንግሊዝ ባንክ የዩናይትድ ኪንግደም ማዕከላዊ ባንክ ነው። በመጀመሪያ ለእንግሊዝ መንግስት የግል ባንክ ሰራተኛ ሆኖ የተቋቋመ፣ ከ1946 ጀምሮ የመንግስት ተቋም ነው። ምንም እንኳን በሌሎች የዩናይትድ ኪንግደም ክፍሎች ባይሆንም በእንግሊዝ እና በዌልስ የባንክ ኖቶች ጉዳይ ላይ ባንኩ በብቸኝነት ይይዛል። መንግስት የሀገሪቱን የገንዘብ ፖሊሲ ​​የማስተዳደር እና የወለድ ምጣኔን የማዘጋጀት ሃላፊነትን ለባንኩ የገንዘብ ፖሊሲ ​​ኮሚቴ ሰጥቷል። እንግሊዝ በጣም በኢንዱስትሪ የበለፀገች ነች ፣ ግን ከ 1970 ዎቹ ጀምሮ በባህላዊ ከባድ እና የማኑፋክቸሪንግ ኢንዱስትሪዎች ውስጥ እየቀነሰ መጥቷል ፣ እና የበለጠ የአገልግሎት ኢንዱስትሪ ተኮር ኢኮኖሚ ላይ ትኩረት እየጨመረ ነው። ቱሪዝም ጉልህ ኢንዱስትሪ ሆኗል ፣ በየዓመቱ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ጎብኚዎችን ወደ እንግሊዝ ይስባል። የኤኮኖሚው የኤክስፖርት ክፍል በፋርማሲዩቲካል፣ በመኪናዎች (ምንም እንኳን ብዙ የእንግሊዝ ማርኮች በአሁኑ ጊዜ እንደ ላንድ ሮቨር፣ ሎተስ፣ ጃጓር እና ቤንትሌይ ያሉ የውጭ ይዞታዎች ቢሆኑም)፣ ከሰሜን ባህር ዘይት የእንግሊዝ ክፍል ድፍድፍ ዘይትና ፔትሮሊየም ከዊች ጋር ተያይዘዋል። የእርሻ, የአውሮፕላን ሞተሮች እና የአልኮል መጠጦች. የፈጠራ ኢንዱስትሪዎቹ በ 2005 7 በመቶ የ ን ይዘዋል እና በ 1997 እና 2005 መካከል በአመት በአማካይ 6 በመቶ አድገዋል. አብዛኛው የዩናይትድ ኪንግደም የ30 ቢሊየን ፓውንድ የኤሮስፔስ ኢንዱስትሪ በዋነኛነት የተመሰረተው በእንግሊዝ ነው። በሚቀጥሉት ሁለት አስርት ዓመታት ውስጥ የዩኬ የአየር ጠፈር አምራቾች የአለም አቀፍ የገበያ እድል 3.5 ትሪሊዮን ፓውንድ ይገመታል። ኤሮስፔስ - የብረታ ብረት እና የተዋሃዱ የአየር ማቀነባበሪያዎች ባለሙያ በሁሉም የሲቪል እና ወታደራዊ ቋሚ እና ሮታሪ ክንፍ አውሮፕላኖች ውስጥ ይሳተፋሉ ሬዲች ሲስተምስ የሳምልስበሪ ንዑስ-ስብሰባ ፋብሪካ ላይ የታይፎን ዩሮ ተዋጊን ትላልቅ ክፍሎችን ይሠራል እና አውሮፕላኑን ለ በ ፕሪስተን አቅራቢያ በሚገኘው በዋርተን ፋብሪካው ይሰበስባል። እንዲሁም በ ላይ ዋና ንዑስ ተቋራጭ ነው - የአለም ትልቁ ነጠላ የመከላከያ ፕሮጀክት - ለሱም የተለያዩ ክፍሎችን በመንደፍ የሚያመርት ሲሆን ይህም የአፍ ፊውሌጅ፣ ቋሚ እና አግድም ጅራት እና ክንፍ ምክሮች እና የነዳጅ ስርዓት። በተጨማሪም ሃውክ የተባለውን የአለማችን ስኬታማ የጄት ማሰልጠኛ አውሮፕላኖችን ያመርታል። ሮልስ ሮይስ ኃ.የተ.የግ.ማ. የዓለማችን ሁለተኛው ትልቁ የኤሮ-ሞተር አምራች ነው። የእሱ ሞተሮች ከ 30 በላይ የንግድ አውሮፕላኖችን ያመነጫሉ, እና በሲቪል እና በመከላከያ ሴክተሮች ውስጥ በአሁኑ ጊዜ ከ 30,000 በላይ ሞተሮች አሉት. ከ12,000 በላይ የሰው ሃይል ያለው፣ ደርቢ በዩኬ ውስጥ ትልቁ የሮልስ ሮይስ ሰራተኞች ስብስብ አለው። ሮልስ-ሮይስ ለመርከቦች ዝቅተኛ ልቀት የኃይል ስርዓቶችን ያመነጫል; ለኒውክሌር ኢንዱስትሪ ወሳኝ መሳሪያዎችን እና የደህንነት ስርዓቶችን ይሠራል እና የባህር ላይ መድረኮችን እና ለዘይት እና ጋዝ ኢንዱስትሪ ዋና ዋና የቧንቧ መስመሮችን ያበረታታል. የፋርማሲዩቲካል ኢንዱስትሪው በኢኮኖሚው ውስጥ ትልቅ ሚና ይጫወታል፣ እና እንግሊዝ ከአለም አቀፍ የመድኃኒት ወጪዎች ሶስተኛው ከፍተኛ ድርሻ አላት። አብዛኛው የዩናይትድ ኪንግደም የጠፈር ኢንዱስትሪ በ ላይ ያተኮረ ነው፣ የተመሰረተው በስቲቨንጌ እና ፖርትስማውዝ ነው። ኩባንያው አውቶቡሶቹን ይገነባል - የመጫኛ እና የማስተላለፊያ ስርዓቶች የተገነቡበት ዋናው መዋቅር - ለአብዛኞቹ የአውሮፓ ጠፈር ኤጀንሲ የጠፈር መንኮራኩሮች እና የንግድ ሳተላይቶች። የታመቀ የሳተላይት ሲስተሞች የአለም መሪ የሱሪ ሳተላይት ቴክኖሎጂ የአስትሪየም አካል ነው። ፣ ስካይሎንን ለመገንባት ያቀደው ኩባንያ፣ ነጠላ-ደረጃ-ወደ-ምህዋር ያለው የጠፈር አውሮፕላን፣ የ ሮኬት ሞተራቸውን በመጠቀም፣ ጥምር ዑደት እና የአየር መተንፈሻ የሮኬት ፕሮፐልሽን ሲስተም ኩልሃም ነው። የዩናይትድ ኪንግደም የጠፈር ኢንዱስትሪ በ2011 £9.1 እና 29,000 ሰዎችን ቀጥሯል። እንደ ጃንጥላ ድርጅቱ የዩኬ የጠፈር ኤጀንሲ እንደገለጸው በየዓመቱ በ7.5 በመቶ እያደገ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2013 የብሪቲሽ መንግስት ለስካይሎን ፕሮጀክት 60 ሚሊዮን ፓውንድ ገብቷል፡ ይህ ኢንቬስትመንት የ ሞተር ሙሉ መጠን ያለው ሞዴል እንዲገነባ በ"ወሳኝ ደረጃ" ላይ ድጋፍ ያደርጋል። ግብርናው የተጠናከረ፣ በከፍተኛ ሜካናይዜድ እና በአውሮፓ ደረጃዎች ቀልጣፋ፣ 60% የምግብ ፍላጎትን በ2% የሰው ሃይል በማምረት ውጤታማ ነው። ሁለት ሦስተኛው ምርት ለከብት እርባታ፣ ሌላኛው ለእርሻ የሚውል ሰብል ነው። የሚበቅሉት ዋና ሰብሎች ስንዴ, ገብስ, አጃ, ድንች, ስኳር ቢት ናቸው. የዓሣ ማጥመድ ኢንዱስትሪ በጣም የቀነሰ ቢሆንም እንግሊዝ ትልቅ ቦታ ይዛለች። የመርከቦቹ መርከቦች ከሶል እስከ ሄሪንግ ድረስ ያሉትን ሁሉንም ዓይነት ዓሦች ወደ ቤት ያመጣሉ ። በተጨማሪም የድንጋይ ከሰል፣ፔትሮሊየም፣ የተፈጥሮ ጋዝ፣ ቆርቆሮ፣ የኖራ ድንጋይ፣ የብረት ማዕድን፣ ጨው፣ ሸክላ፣ ኖራ፣ ጂፕሰም፣ እርሳስ እና ሲሊካ ባሉ የተፈጥሮ ሃብቶች የበለፀገ ነው።

17863

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%98%E1%8B%8B%E1%89%85%E1%88%AD%20%E1%89%B5%E1%8A%95%E1%89%B3%E1%8A%94

የመዋቅር ትንታኔ

የመዋቅር ትንታኔ () የአካላዊ ህጎች ስብስብ ሲሆን በሒሳብ ህጎች ጋር በማጣመር ለመዋቅሮች አሰራር መፍትሄ የሚሰጥ የስሌት አይነት ነው። የዚህ የመዋቅር ስሌት ዋናው ግቡ የሚሰሩት መዋቅሮች ለሚገለገሉበት ድልድይ፣ ሕንፃ፣ አየር ማረፊያ አልያም መኪና በቂ ጥንካሬ እንዳለው ማረጋገጥ ነው። ስሌቱ በዋናነት በሜካኒክስ () እና ዳይናሚክስ () የትምህርት ዘርፎች ላይ በብዛት ጥቅም ላይ የሚውል ነው። ዋናው ቃላዊ የስሌቱ አካል በመዋቅሩ ላይ በተለያዩ መጠኖች እና አይነቶች በሚተገበሩ ጫናዎች ለሚፈጠሩት እንደ ጉልበት ()፣ ቅርጸተ ለውጥ () ወይም ጭንቅ () ስሌት ዋጋ መስጠት ነው። የአወቃቀር ምህንድስና የህንጻዎችን፣ የድልድዮችን፣ የማማዎችን፣ የመንገድ ማቋረጫ ድልድዮችን፣ የዋሻዎችን፣ በባህርና ላይ የሚገነቡ ለነዳጅ ወይም ለዘይት ማውጫ የሚያገለግሉ ሰው ሰራሽ መሬቶችን እና ማማዎችንና እንዲሁም እነኚህን የመሳሰሉ የግንባታ አካላትን በተመለከተ የአወቃቀር ንድፍና () የአወቃቀር ትንታኔ () ላይ የሚያተኩር የሲቪል ምህንድስና ዘርፍ ነው። የአወቃቀር ትንታኔ () ጉልበቶች በግንባታ አካላት ላይ የሚያሳድሩትን ተጽእኖ መመዘን ላይ ትኩረት ያደርጋል። የአወቃቀር ምህንድስና በግንባታ አካላት ላይ የሚያርፉ ጉልበቶችን ለምሳሌ የራሱ የግንባታ አካሉ ክብደት፣ በግንባታ አካሉ ላይ የሚያርፉ ሌሎች ቋሚና ተቀሳቃሽ ክብደቶች፣ የንፋስ ግፊት ፣ የሙቀት ለውጥ፣ የውሃ ግፊት፣ የመሬት ጫና፣ የመሬት ርእደት፣ በረዶ እና የመሳሰሉትን የመለየትና፣ በእነኝህ ጉልበቶች አማካኝነት በግንባታ አካላቱ ውስጥ የሚከሰቱ ውስጣዊ ጫናዎችንና ጉልበቶችን () የማስላትና የግንባታ አካላቱ እነኝህን ጉልበቶች ተቋቁመው አገልግሎት እንዲሰጡ መጠናቸውንና የሚሰሩበትን ቁስ መንደፍ ላይ ያተኩራል። የአወቃቀር ምህንድስና ባለሙያው የግንባታ አካላቱ ተጠቃሚዎችን ደህንነትን በሚጠብቅ መልኩ () እንዲሁም ግንባታ አካላቱ ከተሰሩበት አላማ አንጻር የሚጠበቅባቸውን አገልግሎት እንዲሰጡ አድርጎ () መንደፍ ይጠበቅበታል። እንደ ንፋስ እና የመሬት ርእደት አይነት ጉልበቶች በቀላሉ ለመተንበይ አስቸጋሪ በመሆናቸው በአወቃቀር ምህንድስና ስር እንደ ንፋስ ምህንድስና እና የመሬት ርእደት ምህንድስናን የመሳሰሉ ንኡስ ዘርፎች እንዲፈጠሩ ምክንያት ሆኖዋል። በአወቃቀር ምህንድስና ውስጥ የንድፍና የትንታኔ ስራ የግንባታ አካሉ ቋሚ ጉልበቶችን ፣ተለዋዋጭ ጉልበቶችን (እንደ ንፋስና የመሬት ርእደት ያሉ) ወይም ጊዜያዊ ጉልበቶችን (ለምሳሌ በግንባታ ጊዜ ጥቅም ላይ የሚውሉ የግንባታ ማሽኖች ክብደት፣ በግንባታ አካሉ ላይ በተንቀሳቃሽ ነገሮች አማካኝነት ሊከሰቱ የሚችሉ ግጭቶች እና የመሳሰሉት) ለመሸከም የሚያስፈልገውን ጥንካሬና ጠጣርነት መወሰን እንዲሁም የግንባታ አካሉ ሚዛኑን ጠብቆ መቆም መቻሉን ማረጋገጥ ያካትታል። ከዚህም በተጨማሪ የንድፍና ትንታኔ ስራ የግንባታውን ዋጋ መተመን፣ የግንባታውን ተግባራዊነት ማረጋገጥ፣ ግንባታው ውበት የተላበሰ መሆኑን ማረጋገጥ እንዲሁም የሃብት አጠቃቀምና የተፈጥሮ ሚዛንን በጠበቀ መልኩ ግንባታው እንዲከናውን ማስቻልን ያካትታል። መዋቅሮች እና ጫናዎች የመዋቅሮች ምደባ የስሌት መንገድ መደበኛው መንገድ የማጠጋጋት መንገድ ስቲፍነስ መንገድ ፍሌክሲቢሊቲ መንገድ አወቃቀር ምህንድስና

21458

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%B0%E1%88%98%E1%8A%93%20%E1%8B%8D%E1%88%80%20%E1%8C%A5%E1%88%9D%E1%8A%93%20%E1%8B%A8%E1%8A%A5%E1%8A%93%E1%89%B5%20%E1%89%A0%E1%8B%B0%E1%88%8D%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%89%B3%E1%8B%88%E1%89%85%E1%88%9D

የደመና ውሀ ጥምና የእናት በደል አይታወቅም

የደመና ውሀ ጥምና የእናት በደል አይታወቅም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የደመና ውሀ ጥምና የእናት በደል አይታወቅም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21906

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AD%E1%88%99%E1%89%B5%20%E1%8B%A8%E1%8C%88%E1%8B%B0%E1%88%88%20%E1%8B%AD%E1%8A%AB%E1%88%B5%20%E1%8B%A8%E1%89%A0%E1%8B%B0%E1%88%88

ይሙት የገደለ ይካስ የበደለ

ይሙት የገደለ ይካስ የበደለ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ይሙት የገደለ ይካስ የበደለ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

2463

https://am.wikipedia.org/wiki/1999%20%E1%8A%A5.%E1%8A%A4.%E1%8A%A0.

1999 እ.ኤ.አ.

1999 እ.ኤ.ኣ. = 1991 አ.ም. 1999 እ.ኤ.ኣ. = 1992 አ.ም.

51203

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%85%E1%8C%BD%E1%88%8D

ቅጽል

ቅጽል - ዓይነትንና ግብርን፣ መጠንንም ለመግለጽ በስም ወይም በተውላጠ ስም ላይ የሚጨመር ቃል "ቅጽል" ይባላል። ስሙ እንደሚያመለክተው ቅጽል ማለት ቅጥያ ወይም ተጨማሪ ማለት ነው። ምሳሌ - ጥቍር ፈረስ፣ ብርቱ ፈረስ፣ ዐጭር ፈረስ። እነሆ! ቅጽል የተባሉት "ጥቍር፣ ብርቱ፣ ዐጭር" ናቸው። ፈረስ የአንድ እንስሳ ስም ነው። ጥቍር ፈረስ ሲል ዓይነቱን፤ ብርቱ ፈረስ ሲል ግብሩን፤ ዐጭር ፈረስ ሲል መጠኑን የቅጽሉ ቃል ያስረዳል። ስለዚህም በስምና በተውላጠ ስም ላይ እየተቀጠለ ዓይነቱን፣ ግብሩን፣ መጠኑን የሚገልጽ ቃል ሁሉ "ቅጽል" ይባላል። "ያማርኛ ሰዋስው"፣ ፲፱፵፰ ዓ.ም፣ ከብላታ መርስዔ ኀዘን ወልደ ቂርቆስ

14837

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%88%E1%88%AB%E1%88%B1%20%E1%8C%A5%E1%88%8B%20%E1%88%88%E1%8A%A5%E1%8C%8D%E1%88%A9%20%E1%8A%A8%E1%88%88%E1%88%8B

ለራሱ ጥላ ለእግሩ ከለላ

ለራሱ ጥላ ለእግሩ ከለላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ለራሱ ጥላ ለእግሩ ከለላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ለራሱ ጥላ ለእግሩ ከለላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። አለኝታ መከታ፣ ጋሻ። ምንጭ፦ አዲሱ የምሳሌያዊ አነጋገሮች መጽሐፍ ፣ ገጽ ፳ ተረትና ምሳሌ

21140

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%8D%88%E1%88%AD%E1%88%B5%20%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%88%9B%20%E1%8A%90%E1%8C%8B%E1%88%AA%E1%89%B5%20%E1%89%A2%E1%88%98%E1%89%B3%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%88%B0%E1%88%9B

የሚፈርስ ከተማ ነጋሪት ቢመታ አይሰማ

የሚፈርስ ከተማ ነጋሪት ቢመታ አይሰማ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሚፈርስ ከተማ ነጋሪት ቢመታ አይሰማ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21292

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B0%E1%8B%8D%20%E1%8A%A0%E1%8C%88%E1%88%A9%20%E1%88%9D%E1%8C%8D%E1%89%A3%E1%88%A9%20%E1%8B%A8%E1%8A%A8%E1%89%A5%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%8C%88%E1%88%A9%20%E1%88%B3%E1%88%A9

የሰው አገሩ ምግባሩ የከብት አገሩ ሳሩ

የሰው አገሩ ምግባሩ የከብት አገሩ ሳሩ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሰው አገሩ ምግባሩ የከብት አገሩ ሳሩ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20527

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%B3%20%E1%89%A2%E1%8B%AB%E1%88%9D%E1%88%AD%E1%88%85%20%E1%8B%8B%E1%88%B5%E1%89%B5%E1%8A%93%20%E1%8A%A9%E1%8A%90%E1%8A%94%20%E1%89%A2%E1%8B%AB%E1%88%9D%E1%88%AD%E1%88%85%20%E1%8C%8D%E1%89%A5%E1%8B%9D%E1%8A%93

እዳ ቢያምርህ ዋስትና ኩነኔ ቢያምርህ ግብዝና

እዳ ቢያምርህ ዋስትና ኩነኔ ቢያምርህ ግብዝና የአማርኛ ምሳሌ ነው። እዳ ቢያምርህ ዋስትና ኩነኔ ቢያምርህ ግብዝና የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21233

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9D%E1%88%AE%E1%8C%A5%E1%89%A0%E1%89%B5%20%E1%88%9C%E1%8B%B3%20%E1%8B%A8%E1%88%9D%E1%8B%88%E1%8C%A3%E1%89%A0%E1%89%B5%20%E1%89%80%E1%8B%B3%E1%8B%B3%20%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%88%9D

የምሮጥበት ሜዳ የምወጣበት ቀዳዳ የለም

የምሮጥበት ሜዳ የምወጣበት ቀዳዳ የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የምሮጥበት ሜዳ የምወጣበት ቀዳዳ የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20583

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8C%8D%E1%88%AD%20%E1%8A%A8%E1%88%B8%E1%88%B8%20%E1%88%8D%E1%89%A5%20%E1%88%B8%E1%88%B8

እግር ከሸሸ ልብ ሸሸ

እግር ከሸሸ ልብ ሸሸ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እግር ከሸሸ ልብ ሸሸ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21806

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%8A%A9%E1%88%AB%E1%8D%8A%20%E1%88%9D%E1%88%B3%E1%8B%8D%20%E1%8B%A8%E1%8A%90%E1%89%A0%E1%88%A8%20%E1%8A%A5%E1%88%AB%E1%89%B5%20%E1%8B%AD%E1%88%86%E1%8A%90%E1%8B%8B%E1%88%8D

ያኩራፊ ምሳው የነበረ እራት ይሆነዋል

ያኩራፊ ምሳው የነበረ እራት ይሆነዋል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያኩራፊ ምሳው የነበረ እራት ይሆነዋል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20517

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%AB%E1%8B%B0%E1%8D%88%20%E1%89%A0%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B6%E1%8B%B5%20%E1%8A%A5%E1%8B%A8%E1%8C%8E%E1%88%88%E1%8B%B0%E1%8D%88%20%E1%89%A0%E1%88%9E%E1%88%A8%E1%8B%B5

እያደፈ በእንዶድ እየጎለደፈ በሞረድ

እያደፈ በእንዶድ እየጎለደፈ በሞረድ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እያደፈ በእንዶድ እየጎለደፈ በሞረድ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20558

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8C%85%20%E1%8A%A8%E1%88%8D%E1%89%A5%E1%88%B5%20%E1%88%9D%E1%88%8B%E1%88%B5%20%E1%8A%A8%E1%8C%A5%E1%88%AD%E1%88%B5

እጅ ከልብስ ምላስ ከጥርስ

እጅ ከልብስ ምላስ ከጥርስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እጅ ከልብስ ምላስ ከጥርስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22027

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B3%E1%8A%9B%20%E1%88%88%E1%8B%B3%E1%8A%9B%20%E1%8B%AB%E1%8B%88%E1%88%AD%E1%88%B3%E1%88%8D%20%E1%8C%89%E1%88%9D%20%E1%89%B0%E1%88%AB%E1%88%AB%20%E1%8B%AB%E1%88%88%E1%89%A5%E1%88%B3%E1%88%8D

ዳኛ ለዳኛ ያወርሳል ጉም ተራራ ያለብሳል

ዳኛ ለዳኛ ያወርሳል ጉም ተራራ ያለብሳል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዳኛ ለዳኛ ያወርሳል ጉም ተራራ ያለብሳል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

47092

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A5%E1%88%8C%E1%8A%A6%E1%8A%93%20%E1%8A%AC%E1%88%AC%E1%89%B2

ብሌኦና ኬሬቲ

ብሌኦና ኬሬቲ () (1979 እ.ኤ.አ.፣ አልባኒያ) የአልባኒያ ዘፋኝ ነች። 1997 እ.ኤ.አ. - 1999 እ.ኤ.አ. - 2001 እ.ኤ.አ. - 2002 እ.ኤ.አ. - 2003 እ.ኤ.አ. - 2005 እ.ኤ.አ. - 2005 እ.ኤ.አ. - 2007 እ.ኤ.አ. - የአውሮፓ ሰዎች

21222

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%8B%AD%E1%8C%A3%E1%88%89%20%E1%88%98%E1%88%8B%E1%8A%A5%E1%8A%AD%E1%89%B5%20%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%8B%AD%E1%89%B3%E1%88%A8%E1%89%81%20%E1%8A%A0%E1%8C%8B%E1%8A%95%E1%8A%95%E1%89%B5

የማይጣሉ መላእክት የማይታረቁ አጋንንት

የማይጣሉ መላእክት የማይታረቁ አጋንንት የአማርኛ ምሳሌ ነው። የማይጣሉ መላእክት የማይታረቁ አጋንንት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

14794

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%88%E1%88%9B%E1%8B%A8%E1%89%B5%20%E1%8B%A8%E1%8D%88%E1%88%88%E1%8C%88%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8A%91%E1%8A%95%20%E1%8B%AD%E1%8C%88%E1%88%8D%E1%8C%A3%E1%88%8D

ለማየት የፈለገ አይኑን ይገልጣል

ለማየት የፈለገ አይኑን ይገልጣል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ለማየት የፈለገ አይኑን ይገልጣል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ለማየት የፈለገ አይኑን ይገልጣል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ለሁሉም ነገር መሠረቱ ፍላጐት ነው። ምንጭ፦ አዲሱ የምሳሌያዊ አነጋገሮች መጽሐፍ ፣ ገጽ ፲፱ ተረትና ምሳሌ

21513

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%88%E1%88%AA%20%E1%8C%88%E1%8B%B3%E1%8B%AD%E1%8A%90%E1%89%B5%20%E1%88%88%E1%88%9B%E1%89%B3

የፈሪ ገዳይነት ለማታ

የፈሪ ገዳይነት ለማታ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የፈሪ ገዳይነት ለማታ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20626

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%88%85%E1%8C%BB%E1%8A%95%20%E1%8C%8B%E1%88%AD%20%E1%8A%A0%E1%89%B5%E1%89%A5%E1%88%8B%20%E1%8B%B5%E1%8A%95%E1%89%BD%20%E1%8B%B5%E1%8A%95%E1%89%B9%E1%8A%95%20%E1%8B%AD%E1%88%88%E1%89%85%E1%88%9D%E1%89%A5%E1%88%80%E1%88%8D

ከህጻን ጋር አትብላ ድንች ድንቹን ይለቅምብሀል

ከህጻን ጋር አትብላ ድንች ድንቹን ይለቅምብሀል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከህጻን ጋር አትብላ ድንች ድንቹን ይለቅምብሀል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

14760

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%88%E1%88%8B%E1%88%99%20%E1%88%98%E1%8A%95%E1%8C%83%20%E1%88%88%E1%88%B8%E1%88%9B%E1%8B%8D%20%E1%88%98%E1%8A%A8%E1%8A%95%E1%8C%83

ለላሙ መንጃ ለሸማው መከንጃ

ለላሙ መንጃ ለሸማው መከንጃ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ለላሙ መንጃ ለሸማው መከንጃ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ለላሙ መንጃ ለሸማው መከንጃ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ሥራን ለመከወን መሣሪያ ጠቃሚ ነው። ሥራን ለማከናወን ቸሩ እግዚአብሔር ያመቻችለታል። ምንጭ፦ አዲሱ የምሳሌያዊ አነጋገሮች መጽሐፍ ፣ ገጽ 13 ተረትና ምሳሌ

48411

https://am.wikipedia.org/wiki/X

X

በላቲን አልፋቤት ሀያ አራተኛው ፊደል ነው። የ«» መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት እንደ ሆነ ቢታስብም እስካሁን አልተገኘም። ለዚህም ምናልባት ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር። አንዳንድ ሊቃውንት የ"ዓምድ" ("ጀድ") ስዕል እንደ ነበር ይገምታል። ቅርጹ ከዚያ በፊንቄ (ከነዓን) ሰዎች ተለማ፣ ለድምጹም /ስ/ አገለገለ። በግሪክኛ ግን ከ«ሺን» የደረሰው «ሲግማ» ለ/ስ/ ስላገለገለ፣ ከሳሜክ የደረሰው ቅርጽ «» በምስራቃዊ ግሪክ አልፋቤት ለድምጹ /ክስ/ ይወከል ጀመር። ሌላ አዲስ ቅርጽ «» በምሥራቅ ግሪክ አልፋቤት ለ/ኽ/ ወከለ፤ በምዕራባዊ ግሪክ አልፋቤት ግን ይህ ቅርጽ ለ/ክስ/ ተጠቀመ። በኤትሩስክኛ አልፋቤት እንዲሁም በላቲን አልፋቤት የ«» ቅርጽ እንደ /ክስ/ ሆኖ ቆየ። በእንግሊዝኛም ደግሞ አብዛኛው ጊዜ /ክስ/ ያመልክታል። በአንዳንድ ሌሎች ቋንቋዎች ግን ልዩ ልዩ ድምጾች ሊወክል ይችላል። በግዕዝ አቡጊዳ ደግሞ «ሰ» («ሳት») የሚለው ፊደል ከሴማዊው «ሳሜክ» ስለ መጣ፣ የላቲን '' ዘመድ ሊባል ይችላል። የላቲን አልፋቤት

14454

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%81%E1%88%8D%20%E1%8C%8A%E1%8B%9C%20%E1%8A%A8%E1%88%98%E1%8B%B0%E1%8A%95%E1%8C%88%E1%8C%A5%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8B%B5%20%E1%8C%8A%E1%8B%9C%20%E1%88%98%E1%88%B8%E1%8C%A5

ሁል ጊዜ ከመደንገጥ አንድ ጊዜ መሸጥ

ሁል ጊዜ ከመደንገጥ አንድ ጊዜ መሸጥ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ሁል ጊዜ ከመደንገጥ አንድ ጊዜ መሸጥ የአማርኛ ምሳሌ ነው። መደብ : ተረትና ምሳሌ

22061

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%80%20%E1%88%9D%E1%8A%95%20%E1%89%B5%E1%88%B0%E1%88%AB%E1%88%88%E1%88%85%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8C%82%20%E1%88%9D%E1%8A%95%20%E1%89%B5%E1%89%A0%E1%88%8B%E1%88%88%E1%88%85%20%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%88%9D

ድሀ ምን ትሰራለህ እንጂ ምን ትበላለህ የሚለው የለም

ድሀ ምን ትሰራለህ እንጂ ምን ትበላለህ የሚለው የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድሀ ምን ትሰራለህ እንጂ ምን ትበላለህ የሚለው የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21775

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%89%B0%E1%88%AD%20%E1%8A%AD%E1%88%9D%E1%88%AD%20%E1%8B%A8%E1%8C%AD%E1%88%B0%E1%8A%9B%20%E1%8A%AD%E1%89%A5%E1%88%AD

ያተር ክምር የጭሰኛ ክብር

ያተር ክምር የጭሰኛ ክብር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያተር ክምር የጭሰኛ ክብር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21660

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%89%B0%E1%8C%88%E1%88%8B%E1%89%A0%E1%8C%A0%20%E1%8B%AB%E1%88%AB%E1%88%8D

ያልተገላበጠ ያራል

ያልተገላበጠ ያራል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተገላበጠ ያራል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21088

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%88%B5%E1%89%B5%20%E1%8B%88%E1%8B%AD%E1%8B%98%E1%88%AE%20%E1%8A%A5%E1%88%AD%E1%88%BB%E1%8B%8D%20%E1%8C%8B%E1%88%AB%20%E1%8B%9E%E1%88%AE

የሚስት ወይዘሮ እርሻው ጋራ ዞሮ

የሚስት ወይዘሮ እርሻው ጋራ ዞሮ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሚስት ወይዘሮ እርሻው ጋራ ዞሮ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

17463

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%B3%E1%8D%BB%E1%8D%AB%20%E1%8B%93.%E1%88%9D.%20%E1%8B%A8%E1%8A%A2%E1%89%B5%E1%8B%AE%E1%8C%B5%E1%8B%AB%20%E1%8D%95%E1%88%AA%E1%88%9A%E1%8B%A8%E1%88%AD%20%E1%88%8A%E1%8C%8D

የ፳፻፫ ዓ.ም. የኢትዮጵያ ፕሪሚየር ሊግ

የ፳፻፫ ዓ.ም. የኢትዮጵያ ፕሪሚየር ሊግ በአሁኑ ጊዜ እየተካሄደ ነው። የቡድኖች አቋቋም ፩ኛው ሳምንት ፪ኛው ሳምንት ፫ኛው ሳምንት ፬ኛው ሳምንት ፭ኛው ሳምንት ፮ኛው ሳምንት ፯ኛው ሳምንት ፰ኛው ሳምንት ፱ኛው ሳምንት ፲ኛው ሳምንት ፲፩ኛው ሳምንት ፲፪ኛው ሳምንት ፲፫ኛው ሳምንት ፲፬ኛው ሳምንት ፲፭ኛው ሳምንት ደግሞ ይዩ የኢትዮጵያ ፕሪሚየር ሊግ እግር ኳስ

30810

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9B%E1%88%A9%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%88%9D%E1%88%AD%E1%88%AE%20%E1%8B%88%E1%89%B0%E1%89%B1%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%8C%A5%E1%89%81%E1%88%AE%20%E1%89%A2%E1%8A%90%E1%8C%8D%E1%88%AD%E1%88%85%20%E1%8A%A0%E1%89%B5%E1%88%98%E1%8A%95

ማሩን አምርሮ ወተቱን አጥቁሮ ቢነግርህ አትመን

ማሩን አምርሮ ወተቱን አጥቁሮ ቢነግርህ አትመን የአማርኛ ምሳሌ ነው። ማሩን አምርሮ ወተቱን አጥቁሮ ቢነግርህ አትመን የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22227

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%85%E1%89%A5%20%E1%88%B2%E1%89%A0%E1%88%8B%E1%88%85%20%E1%89%A0%E1%88%8D%E1%89%B0%E1%88%80%E1%8B%8D%20%E1%89%B0%E1%89%80%E1%8B%B0%E1%88%B5

ጅብ ሲበላህ በልተሀው ተቀደስ

ጅብ ሲበላህ በልተሀው ተቀደስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ጅብ ሲበላህ በልተሀው ተቀደስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22072

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%80%20%E1%88%B2%E1%8B%AB%E1%88%B5%E1%88%88%E1%89%85%E1%88%B1%20%E1%8A%A8%E1%88%B5%E1%88%8B%E1%88%B4%20%E1%8B%AD%E1%8B%88%E1%89%80%E1%88%B1%20%E1%88%98%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%88%B5%E1%89%B0%20%E1%88%B0%E1%88%9B%E1%8B%AB%E1%89%B5%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8B%88%E1%88%AD%E1%88%B1

ድሀ ሲያስለቅሱ ከስላሴ ይወቀሱ መንግስተ ሰማያትን አይወርሱ

ድሀ ሲያስለቅሱ ከስላሴ ይወቀሱ መንግስተ ሰማያትን አይወርሱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድሀ ሲያስለቅሱ ከስላሴ ይወቀሱ መንግስተ ሰማያትን አይወርሱ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22264

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%86%E1%88%AE%20%E1%88%9D%E1%8A%90%E1%8B%8D%20%E1%8A%A0%E1%89%B3%E1%8B%B5%E1%8C%8D%20%E1%89%A2%E1%88%89%E1%89%B5%20%E1%8C%89%E1%8B%B5%20%E1%8A%A5%E1%8B%A8%E1%88%B0%E1%88%9B%E1%88%81%20%E1%89%A0%E1%8B%A8%E1%89%B5%20%E1%88%8D%E1%8B%B0%E1%8C%8D%20%E1%8A%A0%E1%88%88

ጆሮ ምነው አታድግ ቢሉት ጉድ እየሰማሁ በየት ልደግ አለ

ጆሮ ምነው አታድግ ቢሉት ጉድ እየሰማሁ በየት ልደግ አለ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ጆሮ ምነው አታድግ ቢሉት ጉድ እየሰማሁ በየት ልደግ አለ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

18520

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A1%E1%88%8D%E1%89%B5%E1%88%AB%20%E1%8A%A0%E1%8C%AD%E1%88%AD%20%E1%8A%A0%E1%89%86%E1%8C%A3%E1%8C%A0%E1%88%AD

ኡልትራ አጭር አቆጣጠር

ኡልትራ አጭር አቆጣጠር (አብልጦ አጭር አቆጣጠር) ማለት በታሪክ ሊቃውንት ከተገመቱት የጥንት (ከ1000 ዓክልበ. በፊት) ዘመን አቅጣጠሮች መካከል አንዱ ነው። ከ1000 ዓክልበ. ያሕል በኋላ ለሆነው ታሪክ፣ በተወሰነ አመት ይህ ድርጊት ሆነ ለማለት በጣም አጠያያቂ አይደለም። ከዚያ አስቀድሞ ግን መዝገቦች በካሳውያን ዘመን ጥቂት ስለ ነበሩ፣ ትንሽ 'ጨለማ ዘመን' ተብሏል። በ«ኡልትራ አጭር አቆጣጠር» ዘንድ፣ በ1507 ዓክልበ. የሐቲ (የኬጥያውያን) ንጉስ 1 ሙርሲሊ ባቢሎንን ዘረፈ፤ ከዚያ ካሳውያን ከተማውን ይዘው ስሙን ካራንዱንያሽ አሉት። የባቢሎን ውድቀት ዓመት መወሰን የባቢሎን መጨረሻ ንጉሥ ሳምሱ-ዲታና ለ31 ዓመታት የነገሠ ቢታወቅም፣ የባቢሎን (ካርንዱንያሽ) መጀመርያ ካሳውያን ነገሥታት (እስከ 1 ካዳሽማን-ኤንሊል ድረስ፣ 1383-1368) ግን ስንት አመታት እንደ ነገሡ በትክክል ስላልተገኘ፣ የባቢሎን ውድቀት አመት በትክክል ለመወሰን ለረጅም ጊዜ አልተቻለም ነበር። ዳሩ ግን በንጉሥ አሚ-ሳዱቃ ዘመን በ8ኛው ዓመት የዘሃራ ሁኔታና አቀማመጥ በደንብ ስለ ተመዘገበ፣ ይህ የታሪክ ሊቃውንት ዘመኑን ለመወሰን ረድቷል። ስለዚሁ የሥነ ፈለክ ቁጠራ፣ የአሚ-ሳዱቃ 8ኛው አመት ወይም በ1702፣ በ1646፣ በ1582፣ ወይም በ1550 ዓክልበ. እንደ ተከሠተ ታወቀ። ዛሬ የብዙ አገራት ታሪክ ሊቃውንት «መካከለኛ አቆጣጠር» የተባለውን ሲቀበሉ፣ የአሚሳዱቃ 8ኛው አመት በ1646 እና የባቢሎን ውድቀት በ1603 ዓክልበ. የሚወስኑት ናቸው። አለዚያ «አጭር አቆጣጠር» ተከትለው የአሚሳዱቃ 8ኛው አመት በ1582፣ የባቢሎንም ውድቀት በ1539 ዓክልበ. ያደርጉታል። ባለፈው ቅርብ ጊዜ ግን በሥነ ቅርስ እርምጃ ሳቢያ የአሦር ነገሥታት ዘመናት ቁጥር ለማወቅ ስለ ተቻለ፣ የፈረንሳይ ሊቅ ዤራርድ ዠርቱ «ከሁሉ አጭሩ» ('ኡልትራ' ወይም 'አብልጦ አጭር') አቆጣጠር በትክክል እንደሚስማማው አስረድቷል። የአሚሳዱቃ 8ኛው አመት በ1550፣ የባቢሎንም ውድቀት በ1507 ዓክልበ. ሆነ (ወይም ክ.በ. በ1499 እንደ ኤውሮጳውያን አቆጣጠር) ለማለት እንችላለን ማለት ነው።

22147

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%8A%95%E1%8A%B3%E1%8A%95%20%E1%8C%88%E1%88%8D%E1%8C%A6%20%E1%8B%99%E1%8D%8B%E1%8A%95%E1%8A%95%20%E1%88%A8%E1%8C%8D%E1%8C%A6

ድንኳን ገልጦ ዙፋንን ረግጦ

ድንኳን ገልጦ ዙፋንን ረግጦ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድንኳን ገልጦ ዙፋንን ረግጦ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

19901

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8B%95%E1%88%8B%E1%8D%8D

አዕላፍ

አዕላፍ (ምልክቱ: ∞) በብዙ የትምህርት መስኮች ዘንድ ወሰን የለሽ፣ ወይንም ማብቂያ የለሽ መስፈርትን ለመወከል የሚረዳ ጽንሰ ሐሳብ ነው። በሒሳብ ጥናት ውስጥ፣ አዕላፍ እንደቁጥር ጥቅም ላይ ሲውል ይታያል (ማለቱ፦ ነገሮችን ለመለኪያ እና ለመቁጠሪያ ሲያገለግል ይታያል.. ለምሳሌ "አእላፍ ቁጥሮች")። ነገር ግን አዕላፍ እንደሌሎች ቁጥር አይደለም። የኢምንትን ጽንሰ ሐሳብ በሚጠቀልሉ የቁጥር ስርዓቶች ውስጥ አዕላፍ ማለቱ የኢምንት ግልባጭ ማለት ነው። በሌላ አነጋገር 1 ሲካፍል ለኤምንት፣ አዕላፍን ይሰጣል። አዕላፍ ማለት እንግዲህ ከማናቸውም ነባር ቁጥር (ሪል ነምበር) የሚበልጥ ነው። አሁን ያለውን የአዕላፍ ጽንሰ ሐሳብ ስርዓት ያስያዘው ጆርጅ ካንተር ሲሆን ይሄውም በ 20ኛው ክፍለ ዘመን ዋዜማ ነበር። በዚህ አዲሱ ስርዓት የተለያዩ አዕላፍ ስብስቦች የብዛት ቁጥራቸው የተለያየ ሊሆን እንዲችል አሳይቷል ለምሳሌ የድፍን ቁጥር (ኢንቲጀር) ስብስብ ተቆጣሪ አዕላፍ ሲሆን፣ የነባር ቁጥር ስብስብ ግን የማይቆጠር አዕላፍ እንደሆነ አሳይቷል። የአዕላፍ ጠባያት አእላፍ ከሌላ ቁጥር ጋር ሲደመር ውጤቱ አእላፍ ነው። አዕላፍ ጊዜ ፖዘቲቭ ቁጥር ውጤቱ አዕላፍ ነው። አዕላፍ ጊዜ ነጌቲቭ ቁጥር ውጤቱ ነጌቲቭ አዕላፍ ነው። አዕላፍ ጊዜ ዜሮ ውጤቶ 0 ወይንም ያልታወቀ ነው። የ ጠባያት፣ በካልኩለስ በካልኩለስ፣ አዕላፍ ማለት ምንም ወሰን የሌለው የፈንክሽን ጥገት ነው። ማለቱ ያለመንም ወሰን ያድጋል ሲሆን ያለመንም ወሰን ይቀንሳል ማለቱ ነው። ) ≥ 0 ለማንኛውም ቢሆን፣ ማለቱ ) በ እና መካከል ያለው ስፋቱ ወሰን የለውም ማለት ነው። ማለቱ በ ) ስር ያለው ስፋት አዕላፍ ነው። ማለቱ በ ) ስር ያለው አጠቃላይ ስፋት ወሰን ያለውና ከ ጋር እኩል ነው። አዕላፍ አዕላፍ ዝርዝርን ለመግለጽ ሲያገለግል ይታያል: ማለቱ የአዕላፍ ዝርዝሩ ድምር ልክ አለው፣ ይሄውም ነው። ማለት የአእላፍ ዝርዝሩ ድምር ልክ የለው፣ ስለሆነም ድምሮቹ ወሰን የለሽ ናቸው፡ የሒሳብ ፍልስፍና

45464

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%8A%BD%E1%8B%B1%E1%8A%95-%E1%88%8A%E1%88%9D

ያኽዱን-ሊም

ያኽዱን-ሊም የማሪ ንጉሥ ነበረ። ይህ ከ1723 እስከ 1707 ዓክልበ. ግድም ድረስ ነበር። የያጊት-ሊም ልጅና ተከታይ ነበር። አሞራዊው ያኽዱን-ሊም ግዛቱን እስከ ሜድትራኒያን ባሕር ድረስ በዘመቻ አስፋፋ። ይህን አገር የያዘው ከጠላቶቹ «የያሚና ልጆች» (አካድኛ፦ በን-ያሚና) ነበር። ያሕዱን-ሊም ደግሞ ከያምኻድ ንጉሥ ሱሙ-ኤፑኽ እና ከኤካላቱም ንጉሥ ከ1 ሻምሺ-አዳድ ጋር ይታገል ነበር። በ1720 ዓክልበ. ሻምሺ-አዳድ የአሦር ንጉሥ ሆነ። ከዓመት ስሞቹ 15 ያህል ታውቀዋል፤ ቀደም-ተከተላቸው ግን ምንም አይታወቅም፦ - ያህዱን-ሊም ፓሁዳርን የያዘበት ዓመት - ያህዱን-ሊም ዛልፓን የያዘበትና የአባቱምን እህል ያቃጠለበት ዓመት - ያህዱን-ሊም በያሚና ልጆችና በኢማር በአባቱም በር ፊት ያሸነፋቸውበት ዓመት - ያህዱን-ሊም የ<...>ን ሥራዊት በተርቃ ያሸነፈበት ዓመት - ያህዱን-ሊም ወደ ሄን ሂዶ የያሚና ልጆች ሜዳ ወደ እጁ ያደረሰበት ዓመት። - ያህዱን-ሊም የሻምሺ-አዳድ ምድር ሰብል ያቃጠለበት ዓምት - ያህዱን-ሊም በያሚና ልጆች በቱቱል በር ፊት ያሸነፋቸውበት ዓመት - ያህዱን-ሊም በያሚና ልጆች ያሸነፋቸውበት ዓመት - ያህዱን-ሊም የሻማሽ (ጣኦት) ቤተ መቅደስ የሠራበት ዓመት - ሁለተኛው ያህዱን-ሊም የሻማሽ ቤተ መቅደስ የሠራበት ዓመት - ያህዱን-ሊም በሻምሺ-አዳድ ሥራዊት በናጋር በር ፊት ያሸነፈበት ዓመት - ያህዱን-ሊም የፑዙራንን መስኖ የከፈተበት ዓመት - ያህዱን-ሊም ወደ ኤካላቱም ምድር የሔደበት ዓመት - ያህዱን-ሊም የማሪና የተርቃ ግድግዳዎች የሠራበት ዓመት - ያህዱን-ሊም የሑቡር መስኖ የሠራበት ዓመት በዓመት '' የተጠቀሰው «ዛልፓ» በጥቁር ባሕር ላይ በሐቲ የተገኘው ዛልፓ ከሆነ፣ በጥልቅ ወዸ ትንሹ እስያ ገብቶ ነበር ማለት ነው። በ1707 ዓክልበ. ያኽዱን-ሊም ሻምሺ-አዳድን ሊመታ ሲል በሎሌዎቹ ተገደለ። ሤረኞቹ ሱሙ-ያማንን እየሾሙ የያሕዱን-ሊም ወራሽ ዝምሪ-ሊም ወደ ያምኻድ መንግሥት (አሌፖ) ለጊዤው ሸሸ። ከ፪ ዓመት በኋላ ሻምሺ-አዳድ ማሪን ያዘ፣ በ1694 ዓክልበ. ልጁን ያስማህ-አዳድ የማሪ ንጉሥ አደረገው። ሻምሺ-አዳድ ከሞተ በኋላ ግን በ1687 ዓክልበ. ዝምሪ-ልም ተመልሶ ያስማህ-አዳድን አሸንፎ ወደ ዙፋኑ ተመለሠ። የማሪ ነገሥታት

22025

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B3%E1%89%A6%E1%8B%8D%E1%8A%95%20%E1%8C%8E%E1%88%AD%E1%88%B6%20%E1%8B%B0%E1%88%99%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%89%A5%E1%88%B6

ዳቦውን ጎርሶ ደሙን አብሶ

ዳቦውን ጎርሶ ደሙን አብሶ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዳቦውን ጎርሶ ደሙን አብሶ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21817

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%8B%8B%E1%89%82%20%E1%8A%A0%E1%8C%A5%E1%8D%8A%20%E1%8B%A8%E1%8A%A5%E1%88%B5%E1%88%AB%E1%8A%A4%E1%88%8D%20%E1%8C%A3%E1%8D%8A

ያዋቂ አጥፊ የእስራኤል ጣፊ

ያዋቂ አጥፊ የእስራኤል ጣፊ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያዋቂ አጥፊ የእስራኤል ጣፊ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21304

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B4%E1%89%B5%20%E1%88%9E%E1%89%B7%20%E1%89%A0%E1%88%9B%E1%8C%80%E1%89%B7

የሴት ሞቷ በማጀቷ

የሴት ሞቷ በማጀቷ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሴት ሞቷ በማጀቷ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20921

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%9D%E1%8A%93%E1%89%A5%20%E1%8A%AB%E1%89%A3%E1%88%AB%20%E1%8B%88%E1%8B%B0%20%E1%8B%8B%E1%88%BB

ዝናብ ካባራ ወደ ዋሻ

ዝናብ ካባራ ወደ ዋሻ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዝናብ ካባራ ወደ ዋሻ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20932

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%9D%E1%8A%95%E1%8C%80%E1%88%AE%20%E1%88%B0%E1%8B%8D%20%E1%8A%90%E1%89%A0%E1%88%AD%20%E1%8B%AD%E1%88%8B%E1%88%89%20%E1%8B%B5%E1%88%AE

ዝንጀሮ ሰው ነበር ይላሉ ድሮ

ዝንጀሮ ሰው ነበር ይላሉ ድሮ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዝንጀሮ ሰው ነበር ይላሉ ድሮ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

48912

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A2%E1%89%B5%E1%8B%AE%E1%8C%B5%E1%8B%AB%20%E1%89%A3%E1%88%85%E1%88%AD%20%E1%8A%83%E1%8B%AD%E1%88%8D

የኢትዮጵያ ባህር ኃይል

የኢትዮጵያ አየር ኃይል እስከ 1974 ዓ.ም ድረስ በመባል የሚታወቀው የኢትዮጵያ ባሕር ኃይል በኢትዮጵያ ውስጥ የተቋቋመው የኢትዮጵያ ናሽናል መከላከያ ሠራዊት ቅርንጫፍ ነበር. እ.ኤ.አ. በ 1983 ኤርትራ ነፃነቷ ኢትዮጵያ ከገባችበት ጊዜ አንስቶ እ.ኤ.አ. 1 የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት ተዋጊ 1.1 የባህር ኃይል መመስረቻ 1.2 ድርጅት 1.3. ስልጠናና ትምህርት 1.4 ኃይል 1.4.1 የሰው ሀይል 1.4.2 መርከቦች 1.4.3 የባህር ኃይል አየር መንገድ 1.5 መነሻዎች 2 የኢትዮጵያ ኮርኒያ ውስጥ በኮሚኒዝም ዘመን 2.1 ተግባራት 3 የኢትዮጵያ የባሕር ሀይል ማብቂያ 4 በተጨማሪ ይመልከቱ 5 ማጣቀሻ የኢትዮጵያ ንጉሠዊ ባሕር ኃይል የባህር ኃይል መመስረቻ እ.ኤ.አ በ 1950 የተባበሩት መንግስታት ኤርትራ ከኢትዮጵያ ጋር ለማደራጀት ሲወስኑ ኢትዮጵያ እ.ኤ.አ በ 1950 በኢትዮጵያ ቀይ ባሕር ላይ የባህር ዳርቻ እና ወደቦች አግኝታለች. በ 1955 ኢትዮጲያ የባህር ኃይልን በመሰረቱ ዋናው መሠረት - ኃይለሥላሴ የባህር ኃይል መሠረት በ ማሳሳ. በ 1960 ዓ / ም መጀመሪያ ላይ በማዕከላዊ ማእከላዊ ሙዚየም የተሟላ የመሠረት አቅምን ለማጠናከር አውደ ጥናቶች እና ሌሎች ተቋማት በመገንባት ላይ ነበሩ.

44430

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A82014%20%E1%8A%A5.%E1%8A%A4.%E1%8A%A0.%20%E1%8D%8A%E1%8D%8B%20%E1%8B%A8%E1%8B%93%E1%88%88%E1%88%9D%20%E1%8B%8B%E1%8A%95%E1%8C%AB

የ2014 እ.ኤ.አ. ፊፋ የዓለም ዋንጫ

የ2014 እ.ኤ.አ. ፊፋ የዓለም ዋንጫ ፳ኛው የፊፋ የዓለም ዋንጫ ሲሆን ከሰኔ ፭ እስከ ሐምሌ ፮ ቀን ፳፻፪ ዓ.ም. በብራዚል ይካሄዳል። ብራዚል ይህን ውድድር ስታዘጋጅ ይሄ ሁለተኛ ጊዜዋ ነው። ፊፋ የ2014 እ.ኤ.አ. ውድድር በደቡብ አሜሪካ እንደሚካሄድ በ2007 እ.ኤ.አ. ካወጀ በኋላ ብራዚል ያለማንም ተቀናቃኝ አዘጋጅ አገር ሆና ተመርጣለች። የ፴፩ አገራት ብሔራዊ ቡድኖች ከጁን 2011 እ.ኤ.አ. ጀምሮ የተካሄዱ የማጣሪያ ውድድሮችን በማለፍ ከብራዚል ጋር በመጨረሻው ውድድር ላይ ለመሳተፍ በቅተዋል። በጠቅላላው ፷፬ ጨዋታዎች በ፲፪ ከተማዎች ውስጥ በሚገኙ አዲስ የተገነቡ ወይም የተሻሻሉ ስታዲየሞች ይከናወናሉ። በዓለም ዋንጫ ታሪክ ለመጀመሪያ ጊዜ የጎል ላይን ቴክኖሎጂ በጥቅም ላይ ውሏል። በ1930 እ.ኤ.አ. ከተካሄደው የመጀመሪያው የዓለም ዋንጫ ጀምሮ ሁሉም የዓለም ዋንጫ ሻምፕዮን አገራት (ብራዚል፣ አርጀንቲና፣ እንግሊዝ፣ ፈረንሣይ፣ ጀርመን፣ ኢጣልያ፣ እስፓንያ እና ኡራጓይ) በዚህ ውድድር ውስጥ ተሳታፊ ናቸው። ከዚህ በፊት በደቡብ አሜሪካ የተዘጋጁትን ዋንጫዎች እንዳለ የወሰዱት የደቡብ አሜሪካ ቡድኖች ናቸው። ተሳታፊ አገራት እና ዳኛዎች ከጁን 2011 እስከ ኖቬምበር 2013 እ.ኤ.አ. የተካሄዱትን የማጣሪያ ጨዋታዎች ያለፉት አገራት ከውድድሩ በፊት ከያዙት ደረጃ ጋር ተዘርዝረዋል። ከነዚህ ውስጥ ቦስኒያና ሄርጸጎቪና ብቻ ከዚህ በፊት በዓለም ዋንጫ አልተሳተፈችም። (አስተናጋጅ) የምድብ ድልድል ዕጣ አወጣጥ ፴፪ቱ ተሳታፊ አገራት በአራት በ፬ ቋቶች ተደራጅተዋል። በፊፋ የብቃት ደረጃ ላይ የሚገኙት ምርጥ ፯ ቡድኖች ብራዚል ጨምረው በዘር ቋት () ውስጥ ተመድበዋል። ቀሪዎቹ ቡድኖች በተቻለ መጠን ከተለያዩ ኮንፌዴሬሽኖች እንዲወጣጡ (ማለትም በአንድ ምድብ ውስጥ የሚገኙ አገራት በመልከዓምድር የተራራቁ እንዲሆን) በማድረግ በሌሎቹ ፫ ቋቶች ተመድበዋል። የመደብ ድልድል ሥነ ስርዓቱ ኅዳር ፳፯ ቀን ፳፻፮ ዓ.ም. ብራዚል በሚገኘው ኮስታ ዶ ሳዊፒ ሪዞርት ተካሄዷል። እንድ 2010 እ.ኤ.አ. ውድድር እያንዳንዱ ቡድን ፳፫ ተጫዋቾች ሲኖሩት ከነዚህም ውስጥ ፫ቱ ግብ ጠባቂ መሆን አለባቸው። እያንዳንዱ ብሔራዊ የእግር ኳስ ማህበር የሚያሰልፋቸውን ፳፫ ተጫዋቾች ውድድሩ ከመጀመሩ ፲ ቀናት በፊት ማሳወቅ ነበረበት። ቡድኖቹ ከፍተኛ ጉዳት የደረሰበት ተጫዋች ካጋጠማቸው ከመጀመሪያ ግጥሚያቸው 24 ሰዓት በፊት ድረስ መለወጥ ይችላሉ። የፊፋ ዳኛዎች ኮሚቴ በጥር ፮ ቀን ፳፻፮ ዓ.ም. ከ፵፫ አገራት የተውጣጡ ፳፭ የዳኛ ሦስትዮሾችን እና ፰ ረዳት ጥንዶችን (አራተኛና አምስተኛ ዳኛዎች) ለውድድሩ ሾሟል። የሽልማት ገንዘብ ፊፋ ለውድድሩ ያቀረበው ጠቅላላ የሽልማት ገንዘብ $576 ሚሊዮን ነው። ይህም ከ2010 እ.ኤ.አ. ውድድር ሽልማት ገንዘብ የ፴፯ ከመቶ ዕድገት አለው። ከዚህ ውስጥ $70 ሚሊዮን የሚሆነው ተጫዋቾቹ ለሚጫወቱበት ክለቦች ተጫዋቾቹ ለሚደርስባቸው ጉዳት መካካሻ እንዲሆን ተሰጥቷል። ከውድድሩ በፊት እያንዳንዱ ቡድን ለዝግጅት ወጪው $1.5 ሚሊዮን የተረከበ ሲሆን ቀሪው ገንዘብ እንደሚመለከተው ተከፋፍሏል፦ $8 ሚሊዮን - ለያንዳንዱ በምድብ ደረጃ የወደቀ ቡድን (፲፮ ቡድኖች) $9 ሚሊዮን - ለያንዳንዱ በየ፲፮ ዙር የወደቀ ቡድን (፰ ቡድኖች) $14 ሚሊዮን - ለያንዳንዱ በሩብ ፍፃሜ የወደቀ ቡድን (፬ ቡድኖች) $20 ሚሊዮን - በአራተኛ ደረጃ ለጨረሰው ቡድን $22 ሚሊዮን - በሶስተኛ ደረጃ ለጨረሰው ቡድን $25 ሚሊዮን - በሁለተኛ ደረጃ ለጨረሰው ቡድን $35 ሚሊዮን - ለአሸናፊው ቡድን ከተማዎችና ስታዲየሞች በአስራ ሁለት ከተማዎች የሚገኙ አስራ ሁለት ስታዲየሞች ለውድድሩ ተዘጋጅተዋል። ሰባቱ አዲስ የተገነቡ ሲሆን አምስቱ ደግሞ የተሻሻሉ ስታዲየሞች ናቸው። መሰልጠኛ ሰፈሮች እያንዳንዱ ቡድን የራሱ የሆነ የመሰልጠኛና መቆያ ሰፈር አለው። ፊፋ ፹፬ ዕጩ ከተማዎችን ካስታወቀ በኋላ በጥር ፳፫ ቀን ፳፻፮ ዓ.ም. እያንዳንዱ የተሳታፊ ቡድኖች የመረጡትን ከተማ ይፋ አርጓል። የምድብ ደረጃ ምድብ ኤ ምድብ ቢ ምድብ ሲ ምድብ ዲ ምድብ ኢ ምድብ ኤፍ ምድብ ጂ ምድብ ኤች ፊፋ የዓለም ዋንጫ

22053

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B3%E1%8A%9E%E1%89%BD%20%E1%8A%A8%E1%88%98%E1%88%A8%E1%88%98%E1%88%A9%20%E1%8B%AD%E1%8A%93%E1%8C%88%E1%88%AB%E1%88%8D%20%E1%88%9D%E1%8B%B5%E1%88%A9

ዳኞች ከመረመሩ ይናገራል ምድሩ

ዳኞች ከመረመሩ ይናገራል ምድሩ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዳኞች ከመረመሩ ይናገራል ምድሩ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21066

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%99%E1%88%BD%E1%88%AB%20%E1%8A%A5%E1%8B%B5%E1%88%9C%20%E1%89%A2%E1%8B%AB%E1%8C%A5%E1%88%AD%20%E1%8B%A8%E1%88%B0%E1%88%AD%E1%8C%89%20%E1%8B%B5%E1%8C%8D%E1%88%B5%20%E1%88%86%E1%8A%90%20%E1%88%88%E1%89%B0%E1%8B%9D%E1%8A%AB%E1%88%AD

የሙሽራ እድሜ ቢያጥር የሰርጉ ድግስ ሆነ ለተዝካር

የሙሽራ እድሜ ቢያጥር የሰርጉ ድግስ ሆነ ለተዝካር የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሙሽራ እድሜ ቢያጥር የሰርጉ ድግስ ሆነ ለተዝካር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22004

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B1%E1%88%8B%20%E1%8B%AD%E1%8B%9E%20%E1%88%8C%E1%89%A3%E1%8A%95%20%E1%88%98%E1%8C%A0%E1%8B%A8%E1%89%85

ዱላ ይዞ ሌባን መጠየቅ

ዱላ ይዞ ሌባን መጠየቅ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዱላ ይዞ ሌባን መጠየቅ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21886

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AD%E1%88%85%E1%8A%95%20%E1%89%A5%E1%88%B0%E1%8C%A5%20%E1%88%9D%E1%8A%95%20%E1%8A%A5%E1%8B%8D%E1%8C%A5

ይህን ብሰጥ ምን እውጥ

ይህን ብሰጥ ምን እውጥ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ይህን ብሰጥ ምን እውጥ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

48468

https://am.wikipedia.org/wiki/Sahabah%20story%28%E1%88%B6%E1%88%80%E1%89%A3%29

Sahabah story(ሶሀባ)

እናታችን አዒሻ (ረ.ዐ) “በኢስላም የመጀመሪያው የፍቅር መግለጫ ነብዩ ለአዒሻ የነበራቸው ፍቅር ነው።” ከሥረ መሠረቱ ኢስላምን ከንጹህ ምንጭና ከትክክለኛው አካባቢ የመረዳት ምሳሌ ናት። ከመምህራኖቹ ሁሉ ምርጡ መምህር (ከነብዩ ሙሐመድ (ሰ.ዐ.ወ)) እንደመማሯም አንድ ሙስሊም ሊደርስበት የሚያስበው የፅድቅ ደረጃ የደረሰች አርአያ ሴት ነች። በመሠረቱ የአዒሻ ምሳሌነት ዘርፈ ብዙ ነው። ከግል ሕይወት እስከ ሕዝባዊ፣ ከቤት ውስጥ ኑሮ እስከ ምሁራዊ ጉዞ፣ ወዘተ። ከነዚህ የአርኣያነት ምሳሌነቶች ውስጥ ወሳኝ ድርሻ ያለው ደግሞ የምዕመናን እናትነቷ ነው። በቁርኣን የተገለጸውን ምርጥ ኢስላማዊ ምግባር በማሟላትም ምሥጉን ስብእና ነበራት። ቸርነት፣ ቅንነት፣ ታማኝነትና እውነትንና ፍትህን መፈለግ የአዒሻ ዋነኛ መገለጫዎች ነበሩ። አዒሻ እንደተማሪ ከጎበዝ ወጣትነት በተጨማሪ በጠያቂና ተመራማሪ ጭንቅላት ወደ ስኬታማና የተከበረ አዋቂ፣ መምህርና ዳኛ ሆና፤ በተፍሲር፣ በፊቅሂ፣ በሐዲስ፣ በታሪክና በዐረብኛ ቋንቋ ዘርፎች ከፍተኛ ደረጃ ከመድረሷም በላይ በምትሰጣቸው ደፋር፣ ቀጥተኛና የበሰሉ ምሁራዊ ትንተናዎች ትታወቃለች። የአዒሻ ለምታምንበት ነገር ሁሉ ደፋር፣ ግልጽና ቀጥተኛ መሆንን ከፍተኛነት፤ በአሁኑ ሰዓት በሙስሊሙ ዘንድ እንኳ ሴት ልጅ በጾታዋ ምክንያት ብቻ ከማህበረሰቡ የእለት ተዕለት ሕይወት የተገለሉትን ሙስሊም ሴቶች በማየት እንኳ ማረጋገጥ ይቻላል። አዒሻ ከማንም በበለጠ ኹኔታ በነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) የእለት ተዕለት ሕይወት የነበራት ቦታ እንዲሁም የአስተሳሰብና የባሕሪይ ነጻነቷ በዘመኗ ከነበሩ ታላላቅ ስብዕናዎች ሁሉ የበለጠ ትኩረት እንድትስብ አድርጓታል። የአዒሻ የኋላ ታሪክ ( አዒሻ ሙሉ ስሟ፤ አዒሻ ቢንት አቡበከር አስ-ሲዲቅ ቢሆንም አዒሻ ቢንት ሲዲቅ በመባል በብዛት ትታወቃለች። ይበልጥ የምትታወቀው ግን አስ-ሲዲቃ ቢንት አስ-ሲዲቅ (እውነተኛዋ የእውነተኛው ልጅ) በሚለው ነው። ነብዩም የእህቷን ልጅ አብዳላህ ኢብኑ ዙበይርን እጅግ በመንከባከቧ ምክንያት (ኡሙ አብደላህ) የአብደላህ እናት በሚል ቅጽል ሥም ይጠሯት ነበር። ሁለቱም ወላጆቿ ኢስላምን ገና በጠዋቱ የተቀበሉ በመሆናቸው አስተዳደጓ በንጹህ ኢስላማዊ ከባቢ () ውስጥ ነበር ማለት ይቻላል። እሷም ስትናገር “ገና ከጨቅላነቴ አንስቶ ወላጆቼ ኢስላምን ሲተገብሩ ለማየት ታድያለሁ” ትል ነበር። ገና ከጠዋቱ ስታስተውለው የኖረችው ኢስላማዊ አኗኗር በኋላ ላዳበረችው የአዕምሮ ንቃትና ሠብዕና ከፍተኛውን ሚና ተጫውቷል። ከልጅነቷ አንስቶ በኢስላም ላይ ከፍተኛ እምነት ስታሳድር ለእውነት መስዋዕት መሆንን ደግሞ አስተምሯታል። በተመሳሳይ ኹኔታም ክህደትና መሃይምነትን ትጠላለች። የምዕመናን እናት አዒሻ ከነብዩ ባለቤቶች መካከል ብቸኛዋ ልጃገረድ ናት። የሁለቱ ትዳር የተፈጸመው በአላህ ትዕዛዝ ነበር። አዒሻም ስታገባ በወቅቱ በነበሩት በዐረቦች፣ በእብራውያንና በሌሎች ሕዝቦች ባህል እንደተለመደው ትንሽ እድሜ ነበራት። ይህንን የዕድሜ ሁኔታ አሁን ከ1400 ዓመታት በኋላ ባለው ባህልና ዝንባሌ ለመገምገም መሞከርም ስህተት ነው። የነብዩ የትዳር ሁኔታ ከሳቸው ተልዕኮ ተለይቶ ሊታይ አይችልም። ተልዕኮዋቸውም የዐረቦችን አንድነት መፍጠርና እውቀትና ጥበባቸውን ለሠው ዘር ማስተላለፍ ናቸው። ካለፉትም ከአሁኖችም ምሁራን አስተያየት ማረጋገጥ እንደሚቻለው አዒሻ (ረ.ዐ) በአስተዳደጓም ሆነ በተፈጥሮዋ ምርጥ የተባለችው ምርጫ ነች። ይህንን ተግባርም በወሳኝ እድሜዋ ከነብዩ ጎን በመኖር እየኖረችው በብቃት ፈጽማዋለች። አዒሻ ለነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) በነበራት ፍቅርና እርሳቸውን የግሏ ብቻ ለማድረግ ባላት ጽኑ ፍላጎት ምክንያት በሌሎቹ ሚስቶቻቸው ላይ ትቀና ነበር። ነብዩም ይህን ፍቅሯን ተመሳሳይ መጠን ያለውን ፍቅር በመስጠት መልሰውላታል። የሳቸው ፍቅር ለሰሃቦችም ምሳሌ ነበር። አነስ (ረ.ዐ) እንደዘገቡትም፤ “በኢስላም የመጀመሪያው የፍቅር መግለጫ ነብዩ ለአዒሻ የነበራቸው ፍቅር ነው።” ነብዩ ለሷ የነበራቸው ፍቅር ከአካላዊ ውበቷ ጋር የተሳሳረም አይደለም። ይልቅስ፤ አዒሻ ከተሰጣት አምላካዊ ተልዕኮና የነብያዊ ተግባሩን ቀጣይነት ከማረጋገጥ ጋር የተቆራኘ ነው። የዚህ የማይታለፍ ሚና ማሳያ ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ከሌሎች ሚስቶቻቸው ጋር የማይገጥማቸው ወህይ ከኢዒሻ ጋር ከተቀመጡባቸው ወቅቶች ሲሆኑ ጅብሪልን አይተዋል። ይህ ደግሞ በነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) እንደተነገረው የሠማያዊው ክብር ሥጦታ መገለጫ ነው። አዒሻ (ረ.ዐ) የገጠሟትን ፈተናዎች፣ የነበራትን እጅ የመስጠት (የኢስቲስላም) አመለካከት ምክንያት በማድረግ የወረዱትን የቁርኣን አንቀፆች በመመልከት “የአላህ እዝነት መፍሰሻ” ትባላለች። ምክንያቱም፤ እነዚህ አንቀፆች ከሷም በኋላ ላለው ትውልድ ሁሉ የሚያገለግል ነው። አንዳንድ ሶሃባዎች የአዒሻን የአላህ እዝነት መገለጫነት ለመግለጽ ከሚጠቀሙት ነገሮች አንዱ የተየሙም ድንጋጌ በአዒሻ ምክንያት መውረዱን ነው። ከዚህም አልፎ አላህ (ሱ.ወ) ይህች እናታችን ስሟ በመናፍቃን በሐሰት በመወሳቱ ምክንያቱ በሱረቱ አን-ኑር ምዕራፍ 24 በተለይም አንቀጽ 23 እና 26 ላይ ክብሯን በመመለስ አንቀጹን ያነበበ ሁሉ ትምህርት እንዲሆነው አድርጓል። “ሙስሊሞች ወንዶችና ሙስሊሞች ሴቶች፣ ምእምናንና ምእምናትም፣ ታዛዦች ወንዶችና ታዛዦች ሴቶችም፣ እውነተኞች ወንዶችና እውነተኞች ሴቶችም፣ ታጋሾች ወንዶችና ታጋሾች ሴቶችም፣ አላህን ፈሪዎች ወንዶችና አላህን ፈሪዎች ሴቶችም፣ መጽዋቾች ወንዶችና መጽዋቾች ሴቶችም፣ ጿሚዎች ወንዶችና ጿሚዎች ሴቶችም፣ (ካልተፈቀደ ሥራ) ብልቶቻቸውን ጠባቂዎች ወንዶችና ጠባቂ ሴቶችም፣ አላህን በብዙ አውሺዎች ወንዶችና አውሺዎች ሴቶችም፣ አላህ ለእነርሱ ምሕረትንና ታላቅን ምንዳ አዘጋጅቶላቸዋል።” (አል-አህዛብ 33፤ 35) የአዒሻ ኃይማኖተኛነትና ዙሕድ ከተከበረ፣ ሃብታም፣ ዝነኛና ከፍ ካለ ቤተሠብ ብትወለድም ከሃብታሙ አቡበከር (ረ.ዐ) ተወልዳ በምቾት ብታድግም፤ ከነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ጋር ችግርን በትዕግስት አሳልፋለች፤ ሕይወትን በዙህድ (ቀለል ያለና የምድራዊውን ዓለም ሕይወት የናቀ የአኗኗር ዘይቤ) መርታለች ቀለል ባለ ኑሮ ኑራለች። አላህም ለሁሉም የነብዩ ሚስቶች አላህን፣ መልዕክተኛውን እና የመጨረሻውን ዓለም በመምረጥ ከነብዩ ጋር የችግር ህይወት መምራትና ምድራዊ ደስታን በመምረጥ መካከል ምርጫ አስቀመጠላቸው። እነሱም የመጀመሪያውን መረጡ። አዒሻም ቀለል ያለ የዙህድ (ምድራዊውን ሕይወት የናቀ) ሕይወት በመምረጧ ምክንያት ጥቂት እየተመገበች፣ ጥቂት እየጠጣች፣ የተጣጠፈ እየለበሠች ካላትም ትንሽ ላይ እየለገሠች ለመኖር ተገደደች። እዚህ ጋር ሳይጠቀስ የማያልፈው ነገር የአዒሻ አለጋገስ ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) እንዳሉት ቀኟ ሲለግስ ግራዋ አያውቅባትም። ተምሳሌታዊ ለጋስነቷ አንዳንድ ጊዜ የራሷን አንገብጋቢ ፍላጎቶች እስከመርሳት ያደርሳል። ይህ ሁኔታዋ አላህ በቁርኣን “የራሳቸው አንገብጋቢ ፍላጎት ቢኖርባቸውም እንኳ ሌሎችን ከራሳቸው ያስበልጣሉ” እንዳለው ነው። ከአዒሻ ተማሪዎች መካከል የነበረው ታላቁ የኢስላም ምሁር ዑርዋ ኢብን ዙበይር አዒሻ በየቦታው የተጣጣፈ ልብስ ለብሳ ሰባ ሺህ ዲርሃም ለምስኪኖች ስትሰጥ ማየቱን ተናግሯል። እናታችን ምንም እንኳ እድሜዋ ለጋ ቢሆንም ለአላህ ካላት መተናነስና ለነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ካላት ክብርና ለተልዕኮዋቸው ካላት ጽኑ እምነት የተነሳ ነበር ቀለል ያለ ሕይወትን ለመኖር የመረጠችው። ይህ ምርጫዋ ደግሞ ብዙ የሕይወት ስንክሳሮችን እንድትጋፈጥ አድርጓታል። ከነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ኅልፈት በኋላም አዒሻ በዙህድ መኖር፣ መጾም መጸለይ እና ለወላጅ አጦች እንዲሁም ለድሆች መርዳቷ ቀጥላለች። እውቀቷና ብልህነቷ፣የአዒሻ የአዕምሮ ብስለትና ፍጥነት ለጥቂቶች ብቻ የተሠጠ የሚባል ዓይነት ነበር። ከመምህራኖች ሁሉ ምርጡ መምህር ዘንድ የምትማር የኃይማኖት ተማሪ ብትሆንም እንዲሁ የተሠጣትን ብቻ ተቀብላ የምትነፍስ አልነበረችም። ይልቅ፤ ተመራማሪ ጭንቅላትና ጠያቂ አዕምሮ ነበራት። መታወቂያዋም ይኀው ነው። ነብዩ እየመለሱ እሷ ግን መላልሳ እየጠየቀች የምትታይባቸው ብዙ አጋጣሚዎችም ነበሩ። ለአብነት ያህልም፡- በአንድ አስፈሪ ሌሊት እርሳቸው ለሞቱ ሶሃባዎች ዱዓእ ሊያደርጉ በወጡበት ሳያውቁ እርሷ ግን ተከትላቸው መምጣቷን ሲያስተውሉ “ለምን በዚህ አስፈሪ ጨለማ ተከተልሽኝ? ጂኒሽ ጎብኝቶሽ እንዴ?” አዒሻ ግን ይህን አጋጣሚ እንኳ ጥያቄ ለመጠየቅ ተጠቀመችበት። ምን አለች? “ሁሉም ሰው የሚከታተለው ጂን አለ እንዴ?” ነብዩም (ሰ.ዐ.ወ) “አዎ እኔን ጨምሮ ጂን ይከታተለናል። ነገር ግን የኔውን አላህ አስልሞታል (በክፉ አያዘኝም)” አሏት። ሌላም የአዒሻን ጠያቂ ባህሪ የሚያሳይ ምሳሌ ማሳየት ይቻላል። ነብዩ ስለ ዕለተ ትንሳዔ ሲናገሩ ሁላችንም ራቁታችንን ያልተገረዝን ሆነን እንደምንቀሰቀስ ሲገልጹ አዒሻ (ረ.ዐ) እንደተለመደው “ታዲያ ሁሉም እርቃኑን ሆኖ ሲነሳ አንዱ የአንዱን ኃፍረተ-ገላ ሊያይ ነው?” ስትል ጠየቀች። ነብዩም “አዒሻ ሆይ! የእለቱ ችግር አንዱ የአንዱን ኃፍረት ለማየት የሚያስችለው አይደለም” ሲሉ መለሱላት። ለከፍተኛው ብልሃቷ ምስጋና ይግባውና አዒሻ ኢ-ምክንያታዊ ለሆኑና ከቁርኣን አስተምህሮ ጋር የሚጋጩ “ኃይማኖታዊ” ተግባራትን ታግሳ የምታልፍበት ልብ አልነበራትም። እሷ በምንም ሁኔታ የቁርኣን አስተምህሮ ከምክንያታዊነት ጋር አይጋጭም የሚል ጽኑ እምነት ነበራት። እንዴት ሆኖስ ይጋጫል አላህ ራሱ “በቁርኣኑ ውስጥ ምንም መጋጨትን አታገኙም” እያለ? በዚህ እይታዋ ምክንያት የአብደላህ ኢብኑ ዑመርን “አንድ ሠው ሲሞት ቤተሰቦቹ በሚያለቅሱት መረን የለቀቀ ለቅሶ ምክንያት ይቀጣል” የሚለውን ሐዲስ ሳትቀበል ቀርታለች። ምክንያቷም፤ “ቁርኣን ‘ማንም ነፍስ የማንኛይቱንም ኃጢያት አትሸከምም’ እያለ ነብያችን እንዴት እንዲህ ይላሉ?” የሚል ነው። ሌላኛው የአዒሻ ተመራማሪነት ማሳያ የሚሆነው ነብዩ “ውሻ፣ አህያና ሴት እነዚህ ሶስት ነገሮች ሶላት ያበላሻሉ።” ብለዋል መባሉን አለመቀበሏ ነው። አዒሻ ይሄንን አባባል ስትሰማ “ምን ያህል ብትደፍሩን ነው እኛን ከውሻና ከአህያ ጋር የምታነፃፅሩን? ነብዩ እንኳ እኔ ተኝቼ ለሊት ሲሰግዱ ሱጁድ ማድረጊያ ቦታቸው ላይ እግሬን ዘርግቼ ሲያገኙ እግሬን ቀስ አድርገው ይገፉትና ሱጁዳቸውን ያደርጋሉ” አብደላህ ኢብኑ ዑመር ሴቶቹን በትጥበት (ጉስል) ወቅት ጸጉራቸውን እንዲፈቱ ማዘዙን ስትሰማ “ታዲያ አንድነቱን ጸጉራቸውን እንዲላጩ አያዛቸውም ነበር? እኔኮ ከነብዩ ጋር በአንድ የውሃ መያዣ ስታጠብ ጸጉሬ ላይ ሶስት ጊዜ ውሃ ከማፍሰስ ውጪ ፀጉሬን አልፈታውም ነበር።” ማለቷ ይነገራል። አዎንታዊ ምልከታዋ የአዒሻን አስደናቂ ባህሪና ጥንካሬ ለመግለጽ በሕይወቷ እጅግ አስቸጋሪ የሆነውን አጋጣሚ፣ በሀሰት የዝሙት ክስ ሲቀርብባት እንዴት እንዳለፈችው መግለጹ ጠቃሚ ነው። ይህ ክስ ሲቀርብባት አዒሻ እጅግ አዘነች በጣም ኃይለኛ ድብርት ውስጥ ገባች። ሆኖም፤ ፈጽሞ አላፈገፈገችም፤ ለማንምም አላጎበደደችም። ይልቅስ፤ መተማመኛዋን አላህን በማድረግ እሱ ራሱ ንጽህናዋን እስኪገልጽ ድረስ በጽናት ቆመች። አላህ ንጽህናዋን እንደሚገልፅ እርግጠኛ ብትሆንም ቅሉ በሷ ምክንያት አላህ ለመልክተኛው ወህይ (ራዕይ) ያወርዳል ብላ ግን አልጠበቀችም ነበር። ዳሩ ግን፤ አላህ ሙሉ ሱራ (ምዕራፍ) ሲያወርድ በተለያዩ ቦታዎች ላይ የሷን ንጽህናና ታማኝነት ሲገልጽ ነብዩን ለማመስገን ፈቃደኛ ሳትሆን ቀረች። አላህን ብቻ ነው የማመሰግነው በማለት በአቋሟ ጸናች። ይህን ያለችው ግን ነብዩ ላይ ሥርኣት ለማጣት ሳይሆን የአላህን መብት ለርሱ ብቻ ከመስጠት አንጻር ነው። ይህ ተግባሯ ለሁሉም ሙስሊሞች እንደ ምርጥ ምሳሌ ሊቀርብ የሚችል ጉዳይ ነው። ምድራዊ ኃይላት የቱንም ያህል ቢሆኑ ከአላህ ጋር አይወዳደሩም። ለነገሩ ይህ አይነቱ ውስጣዊ ጥንካሬ ቀደምት ሙስሊሞች የነበራቸው ኃብት ነበር። አሁንም ለአዎንታዊ አመለካከቷ ምስጋና ይግባውና አዒሻ ኢ-ፍትሃዊነት፣ ኢ-ሞራላዊና ውሸት ያለችውን ነገር ከመጋፈጥ ወደ ኋላ ብላ አታውቅም። አንዳንዶች አቡበከር ሲዲቅ ከሞተ በኋላ እርሱ ላይ አቃቂር ለመፈለግ ሲሞክሩ ጠራቻቸውና አቡበከር በሕይወት ዘመኑ የፈጸማቸውን ተግባራት፤ ያደረጋቸውን ገድሎች እና ስኬቶቹን በመግለጽ ከርሱ ላይ ያገኙት ምን አይነት ሥህተት እንደሆነ ጠየቀቻቸው አንዳቸውም መልስ አልነበራቸውም። በኸሊፋዎቹም ላይ (ሙዓውያን ጨምሮ) አንድ የፖሊሲ ስህተት ካየች ሳትናገራቸው አልፋ አታውቅም ነበር። አንዴ ሴቶች ቀብር ዚያራ እንዳያደርጉ እቀባ ነበር። እሷ ታዲያ መካ በሄደችበት የወንድሟን ቀብር ለመዘየር በቆመችበት አንድ ሠው መጣና “ነብያችን (ሰ.ዐ.ወ) ሴቶች ቀብር እንዳይዘይሩ ከልክለዋል” አላት። እሷም “ነብያችን ቀብር መዘየርን ለወንድም ለሴትም ከልክለው የነበረ ቢሆንም በኋላ አንስተዋል።” አለችው። በሷ ግንዛቤ መሠረት እቀባው ለሁለቱም ጾታ እኩል ተነስቷል። ለሴቶች አልተነሳም የሚባልበት አንዳችም ማረጋገጫ የለም። በሷ ጥንካሬም የእናታችን ሰፍያህ ፍላጎት ተሳክቷል። እናታችን ሰፍያህ ለአይሁዱ ወንድሟ የሃብቷን አንድ ሶስተኛ ለመስጠት ብትፈልግም ኸሊፋው ግን “ከነብዩ አስተምህሮ ውጪ ነው” በሚል ሊፈቅድላት አልቻለም። ሆኖም፤ በአዒሻ ያላሰለሰ ጥረት የእናታችን ሰፍያህ ፍላጎት ሊሳካ ችሏል። በውርስ ህግ ላይ የነበራት ከፍተኛ ብቃትና በራስ መተማመን በሌሎች ጉዳዮች ላይም እንድትሳተፍና ሴቶች በሙስሊም ማኅበረሰብ ውስጥ ስላላቸው ሚና ያለውን አስተሳሰብ የሚለውጥ ነው። ለአብነት ያህል ሴቶች ከሶላተል ጀናዛ ስግደት እንዲታቀቡ መደረጉን መቃወሟ ነው። እንዲያውም አንዳንድ ጊዜ ጀናዛውን አስመጥታ መስጂድ በማስገባት የነብዩ ባለቤቶች እንዲሰግዱበት ታደርግ ነበር። በሁሉም የህይወት መስክ ተሳታፊ አዒሻ ለሴቶች ማኅበራዊ ተሳትፎ አቻ የማይገኝላት ድንቅ ምሳሌ ናት። ምክንያቱም፤ አዒሻ ከነብዩ ሞት በኋላ እንኳ በየትኛውም ኢስላማዊ ሕይወት ውስጥ ከመሳተፍ ወደ ኋላ ብላ አታውቅምና። በነብዩ የሕይወት ዘመን ደግሞ ጦር ሜዳ ድረስ በመሄድ የተሳትፎዋን ጥግ አሳይታለች። በዐሊይ ላይ በተካሄደው ፍልሚያም “የዑስማንን (ረ.ዐ) ገዳዮች ለመበቀል ዐልይ ቸልተኝነት አሳይቷል” በሚለው የተሳሳተ ድምዳሜዋ ምክንያት ዐሊይን ለመውጋት የተሠለፈውን ጦር መርታለች። በኋላ በዚህ አቋሟ ብትጸጸትም ዋናው ጉዳይ ግን ሴት ብትሆንም ሐሳቧን ለማሳካት እስከ ጦርነት ድረስ ለመሄድ እንደማትመለስ ማወቁ ነው። በሷ እይታ ሴት በኢስላም ያላት ሚና ቤት ውስጥ የታጠረ አይደለም። ስትፀፀትም የተጸጸተችው በዐልይ ላይ በያዘችው አቋም እንጂ በነበራት ተሳትፎ አልነበረም። ከነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) ጎን ሳይሆን ከእህቶቿ (ከሌሎቹ የነብዩ ባለቤቶች) ጎን በጀነት አል-ባቂ ለመቀበር የመረጠችውም ነብዩን በዐልይ ላይ በነበራት አቋም አፍራቸው ነው። እውቀት በማምረት ረገድ የነበራት ተሳትፎ አዒሻ ተፍሲር፣ ሐዲስ፣ ፊቅሂ እና ታሪክን በመሳሰሉ ኢስላማዊ የዕወቀት ዘርፎች እንዲሁም በዐረብኛ ቋንቋ እና በሕክምና የነበራት እውቀት በሶሃባዎችና በተከታዮቻቸው በሠፊው የሚታወቅ ጉዳይ ነው። ሌላው ቀርቶ ታላላቆቹ የነብዩ ባልደረቦች አቡበከርና ዑመር እንዲሁም የተቀሩት የነብዩ ባለቤቶች የአንድን ጉዳይ የመጨረሻ ውሳኔ አዒሻን ያማክሯት ነበር። ከሰባቱ ታላላቅ የመዲና ቃዲዎች መካከል አንዱ የሆነው አቡ ሰለማህ ቢን አብዱራህማን “በሕይወቴ የአዒሻን ያህል ሠፊ የሐዲስ ግንዛቤ፣ ለሙስሊሞች አስፈላጊ በሆኑ አጀንዳዎች ላይም ጥልቅ የፊቅሂ ዕውቀት ያለው እና የቁርኣን አንቀጾችንም መችና ለምን እንደወረዱ አብጠርጥሮ የሚያውቅ በውርስ ህግጋት ላይም የሚወዳደራት ሠው አላየሁም” ሲል ምስክርነቱን ሰጥቷል። አዒሻ ከአላህ መልክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) ሞት በኋላ የመምህራን መምህርት (አሰልጣኝ) ሆና አገልግላለች። በነብዩ መስጂድ ውስጥ የሚያስተምሩ ሠዎችንም ሲሳሳቱ ስታይ ታርማለች ጥያቄ ሊጠይቃት የመጣውንም መልስ ትሠጠዋለች። ከሷ ትምህርት ከቀሰሙ ሠዎች ውስጥ ጥቂቶቹ አብደላህ፣ ቃሲም፣ ዑርዋህ እና ዑምራህ ቢንት አብዱራህማን አል-አንሳሪ ይገኙበታል። ጥልቅ የሆነው የፊቅሂ ዕውቀቷ ብቻዋን ኢጅቲሃድ እንድታደርግ አስችሏታል። አል-ቃሲም እንደዘገበውም ከራሷ ኢጅቲሃድም በመነሳት በአቡበከር፣ በዑመርና በዑስማን ዘመን ከዚያ በኋላም እስከ ሕይወቷ ፍጻሜ ትምህርቶችን ስትሰጥ ኖራለች። ከላይ እንደተገለጸውም የአዒሻ ኢጅቲሃድ የተመሠረተው ባላት ጥልቅ የቁርኣን እውቀት ላይ የተመሠረተ ነው። አንድ ሠው ስለአለማግባት ሲጠይቃት “አግባ አላህ ‘በርግጥ ከአንተ በፊት መልክተኞችን ልከናል፤ ለሁሉም ሚስቶችንና ልጆችን ሠጥተናል’ የሚለውን የአላህ ቃል አልሰማህምን? ስለዚህ፤ ከማግባት ረስህ አታቅብ” አለችው። ኢጅቲሃዷ ከማንምና ከምንም ነጻ መሆኑን የሚያሳየን አንዳንድ ጊዜ እይታዋ ከሌሎቹ ሶሃባዎች እይታ ጋር ቀጥታ የሚቃረን መሆኑ ነው። አንዱ መጣና “አንዲት ሴት ረጅም መንገድ ስትሄድ ሁሌ መህረም (ባል ወይም የቅርብ ዘመድ) ሊከተላት ይገባልን?” ሲል ጠየቃት። እሷም “ሁሉም ሰው ሙህረም ይኖረዋልን?” ስትል መለሠችለት። በተለይም፤ የአዒሻ ሕይወት አስደማሚ የሚሆነው የነበረችበትን ዘመን በትኩረት ስናጤን ነው። በዚህ ዘመን የሚኖሩ ሴቶች እንኳ አላህ የሠጣቸውን ችሎታ መጠቀም በማይችሉበት ኹኔታ አዒሻ በ6ተኛውና በ7ኛው ክፍለ ዘመን ያን የመሠለ ሕይወት መምራቷ ልዩ ምሳሌና ፋና ያደርጋታል። ገና ከልጅነቷ አንስቶ በንጹህ እስላማዊ አየር ውስጥ አደገች፤ ሆኖም እስረኛ አልሆነችም። ሐሳቧን በልበ-ሙሉነት ከመግለጽና በማኅበረሠቡ ጉዳዮች ከመሳተፍ የማህበረሰቧም መሪ ከመሆን ያገዳት አንዳችም ነገር አልነበረም። በቀላሉ ለማስቀመጥ አዒሻ ለአላህና ለመልክተኛው (ሰ.ዐ.ወ) የተሰዋ ክቡር ሕይወትን መርታለች። ይህን አጭር መጣጥፍ በራሷ በእናታችን ንግግር እንዘጋዋለን። ምን አለች? “ሠዎችን ለማስደሰት ብሎ አላህ ያስከፋ አላህ ለሠዎች አሳልፎ ይተወዋል፤ አላህን ለማስደሰት የፈለገ ግን አላህ ይበቃዋል።” 2. አቡበክር አስ-ሲዲቅ ዐብደላህ ቢን አቡ ቁሐፋህ ኡስማን ቢን ዓሚር አል-ቁረይሽይ አት-ተሚሚይ ሲሆን የዝሆኑ ክስተት እውን በሆነ በሁለት አመት ከስድሰት ወሩ ተወለዱ። ነቢዩ ሙሐመድ (ሰ.ዐ.ወ) በነብይነት ከመላካቸው በፊት አቡበክር ባልንጀራቸው ነበሩ። ከነብይነት በኋላም ቀድመው ሰለሙ። በመካው የዳዕዋ ዘመን አብረዋቸው ሆኑ። ወደ መዲና ሲሰደዱ፣ በዋሻው ታሪክና ከዚያ በኋላ እስኪሞቱ ድረስ ከርሳቸው አልተለዩም። በተቡክ ዘመቻ የሙሰሊሞችን አርማ ተሸካሚ ነበሩ። በዘጠነኛው ዓመተ ሂጅራ ነቢዩ (ሰ.ዐ.ወ) በሕይወት እያሉ የሐጅ ሥርዓትን መርተዋል። ከርሳቸው ሞት በኋላም እርሳቸውን ተክተው የሙስሊሞች ኸሊፋ ሆነዋል። የነቢዩ ሙሐመድ (ሰ.ዐ.ወ) ምትክ (ኸሊፊቱ ረሱሊላህ) የሚል ማእረግም በሙስሊሞች አግኝተዋል። ኢብን ኢስሐቅ “ሲረቱል ኩብራ” በተሰኘ መጽሐፋቸው እንዳወሱት አቡበክር (ረ.ዐ) በወገኖቻቸው ዘንድ ተወዳጅ እና ተግባቢ ሰው ነበሩ። በቁረይሽ የዘር ሐረግና ታሪክ እውቀትም አቻ አይገኝላቸውም። ጸባየ መልካም ነጋዴ ነበሩ። ሰዎች የርሳቸውን እውቀት፣ ተሞክሮና መልካም ባህሪ በመሻት በጣም ይቀርቧቸው ነበር። ከርሳቸው ጋር መቀማመጥንም ይወዱ ነበር። አቡበክር ይበልጥ የሚቀርቧቸውንና የሚያምኗቸውን ሰዎች ወደ እስልምና ጋበዙ። በርሳቸው እጅ፣ ዑስማን፣ ጦልሐ፣ ዙበይር፣ ሰዕድ እና ዐብዱረህማን ኢቢን አውፍ ሰለሙ። የዕቁብ ኢቢን ሱፍያን በታሪክ ዘገባቸው እንዳወሱት፣ አቡበክር ሲሰልሙ አርባ ሺህ (የወርቅ ሳንቲሞች) ነበሯቸው። ወዲያውኑ በአላህ መንገድ መጸወቱት። ለአላህ ሲሉ ስቃይና መከራ ያስተናገዱ ሰባት ባሪያዎችን ገዝተው ነጻ ለቀቁ። እነርሱም ቢላል፣ ዓሚር ኢቢን ፋሀይራህ፣ ዚኒራህ፣ ነህዲያህንና ልጇን፣ የበኒ ሙእመል እንስት አልጋይና ኡምሙ ዓቢስ ናቸው። ኡሳማ ኢቢን ዘይድ አባታቸውን ጠቅሰው እንዳስተላለፉት “አቡበክር እውቅ ነጋዴ ነበሩ። ነቢዩ ሙሐመድ (ሰ.ዐ.ወ) በነብይነት ሲላኩ አቡበክር አርባ ሺህ የወርቅ ሳንቲሞች ነበሯቸው። ባሪያዎችን እየገዙ በመልቀቅና የተቸገሩ ሙስሊሞችን በመርዳት ሐብታቸውን ወጭ አደረጉ። ወደ መዲና ሲሰደዱ 5 ሺህ (የወርቅ ሳንቲሞች) ብቻ ቀራቸው። እርሱንም መዲና ውስጥ መጸወቱት።” ቡኻሪ እንደዘገቡት ዐምር ኢቢን አል-ዓስ (ረ.ዐ) እንዲህ ሲሉ አስተላልፈዋል፡- “የአላህ መልእክተኛ ሆይ! ከርስዎ ዘንድ ይበልጥ ተወዳጅ ሰው ማን ነው? በማለት ጠየቅኳቸው። ‘ዓኢሻ’ አሉኝ። ‘ከወንድስ?’ አልኳቸው። ‘አባቷ’ አሉኝ። ቀጥሎም ሌሎች ሰዎችን አወሱ።” ዐብደላህ ኢቢን ጃእፈር (ረ.ዐ) እንዲህ ብለዋል፡- “ወዳጃችን አቡበክር፣ መልካም፣ እጅግ ሩህሩህና አዛኝ ኸሊፋችን ናቸው።” ኢብራሂም አን-ነኸዒ እንዲህ ብለዋል፡- “አቡበክር በጣም አዛኝ ስለነበሩ ‘አውዋህ’ ተብለው ተጠሩ።” በ 11ኛው ዓመተ ሂጅራ በወርሃ ጀማዱል ኡላ ሰኞ ቀን በ63 ዓመት እድሜያቸው ይህችን ዓለም በሞት ተሰናበቱ። ባህሪያቸውና ስብእናቸው በጃሂልያ ዘመን ከቁረይሾች መሐል በዘር ሐረግና በታሪክ እውቀት ወደር አይገኝላቸውም። ውጤታማ ነጋዴም ነበሩ። በመልካም ባህሪና በችሮታ ይታወቃሉ። ወገኖቻቸው ይወዷቸዋል። አስካሪ መጠጥ አይጠጡም፣ ጣኦት አያመልኩም። ስብእናቸውን የሚያጎድፍ አንዳች ድርጊት ሲፈጽሙ አልተስተዋሉም። ቆዳቸው ነጭና አካላቸው ሸንቃጣ፣ የፊታቸው ስጋ መጠነኛ ነበር። ዓይኖቻቸው ገባ፣ ግንባራቸው ወጣ ያሉ ነበሩ። ጸጉረ ብዙ፣ የተስተካከለ ቁመና ባለቤት ነበሩ። ሰዎች በጃሂልያ ዘመን የአቡበክርን መልካም ስብእና እና ታማኝነት በማወቃቸው “አስ-ሲዲቅ” (እውነተኛው) በሚል ቅጽል ስም ጠሯቸው። በታማኝነታቸው ቁረይሾችን በመወከል ይፈጣጠሙ ነበር። ቁረይሾች እርሳቸው ያጸደቁትን ያጸድቃሉ። ሌላ ሰው ያጸደቀውን ግን ተቀብለው ለመተግበር ያንገራግራሉ። ኢስላምን መቀበላቸው ከነብይነት በፊት የመልእክተኛው (ሰ.ዐ.ወ) ባልደረባ ነበሩ። አላህ ነቢዩን (ሰ.ዐ.ወ) በመልእክተኝንት ሲያልቃቸው ወደ እስልምና መጀመሪያ የጋበዙት አቡበክርን ነበር። እርሳቸውም ሳያመነቱ እስልምናን ተቀበሉ። የአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) ይህን በማስመልከት ሲናገሩ፡- “የትኛውም ሰው ወደ እስልምና ስጋብዘው ይከብደዋል። ለመቀበልም ያመነታል። አቡበክር ሲቀር። እርሱ ግን ወዲያውኑ እንደጠራሁት ሳያመነታ ተቀበለኝ።” (ሲረት ኢቢን ሂሻም) በተለያዩ የዳዕዋው እርከኖች ውስጥ ከአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) ሳይነጠሉ፣ አስፈላጊውን ሁሉ እገዛ እያደረጉላቸው፣ ለአምላክና ለነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) ጥሩና አማኝ፣ ለሐይማኖታቸው ቀናኢ ሆነው ኖረዋል። በዚህ ሂደትም የነቢዩ (ሰ.ዐ.ወ) የስደት ጉዞ ተጋሪ፣ የዋሻ ውስጥ ባልደረባ እንዲሆኑ ያስቻሏቸውን በርካታ መከራዎች አስተናግደዋል። ገንዘባቸውን ሁሉ ለእስልምና ዳዕዋ ሳይሰስቱ ችረዋል። ከአላህ መልእክተኛም (ሰ.ዐ.ወ) “የአቡበክር ገንዘብ የጠቀመኝን ያህል በማንም ገንዘብ አልጠቀመኝም።” የሚል ምስክርነትአግኝተዋል። (አህመድ፣ አቡ ሐቲምና ኢቢን ማጃህ) የዚህ ሁኔታ የአላህን መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) እስከ እለተ ሞታቸው ድረስ ደግፈው ለቀልባቸውም ይበልጥ ቅርብና ለኸሊፋነትም ይበልጥ ብቁ ሶሐባ ለመሆን ታደሉ። በዚህ ረገድ ታላቁ ነቢይ (ሰ.ዐ.ወ) የሰጡት ምስክርነት ከበቂ በላይ ነው። እንዲህ ብለዋል፡- “በባልደረባነትና በገንዘብ ከማንም በላይ የደገፈኝ አቡበክር ነው። ከአምላኬ ውጭ የመጨረሻውን ፍጹማዊ ፍቅር የምለግሰው ሰው ቢኖር ኖሮ ያ ሰው አቡበክር ይሆን ነበር። ቢሆንም የእስልምና ወንድማማችነት እና ፍቅር አስተሳስሮናል።” (ቡኻሪ፣ ሙስሊምና ቲርሚዚ ዘግበውታል) ልቅናቸውን የሚገልጹ ምስክርነቶች የአቡበክርን ልቅና ከሚያሳዩ ዘገባዎች መካከል አቡ ሰዒድ (ረ.ዐ) ያስተላለፉት ይገኝበታል። እንዲህ ብለዋል፡- “ከእለታት አንድ ቀን የአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ)፡- ‘አላህ አንድን ባሪያውን ከዚህች ዓለም ሕይወትና ከርሱ ዘንድ ካለው ጸጋ ሲያስመርጠው ከአላህ ዘንድ ያለውን መረጠ።’ በማለት ሲናገሩ አቡበክር አለቀሱ። ለቅሷቸው አስገረመን። ለካስ ምርጫ የተሰጣቸው መልእክተኛው (ሰ.ዐ.ወ) ኖረዋል። አቡበክርም ከማንኛችንም ቀድመው ይህን ተረድተዋል:: መልእክተኛውም (ሰ.ዐ.ወ) እንዲህ ብለዋል፡- ‘በባልደረባነትና በገንዘብ ከማንም በላይ የደገፈኝ አቡበክር ነው። ከአምላኬ ውጭ የመጨረሻውን ፍጹማዊ ፍቅር የምለግሰው ሰው ቢኖር ኖሮ ያ ሰው አቡበክር ይሆን ነበር። ቢሆንም የእስልምና ወንድማማችነት እና ፍቅር አስተሳስሮናል። የአቡበክር በር ሲቀር ሁሉም የመስጂዱ በሮች ይዘጋሉ’። ” (ቡኻሪ፣ ሙስሊምና ቲርሚዚ ዘግበውታል) በሌላ ዘገባ እንደተወሳው እንዲህ ብለዋል፡- “ከአምላኬ ውጭ ፍጹማዊ ፍቅር የምለግሰው ሰው ቢኖር ኖሮ ያ ሰው አቡበክር ይሆን ነበር። ይህም ሆኖ ወንድሜና ባልደረባዬ ነው። አላህ ባልደረባችሁን ፍጹማዊ ወዳጁ (ኸሊል) አድርጎታል።” (ቡኻሪ፣ ሙስሊምና ቲርሚዚ ዘግበውታል) በአላህና በመልእክተኛው (ሰ.ዐ.ወ) ማመን አቡበክር የመጀመሪያው ሙስሊም እንዲሆኑና የአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) የሚናገሩትን ሁሉ ቅንጣት ሳይጠራጠሩና ሳያመነቱ እንዲቀበሉ የረዳቸው ይህ እምነታቸው ነው። በኢስራእ እና ሚዕራጅ ሐዲስ ውስጥ ያሳዩትን እጅግ አንጸባራቂ አቋም አስተውል። የአላህ መልእክተኛ ለባልደረቦቻቸውና ለቁረይሾች በዚያች ሌሊት ያጋጠማቸውን ክስተት ባጫወቷቸው ጊዜ እምነተ ደካሞች ከእስልምና እስከ መውጣት ደረሱ። ቁረይሾችም በአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) ተሳለቁ። አቡበክር ስለዚህ እንግዳ ክስተት የሚኖራቸውን አቋም ለማወቅም አቡ ጀህል ወደርሳቸው ሄደ። ነቢዩ (ሰ.ዐ.ወ) የተናገሩትንም አጫወታቸው። እርሳቸውም በፍጹም መተማመንና በእርጋታ፡- “በእርግጥ ይህን ተናግረዋልን?” በማለት ጠየቁ። አቡ ጀህልም “አዎ” ሲል መለሰ። እርሳቸውም፡- “ሙሐመድ ይህን ከተናገረ እውነቱን ነው” አሉ። አቡ ጀህልና አብረውት የነበሩት ባልደረቦቹም፡- “በአንድ ቀን ሌሊት ወደ በይተል መቅዲስ ሄጄ ሳይነጋ በፊት ተመለስኩ ማለቱን አምነህ ትቀበላለህን?” አሏቸው። አቡበክር የሚከተለውን አስገራሚ መልስ ሰጡ፡- “ከዚህ ይበልጥ እንግዳ የሆነ ነገር ተናግሮ አምኘዋለሁ። ጧት ማታ ከሰማይ መልእክት እንደሚወርድለት ነግሮኝ ተቀብየዋለሁ” አሉ። ወደ ነቢዩ (ሶ.ወ.ወ) በመሄድም የኢስራእን ታሪክ ሰሙ። “አንተ የአላህ መልክተኛ መሆንህን እምሰክራለሁ።” በማለትም የሰሙትን ሳያመነቱ መቀበላቸውን አረጋገጡ። (ቡኻሪና ሙስሊም ዘግበውታል) የመጨረሻውን የምጥቀት ጫፍ የደረሰ ኢማን፣ የዚህ እምነት ባለቤት የኢስላም ታላላቅ ሰዎች ፈርጥ ቢሆኑ ምኑ ያስገርማል! አቡበክር ነፍሳቸዉንና ገንዘባቸውን ለእስልምና ዳዕዋ መሰዋታቸው የጽኑ እምነታቸው አይቀሬ ውጤት ነው። ኢማን ወደ ቀልብ ሲገባ ለመስዋእትነት ያነሳሳል። እንደ አቡበክር አይነት እጅግ ጽኑና ጥልቅ እምነት ከሆነስ?! አቡበክር ራሳቸውን ለመስዋእትነት አቅርበው የአላህን መልእክተኛ የታደጉባቸው አጋጣሚዎች ብዙ ናቸው። አንድ ቀን ቁረይሾች ከካዕባ መስክ ላይ የአላህን መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) ለማነቅ ሙከራ ሲያደርጉ አቡበክር ተከላከሉላቸው። በዚህ ጊዜ ነቢዩን (ሰ.ዐ.ወ) ትተው ከርሳቸው ላይ በመረባረባቸው ራሳቸውን ስተው እስኪወድቁ ድረስ ደበደቧቸው። አፍንጫቸውን ከዓይናቸው ወይም ከጉንጫቸው መለየት እስኪያዳግት ድረስ ክፉኛ ቆሰሉ። ሰዎች አንስተው ወደቤታቸው ወሰዷቸው። ራሳቸውን ሲያውቁ መጀመሪያ ያቀረቡት ጥያቄ፡- “የአላህ መልእክተኛ በምን ሁኔታ ውስጥ ናቸው?” የሚል ነበር። (ሲረቱ አን-ነበዊያህ ዘይኒ ደህላን፡፡) ከመልእክተኛው (ሰ.ዐ.ወ) ጋር ወደ መዲና በተሰደዱ ጊዜም ተመሳሳይ መስዋእትነት ከፍለዋል። ቁረይሾች አግኝተው ሊገድሏቸው ብርቱ ጥረት አድርገዋል። በዚህ ጊዜ የአቡበክር አቋም እጅግ አስገራሚ ነበር። ቁረይሾች ከዋሻው በር ላይ ቆመው በነበረ ጊዜ የተናገሩትን ድንቅ ቃል እንመልከት። “የአላህ መልእክተኛ ሆይ! አንደኛቸው ወደ እግሩ ስር ቢያይ ይመለከተናል።” መልእክተኛው ግን ባልደረባቸውን እንዴት እንደሚያጸኑ ያውቁ ነበር። እንዲህ አሉ፡- “አቡበክር ሆይ! አላህ አብሯቸው ባለ ሁለት ሰዎች ስጋት አይግባህ።” አቡበክር ገንዘባቸውን ሁሉ ለእስልምና ዳዕዋ መስዋእት አደረጉ። ዓኢሻ እንዲህ ብለዋል፡- “አቡበክር 40 ሺህ (የወርቅ ፍራንክ) ለዳዕዋ መጸወቱ። የአላህ መልእክተኛ ለአስቸጋሪው የተቡክ ዘመቻ ጦርነት ትጥቅና ስንቅ እንዲዘጋጅ ባልደረቦቻቸውን በጠየቁ ጊዜ ሶሐቦች ገንዘቦቻቸውን እየያዙ መጡ። ኡስማን ብዙ ገንዘብ አመጣ። ዑመር ግማሽ ሐብታቸውን መጸወቱ። አቡበክር ደግሞ ሙሉ ገንዘባቸውን ሰጡ። የአላህ መልእክተኛም (ሰ.ዐ.ወ)፡- ‘አቡበክር ሆይ! ለቤተሰቦችህ ምን አስቀረህ?’ ሲሏቸው። ‘አላህንና መልእክተኛውን’ ሲሉ መለሱ።” (ቲርሚዚ ዘግበውታል) ብልህነትና ቆራጥነት በጃሂልያ ዘመን ወገኖቻቸው ጣኦት ለማምለክ ሲጋፉ እርሳቸው አንድም ጊዜ እንኳ ለጣኦታት ለመስገድ ካለመፍቀዳቸው፣ ወገኖቻቸው በአስካሪ መጠጥ ሲነከሩ እርሳቸው ግን ኢምንት እንኳ ካለመጎንጨታቸው የበለጠ ብልህና አስተዋይ መሆናቸውን የሚያረጋግጥ ነገር የለም። ጣኦት አምልኮ ቂልነት እና ጥመት፣ አስካሪ መጠጥ መጠጣትም ውድቀትና ውርደት መሆኑን በብሩህ አእምሯቸው ተረድተዋል። ምን ያህል ጀግናና ቆራጥ እንደሆኑ ለማሳየት የአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) በሞቱና ከፊል ዐረቦች በኢስላማዊው ስርዓት ላይ ባመጹ ጊዜ ያሳዩአቸው አስደናቂ የጀግንነት አቋሞች በቂ ናቸው። ነቢዩ (ሰ.ዐ.ወ) በሞቱ ጊዜ ሶሐቦች እጅግ ከማዘናቸው የተነሳ ከፊሎቹ አንደበታቸው ተሳሰረ። ሌሎችም ከተቀመጡበት መነሳት ተሳናቸው። ዑመርም (ረ.ዐ) “ነብዩ አልሞቱም። ይመለሳሉ።” እስከማለት ደረሱ። አቡበክር ግን ሌሎች ሰዎች እንደሚሞቱት መልእክተኛውም መሞታቸውን አወጁ። የዑመርን ንግግር ሐየሱ። ሶሐቦችን አረጋጉ። የሚከተለውን የአላህ ቃልም አስታወሱ፡- “ሙሐመድም ከበፊቱ መልክተኞች በእርግጥ ያለፉ የኾነ መልክተኛ እንጅ ሌላ አይደለም፡፡” (ኣሊ-ዒምራን 3፤144) ሪዳህን ክስተትን የተቆጣጠሩበት ሁኔታም በወሳኝና ፈታኝ ሁኔታዎች ውስጥ የሚላበሱትን ፍጹም ጀግንነት ያሳያል። ያኔ አላህ የአቡበክርን ቀልብ በሐቅ ላይ ባያጸና እና የጽኑ ነብያትን ቆራጥነት ባያላብሳቸው ኖሮ ተከስቶ የነበረው ፈተና ገና ለጋ የነበረውን የእስልምና ሕንጻና መንግስቱን ባወደመው ነበር። ይህም ስለሆነ ነው አቡበክር ከአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) በኋላ ሁለተኛው የእስልምና መንግስት መስራች ተብለው የሚወደሱት። ትህትናና ቁጥብነት እንደ አቡበክር ያለ ታላቅ ስብእና ስልጣን አያታልለውም። ከኢስላማዊው አደብና ስነምግባር አያወጣውም። እናም በኸሊፋነት ዘመናቸው ልክ እንደ ቀድሞው ለስላሳና አዛኝ፣ ለሕዝባቸው ጉዳይም ቀናኢ ሆነው ቀጠሉ። ተከታዩ ታሪክ አቡበክር በኸሊፋነት ዘመን የነበራቸውን ትህትና ለማሳየት ጥሩ ምስክር ነው፡- አቡበክር ለአዛውንትና ረዳት አልባ እንስቶች ዘወትር ጠዋት ፍየል ያልቡ ነበር። ኸሊፋ በሆኑ ጊዜ አንዲት የመንደራቸው እንስት፡- “ከእንግዲህ አቡበክር ፍየሎቻችንን አያልብልንም” አለች። አቡበክር ይህን ማለቷን ሲሰሙ፡- “በአላህ እምላለሁ፣ እንደወትሮው ሁሉ ማለቤን እቀጥላለሁ። የኖርኩበትን መልካም ባህሪ አላህ እንደማይቀይርብኝ ተስፋ አደርጋለሁ።” አሉ። የዓለማችን ታላላቆች ለክብራቸው እንዲያጎበድዱ የሚያደርግ አንጸባራቂ አቋም ነው።፡ ከስጋዊ ስሜቶችና ዝንባሌዎች በላይ በመምጠቅ የኡምማውን መብትና አስፈልጎት የማስታወስ፣ ክብሩንና ገንዘቡን የሚጠብቅለት ታላቅነት ነው። የአቡበክር ዙህድ የአቡበክርን ዙህድ (ለዓለማዊ ጸጋና ድሎት አለመጓጓት) ከሚያሳዩ ክስተቶች መሐል ኢማም አህመድ፣ አኢሻን ጠቅሰው የዘገቡት ታሪክ ይገኝበታል። እንዲህ ብላለች፡- “አቡበክር ሲሞቱ አንዲት ዲናር ወይም ዲርሃም አልተውም። ከመሞታቸው በፊት ገንዘባቸውን በሙሉ ወደ በይተል ማል (የሙስሊሞች የገንዘብ ግምጃ ቤት) አስገብተውት ኖሯል።” ዑርወት እንዳስተላለፉት አቡበክር ኸሊፋ በተደረጉ ጊዜ ያላቸውን እያንዳንዷን ዲርሃምና ዲናራቸውን ወደ ሙስሊሞች በይተል ማል አስገቡ። “በዚህ ገንዘብ እነግድ ነበር። አሁን ግን ኸሊፋቸው ሲያደርጉኝ መነገድ አልቻልኩም።” አሉም። አጧእ ቢን ሳኢብን በመጥቀስ ቢን ሰእድ እንደዘገቡት አቡበክር ኸሊፋ በተደረጉ ማግስት ጠዋቱኑ በርካታ ኩታ በትከሻቸው ተሸክመው ሲሄዱ ዑመር ተመለከቷቸው። “የት እየሄድክ ነው?” ሲሉም ጠየቋቸው። “ወደ ገበያ” በማለት መለሱ። “የሙስሊሞች ሐላፊ ተደርገህ እያለ ኃላፊነትህን ትተህ ገበያ ውስጥ ምን ትሰራለህ?” ሲሉም ጠየቋቸው። “ቤተሰቦቼን ምን ላበላ ነው?” አሉ አቡበክር። “አቡ ዑደይዳህ ቀለብ ይወስንልሃል” አሏቸው። ተያይዘው ወደ አቡ ዑበይዳህ ዘንድ ሄዱ። እርሳቸውም፡- “አንድ ሙሃጅር የሚበቃውን ቀለብ፣ ሳይበዛም ሳያንስም፣ እቆርጥልሃለሁ። ለክረምትና ለበጋ የሚሆን ልብስም እገዛልሃለሁ። እርሱ ሲነትብ ትመልሰውና በልዋጩ ሌላ ትወስዳለህ” አሉ። በየቀኑ ግማሽ ፍየል ወሰኑላቸው። ገላቸውን የሚሸፍኑበት እራፊ ጨርቅም ሰጧቸው! በበጎ ነገሮች ሁሉ ቀዳሚ አቡ ሁረይራ እንዳስትላለፉት ነቢዩ (ሶ.ዐ.ወ)፡- “ከናንተ ውስጥ ጾም ይዞ ያነጋ ማን ነው? በማለት ጠየቁ። አቡበክርም፡- ‘እኔ’ አሉ። ከናንተ ውስጥ ጀናዛን የሸኘ ማን ነው? ሲሉም ጠየቁ። አቡበክርም፡- ‘እኔ’ አሉ። ዛሬ ምስኪንን ያበላ ማን ነው? አሉም። አቡበክርም፡- ‘እኔ’ አሉ። በሽተኛ የጠየቀስ ማን ነው? ሲሉ፣ አቡበክር ‘እኔ’ አሉ። የአላህ መልእክተኛም፡- እነዚህ በጎ ድርጊቶች በአንድ ሰው ላይ አይሰባሰቡም፣ ያ ሰው ጀነት የገባ ቢሆን እንጅ አሉ።” (ሙስሊም ዘግበውታል) “ጅብሪል መጣና እጄን ይዞ ተከታዮቼ የሚገቡበትን የጀነት በር አሳየኝ። አሉ። አቡበክርም፡- ‘ከርስዎ ጋር ሆኜ ባየው እወድ ነበር’ አሏቸው። ነቢዩም፡- አቡበክር ሆይ! ከኡመቴ (ሕዝቦቼ) ውስጥ መጀመሪያ ጀነት የምትገባው አንተ ነህ አሏቸው።” (አቡ ዳውድ ዘግበውታል) የአላህ ፍራቻ እና ጥንቃቄ አቡበክር አንድ ባሪያ ነበራቸው። ዘወትር ጠዋት እየወጣ ስራ በመስራት ገንዘብ ያገኛል። አንድ ቀን ምግብ ይዞ መጣ። አቡበክርም አንድ ጉራሽ ተመገቡለት። ባሪያውም በመሐይምነት ዘመን ለፈጸመው የጥንቆላ ተግባር ከተሰጠው ክፍያ ያገኘው ምግብ እንደሆነ ነገራቸው። አቡበክርም፡- “ልታጠፋኝ ተቃርበህ ነበር።” አሉና ጣታቸውን ወደ ጉሮሯቸው በመላክ እንዲያስመልሳቸው ሞከሩ። አልወጣ ብሎ አስቸገራቸው። “በውሃ እንጅ አይወጣም” ሲሏቸው በሳህን ውሃ እንዲቀርብላቸው አደረጉና እርሱን እየጠጡ የበሉትን ሁሉ አስመለሱ። “አላህ ይዘንልዎት። ለአንዲት ጉርሻ ይህን ያህል ራስዎን ያንገላታሉን?” ተባሉ። “ነፍሴ ከአካሌ ካልተነጠለች ይህች ጉርሻ የማትወጣ ቢሆንም እንኳ ነፍሴን ከማውጣት ወደኋላ አልልም። የአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ)፡- ‘በሐራም ምግብ የበቀለ ስጋ እሳት ለርሱ ይበልጥ የተገባ፣ ነው’ ሲሉ በመስማቴ በዚህ ጉርሻ አማካይነት ከአካሌ አንዳች ነገር እንዳይበቅል ስለፈራሁ ነው” አሉ። (በይሐቂ እንደዘገቡት አል ሒልያህ 2/31) የአምላካቸውን ከለላነት መምረጣቸው ቡኻሪ እንደዘገቡት ዓኢሻ (ረ.ዐ) የሚከተለውን ተናግረዋል፡- “ወላጆቼ ሙስሊም ሆነው እንጅ አላውቃቸውም። የአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) ጠዋትና ማታ ከኛ ዘንድ የሚመጡ ሆነው እንጅ አንድም ቀን አላለፈም።” ሙስሊሞች መካ ውስጥ እንግልት ሲበዛባቸው አቡበክር ወደ ሐበሻ ለመሰደድ መካን ጥለው ወጡ። “በርከል ገማድ” ከተባለ ቦታ ሲደርሱ ኢብን ዱግነህ አገኛቸው። የጎሣ አለቃ ነው። “የት እየሄድክ ነው?” ሲልም ጠየቃቸው። “ወገኖቼ ከሀገር አስወጡኝ፤ ሀገር ላገር እየተዘዋወርኩ አምላኬን ማምለክ እፈልጋለሁ” ሲሉ መለሱ። ኢብን ዱግነህም፡- “አቡበክር ሆይ! አንተን የመሰለ ሰው ሀገር ጥሎ አይወጣም። እንዲወጣም አይደረግም። አንተ ችግረኛን የምትረዳ፣ ዝምድናን የምትቀጥል፣ ችግርን የምትጋራ፣ እንግዳ የምታስተናግድ፣ ከባለመብት ጎን የምትቆም ሰው ነህ። ስለዚህ እኔ ከለላ እሆንሃለሁ። ተመለስና እዚያው ሀገርህ ውስጥ ጌታህን አምልክ” አላቸው። ወደ መካ ተመለሱ። ኢቢን ዱግነህም አብሯቸው ሄደ። ማታ ላይ የቁረይሽ ባላባቶችን በየቤታቸው እየዞረ፡- “አቡበክር ከሀገር የሚወጣ ወይም እንዲወጣ የሚደረግ ሰው አይደለም። ችግረኛን የሚታደግን፣ ዝምድናን የሚቀጥልን፣ ችግርን የሚጋራን፣ እንግዳ የሚንከባከብንና ከተበዳይ ጎን የሚቆምን ሰው ከሀገር ታስወጣላችሁን?” ሲል ወቀሳቸው። ቁረይሾች ለአቡበክር ከለላ መሆኑን ተቀበሉ። ግና እንዲህ ሲሉ አስጠነቀቁት፡- “ለአቡበክር አምላክን ቤቱ ውስጥ ብቻ እንዲያመልክና እንዲሰግድ ንገረው። በቤቱ ውስጥ ያሻውን ነገር ያንብብ። እኛን እያወከን ግን፣ እነዚህን ነገሮች በይፋ ከፈጸመ ሴቶቻችንና ልጆቻችን እንዳይፈተኑ እንሰጋለን።” ኢብን ዱግነህ ለአቡበክር ይህንኑ ነገራቸው። አቡበክር ጌታቸውን በቤታቸው ውስጥ ማምለካቸውን ቀጠሉ። ሶላት በይፋ አይሰግዱም፤ ቁርአንም ከቤታቸው ውጭ አይቀሩም። በኋላ ግን ከካዕባ ግቢ ውስጥ የመስገድ ሐሳብ መጣላቸው። ይህንኑ አደረጉ። ከርሱ ውስጥም መስገድና ቁርአን መቅራት ጀመሩ። የጣኦታውያን እንስቶችና ሕጻናትም በአግራሞት ይመለከቷቸው ጀመር። አቡበክር አልቃሽ ሰው ነበሩ። ቁርአን ሲቀሩ በለቅሶ ይንፈቀፈቃሉ። ይህ ድርጊታቸው የቁረይሽ ባላባቶችን አስደነገጠ። ለኢቢን ዱግነህም እንዲህ የሚል መልእክት ላኩ፡- “አቡበክር አምላኩን ከቤቱ ውጭ ላያመልክ ቃል አስገብተን ከለላ ትሆን ዘንድ ፈቅደን ነበር። እርሱ ግን ቃሉን ጥሶ በካዕባ ግቢ ውስጥ መስገድ እና መቅራት ጀምሯል። ሴቶቻችንና ልጆቻችን እንዲፈተኑ ስለማንሻ ከልክለው። ቤቱ ውስጥ ብቻ ማምለክ ከፈለገ ይችላል። አምልኮውን ይፋ ማድረግ የሚፈልግ ከሆነ ግን ከለላነትህን መልስለት፤ የሰጠንህን ቃል ማፍረስ አንሻም። በይፋ እንዲያመልክም አንፈቅድለትም።” ዓኢሻ እንዳስተላለፉት ኢቢን ዱግነህ ወደ አቡበክር ዘንድ መጣና፡- “እኔና አንተ የተጋባነውን ቃል ታውቃለህ። ስለዚህም በቃልህ መሠረት ቤትህ ውስጥ ብቻ አምልክ፤ ካልሆነ ከለላነቴን መልስልኝ። ከለላዬ እንዲጣስና ዐረቦችም ይህን ጉድ እንዲሰሙ አልሻም” አለ። አቡበክርም፡- “ከለላነትህን መልሸልሃለሁ። ከእንግዲህ የአላህን ከለላነት ብቻ እሻለሁ።” አሉ። ከአቡበክር ሌላ ይህን የጀግንነት አድራጎት ማን ሊፈጽም ይችላል። በዚህ ድንቅ አቋም ሊዋብ የሚችለው የአቡበክር ስብእና ብቻ ነው። በአላህ ላይ የነበራቸው እምነት ይህን ያህል ጽኑና ጠንካራ ነበር። የክህደት ሐይሎች ዙሪያውን ከበው ሊያጠፏቸው ባሰፈሰፉበት ወቅት አላህ ከየትኛውም ፍጡር የላቀ፣ ከለላው የሚከጀል፣ ተስፋ የሚጣልበት ብቸኛ ሐይል መሆኑን፣ አላህ የረዳውን የሚያሸንፈው እንደሌለ በጥልቅ ተረዱ። በኸሊፋነት ዘመን አቡበክር ኸሊፋ የሆኑት ሙስሊሞች በነብያቸው (ሰ.ዐ.ወ) ሞት ምክንያት ግራ በተጋቡበት አስፈሪ ወቅት ነው። በወቅቱ ከፊል ዐረቦች ከኢስላም አፈንግጠዋል። ሌሎች ከመልእክተኛው (ሰ.ዐ.ወ) በኋላ ለማንም ላለማደር ወስነዋል። ሮሞች ሂጃዝን ለመውረር በዝግጅት ላይ ናቸው። የሮሞችን ጥቃት ለመመለስ የአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) ያዘጋጁት የኡሳማ ኢቢን ዘይድ (ረ.ዐ) ጦር ጉዞውን ለመቀጠል ከመዲና አፋፍ ላይ ሆኖ ትእዛዝ ይጠባበቃል። በዚህ ሁሉ ፈታኝ ሁኔታ ውስጥ ኸሊፋ የተደረጉት አቡበክር ሐላፊነታቸውን በሚገባ ተወጡ። አፈንጋጮችን (አል-ሙርተዲን) አደብ (ሥርዓት) ለማስያዝ ቆራጥ ውሳኔ ወሰኑ። ሌሎች ሶሐቦች የጦርነቱን ሐሳብ ባይደግፉም እርሳቸው ግን በዚሁ ሐሳባቸው ጸኑ። በኋላ ላይ ግን ሶሐቦች የርሳቸውን ሐሳብ ደገፉ። በአላህ በረከትም እስልምናን በዐረቢያ ውስጥ እንደ አዲስ ለማጽናት ተመሙ። አላህ የለገሳቸው ድል ታላቅ ነበር። የአመጽ እንቅስቃሴውን በእንጭጩ ቀጩት። የኡሳማንም ጦር የአላህ መልእክተኛ ወዳሰማሩት ግንባር አዘመቱ። ይህ ጦር እስልምናን ለማስፋፋትና ሕዝቦችን ነጻ ለማውጣት የተገኙ ድሎች ሁሉ መነሻ ሆነ። የአስተዳደር ፖሊሲያቸው ኸሊፋ በተደረጉ ጊዜ ያሰሙት ተከታዩ ታሪካዊ ንግግር ነበር፡- “እኔ በናንተ ላይ ተሹሚያለሁ። ይህ ማለት ግን ከናንተ ብልጫ አለኝ ማለት አይደለም፤ በጎ ከሰራሁ አግዙኝ። ክፉ ከሰራሁ አስተካክሉኝ። እውነት መናገር አደራን መጠበቅ ሲሆን፣ መዋሸት ደግሞ ክህደት ነው። ከናንተ መካከል ደካማው መብቱን እስካሟላለት ድረስ ከኔ ዘንድ ጠንካራ ነው። ከናንተ ዘንድ ጠንካራው ግዴታውን እንዲወጣ እስካደርገው ድረስ ከኔ ዘንድ ደካማ ነው። ሰዎች በአላህ መንገድ መፋለምን ሲተው አላህ ውርደትን ያከናንባቸዋል። በአንድ ሕዝብ ውስጥ ዝሙት ከተስፋፋ አላህ ሁሉንም በቅጣቱ ያጠቃልላቸዋል። አላህንና መልእክተኛውን እስከታዘዝኩ ድረስ ታዘዙኝ። የአላህን እና የመልእክተኛውን ፈቃድ ስጥስ ግን ልትታዘዙኝ አይገባም።” አቡበክር የአስተዋይ ልቦና፣ የሩቅ አሳቢ አእምሮ ባለቤት ነበሩ። በዘመናቸው ያሉ ሁኔታዎችን በጥንቃቄ ከማየት፣ በጥልቀት ከማስተዋል የመነጨ ንግግራቸው የልብ ብርታትን፣ ፍጹም መተማመንና ጽኑነትን የተላበሰ ነው። የኸሊፋነት ዘመናቸው ጥቂት ቢሆኑም እጅግ አስደናቂና ታላላቅ በሆኑ ስኬቶች የተሞሉ ናቸው። የአቡበክር ብልህነት በበርካታ አጋጣሚዎች ተስተውሏል። በተለይም እጅግ ፈታኝ በሆኑ ሁኔታዎች። ታላቅ ሰው ታላላቅ አቋሞችን ያስመዘግባል። ቁርኣንን የመሰብሰብ ድንቅ ተግባር በየማማህ ጦርነት ወቅት በርካታ የቁርአን አዋቂዎች የመገደላቸውን ዜና አቡበክር በሰሙ ጊዜ ዑመር አብረዋቸው ነበሩ። በዚህ ጦርነት በርካታ የቁርአን አዋቂዎች ተገድለዋል። “በሌሎች ጦርነቶችም ተመሳሳይ ሁኔታ ተፈጥሮ አዋቂዎቻችን እንዳያልቁ እሰጋለሁ። ስለዚህም በነቢዩ ዘመን የተጻፉ የቁርኣን ጽሑፎች እንዲሰበሰቡ ብታደርግ መልካም ይመስለኛል” አቡበክርም፡- “የአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) ያላደረጉትን ነገር እንዴት እኔ አደርገዋለሁ?” ሲሉ ጠየቁ። ዑመርም፡- “በአላህ እምላለሁ! ይህን ብታደርግ መልካም ነው” አሉ። ዑመር አቡበክርን ደጋግመው ጎተጎቱ። በመጨረሻም አቡበክር በሐሳቡ ተስማሙ። ዘይድ እንዲህ ሲሉ አስተላልፈዋል አቡበክር እንዲህ አሉኝ፡- “አንተ አስተዋይ ወጣት ነህ በመጥፎ ነገር አንጠረጥርህም። ለአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) ቁርኣን ሲወርድላቸው እየተከታተልክ ትጽፍ ነበር። ስለዚህም የተጻፉ የቁርኣን መልእክቶችን በአንድ አሰባስብ” አሉኝ። በአላህ እምላለሁ! ይህን ሐላፊነት ከሚያሸክሙኝ ተራራ እንድገፋ ቢያዙኝ እመርጥ ነበር። “የአላህ መልእክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) ያላደረጉትን እንዴት እናንተ ታደርጋላችሁ?” አልኳቸው። አቡበክርም “በአላህ እምላለሁ! በጎ ነገር ይመስለኛል” አሉኝ። ደጋግመውም ጎተጎቱኝ። በመጨረሻ በሐሳባቸው ተስማማሁ። በተለያዩ ቁሳቁሶች ላይ ተጽፎ የነበረውን ቁርአን ከያለበት ተከታትዬ ሰበሰብኩት። የአት-ተውባህን የመጨረሻ አናቅጽም ከኹዘይማህ ቢን ሳቢት ዘንድ አገኘሁት። “ከጎሳችሁ የሆነ ችግራችሁ በእርሱ ላይ ጽኑ የሆነ፣ በእናንተ (እምነት) ላይ የሚጓጓ፣ በምእምናን (ላይ) ርኅሩኅ አዛኝ የኾነ መልክተኛ በእርግጥ መጣላችሁ፡፡ ቢያፈገፍጉም አላህ በቂዬ ነው፡፡ ከእርሱ ሌላ አምላክ የለም፡፡ በእርሱ ላይ ተጠጋሁ እርሱም የታላቁ ዐርሽ ጌታ ነው በላቸው፡፡” (አል-ተውባህ 9፤ 128-129) (ሐዲስ ሐሰኑን ሶሂህ) ዘመን ተሻጋሪ መልእክቶቻቸው። “ሰዎች ሆይ! በአላህ እምላለሁ! ጠላቶቻችሁ ቢበዙ፣ ወዳጆቻችሁ ቢያንሱና ሰይጣን በሙሉ ኃይሉ ቢዘምትባችሁም እንኳ አላህ ይህን ሐይማኖት የሐይማኖቶች ሁሉ የበላይ ያደርገዋል። ጣኦታውያን ይህን ቢጠሉም። ንግግሩ እውነት፣ ቃል ኪዳኑም የማይታብል ቅል ነው። አህባሽ ማን ነው የሀበሺ (አህባሽ) መንገድ የጀመረው አብደላ አል-ሐረሪ የተባለ ግለሰብ ነበር፡፡ ግለሰቡ ሐረር የተወለደ ሲሆን የሀይለ ስላሴ መንግስት ቀኝ እጅ ነበር፡፡ ከሃይለስላሴ አማች አንደርጌ ጋር ሆኖ ዓሊሞችን ሲያሳስር፣ መብትና እኩልነትን የሚሉትን ሲያጠቃ እና ሲሰልል ቆየ፡፡እ.ኤ.አ በ1940 (1367 ሂጅራ) ላይ በሐረር የቁርኣን ሂፍዝ ማዕከል መምህራንን አሳስሮ አስዘጋ፡፡ የመርከዙን ዳይሬክተር ሼህ ኢብራሁም ሀሰንን አሳስሮ 23 ዓመታት አስረፈደባቸው፡፡ አብደላ አል-ሐረሪ የፈጠረው ፊትና ‹‹ፊትነተልኩሉብ›› ተብሎ ይታወቃል፡፡ ከዚያም ወደ አዲስ አበባ በመምጣት በሀደሬ ሰፈር ሙስሊሙን ሲያጋጭ ቆይቶ በ1948 ወደ እስራኤል ተጓዘ፡፡ ለዓመት በዚያ ቆይቶ በ1949 ወደ ሶሪያ ገባ፡፡ ከዚያም በ1950 ወደ ሊባኖስ ተጓዘ፡፡ በሊባኖስ በማቅራት ህፃናትን ማሳደን ቀጠለ፡፡ ቀስ እያለ በመቶዎች የሚቆጠሩ ተማሪች አፈራ፡፡ ከአገር ከወጣ በኋላ ከየሁዳዎች ጋር በሚስጢር ይገናኝ ጀመር። ከፍተኛ ገንዘብ ተመድቦለት እ.አ.አ በ1982 የሊባኖስ የርስ በርሱ ጦርነት ጊዜ ድምፁን ሀይሉን አጠናከረ፡፡ ከዚያ በ1980ዎች እስራኤል ሊባኖስ ስትወርና ስታጠቃ የሙስሊሞች ጀመዓ ስትወጋ አህባሾችን ግን ተወቻቸው፡፡ ምክንያቱም የርሷ ወዳጅ ናቸውና ነው፡፡ በ1990 አህባሾች በእስራኤል ተረድተው ወደ ፖለቲካ ገቡ፡፡ በ1992 የሊባኖስ ጥቂት ወንበር አሸንፈው ፓርላማ ገቡ፡፡ ቀስ በቀስ የራሳቸውን ሚሊሻ ጦር መለመሉ፡፡ ሙስሊሙን ማበጣበጡን ገፍተው ቀጠሉ፡፡ ከነርሱ ውጭ ያለውን ሁሉ ‹‹ካፊር›› እያሉ መፈረጁ ተያያዙት፡፡ ለመንግስትና ለእስራኤል መረጃ እየሰጡ ሙስሊሙን ማስመታት ጀመሩ፡፡ ራሳቸውን በውሸት ‹‹የሻፊዒ መዝሀብ እንከተላለን›› እያሉ ያስወራሉ፡፡ አህለል ሱንና ነው። አሻዓሪና ማቶረዲ ነን ይላሉ፡፡ ሱፊያም ነን ይላሉ። ሆኖም የሶፊያ ዓሊሞች በሊባኖስ በሌሎች ሀገራትም መጀመሪያ እውነት ሱፊያ ናቸው ብለው ተሸደውደው ነበር። ሆኖም በሗላ በዝርዝር ሲያውቋቸው አጋልጠው ምላሽ ጻፉባቸው። ሰዉም እንዲያውቃቸውን እና አስጠነቀቁ።እውነታው ግን እነርሱ የእስራኤል ቀኝ እጅ ናቸው፡፡ ቀሰ በቀስ አል-ሀበሺ የሱንና መንገድ እየበከለ ሺዓ፣ ሪፋኢ፣ ሙርጂአ፣ተክፊር፣ሱፊ፣አል-ጀበሪ፣ ቃዲሪያና ጃህሚያ ወዘተ መንገዶችን ቀይጦ(ስፕሪስሪስ) አድርጎ የራሱን አዲስ መንገድ ፈጠረ፡፡ የዓለም ሙስሊሞችን ማክፈር ያዘ፡፡ አብደላ አል-ሐረሪ ‹‹ሳዑዲ እንዴት ከፈረች?›› ብሎ ሁሉ መጽሀፍ ጽፏል፡፡ (ሶ.አ.ወ) አገር መካና መዲና የካፊር አገር ብሎ ጽፏል፡፡ ይህ ብቻ የየሁዳ መሳሪያ መሆኑን ቁልጭ አድርጎ ያሳያል፡፡ አቋማቸው ምንድነው? ቀጥሎ ጥቂቶችን ብቻ እናያለን፡- 1. ከካፊር ጋር ቁማር መጫወት፣ የካፊርን (ክርስቲያን) መስረቅና ማጭበርበር ይቻላል ብሎ ያስተምራል።ዋናው እንዳይነቃ በድብቅ ማድረግና ዋናው መጠንቀቅ ነው ብሎ ያስተምራል፡፡ (መጽሐፉ ሰሪህ አል-በያን፣ገጽ 133) 2. ሰሀቦችን ይሳደባል፡፡ አንዳንዶቹን ሰሀቦች ካፊር ናቸው የጀሀነም ናቸው ብሎ ጽፏል፡፡ ለምሳሌ ታላቁን የነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ሆሃባ ሙአዊያ ኢብኑ አቢሱፍያን ካፊር የጀሀነም ሲል ገልጿል፡፡ የነብያችን (ሶ.ዐ.ወ) ባለቤት አዒሻን ተሳድቧል፡፡ 3. በነጃሳ መስገድ ይፈቀዳል ይላል፡፡(መጽሐፉ ቡግየቱ 4. ዘካ የለም ይላል፡፡ ዘካ ከእስልምና ማዕዘናት አንዱ ነው፡፡ አህባሾች ግን ሰው ዘካ እንዳያወጣ ከወረቀቱ ብር(ኖት) ላይ ዘካ የለበትም ይላሉ፡፡ ይህ ማለት በባንክም ይሁን በቤትዎ ቢሊዮን ብር እንኳ ካለዎ ዘካ አይስጡ ብሎ 5. ሪባ (ወለድ) መውሰድን ያበረታታሉ፡፡ ባንክ ገንዝ አስቀምጠው ባንኩ የካፊሮች(ወይም ስራ አስኪያጁ ካፊር(ክርስቲያን) ከሆነ ጠላታችን ስለሆኑ ወለዱን መውሰድ ይቻላል ብለው ያስተምራሉ። 6. ሴቶቻቸው ሻሽ ብቻ አድርገው ሱሪ ማድረግ ይችላሉ ይላሉ። ጂንስና ፋሽንንም ያበረታታሉ፡፡ 7. በሊባኖስ አገር የሙዚቃ ባንድ አላቸው ይህ ባንዳቸው ‹‹›› ይባላል፡፡ ዓመታዊ የሙዚቃ ድግስ ያደርጋሉ:: በዛ ላይ ሴቶችና ወንዶች በጋራ 8. የአጅነቢ ሴትን ፎቶ፣ ቪዲዮ አልያም በመስታወት ውስጥ ራቁቷን እንኳ ብትሆን በስሜትም ቢሆን ማየት ይቻላል:: ከቁርአንና ሱና ተቃራኒ ሆነው የተከለከለው በዓይን በቀጥታ ማየት ብቻ ነው ብለው ያስተምራሉ፡፡ ‹‹ሪፋዒ›› የተሰኘ ጦሪቃን ያስፋፋሉ:: በኢትዮጵያ ጀምረዋል ይህ ጦሪቃ ከሺዓ ጋር የሚያመሳስለው ብዙ እምነት አለው፡፡ የኢትዮጵያ ሙስሊም ግን ሱኒ ነው፡፡ 10. እምነት በልብ ነው ባይሰግዱም ኢባዳ ባይሰራም አንዴ አመንኩ ማለት በቂ ነው ብለው ያስተምራሉ:: (መጽሀፍ አ-ደሊል አልቀዊም፣ ገጽ 7) 11. ተከታዮቻቸው በአሜሪካና ካናዳ የቂብላ አቅጣጫ ካልተቀየረ ብለው ረብሻ ፈጥረዋል፡፡ በመጨረሻም ከመስጊድ ሲባረሩ የራሳቸው መስጊድ በተለየ ቂብላ ላይ ሰሩ። አሁን ከሙስሊሙ በተለየ ቂብላ ነው መስጊዳቸው፡፡ 12. ድግምትን አይቃወሙም። ራሳቸውም ይፈፅማሉ፡፡ ለሲህር የሚጠቀሙበት ‹‹ሁቡብ አል-አሀብ›› ብለው የሚጠሩት ነገር አላቸው፡፡ 13. ቁርኣን የጂብሪል ቃል እንጂ የአላህ ቃል አይደለም ብለዋል። የአላህ ቃል አይፃፍም ይላሉ፡፡ 14. የሚገርመው ይህን ሁሉ የጥመት መንገድ እየተከተሉ ሱፊያ ነን፣ ሻፊዒ መዝሀብ ተከታይ ነን ይላሉ፡፡ 15. ከነርሱ እምነት ዉጭ ያሉ ዓሊሞችን እንደያስተምሩ ሆን ብለው ያስተጓጉላሉ፣ ይደበድባሉ፣ ያሳስራሉ፣ ያውካሉ፣ በአንድ ወቅት በሊባኖስ ይህ ችግር በስፋት ፈጥረው ‹‹ሸሪዓ መጽሔት›› በቁጥር 574 እትሙ ‹‹ሊባኖስ ጦርነት በመስጂዱ ውስጥ›› በሚል ርዕስ ጽሑፍ አስነበቦ ነበር፡፡ 16. ዓመታዊ የሴቶቻቸው የሂጃብ ፋሺን ሾው አላቸው፡፡ በዚያ ላይ ሂጃብ ከሚለብሱት ሴቶች ጋር በጋራ ይጨፍራሉ፡፡ ስውር አጀንዳዎች የአህባሽ ጉዳይ በኢትየጲያችን አነጋጋሪ አጀንዳ ከሆነ ሰንበትበት ብሏል ። በተለያዩ የመገናኛ ብዙሃንም ስለዚህ ጀመዓ ብዙ ብዙ ተብሏል ። አነጋጋሪነቱም ያለምክኒያት አይደለም ። ከአስተሣሠብ እስከ ሥነምግባር ፤ ከእምነት እስከ ማህበራዊ ኑሮ ግንኙነት በእጅጉ የወረደ አመለካከትና አስተምህሮ ያለው አህባሽ በህዝቡ መካከል ማረፊያ ቢያገኝ ሊያደርሰው የሚችለው ጥፋት ከፍተኛ ይሆናል የሚለው የብዙዎች ስጋት ነው ። አህባሽ እንከኖቹ ብዙ ናቸው ። ትኩረቱና መሠረቱ ከተውሂድ ይልቅ ወደ ሽርክ ( በአላህ ማጋራት ) እና ወደ ሸርክ የሚያደርሱ መንገዶች ያዘነበለ ነው ፤ ጥርት ካለው የቁርኣንና የሀዲስ ትምህርት በበለጠ ወደ ፍልስፍና እና መሠረት አልባ ቂሣዎች (ትረካዎች) ያደላል ፤ ከፍቅርና ከመደጋገፍ ይልቅ በማህበረሰቡ መካከል ጥላቻን ፣ ምቀኝነትንና ውጥረትን ያራምዳል ፤ ከሱ ውጭ ያሉትን ሁሉ የማክፈር (ከእስልምና የማስወጣት) ፖሊሲውና ‘ ለመቻቻል ወኔ የከዳው ስብስብ ’ መሆኑ ሲታሰብ ደግሞ የአህባሽ ጀመዓን አደገኛነትና የአስተሣሣቡን መርዛማነት አጉልቶ ያሣያል ። በመሆኑም ይህ ጉዳይ እጅግ አሣሣቢ ነው ስላመንበት በዛሬው የአጀንዳ አምዳችን የተለያዩ መረጃዎችን በማገላበጥ ስለዚህ ጀመዓ ምንነት በሚከተለው መልኩ አጠናቅረናልና ተከተሉን ። የኋላ ታሪክ ዛሬ የምናነሣት የዐብደላህ አልሀረሪ (አልሀበሺ) ጀመዓ የቅርብ ጊዜ ታሪክ ነው ያላት ። በምድር ላይ የሃምሣ አመት እድሜ እንኳን አልሞላትም ። የተመረሠተችው በሊባኖስ ሲሆን መሥራቹም የኛው ሰው ናቸው ። ሙሉ ሥማቸው ዐብደላህ ኢብኑ ሙሀመድ አልሀረሪ (አልሀበሺ) ይባላል ። በሀረር ከተማ ከአደሬ ብሄረሰብ ነው የተወለዱት ። አልሀበሺ የዘር ሀረጋቸው ከቁረይሽ ጎሣዎች አንዷ ከሆነችው ከበኒ ሸይባህ እንደሚመዘዝ ይነገራል ። ተከታዮቻቸው እሣቸው ይዘው የመጡትን ዐቂዳ / እምነት / ታላቅነት ለማመልከት የዘራቸውን ታላቅነት ይጠቅሣሉ ። በሌላ በኩል ግን ይህንን ጉዳይ የማይጋሩ በርካቶች ናቸው ። ናቸው ቢባል እንኳ ከተከበረ ዘር መሆንንና መልካምነትን የሚያገናኛቸው ነገር አለመኖሩን በርካታ ምሣሌዎችን በመጥቀስ ማስረዳት ይቻላል ። የዚህ ኡመት ፈርዖውን በመባል የሚታወቀውና በነቢያችን ሰለላሁ ዐለይህ ወሠለም ዘመን ዋና የኢስላም ጠላት የነበረው አቡጀህል ከቁረይሽ ጎሣ መሆኑን ልብ ይሏል ። በቁርኣን ከባድ እርግማን የወረደበት አቡለሀብም ቢሆን የነቢያችን ሰላላሁ ዐለይህ ወሠለም አጎት የነበረ ስለመሆኑ አንዘንጋ ። ዐብደላህ አልሀበሺ በልጅነታቸው በሀረር ገጠራማ አካባቢዎች የዐረብኛ ቋንቋና የሻፊዒይን ፍቅሂ ተምረዋል ። ሌሎች ሃይማኖታዊ ትምህርቶችንም ከተለያዩ መሻኢኮች ቀስመዋል የማይጨበጠው አቋማቸው ዐብደላህ አልሀበሺ ከወጣትነት እስከ ሽምግልና በዘለቀው የህይወት ዘመናቸው አንድ አይነት አቋም ይዘው ሲጓዙ አልተስተዋሉም ። ለበርካታ ጊዜያት በሱፊያ አመለካከቶችና መንገዶች ውስጥ ሲወጡና ሲገቡ ቆይተዋል ። ሀረር እያሉ ቃዲሪያ የሚባል ጠሪቃ መንገድ ተከታይ ነበሩ ። ወደ ጅማ ሲሄዱ ደግሞ ቅልጥ ያሉ ቲጃኒ እንደነበሩ ይነገራል ። ከዚህም በተጨማሪ በየጊዜው የሚፈፅሟቸው ድርጊቶች ለብዙዎች ግራ የሚያጋቡ ነበሩ ። ሼክ አህመድ አድደውለዊ ስለሣቸው ያዩትን ሲናገሩ ‘ይህ ሰው በአንድ ወቅት ጅማ ሄዶ ሲመለስ በቲጃኒ ጠሪቃ ላይ ተመስርቶ አላህን የሚያወሣበት መስገጃው ላይ ተቀምጦ በዙሪያው ስድስት ሲጃዳዎች አንጥፎ አየሁት ። ስለዚህ ሁኔታ ተጠይቆም አንደኛዋ ሲጃዳ ለነቢዩ ናት ፤ ሁለተኛዋ ደግሞ ለኢማም አህመድ አትቲጃኒ ስትሆን የቀሩት አራቱ ደግሞ አውራዱ (አላህን ማውሣቱ) ላይ ይገኛሉ ተብለው ለሚጠበቁት ለአራቱ ኸሊፋዎች እንደሆኑ ተናግሯል ። አልሀበሺ ሀረር ተመልሰው ጥቂት እንደቆዩ ግን ይህን ጠሪቃ ተው ። ቲጃኒዎችንም ማክፈር ጀመሩ ። ወደ ሊባኖስ ሲሻገሩ ደግሞ የሪፋዒ ጠሪቃ ተከታይ እንደሆኑና ከሌሎች የሚሻለውም ይሀው መንገድ እንደሆነ ያስተምሩ ነበር ። በሊባኖስ ቆይታቸው ጥመትና አልባሌ ነገሮች ከሞላባቸው ከተለያዩ የፍልስፍና መንገዶች የተለያዩ አመለካከቶች መቅዳትና መገልበጥ ያዙ ። ውርሣቸውም ይህን ይመስላል – በኢማን / እምነት/ ጉዳይ ላይ ከኸዋርጆች (አፈንጋጮች) ጋር በማበር ሙስሊሞችን ማክፈር ጀመሩ ። ጀህሚያ እና ሙዕተዚላ ከሚባሉ ጀመዓዎች ደግሞ ደግሞ የአላህን መልካም ሥሞችና ባህሪዎች በመቁረጥ አሊያም በመቀጠል ለቁርኣን አንቀፆች ያልሆነ ትርጉም መስጠትን ወረሡ ። ከሺኣዎች ደግሞ እነ ሙዓዊያን እና ዐምር ኢብኑልዓስን ጨምሮ ታላላቅ ሰሃቦችን የመስደብ ትልቅ ወንጀል ተጋሩ ። ከአህለልኪታቦች ደግሞ በተወሱል ሰበብ መቃብር ለመቃብር አማላጅ ፍለጋ መንከራተትን በትምህርታቸው ውስጥ አካተቱ ። ሸኹ እንዲህ የተሠባጠረ አካሄድ የሚከተሉ ከመሆናቸው የተነሣ የሣቸው መንገድ ይህ ነው ብሎ በግልፅ ለማስቀመጥ ይቸግራል ። ሸኽ ዐብደላህ አልሀበሺ ከትንሽነታቸው ጀምሮ በባህሪያቸው አስቸጋሪ ሰው እንደነበሩ ይነገርላቸዋል ። ትክክል ነኝ ብለው ባመኑበት ነገር ከሸኾቻቸውና አስተማሪዎቻቸው ጋር ክርክር በመውደድ ይታወቃሉ ። በዚህም የተነሣ በየጊዜው ከሚያስተምሩዋቸው ሸኾች ጋር ውዝግብ ውስጥ ይገቡ ነበር ። ሰላትን ማንንም ተከትሎ ለመስገድ ፈቃደኛ አይደሉም ። ከሰዎች ጋር ላለመስገድ ሲልም ሰላታቸውን ያዘገዩ ነበር ። ከዚህም በላይ ሰዎች በሰላትና በቂርኣት በጥንቃቄ እንዲጨናነቁ ያስገድዳሉ ። የገዛ ሸኻቸውን ጭምር ተከትለው የማይሰግዱ ሲሆን ክስተቱም አንድን ሙስሊም ለማነወርና ለማክፈር ዳርዳርታውን የጀመሩበት ወቅት ነበር ። ላለመስገድ እንደምክኒያትነት ያቀርቡ የነበረውም ኢማማቸው በዐረቢኛ የፊደል አወጣጥ (መኻሪጀልሁሩፍ ) ላይ ችግር አለባቸው የሚል ነበር ። በወቅቱ ከተማሪያቸው ይህን ያስተዋሉት ሸህም ‘ ይህ ሰው ወደፊት የፊትና ሰው ( ሰዎች በሱ የተነሣ የሚወዛገቡበት ) ነው የሚሆነው ።’ እስከማለት ደርሰዋል ። ዘግይቶም ቢሆን የሸኹ ትንበያ የሠመረ ይመስላል ። ዛሬ ዓለማችን እሣቸው ባመጡትና ከአራቱም መዝሀብ ውጭ በሆነው አዲስ አመለካከት ችግር ውስጥ የገባች ስትሆን በዋናነት ደግሞ ያደጉባት ሀገር ሊባኖስ ትልቅ ፈተና ውስጥ ናት ። ሸሁ የዛሬ ሁለት አመት አካባቢ ይህችን ዓለም በሞት ቢሰናበቱም የለኮሱት ፊትና ግን ዛሬም ከሀገር ሀገር እየዘለለ ነው ። ሸኹና ተከታዮቻቸው ብዙ ክርስቲያኖች ሺዓዎችና የተለያዩ አልባሌ እምነት ተከታዮች በሚገኙባት በዚህች ሀገር እግራቸውን ሊያቆሙ የቻሉት ለሱና ሰዎች ባላቸው ጥላቻ የተነሣ ከምእራባውያን ፣ ከሺዓዎችም ሆነ ከሌሎች የኢስላም ጠላቶች ከፍተኛ ድጋፍ ስለሚደረግላቸው ነው ይባላል ። ማክፈር … ትልቁ መፈክር ዐብደላህ አልሀበሺ ለማንኛውም ‘ ይቃወመኛል አሊያም አመለካከቴን አይጋራም ’ ብለው ባመኑት ሰው ላይ ረጅም ምላሣቸውን ለመልቀቅ ወደኋላ አይሉም ። እሣቸውም ሆኑ ተከታዮቻቸው አንድን ሰው ለማክፈር እጅግ ሲበዛ ችኩሎች ናቸው ። በተለያዩ የሀገራችን ክፍሎች የሚገኙ ሱፊዮች እስከዛሬ ድረስ ሰውን ሲያከፍሩ አልተስተዋለም ። አሁን የአህባሽ አመለካከት ከመጣ ወዲህ ግን እነሱም ወደማክፈር ገብተዋል ። ዐብደላህ አልሀበሺ ‘ አትተዓዉን ዐላ ነህይ ወልሙንከር ’ ( በመጥፎ ነገር ላይ መረዳዳት ) በሚለው ኪታባቸው ላይ እንደፃፉትም ከትላልቅ ዓሊሞች ውስጥ የሚያስቀሩት ጥቂቶችን ብቻ ነው ። ኪታባቸው ከመጀመሪያ እስከመጨረሻ ተህዚር ! ተህዚር… ! ተጠንቀቁ ተጠንቀቁ .. ! በሚል ማስፈራሪያ የተሞላ ነው ። ካለፉትም ይሁን በህይወት ካሉት ዑለማኦች ፣ ዳዒዎችና የኢስላም ተንታኞች ውስጥ ሰዎች ሊሸሿቸው የሚገባቸውን አንድ በአንድ ይዘረዝራሉ ። ዓሊሞቹ የተናገሯቸውን ቃላት በመምዘዝም ‘ እገሌ በአንድ ወቅት እንዲህ ብሏል እገሌም እንዲህ ብሏል … እያሉ እራሣቸውን የዚህች ዓለም ብቸኛ ነቢይ አድርገው የማስቀመጥ ያህል ይፈርዳሉ ። ሲሻው ይሣደባሉ ፤ ካልሆነም ይራገማሉ ፤ ባስ ካለም ያከፍራሉ ። ስድባቸውን የሚጀምሩት ከታላቁ ሰሃባ ከሙዓዊያ ኢብኑ አቢሱፍያን ነው ። ስለ ዐምር ኢብኑል ዓስና ስለ እናታችን ዓዒሻም የሚሉት አላቸው ። ይህም ያለ አንዳች ኤዲቲንግ (ማስተካከያ) ከሺዓዎች የገለበጡት ቀጥተኛ የሆነ አቋማቸው እንደሆነ ብዙዎች ይስማሙበታል ። ከሰለፍ ዑለማኦች እነ ዳርሚይንና ኢብኑ ኹዘይማህን ወርፈዋቸዋል ። የተውሂድ አቀንቃኙ ኢብኑ ተይሚያህ ዋና ጠላታቸው ሲሆኑ ‘ ካፍር (ከሀዲ) ፤ ሙርተድ (ከኢስላም ወደ ክህደት የተመለሠ )’ በማለት ይገልጿቸዋል ። በተገኙበት ሁሉ ኪታቦቻቸው እንዲቃጠሉ አዘዋል ። የኢብኑ ተይሚያን ተማሪ ኢማም ኢብኑ አልቀይም አልጀውዚን እና ታላቁን ሙፈሲር (የቁርኣን ተንታኝ) ኢብኑ ከሲርንም አክፍረዋል ። ኢማም ዘሀቢን ኸቢስ (መጥፎ) ሲል ይዘልፏቸዋል ። ታላቁ የሀዲስ ሰው ሸይኸ አል አልባኒ ፣ የሳዑዲ ሙፍቲ የነበሩት ሸኽ ኢብኑ ባዝና ታላቁ ዓሊም ኢብኑ ዑሰይሚን እንዲሁም የወቅቱ የዓለም ሙስሊም ዑለማኦች ዋና ፀሃፊ የሆኑት ሸኽ ዶ/ር ዩሱፍ አል ቀርዳዊም በካፍርነት ከተፈረጁ መካከል ናቸው ። ሰዎች እንዲጠነቀቋቸው ከፃፉባቸው ሌሎች ሰዎች መካከል ታዋቂው ዳዒ ዶክተር ዐምር ካሊድ ፣ ፈይሰል መውለዊ ፣ ፈትሂ የኩን የመሣሠሉት ሲገኙ ዓለም አቀፍ እውቅና ያላቸው ምሁራን ይገኙባቸዋል ። የሱፊያው መሪ ሸኽ ሙሀመድ ሰዒድ አልቡጢ ውግዘቱ ተርፎአቸዋል ። ዶክተር ዛኪር ናይክና የፒስ ቲቪ ባልደረቦቹም በክህደት ከተወነጀሉት ውስጥ ናቸው ። አልሀበሺ ታላቁን የፍቅሂ ሰው ሰይድ ሳቢቅን መጁሲ /እሣት አምላኪ/ ሲል ይገልጿቸዋል ። ሰይድ ቁጥብን ከመራገም አልፈው እሱንና ተከታዮቹን በስቅላት በመግደሉ ለጀማል አብዱናስር ታላቅ አድናቆት አላቸው ። የስደቱ ምክኒያት ‘ አልሀበሺ አክጣኡሁ ወሹዙዙሁ /አልሀበሺ ስህተቶቹና ድልጠቶቹ / ’ የምትለውና በዐብዱረህማን አድ ድመሽቂያህ የተዘጋጀችው ትንሽ መፅሃፍ አንደምታትተው ከሆነ አልሀበሺ ከትውልድ ሀገራቸው ኢትዮጰያ ሸሽተው የወጡት በሀረር ሙስሊሞች መካከል ውዝግብ በማስነሣታቸው ነበር ። በወቅቱ የሀረር ገዠ ከነበሩት የሃይለሥላሴ አማች አንዳርጌ ጋር በመተባበር በሀረር የሚገኙ የቁርኣን ሂፍዝ ማዕከላትን ማስዘጋታቸውም ተነግሯል ። ጊዜውም በ1940 ዓ.ል ነበር ። በወቅቱ ወደ ተውሂድ ጥሪ የሚያደርጉ ዑለማኦች በአልሀበሺ ውንጀላ ከፍተኛ መንገላታታ የደረሠባቸው ሲሆን በርካቶች ወደ ግብፅና ሳዑዲ ዐረቢያ በመሰደድ ህይወታቸውን ሲያተርፉ የተቀሩት ደግሞ እንዲታሰሩና በጨቋኙ መንግስት እንዲዋረዱ ተደርጓል ። ሰዎችንም የሚያሣስሩበት ዋና ምክኒያትም ዛሬም ተከታዮቹ እንደሚወነጅሉት ‘ ወሃቢያ ነው ’ በማለት ነበር ። ሆኖም ግን ኋላ ላይ ተነቅቶባቸው እራሣቸው የለኮሱት እሣት ሊፈጃቸው እንደሆነ ሲረዱ የታሠሩና የተገደሉ ሰዎች ቤተሰቦችን በቀል በመፍራት ከሀጃጆች ጋር በመሆን በሶማሊያ በኩል አድርገው ሣዑዲ ሊገቡ ችለዋል ። ሸሁ ቀጥለውም ወደ ሀገረ ኢስራኤል ኋላም ወደ ሶሪያ በመሻገር በመጨረሻም ሊባኖስን ማረፊያቸው አደረጉ ። በሊባኖስ ቆይታቸውም ዓሊም መስለው በመቅረባቸው ብዙዎች በሣቸው ተታለዋል ። መጀመሪያ አካባቢ የተለያዩ አንዳንድ መፅሃፎችን በማረም ወደ ማህበረሰቡ ውስጥ ገቡ ። ቀጥሎም ለየት ያለ አዲስ አመለካከታቸውን ማስተዋወቅ ያዙ ። ተውሂድ ይዞ የነበረውን ህዝብም ወደኋላ አንሸራተቱ ፤ በፍቅር ይኖር በነበረው ማህበረሰብ መካከል ፍትናን በማሠራጨት ጥላቻን በመንዛታቸውም አንድነታቸው ተበተነ ። ሀይላቸውም ተዳከመ ። ቁጥራቸው ስንት ይሆን በዓለም ላይ የአህባሽ ተከታዮች ቁጥር ከ250 ሺህ እንደማይበልጥ ይገመታል ። የዓለም ሙስሊሞች ቁጥር ወደ ሁለት ቢሊዮን የተጠጋ ሲሆን በነሱ እይታ ከነሱ ውጭ የሆነው ሙስሊም ሁሉ ካፍር በአላህ ያላመነ ከሀዲ ነው ማለት ነው ። እስልምናቸውም ትክክል ስላልሆነ እንደገና ሸሃዳ እንድይዙ ይመክራሉ ። አህባሾች በእምነት ጉዳይ ከሺዓዎች የሚጋሯቸው በርካታ አመለካከት ያሏቸው ሲሆን ህዝቡላህን ከመሣሠሉ በኢራን ከሚደገፍ ፓርቲም ትልቅ ድጋፍ ያገኛሉ ። የሱና ጀመዓዎችን ለመቃረን ሲሉ ብቻ ከጥመትና ከኩራፋት ጀመዓዎች ጋር ፍቅራቸው እጅግ የጠነከረ ነው ። መሪዎቻቸውም ሆኑ ተከታዮቻቸው በስሜት የሚነዱ ፣ ለጥቅም ያደሩ ፣ ሥነምግባርና ዘመናዊ እውቀት የጎደላቸው ናቸው ። የሚያንቀሳቅሷቸው ድብቅ የሆኑ የሙስሊሙ ጠላት እጆች እንዳሉባቸው የብዙዎች ግምት ነው ። ሱፍያ ፣ አል አሽዐሪይ ፣ ኢማሙ ሻፊዒይና አህባሽ አህባሾች ‘ ሱፊዮች ነን የኢማም አሽ ሻፍዒና የአሽዓሪይ መዝሀብ ተከታዮች ነን ቢሉም አመለካከታቸው በብዙ መልኩ ከነሱ የተለዩ ነው ። ሱፊዮች ሙስሊሙን ሲያከፍሩ በታሪክ አልታየም ። ‘ ቁርኣን የአላህ ንግግር አይደለም ’ አይሉም ። ከመካና መዲና ኢማሞች ኋላ እንዳይሰገድም ብይን አያስተላልፉም ። ከካፍሮች (ከሀዲያን ) ጋር አብረውም ሙስሊሙን አይበድሉም ። ከነቢዩ ሰለላሁ ዐለይህ ወሠለም ሰሃቦች አንዱን እንኳ አይሰድቡም ። እነሱ ‘ እንከተላቸዋለን ’ የሚሏቸው ኢማሙ ሻፊዒይም ከአካሄዳቸው ፍፁም የጠሩ ናቸው ። ኢማሙ በቀደምት ሰሃቦች መካከል ስለተፈጠረው ልዩነት ደፍረውና አፋቸውና ሞልተው ለመናገር አላህን ይፈራሉ ፤ ኢማሙ ሻፊዒይ ‘ ያች በርግጥም ትልቅ ፈተና ናት ። አላህ ሱብሃነሁ ወተዓላ ከሷ እጃችንን አጥርቶልናል ። ታዲያ ምላሣችንን ማጥራት አይጠበቅብንም ’ ሲሉ በቀደምት ሰሃቦች ውስጥ የተከሰተውን ነገር ከመተንተን ይቆጠባሉ ። ኢማሙ ሻፊዒይ ሪባን /ወለድን / ም ሆነ ሰው ማጭበርበርን አይፈቅዱም ፣ ዘካን ከእስልምና አላስወጡም ፣ ለአላህ ባህሪያት ያለትርጉማቸው ትርጉም አልሠጡም ። ዋና ዋና አመለካከት ቁርኣን የመልአኩ ጅብሪል እንጂ የአላህ ንግግር አይደለም ይላሉ ። ቁርኣን የአላህ ንግግር ስለመሆኑ የሙስሊሞች ሁሉ እምነት ነው ። በነሱ ጥላ ሥር ያልተጠለለውን ማንኛውንም ሙስሊም ሁሉ ካፊር ነው ይላሉ ። እውነተኛ ሙስሊም ማለት የነሱን አካሄድ የተከተለ አመለካከታቸውን የተጋራ ነው ። ከሀዲ ማለትም ከነሱ መንገድ የወጣ ነው ። አመለካከታቸውን ያልተቀበለውን ሙስሊም ስለሚያከፍሩ ተከትለውት አይሰግዱም ። ማክፈር በነሱ ዘንድ እጅግ ቀላል ነገር ነው ። አንድ ካፊር ያልሆነውን ሙስሊም ወንድሙን ካፊር ያለ ሰው ንግግሩ ወደሱ ተመላሽ እንደምትሆን ነበያችን አስተምረውናል ። ‘ የሀረም ( የመካና መዲና ) ኢማሞችን ተከትሎ መስገድ ሀራም ነው’ ይላሉ ። ለሀጅ የሚሄድ ሰው እነሱን ተከትሎ መስገድ የለበትም ቢሰግድም ሰላቱ ትክክል አይደለም ብለው ያምናሉ ። ኢማማቸው አልሀበሺ ይህንን ያደረጉ እንደሆነ ደግመው እንዲሰግዱ ያዛቸዋል ። ለምን ቢባል በነሱ አመለካከት የሀረም ኢማሞች ከሀዲዎች ናቸውና ነው ። በዚህ አይነት በርካቶችን የሀረም ተስግዶ የሚገኘውን ከፍተኛ አጅር አሣጥተዋል ። የአላህን መልካም ባህሪያትና ሥሞች መካዳቸው ሌላው ነው ። አላህ ስለራሱ የተናገራቸውን ነገሮች ትርጉሙን በማጣመም ይተረጉማሉ ። ሲሻቸው ይቀንሣሉ ባሰኛቸውም ጊዜ ይጨምራሉ ። ቀደምት ሰለፎችና በተዋረድ እነሱን የሚከተሉ ሙስሊሞች ግን አላህ ሱብሃነሁ ወተዓላ ስለራሱ በተናገረው መልኩ ያምናሉ ። እርሱ ለራሱ ያፀናውንም ባህሪ በሚገባው መልኩ ያፀናሉ ። ሀጃቸውን ለማስፈፀም መቃብር አካባቢ ይመላለሣሉ ። ሙታኖች ሰዎችን ይረዳሉ ፣ ያግዛሉ ፣ ከጭንቅም ያላቅቃሉ የሚል እምነት አላቸው ። ከዚህም የተነሣ የአላህን በር ችላ በማለት ውሎአቸውን ደሪህ ካባቢ ያደርጋሉ ። የአላህ ወሊዮች ከመቃብር ወጥተው የሰውን ጉዳይ ፈፅመው የመመለስ ብቃት አላቸው የሚል እምነት አላቸው ። ከአላህ ሱብሃነሁ ወተዓላ ሥምም በላይ የወሊዮቹ ሥም ሲጠራ ይበረግጋሉ ። በዲን ውስጥ አዲስ ፈጠራን /ቢድዓን/ ያበረታታሉ ። ‘ መልካም ነገር እስከሆነ ድረስ ቢጨመርበት ግድ የለውም ’ በማለት ከሃይማኖት አስተምህሮ ውጭ የሆኑ ነገሮችን ይጨማምራሉ ። በዚህም የተነሣ አምልኮአዊ ተግባራቶቻቸው ከነቢዩ ሱናዎች ይልቅ በሌሎች መጤ ፈጠራዎች የተጥለቀለቁ ናቸው ። ኢማን ማለት የውስጥ እምነት ነው በሥራ ባይገለፅም ችግር የለውም የሚል አቋም አላቸው ። በመሆኑም በሸሪዓ ህግጋት ለመሥራት የተሠላቹ ናቸው ። ለሀላል ሀራሙም ነገር ግድ የላቸውም ። ይህም በመሆኑ በምድር ላይ የአላህ ህግ ተግባራዊ እንዳይሆን የሚፈልጉ በእጅጉ ይደግፏቸዋል ። ትክክለኞቹ ሙስሊሞች ግን ኢማን ማለት በቀልብ ውስጥ የሰረፀና በተግባርም የሚረጋገጥ ጉዳይ እንደሆነ ያምናሉ ። ከአራተኛው ኸሊፋ ዐሊ ኢብኑ አቢጣሊብ ጋር በሀሣብ የተለያዩትን ሰሃቦችን እነ ሙዓዊያን እና ዐምር ኢብን አልዓስን ‘ ከአላህ ተእዛዝ የወጡ ናቸው ’ በማለት ይወርፏቸዋል ። ይህም የሺዓን አመለካከት የሚጋሩ መሆናቸውን አመላካች ነው ። በሊባኖስም ከሺዓዎች ጋር በመተባበር የሱና ጀመዓዎችን ሲያሣድዱ ይስተዋላል ። አልሀበሺና ተከታዮቻቸው ከአመለካከታቸው ውጭ የሆኑትን ሙስሊሞች በመጥላት በመመቅኘትና እንዲሁም ሰሃቦች በመዳፈርና በመሣደብ ይታወቃሉ ። ይህም በመሆኑ በሊባኖስ ውስጥ ተስማምቶ ለመኖር የማያመች ወጣ ያለ የቁጣ ባህሪ ያለው ሰው ካጋጠመ የአል ሀበሺ ተከታይ እንደሆነ ይገመታል ። በሀገራችንም ውስጥ የምናየውም ሥራቸው ሰዎች ያላሉትን አሉ በማለት ትናንሹን ጉዳይ በማካበድ አንዳቸውን በሌሎች ላይ በማነሣሣት ነው ። ከአስገራሚ ፈትዋዎቻቸው በነጃሣ መስገድ ችግር የለውም ። ወለድ መብላት ይበቃል ። ሙስሊም ካልሆነ /ካፍር/ ጋር ቁማር ተጫውቶ መብላቱ ችግር የለም ። ችግር እስካልተፈራ ድረስ ። ሴትን ልጅ በተደጋጋሚ ማየቱ ነው እንጂ የሚከለከለው በመጀመሪያ እይታ ለረጅም ጊዜ ማየቱ ይበቃል ። ሴት ልጅ በየትኛውም ጊዜ ያለባሏ ፈቃድ ሽቶ ተቀብታና ተኳኩላ መውጣት ትችላለች ። ኢክቲላጥ /የሴቶችና ወንዶች ቅልቅል/ ችግር የለውም ። ለዚህም ሲባል ተከታዮቻቸው የሆኑ ወንድና ሴቶች ተቀላቅለው ይጨፍራሉ ። ሙስሊም ወዳልሆኑ ሀገሮች የሚሄድ ሰው ችግር ይገጥመኛል ብሎ የሚፈራ ከሆነ መስቀል ማንጠልጠል ይችላል ። ዘካ በወርቅና ብር እንጂ በወረቀት ገንዘብ ግዴታ አይሆንም ። ሆን ብሎ መዘግየትና መስነፍ ችግር የለውም ። ለምሣሌ ጁሙዓና ጀመዓ ላለመምጣት የፈለገ ሰው ነጭ ሽንኩርት መብላት ይችላል ። መኻሪጀልሁሩፍ /የዐረብኛ ቃላትን በትክክል ማንበብ ማይችሉ/ አሰጋጆችን ተከትሎ መስገድ አይበቃም ። ለሴት ልጅ ከላይ ሂጃብ እስከለበሠች ድረስ ከታች ጠባብ ጂንስ ብትለብስም ችግር የለውም ። በአንድ ወቅት በአህባሽ ብይን የተነሣ በአሜሪካና ካናዳ የሚገኙ ሙስሊሞች ከከዕባ አቅጣጫ 90 ድግሪ ያህል ዞረው ሰግደው ነበር ። ይህ ነው እንግዲህ ከእስልምና አስተምህሮ ወጣ ያለው ጥፋታቸውና አስቀያሚ አካሄዳቸው ። ልብ ያለው ልብ ይበል ። የአህባሽ አመለካከት ወደ አንድ ሀገር አይደርስም የሚከተሉት ነጥቦች ቢከተሉት እንጂ የሰዎች ለሰዎች ማህበራዊ ግንኙነት ይበላሻል ፣ የሙስሊሙ አንድነት አደጋ ውስጥ ይገባል ፣ ሽኩቻ ጥላቻና ውጥረት በመካከላቸው ይነግሣል ። ሙስሊሞች መሣቂያ መሣለቂያ ይሆናሉ ። በምእመናን መካከል መተሣብና መተዛዘን ይጠፋል ፣ አሉባልታና የውሸት ወሬ ይስፋፋል ። ከሱና ይልቅ ቢድዓ ቦታ ያገኛል ፣ ከቁርንና ሀዲስ በበለጠ መሠረተ ቢስ ታሪኮችና ትረካዎች /ቂሳዎች/ ይገናሉ ፣ ከታላቁ ነቢይ ሥም በላይ የወሊዮችና የሸሆች ሥሞች ይዘወተራሉ ። የአላህ የአንድነት ትምህርት ይሸረሸራል ሽርክና ወደ ሽርክ የሚያደርሱ መንገዶች ክፍት ይሆናሉ ፤ ተውሂድ በሽርክ ይተካል ፣ ንቃት በመሃይምነት ይተካል ፣ ብስለት በስሜታዊነት ፣ እዝነት በጭካኔ ፣ መተማመን በጥርጣሬ ፣ መቻቻል በብጥብጥ ይተካል ፣ ሚዛናዊነት በአክራሪነት ፣ አርቆ አስተዋይነት በችኩልነት ይተካል ። ከዚህም ባለፈ ሂጃብ በሱሪ ይተካል ፣ ቁርኣን በተለያዩ ሀድራዎችና ሙዚቃዎች ይተካል ። መናፍቃን ቦታ ያገኛሉ ፣ የሱና ሰዎች ይጠላሉ ፣ በኢስላም ሀግጋት ለመሥራት ደፋ ቀና የሚሉ ‘ አክራሪ ፣ አሸባሪ ’ ይባላሉ። አለማቀፍ ዓሊሞች ምን ይላሉ ከተለያዩ ሀገራት የተውጣጡ ከሱፊያም ሆነ ከሌላ ጀመዓ የሆኑ የአራቱ መዝሀብ አለማቀፍ እውቅና ያላቸው የዘመናችን ዓሊሞች ከዚህ ጀመዓ በማስጠንቀቅ ረገድ አንድ ሆነዋል ። አብዛኛዉ ዓሊሞቹ በሱፊያ መዝሀብ ላይ የሚገኙት የግብፁ ታላቁ ኢስላማዊ ተቋም አል አዝሀር እነሱን አላውቃቸውም ብሏል ። ጠማሞች ስለመሆናቸውም በተደጋጋሚ ገልጿል ። የአዝሀር ዩኒቨርስቲ ዳይሬክተር አህመድ ዑመር ሃሽም ‘ ይህ ጀመዓ በቁርኣንም ሆነ በሀዲስ የማይመራ ነው’ ብለውታል ። የሊባኖሱ ሙፍቲ ሸኽ ኻሊድ ሀሠን ከሀገሪቱ መንግስት ርእሰ ብሄር ረሺድ ከራሚ በአንድ ወቅት ዐብደላህ አልሀረሪ ከሀገር ወጥቶ በነበረበት ወቅት በሱና ሰዎች ላይ በሚያደርገው አደገኛ አካሄድ የተነሣ ወደ ሀገር ወስጥ እንዲገባ እንዳይፈቀድለት ጠይቀው የነበረ ሲሆን ለጥቂት ጊዜ ታግዶ ነገር ግን በተለያዩ ምእራባውያን ሀገራት ግፊት የተነሣ ሊገባ ችሏል ። የግብፁ ሙፍቲ ዶክተር ዐሊ ጁሙዓ ‘ ሥሙ ዐብዱላህ አልሀረሪ አልሀበሺ የሚባል ሰውየመሠረታት ይህች ጀመዓ ውስጣዊና ውጫዊ ገፅታም አላት ። ውጫዊ ገፅታዋን ስናይ በፍቅሂ የሻፊዒይ መዝሀብ ተከታይ ፣ በዐቂዳ ደግሞ አሽዐሪን ይመስላሉ ። ውስጣዊ ተልእኮዋ ግን ያላግባብ ሙስሊሞችን ማክፈር፣ ምእመናን ያላግባብ መወንጀልና በሀዝቦች መካከልል ውጥረትና ውዠንብር መፍጠር ነው ። ለዱኒያዊ ጥቅም ሲሉም ለኢስላም ጠላቶች ይሠራሉ ። ብለዋል ። በአውሮፓ የሙስሊም ኮሙኒቲ ሙፍቲ የሆኑት ዶክተር ፈይሰል መውለዊ ‘ የዐብደላህ አልሀረሪ ተከታዮች የሆኑት አህባሾች በጥቃቅን ነገሮች ሙስሊሙን ዑለማ የሚያከፍሩ ፤ አብዛኞቹ የሰለፍ ዑለማኦች የማይጋሯቸው የሆኑ የራሣቸው የሆነ አመለካከት /ዐቂዳ / ያላቸው ቡድኖች ናቸው ። ከሸኻቸው ውጭ ስለማይቀበሉ ከነሱ ጋር መነጋገር ጥቅም የለውም ። ከነሱ ጋር ላለመከራከር መስጅዳቸውን መሸሽ ይገባል ። ። እነሱ ከነሱ ውጭ የሆነውን ‘ ከሀዲ ነው ከነሱ በኋላ መስገድ አይበቃም ’ ብለው ቢያምኑም እኛ ግን ሙስሊሞች እንደሆኑና ከነሱ ጋርም ሆነ ተከትለዋቸው መስገዱ ይበቃል የሚል እምነት አለን ። የዓለም ሙስሊም ዑላማኦች ፕሬዚዳንት የሆኑት ዶክተር ሼከ ዩሱፍ አልቀረዷዊም ‘ እነሱ የሚወክሉት የተወሰነ የማህበረሰብ ክፍል ብቻ ነው ። የሙስሊሙን የጋራ አቋም /ኢጅማዕ/ በመጣል ተለይተው የወጡ ናቸው ። የሙስሊም ዑላማኦችን አክፍረዋል ። አህባሾች በጥመት ውስጥም በጣም የሰጠሙ ናቸው ። ኢማም ዘሀቢን ፣ ኢብኑ ተይሚያን ፣ ኢብኑልቀይምን ፣ ኢማም ገዛሊን ፣ ኢብኑ ዐብዱልወሃብን ፣ ኢብኑ ባዝን ፣ ሰይድ ቁጥብን አንዱንም ሣይተው አክፍረዋል ። መሃይማን ብቻ ሣይሆኑ ድርብ ድርብርብ መሃይሞች ናቸው ። ሁኔታቸው አላህ እንዳለው ነው “ ሰዎች እንዳመኑት እመኑ በተባሉ ጊዜ ሞኞች እንዳመኑት እናምናለን እንዴ! ” ይላሉ ። የሶሪያው የሱፊያ ዓሊም የሆኑት ዶክተር ሙሀመድ ሰዒድ አልቡጢም ‘በበይሩት ዐብደላህ አልሀረሪ የሚባል ኢማም ያላቸው አህባሾች ወሃቢያን ተከትሎ መስገድ አይበቃም ፣ ኢብኑ ተይሚያ ካፊር ነው ይላሉ ። በመሠረቱ ወሃቢን ተከትሎ መስገድ ሀራም አይደለም ። ተከትሎ የሰገደም ሰላቱ ትክክል ናት ። አንድን ሙስሊም ማክፈር ይበቃም ሲሞት በኩፍር ላይ ሆኖ ስለመሞቱ ማረጋገጫ እስካልተገኘ ድረስ ። ስለሷ የምታነሱልኝ ጀመዓ ብዙ ሙስሊሞችን ያከፍራሉ ። ሙተወሊ ሸዕራዊን ቀርዷዊን እኔንም ያከፍራሉ ። ምናልባት ሙስሊሞች እነሱ ብቻ ሣይሆኑ አይቀሩም ።’ ብለዋል ። በሊባኖስ የሙስሊም ጀመዓዎች ተጠሪ የሆኑት ፈትሂ የኩን ‘ ዐብደላህ አልሀረሪም ሆነ ድርጅቶቹ ቀደምት ሰለፎችና የዚህ ኡመት ሚዛናዊ አመለካከት ያላቸው ምሁራን የጋራ አቋም የያዙበትን ነገር የሚቃረኑ ናቸው ።’ ብለዋል ። በኢስላማዊ ብይኖች የበላይ የሆነው የሰኡዲ ቋሚ የሆነው የእውቀትና የፈትዋ ኮሚቴ በአንድ ወቅት ‘ ዐብደላህ አልሀረሪ ኢስላምን አገለገለ ወይንስ አወደመው ? ’ ተብሎ በተጠየቀ ጊዜ እንዲህ በማለት መልስ ሰጥተዋል ። ‘ በሥም ተጠቃሹ እጅግ መጥፎ ሰው ነው ። በዘመኑ ካሉ የቢድዓና የጥመት መሪዎችም አንዱ ነው ። እሱም ሆነ ተከታዮቹ ሆንብሎ ነቢያችን ሰለላሁ ዐለይህ ወሠለም ሰሃቦችና ታቢዒዮች ያስተላለፉልን የሙስሊሞችን ቀደምት አመለካከት /ዐቂዳ / ለማጥፋት ቆርጦ የተነሣ ሰው ነው ። በፍቅሂ ዙሪያ የራሣቸው የሆነ አካሄድ አዘጋጅተዋል ከቁርኣንም ሆነ ከሱና ሰንሰለት በሌላቸው ለየት ባሉ እና በዘቀጡ አመለካከቶች የተሞሉ ናቸው ። በዐቂዳና በሥራ በኩል ከፍተኛ የሆነ ችግር አለባቸው ። የዚህን ኡማ ታላላቅ መሪዎች በማነወርም ይታወቃሉ ። ሁሉንም ሙስሊሞች ከነኚህ ጠማማ እና የተንሸራተተ ጀመዓ እንዲሁም ወጣ ካለ አመለካከታቸው እንዲጠነቀቁ እንመክራለን ።’ ብለዋል ። ታላቁ የሀዲስ ሰው ሼኽ ሙሀመድ ናስረዲን አል አልባኒም ‘ አህባሾች የዐብደላህ አልሀረሪ ተከታዮች ናቸው ። አመለካከታቸው በአጉል ፍልስፍና ላይ የተመሠረተ ሲሆን ቁርኣንና ሀዲስን በዐቅላቸው በመመራመር እንጂ በሰለፎች ግንዛቤ ላይ አይረዱም ። ተጠቃሽ ምንጮች

20695

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%8A%A0%E1%8D%8D%20%E1%8B%A8%E1%8B%88%E1%8C%A3%20%E1%89%83%E1%88%8D%20%E1%8A%A8%E1%8A%A5%E1%8C%85%20%E1%8B%A8%E1%8B%88%E1%8B%B0%E1%89%80%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%89%81%E1%88%8B%E1%88%8D

ከአፍ የወጣ ቃል ከእጅ የወደቀ እንቁላል

ከአፍ የወጣ ቃል ከእጅ የወደቀ እንቁላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከአፍ የወጣ ቃል ከእጅ የወደቀ እንቁላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22080

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%80%20%E1%89%A0%E1%88%BD%E1%89%B3%20%E1%8A%A0%E1%8B%AB%E1%8B%8D%E1%89%85%E1%88%9D%20%E1%88%80%E1%89%A5%E1%89%B3%E1%88%9D%20%E1%8C%A4%E1%8A%93%20%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%8B%8D%E1%88%9D

ድሀ በሽታ አያውቅም ሀብታም ጤና የለውም

ድሀ በሽታ አያውቅም ሀብታም ጤና የለውም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድሀ በሽታ አያውቅም ሀብታም ጤና የለውም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21958

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B0%E1%88%9D%20%E1%8A%AB%E1%88%8D%E1%8D%88%E1%88%B0%E1%88%B0%20%E1%88%B5%E1%88%AD%E1%8B%A8%E1%89%B5%20%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%88%9D

ደም ካልፈሰሰ ስርየት የለም

ደም ካልፈሰሰ ስርየት የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ደም ካልፈሰሰ ስርየት የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21683

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%8B%98%E1%88%A9%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%89%A0%E1%89%85%E1%88%8D%E1%88%9D

ያልዘሩት አይበቅልም

ያልዘሩት አይበቅልም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልዘሩት አይበቅልም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

45449

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A5%E1%89%A5%E1%8B%B5%20%E1%8B%8D%E1%88%BB%20%E1%89%A0%E1%88%BD%E1%89%B3

የእብድ ውሻ በሽታ

የእብድ ውሻ በሽታ የየቫይረስ በሽታ ሆኖ ከፍተኛ የየአንጎል መጉረብረብን በሰዎች እና በሌሎች ደመ-ሞቃት እንስሳት ላይ የሚያስከትል ነው። ቅድሚያ ምልክቶቹ ትኩሳት እና በተነከሱበት ቦታ ማሳከክ/ማቃጠልን ያካትታል። እነዚህ ምልክቶች ከሚከተሉት አንድ ወይም የበለጡ ምልክቶች አስከትለው ይመጣሉ:- ሃይል የታከለባቸው የሰውነት እንቅስቃሴዎች፣ ከቁጥጥር ወጭ የሆ መሸበር፣ የውሀ ፍራቻ, የሰውነት ክፍለን ለማንቀሳቀስ አለመቻል፣ ግራ መጋባት፣ እና ህሊናን መሳት። ምልክቶቹ ከታዩ በኋላ፣ የእብድ ውሻ በሽታ በአብላጫው ሁልጊዜ ሞትን ያስከትላል። በበሽታው በመያዘዎ እና ምልክቶቹ መታየት የሚጀምሩበት የጊዜ ገደብ በአብዛኛውን ጊዜ ከአንድ እሰከ ሶስት ወራት ባሉት ጊዜ ውስጥ ነው። ሆኖም ግን፣ ይህ የጊዜ ገደብ ከሳምንት ባነሰ እና ከአመት በበለጠ ጊዜ ሊለያይ ይችላል። የጊዜ ገደቡ የሚወስነው የበሽታ አምጭው ረቂቅ ህዋስ ወደ የማዕከላዊ የነርብ ስርዓትለመድረስ በሚፈጅበት እርቀት ነው። የእብድ ውሻ በሽታ ወደ ሰዎች የሚተላለፈው በሌሎች እንስሳት ነው። በበሽታው የተበከለ እንስሳ ሌላ እንስሳ ወይም ሰው ሲቧጭር ወይም ሲናከስ የእብድ ወሻ በሽታ ሊተላለፍ ይችላል። የተበከለ እንስሳ ምራቅ ከሌላ እንስሳ ወይም ሰው የሰውነት ፈሳሽ አመንጭ ህዋስ ያሉበት ማስተላለፊያ ጋር ከተነካካ የእብድ ወሻ በሽታ ሊተላለፍ ይችላል። አብዛኛዎቹ በሰዎች ላይ የተከሰት የእብድ ወሻ በሽታዎች መንስሄዎች የውሻ ንክሻ ናቸው። በአብዛኛው ውሾች የእብድ ውሻ በሽታ ባለባቸው ሀገራት ከ99% በላይ የእብድ ውሻ በሽታ ክስተቶች መንስኤዎች የውሻ ንክሻዎች ናቸው። በአሜሪካዎች ውስጥ፣ የሌሊት ወፎች በአብላጫ የተለመደ የእብድ ውሻ በሽታ መንስኤ ናቸው፣ እናም ሰዎች ላይ ከ5% በታች የእብድ ውሻ በሽታ ክስተቶች መንስኤ ውሾች ናቸው። ረጃጅም የፊት ጥርስ ያላቸው ትንንሽ አጥቢ እንስሳት/አይጥ/ሽኮኮ/.. በእበድ ወሻ በሽታ የመያዝ እድላቸው በጣም ኢሚንት ነው። የእብድ ወሻ በሽታ ረቂቅ ህዋስ ወደ አንጎል የሚጓዘው ፐርፈሪያል ነርብስበመከተል ነው። በሽታው ሊታወቅ የሚችለው ምልክቶቹ ከጀመሩ በኋላ ነው። የተወሰነ ቁጥር ባለቸው የአለም ከፍሎች የእንስሳ ቁጥጥር እና ክትባት መርሀግብሮች በውሻ የሚመጣ የእብድ ውሻ በሽታዎችን ተጋላጭነት ቀንሰዋል። ከፍተኛ ተጋለጭነት ላለባቸው ሰዎች ለበሽታው ከመጋለጣቸው በፊት አስቀድሞ የመከላከያ ክትባትን መስጠት ይመከራል። ከፍተኛ-ተጋላጭ ቡድን ከሌሊት ወፎች ጋር የሚሰሩ ወይም ለረዥም ጊዜያት የእብድ ወሻ በሽታ በአብዛኛው የሚከሰትበት ቦታ የሚሰሩትን ሰዎች ያካትታል። ለእብድ ወሻ በሽታ ለተጠቁ ሰዎች፣ የእብድ ውሻ በሽታ ክትባት እና አንዳንድ ጊዜም የእብድ ወሻ በሽታ ኢሚዩኖግሎቢን ታካሚው የእብድ ውሻ በሽታ ምልክቶች ከመታየታቸው በፊት ህክምናውን ከአገኘ በሽታውን ለመከላከል ወጤታማ ነው። የተነከሰውን እና የተቧጨረውን ቦታ ለ15 ደቂቃ በውሃ እና በሳሙና ማጠብ፣ ፕሮቪዳን አዮዲን, ወይም የንጽህና መጠበቂያ ፈሳሾች ቫይረሱን ሊገሉት ስለሚችሉ እና እንዲሁም የእብድ ወሻ በሽታን መተላለፍን ለመከላለከል በተወሰነ መልኩ ወጤታማ ናቸው። ጥቂት ሰዎች ብቻ የእብድ ወሻ በሽታን ተይዘው ተርፈዋል እናም ይህ የሆነው በመጠነ ሰፊ ህከምና ፣ ሚልዋዪኪ ፕሮቶኮልተብሎ በሚጠራው ነው። የእብድ ውሻ በሽታ በአለም ዙሪያ በአመት ከ26,000 እሰከ 55,000 ሞቶች ምክንያት ነው። ከ95% በላይ እነዚህ ሞቶች የተከሰቱት በኢሲያ እና አፍሪቃነው። የእብድ ውሻ በሽታ ከ150 ሀገራት በላይ እና ከአንታርቲካ በቀር በሁሉም አሀጉራት ይገኛል። ከ3 ቢሊዮን ሰዎች በላይ የእብድ ወሻ በሽታ በሚከሰትበት የአለማችን ከፍሎች ውስጥ ይኖራሉ። እጅግ በአብዛኛው አውሮፓ እና አውስትራሊያ፣ የእብድ ወሻ በሽታ የሚገኘው በሌሊት ወፎች ላይ ነው። በዙ ትናንሽ የደሴት ሀገራት ጭራሹን የእብድ ውሻ በሽታ የለባቸውም። መደብ :ሕክምና

20822

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%98%E1%88%98%E1%8B%B5%20%E1%89%A2%E1%88%A8%E1%8B%B3%E1%8B%B3%20%E1%89%BD%E1%8C%8D%E1%88%AD%E1%88%9D%20%E1%89%A3%E1%88%8D%E1%8C%8E%E1%8B%B3

ዘመድ ቢረዳዳ ችግርም ባልጎዳ

ዘመድ ቢረዳዳ ችግርም ባልጎዳ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዘመድ ቢረዳዳ ችግርም ባልጎዳ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

14457

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%82%E1%8B%B3%20%E1%8C%89%E1%89%A0%E1%89%B5%20%E1%8B%AD%E1%8A%90%E1%88%B7%E1%89%B3%E1%88%8D%20%E1%89%B3%E1%8A%93%E1%88%BD%20%E1%89%B3%E1%88%8B%E1%89%85%20%E1%88%8B%E1%8A%A9%E1%88%8D%E1%8A%9D%20%E1%8A%A0%E1%88%88%E1%89%BD

ሂዳ ጉበት ይነሷታል ታናሽ ታላቅ ላኩልኝ አለች

ሂዳ ጉበት ይነሷታል ታናሽ ታላቅ ላኩልኝ አለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። ሂዳ ጉበት ይነሷታል ታናሽ ታላቅ ላኩልኝ አለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። መደብ : ተረትና ምሳሌ

20596

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8C%8D%E1%8B%9A%E1%8A%A0%E1%89%A5%E1%88%84%E1%88%AD%E1%8A%95%20%E1%8B%AB%E1%88%85%E1%88%8D%20%E1%8C%8C%E1%89%B3%20%E1%8C%88%E1%8A%90%E1%89%B5%E1%8A%95%20%E1%8B%AB%E1%88%85%E1%88%8D%20%E1%89%A6%E1%89%B3

እግዚአብሄርን ያህል ጌታ ገነትን ያህል ቦታ

እግዚአብሄርን ያህል ጌታ ገነትን ያህል ቦታ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እግዚአብሄርን ያህል ጌታ ገነትን ያህል ቦታ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

1687

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%A3%E1%89%A2%E1%88%8E%E1%8A%95%20%E1%8C%8D%E1%8A%95%E1%89%A5

የባቢሎን ግንብ

በመጽሐፍ ቅዱስ ኦሪት ዘፍጥረት ምዕራፍ 11 ዘንድ፣ የባቢሎን ግንብ ሰማይን እንዲደርሱ የተባበሩት ሰው ልጆች የሠሩ ግንብ ነበር። ያ ዕቅድ እንዳይከናወንላቸው ለመከልከል፣ እግዚአብሔር እያንዳንዱ በተለየ ቋንቋ እንዲናገርበት ልሳናታቸውን አደባለቀ። መግባባት አልተቻላቸውምና ስራው ቆመ። ከዚያ በኋላ፣ ሕዝቦቹ ወደ ልዩ ልዩ መሬት ክፍሎች ሄዱ። ይህ ታሪክ ብዙ የተለያዩ ዘሮችና ቋንቋዎች መኖሩን ለመግለጽ እንደሚጠቅም ይታስባል። ከዕብራይስጥ ብሉይ ኪዳን የባቢሎን ግንብ (ዘፍ. 11፡1-9) ምድርም ሁሉ በአንድ ቋንቋና በአንድ ንግግር ነበረች። ከምሥራቅም ተነሥተው በሄዱ ጊዜ በሰናዖር ምድር አንድ ሜዳ አገኙ፤ በዚያም ተቀመጡ። እርስ በርሳቸውም፦ ኑ፣ ጡብ እንሥራ፣ በእሳትም እንተኲሰው ተባባሉ። ጡቡም እንደ ድንጋይ ሆነላቸው፤ የምድርም ዝፍት እንደ ጭቃ ሆነችላቸው። እንዲህም፦ ኑ ለእኛ ከተማና ራሱ ወደ ሰማይ የሚደርስ ግንብ እንሥራ፤ በምድር ላይ ሳንበተንም ስማችንን እናስጠራው አሉ። እግዚአብሔርም የአዳም ልጆች የሠሩትን ከተማና ግንብ ለማየት ወረደ። እግዚአብሔርም አለ፡ - እነሆ፣ እነርሱ አንድ ወገን ናቸው፣ ለሁሉም አንድ ቋንቋ አላቸው፤ ይህንም ለማድረግ ጀመሩ፤ አሁንም ያሰቡትን ሁሉ ለመሥራት አይከለከሉም። ኑ፣ እንውረድ፤ አንዱ የአንዱን ነገር እንዳይሰማው ቋንቋቸውን በዚያ እንደባልቀው። እግዚአብሔርም ከዚያ በምድር ሁሉ ላይ በተናቸው፤ ከተማይቱንም መሥራት ተዉ። ስለዚህም ስምዋ ባቢሎን ተባለ፣ እግዚአብሔር በዚያ የምድርን ቋንቋ ሁሉ ደባልቋልና፤ ከዚያም እግዚአብሔር በምድር ሁሉ ላይ እነርሱን በትኖአቸዋል። የሰው ልጆች ሁሉ አንድ ኅብረተሰብ ሆነው የሠፈሩባት አገር ሰናዖር ለኤፍራጥስ ወንዝ ቅርብ ነበረች። ባቢሎን በጥንታዊ አካድኛ ምንጭ በተገኘ ባቢሉ (ባብ-ኢሉ) ማለት «የአማልክት በር» ለማለት ነው። በዕብራይስጥ ትርጉም ግን የ«ባቤል» ስም «መደባለቅ» ለማለት ለሚለው ቃል ይመስላል። ከውድቀቱ በፊት የተናገረው ቋንቋ አንዳንዴ «የአዳም ቋንቋ» መሆኑ ይባላል። በታሪክ አንዳንድ ሰው በግምት ያም ሆነ ይህ ቋንቋ መጀመርያው ቋንቋ እንደ ነበር የሚለው ክርክር አቅርቧል። ለምሳሌ ቋንቋው ዕብራይስጥ፣ አራማይስጥ፣ ግዕዝ ወይም ባስክኛ ቢሆንም እንደ ነበር በልዩ ልዩ አስተያየቶች ዘንድ ተብልዋል። በኦሪት ዘፍጥረት ምዕራፍ 10 ባቢሎን ከተማ የናምሩድ ግዛት መጀመርያ እንደ ነበር ይላል። ከመጽሐፍ ቅዱስ ውጭ ያለው አፈ ታሪክ በሱመር (ሳንጋር) አፈ ታሪክ ተመሳሳይ ተረት አለ። በኤንመርካርና የአራታ ንጉስ የኡሩክ (ኦሬክ) ንጉስ ኤንመርካር አንድ ታላቅ መቅደስ በኤሪዱ ሲሠራ ለግንቡ የወርቅና የዕንቁ ግብር ከአራታ ያስገድዳል። አንድ ጊዜ 'ኤንኪ' የተባለውን አምላክ ኗሪ ያለባቸው አገሮች ሁሉ ወደ አንድ ቋንቋ እንዲመልሳቸው ይለምናል። (በሌላ ትርጉም ግን ኤንኪ የአገሮች ቋንቋ እንዲያደባለቅ ይላል።) እነዚህ አገሮች ስሞች ሹባር፣ ሐማዚ፣ ሱመር፣ ኡሪ-ኪ (የአካድ ዙሪያ) እና የማርቱ አገር ይባላሉ። በአንድ ዘመናዊ አስተሳሰብ መሠረት፣ የኤንመርካር መታወቂያ የብሉይ ኪዳን ናምሩድ አንድ ነው በመገመት የባቢሎን ግንብ ፍርስራሽ በውኑ ኤሪዱ በሚባል ከተማ ውስጥ ይገኛል ይላል። በዚህ ሀሳብ ኤሪዱ መጀመርያይቱ «ባቤል» እንደ ነበረች ማስረጃ ያቀርባል። 447 ከክርስቶስ በፊት የግሪክ ታሪክ መምህር ሄሮዶቱስ በባቢሎን ከተማ ስለተገኘ ታላቅ ግንብ ጻፈ። ይህ ምናልባት ሜሮዳክ የተባለው ጣኦት ቤተ መቅደስ ነበር፤ አንዳንድ ሊቅ ይህ መቅደስ የባቢሎን ግንብ ታሪክ ምንጭ እንደ ነበር የሚል እምነት አለው። 570 ከክርስቶስ በፊት የባቢሎን ንጉስ ናቡከደነጾር እንዲህ ብሎ ጻፈ፦ የዱሮ ንጉስ «የምድር ሰባት ብርሃናት» ቤተ መቅደስ አገነባ፤ ነገር ግን ራሱን አልጨረሰም። ከጥንት ጀምሮ ሰዎች ያለ ስርዓት ቃላቸውን ሳይገልጹ ትተውት ነበር። ከዚያ በኋላ መንቀጥቀጥና መብራቅ ደረቁን ሸክላ በትነውት ነበር፤ ጡቦቹ ተሰንጥቀው የውስጡ መሬት በክምር ተበትኖ ነበር። ትልቁ ጌታ ሜሮዳክ ሕንፃውን ለመጠገን አእምሮዬን አስነሣ። ሥፍራውን አላዛወርኩም፤ ዱሮ እንደነበር መሠረቱን አልወሰድኩም። እንግዲህ እኔ መሰረትኩት፤ ሠራሁት፤ በጥንት እንደነበር፣ ጫፉን እንዲህ ከፍ አደረግኩት። በአይሁድና በዲዩተሮካኖኒካል ሥነ ጽሁፍ በኦሪተ ዘፍጥረት እግዚአብሔር ግንቡን እንዳጠፋው ወይም ሥራውን ዝም ብሎ እንዳቆመ ምንም አይለንም። መጽሐፈ ኩፋሌ ግን በታላቅ ንፋስ ግንቡን እንዳገለበጠ ይመሰክራል። የድሮ ታሪክ ጸሐፊዎች አብዴንስ፥ ቆርኔሌዎስ አሌክስንድሮስ እና ዮሴፉስ እንዲሁም የሲቢሊን ራዕዮች ሁላቸው ግንቡ በንፋሶች እንደ ተገለበጠ ጻፉ፡ መጽሐፈ ኩፋሌ መጽሐፈ ኩፋሌ ስለ ግንቡ ብዙ ይላል። ...በአራተኛው ሱባዔ ጡቡን ሠርተው በእሳት ተኰሱ። ጡቡም እንደ ድንጋይ ሆነላቸው፤ የሚመርጉበት ጭቃውም ከባሕር በሰናዖር አገርም ከውኃዎች ምንጭ የሚወጣ የባሕር አረፋን ሆነላቸው። በአርባ ሦስት ዓመት ሠሩት። ፍጹም ጡብ አድርገው ሲሠሩት ኖሩ። ወርዱ ሦስት ክንድ፣ ቁመቱ አሥር ክንድ፣ አንድ ወገን የሚሆን አቈልቋዩ ሦስት ክንድ ነው። ቁመቱ አምስት ሺህ ከአራት መቶ ከሠላሳ ሦስት ክንድ ከሁለት ስንዝር ወደ ሰማይ ወጣ። አቈልቋዩ አሥራ ሦስት ምዕራፍ ነው... የአይሁድ ሚድራሽ የአይሁድ ረቢዎች ሥነ ጽሑፍ ስለ ባቢሎን ግንብ ማገንባት ምክንያቶች የተለያዩ አስተያየቶች ያቀርባሉ። በእግዚአብሔር ላይ አመጽ እንደ ማድረግ ሚሽና ይቈጥረዋል። የግንቡ ሰሪዎች በአንዳንድ አይሁዳዊ ምንጭ ደግሞ «የመነጣጠል ትውልድ» ይባላሉ። እነሱ፦ «እግዚአብሔር ላየኛውን አለም ለራሱ ለመምረጥ ታቸኛውንም ለኛ ለመልቀቅ መብት የለውም፣ ስለዚህ ግንብ እንስራ፣ በጫፉም ሰይፍ የያዘ ጣኦት ይኑር፤ ከእግዚአብሔር ጋራ መዋጋት የምናስብ እንዲታይ» እንዳሉ ሚድራሽ ደግሞ ይጽፋል። አንዳንድ ጽህፈት ደግሞ አብርሃም አስጠነቀቃቸውና ሰሪዎቹም የተቃወሙ አብሪሃም ነበር ይላል። ከዚያ በላይ በየ1656 አመታት ወሃ በምድር አፍስሶ ሰማይ ስለሚንገዳገድ እንግዲህ ማየ አይህ እንዳይዳግምብን በዓምዶች እንደግፈው ማለታቸው በአይሁዶች ታሪክ ማንበብ ይቻላል። እንኳን ተልሙድ በተባለ አይሁዳዊ መጽሐፍ ስለ ግንቡ ሰዎች ከእግዚአብሔር ጋር መዋጋት እንደ ፈለጉ ይመዝገባል። ፍላጻ ወደ ሰማይ ልከው በደም ተቀብቶ ሲመለስ ተበረታቱ ይላል። ጆሲፉስና አንድ ሚድራሽ ናምሩድ የስራ እቅዱ መሪ እንደ ነበር ይጽፋሉ። 3 ባሮክ ክግሪክና ከስላቮኒክ ቅጂ ብቻ የሚታወቀው 3 ባሮክ ስለ ግንብ ሲያውራ ለአይሁዳዊው ልማድ ሊስማማ ይችላል። ባሮክ በራእይ መጀመርያ የነፍሶች እረፍት ቦታ ለማየት የወሰዳል። እነዚህ በእግዚአብሔር ላይ የሁከት ግንብ የሰሩ ይባላሉ። ከዚያ በኋላ ሌላ ቦታ ያያል፣ እዚያም በውሻ መልክ፣ ግንቡን ለመስራት የመከሩ ናቸው፣ የምታያቸው ብዙ ወንድንና ሴት ጡብ ለመስራት ነዱአቸውና፤ ክነዚህም አንዲት ጡብ የምትሰራ ሴት በመውለድዋ ሰዓት ልትፈታ አልተፈቀደችም፤ ነገር ግን ጡብ እየሰራች ወለደች፤ ልጅዋንም በሽርጥዋ ውስጥ ተሸከመች፤ ጡብንም መስራትዋን አላቋረጠችም። ገታም ታያቸው ንግግራቸውንም ደባለቀ፤ ይህም ግንቡ ለ463 ክንድ ቁመት በሰሩት ጊዜ ሆነ። መሠርሠርያንም ይዘው ሰማይን ለመውጋት አሰቡ፣ እንዲህ ሲሉ፦ ሰማይ ሸክላ ወይም ነሃስ ወይም ብረት መሆኑን እናውቅ። እግዜር ይህንን አይቶ አልፈቀደላቸውም፤ ነገር ግን አሳወራቸው ንግግራችውንም ደባለቀ፤ አንተም እንደምታያቸው አደረጋቸው። በቁርዓንና በእስልምና በስም ባይታወቅም፣ የባቢሎንን ግንብ የሚመስል ንባብ በቁርዓን ውስጥ ይገኛል። በሱራ 28፡38 እና 40፡36-37 እንደሚለው፣ ፈርዖን ወደ ሰማይ ወጥቶ የሙሴን አምላክ እንዲቃወም ሐማንን የሸክላ ግንብ እንዲሰራለት ጠየቀው። በሱራ 2:96 ደግሞ የ'ባቢል' ስም ቢገኝም ብዙ ተጨማሪ ዝርዝር አያቀርብም ። ይሁንና በያቁጥ አል ሃርናዊ ጽሕፈት እና ልሳን ኤል አራብ በተባለ መጽሐፍ ዘንድ ስለ ግንብ ምንም ባይጻፍም የሰው ልጆች 'ባቢል' ወደሚባል ሜዳ በንፋሶች ሃይል ተወስደው እዚያ አላህ ለየወገናቸው ልዩ ልዩ ቋንቋ እንደ መደባቸውና ንፋሶች ከዚያ ሜዳ እንደ በተናቸው ይተረታል። በ9ኛ መቶ ዘመን የነቢያትና የነገሥታት ታሪክ የጻፉት የእስላም ታሪከኛ ሙሐመድ እብን ጃሪር አል-ታባሪ ይህን የመሰለ ተረት ያቀርባል ። በዚህ መሠረት ናምሩድ ግንቡን አስገንቦ አላህ አጠፋውና የሰው ልጅ ቋንቋ ከዚያ ቀድሞ የሶርያ (አራማያ) ሲሆን የዛኔ ወደ 72 ልሣናት ይደባለቃል። ከዚያ በላይ ደግሞ በ13ኛ መቶ ዘመን የጻፉት ሌላ የእስላም ታሪከኛ አቡ አል-ፊዳ ይህን መሰል ታሪክ ሲያወራ የአብርሃም ቅድመ-አያት ዔቦር ግንቡን ለመሥራት እምቢ ስላለ የፊተኛው ቋንቋ ዕብራይስጥ እንዲቀርለት ተፈቀደ ብሎ ይጽፋል። መጽሐፈ ሞርሞን የሞርሞኖች መጽሐፍ መጽሐፈ ሞርሞን ስለ ግንቡ ካለበት መረጃ አብዛኛው ከመጽሐፍ ቅዱስ ጋር ይስማማል። በተጨማሪም በመጽሐፈ ኤጠር ዘንድ የያሮዳውያን ወገን ቋንቋቸው ሳይደባለቅ ወጥተው በስሜን አሜሪካ ሠፈሩ። ነገር ግን እነኚህ «ያሮዳውያን» የሚባል ሕዝብ እስከ ዛሬ በተገኘ ከሞርሞን በተቀር በምንም ሌላ እምነት ጽሁፍ አልታወቁም። በሌሎች ባህሎች አፈታሪክ በሜክሲኮ እና በማዕከል አሜሪካ አፈታሪክ ውስጥ ለባቢሎን ግንብ በጣም ተመሳሳይ ተረቶች አሉ። ለምሳሌ በአንድ ተረት ዘንድ፣ ሸልኋ ከማየ አይህ ያመለጡ 7 ራጃጅሞች አንዱ ሲሆን፣ ሰማይን ለመውረር ታላቅ ፒራሚድ በቾሉላ ሠራ። አማልክት ግን በእሳት አጥፈውት የሠሪዎቹን ቋንቋ አደናገሩ። የስፓንያዊው መነኩሴ ዲየጎ ዱራን (1529-1580 የኖሩ) ሜክሲኮ ከተወረረ በኋላ ይህንን ተረት ከባለ መቶ አመት ቄስ ሰምተው ጻፉበት። እንዲሁም ጥንታዊ ቶልቴክ ሕዝብ ሌላ ትውፊት እንደ ነበራቸው ኗሪው የታሪክ ሊቅ ዶን ፈርዲናንድ ዳልቫ እሽትልሾችትል ይጠቅሳል። በዚህ ተረት ከታላቅ ጎርፍ በኋላ የሰው ልጆች በዝተው ሌላ ጎርፍ እንዳይዳግምባቸው አንድ ረጅም ግንብ ሠሩ ይላል። ነገር ግን ልሳናታቸው ተደባልቀው ወደ ተለያዩ አገሮች ተጓዙ። እንደገና ሌላ ትውፊት በአሪዞና ቀይ ኢንዲያኖች ጎሣ በቶሆኖ ኦኦዳም ብሔር መካከል ይገኛል። በዚህ መሠረት ሞንተዙማ የሚባል ሃያል ከታልቅ ጎርፍ ከማምለጡ በኋላ እጅግ ክፉ ሆነና እስከ ሰማይ ድረስ የሚረዝም ቤት ለመሥራት ቢሞክር 'ታላቁ መንፈስ' በመብራቅ አጠፋው። ከዚያ በላይ በታዋቂው መርማሪ ዶክቶር ሊቪንግስተን ዘንድ በ1871 ዓ.ም. በንጋሚ ሀይቅ አፍሪቃ ተመሳሳይ ተረት አገኙ። በዚህ ትርጉም ግንቡ ሲወድቅ የሠሪዎቹ ራሶች ተሰባበሩ። ጸሐፊው ጄምስ ጆርጅ ፍሬዘር ደግሞ የሊቪንግስተን ወሬ በሎዚ ጎሣ አፈ ታሪክ ከሚገኝ ተረት ጋር ግንኙነቱን አጠቁሟል። በዚህ ተረት ዘንድ፣ ፈጣሪ አምላካቸው 'ኛምቤ' ወደ ሰማይ በሸረሪት ድር ሸሽቶ ክፉ ሰዎች እንዲያሳድዱት ከተራዳዎች ግንብ ቢሠሩም ተራዳዎቹ ግን ሲወድቁ ሰዎቹ ይጠፋሉ። በተጨማሪ በአሻንቲ ጎሣ እንዲህ መሰል ተረት ሲያገኝ በተራዳዎቹ ፈንታ ግን ግንቡ የተሠራ ከአጥሚት ዘነዘናዎች ክምር ነው። ፍሬዘር ደግሞ እንደነዚህ ያሉ ትውፊቶች በኮንጎ ሕዝብ እና በታንዛኒያ ጠቅሶአል፤ በነዚህ ትውፊቶች ሰዎቹ ወደ ጨረቃ ለመድረስ ሲሞክሩ ተራዳዎች ወይም ዛፎች ይከምራሉ።. ይህን የመሠለ ታሪክ ደግሞ በጣሩ ሕዝብ እንዲሁም በካርቢና በኩኪ ብሔሮች በስሜን ሕንድ ተገኝቷል። ከዚህ በላይ በምየንማ የሚኖረው ካሬን ሕዝብ ያላቸው ልማድ ይህን አይነት ተጽእኖ ያሳያል። በዚያ ልማድ መሠረት፣ ከአዳም 30 ትውልዶች በኋላ በካሬን-ኒ አገር ታላቅ ግንብ በተተወበት ቋንቋዎችም በተደባለቀበት ጊዜ የካሬን ቅድማያቶች ከካሬን-ኒ ተለይተው ወደ አገራቸው እንደ ፈለሱ ይባላል። እንደገና በአድሚራልቲ ደሴቶች ሌላ አፈታሪክ ሰዎች እስከ ሰማይ ድረስ ታላቅ ቤቶች ለማድረስ ሞክረው ከወደቁ በኋላ ልሳናታቸው ተደባለቁ ይላል። የግንቡ ቁመት ኦሪት ዘፍጥረት ስለ ግንቡ ቁመት (ከፍታ) ምንም ባይነግረንም፣ በሌላ ምንጭ ግን ልዩ ልዩ መልስ ሊገኝ ይቻላል። መጽሐፈ ኩፋሌ 5,433 ክንድ እንደ ደረሰ ሲል ይህ ከዛሬ ሕንጻዎች እንኳ በእጥፍ የሚልቅ ነው። እንዲሁም በ3ኛ ባሮክ መሠረት እስከ 463 ክንድ (212 ሜትር) ድረስ መሆኑን ሲነግረን ይህ ቁመት እስከ ዘመናዊው (1881 ዓ.ም.) አይፈል ግንብ ድረስ አልተበለጠም። ናቡከደነጾር ክ.በ. 570 አካባቢ ያሠራው ግንብ 100 ሜትር ገደማ ከፍ እንዳለ ይታመናል። በሌሎች ምንጭ ዘንድ፦ በ586 ዓ.ም. አካባቢ የጻፉት ታሪከኛ የቱር ጎርጎርዮስ የቀድሞውን ታሪከኛ ኦሮስዮስን (409 ዓ.ም. አካባቢ) ሲጠቅሱ፣ ስለ ግንቡ ቁመት 200 ክንድ ይሰጣል። በ1292 ዓ.ም. - ጣልያናዊው ጸሐፊው ጆቫኒ ቪላኒ እንዳለው፣ የግንቡ ከፍታ እስከ 4000 ፔስ (ፔስ = 1 ሜትር ያሕል) ድረስ ዘረጋ፣ ደግሞ ዙሪያው 80 ማይል ነበር። የ14ኛ ክፍለ ዘመን ጉዞኛ ጆን ማንደቪል ደግሞ ስለ ግንቡ ሲገልጽ ቁመቱ 64 ፉርሎንግ (8 ማይል ያሕል) ደረሰ ብሎ ጻፈ። የ17ኛ ክፍለ ዘመን ታሪከኛ ፈርስቴገን ስለ ከፍታው 5164 ፔስ (7.6 ማይል) ይላል። ከዚህ በላይ ወደ ላይ የሚወስደው ጠምዛዛ መንገድ በይበልጥ ሰፊ በመሆኑ ለሠራተኞችም ሆነ ለእንስሶች ማደሪያ ለመስራት እንኳ የመኖ እርሻ ለመብቀል በቂ እንደ ነበር ይጽፋል። የተበተኑት ልሳናት አቆጣጠር ከመካከለኛው ዘመን ጽነ ጽሁፍ መካከል በባቢሎን ግንብ የተበተኑትን ልሳናት ለመቆጠር የሚሞክሩ ታሪኮች ብዙ ናቸው። በኦሪት ዘፍጥረት ምዕ. 10 ውስጥ የኖህ ተወላጆች ስሞች ሁሉ ሲቆጠሩ ለያፌት ልጆች 15፣ ለካም ልጆች 30፣ ለሴም ልጆች 27 ስሞች ይሠጣል። እነዚህም ቁጥሮች ከባቤል (ባቢሎን) መደባለቅ የወጡት 72ቱ ልሣናት ሆነው ተመሠረቱ፤ ሆኖም የቋንቋዎች መታወቂያ በጊዜ ላይ ይለያይ ነበር። (የዕብራይስጥ ትርጉም ግን የይልሳና የቃይንም ስሞች ስለሌለው አይሁዳዊ ምንጮች እንደ ሚሽና ስለ '70 ልሳናት' ይናገራሉ።) 72 (ወይም 73) ልሳናት የሚሉ ጥንታዊ ምንጮች ክርስቲያናዊው ጸሐፊዎች የእስክንድርያ ቄሌምንጦስና አቡሊደስ (2ኛ ክፍለ ዘመን) እንዲሁም በ350 ዓ.ም. ገዳማ የተጻፈው በዓተ መዛግብት፤ በ365 ዓ.ም. ገደማ ፓናሪዮን የጻፉት የሳላሚስ ኤጲፋንዮስና በ404 ዓ.ም. ገደማ የግዜር ከተማ የጻፉት ቅዱስ አውግስጢኖስ ናቸው። የሴቪሌ ኢሲዶሬ (625 አካባቢ) ስለ 72 ቋንቋዎች ቢያወራ ከኦሪት ስሞቹን ሲዘረዝር ግን የዮቅጣን ልጆች ቀርተው የአብርሃምና የሎጥ ልጆች ተተኩ፤ ስለዚህ 56 ስሞች ብቻ አሉ። ከዚያ በራሱ ዘመን ከታወቁት ወገኖች እንደ ላንጎባርዶችና ፍራንኮች ይዘረዝራል። ከዚሁ ሂሳብ ተጽእኖ የተነሣ በኋለኞቹ ታሪኮች ለምሳሌ በአይርላንድ መንኩሳዊ መጻሕፍት አውራከፕት ና ኔከሽና የ11ኛ ክፍለ ዘመን ሌቦር ጋባላ ኤረን እንዲሁም በአይሁዳዊው ሚድራሽ መጽሐፈ ያሸር፤ ሎምባርዶችና ፍራንኮች እራሳቸው የያፌት ልጅ ልጆች ስሞች ሆኑ። ከነዚህ ሌሎች ከባቤል ስለተበተኑት ስለ 72 (ወይም 70) ልሣናት የሚናገሩት ምንጮች ብዙ ናቸው። ከነሱም፡ የነቢያትና የነገሥታት ታሪክ ከእስላማዊው መሐመድ እብን ጃሪር አል-ታባሪ (9ኛ ክፍለ ዘመን)፤ የጥንታዊ እንግሊዝኛ ግጥም ሰሎሞንና ሳቱርን፤ አይሁዳዊው ካባላ ጽሑፍ ባሒር (1166 ዓ.ም.)፤ የአይስላንዳዊው ስኖሪ ስቱርሉሶን ንዑስ ኤዳ (1190 ዓ.ም. አካባቢ)፤ በጽርዕ የተጻፈው መጽሐፈ ንቡ (1214 ዓ.ም.)፤ ጌስታ ሁኖሩም ኤት ሁንጋሮሩም (1276 ዓ.ም.)፤ የጆቫኒ ቪላኒ ታሪክ (1300 ዓ.ም.)፤ እና አይሁዳዊው ሚድራሽ ሃ-ጋዶል (14ኛ ክ.ዘ.) ናቸው። በቪላኒ ትርጉምም ግንቡ «ከማየ አይህ በኋላ 700 አመት ተጀምሮ ከአለሙ ፍጥረት እስከ ባቢሎን ግንብ መደባለቅ ድረስ 2354 አመቶች ነበሩ። በስራ ላይ ለ107 አመታት እንደ ቆዩም እናገኛለን፤ ሰዎች በዛኛ ዘመን ለረጅም ዕድሜ ይኖሩ ነበርና።» በጌስታ ሁኖሩም ኤት ሁንጋሮሩም መሠረት ግን ሥራ እቅዱን ከማየ አይህ በኋላ 200 አመት ብቻ ጀመሩ። የ72ቱ ቋንቋዎች ልማድ እስከ ኋለኛ ዘመን ድረስ ቆየ። ስፓንያዊው ሆዜ ዴ አኮስታ በ1568 ዓ.ም. ከዚህ ቁጥር አብልጦ በፔሩ ብቻ ስንት መቶ እርስ በርስ የማይግባቡ ቋንቋዎች እንዳገኘ ተገረመ፤ ከመቶ አመት በኋላ እንደገና ፖርቱጊዙ አንቶኒዮ ቪዬራ ስለ ብራዚል ቋንቋዎች ብዛት ተመሳሳይ አስተያየት አቀረበ። ዘመናዊ ባሕል የባቢሎን ግንብ በዘመናዊ ልብ ወለድ ታሪክ፣ ፊልሞችና ጨዋታዎች ሚና ተጫውቷል። ለምሳሌ ባንድ ደራሲ ኒል ስቲቨንሶን ልብ ወልደ ታሪክ ስኖ ክራሽ፣ የግንቡ ትርጉም ሰዎች ወደ ሰማይ በመንኮራኩር የመድረስ ሙከራ ምሳሌ ነው። እንደገና በሌላ ልብ ወለድ፣ የዳግላስ አዳምስ ዘ ሂችሃይከርስ ጋይድ ቱ ዘ ጋላክሲ፣ የባቤል ዓሣ በጆሮ ውስጥ ሲገባ ማንኛውንም ቋንቋ ለማስተርጉም ችሎታ አለው። በ1920 ፊልሙ ሜትሮፖሊስ፣ የባቢሎን ግንብ በአለማዊ መንግሥት ሁለተኛ ይሰራል። ከዚሁ በላይ የባቢሎን ግንብ በበርካታ የኮምፒዩተርና የቪዴዮ ጨዋታዎች ውስጥ ይታያል። እነሱም ዚኖጊርስ፣ ፋይናል ፋንታሲ 4፣ ዱም፣ ፕሪንስ ኦፍ ፐርዝያ፡ ዘ ቱ ስሮንስ፣ ዶሺን ዘ ጃየንት፣ ሲሪየስ ሳም፡ ሰከንድ እንካውንተር፣ ፍሪስፔስ 2፣ ፔንኪለር፣ ኢሉዠን ኦቭ ጋያ፣ እና ክሩሴድር ኦቭ ሰንቲ የሚባሉ የቪዴዮ ጨዋታዎች ናቸው። እንዲሁም ሻዶው ኦቭ ዘ ኮሎሰስ፣ ሲቪላይዜሸን 3፣ ዴቪል መይ ክራይ 3፣ እና ሜጋ ማን ኤክስ፡ ኮማንድ ሚሸን በሚባሉ ጨዋታዎች የባቢሎን ግንብ ምሳሌዎች ሊታዩ ይችላሉ። መጽሐፍ ቅዱስ

22088

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%80%20%E1%89%B0%E1%89%A0%E1%8B%B5%E1%88%8E%20%E1%88%9B%E1%88%A9%E1%8A%9D%20%E1%8B%AD%E1%88%8B%E1%88%8D%20%E1%89%B6%E1%88%8E

ድሀ ተበድሎ ማሩኝ ይላል ቶሎ

ድሀ ተበድሎ ማሩኝ ይላል ቶሎ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድሀ ተበድሎ ማሩኝ ይላል ቶሎ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21554

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%85%E1%8B%AB%20%E1%89%80%E1%89%A0%E1%8C%A5%20%E1%8A%A8%E1%8C%85%E1%89%A5%20%E1%8C%A1%E1%89%B5%20%E1%8B%AD%E1%8C%A3%E1%89%A3%E1%88%8D

ያህያ ቀበጥ ከጅብ ጡት ይጣባል

ያህያ ቀበጥ ከጅብ ጡት ይጣባል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያህያ ቀበጥ ከጅብ ጡት ይጣባል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21698

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%98%E1%88%B0%E1%8C%88%E1%8A%97%E1%89%B5%20%E1%89%85%E1%88%8D%20%E1%89%A3%E1%8D%8F%20%E1%89%B3%E1%8D%88%E1%88%B3%E1%88%88%E1%89%BD

ያመሰገኗት ቅል ባፏ ታፈሳለች

ያመሰገኗት ቅል ባፏ ታፈሳለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያመሰገኗት ቅል ባፏ ታፈሳለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20520

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%AC%E1%8B%AC%20%E1%88%B2%E1%8B%B3%E1%88%8B%20%E1%8A%90%E1%8B%8D

እዬዬ ሲዳላ ነው

እዬዬ ሲዳላ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። እዬዬ ሲዳላ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21666

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%89%B3%E1%88%A8%E1%88%98%20%E1%8A%A0%E1%8D%8D%20%E1%8A%A8%E1%8B%8B%E1%8A%95%E1%8C%AB%20%E1%8B%AD%E1%88%B0%E1%8D%8B%E1%88%8D

ያልታረመ አፍ ከዋንጫ ይሰፋል

ያልታረመ አፍ ከዋንጫ ይሰፋል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልታረመ አፍ ከዋንጫ ይሰፋል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21732

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%B5%E1%88%A8%20%E1%8B%AD%E1%8D%88%E1%89%B3%E1%88%8D%20%E1%8B%A8%E1%88%B0%E1%8C%A0%20%E1%8B%AD%E1%88%A8%E1%89%B3%E1%88%8D

ያስረ ይፈታል የሰጠ ይረታል

ያስረ ይፈታል የሰጠ ይረታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያስረ ይፈታል የሰጠ ይረታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

51875

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%89%A1%E1%8A%90%20%E1%8A%A0%E1%88%A8%E1%8C%8B%E1%8B%8A

አቡነ አረጋዊ

የቀጨኔ ደብረ ሰላም መድኀኔ ዓለምና ደብረ ትጉሃን ቅዱስ ገብርኤል ቤተ ክርስቲያን ፍኖተ ሕይወት ሰንበት ትምህርት ቤት አቡነ አረጋዊ የተሰወሩበት፤ ቅዱስ ገብረክርሰቶስ በዓለ እረፍት ቅዱስ ሙሴ_እግዚአብሔር በዓለ ዕረፍታቸው ነው፡፡(ታቦታቸው በቀጨኔ ደብረሰላም ያለ) በጋዛ ምድር ኢትዮጵያዊውን ጃንረባ ባኮስን ያጠመቀው ረድኡ ሐዋርያ ቅዱስ #_ ፊሊጶስ ዕረፍቱ ነው፡፡ ጥቅምት 14 ፤ አቡነ አረጋዊ ( ዘሚካኤል ) ወቅዱስ ሙሴ ብእሴ እግዚአብሔር አቡነ አረጋዊ ( ዘሚካኤል ) ፠ ከእንጦንስ ከመቃርስ እና ከጳኵሚስ የምንኵስና ሐረግ አራተኛ ትውልድ ናቸው፣ ፠ ደቀ መዛሙርቶቻቸውም 6 ሺህ የደረሱ ናቸው፣ ፠ ከቅዱስ ያሬድ ጋር እጅግ ይዋደዱ የነበሩ ፣ ዝማሬውንም ለመስማት ከጐንደር ለመጣ ሲል በጸጋ አይተው ደብረ ዳሞ ላይ ደቀ መዛሙርቶቻቸውን ሰብሰበው ይጠብቁ የነበሩ ፡፤ ፠ ታላላቅ የኢትዮጵያ ነገሥታትን ለባረኩ ይመጠላቸው የነበረ .. ፠ አጼ ገብረ መስቀል በተመስጦ የቅዱስ ያሬድን እግር በጦር በወጋው ጊዜ ታለቅ ግብዣን አድርገ የዛኔም አቡነ አረጋዊ ቀድሰዋል፣ ቅዱስ ያሬድም ዘምሯል ፤ ታላቅ ሥርዓትንም አስጀምረዋል፡፡ ፠ ትውልዳቸው ሮም ሲሆን እግዚአብሔርን ከሚፈሩ ከአባታቸው #ይስሐቅና ከእናቸው #እድና የተገኙ የቅዱሳን ፍሬ ናቸው ፤ ወንድሞቹም #ቴዎድሮስ እና #ገብረ አምላክ ይባላሉ፡፡ ፠ የቀድሞው ስማቸው #ዘሚካኤል ነበር፡፡ “አረጋዊ” የተባሉት ኢትዮጵያ ከመጡ በኋላ ነው፡፡ በእድሜ ልጅ ሲሆኑ በመንፈሳዊ ሕይወታቸውና ሥራቸው አዋቂ ስለነበሩ አረጋዊ ብለዋቸዋል፡፡ ፠ወላጆቻቸው ቅዱሳት መጻሕፍትን እያስተማሩ አሳደጉት፤ እሱም በመንፈስ ቅዱስ ኀይል እየጸናና እየበረታ ሄደ፡፡ ዕለት ዕለት ጧትና ማታም ወደቤተክርስቲያን እየሄደ ጸሎት ከመጸለይ አያቋርጥም ነበር፡፡እድሜውም ለጋብቻ ሲደርስ አባትና አናቱ ያገባ ዘንድ ሚስት አጩለት፡፡ እሱ ግን ፈጽሞ እምቢ አለ፤ ከሕፃንነቱ ጀምሮ በመንፈስ ቅዱስ እየተቃኘ የምንኵስና ሕይወትን ለመኖር ፈልጓልና፡፡ ከብዙ ዘመንም በኋላ የምንኵንስና ሕይወትን ለመኖር ወደ አባ ጳኵሚስ ዘንድ ሄደ፤ ወደ ገዳሙም በገባ ጊዜ አንድ መነኵሴ አገኙትና ‹‹ልጄ ሆይ ከወዴት መጥተሃል እነሆ አንተ ሕፃን እንደሆንክ እመለከታለሁና›› አሉት፡፡ እሱም አመጣጡ ከሮም እንደሆነና ከአባ ጳኵሚስ ዘንድ የሚፈልገው ነገር እንዳለ ነገራቸው፡፡ እሳቸውም ነገሩን ከሰሙ በኋላ ወደ አባ ጳኩሚስ ዘንድ ወሰዱት፡፡አባ ጳኩሚስም በአየው ጊዜ ከመንበሩ ተነስቶ በፍፁም ፍቅር አቅፎ ሳመው የእግዚአብሔር ጸጋ በእሱ ላይ አድሯልና፡፡ ከዚያም ቀጥሎ ስለምን ጉዳይ ወደ እሱ እንደመጣ ጠየቀው፡፡ አባ ዘሚካኤልም ‹‹እንደአንተ እንደ አባቴ መነኵሴ እሆን ዘንድ መጥቻለሁ›› አለው፡፡ አባ ጳኩሚስም ‹‹ልጄ ሆይ አንተ የንጉሥ ልጅ እንደመሆንህ መጠን የመንግሥቱ ወራሽ ነህና መንኵሰህ ለመኖር እንደምን ይቻልሃል?›› ሲል መለሰለት፡፡ አባ ዘሚካኤል ግን የምድር መንግሥት ኀላፊ ጠፊ እንደሆነ ያውቃልና ከዓለም ንግሥና ይልቅ ዘለዓለማዊ መንግሥትን ይወርስ ዘንድ እንደሚሻ ያመነኵሰውም ዘንድ አጥብቆ ጠየቀው፡፡ አባ ጳኩሚስም ፈተናን ፈትኖት መቋቋም የሚችል ከሆነ እንደሚያስገባው ነግሮ የተለያዩ ፈተናዎችን ፈትነው፡፡ አባ ዘሚካኤልም የተባለውን የታዘዘውን ሁሉ በትጋት ፈጸመ፡፡ አባ ጳኵሚስም ስለሃይማኖቱ ጽናት ስለጠባይና ስለቅንነቱ እጅግ አድርጐ ወደደው፡፡ ከዚያም አስኬማው ወይም ቆቡ ላይ ወደ እግዚአብሔር ጸልዮ አመነኰሰው፤ ስሙንም ዘሚካኤል ብሎ ጠራው፤ በዚህ ጊዜ #እድሜው 14 ዓመት ነበር፡፡ ፠አባ ዘሚካኤል አስኬማ ካደረገ በኋላም በታላቅ ትጋቱ በጸሎቱና በጾሙ አባ ጳኵሚስ ተደነቀ፡፡ ስለሱም ዝናው በየሀገሩ ሁሉ እስከ አባቱ አገር ሮም ድረስ ተሰማ፡፡ አባ ዘሚካኤል ገና በሕፃንነቱ የምንኵስና ማዕረግ መቀበሉን ከሰሙ በኋላ ወደ እሱም 8 ቅዱሳን የመጡ ነበሩ፡፡ እነሱም፦ አባ #_ ሊቃኖስ ከቁስጥንጥንያ(ገዳማቸው በአኵሱም የሚገኝ )፣ አባ #_ ይምዓታ (ገዳማቸው በኃውዜን የሚገኝ (ትግራይ) ከሀገረ ቁስያ፣ አባ #_ ገሪማ ከሮም(ገዳማቸው በአኵሱም የሚገኝ ፣ ከአንፆኪያ አባ #_ ድሕማ፣ ከቂልቅያ አባ #_ ጉባ፣ ከእስያ አባ #_ አፍጼ፣ ከሮሚያ አባ #_ ጴንጠሌዎንከሮም(ገዳማቸው በአኵሱም የሚገኝ ) ፣ ከቂሳርያ አባ አሌፍ ነበሩ፡፡ እነሱም አባ ጳኵሚስ የምንኵስናውን አፅፍ አጐናፀፏቸውና አመነኮሷቸው፡፡ ለእያንዳንዳቸውም ስማቸውን ሰየሟቸው፡፡ እኒህም አባቶች ስለትዕግስት፣ አርምሞ፣ ትህትና፣ ስለሥርዐተ ማኀበር አመሠራረት ከአባ ጳኵሚስ ዘንድ ተማሩ፡፡ ፠ ከዚህ በኋላ በዚያ ገዳም ለብዙ ዓመታት በፍቅር በአንድነት ከአባ ቴዎድሮስ ጋር ተቀመጡ፡፡ በዚህን ጊዜ ግን አባ ጳኩሚስ አርፈው አባ ቴዎድሮስ ተተክተው ነበር፡፡ እነዚህም አባቶች ወደየሃገራቸው ሄደው ማስተማርና ሃይማኖትንማስፋፋት እንዳለባቸው ተስማምተው ወደየሀገራቸው ተመለሡ፡፡ አባ ዘሚካኤል ግን በዚያው ቆየ፡፡ እሱ ልቡን የነካችዉ ዜናዋንም የሰማላት ሃገር ነበረችና፡፡ ይህቺውም ሃገራችን #ኢትዮጵያ ነበረች፡፡ እሱም ማንም ሰው ሳያውቅና ሳያየው ከሁለቱ ደቀመዛሙርቱ ጋር ቅዱስ ሚካኤል እየመራቸው መጥተው ጐብኝተዋታል፡፡ ያለመምህራንና ያለአስተማሪ ያመነች የዚህችን ሀገረ እምነቷንና ሥነስርዐቷን ተመልክቶ ተደነቀ፡፡ እነዚያን 8 መነኰሳትም ከያሉበት ስለሃገሪቷ እየነገረ ጠራቸው የሚገርመው ግን እነሱም ስለዚህች ሀገር እንደሰሙ ያለምንም ማመንታት መጥተዋል፡፡ እነሱም ሕዝቡን እንደሰሙት አገኙት፡፡ አባ ዘሚካኤል አቡነ አረጋዊ የሚለውን ስያሜ ያገኙት ኢትዮጵያ ከመጡ በኋላ ትህትናቸውና ታዛዥነታቸው እሳቸውሲመነኩሱ ገና ሕፃን ነበሩ ስራቸው ግን የአረጋውያን ነበርና አንተስ ሐፃን አይደለህም የልጅ አዋቂ ነህ ሲሉ #አረጋዊ አሏቸው፡፡ አባታችን አቡነ አረጋዊ ወደ ኢትዮጵያ የገቡበትም ቀን ጥቅምት 11 ነበር ፡፡ አቡነ አረጋዊ በኢትዮጵያ ሲኖሩ በሄዱበት ስፍራ ብቻቸውን የሚፀልዩበትን ቦታ ሁል ጊዜ ይፈልጉ ነበር፡፡ አንድ ቀንም በመንገድ እየሄዱ ሳሉ ትልቅ ተራራን (ደብረ ዳሞን) ተመለከቱ፤ ከሦስተኛው ቀን በኃላም የእግዚአብሔር መልአክ ቅዱስ ሚካኤል መጥቶ ‹‹አንተ እግዚአብሔር ያከበረህ ቅዱስ ሆይ ምን ያስጨንቀሃል›› አለው፡፡ አባታችንም አቡነ አረጋዊም ‹‹ከዚህች ተራራ ላይ ወጥቼ ስለኃጥያቴ እናዘዝና እለማመን ስለበደሌም ይቅርታን እጠይቅ ዘንድ እወዳለሁ›› አለው፡፡ ቅዱስ ሚካኤልም እንዲፀልይና ታላቅ ዘንዶም ወደርሱ እንደሚላክለት ነገረው፡፡ በሦስት ሰዓትም ዘንዶው መጣ፤ አባታችንም የዘንዶውን ጅራት ይዘው ወደ ላይ ወጡ ብቻቸውን አልነበሩም ፡፡ ዘንዶው እንዳያስደነግጣቸውና እንዳይጐዳቸው ሰይፍን ይዞ ቅዱስ ሚካኤል ይጠብቃቸው ነበር እንጂ፡፡ ቢዚያችም ሰዓት ተራራዋ ደብረ ታቦርን መስላ ነበር:: በዚህችም ላይ ንጉሥ አጼ ገብረ መስቀል ቤ/ክ ከአነጹ በኃላ የቅዳሴ ቤቱ ዕለት አቡነ አረጋዊ ቀድስው ንጉሡም ሠራዊትም ሕዝቡም ጳጳሳቱም ጭምር ሥጋ ወደሙን ተቀብለዋል፡፡ ንጉሡም በረከተን ከአባታችን ተቀብሉ ወደ አኵሱም ተመልሷል፡፡ ሲመለስም ሰርቶት የነበረውን ድልድላይ ላፍረሰው ወይ ሲላቸው ዳሕምሞ ብለውታል ትርጕሙም ‹‹የሰራኸውን ደረጃ ናደው ፥ አፍርሰው እንጂ አትተወው›› ፡፡ ከዚ በመነሳት ዳሞ ተብላለች፡፡ እግዚአብሔርም ሰማያዊ ኅብስት ትሁነህ ብሎ ደብረ ዳሞን ስጥቶዋቸዋል ይህም በመንፈስ ለሚወለዱት ልጆቹ እስከ ዘለዓለም ማርፍያ እንድትሆን ነው ፡፡ ፠ አባታችን አቡነ አረጋዊም የእርጅና ዘመናቸው በደረሠ ጊዜ እግዚአብሔር ወደ እርሱ በመንፈቀ ሌሊት ተገልጾ ቃልኪዳን ሰጣቸው፡፡ ይኸውም ‹‹መታሰቢያህን ያደርግ በጸሎትህም የተማመነውን ሁሉ እኔ በመላእክት ፊት ሞገስን ቧለሟልነትን እሰጠዋለሁ፤ በእውነተኛ ሀይማኖት ሁሉ የገድልህን መጽሐፍ የጻፈ፤ ያጻፈ፤ የተረጐመ እኔ ስሙን በሕይወት መጽሐፍ እጽፈዋለሁ፤ ይህ ሁሉ ላደረገም እስከ 14 ትውልድ ድረስ እምርልሀለሁ›› አላቸው፡፡ ከዚህም በኋላ አባታችን አልሞተም በዓመቱ "ሞትን የማይቀምሱ አሉ፡፡" ብሎ እንደተናገረው /ማቴ 16 ፥ 28/ ጥቅምት 14 ቀን 558 ዓ/ም #ተሠወረዋል፡፡ ይህም እንዲህ ነው አባታችን አቡነ አረጋዊ ማትያስ ለተባለው ደቀ መዛሙር ጌታችን ተገልጦ የሰጣቸውን ቃል ኪዳንና ይህ መጽሐፍ ተጽፎ ለልጅ ልጅ መታሰቢያ ይሆን ዘንድ ነገሩት፤ (መዝ ፻፲፩/፻፲፪፥፮) ወንድሞቹ ደቀ መዛሙርቶቹ በተሰበስቡበትም ሁሉንም ከአስተማሩ በኋላ ‹‹ከዛሬ ጀምሮ በሥጋ አታዩኝም›› አላቸው፡፡ ደቀ መዛሙርቱም በመሪር ኃዘን እግራቸው ሥር ወድቀው አለቀሱ፤ አባታችን አቡነ አረጋዊም አጽኗኗቸው፡፡ ጥቅምት ፲፬ ቀን ቅዱስ አባታችን አቡነ አረጋዊ በ፺፱ ዓመታቸው ተሰወሩ፤ በዚያም #ከመቋሚያና #ከመስቀል በስተቀር ምንም የተገኘ የለም፡፡ ገድላቸውንም ደቀ መዛሙርታቸው ማትያስ እና ዮሴፍ ጽፈዋል፡፡ ከዚያም አባ ማትያስ ደብረ ደሞን ለማስተዳደር ተሾመዋል፡፡ ከጻድቁ አባት በረከት ይክፈለን፤ በቃልኪዳናቸው ይጠብቀን፤ አሜን፡፡ #_ እግዚአብሔር አምላክህ አንተን መርጦሃልና እንደ ኹለቱ ነቢያት ለተከወነ መሠወርህ ሰላምታ የሚገባህ ደግ አገልጋይና የታመንህ መጋቤ ቤቱ ቅዱስ አረጋዊ ሆይ በዐሥሩ አህጉር ተሹመህ ኀምስቱን መካልይ የተቀበልህ አንተ አይደለህምን?፡፡ _# #መልክአ አቡነ አረጋዊ ፨#ቅዱስ ሙሴ ብእሴ እግዚአብሔር በዓለ #ዕረፍታቸው_፡፡(ታቦታቸው በቀጨኔ ደብረሰላም ያለ) ታሪኩ ከሙሽራው ቅዱስ ገብረ ክርስቶስና ከቅዱስ ቶማስ ዘቶርማቅ ጋር ተመሳሳይ የሆነው(ቅዱስ ያሬድ ለእመቤታቸን ( ትዕግሥትኪ ፈድፈደ እምትዕግሥተ ኢዮብ ጻድቅ ፤ወእማርቆስ #ዘቶርማቅ ፤ ወገብረ ክርስቶስ መርዓዊ ተወካፌ ሕማም መጽዕቅ፡፡ ) ብሎ እንደጻፈው ቅዱስ ቶማስ ዘቶማርቅ እንደ ኢዮብ ታጋሽ የሆነ ጻድቅ ነው፡፡ ይህም የእግዚአብሔር ሰው የተባለ ትዕግሥኛው ቅዱስ ሙሴ ዕረፍቱ ነው፡፡ ፠፠ ፠፠፠ ፠፠፠ ፠ /በቀጨኔ ደ.ሰላም መድኀኔዓለምና ደ.ት.ቅ.ገብርኤል ቤ.ክ ፍኖተ ሕይወት ሰ.ት.ቤት የተዘጋጀ ::/

21277

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9E%E1%8A%9D%20%E1%8B%98%E1%88%98%E1%8B%B5%20%E1%8B%AB%E1%8D%8D%E1%88%AB%E1%88%8D

የሞኝ ዘመድ ያፍራል

የሞኝ ዘመድ ያፍራል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሞኝ ዘመድ ያፍራል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21693

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%8C%AB%20%E1%8B%B5%E1%8A%95%E1%8D%8B%E1%89%B3%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8C%80%E1%88%AB%20%E1%8A%A5%E1%88%B5%E1%8A%AA%E1%89%80%E1%88%AD%E1%89%A5

ያልጫ ድንፋታ እንጀራ እስኪቀርብ

ያልጫ ድንፋታ እንጀራ እስኪቀርብ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልጫ ድንፋታ እንጀራ እስኪቀርብ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21494

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8C%A8%E1%8B%8B%20%E1%88%8D%E1%8C%85%20%E1%88%B2%E1%8B%AB%E1%8B%9D%E1%8A%95%20%E1%8B%8D%E1%88%80%20%E1%89%A0%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8B%9D%20%E1%8B%AD%E1%88%98%E1%8A%AD%E1%8A%95

የጨዋ ልጅ ሲያዝን ውሀ በወንዝ ይመክን

የጨዋ ልጅ ሲያዝን ውሀ በወንዝ ይመክን የአማርኛ ምሳሌ ነው። የጨዋ ልጅ ሲያዝን ውሀ በወንዝ ይመክን የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20849

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%98%E1%88%AD%E1%89%B6%20%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%89%A0%E1%88%8B%20%E1%8A%A0%E1%88%9D%E1%88%8B%E1%8A%AD%E1%8A%95%20%E1%8C%A0%E1%88%8B

ዘርቶ ያልበላ አምላክን ጠላ

ዘርቶ ያልበላ አምላክን ጠላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዘርቶ ያልበላ አምላክን ጠላ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20752

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%88%E1%8C%AD%E1%89%B5%E1%8A%93%20%E1%88%B4%E1%89%B5%20%E1%88%B2%E1%8A%A8%E1%8A%93%E1%8A%90%E1%89%A1%20%E1%8B%AD%E1%88%BB%E1%88%8B%E1%88%8D

ወጭትና ሴት ሲከናነቡ ይሻላል

ወጭትና ሴት ሲከናነቡ ይሻላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ወጭትና ሴት ሲከናነቡ ይሻላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

52393

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B4%E1%88%B5%E1%88%8B

ቴስላ

ቴስላ፣ ኢንክ. (በእንግሊዝኛ: .) የኤሌክትሪክ መኪናዎችን ነድፎ ያመርታል፣የባትሪ ሃይል ማከማቻ ከቤት እስከ ፍርግርግ ሚዛን፣የፀሃይ ፓነሎች እና የፀሐይ ጣራ ጣራዎች እና ተዛማጅ ምርቶች እና አገልግሎቶች። ቴስላ ከአለም ዋጋ ካላቸው ኩባንያዎች አንዱ ሲሆን ወደ 1 ትሪሊዮን ዶላር የሚጠጋ የገበያ ካፒታላይዜሽን በማስመዝገብ የአለም እጅግ ዋጋ ያለው አውቶሞቢሪ ነው። ኩባንያው በ2020 የባትሪ ኤሌክትሪክ ተሽከርካሪዎችን እና ተሰኪ ኤሌክትሪክ ተሽከርካሪዎችን 23 በመቶውን የባትሪ-ኤሌክትሪክ ገበያ እና 16 በመቶውን የፕላግ ገበያ (የተሰኪ ዲቃላዎችን ጨምሮ) በመግዛት በዓለም አቀፍ ደረጃ ከፍተኛውን የሽያጭ መጠን ነበረው። በቴስላ ኢነርጂ ቅርንጫፍ በኩል ኩባንያው በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ የፎቶቮልታይክ ስርዓቶችን ያዘጋጃል እና ዋና ጫኝ ነው። ቴስላ ኢነርጂ በ2021 3.99 ጊጋዋት-ሰአት (ጂደብሊውሰ) የተጫነ የባትሪ ሃይል ማከማቻ ስርዓቶችን ከአለም አቀፍ ትልቁ አቅራቢዎች አንዱ ነው። በጁላይ 2003 በማርቲን ኤበርሃርድ እና ማርክ ታርፔኒንግ እንደ ቴስላ ሞተርስ የተመሰረተው የኩባንያው ስም ለፈጣሪ እና ኤሌክትሪክ መሐንዲስ ኒኮላ ቴስላ ክብር ነው። በየካቲት 2004 በ6.5 ሚሊዮን ዶላር ኢንቨስትመንት የ መስራች ኢሎን ማስክ የኩባንያው ትልቁ ባለድርሻ ሆነ የድርጅቱ ሊቀመንበር። ከ 2008 ጀምሮ ዋና ሥራ አስፈፃሚ ሆነው አገልግለዋል ። እንደ ማስክ ፣ ቴስላ ዓላማ በኤሌክትሪክ ተሽከርካሪዎች እና በፀሐይ ኃይል ወደ ዘላቂ ትራንስፖርት እና ኢነርጂ የሚደረገውን ጉዞ ለማፋጠን ለመርዳት ነው ። ቴስላ የመጀመሪያውን የመኪና ሞዴሉን ሮድስተር ስፖርት መኪናን በ2009 ማምረት ጀመረ።ይህም በ2012 ሞዴል ኤስ ሰዳን፣ ሞዴል በ2015፣ በ2017 ሞዴል 3 ሴዳን እና ሞዴል ክሮስቨር በ2020 ተከትሏል። ሞዴል 3 በአለም አቀፍ ደረጃ በሁሉም ጊዜ የተሸጠው ኤሌክትሪክ ተሰኪ ነው፣ እና በሰኔ 2021 በአለም አቀፍ ደረጃ 1 ሚሊየን አሃዶችን በመሸጥ የመጀመሪያው የኤሌክትሪክ መኪና ሆኗል። የ ዓለም አቀፍ ሽያጮች በ2021 936,222 መኪኖች ነበሩ፣ ካለፈው ዓመት ጋር ሲነፃፀር የ87 በመቶ ጭማሪ አሳይቷል፣ እና ድምር ሽያጩ በ2.3 ሚሊዮን መኪኖች በ2021 መጨረሻ ላይ ደርሷል። ታሪክ. በዋና ሥራ አስፈፃሚው ኢሎን ሙክ መግለጫዎች እና ድርጊቶች እና በፈጠራ አካውንቲንግ ክሶች ፣ የጭካኔ አጸፋ ምላሽ ፣ የሰራተኛ መብት ጥሰት እና ያልተፈቱ እና አደገኛ ቴክኒካዊ ችግሮች በምርታቸው ላይ የተከሰቱ በርካታ ክሶች እና ውዝግቦች ርዕሰ ጉዳይ ሆኗል ። በሴፕቴምበር 2021 የብሔራዊ የሀይዌይ ትራፊክ ደህንነት አስተዳደር () ቴስላ ሁሉንም የተሸጡ የአሜሪካ መኪኖች አውቶፓይሎትን የሚመለከት መረጃ እንዲያቀርብ አዘዘው። መስራች ኩባንያው እንደ . በጁላይ 1, 2003 በማርቲን ኤበርሃርድ እና ማርክ ታርፔኒንግ ተካቷል. ኤበርሃርድ እና ታርፔኒንግ እንደቅደም ተከተላቸው ዋና ስራ አስፈፃሚ እና ሲኤፍኦ ሆነው አገልግለዋል። ኤበርሃርድ በዋና ቴክኖሎጂዎቹ “ባትሪ፣ ኮምፒውተር ሶፍትዌሮች እና የባለቤትነት ሞተር” ያላቸውን “የመኪና አምራች እንዲሁም የቴክኖሎጂ ኩባንያ” መገንባት እንደሚፈልግ ተናግሯል። ኢያን ራይት ከጥቂት ወራት በኋላ የተቀላቀለው የቴስላ ሶስተኛ ሰራተኛ ነበር። እ.ኤ.አ. በየካቲት 2004 ኩባንያው 7.5 ሚሊዮን ዶላር በተከታታይ ፈንድ ሰብስቧል ፣ ከኤሎን ማስክ 6.5 ሚሊዮን ዶላር ጨምሮ ፣ ከሁለት ዓመት በፊት በ ላይ ካለው ፍላጎት ሽያጭ 100 ሚሊዮን ዶላር አግኝቷል። ማስክ የዳይሬክተሮች ቦርድ ሰብሳቢ እና የቴስላ ትልቁ ባለድርሻ ሆነ። ጄ ቢ ስትራቤል በሜይ 2004 ዋና ቴክኒክ ኦፊሰር በመሆን ቴስላን ተቀላቀለ። በሴፕቴምበር 2009 በኤበርሃርድ እና ቴስላ የተስማሙበት የፍርድ ሂደት አምስቱም - ኢበርሃርድ ፣ ታርፔኒንግ ፣ ራይት ፣ ማስክ እና ስትራውቤል - እራሳቸውን ተባባሪ መስራቾች እንዲጠሩ ያስችላቸዋል። የመኪና ምርቶች ቴስላ ሞዴል ሶስት ሞዴል 3 ባለ አራት በር ፈጣን ተሽከርካሪ ነው። ሞዴሉን 3 በማርች 31 ቀን 2016 አቅርቧል። ሊሆኑ የሚችሉ ደንበኞች በዚያ ቀን ቀደም ብሎ ቦታዎችን በሚመለስ ገንዘብ ማስያዝ ጀመሩ። ይፋ ከሆነ ከአንድ ሳምንት በኋላ ቴስላ ከ325,000 በላይ የተያዙ ቦታዎችን ዘግቧል። ብሉምበርግ ኒውስ በቦታ ማስያዣዎች ብዛት የተነሳ "የሞዴል 3 ይፋ መውጣት በ100 አመት የጅምላ ገበያ አውቶሞቢል ልዩ ነበር" ብሏል። የተገደበ የተሸከርካሪ ምርት በጁላይ 2017 ተጀመረ። ከማርች 2020 ጀምሮ፣ ሞዴል 3 በታሪክ የዓለማችን ምርጡ ሽያጭ የኤሌክትሪክ መኪና ነው፣ እና ድምር አለምአቀፍ ሽያጮች በሰኔ 2021 1 ሚሊዮን ምእራፎችን አልፈዋል። ሞዴል 3 ለአራት ተከታታይ አመታት በዓለም ምርጥ ሽያጭ ተሰኪ ኤሌክትሪክ መኪና ደረጃ አግኝቷል። ከ 2018 እስከ 2021 ፣ እና ከ 2018 ጀምሮ በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ምርጥ ሽያጭ ተሰኪ ኤሌክትሪክ መኪና። ሞዴል 3 በኖርዌይ እና በኔዘርላንድስ ሪከርዶችን አስመዝግቧል ፣ በ 2019 በእነዚያ አገሮች ውስጥ ምርጥ የተሸጠው የተሳፋሪ መኪና ሞዴል። የቴስላ ሞዴል ዋይ ሞዴል ዋይ የታመቀ ተሻጋሪ መገልገያ ተሽከርካሪ ነው። ሞዴል ዋይ ከ ሞዴል 3 ጋር ብዙ አካላትን በሚጋራ መድረክ ላይ ተሠርቷል ። መኪናው እስከ ሶስት ረድፍ መቀመጫዎች (እስከ 7 ሰዎች) ፣ 68 ኪዩቢክ ጫማ የጭነት ቦታ (ከሁለተኛው እና ሶስተኛ ረድፎች ጋር) የታጠፈ)፣ እና እስከ 326 ማይል (525 ኪሜ) የሚደርስ የ ክልል አለው። ሞዴል በማርች 14፣ 2019 ይፋ ሆነ። ለሞዴል ዋይ ማድረስ የተጀመረው እ.ኤ.አ. ማርች 13፣ 2020 ነው። የቴስላ ሞዴል ዋይ በፍሪሞንት ፣ ካሊፎርኒያ በሚገኘው ቴስላ ፋብሪካ እንዲሁም በቻይና በጊጋ ሻንጋይ እየተመረተ ነው። ፋብሪካው ከተከፈተ በኋላ የሞዴል ዋይ እትም በጊጋ በርሊን ይመረታል ተብሎ ይጠበቃል። የ ቴስላ ሞዴል አክስ መካከለኛ መጠን ያለው ተሻጋሪ የስፖርት መገልገያ መኪና ነው። በ5-፣ 6- እና 7-ተሳፋሪዎች አወቃቀሮች ቀርቧል። ሞዴል የተሰራው ከሞዴል ኤስ ባለ ሙሉ መጠን ሴዳን መድረክ ነው። የኋለኛው ተሳፋሪ በሮች በአቀባዊ የተከፈቱት ግልጽ በሆነ የ"ፋልኮን ክንፍ" ንድፍ ነው። ማቅረቡ የተጀመረው በሴፕቴምበር 2015 ነው። እ.ኤ.አ. በ2016፣ አንድ አመት ሙሉ በገበያ ላይ ከዋለ በኋላ፣ ሞዴል በአለም ከፍተኛ ሽያጭ ካላቸው ተሰኪ መኪኖች ሰባተኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል። እስከ ሴፕቴምበር 2018 ድረስ የሚሸጡት 57,327 ክፍሎች ያሉት ዩናይትድ ስቴትስ ዋና ገበያዋ ነች።

22071

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%80%20%E1%88%B2%E1%8A%95%E1%89%80%E1%89%A3%E1%88%A8%E1%88%AD%20%E1%8B%AB%E1%88%88%E1%89%80%E1%88%B0%20%E1%8B%AD%E1%88%98%E1%88%B5%E1%88%8B%E1%88%8D

ድሀ ሲንቀባረር ያለቀሰ ይመስላል

ድሀ ሲንቀባረር ያለቀሰ ይመስላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድሀ ሲንቀባረር ያለቀሰ ይመስላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21244

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9D%E1%89%B5%E1%89%B3%E1%8C%A0%E1%89%80%E1%8B%8D%20%E1%8B%A8%E1%88%8C%E1%88%8B%E1%89%B5%20%E1%8B%A8%E1%88%9D%E1%89%B5%E1%8A%A8%E1%8A%93%E1%8A%90%E1%89%A0%E1%8B%8D%20%E1%8A%A0%E1%88%9B%E1%88%AB%E1%89%B5

የምትታጠቀው የሌላት የምትከናነበው አማራት

የምትታጠቀው የሌላት የምትከናነበው አማራት የአማርኛ ምሳሌ ነው። የምትታጠቀው የሌላት የምትከናነበው አማራት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

51003

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%B5%E1%8A%90%E1%89%A0%E1%88%AD%E1%88%BD%20%E1%8A%95%E1%8C%89%E1%88%B4

የትነበርሽ ንጉሴ

የትነበርሽ ንጉሴ በኢትዮጵያ የሕግ ባለሙያ እና የአካል ጉዳተኛ መብትቶች ተሟጋች ናት ፡ እ.ኤ.አ በ 2017 "የአካል ጉዳተኞችን መብቶችን እና ማካተቶችን በማስተዋወቅ እንዲሁም በማኅበረሰቡ ውስጥ ያሉየአእምሮ ውቅርን መለወጥ የሚያበረታታ ሥራዋ" ራይት ላይቭሊሁድ ኣዋርድን ተሸልማለች። የቀደመ ህይወት እና ትምህርት የትነበርሽ ንጉሴ የአይን ብርሃኗን ያጣችው በ 5 ዓመቷ ነበር ። ይህ አጋጣሚ በተወለድችበት በአማራ ክልል በስፋት ይተገበር ከነበረው ያለ አድሜ ጋብቻ አንድታመልጥ እድሉን እንደፈጠረላት ትናገራለች። ፡፡የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርቷን በሻሸመኔ ካቶሊክ የዓይነ ስውራን ት/ቤት ተከታትላ ወደ ዳግማዊ ምኒልክ ከፍተኛ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት (አካታች ትምህርት ቤት) ገብታ እስከ 12 ኛ ክፍል እዚያ ተማረች። በትምህርት ቤቱ ካላት አካዳሚክ ተሳትፎ በተጨማሪ የተማሪዎችን አማካሪ ጨምሮ ከ 6 በላይ የክለቦችን ክበባት መርታለች ፡፡ አዲስ አበባ ዩኒቨርስቲን በመቀላቀል የመጀመሪያ ዲግሪ በሕግ ሁለተኛ ዲግሪ በማኅበራዊ ሥራ አግኝ ታለች፡፡ ከመደበኛ ትምህርት ውጭ በልዩ ልዩ እንቅስቃሴዎች ውስጥ በተከታታይ ትሳተፋለች በዚህም የመኢአድ የፀረ ኤድስ እንቅስቃሴን ከ2004 - 05 በመምራት በ 2006 የአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ (አአዩ) ሴት ተማሪዎች ማህበርን በመመስረት እንዲሁም የማህበሩ የመጀመሪያ ፕሬዝዳንት በመሆን አገልግላለች ፡፡ ለሴት ልጆች ትምህርትን አጥብቃ በመስራቷ እ.ኤ.አ. በ 2003 በደቡብ አፍሪካ የተቀበለችውን የአማኒታሪ ሽልማትን (አፍሪካዊ አጋርነት ለወሲባዊ እና ስነተዋልዶ ጤና እና የሴቶች መብቶች ) ጨምሮ ለፀረ-ኤድስ እንቅስቃሴ ባገለገለችበት ወቅት በርካታ ብሔራዊ እና ዓለም አቀፍ ሽልማቶችን አግኝታለች ። ፡፡ ወ / ሮ የትነበርሽ ከአካዳሚክ ህይወቷ ባሻገር በበጎፈቃደኝነት ከ 20 በላይ ድርጅቶች ውስጥ ያገለገለች ሲሆን ከነዚህም ውስጥ በኢትዮጵያ ዓይነ ስውራን የሴቶች ክንፍ ማህበር ለ 4 ዓመታት (እ.ኤ.አ. ከ 2003 እስከ 2007) መርታለች ፡፡ ከዚያም በመቀጠል የአካል ጉዳተኞች ኢኮኖሚያዊ መብትን ጨምሮ በተለያዩ የልማት መርሃ ግብሮች ውስጥ እንዲካተቱ ለማበረታታት የኢትዮጵያ የአካል ጉዳተኞችና የልማት ማዕከል (ኢ.ሲ.ዲ.ዲ.) የተባለ አገር በቀል ድርጅት ለማቋቋም ወሰነች ፡፡ከ2016 ጀምሮ ደግሞ ቀደም ሲል በዓለምአቀፍ አምባሳደሮች ቦርድ አባልነት ወክላው ከነበረው የአካል ጉዳተኞች እና ልማት ብርሃን ለኣለም መንግስታዊ ያልሆነ ድርጅት ጋር በመተባበር ላይ ትሰራለች ፡ የትነበርሽ ንጉሴ" የአካል ጉዳተኞችን መብትና ማካተት በማስተዋወቋ እና ሙሉ አቅማቸውን እንዲገነዘቡ የሚያስችላቸው አነቃቂ ሥራ በመስራት በማህበረሰቡ ውስጥ የአስተሳሰብ ለውጥ በመፍጠሯ" እ.ኤ.አ. በመስከረም ወር 2017 ላይ የተባበሩት መንግስታት ራይት ላይቭሊሁድ ኣዋርድ ፣ “አማራጭ የኖቤል ሽልማት” ፡ ". ክብሩን ከ, እና የአሜሪካ የአካባቢ ጠበቃ ጋር በመጋራት ተሸላሚ ሆናለች።ራይት ላይቭሊሁድ ኣዋርድን በማሸነፏ እና በሄለን ኬለር ሽልማት መንፈስ የተበረታታችው የትነበርሽ ንጉሴ በህይወታቸው እና በስራ መስካቸው ታላቅ ውጤት ያስመዘገቡ የአካል ጉዳተኛ ሴቶችን ለማክበር ከብርሃን ለኣለም ጋር በመሆን ‹የእርሷ ችሎታዎች ሽልማትን› ኣስጀምራለች ፡፡ የትነበርሽ ንጉሴ ፣ በኢትዮጵያ የአካል ጉዳተኞች መብቶች ላይ የሕግ ማሻሻያ አስፈላጊነት ፣ አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ፣ የሕግ ፋኩልቲ ፣ አዲስ አበባ ኢትዮጵያ ፡፡ የትነብርሽ ንጉሴ ፣ እና ፣ ራንሰም ቦብ . የተባበሩት መንግስታት የአካል ጉዳተኞች መብቶች ኮንቬንሽን የድህነት ፣ በረሃብ ፥ ኣቅርቦት አጥረት አንዲሁም መገለል ዙሪያ ላይ የአንቅስቃሴ ጥሪ ፣ ኢ.ሲ.ዲ.ዲ. ፣ አዲስ አበባ ፣ ኢትዮጵያ የትነበርሽ ንጉሴ ፣ የአካል ጉዳተኞች የሥነ-ልቦና ልኬቶች እና የሥራ ስምሪት ፣ አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ፣ የማኅበራዊ ሥራ ትምህርት ቤት ፣ አዲስ አበባ ፣ ኢትዮጵያ ፡፡ የጾታ እና የስነ ተዋልዶ ጤና ተሟጋቾች የ ሽልማት ፣ እ.ኤ.አ. 2003 ፣ ጆሃንስበርግ ፣ ደቡብ አፍሪካ ፡ የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር ከአዲስ አበባ ኤች.አይ.ቪ / ኤድስ መከላከያና ቁጥጥር ጽህፈት ቤት (ኤች.ፒ.ኮ.) ጋር በመተባበር እጅግ በጣም ጥሩ የኤች.አይ.ቪ / ኤድስ መከላከልና መቆጣጠር እንቅስቃሴ ማስተባበር የግለሰብ ሽልማት ፡፡ ጥቅምት 7 ቀን 2005 አዲስ አበባ ፣ ኢትዮጵያ ፡፡ በጄኔራል ሜዲካል ሐኪሞች ማህበር የተሰጠው ምርጥ የኤች.አይ.ቪ / ኤድስ ብሔራዊ አክቲቪስት ፣ 2005 ፣ አዲስ አበባ ፣ ኢትዮጵያ ፡፡ የዓለም የልዩነት 100 ሽልማት ፣ በዓለም አቀፍ የሴቶች (ቲአአዋ) ተሸልሟል ፡ ራይት ላይቭሊሁድ ኣዋርድ የሄለን ኬለር መንፈስ 2018 ራይት ላይቭሊሁድ ኣዋርድ የአካል ጉዳተኛ መብቶች ተሟጋች የኢትዮጵያ ሰዎች

21056

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%98%E1%8A%A8%E1%88%AB%E1%8A%95%20%E1%8C%89%E1%8B%B5%E1%8C%93%E1%8B%B5%20%E1%88%9A%E1%8B%B3%E1%89%8B%20%E1%8A%A0%E1%89%B5%E1%8B%98%E1%88%88%E1%8B%8D%E1%88%9D

የመከራን ጉድጓድ ሚዳቋ አትዘለውም

የመከራን ጉድጓድ ሚዳቋ አትዘለውም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የመከራን ጉድጓድ ሚዳቋ አትዘለውም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20708

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%88%88%E1%88%98%E1%8A%93%E1%8C%88%E1%88%AD%20%E1%8B%B0%E1%8C%83%E1%8B%9D%E1%88%9B%E1%89%BD%E1%8A%90%E1%89%B5%20%E1%8B%AD%E1%89%80%E1%88%AB%E1%88%8D

ካለመናገር ደጃዝማችነት ይቀራል

ካለመናገር ደጃዝማችነት ይቀራል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ካለመናገር ደጃዝማችነት ይቀራል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21849

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%8C%88%E1%88%A9%E1%8A%95%20%E1%88%B0%E1%88%AD%E1%8B%B6%20%E1%8B%AB%E1%8C%88%E1%88%A9%20%E1%89%A0%E1%88%AC%20%E1%8B%AD%E1%8B%88%E1%8C%A3%E1%8B%8B%E1%88%8D

ያገሩን ሰርዶ ያገሩ በሬ ይወጣዋል

ያገሩን ሰርዶ ያገሩ በሬ ይወጣዋል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያገሩን ሰርዶ ያገሩ በሬ ይወጣዋል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22100

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%80%20%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%8D%8D%E1%88%8D%E1%8A%9B%E1%88%8D%20%E1%8B%AD%E1%88%8B%E1%88%8D%20%E1%8C%8C%E1%89%B3%20%E1%89%80%E1%8A%91%E1%8A%95%20%E1%8B%AD%E1%89%86%E1%8C%A5%E1%88%AB%E1%88%8D

ድሀ ያልፍልኛል ይላል ጌታ ቀኑን ይቆጥራል

ድሀ ያልፍልኛል ይላል ጌታ ቀኑን ይቆጥራል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድሀ ያልፍልኛል ይላል ጌታ ቀኑን ይቆጥራል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

47723

https://am.wikipedia.org/wiki/Q

Q

በላቲን አልፋቤት አሥራ ሰባተኛው ፊደል ነው። የ«» መነሻ ከቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት «ቆፍ» እንደ ሆነ ይታስባል። በዚህ ጽሕፈት ፊደሉ የአመልማሎ (የሸማኔ ዕቃ) ስዕል መሰለ። ለዚህ ተመሳሳይ የግብጽ ሀይሮግሊፍ ነበር። ቅርጹ ከዚያ በፊንቄ (ከነዓን) ሰዎች ተለማ። በነዚህ ልሳናት የ/ቅ/ ድምጽ ለማመልከት ጠቀመ። ከዚህም በግሪክ አልፋቤት "ቆፓ" ) ደረሰ፤ በግሪክኛ ግን የ/ቅ/ ድምጽ ባለመኖሩ በ ፈንታ «ኮ» እና «ኩ» ለመጻፍ በ ሆነ። እንዲሁም ፊደሉ በጥንታዊ ኢታሊክ አልፋቤትና በላቲን አልፋቤት ገባ፤ በኋላ ግን የ ጥቅም ከግሪክኛ ጽሕፈት ከቁጥሩ «ዘጠና» በቀር ይጠፋ ነበር። በሮማይስጥም በጊዜ ላይ የ«>> ጥቅም ከ«» በፊት ጠፍቶ ከ«>> በፊት ብቻ ይታይ ነበር። እስካሁንም ድረስ በአብዛኛው የምዕራብ አውሮፓ ላሳናት እንዲህ ነው። በጣልኛ፣ ፈረንሳይኛ እና እስፓንኛ ይህ «» /ክ/ ለመጻፍ በተለይም በ /ኬ/፣ /ኪ/ () ይታያል። በእንግሊዝኛ የ «» ድምጽ እንደ /ኲ/ ያሰማል፤ በጀርመንኛም እንደ /ኲ/ ወይም /ክቭ/ ያሰማል። በግዕዝ አቡጊዳ ደግሞ «ቀ» («ቆፍ») የሚለው ፊደል ከቅድመ-ሴማዊው «ቆፍ» ስለ መጣ፣ የላቲን '' ዘመድ ሊባል ይችላል። የ፺ ምልክት ደግሞ ከዘመናዊው ግሪኩ ቆፓ በተቀየረው መልክ () ደረሰ። የላቲን አልፋቤት

8351

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%A6%E1%88%AD

አሦር

አሦር (አሹር) ማለት በጥንታዊ ዘመን በላይኛ ጤግሮስ ወንዝ አጠገብ የተገኘ ከተማና አካባቢው ነበረ። በኋለኛ ጊዜ የአሦር መንግሥት ሃይለኛ ሆኖ መላ መሬት እስከ ግብጽ ድረስ ገዛ። በጥንታዊ አሦር ከተማና በጤግሮስ አጠገብ ያሉትም ተራሮች እስከ ዛሬው አርሜንያ ድረስ 'የአሦር ተራሮች' ይሰየሙ ነበር። በኦሪት ዘፍጥረት መሠረት አሦር (አሹር) ከኖኅ ልጅ ሴም ልጆች አንዱ ሲሆን፥ ከሰናዖር ወጥቶ አንዳንድ ከተማ ሠራ። በአሦራውያንም እምነት ዘንድ 'አሹር' ከተማውን የመሠረተው አምላክ ስም ነበረ። ከቅድመኛው ዘመን አውራጃው ሹቡር ተብሎ ከሰናዖር (ሹመር)፣ ማሪ ወይም ከአካድ ይገዛ ነበር። ሹቡር በታላቁ ሳርጎን መንግሥት ውስጥ ክፍል ሆኖ ጉታውያን እስከ አጠፉት ድረስ ቆየ። በኋላ እስከ 1879 ዓክልበ. ግ. ከኡር 3ኛ ሥርወ መንግሥት ይቆጣጠር ነበር። የዑር መንግሥት ሲወድቅ የአሦር ከተማ ነገሥታት ሊሙ ስሞች ይመዘገባሉ። በዚህ ወቅት አሦር ከተማ-አገር ብቻ ነበረ። ሆኖም አሦራውያን የብረታብረት ንግዳቸውን ለማስፋፋት በማሰብ አንዳንድ ቅኝ-ከተማ (ካሩም) በሐቲ (ዛሬው ቱርክ) ውስጥ መሠረቱ። ከነዚህም ዋነኛው ካነሽ የተባለው ከተማ ነበር። በ1720 ዓክልበ. ግ. አሞራዊው ንጉሥ 1 ሻምሺ-አዳድ አገሩን ከነአሦር ከተማ አቀና። ልጁን 1 እሽመ-ዳጋን (1688-1678 ዓክልበ.) በአሦር ላይ ሾመው። ነገር ግን የባቢሎን ንጉስ ሃሙራቢ ድል አድርጎት ዙሪያው ወደ ባቢሎን መንግሥት ተሳለፈ። ከትንሹ እስያ ይካሄድ የነበረው የብረታብረት ንግድ በዚያን ጊዜ ተቋረጠ። ለሚከተለው መቶ አመት አሦር ለባቢሎን ተገዥ ነበር። በ1507 ዓክልበ. ግ. ባቢሎን ለካሣውያን ከወደቀ በኋላ፥ አሦር በሚታኒ መንግሥት (ሑራውያን) በ1441 ዓክልበ.ግ. ይሸነፍ ነበር። ሚታኒ በኬጢያውያን ግፊት ሲወድቅ ግን የአሦር ንጉስ አሹር-ኡባሊት ነጻነቱን አዋጀ (1366 ዓክልበ. ያህል)። ከዚህ በላይ ይህ አሹር-ኡባሊት የራሱን ልጅ ኩሪጋልዙን በባቢሎን ዙፋን ላይ አሾመው። በ1290 ዓክልበ. የአሦር ንጉስ 1 አዳድ-ኒራሪ የሚታኒን መንግሥት አሸነፈ። የአዳድ-ኒራሪ ተከታይ 1 ስልምናሶር መንግሥቱን በከጢያውያን አግጣጫ እስከ ከርከሚሽ ድረስ አስፋፋ። የስልምናሶርም ልጅ 1 ቱኩልቲ-ኒኑርታ እንኳን በባቢሎን ላይ ገዛ። ሆኖም በቅርብ ጊዜ ባቢሎን በአሦር ላይ አመጽ ታደርግ ነበር። በ1200 ዓክልበ.. አካባቢ የኬጢያውያን መንግሥት በሙሽኪ (ፍሩጋውያን) ግፊት ስለ ወደቀ፥ ባቢሎንና አሦር ለአሞራውያን መሬት ተወዳዳሪዎች ሆኑ። የአሦር ንጉስ 1 አሹር-ረሽ-ኢሺ በዚህ አቅራቢያ በ1140 ዓክልበ. በባቢሎንን ንጉሥ 1 ናቡከደነጾር ላይ አሸነፈ። የአሹር-ረሽ-ኢሺ ልጅ 1 ቴልጌልቴልፌልሶር የመንግሥቱን ጠረፍ በጣም አስፋፋ። ከርከሚሽን ከመማረኩ በላይ በሙሽኪ ላይ እስከ ጥቁር ባሕር ድረስ ዘመቻ አደረገ። ደግሞ እስከ ሜድትራኒያን ባሕር ድረስ ሲዘረጋ ፊንቄን (ሊባኖስ) ያዘ። ከ1 ቴልጌልቴልፌልሶር በኋላ ከጎረቤቶቹ ከአራማውያንና ከኡራርቱ የተነሣ የአሦር ኅይል ደክሞ ነበር። በ920 ዓክልበ. ግን 2 አዳድ ኒራሪ ንጉሥ ሆሞ የአሦር ሃይል ታደሰ። ደግሞ ወደ ስሜን የኖሩትን ሕዝቦች በሙሉ በሰፈራ አፈለሳቸው። ይሁንና መንግሥቱ ከአቦር ወንዝ ወደ ምዕራብ አልዘረጋም። ንጉስ አሹር-ናሲር-ፓል ከ890 ዓክልበ. ጀምሮ ነግሦ ያለ ምኅረት ጠረፎቹም አስፋፋ። ከአቦርና ከኤፍራጥስ መካከል ያሉትን አራማውያን ድል አድርጎ በሜድትራኒያን ሲደርስ ፊንቄን ቀረጠ። ካልሁንም ዋና ከተማው እንዲሆን አደረገው። በልጁ 3 ስልምናሶር 34 አመት ዘመን (865-831 ዓክልበ.) አሦር በየአመቱ ለጦርነት ሠለፈ። ባቢሎን ተወርሮ ተቀረጠ። የሶርያ (አራም-ደማስቆ) ንጉስ ወልደ አዴር (አድርአዛር) ከእስራኤል ንጉስ አክዓብ ጋራ በቃርቃር ፍልሚያ ስልምናሶርን አጋጠመው። ስልምናሶርም ፊንቄንና የእስራኤል ንጉስ ኢዩን አስቀረጠ። በዋና ከተማው በካልሁ የተገኘው ጥቁር ሐውልት ስለ 3 ስልምናሶር ዘመን ድርጊቶች ይመሰክራል ። ከዚህ ቀጥሎ የአሦር አቅም ለመቶ አመት እንደገና ይደክም ጀመር። ሆኖም ንጉሱ 3 አዳድ-ኒራሪ (818-790 ዓክልበ.) ስርያን ማረከ ሜዶንንም ወረረ። 3 ቴልጌልቴልፌልሶር በ755 ዓክልበ. አሦር በብሔራዊ ጦርነት ተይዞ ባቢሎን በንጉሱ ናቦፖላሣር መሪነት እንደገና ነጻነቱን አዋጀ። በሚከተለው አመት ፎሐ (ፑሉ) የሚባል አለቃ የአሦር መንግሥት ቀምቶ 3 ቴልጌልቴልፌልሶር ተብሎ ንጉስ ሆነ። እሱ በዘመኑ ባቢሎንን ዳግመኛ ቀርጦ ኡራርቱን፤ ሜዶንንና ኬጢያውያንን ድል አድርጎ ሠራዊቱን ወደ ሶርያ ወደ ፊንቄም አዞረ። አርፋድን በ 748 ዓክልበ. አጠፋ፤ ሐማትንም ያዘ። በ746 ዓክልበ. ፊልሥጥኤም ወርሮ የእስራኤልን ንጉስ ምናሔምን 1000 መክሊት ብር አስገበረ። በኋላ (740 ዓክልበ.) የእስራኤል ንጉስ ፋቁሔ ከሶርያ (አራም) ንጉስ ረአሶን ጋራ አደጋ በይሁዳ ላይ ሲጣሉ የይሁዳ ንጉሥ አካዝ የመቅደሱን ወርቅ ሰጥቶ ከቴልጌልቴልፌልሶር እርዳታ ጠየቀ። ከዚያ ቴልጌልቴልፌልሶርም ደማስቆን አጠፍቶ የሶርያ ሕዝብና የእስራኤል ግማሽ ሕዝብ በምርኮት ወደ ሌላ አገሮች ሰደዳቸው። በ737 ክ.በ. ቴልጌልቴልፌልሶር ወደ ባቢሎን ወርዶ ንጉሱን ናቡ-ሙኪን-ዜሪ ማረከና እራሱ 'የባቢሎን ንጉስ ፑሉ' ተብሎ ዘውዱን ተጫነ። 5 ስልምናሶር በ735 ክ.በ. ልጁ 5 ስልምናሶር ተከተለው። እሱ የመንግሥቱን ግዛት በየአውራጃው እያካፈለ፣ ተገዥ አገሮች ቀረጥ አንሰጥም ብለው አመጸኛ በሆኑበት ወቅት፣ አሦራዊ አገረ ገዥ አደረገባቸው። የእስራኤል ንጉሥ ሆሴዕ ግን በ733 ክ.በ. ግብርን ባቋረጠ ጊዜ የግብጽ ጠባቂነት አገኘ። ስለዚህ ስልምናሶር ወርሮ ከሦስት አመት ትግል በኋላ ሰማርያን ያዘና የእስራኤልን ቅሬታ ወደ ሌላ አገሮች ሰደዳቸው። 2 ሳርጎን በ730 ክ.በ. ስልምናሶር ሰማርያን እየከበባት ድንገት ከሞተ በኋላ ሻለቃው 2 ሳርጎን ዙፋኑን ያዘ። ደግሞ ይዩ የአሦር ነገሥታት ዝርዝር

20902

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%9D%E1%88%9D%E1%89%B3%20%E1%88%88%E1%89%A0%E1%8C%8D%E1%88%9D%20%E1%8A%A0%E1%88%8D%E1%89%A0%E1%8C%83%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%88%B5%E1%88%AB%20%E1%88%81%E1%88%88%E1%89%B5%20%E1%88%86%E1%8A%93%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8B%B5%20%E1%8A%90%E1%89%A5%E1%88%AD%20%E1%8D%88%E1%8C%83%E1%89%B5

ዝምታ ለበግም አልበጃት አስራ ሁለት ሆና አንድ ነብር ፈጃት

ዝምታ ለበግም አልበጃት አስራ ሁለት ሆና አንድ ነብር ፈጃት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዝምታ ለበግም አልበጃት አስራ ሁለት ሆና አንድ ነብር ፈጃት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20748

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%88%E1%8C%A3%20%E1%8B%88%E1%8C%A3%E1%8A%93%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%20%E1%88%B8%E1%8A%95%E1%89%A0%E1%89%86%20%E1%89%B0%E1%8C%88%E1%8A%90%E1%8B%B0%E1%88%B0%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%20%E1%88%99%E1%89%80%E1%8C%AB

ወጣ ወጣና እንደ ሸንበቆ ተገነደሰ እንደ ሙቀጫ

ወጣ ወጣና እንደ ሸንበቆ ተገነደሰ እንደ ሙቀጫ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ወጣ ወጣና እንደ ሸንበቆ ተገነደሰ እንደ ሙቀጫ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

11695

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%88%B5%E1%8A%A8%E1%88%A8%E1%88%9D%20%E1%8D%B3%E1%8D%AC

መስከረም ፳፬

መስከረም ፳፬ ቀን በየኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፳፬ኛው እና የክረምት ፺፬ኛው ዕለት ነው። ከዚህ ቀን በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በዘመነ ሉቃስ ፫፻፵፪ ቀናት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፤ ዘመነ ማርቆስ እና ዘመነ ማቴዎስ ደግሞ ፫፻፵፩ ቀናት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፭፻፸፭ ዓ.ም. - የካቶሊኩ ቤተ ክርስትያን ፓፕ ግረጎሪ ፲፫ኛ በኢጣልያ ፤ በፖላንድ ፤ በፖርቱጋል እና በእስፓንያ አገሮች የግሪጎርያዊ ዘመን አቆጣጠርን መሠረተ። ፲፭፻፺ ዓ.ም. - የንግሥ ዘመናቸውን (ከ ፲፭፻፶፯ ዓ.ም. እስከ ፲፭፻፺ ዓ.ም.) ሙሉ በቀይ ባሕር በኩል ቱርኮችን (ኦቶማን)፤ በደቡብ የኦሮሞዎችን ጥቃት በመከላከል ያሳለፉት የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት ሰርጸ ድንግል በተወለዱ በ ፵፯ ዓመታቸው አረፉ። ፲፰፻፲፯ ዓ.ም. - ሜክሲኮ አዲስ ሕገ መንግሥቷን አጽድቃ የፌዴራል ሪፑብሊክ ሆነች። ፲፰፻፳፫ ዓ.ም. - ከኔዘርላንድ ጋር በመለያየት የቤልጂግ ሉዓላዊ አገር ተመሠረተ። ፲፰፻፵፮ ዓ.ም. - የኦቶማን ግዛት በሩሲያ ላይ ጦርነት አወጀ። ባንድ በኩል ሩሲያ፤ በሌላው በኩል ደግሞ ብሪታንያ፣ ፈረንሳይ እና የኦቶማን ግዛት በትብብር የተዋጉት የሁለት ዓመት በላይ ጦርነት የክራይሚያ ጦርነት የሚባለው ነው። ፲፱፻፫ ዓ.ም. - ዳግማዊ ማኑዌል ወደብሪታንያ ሸሽቶ ሲኮበልል፣ አገሩ ፖርቱጋል ሪፑብሊክ ሆነች። ፲፱፻፶ ዓ.ም. - ሩሲያ የመጀመሪያዋን ሰው ሰራሽ ሳቴላይት፣ ስፑትኒክ ፩ መሬትን ለመዞር ተኮሰች። ፲፱፻፶፱ ዓ.ም. - የብሪታንያ ቅኝ ግዛት የነበረችው፣ በቀድሞ ስሟ ባሱቶላንድ ትባል የነበረችው የደቡባዊ አፍሪካ አካል፣ ነጻነቷን ተቀዳጅታ የሌሶቶ ንጉሥ መንግሥት ተባለች። ዕለተ ሞት ዋቢ ምንጭ

22007

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B1%E1%89%84%E1%89%B5%20%E1%89%A3%E1%88%98%E1%8B%B5%20%E1%8B%AD%E1%88%B5%E1%89%83%E1%88%8D

ዱቄት ባመድ ይስቃል

ዱቄት ባመድ ይስቃል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዱቄት ባመድ ይስቃል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

30845

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B4%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%8D%88%E1%8A%9B%20%E1%8B%A8%E1%89%A0%E1%89%85%E1%88%8E%20%E1%88%98%E1%8B%B5%E1%8A%95%20%E1%89%B5%E1%88%86%E1%8A%93%E1%88%88%E1%89%BD

የሴት አፈኛ የበቅሎ መድን ትሆናለች

የሴት አፈኛ የበቅሎ መድን ትሆናለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሴት አፈኛ የበቅሎ መድን ትሆናለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ