Datasets:

jvdgoltz

/

dbnl.org-dutch-public-domain

like 0

Op een Bekende Wys. Jonge Dogter. Sinnen, benje geneegen tot minne, Mag ik dog troost verwinne, Jupiter aenhoort dog eens myn droevig klaegen? Ik ben ter droefheid gebooren Waer vind ik myn Uytverkooren? Ik bender verlaeten? wat nu gedaen? Jonkman. 2. Treur niet Clarinde, gy zyt myn schoon beminde, Gy zult eens ondervinde, Dat ik u nooit nimmer zal verlaeten Daerom stelt geen bezwaren, Wy zullen te zamen paeren, Ik bid u liefje maek geen getraen. Jonge Dogter. 3. Liefde, dat gy my eens geriefde, Iupiter, als ‘t u beliefde? Dat gy my eens minne, na myn sinne; Cupido wilt myn onderrigten? Venus schiet met zyn schigten: Ag! ag! ik ben met liefde belaen. 4. Myn leeden, zal ik aen u besteden Sprak zy met zoete reeden, Ik zal nooit geen ander Kloris minne, Niemand kan my bekooren, Gy zyt voor myn gebooren door dat de dood ons schyden zal. Jonkman. 5. Zusje, schenkt myn een kusje Ik zal u minne lusje, Met mijn liefde pylen wel doorschieten Ik ken geen ander vinden, Als u myn schoon beminden Wy zullen in Liefde met malk.... 6. Godinne, de Liefde brant van binnen, Ik zal u trouw beminnen, Haer schoon oogen, hebben my bewoogen Het kan niet anders wezen Gy zal myn Uytgelezen, Als in Liefde opregt verband. Jonge Dogter. 7. Echo, ik leef ‘er in droefheid met Iuno Help my dog Apollo, Of ik bender aen alle kanten verlaten, Daerom laet myn verschuylen? Werpt my in uw donkere kuylen Dat ik mag vaeren in Carons boot. Jonkman. 8. Cupidootje, vaerde in Charons bootje Lei op Clarinde haer schootje, Om zyn minnelust en brand te koelen: Zoo lagen zy te speelen, En met elkaer te kweelen; Soo als de jonge duifjes doen. 9. Ag myn schoon lief van waerde, myn Engel op der aerde. Wy zullen trouw aenvaerden maer ik zal u schoon kind nooit verlaten, Daerom wilt maer onthouwen, Wy willen zamen trouwen Leeven in geluk als Vrouw en man. 10. Herderinne, laet ons met zang beginnen, Dit Bruylofts Feest verwinnen, vlegt te zaem een kroon van Lauwerieren Speelt op Bas, Fiool en Snaeren, men zag de Liefjes paeren, ‘t Is lof voor ‘t algemeen.

_ala001alaz02_01_18_0

Wyze: Princesse Miouwet. 1. Ach! het blooze van uw wangen, Engelin! heeft my geheel doorwond, En doet my zoo zeer verlangen Na een kusch van uwe mond; Ach dat praalt! ach dat praalt! En word door vrouw venus glans bestraalt Luisterryk, luisterryk; Ach! wat schoon is u gelyk. 2. Uw twee oogen die zoo lonken, Glansryk, ja nog bruinder als een git, Uw twee wangen sierlyk pronken, Uwe boezem leliwit Gelyk een zwaan, gelyk een zwaan Is uw hals, veel schoonder als Diaan; Waar gy meê, waar gy meê Gaat te veld, myn Galathée. 3. Schoonheid wild uw overgeven Aan Cupidoos magt en heerschappy, En wild naar zyn wetten leven, In vrywillige slaverny; Ach dan zal! ach dan zal! Al myn klaagen komen eens ten val, Dien ik aan, dien ik aan Uwe schoonheid heb gedaan. 4. Pronkjuweel van alle vrouwen, Van het aanminnelyk geslagt, In u is alles te beschouwen Wat de min heeft voortgebragt; Ach ik blaak! ach ik blaak! Vergun my dat ik uw lipjes raak, Mals en rood, mals en rood: Vergunt my uw lieve schoot.

_ala001alaz02_01_19_0

Stem: Als ‘t begind. Een Vrouw is ligt, is ligt om te verlyden, Als die de reede plaetze geeft, Zy is niet zoo dwaes, zoo dwaes om haer te vlyen, Van iets dat haer geen schyn en geeft. 2. Men schenkt haer de rykdom staf en kroonen; Maer zy betragt wat men haer biet, De gunst is zoo groot die ik haer wil toonen, Maer och zy en gelooft my niet. 3. Aenvaert, aenvaert het offer der waerdyen, Vorst u als een Vorst op deze kust; Schenkt haer jou teerheid, jou teerheid. al jou minnen Maer laet myn arme slaef zyn rust.

_ala001alaz02_01_20_0

Wyze: Je me conpare avec Louis. 1. Laat ons deeze Roemslag zingen, Een zaak die men komt te bevinden, Al van ons Vaderlandsche Vrinden; Van Zoutman die dappre Held, Die den Engelschman ontstelde, En haar groote magt neêrvelde. Door goed beleid, Door goed beleid; Met zyn Vaderlandsche Helden, Die haar meê in slaf stelden. 2. Schoon de ongelyke magt, En het Vuur dat zy ons toebragten, Wy niet vreesde daarin te versmagten, Steunende op Vies Admiraal, En Kapiteins in ‘t generaale, Om de Victorie te behaalen Op Doggersbank, Op Doggersbank, En ons Heldenmoet te toonen Om Parker te beloonen. 3. Parker kwam met groote moed Om ons Schepen te begroeten; Dacht de winst zal ‘t verzoeten; Maar hoe verkeerde zyne kans Zoutman verzogt hem om te danssen Een schoone Menuwet de France, Of op zyn Hollands, Of op zyn Hollands, Wat hy een van twee wou kiezen, Om te zien wie het zou verliezen. 4. Zoutman onze Commandant, Beveelde aan zyn Officieren En Soldaaten en Kannonieren En Matroos in het generaal; Dat zy zig als braave Helden Zouden in slagorde stellen. Voor het Vaderland, Voor het Vaderland, Hun kloek te verdefendeeren, Tot hunne glorie en eere. 5. Een ieder was terstond te vreê, Om hun lyf en bloed te waagen. Parker begon bedroeft te klaagen: Riep, die dans valt my veel te zwaar, Schoon ik ben sterker in Schepen, Evenwel word ik gekneepen Van een kleinder magt, Van een kleinder magt, Van Kanonnen en Schepen, Dat zal ik nooit vergeeten. 6. Parker viel schier in onmagt, Door groote spyt over zyn zaaken, Dat hy moest Doggersbank verlaaten, En gaan vlugten met groote schand; Hy dacht, wat zal myn Koning zeggen, Als ik hem de zaaken zal uitleggen, Hoe dat Zoutman, Hoe dat Zoutman, My heeft gaan betoonen, Dat in Holland nog Helden woonen. 7. Ik zeg Vivat! gy Helden van moed, Zoutman en alle de Kapiteinen, Officieren en Gemeenen, Die daar zyn geweest present, Die weêr blyk hebben gegeeven, Dat in Holland nog Helden leeven: Gy bent roemwaard, Gy bent roemwaard, Uw naam moet eeuwig leeven; Goôn wil u zyn Zegen geeven.

_ala001alaz02_01_21_0

Op een Aardige Wys. 1. Zwygt van Vreede blaest trompette, Roert de trom, maekt Krygsgeluyt! Wild het al in vlammen zetten, Wat de drift der Helden stuyt, In den Oorlog past een moed, Nooit verzadigt dan met bloed, Een waere Held bied tegenstand En word het stael in ‘t hert gepland, Wy groeijen in den stry..d/ Wy groeijen in den stryd. 2. Liefden kan ons hert niet raken, Want wy leven in den stryd! Wy durven ons roemrugtig maken! ‘t Is de vrugt der Oorlogs tyd, In den Oorlog past een moed, Nooit verzadigt dan met bloed, Een waere Held bied tegenstand, En word het stael in ‘t hert gepland, Wy groeijen in den stry..d. Wy groeijen in den stryd. 3. Wallen sloopen, Steede winnen, Is ons leven, is ons lust, ‘t Is al bloed wat wy beminnen, Ia ‘t Gevegt legt ons de lust. In den Oorlog past een moed, Nooit verzadigt dan met bloed, Een waere Held bied tegenstand, En word het stael in ‘t hert gepland, Wy groeijen in den stry..d. Wy groeijen in den stryd. 4. Heeft de moed ons nu begeven, Ziet wy loopen nu de Wyn; Dikwils zien wy ons herleven, Want dat is ons Medecyn. In den Oorlog past een moed, Nooit verzadigt dan met bloed, Een waere Held bied tegenstand, En word het stael in ‘t hert gepland, Wy groeijen in den stry..d. Wy groeijen in den stryd.

_ala001alaz02_01_23_0

Op een Aardige Wys. 1. Gy word van my gegroet, Engelsche zoet: Troost van myn jonk herte; U aengenaem gelaet ‘t Al te boven gaet. Voldoet myn begeerte, Gy mocht van uw Schoonheid, ‘s Waerelds ydelheid, En uw’ zoete lonkjes, Die brengen my tot pyn, Weest myn Medicyn, Zoete Cerasyn. 2. Blaekt thans uw herte fier Door ‘t Minnevier: Gaet na een Fonteine Blust daer uw Minnebrand, Aen een effen Strand, By dat Water fyne, Want uwe Minnelust, Zal nooit zijn geblust, Daerom wilt vertrekken, Want ‘t Mannelyk Geslagt, Is van mijn veracht. Daerom staek uw geklacht. 3. Ik sterf, ô Engelin! Door de kracht der Min! ô Wat droevige smerte! Die gy my hier aendoet, Engelinne zoet; Ik gevoel mijn herte Met Minnepyn belaen, Wilt uw oogen slaen Op my, vol medogen, En schenk my doch uw Trouw, Overschoon Ionkvrouw, Eer ik sterf van rouw. 4. Ik was liever op ‘t Schavot, Als te zijn getrouwd Met een valsche Vreijer, Die door zijn loos geklaeg, Menig kansje waegt: Gy zijt een verleijer Van veelen Maegden teer: Gy zult nooit mijn Eer, Of mijn Bloempje plukken, Schoon gy my liefde bied, Ik acht u niet, En laet u in ‘t verdriet. 5. Adieu dan! stuursche Maegt, Die de Goden opdraegt! Uw getrouwigheden, Kond gy den Bruidegom, Vol van eer en roem Zo gaen overtreden; ô Ongelukkig Mensch! Ik was na mijn wensch, Liever nooit gebooren, Als te weezen veracht, Door en loos Geslacht Om mijn Minneklacht. 6. Adieu dan Engelin! Die ik zo bemin: Ik hoop u nog te vinden, Hier of hier namaels al, By den Opper-Al: Gy zijt mijn Beminde, Ik ga na de Eeuwigheid: ‘s Waerelds ydelheid, Wil ik gaen verlaeten. Vaerwel! mijn Liefje zoet, Die mijn treuren doed, Met uw stuurs gemoed.

_ala001alaz02_01_24_0

Stem: Wie heeft ooit grooter gek gezien. 1. Naar boord, naar boord; wy moeten heen! Ja, Kameraads! Hier helpt geen praats; Men moet zyn dienst besteên Tot welzyn van het Vaderland; Daar voor te vegten is geen schand; Maar eer, als ‘t Vuur des Oorlogs brand. Welaan, welaan, wela---an! De Tyd wil dat wy gaan. 2. Houd men maar op zyn Hollandsch vol, Dan kan men nog Den Britschen Dog Doen kruypen in zyn Hol. Of Nest, met ingetrokken staart; Een Leeuw is voor geen Hond vervaard. Wat is een Engelschman ons waard? Geen duit, geen duit, geen du---iy, Maar Kogels, Vuur en Kruid. 3. Een laffen Roover vreest men niet; Een kort beraad Van onzen Staat Hergeeft ons ‘t Zeegebied, Zo men maar, zonder Twist of Nyd, Eendragtig, moedig gaat ten stryd, Tot aller Bridschgezinden spyt. Dan word, dan word, dan wo---rd, Ons heil hersteld in ‘t kort. 4. Zo ieder Vaderlandsche Stad De Voorzorg nam Als Amsterdam, En zulke Vaders had, Dan had geen toomloos Engelschman, Ooit kunnen doen, dat hy thans kan; Men had dan geen bewyzen van Zyn kwaad, zyn kwaad, zyn kwa---ad, Van Turken zelfs gehaat. 5. Och mogt men al de Bastaardy, Die ‘t Britsch gespuis Ons voerden in huis, Eens stellen aan een zy’, Dan zag men ‘t waare Burgernut, Door Burgervaadren Trouw beschut, Met Vryheids waaren roem gestut; En elk bood dan de ha---nd, Aan ‘t Heil van ‘t Vaderland. Maar laat ooit wyken wat ‘er wil, De Stad aan ‘t Y Zal haar waardy Doen draaijen op de Spil Van Magt, hoe sterk zy word’ gestuit, Op dat zy haar gezag niet uit’, Maar zelfs haar aanzien geev’ ten buit’. Dan zulks zal nooit geschi---ên: Men zal ‘t haast anderds zien. 7. Koomt, Amsterdamsche Knaapen! koomt Naar boord, naar boord; Wy moeten voort! Wie is ‘t, voor wien gy schroomt? Vecht eindlyk voor uw eygen Stad, Die nimmer braaver Vaadren had, Dan thans, hoe zeer door Nyd beklad; Door Nyd, die eêr men ‘t u---ikt, Zyn magt zal zien gefnuikt.

_ala001alaz02_01_25_0

Stem: Blyft liever ongetrouwt. De Dogter. Mamaetje ik heb ‘er een Man getrouwt, Hy wil gaen vaeren; Kaetje ik weet wel dat ‘t u rouwd, Ro Ro laet hem maer vaeren, R—R—Ja la R— 2. Myn Vent is altyd vol en zat, Laet hem maer vaeren; ‘t Is beeter als voor mal door stad, R—L— De Moeder spreekt. 3. Kaetje ik heb ‘t u wel gezeit, Laet hem maer vaeren; Mams zyn tong heeft myn verleid, R—L— De Dogter. 4. Mamaetje ‘t is zoo gauw getrouwt, Laet hem maer vaeren; Nu zit hy al zyn oor en klouwt, R—L— De Moeder spreekt. 5. Uw Man die is na ‘t hof gegaen; Laet hem maer vaeren; Om voor Matroos te neemen aen, R—L— De Dogter. 6. Veertig Ducaten kreeg hy op hand, Laet hem maer vaeren; Nu moet hy vegten voor ‘t Vaderland, R—L— 7. ‘t Is beeter als zwieren by nagt, Laet hem maer vaeren, In plaets van eeten krygt hy slaag, R—L— 8. Daer zyn ‘er wel beeter in Amsterdam Laet hem maer vaeren; Ik wensch dat hy nooit weer en kwam, R—L-- De Dogter. 9. Dogter laet daerom geen traen, Laet hem maer vaeren; Dan kan hy by geen hoeren gaen, R—L— De Dogter. 10. Moeder ik heb hem na boord zien gaen? Laet hem maer vaeren; Ik liet voor hem heen eene traen, R—L— De Moeder. 11. Dogter ‘t scheelt myn zus Laet hem maer vaeren; Nu zwiert hy op de Argo, R—L— De Dogter. 12. Mamaatje ik leef buyte pyn, Laet hem maer vaeren; Daer zullen wel andere Minnaers zyn, R—L— Moeders Raed. 13. Kaetje ik weet ‘er een, Laet hem maer vaeren; Wy leeven vrolyk met ons tweên, R—L— Zoo doen de Wyven. 14. Mamaetje heeft een Turfboer, Ik zal ‘t verklaeren; De Dogter is en Smouse Hoer, R—R—L—maer vaeren, R—Lief lae R—

_ala001alaz02_01_26_0

Stem: O holland schoon gy leeft in vreê. Helaas! helaas wat ramp en smert, Moet men nu thans verdraagen, Het gaat den mensch al door het hert, Van al het droevig klaagen; Het laatste van de Eeuwe ziet, Dat brengt een Mens in groot verdriet, In ‘t laatste van deez’ dagen, Hoord men een ieder klaagen. 2. Og wat zal men nu vangen aan, Daar is geen Brood te winnen, En alles is nu even duur, Wat zal men gaan beginnen? Het stryd een mensch al tegen hart, Men raakt ‘er nu haast in verward, Door alles te verpanden, Raakt men met laage handen. 3. Nu is men door Gods zegen saam, Dit Jaar weer ingetreeden, Daar menig wensch ook is gedaan, Van een gewenschte Vreede; Og dat ons dog het Oorlogs zwaard, Niet nedervellen mag ter aard, Mogten de Pottentaaten, Dog deezen Oorlog laaten. 4. Maar men hoord heeden anders niet, Als Twist en Tweedragt spreeken, Den Engelsman brengt veel verdriet, Met al zyn valse streeken, Op Zee, met zyn Engelsch gebroet, Dat ons Hollanders treuren doet, Om met zyn Engels krielen, Ons Holland te vernielen. 5. Men hoord uit Brieven en Courant, Niets als bedroefde Maare, Den Engelsman neemt assurant, Twee Hondert Scheepen klaare: Met Koopmanschap geladen zoet Dat onze Koopliên treuren doet, Die met ons Holland schoone, Haar toorn zullen toonen. 6. Ons Edel Prins al van Nassau, Zal Land- en Zeemagt stellen, Om met kloekmoedigheid te staan, Die Engelse Rebellen, Met zyn Soldaaten kloek van aart, Wanneer hy voor den Vyand staat, By nagten en by daagen, Zyn leven dan te waagen. 7. Ons Edel Prins al van Nassau, Laat ‘t Volk nu marseeren, Zyne Soldaaten heel getrouw, Om voor ons land te weeren, Zy stellen haar als Helden ziet, En daarom treurt Oranje niet, Ons Prins zal Hem wel toone, Met zyne Helden schoone. 8. Maar ach! mogt het tog anders zyn Het zou dog beter weezen, Zoo wel voor grooten als voor klein, Dan was men buiten vreezen. Og was het vreede tot ons Lot, Den waaren wy bevryd ô Godt, O Heer komt ons te baaten, En onze Hooge Staaten. 9. Maar als men dit eens regt bedenkt, ‘t Komt niet als door de zonden, Men geeft de Leeraars geen gehoor, Van ‘t geen zy ons verkonden, Wy houwen met Gods Woord de spot De Vroome Lui houd men voor zot, Gods Heil’ge Naam onteeren, Met vloeken en met zweeren. 10. ‘t Is niet als pragt en hovaard, Dat daaglyks komt geschieden, Met leugens en bedriegery, Gaat men het goede vlieden, Op zuipen speelen dag en nacht, Stelt men zyn hart en al zyn kracht, Maar Christelyke dingen, Die kan men niet volbringen. 11. Og laaten wy tog voor het lest, Dog smeeken aan den Heere, Dat hy den Oorlog dog ten best, En ‘t kwaad van ons mag keeren; Og mogten wy dog zyn bevryt, Voor Oorlog en voor duuren tyd, Dan zou ons Land weer bloeyen, En Koopmanschappen groeyen.

_ala001alaz02_01_27_0

Stem: Zonder Liefde, zonder Wyn. Amstels Meisje zeer geacht, Zeemans lust en leeven, Roem van ‘t Amsterdams Geslagt; Ik moet u thans begeeven, Goede hoop naar dat ik vly, Kan myn weinig baaten, Nu moet ik myn lieve Ley’, Al mijn troost verlaaten. 2. Ach wie troost myn in myn pyn, Nu ik u moet derven, Met veel liefde en minne pyn, Moet een Seeman swerven, De wyn die dog de smert verzoet: Op de woeste baaren, Maar liefde het alderbeste goed, Vreest voor geen gevaaren. 3. Ach hoe bitter en hoe swaar, Valt dog dat afscheiden, Als een zoet Geliefdens Paar, Sig moeten voor lang myden Van het zoetste dat op Aard, Immer is te vinden, En begeven zig in gevaar, Van zee en storm winden. 4. Maar myn lief schept goede moed, De tyd zal wel weer koomen: Dat wy met een bly gemoed Leeven zonder schroomen, Van het alderminst gevaar, Dat ik nu zal lyden, En dan zal ons van elkaar, Niet dan de dood meer scheiden. 5. Met deez’ hoop wil ik nu vry, My dan gaan begeeven, Op deez’ rys vernoegd en bly, En op de baare sweeven, Met ‘s Lands Schip d’Argo fier, Sullen wy uitzeilen, En dat met een groot pleizier, Wie weet hoe meenig mylen. 6. Dog wyl de schuldigheid en eer, Meer dan liefde moet weezen: Is ons enigste begeer, Te vegten zonder vreezen: Voor de Staat en het Vaderland Ons lyf en bloed te waagen, En met een Gewapende hand, De Vyand te verjaagen. 7. Vaar dan wel myn hoop en lust, Leeven van myn leeven, Syt voor ‘t laast van my gekust, Eeuwig zult gy sweeven, In het binnenst van myn hert, Schoon ik uitgeleezen, Tot myn aldergrootste smert Niet kan by u weezen.

_ala001alaz02_01_28_0

Op een Aardige Wys. 1. Gelyk de schoone bloempjes kwyne Wanneer zy zien de Zon verdwyne Zoo ben ik ook in een droevige staat; Wanneer myn minnaar van myn gaat, Wanneer----- 2. Myn ziel verrukt en opgetooge Verkwikt zig in myn minnaars ogen, Ey welk een trouwheid myn geviel, Geen voedsel aan myn teder ziel, Geen voedsel--- 3. Myn min is trouw en zonder vlekken, Gy kunt myn ziel tot min verwekken, Elk een kussi dat u mont myn geeft, Een onbekende zoetheid heeft, Een onbekende— 4. Myn Damon ach myn tweede leven Wild u met myn in min begeven, U Cloris tragt myn min gezond, U mond te drukken met myn mond, U mond--- 5. Gy zyt myn wellust en verlangen, Ik tragt u in myn arm te ontvangen, Komt haastig herwaarts zo gy kan, Myn min die leid geen uitstel dan, Myn min--- 6. Zo lang de Zon zal aan de hemel draaije, Zo lang de zoele wind zal waaije, Zo lang zal ik de uwe zyn, En gy voor altoos blyven myn. En gy voor--- 7. Weest maar getrouw myn uitverkoren Wy zyn voor malkaar gebooren, Niets hindert ons geen druk nog pyn, Gy zult altoos myn liefsten zyn, Gy zult altoos---

_ala001alaz02_01_29_0

Op een Aangenaame Wys. 1. Komt nu Patriots geslagt, Laat ‘t aan uw niet verveelen En roep met luyder keelen: Viva met alle magt, Onze Vaderlandze Helden Toonen haar weer konstand, Als voor heen, want niet een Vreest ‘er nimmer zyn Vyand 2. Schoon de Ruyter is van kant, Tromp, Piethein niet meer leven, Geen moet kan ons begeven, Zoutman is weer byderhand, Kindsbergen en Dedel: Vreezen geen kruit of loot, Een groot getal, Helden al! Hebben wy op onze Vloot. 3. Wy beleven weer een tyd; Dat onze Admirale Met de naam weer zeegenpralen, Als voorheen in vroeger tyd Toen men voor vryheid strengen, En met kanon geplyt, De Krygs-Godin, door haar kring, Eer de band, wierd vast gelyd. 4. Het is nu twee hondert jaar, Getrouwe Bataviere Dat wy door het bestieren Van onze Helden schaar: De hoed van vryheid hebben, Al op de Speer gebrogt, Door haar bloed, vryheid zoet, Hebben reeds zoo duur gekogt. 5. Zou het Bataviere stand: Dan voor zyn Vyand vreezen? Neen zullen als voor deezen Vegten voor het Vaderland. Terwyl wy de boejens hebben Ontworsteld uit het juk Van Slaverny, los en vry, Hebben al van ons gerukt. 6. Wel wie zou dan niet met myn Eenpaarig met malkander, Wenschen een Nederlander Op dit ogenblik te zyn; Komt dan myn Landsgenoten, Tot spyt van Engeland, Neemt te gaar, met malkaar Weer de Wapens in de hand. 7. Wy hebben op de Doggersbank, Met ons klein getal van Scheepen, De Vyand schoon geneepen En gebragt onder bedwang. Onze Metale Draaken Spoogen weer vier en vlam, Parkers Vloot, kwam in noot, Door de dappere Soutman. 8. Al haar Scheepen waren ras, Gehavend en geschonden, Dat men by haar niet vonden, Geen ding dat bruykbaar was, Masten en kabeltouwen, Raa en Sylen van malkaar, In een woort, op haar boord, Hoope Lyken op malkaar. 9. Triomph; triomph dan Batavier, En wild geen vreugde staaken, Laat vry Kanonnen kraaken, Geeft uw Vyand geen kwartier. Laat vry uw Vlaggen waayen, Van boord ook aan de Wal, Nu dapperheid, daar gy stryd Word gepreezen boven al.

_ala001alaz02_01_30_0

Op een Aangename Wys. Ag wat is het Menschen leven, ‘t Is gelyk een bloem op ‘t veld, Zou een steenen Hert niet beeven, Over ‘t geen men ons vermeld, ‘t Schip de Mentor ach wilt hooren, Brengt ons nieuwe stof ter ooren, ‘t Welk men met een droef geklag, Wel met regt betreuren mag. 2. Door Nepthunus woeste baaren, Kwam dit Schip uit Indies land, Door Captyn de Cort bevaaren, Uitgestuurt naar ‘t Vaderland. Maar helaas wat kwam gebeuren, Toen zy omtrent land bespeurden, Van de Affriekaanse wal, Luystert na dit droef geval. 3. Door swaar onweer, storm en winde, Moest dit Schip met Hondert man, In de woeste Zee verslinden; Daar geen helpen was meer an: Zy om ‘t leeven te behouwen, Kapten zy haar Mast en Touwen. Maar te laat in dit gevaar; ‘t Schip sloeg midden van malkaar. 4. Dat het volk daar op met eenen, In een naare toestand kwam: Storten door malkander heenen, Die de Zee voort tot zig nam; Welke nu in deeze Elenden; haast haar leven moeste enden, Dryven zoo lang om malkaar, Tot de Dood haar helper waar. 5. Selfs een Gouverneur niet minder, Kon dit noodlot niet ontgaan, Die ook met zyn Vrouw en kinder, Moesten met het Schip vergaan, Welk zoo jammerlyk gestorven: Daar een van is gezworven; Van dees Dogters op een plank, Vier-en-twintig uuren lank. 6. Twee Matroosen die dit sagen, Die ook zwemmen heen en weer, hoorden nog dit meisje klagen! Roepen, schreeuwen, kermen zeer, Maar daar was geen hulp te vinden; Want de Zee kwam haar verslinden: Sy moest in dees groote nood, haar bereiden tot de Dood. 7. Dog de twee Matroosen wierden, Nog gered uit dit gevaar; Wyl het God nu zoo bestierden, Dat een Fransch schip kwam aldaar, Die zoo dra zy haar vernamen, Met een schuyt of boot aankwamen, Toen zy reeds drie dagen lank: Dreven zonder kost of drank. 8. Deeze gingen toen verkonden, Aan die Franschen Capityn: Dat haar Schip met volk verslonden, En in Zee versonken zyn, Daar op heeft men haar gebooden; Kost en drank die zy van nooden, En daar op genoomen mee, Tot al op de Caapse Ree. 9. Dit gedigt dat is nog heeden, Op de Caap de Goede Hoop; Maar het zal in korte tyden, Zyn in Amsterdam te koop. Wilt gy ook den digter weeten, Hy zelfs op de Kaap gezeeten, ‘t Is geen Caapse burgers soon, Maar een Soldaat van ‘t Bataljoon.

_ala001alaz02_01_31_0

Op een Aangename Vois. Gelukkig lot dat ons bemint, De bant die ons te zamen bind, Geeft het geluk die geen Die u bemint alleen. Wy zyne vry van al ‘t gevaer, De liefde bint ons om malkaer, Bemint altyd maer een En ons geluk is klaer,bis. 2. Gy die myn allergrootste smert Dan doet verdryven uit myn hert, Als ik dan anders geen, Bemin als u alleen. Wy zyn vry van al ‘t gevaer, De liefde bint ons aen malkaer, Bemint altyd maer een En ons geluk is klaer,bis. 3. Ramspoed die ons zoo zeer kwelt, Ach gy doet mijn ziel geweld; Doet afstand van die geen, Daer ik om zugt en ween! De Dood hoe wreed zyn pyn mag zyn Is nog zoo zwaer niet, als voor myn Dan met die geen te leven, Die myn bederf zou zyn,bis. 4. Maer nu ik ‘er alles aen waeg, En al gaet het lot wat traeg; Is vrees geen laege staet, Zoo het ons tegen gaet. Weg, weg dan rykdom, eer en goed, Niets geeft ons een gerust gemoed Dan met die geen te leven Die ik steeds derven moet,bis.

_ala001alaz02_01_32_0

Stem: ô Holland schoon gy leeft in Vreê. 1. Vervloekte boosheid Gruweldaad! Geen weerga haast te vinden, Den Duyvel door zyn booze raad, Deed my als een ontzinde Begaan een daad haast nooit gehoord; Waar van een ieder als verstoord; Wie het maar komt te Lezen, Het hard dat raakt vol vreezen. 2. Moest ik ô Gruwelyk helsch besluyt, Myn Vader zoo vergeven? Door middel van het Rottekruyt! Foei wat hebt ik bedreeven? Niet, dat ik het bloed myn’s Evenmensch, Gestort hebt na myn booze wensch; Maar van myn Rigen Vader, Naast God heeft niemant nader. 3. Den Satan speelden zoo zyn rol In my, tot alle kwaaden, De maat van boosheid die was vol, En in my overlaaden: Dat ik door kragt van zyn besluyt, Die Gruwele kon voeren uit, En zulke snoô misdaden, Bedryven vroeg en spade. 4. Zoo is het dan met my gegaan, Ik heb den Heer verlaaten, Ik liet my niet ten goede raan, Of tot de deugd bepraten; Maar ik als een weerspannig kind, Sloeg goede lessen in de wind, En ging myn jeugdig leven Tot Gruwelen overgeven. 5. De wrok die my heeft aangezet: Ik wou ter Zee gaan varen, Dat heeft myn Vader my belet, Dat bragt my in beswaren; Want ik met opzet was bedagt, De zaak ter uitvoer heb gebragt, Gelyk het Recht is gebleeken, Dus moet ik tot een teeken. 6. Gebragt al op een Treur-Schavot! Om loon na werk te ontvangen, Vergeef genaderyke God Al myne booze gangen. Gedenk dog niet myn zonden schult, Myn hert met waar betrouw vervult, En wast myn rein en schoone, In het bloed van uwe Zoone. 7. Gy hebt wel eer Heer uw gena Den Moordenaar beweezen, Opregt berouw komt nooit te spa; Gun my ô God mitsdezen! Ontvang in deze bange stand: Myn Geest ô Vader in uw hand, En laat my by uw komen, In ‘t Paradys der Vroomen. 8. Komt hier gy oud en Jong te zaam, ‘k zal uw een Leerbeeld geven, Vreest voor des Heeren grooten naam En beterd dog uw leven, Steld zyn Alwetentheid voor ‘t oog, gy zyt beneên en God om hoog, Daar hy beschoud de dingen, Van ‘s Menschen handelingen, 9. ô stond daar ik voor schik en beef ô Boosheid die my kwelden, Dat ik die schrik daad snood bedreef, Dat my Gena herstelden; In ‘t laasten blikken van de dood, Een hoop die veel behoud in nood, Schoon zyn myn zonden veele, De Borge kan die heele. 10. Vaarwel de geen die my bestaan, Vaarwel myn welbekenden, Ik moet nu van u scheiden gaan, Myn jonge leven ende, Vergeeft my ‘t geen ik heb misdaan, Stilt uw gezugt en droef getraan! Wild uw in God versterken Ik krygen loon na werken.

_ala001alaz02_01_33_0

Op een Lugtige Wys. Wel wat is daar beter leven, Als te wezen een Soldaat? Van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat Zoo leven wy altoos in de weelde, Maar ik had nooit meer plaisier, Als toen ik wierd een Muskettier. Myn eerste Garnizoen wilt weten, Dat was Breda die schoone Stad, Waar dat ik veel vermaak in had, Voornamelyk by de Bredase meisjes, Maar de vreugt was haast gedaan, Doen moeste wy marcheere gaan. Doen zag men de meisjes schreyen, Om dat wy moesten vertrekken gaan, Want zy waren zwaar belaan, Verscheide met haar dikke buyken, En zy maakten een droef getier, Jonkmans komt gy niet weder hier. Wy zeiden alderliefste meisjes, Gy krygt hier Soldaaten weer, Om te doen naar u begeer, Want zy dragen de zelfde Sabelen, Om te steken uw een keer, Dat de meisjes doet geen zeer. My dunkt ik hoor het Musiek al razen Al in de schoonste Stad Nameur, Daar zullen wy leven zonder getreur, Met de Waardinnetjes lustig zwieren, En dat by dagen en nagt, Voldaan haar lust met ons kragt. Soldaatjes wilt ‘er u Ranzel pakken, Den tyd die nadert en wy gaan heen, Mooye meisjes maakt maar geen geween Wy en kunnen niet by u blyven, Het zyn Orders van den Staat. Wees daarom dog op ons niet kwaad. Wees vrolyk trouwe kammenier, wy komen al in de waalsche kust, Stelt u Jonkheit maar gerust, Daar is heel goed koop leven, Met ons geld maaken wy plyzier, En drinken wyn en bier. Op ons reys wy vrolyk singen, Speelen op trommels en op fluyt, Maaken zoo een zoet geluid, Ons Majoor die reyd een Paard En wy Soldaatjes allegaar, wy volgen agter naar. Al in Nameur ons Garnizoen, Staan dan de meisjes aan de Poort, Sy spraken menig vriendelyk woort, En gaven ons zo minnelyk lonkjes, Ons hert dat scheen door ‘t minnevier, Ja heel te versmagten schier. Hoe kan het leven beter wezen, want wy hebben ‘t na ons begeer, Gekleed gelyk een banjer Heer, Daar toe zoo veele jonge meisjes, Die wy hebben tot gerief, want zy hebben Soldaaten lief. Al met verlof gaan wy nu treden, Al weder naar ons Holland schoon, Die meisjes spannen dog de kroon, Dat zynze die wy zullen trouwen, want boven alle landen schoon, Spand Holland de kroon. Die dit Liedje heeft gezongen, Het was een Knaapje uit den Haag, Hy zag de meisjes heel wat graag, Hy heeft dit Liedje op gaan maken, Al uit zyn hooft en minnegloet want hy was vol Soldaten bloet.

_ala001alaz02_01_34_0

Op een Aangenaame Wys. 1. Laast toe Fielis lag te droomen, Hy haar wol en graasde Vee, Dogt zy dat zy was gekoomen, Op een Yland aan de zee, Daar Leander haar verlied, En voor eeuwig van haar vlied. Zy was bedrukt en klaagde vier, Bedroeft in ‘t binnenste van haar Ziel. 2. Is ‘t niet beter dat ik sterf, Door uw ontrouwelooze hand, Eer myn de min geheel doorkerf. Eer my de wolf verscheurd op ‘t land, Of laat gy myn voor eeuwig hier, Voor een prooy of Leeuw of Stier, Die myn hier in myn bloed versmag, Voor eeuwig hier begraven lag. 3. Waarom heeft gy myn geroepen, Uyt myn Ouders arme hut, Daar gy stil voorby kwam sluypen, En heeft myn van haar weg gerukt, Swoer dat gy myn nooit verlaten zou, Hier in het naarste van ‘t Wout, Maar denk uw Eede zyn om niet, Den Hemel ‘t alles hoord en ziet. 4. Waar zyt gy nu trouwloozen, Foei gy die my zoo verlaat; Zeg wat weg heeft gy gekoosen, Zeg my waar gy heene gaat. Kom doorsteekt myn blanke borst, Daar uw Hart en Siel na dorst, Ik tre gewillig de Wereld af, En daal hier in ‘t duyster graf. 5. Terwyl zy dus lag te droomen, Dogt zy zag een Monster staan, Dat na haar toe wilde koomen, Met zoo was haar Slaap gedaan, Sy was verschrikt en leefden schier, Door ‘t aansien van ‘t vreeslyk dier, Maar zy verstoute haar gemoet, En voelde een ander minne gloed.

_ala001alaz02_01_35_0

Op een Fraaije Wys. Goeijen dag myn Lief gepresen, Moet ik dan uwen dienaar wesen, Want uw schoon oogen en schoon leden, En van tronie wel besneden, En daar toe lieftaaligheyt. Heeft myn hert in myn ziel verblyt. 2. Og Jonkman houd op van klagen, Want jy kan my niet behagen, Door al u zuype en uw zwieren, En u raasen en u tieren. Gy staat myn in ‘t minst niet aan, Daarom wilt maar heene gaan. 3. Moet ik dan zo van uw scheyden, En verlaaten u Schoonheiden, Moet ik uw dan zoo verlaten, Hemel komt my dog te baten, Moet ik dan soo voor altyt, Og og Hemel wat een spyt.bis. 4. Og Jonkman al u loos gevreijen, Jy soekt myn tog te verlyen. Al uw praaten kan niet baten, Gy soekt myn tog te verlaaten, Want als gy had geplukt myn blom, Dan ging gy weg en kwam niet weerom.

_ala001alaz02_01_36_0

Op een aangename Wys. Nu wil ik als voortaan, Myn losse leven laten staan, Niet meer swieren by de Venus dieren, Soo als ik wel heb gedaan, Ja ik wil voortaan niet meer, By Jan piet of een ander heer, Daar ik voor deze meer als de meeste, Tydt plagt te leeven als een heer. 2. Nu wil ik leven op een ander trant, En zoeken een Mysje al na myn hant, Of wel een Vrouwtje die voor een douwtje Geeft een Braave Beurs op hant, Dien ik op myn gemak, Geef wat lekkers uyt myn zak, En daar en boven onder ‘t kloven, Nog een vriese Vles op stak. 3. Nu wil ik zingen tot besluit, Als dat ik scha met los leven uyt, Ik wil myn begeven om stil te gaan leven, Of ik ben voorwaar een guyt, Grooter vloek durf ik niet doen, Om te behoude myn fatsoen; Of ik na dezen myn nog eens begeven, Om het nog een Rysje te doen.

_ala001alaz02_01_37_0

Stem: De Koning van Pruyzen. Vriende hoort zinge ene wonder Nieuw Lied, Het zyn vreemde dinge in kort weer geschied hoe dat een Ionkman geboggelt en krom, Verveelde te dragen zyn magedom. Hy was ‘er zo jeugdig vol van minnevier, En dagt ik wil nemen by tyds myn plysier, Ik bender omtrent nog maer 80 Iaer, Alleenig te slapen dat valt myn zoo raer. Een meisje had hy zyn zin op gezet, Haer poesel blank vleisje was bol ende vet, Zy was zoo net en mooy van koleur, Wat dunkt u van dien ouden Sinjeur: Hy sprak haer aen en zy ag myn lief! Mogt ik u genieten al tot myn gerief, Ik heb nog myn magedom vris gelant, Om te verkoelen uwe minnebrand. Wel Vader gy bent zo oud en zo krom: En wild dog bedaren en bewaert u magedom, Wiltze mede nemen al in het Graf; Gy moet haest gaen reisen van de Weereld af. Daer by zoo hebt gy geen Tand in u mond, U oogen naer boven, u hooft is zo rond; Als eene Aep of een Baviaen, Wilt met uwen boggel maer gaeuw henen gaen. Wel meisje ik ben behuist en besteld: Met Zilver en Goud en daer by nog veel Geld In een koets kunt gy reide en een kleed van Zei Ik zal u wel troosten als gy zyt by myn. Wel Grysaerd gy spreekt als eene held, Maer ik geloof ‘t met u slegt zal zyn gesteld, Want ik verwagt goede nagten van vreugt en plaisier, Ik lag met u geld en met uwen zwier. Wel meisje gy zyt ‘er zoo mooi en zo net, Denkt gy dat al het plaisier is het Bed; Als ik kom te sterven dan erft gy myn goed: Dan kunt gy verwerven wêer een jongen bloet. wel foei ‘t was schanden dat zo een oude man: Myn Roosje zou plukken ‘t was tergen der an, ‘t moest wezen een Ionkman in fleur en in jeugt Dat doet een mooi meisje aen ‘t hertje veel vreugt. Laestmael zoo sprak ik al met myn Buurvrou Die bitterlyk klaegde had grote rouw, Dat zy had getrouwt een oude man om ‘t geld, Ach ach! wat ben ik nu bitter gequelt. ô Goden wat plagen kan al myn Geld, Geen meisje behagen ô dood doet geweld: En wilt myn nu halen van de wereld snood, want al myn kwalen die doen myn de dood. Oorlof gy Vryers nog jonk en in fleur, wilt eerder gaen trouwen als deze Sinjeur, want als gy wort oud daer by scheef en krom, Ey kunt geen meisje behagen met u magedom. Hebt gy braef geld dat is ‘er heel goed, Maer menig maegt tragt eerder na vlees en naer bloed, want ‘t geld raekt op en komt somtyds wel weer Maer deugt verlooren krygt men niet meer.

_ala001alaz02_01_38_0

Stem: Als ‘t begint. Ach ach myn schoon Godin, Ik zugt zoo meenig werven, Ik roep uit puure min Ach laat myn troost verwerven, Maar of ik ween of zugt, Sy neemt van my de vlugt, Sy laat my in de nood Tot dat ik sterf de dood. Myn klagt is al om niet Sy is my gaan ontlopen, Sy lagt met myn verdriet Hier is geen troost te hopen. Vaart wel dan wreede Maagd, Die een ander behaagd, Om dat gy my verlaat Ik word als disperaad. Komt Leeuwe vreed van aard Wilt nu myn lyf doorkerven, Komt Tygers onbedaart Ik wil het leven derven, Of met myn eigen zweerd Doorsteken myn jonkhert, Op dat myn edel bloed Beschryft myn liefde goed. Adju myn Schaapjes al, Die ik zoo lief geleiden. Door Bergen Bos en Dal En meenig schoon Vallyden, Ziet u het blanke Staal Adju dan altemaal, Adju schoon Herderin Ik sterve door de min. ô Dood ô vrede dood, Piramus leid verslonde Syn Lief uit liefde groot, Die heeft hem nog gevonde, Sy dagt in haar verstand Dat hy lag op zyn hand, In eenen zoeten droom By dees klaar waterstroom. O Hemel wat een vreugd Ik heb myn Lief gevonden, Daar ik myn jonge jeugd In echt heb aan verbonden, Piramus mynen vriend Die myn zo teer bemind, Hy is vermoeid van ‘t gaan In deeze wyde baan. Hy rust wat op zyn hand In ‘t midden van zyn schaapen, Aan deezen groenen kand Hy zoekt wat vreugd te rapen, Slaapt myn Herder zoet En uwe rust voldoet, Ik zal hier zoetjes staan Uw Schaapkens gade slaan. Myn Schaapjes al te saam Wilt nu in vreugt herleven, Piramus zynen naam Staat in myn hert geschreven, My dunkt den Echo singt Of myn de heide dwingt, Ik kan niet langer staan Ik wil hem spreken aan. Ontwaakt schoon lief ontwaakt Wilt uit u slaap oprysen, Myn hert dat word geraakt Vol druk en swaar gepeizen, ô Beeke rood van bloed Ach mynen Herder soet, Daar leid hy met zyn zwerd Doorstooken zyn jonkhert. Ach Hemel troost my nu, Myn hoop is weg gedreven, Piramus kost ik u Nog eens het leven geven, Ik zou u trouw bystaan En nooit van u weg gaan, Wy waaren haast gepaard, In echte min vergaard. Maar het is al te laat Om niet zyn al myn zugten, ô Jeugdig groen cieraad Wat sien ik schoonen vrugten, Ik sie de Bloempjes staan Met roode knopjes aan, Roodverwig is het lis Met Bloes van Piramis. Ik wil zyn dood alhier Nu met myn gaan wreeken, En met zyn rood Rapier Soo wil ik myn doorsteeken, Adju myn schapkens zoet, Dat uw een ander voet, Ik scheid, van ‘t leven af Begraaft ons in een graf. Daar leid de schoonen Thisbé En Piramis met namen; Jonkmans en Dogters mee Neemt hier exempel zaame, Steld nooit de zoete min Soo vast in uwe zin, Sy helpt ‘er veelen in den nood Ja tot de bleeke dood.

_ala001alaz02_01_39_0

Op een Aardige Wys. 1. Nu zal ik schryve, Wyl ik moet blyve, Aan wal in eenzaamheit, Ik moest gaan trouwen, Als andere vrouwen, Maar ik ben myn fiellis kwyt, Myn man is gaan varen na zee,bis. Myn man is gaan vaaren na zee, zee ja zee ja zee der om d zee der om d Wie wil der nouw met hem mee. 2. Nu kan ik braveren, Met al die heere, Die myn maar gunstig zyn, Om daar mee te zwieren, Als andere dieren, En denk ik ben nu allyn, Myn man is gaan varen na zee:bis. Myn man is gaan varen na zee, zee ja zee ja zee der om d zee der om d Wie duyvel vaart met hem mee. 3. Moet hy nouw vegten, Als dappere knegten, Daar ben ik mee te vree, Al moet hy klimme, Na boove toespringe, Ik denk ik ben op goe ree, Myn man is gaan varen na zee:bis. Myn man is gaan varen na zee, zee ja zeeja zee der om d zee der om d Ik stuur hem een mantje mee. 4. Oorlof gy vrouwe, Laat u niet rouwe, Raakt gy zoo u mannetjes kwyt, Wilt u vermaaken, Met andere snaaken, zoo raakt gy uyt die spyd, En denkt hy moest na zee:bis. Myn man is gaan varen na zee, zee ja zee ja zee der om d zee der om d En stel u daar mee te vree.

_ala001alaz02_01_40_0

Op een Lieffelyke Wys. Matroosje spreekt. Ionge Dogters wild niet klagen? Wy doen een reis na See, Men zal de kans eens wagen moog’ gy eens varen mee, Ik weet het kan niet lukken myn Engel vol getraen, Ik zal u nog eens drukken Eer wy na Boord toe gaen. Jonge Dogter. Ach liefste minnaer verheeven, Daar is myn regterhand, Een brief met bloed geschreeven myn hert voor u te pand, Ik zal de beloften onthouwen: Sprak zy met droef getraen, Wy zullen zamen trouwen: Of ‘t kan u niet wel gaen. Matroosje. Wy moeten u zoo verlaten myn zoeten Engel teer ‘t Syn orders van de Staten, ‘t Is voor ons groot hartzeer, De Staete bloot wild weeten Wy zeilen zoo Texel uit. men zal u nooit vergeeten, Schei dog met weenen uit. Jonge Dogter. Ionkman u zoet spreeken, Dringt my in het gemoed, Godt geeft aen u een teeken Als gy het niet en doet; Ie weet dat ik ben Swanger Sprak zy tot haer minnaer, Fop my dan dog niet langer: Ik kom in droef gevaer. Matroosje. Waerom zou ik je foppen? Hebt gy die gedagten dan? Wild maer u ooren stoppen Gy blyft myn schoon Catryn! Gy weet ik heb gezwooren: Een Eed by zon en maen, Dat ik mag gaen verlooren Eer ik u zal versmoen. Ionge Dogter. Mijn Engel u zoete woorden, Dat heeft myn ziel bekoord, Dat meenig meid bekoorden; Ik heb het wel gehoord, ‘t Is wel meer gebleeken Deez’ Ionkmans loos gevry, Veel hebben looze streeken: ‘t Is al bedriegery. Matroosje. Ik ga myn afscheid neemen, Al van myn lieve lam, Als ik weer kom met eenen In de Stad van Amsterdam, Dan zal ik u zoet lief trouwen; Ik heb u teer bemind, En maek u tot een Vrouwe Adju myn lieve Kind. Afscheid van de Jonkman. Wy gaen u nu verlaeten Soet Liefjes altemael, Het treuren kan niet haeten Genagt in ‘t Generael; Adju dan Vader en Moeder! En Susters in ‘t getal, Dat Godt is u behoeder En ons bewaeren zal.

_ala001alaz02_01_41_0

Op een Fraaije Wys. Ik kom al uit een vreemd Land, Ik ben voorwaar nog niet bekend, In alle straaten en gragten loopen, Of de lieden Beeltjes koopen, Geeve handgift myn goede vrind, Koopt een Beeldje voor u klynen kind, Juffrouw koopt Beelde koopt, Mooye Beelde koopt. Mooye Beelde koopt. Wil jy dan koope van myn, Zoeke uyt dan groot of klyn, Laat my niet staan zo lank, Jy ziet de Beelde op myne Plank, Zal ik dan gelde vraak, Het is voor een kind een groot vermaak, Juffrouw koopt, &c. Koopt gemeene Schildery, De klyne Mantjes ook daar by, Jy moet niet biede groote spot, Al voor myn mooye blomme pot, Ziet de Bolle zo Naturel, Gy kend de Beelde over al stel, Juffrouw koopt, &c. De Karnarie Vogel die kan niet vliege Ik zal u niet bedriege, Jy nooit gezien in de heele Stad, De raare biest de Uyle Kat, Ook de paardjes zeer perfect, Hansworst die groote gek, Juffrouw koopt, &c. De Papegai roept koppi krouw, De Poes maauwt mejouw mejouw, Juffrouw wat nu begeer, Ik hebbe haast geen beelde meer, Juffrouw jy my bestel, Zegge waar ik kome zel, Juffrouw koopt, &c. Ik zal u wyze perfekt chermant, Het is hier nog niet bekent, Dan zy moet vier stuyvers geeve, Zy kenne kryge Adam en Eve, Wild koope neen of ja, Eer ik aanstonds heene ga, Juffrouw koopt, &c. Wilje zien een Tuyn Ciraat, Ik weet niet of ‘t u aan staat, Potte stel in Prieel of Tuyn, De Pede Stal of Tuyn Bizaan, Myn dunkt wel koope zel, Mooye pronk in een Thee stel, Juffrouw koopt, &c. Wilje dan nog niet koope, Ik zal gelyk heen loope, Jy geen handgift geeve, Ik wensche een goede leeve, Bonjour met malkaar, Blyve gezond nog lange Jaar, Juffrouw koopt Beelde koopt, Mooye Beelde koopt, Mooye Beelde koopt.

_ala001alaz02_01_42_0

Stem: Hier heeft my Rozemond bescheide. Juich Koopman! Juich! op ‘t Vryverklaaren, Van ‘t uitgebreid Amerika, Het smeekt reeds lang om uwe Waaren, Scheep in, Scheep in, waer wagt gy na. Juich! Juich met regt! gy Steunpilaeren Der Republiek, juich! Fabrikeurs, Amerika roept om uw waeren. Werk voort, werk voort, herstel uw Beurs. Juich! Kargadoors, Commissionaeren, De Vaer op Noord Amerika, Het geen men thans hoort Vryverklaeren, Hersteld, al uw verliezen draa. Juich! Winkeliers, uw Winkelwaeren Die gy tot hooge pryzen kogt, Die zullen ras door ‘t Vryverklaeren Meer daelen, dan gy immer dogt. Juich! Zeeman, die de woeste baeren, Van ‘t noest en schuimend Peekelveld, Reeds lang, door vreemde zag bevaeren: In ‘t kort ziet gy uw roem hersteld. Kaegschippers, juicht en wilt bedaeren. Gy ziet in ‘t kort een Goude Tyd, Zeg nooit weer ‘t zyn de onvrye Waeren: Waerdoor ons Land zoo bitter lyd. Juicht! Ambachtslieden; die reeds Jaeren; Gezwoegt hebt, om een klein gewin: uw ondergang is aen ‘t bedaeren, Leegloopen! stel dat uit uw zin. Juich! Schuitevoerder, wilt uw klaeren, Ziet dog uw Schuit ter deege nae: Dewyl gy in ‘t vervolg zult vaeren, Producten uit Amerika. Op Sleepers, Kruyers, daer zyn Waeren Die moeten nae Amerika, Wilt schielyk ook uw Rytuig klaeren: Kruy voort, ryd’ voort, waer wagt gy nae. Juich’ Amsterdammers, uw Regenten Wier schoon ontwerp, dat heilzaem was, Men uw als haetlyk in wou prenten, Ryst als een Phenix, uit zyn Asch. Ja, gryze Temminck, wy herleeven Ja, Berckel, Rendorp, brave Liên Wy juichen! door de vreugd gedreeven: Wyl we uw ontwerp, voldongen, zien. Leef Achtb’re Vaders, lange Iaeren, Schoon steeds bestreeden door de Nyd, De Zwakste zal Uw Regt bewaeren, Ons Goed en Bloed zy U gewyd.

_ala001alaz02_01_43_0

A. Adieu myn lief wy moeten van ons beiden.16 Op ‘t weder Uitloopen van de Hollandze Vloot. Alla Matroosies weest konstand.25 Ach! het blooze van uw wangen.40 Op ‘s Lands Fregat van Oorlog de Argo. Amstels Meisje zeer geacht.60 Het Droevig Treurspel van Piramus en Thisbe, volgens de Historie, tot nut en stigting der Jonkheid. Ach ach myn schoon Godin.81 Op het Oost-indische Compagnie Schip genaamt De Mentor. Ach wat is het Menschen leven.66

_ala001alaz02_01_44_0

D. Een voornaam Heer bedroogen door een Jong Meisje. Daar was reis een jong meisje.15

_ala001alaz02_01_44_1

E. Een Vrouw is ligt, is ligt om te verlyden.41

_ala001alaz02_01_44_2

G. Op het Bloedig Zee Gevegt, tusschen de Hollanders en de Engelsche. Gy Neerlands Volk met ‘er spoet.19 Gy word van my gegroet.49 Gelyk de schoone bloempjes kwyne.62 Gelukkig lot dat ons bemint.68 Op de Schoonheid en Lieftaaligheid. Goeyjen dag myn Lief gepresen.77

_ala001alaz02_01_44_3

H. De triumpheerende Hollanders. Hollanders vol van moet.31 Over de droevigen toestand van ons Nederland. Helaas! helaas wat ramp en smert.57

_ala001alaz02_01_44_4

I. Op de Bloedslag die voor handen is. Is nu de vreedes bant gebrooken.17 Van Vrankryk aan Neêrlands Staaten. Ik hoor in de Courant.34 De Nieuwe Kraamer of de Vermaakelyke Beeldekooper. Ik kom al uit een vreemd Land.89

_ala001alaz02_01_44_5

K. Op de Hollandze Zee Helden. Komt nu Patriots geslagt.63

_ala001alaz02_01_44_6

L. Matroozen Lied, op het draagen van Zoutmans Lind. Laat Neêrlands Volk dit Sierzel draagen.6 Ter Eere van onze Zee Helden, en tot Schande der Engelschen. Laat nu vry de vlaggen waayjen.27 Op Zoutman. Laat ons deeze Roemslag zingen.42 Laast toe Frelis lag te droomen.76

_ala001alaz02_01_44_7

M. Beklag van Kaatje en Mamaatje. Mamaatje ik jeb ‘er een Man getrouwt.51

_ala001alaz02_01_44_8

N. De Amsterdamsche Matroos. Naar boord, naar boord, wy moeten heen.52 Nu wil ik als voortaan.78 Nu zal ik schryve.85

_ala001alaz02_01_44_9

O. Neêrlands Trompet, blaazendeVictorie, wegens de ontwaakte Leeuw. ô Parker wat groote schand.45

_ala001alaz02_01_44_10

S. Op het Ontdekken van de Vyandelyke Vloot. Sondag, toen ik nog in myn Kooy lag.10 Jonge Dogters Vryagie. Sinnen, benje geneegen tot minne.38

_ala001alaz02_01_44_11

V. Op de Bloedige Zee-Batailje, tusschen de Hollanders en de Engelsche, op Doggersbank. Vrienden wilt dit Lied aanhooren.11 Op de Executie, gedaan binnen de Stad Alkmaar, den 23. February 1782. aan een Jongeling van 15 Jaaren, over het Vergeeven van zyn eigen Vader. Vervloekte boosheid Gruweldaad.70 Op een Jonkman die te laat begon te vreyjen. Vrienden hoort zingen een wonder, &c.79

_ala001alaz02_01_44_12

W. Tweede Zoutmans Liedje, tusschen Kaatje en Mietje. Wat vreugd, myn lieve Mietje.7 Op het Schip van de Admiraal Generaal, tot lof van den Wel Edele Gestrenge Heer Captyn J.H. Kindsbergen. Wel te vreede zullen wy vaaren.8 Op de Batalje of Bloedige Zeeslag, voorgevallen ter Zee, den 5. Augustus. 1781. Weest verblyd gy Vrisse Helden.21 Over de Tegenwoordige Bezoeking en Oorlogstyd, wegens ons Nederland, als meede Rouw-klagt of Troost-Lied aan de Dooden en Gekwesten. Weest gy Verblyd arm en ryke.23 Tot welzyn van ‘t Vaderland. Wat ziet men niet in deeze daagen.29 Op het Vrolyk Zoldaaten Leven. Wel wat is daar beter Leven.73

_ala001alaz02_01_44_13

Z. Nieuw Zeemans Lied, op de Onverwagte Victorie van den Hersteller van Hollands Roem Zoutman. Zou ik thans niet welkom weezen.3 Zwygt van Vreede, blaast trompette.48

_ala001alaz02_01_44_14

J. Jonge Dogters wilt niet klagen.86 Op ‘t Verklaaren der Onafhanglykheid van Noord-Amerika, door de Provintien Holland en Westvriesland. Juich Koopman! Juich! op ‘t Vryverklaaren.91

_ala001alaz02_01_44_15

Op de Wijse: Hy gheeft ons peys voor dese reys. NU Coridon 't is tijdt, Men gaet den peys verconden Den Vrede maecker selfs, Die is ons af-ghesonden, Messias komt tot ons, Op desen blijden nacht Die ons die soete vre En peys heeft med' gheracht, Hy gheeft ons peys, Voor dese reys, Voor dese reys, Hy gheeft ons peys, Peys, peys, peys, peys voor dese reys Peys, peys, peys, peys voor dese reys Hy is in Bethleem stal, Te middernacht gheboren, Een soete kind'ken kleyn, Die Godt was van te voren En darrom woud'hy zijn Een mensche van gheboort Om tusschen Godt en ons Te maecken een accoort, Hy gheeft ons peys, Voor dese reys, Voor dese reys, Hy gheeft ons peys, Peys, peys, peys, peys voor dese reys Peys, peys, peys, peys voor dese reys Siet hoe, de sterren swieren, Tschijnt't zy voor onsen peys, Dan nu af aen al vieren: Danck Godt dan eerst voor al, Doet af stant van het quaet, Want d'oorlogh is ghewis, Een straffe van misdaet, Hy gheeft ons peys Voor dese reys, Voor dese reys.

_ald002alde01_01_1_0

Op de Wijse: Och wat maeckt gy getier, den heelen dagh te bier. COmt al te samen naer den stal, Daer leet den grooten al, Daer leet den grooten al, In doecxkens teer ghewonden, In de kribb' op wat hoy en stroy, En beweent onse groote sonden, Sus sus Heer, Sus sus Heer, Houdt op en krijt niet meer. Hy daelt uyt sijnen hoogen throon, En neemt by ons de woon, En neemt by ons de woon, In groot ellendigheden: In een arm' oudt vervallen koy, Siet hy heeft in sijn teere leden Sus sus Heer Sus sus Heer, Houdt op en krijt niet meer. Maria kust haer lieve Kindt Dat sy in doecxkens windt, Dat sy in doecxkens windt, Vol moederlijcke minne: d'Enghels singhen int aerdtsche dal, Die de menschen van goede willen Sus sus Heer, Sus sus Heer, Houdt op en krijt niet meer. Lof moet zijn tot alle tijdt, Het kindt ghebenedijdt, Het kindt ghebenedijdt, Den Coninck nieuw gheboren: Hy verlost ons van d'helsche pijn, Sonder hem waren wy verloren, Sus sus Heer, Sus sus Heer, Houdt op en krijt niet meer.

_ald002alde01_01_2_0

Op de Wijse: Alsoo't begint. HErderkens// en Herderinnekens van Bethleem, En hebdy niet ghehoort // En hebdy niet ghehoort, De stemme onverwacht, T'scheen de locht was vol van Enghelen, Inden stillen middernacht: Den Coninck is gheboren Gaet en bewijst hem eer, My docht het was naer Bethleem, Herderkens naer Bethleem, Herderkens naer Bethleem Herderkens naar Bethleem Is dat het Conincks hof, Och neen, och neen, och neen, Maer sijn hof is een arm stalleken, Gaet bewijst hem eer en lof, Herderkens en Herderinnekens van Bethleem, Wat saeghdy inden stal // Wat deder eerst voor al, Wat gaefd' het soete kindt, Heet het toch met vreughden willekom, Want het u soo seer bemint? Wy hebben't Kindt aenbeden // het scheen het loegh ons aen Cleyn giftjens die wy deden // Het was al aenghenaem, Beneffens aen het Kribbeken Stont den Os en't Eselken, Neffens aen het Kribbeken // Stont den Os en't Eselken En wasser niemandt meer? Och neen, och neen, och neen, Van de Moeder die't lief Kindeken Noemden haeren Godt en Heer. Dan de Moeder die't lief, etc. Herderkens en Herderinnekens van Bethleem, En gaet noch soo niet wegh // Hoort eens wat ick u segh, Blijft noch wat inden stal, Weet ghy wel dat dit lief kindeken: Oock een Herder wesen sal Sijn alder-beste weyde // dat saligh hemels velt, Daer d'Enghels hun vermeyden // 't ghetal is onghetelt, Een schaepken dat verloren gaet, Waerom hy al d'ander laet, 't Schaepken dat verloren gaet, Waerom hy al d'ander laet, Soeckt hy dat over al, Och ja, och ja, och ja, Daerom komt hy lieve Herderkens, Uyt den hemel inden stal. Daerom komt hy, etc.

_ald002alde01_01_3_0

Op de Wijse; Comt sondigh mensch en leert oodtmoedigheydt. COridon en laet uw' Schaepkens staen, Tytire siet eens hoe fraey de sterren gaen, Tytire siet eens hoe fraey de sterren gaen // Hoe fraey de sterren gaen. Och wie sagh oyt in desen midder-nacht, Den dagheraet alhier soo vroegh verwacht, Alhier soo vroegh verwacht // Den dagheraet alhier soo vroegh verwacht. Maer wel hoe is dit een droom oft hoor ick wel, O Amyntha, hoort toch dit snaren spel, O Amyntha hoort toch dit snaren spel, Hoort toch dit snaren spel Sus Moyse sus hoort singhen hier een stem, Den gloria ras op naer Bethleem // Ras op naer Bethleem, Den gloria ras op naer Bethleem. Coridon loopt dan sa flux ras op de been, Wacker aen het kleyne Kintjen is alleen, Wacker aen het kleyne Kintjen is alleen, Het Kintjen is alleen, Hy is gheboren in dees felle kou, Messias die ons al verlossen sou // Ons al verlossen sou, Messias die ons al verlossen sou. Coridon maer siet toch eens hy lacht ons aen, Siet de ooghskens als twee helle sterren staen, Siet de ooghskens als twee helle sterren staen // Twee helle sterren staen, Slaept kleynen Coninck slaept Emanuel, Na na na na slaept blom van Israel // Slaept blom van Israel Na na na na slaept blom van Israel.

_ald002alde01_01_4_0

Op de Wijse: Alsoo't begint. IN't midden van dees koude nachten // De liefde stockt een vier, Inden stal wilt niet langher wachten // Die het soeckt vint het hier: Gheen hert soo flou, soo koudt // Oft terstont wordt hier gheheel onsteken? Saligh hoy, saligh stalleken van Godt uytverkoren, Saligh stroy, saligh Kribbeken // In u is gheboren, Het vier der liefde noyt ghesien noyt ghesien te voren. Dese liefde doet hier offerhanden // Sy treckt het al tot haer, Het kindt doet sy door haer vier branden // Neemt de kribb' voor Autaer, Gheen hert soo flou, soo koudt // Oft terstont wordt hier gheheel ontsteken? Saligh hoy, saligh stalleken van Godt uytverkoren, Saligh stroy, saligh Kribbeken // In u is gheboren, Het vier der liefde noyt ghesien noyt ghesien te voren. Cont ghy hier maer een voncxken vinden // Een voncxken maer alleen, Sal u hert heel in Godt verslinden // En van twee maecken een, Gheen hert soo flou, soo koudt // Oft terstont wordt hier gheheel ontsteken? Saligh hoy, saligh stalleken van Godt uytverkoren, Saligh stroy, saligh Kribbeken // In u is gheboren, Het vier der liefde noyt ghesien noyt ghesien te voren.

_ald002alde01_01_5_0

Op de Wijse: Alsoo't begint. WIllecom Kindeken Jesu soet // Willecom die ons comt verlossen Willecom willecom Kindeken Jesu soet // Willecom brenger van alle goet. Maer hoe comt ghy soo sonder macht // waer zijn uw' kloecke Engels scharen, Die u in't midden vanden nacht // Hier souden waecken en bewaren Willecom Kindeken Jesu soet // Willecom die ons comt verlossen, Willecom willecom Kindeken Jesu soet // Willecom brenger van alle goet. Hoe light ghy hier open alleen: Terwijl Herodes rouw' soldaten Om uwen wil sendt op de been // Die soecken u laghs alle straten. Willecom Kindeken Jesu soet // Willecom die ons comt verlossen, Willecom willecom Kindeken Jesu soet // Willecom brenger van alle goet. Haest u dan uyt desen stal // Uyt dit ghewest uyt dese palen, Want u het leven kosten sal // Can u Herodes achter-halen. Willecom Kindeken Jesu soet // Willecom die ons comt verlossen, Willecom willecom Kindeken Jesu soet // Willecom brenger van alle goet. Hy doodt de kinders allegaer // Hy rucktse vande Moeders borsten, Die niet passeren tweede jaer // Maer meest de moorders naer u dorsten.

_ald002alde01_01_6_0

Op de Wijse: Alsoo't begint. Maria weest ghegroet? Door u is voort-ghekomen, Die van u en om ons // Ons vleesch heeft aenghenomen: Door u en ook uyt u // Soo datmen segghen moet, Het godelijck vleesch komt uyt u suyver bloedt. Maria soete naem // Soet boven honinck-graten O suycker soeten naem // Wie ist die u kan haten? Mijn lippen zijn vol vreught // Mijn hert, mijn ziel op-sprinckt, Alsmen Maria noemt // Alsmen Maria singht. Ghy voedt u Schepper op // O Maghet ghy zij de Moeder, Van hem die is u Godt // U Vader en u broeder: Ghy spijst het eeuwigh woordt // Ghy laeft sijn wonder dorst, Ghy gheeft aen uwen Heer uw' Maeghdelijcke borst.

_ald002alde01_01_7_0

Op de Wijse: Alsoo't begint. Maria suyver Maeght // Heeft naer een plaets ghevraeght, Waer in sy rusten sou // Verstijft van kou, Maar neen de plaets en wasser niet // Door die het dwinght als een riet, De wereldt vindt sy heel besmet // Met af-goden dienst beset. De Maghet van stonden aen // Is in een stal ghegaen, En wordt daer Moeder goedt // Van Jesus soet, Een jeder vol van boosheydt sodt // Verstoodt hier sijnen eyghen Godt, Sijn eyghen landt wordt hem ontseyt // Als een ballingh wegh gheleyt. Treckt dan ghy Heders al // Na desen droeven stal, Daer't nieuw gheboren kindt // Light in den windt, Haest u en wilt niet langher aensien // U soete jonste hem aen te bien, Singht met ghenuchten hant aen hant // Lof Jesus door het gansche lant?

_ald002alde01_01_8_0

Op de Wijse: Alsoo't begint. AEnsiet hoe Jesus schreyt // in hoy en stroy gheleyt, In doexkens teer ghewonden // Waer in u Majesteyt, Godt vander eeuwigheyt // Wordt mensch voor ons sonden. Hy schud'en beeft van kou // Hy weent uyt bitter rou De tranen zijn de wonden // O mensch in liefden flou, T'woordt is gheworden nou // Godt is mensch voor u sonden. En vreest niet sondaer groot // Het kindt is naeckt en bloodt, Sijn handen zijn ghebonden // Hy jaeght van u de doodt, Hy helpt u uyt den noodt / O menschen verlaet de sonden. T'bloedt is een nieuwe Jaer // Ghestort voor alle-gaer, Schept nieuwe vreught en sinnen // Adieu 't is 't leste jaer, Laet ons dit nemen waer // Om Jesum te gaen beminnen.

_ald002alde01_01_9_0

Op de Wijse: Alsoo't begint. HErderkens och hoort dese blijde maer // En vreest hier gheen ghevaer, Messias uwen Heer // Die daelt ter aerden neer, Mint hem die u bemindt / Hy is den Godt van al, Comt knielt hier om en tom // En heet hem willekom. Coridon op sa sa naer Bethleem // En hoort ghy niet de stem, Haest u eer dat verdwijnt // Het klaer licht dat daer schijnt, En weet ghy niet daer van? En ons wordt soo vertelt, Messias langh verwacht // Is comen inden nacht, Messias langh verw: etc. Laet ons dan gaen daermen het vinden sal, In den ghebroken stal, In hoy in stroy gheleyt // Alsoo ist datmen seyt, Ten is noyt meer gheschiet // Een Chyter oft een Luyt, Wie heeft dit oyt verwacht // In desen kouden nacht, Wie heeft dit oyt: etc. Wel laet ons dan met vreughden henen gaen // Ghebueren blijft wat staen, Ick heb hier in't ghesicht // Een klaer groot wonderlicht, Neen blijft ick draegh wat me // Neen neen't sou qualijck staen, Misschien is daer van doen // Wat eten voor den noen, Misschien is daer: etc.

_ald002alde01_01_10_0

Op de Wijse: Alsoo't begint. SUlt ghy dan Jesu zijn // Den achtsten dagh besneden En voelen dese pijn // In uw'soo teere leden? O steen, o harden steen // Wilt doch het Kindt wat mijden, T'is noch 't is al te kleen // T'is noch 't is al te kleen, Om soo voor ons te lijden; Waerom gheeft ghy ons u bloedt, In't nieuwe Jaer // in't nieuwe Jaer // in't nieuwe Jaer O Jesu soet. O waeren Pellicaen // Der menschen bloedigh voeder Ghy treckt ons kleeren aen // Om te zijn ons behoeder: Op dat ghy soo Godt mensch // Door ons sout konnen lijden, En naer soo langhen wensch // En naer soo langhen wensch, Ons vande doodt bevrijden: Bewaert ons dan door u bloedt, In't nieuwe Jaer, in't nieuwe Jaer, in't nieuwe Jaer O Jesu soet. O Jesu hoe bequaem // Wordt u als nu ghegheven, Dien wonderlijcken naem // Waer door de schepsels beven, Dien soeten name voor wien // Den Hemel ende aerde, Moest booghen hare knien // Moest booghen hare knien De helle haer vervaerde: Soeten naem ghebenedijdt, In't nieuwe Jaer, in't nieuwe Jaer, in't nieuwe Jaer, zijt en altijdt.

_ald002alde01_01_11_0

Stemme, Alsoo't begint. O Herderkens al soetjens al sonder ghetier, Messias rust alhier, Na na na Kintjen kleyn Na na na Kintjen reyn: Slaept blom van Jesse stam Nu slaept onnoosel Lam, Slaept nieu geboren Vorst van Israel Slaept kleynen Coninck, slaept Emanuel. Goe liekens van uyten al stillekens al, Die komt in desen stal: Na, na, na Kintjen kleyn, Na, na, na Kintjen reyn: Slaept blom van Jesse stam, Nu slaept onnoosel Lam, Slaept nieu geboren Vorst van Israel Slaept kleynen Coninck, slaept Emanuel. Hout op van stormen ghy noorden windt, T'is uwen Heer dit Kindt, Na na na Kintjen kleyn, Na na na Kintjen reyn: Slaept blom van Jesse stam, Nu slaept onnoosel Lam, Slaept nieu geboren Vorst van Israel Slaept cleynen Coninck, slaept Emanuel. Nu Jesu, nu slaept, u isset al ghestilt, Nu slaept alsoo ghy wilt, Na na na Kintjen kleyn, Na na na Kintjen reyn: Slaept blom van Jesse stam, Nu slaept onnoosel Lam, Slaept nieu geboren Vorst van Israel Slaept cleynen Coninck, slaept Emanuel. Noch weent ghy, noch schreyt ghy uyt bitteren rouw, In dese straffe kouw: Het stroy is al te hert, 'T doet u teer leden smert, (O blom van Jesse stam) Mijn aldersoetste Lam, Comt, comt o Jesu rusten in ons hert Comt, comt o Jesu rusten in ons hert Fecit P. Pooters S.I.

_ald002alde01_01_12_0

Stemme: Alsoo't begint. O Herderkens laet uw boecxkens en schapen, Den grooten Heere die't al heeft gheschapen Is voor u gheboren // Die al waert verloren, In Kribbe gheleydt in eenen stal, O menschen om Adams val, Hy wordt nu ghevonden // In doecxkens ghewonden: De Moeder en Maghet is een, Godt Vader is Vader alleen, Sa rasch Herderkens op de been Herderkens loopt, loopt // Herderkens loopt, loopt, Herderkens loopt, loopt // Herderkens loopt, loopt, Na, na, na kindeken teer, Sus, sus, sus: krijt toch niet meer. Comt laet ons gaen besoecken // in doecken, Dat kindeken teer // Des wereldts Heere, Die van ons kudden // Den wolf zal schudden Die voor ons in eene kribbe leyt: Soo heeft ons den Enghel gheseyt. De Herderkens singhen // De lammerkens springhen, Den hemel en aerde schept jeught, Sy singhen Godt glori en deught, Aen de menschen peys en vreught: Kindeken slaept, slaept: Kindeken slaept, slaept, Na, na, na Kindeken teer, Sus, sus, sus: en krijt niet meer. Maer eer wy gaen al d'ander op-wecken, En eer wy van hier naer Bethleem trecken, Wat sullen wy gheven // Om niet te beven, In desen seer langhen kouden nacht, Soo dient hem een beddeken sacht. Soo't krijten sal willen // Wy sullen het stillen, En paeyen met spel en sanck // En sluyten den heelen nacht lanck, Sullen't soenen met soet gheklanck. Singhen na, na, na: singhen na, na, na: Singhen na, na, na: singhen na, na, na: Na, na, na Kindeken teer // Sus, sus, sus: nu krijt niet meer.

_ald002alde01_01_13_0

Op de Wijse: Een Kindeken dat is gheboren, (oft) Ick hoorde dees voor-lede daghen, &c. SNachts als een jeghelijck was in rusten // In d'alderstilste van den nacht; Soo baerde een Maget met wellusten // Dat kleyne kindeken lane verwacht Seght eens o kindt // Waerom ghy mindt Den mensch // die 't niet en heeft verdient, Waerom ghy nouw // In dese kouw, Gheboren zijn wilt van een Vrouw. Voghelkens, die met soeter kelen // Aen den hemel tiereliert: Viskens die op't water spelen, en kruypende ghediert, Comt vraeght dit kindt // Waerom het mindt Den mensch // die't niet en heeft verdient: Waerom het nouw // In dese kouw Gheboren zijn wilt van een Vrouw. Enghelkens die van Godt den Vader Sijt tot dienst van't kindt besteet: Isser van u lien alle-gader // Iemandt, die dees reden weet, Waerom dit kindt // Soo seer bemindt Den mensch die't niet en heeft verdient: Waerom hy nouw // In dese kouw Gheboren zijn wilt van een Vrouw. Kindeken, dat ghy't woud' uyt-legghen, Waerom ghy de mensch soo vrijt: Wat suldy toch anders segghen, Dan omdat ghy Liefde zijt. Daerom o kindt // Ist dat ghy mindt, Den mensch // die't niet en heeft verdient: En dat ghy nouw // In dese kouw Gheboren zijn wilt van een Vrouw.

_ald002alde01_01_14_0

Op de Wijse: Huc ad Regem Pastorum, &c. HErders hy is gheboren // In't midden vanden nacht, Die soo lanck van te voren // De wereldt heeft verwacht Vrolijck o Herderkens // Songhen ons d'Enghelkens Songhen met blijde stem // Haest u naar Bethleem. Wy arme slechte lickens // Ghelijck de boeren zijn, Ontweckten ons ghebeurkens // Al in den maene-schijn, Liepen met bly gheschal // Naer desen armen stal, Daer ons den Enghel sanck // Aenlokten met bedwanck. Wy quamen daer te voren // En siet een Kindeken, Leyt op't stroy gheboren // Soet als een Lammeken, D'ooghskens van stonden aen // Saghmen vol tranen staen, T'weenden uyt druck en rouw // In dese straffe kouw. Ick nam mijn fluyt een ander // Die nam sijn moeseltjen, En speelden met malkanderen // Door't soete Kindeken, Na, na, na Kintjen teer // Sus sus en krijt niet meer, Doet u kleyn ooghskens toe // Sy zijn van krijten moet. Siet wy schencken u elck // Een Lammeken seer teer, Boter saen ende melck // Door u o liefsten Heer, Na, na, na Kintjen teer // Sus sus en krijt niet meer, Doet u kleyn ooghskens toe // Sy zijn van krijten moe. Het kindt beghint te slapen // De Moeder sprack ons aen, Voedt o Herderkens u schapen // Wilt soetjens buyten gaen, U lie zy peys en Vre // Dat brenght mijn kindt u me, Want t'is Godt uwen Heer // Comt morghen noch eens meer.

_ald002alde01_01_15_0

Op de Wijse: Franciscus Borgia besiende. HOe komt ghy in dees doncker tijden // O aldersoetste Kindeken, Hoe komt ghy in dit stalleken // dees koud' en bitter armoed' lijden, O Jesus cley kindekijn // Hoe wilt ghy soo verworpen zijn. Sijt ghy een Coninck uytvercoren // Hoe lighdy soo ghedocht in't stroey, In't midden van het Ossen hoey // Soo teer en nauwelijckx gheboren, O Jesus cleyn kindekijn // Hoe wilt ghy soo verworpen zijn. O dat de felle Noortsche winden // Verandert inden Suydt, En komen met een soet gheluydt // Haer Schepper ende Coninck vinden, O Jesus cleyn kindekijn // Hoe wilt ghy soo verworpen zijn. O dat de scherpe winter buyen // Verandert worden inde Lent, Dat niet dan Roosen hier ontrent // Haer soeten reuck doen uytspruyten, O Jesus cleyn kindekijn // Hoe wilt ghy soo verworpen zijn.

_ald002alde01_01_16_0

Op de Wijse: Alsoo't begint. De Moeder Maghet spreeckt aen haer Kindt, Dat sy in suyver doecken windt. O Soetste Kindt die langhen tijdt, Tot mijn geluck zijt in my bleven G'hebt my soo menighmael verblijdt Die zijt mijn vreught mijn eenig leven Maer u soet aenschijn my te seer Vermaeckt, O schoonsten Heer, U lachskens noch veel meer. Met blijschap spreeck ik u nu aen, Op mijnen schoot van my genomen Maer hoewel dat ick wordt verstaen, Een antwoort van my wort becomen Waerom hout ghy u Kindt soo in Dat ick niet op u win, Maer t'is soo uwen sin. Mijn volle borst neemt die is goet Uws Moeders die u op sal voeden Ghy die de kruyden wassen doet, Van terf de velden overvloeden Die over al het leven gheeft Waer van zijn oorspronck heeft Het melck daer ghy van leeft. EYNDE.

_ald002alde01_01_17_0

Op de Wijse: Alsoo't begint. WAt heeft Emanuel misdaen Dat hy sijn bloet alree moet storten, Wat heeft dit lieve Kindt ghedaen, Dat hy de wet moet onderstaen. Sijn Vader en was Adam niet, Sijn Moeder leefde sonder sonden, T'Kindt is onnoosel als ghy siet, Hoe is hy hier dan toe verbonden. Wat heeft Emanuel misdaen Dat hy sijn bloet alree moet storten, Wat heeft dit lieve Kindt ghedaen, Dat hy de wet moet onderstaen. Dees daghen inde felle kouw, Soo beefden al sijn teere leden, De krib en stroy viel hem soo rouw, En nu soo wort hy noch besneden. Wat heeft Emanuel misdaen Dat hy sijn bloet alree moet storten, Wat heeft dit lieve Kindt ghedaen, Dat hy de wet moet onderstaen. Uyt soete min voor een nieuw Jaer, Hy schenckt sijn bloet aen alle menschen Hy stort het voor ons allegaer Uyt soete min voor een nieuw Jaer. Wat heeft Emanuel misdaen Dat hy sijn bloet alree moet storten, Wat heeft dit lieve Kindt ghedaen, Dat hy de wet moet onderstaen. En spaert hem doch ten is geen noot, En laet het kindt sijn bloet genieten, Want t'sal voor ons doch in sijn doot, Aen't Cruys daer na genoeg vergieten.

_ald002alde01_01_18_0

Op de Wijse: Petit Brisach, oft S. Norberte. DEvote Ziel die Godt mindt boven al, Comt siet wie dat hier leet in eenen stal, Het is den Sone vanden grooten Godt, Gheboren by de Beesten in dit kodt, Al sonder deur oft slodt. 2. Die't al bekleedt die leet naeckt en bloodt, Die't al versaedt die seet in honghers noodt: Die't al regheert die leet hier sonder macht, Die't al verlicht die leet hier inden nacht, Van ieder een veracht. 3. Den Alder-rijcksten leet hier in het hoy, Den Coninck leet hier op een buffel stroy, Den stal der beesten is nu sijn salet, Een houte krib' heeft hy nu voor sijn bet, Hoe is sijn rijck herset. 4. Den Heer wordt knecht ja oock Godt die wordt mensch, Waer door den mensch nu komt tot sijnen wensch, Hier siedy hoe dat Godt den mensch bemindt, Die voor ons is gheworden een kleyn Kindt, En leyt hier inden windt. 5. Daer staet Maria Moeder ende Maeght Die aen haer borst het kintjen Jesus draeght: Sy laet het suyghen van haer hertsen bloedt, Sy singht een Lieken met een reyn ghemoet, Na na mijn Kintjen soet. 6. By haer staet Joseph dien goeden Man, Hy dient de suyver Maghet waer hy kan: Hy klieft het houdt, hy stoekt een vierken aen Hy ruert de Pap: 't wordt al van hem ghedaen, In't schijnen vande Maen. 7. Den Enghel komt van boven uyt de Locht, En heeft de Herders een nieuw maer ghebrocht: Sa, sa, sa Herders laet uw' Schaepkens al Een kindt ghy vinden sult in dien stal Die u verlossen sal. 8. Sy komen t'samen nae den stal ghegaen, Sy brenghen Boter, Melck, ende saen, Sy groeten't Kintjen met sijn Moeder reyn, Sy wieghen hem, en singhen in't ghemeyn, Na, na, na Kintje kleyn. 9. De Enghels songhen uyt dat hemels hof, Met soete stem den sanck van eer en lof, Glorie zy den Alder-hooghsten Heer: Oock Peys en Vred' aen die beminden seer, Dat soete Kintjen teer. 10. O groote Sondaers acht nu u gheluck, Aenbidt die u sal brenghen uyt den druck, Valt hem te voet, en danckt den Heer eeu-paer, Ontfanght dat soete Kintjen alle-gaer, Door eenen nieuwen Jaer.

_ald002alde01_01_19_0

Op de Wijse: Van Poliphemus, oft van't Verckenshooft. SOeten Jesu uytverkoren Inden stal zijdy gheboren, Van een suyver Maghet claer, Omdat ghy ons eens soudt leeren Dat wy tot u souden keeren Met dat soete nieuwe Jaer. O kleyn Kintjen jonck van daghen Hoe kondy soo haest verdraghen? Dat ghy stort u dierbaer Bloedt Op den achtsten dagh besneden Wordy in u teere leden: Siet wat dat u liefde doet. Ghy verlanght om ons te gheven Metter daet het eeuwigh leven, Aen de sondaers allegaer. Ghy begint de nodt te kraecken, Die seer bitter u sal smaecken Binnen dry.endertigh Jaer. Ghy en soeckt maer onse herten Daerom lijdy soo veel smerten Voor den mensch in´t openbaer: Omdat wy u sonden minnen Ende eens wel gaen beghinnen Met dat soete Nieuwe Jaer. Ghy wordt by den mensch gevonden Die wegh-nemen sult ons sonden Door u doodt en pijnen swaer. Daerom moeten wy verlanghen Om u vriendelijck 't ontfanghen, Al voor eenen nieuwen Jaer. Hier wordt u den naem ghegheven, Eenen naem seer hoogh verheven, Jesus noemen sy u wel: Want voor dien naem moet knielen, Alle gheesten, alle Sielen Hemel, aerde, ende hel. Uwen naem soet boven maten, Soeter als de honingh graten, Claerder als de Son voorwaer, Wilt hem in ons herten schrijven, Dat hy daer altijdt magh blijven Met dat soete nieuwe Jaer. Siet o groote sondaers heden, Hoe dat Jesus heeft gheleden. Groote pijnen voor en naer, Hoe dat hy hem laet besnijen Om van't quaedt ons te bevrijen Met dat soete nieuwe Jaer.

_ald002alde01_01_20_0

Op de Wijse: petit Brisach, oft S. Norberte. COmt Lieve Bruydt laet ons eens t'samen gaen, Daer buyte inde groene wijde baen: Verlaeten alle menighvuldigheydt, En soecken de ghewenste eenigheydt, Ter Sielen saligheydt. 2. Wat zijn de steden als de Duyvels stoel? Waer datmen siet altijdt een groot ghewoel: En oock dat raesen, met dat sodt ghemal, Van kleyn en groot dat daer is over al, Dat is der Sielen val. 3. Wat is daer anders als een groot gheraes? Een groot ramoer, en menigh viese-vaes: De Siel die wordt daer dickwils door besmet, Den goeden Gheest die wordt daer door belet, En menigh hert gheplet. 4. Men hoort daer niet als een daghelijckx ghetier, Men siet daer niet als eenen vollen swier, Laet ons van schouwen al dat groot gherucht, En uyt de stadt soo nemen onse vlucht, Daer buyten in ghenucht. 5. Hier buyten gady inde groene Wey, En wandelt somtijdts op de hooghe hey: Daer zijn de Schaepkens menigh in't ghetal Be be, be be beleten sy over al, En dat met soet gheschal. 6. De melck Koeykens weyen hier en daer, Als een Koey biest, dan bieset allegaer: Den Herder waeckt, en treckt sijn Pijpken uyt, In d'eenigheydt soo maeckt hy soet gheluyt, Al op sijn duytsche Fluyt. 7. Daer zijn de dreven vol van eycken-houdt En lijen van Abeelen menigh-fout, Daer gaedy door in alle eenigheydt, En looft den Heer door sijn voorsichtigheydt, In alle Soetigheydt. 8. De Eenigheydt die maeckt u hert gherust, Sy brenght de Siel tot Godt in vollen lust: De Eenigheydt is Moeder van de deught, Fonteyn van vred'en oorspronck van de vreught En voetster van u jeught. 9. De Eenigheydt die schouwt veel kapperny, Veel quade tonghen, en veel rasery: De eenigheydt die gheeft ons alle goedt, Soo in't Lichaem also oock in ons ghemoedt, In Peys en Liefde soedt. 10. Hier siedy Vyvers, ende Water klaer: Alwaer de Viskens som vermaecken haer: De Snoecken, Vorens, Palinck, ende Baes, Het vindt in't Water overvloedigh Aes, En dat tot ons solaes. 11. De Carpels gheven haer seer dickwils bloodt, De Laukens spelen daer t'zy kleyn oft groot, Het zijn al schepsels vanden grooten Heer, Die ons tot Godt verwecken meer en meer, Om hem te dancken seer. 12. Ghy siet den bogaert inden vollen Fleur, Verciert met blommen van divers coleur: Met Appelen, Peeren, Pruymen, Noten soet Met Kerssen, Kriecken oock in overvloet, Siet wat den Heer al doet. 13. Ghy siet hoe dat de Voghels nimmermeer En rusten om te loven haeren Heer, Den Nachtgeael die singht daer over-soet Soet, soet, soet, soet, soet, soet, soet, soet, soet Met eenen kloecken moet. 14. Dat Haentjen kraeyt van smorghens al vroegh al aen Om Godt te dancken koeke loeren Haen, Den Koeck-koeck singht daer dickwils seer plaisant Koeck-koeck, Koeck-koeck ontrent den groenen kant, Maer altijdt eenen sanck. 15. De Kaeven vlieghen voor de locht seer ras, Met groot ghewelt, en roepen cras, cras, ras, Dat Musken schreeuwt, met dat het wordt verjaeght Dief, dief, dief, omdat het haer beklaeght, Waer door ons hert verdaeght. 16. Siet daer de Vincxkens vlieghen over al, En loven Godt den Heer in´t groene dal Vinck, vinck, vinck, en tiere lire la: Soo singhen sy en segghen ons adieu Sonder te worden mue. 17. Daer staet de Quackel in dat groene woudt, Quack, quack, quack, quack seer menigh foudt, Het Tortel-Duyfken leert ons metter daet, Te suchten over onse sonden quaet, Eer dat het wordt te laet, 18. Ghy sult hier gaen somtijdts ses mijlen lanck, En hoort niet als den soeten Voghel-sanck, Seer selden mensch vindy hier op de reys, Die u sal stooren in u goedt ghepeys, Is dat niet uwen heys. 19. Adieu dan Bruydt, en leeft na mijn vermaen, Blijft uyt de Stadt oft wilter selden gaen, Ick heb het nu al met een woordt gheseyt, Het is al ydelheydt der ydelheydt, Houdt u in d'eenigheydt.

_ald002alde01_01_21_0

Op de Wijse: Graef Willem sadt op solder. ALs iemandt eens wel gaet door-sien den staet van Alle-man Van Princen en van Coninghen, my dunckt hy segghen kan, Noch liever ben ick eenen Boer gherust in mijnen stal Als hoogh verheven eens te zijn en wachten swaren val. Al is den Paus van Roomen groot, en wonderlijck gheacht Al kust een jeder sijnen voet, al heeft hy alle macht: Noch liever ben ik eenen Boer hier buyten onbekent Als Rekeningh voor alle Siel, te gheven pertinent. Al draeght den Coninck op sijn hooft een Croon van louter Goudt, Al woont hy in een Schoon Palleys seer kostelijck gheboudt: Noch liever ben ick eenen Boer met eenen slechten hoet, Als vanden armen Ackerman te halen alle goet. Al heeft den Bisschop en Prelaet een goude Coor kap aen, Al magh hy met den gulden Staf en met den Mijter gaen, Noch liever ben ick eenen Boer de handt al aen de ploegh, Als altijdt moeten sorghen voor Sielen laet en vroeg. De Princen en den Edeldom al maecken sy goedt cier Met Rensen-Wijn en wilt ghebraet en oock met disters Bier Noch liever ben ick eenen Boer en eten Boeck-wey bry, Als met haer inden krijgh te gaen den Deghen aen de zy Al is men Heer Pastoor versien van Torf ende brandt Al heeft hy langhe Rocken aen, de Mossel aende handt, Noch liever ben ick eenen Boer al lij ick somtijdts kouw Als Preken en Studeren soo, en leven sonder Vrouw. Al wint den Procreur veel gheldt en oock den Advoaet, Alleen met Pen en sijnen mondt te drijven saecken quaet, Noch liever ben ick eenen Boer met mijn Spar in het Veldt Als uyt de arm Weduwen te perssen al haer gheldt. Al woont den Coopman inde Stadt seer machtigh ende rijck, Al gaet hy op sijn Maeltjens sacht, al treet hy niet in't slijck Noch liever ben ick eenen Boer hier buyten sonder pracht Als wonderlijck te sorghen en schrijven dagh en nacht. Al is den Winckelier versien van waren abondant; Al is de neeringh noch soo goet, al windt hy voor de handt, Noch liever ben ick eenen Boer, en besigh met mijn wan Als lieghen en bedrieghen met den armen Ambachtsman. Al heeft den Ruyter groot plesier in Trommel en Trompet, Al gaet hy met den Sluyer aen opt hooft een Hellemet Noch liever en ick eenen Boer, en slapen altijdt wel, Als seven uren inden nacht te taen op Sinternel. Al heeft den Schipper goe Forutyn als hy maer eens en kan, Gheladen uyt Oostindien wel komen t'Amsterdam, Noch liever ben ick eenen boer, met mijn Ker' op de hey, Als in het midden vande See met een Schip oft Galley. Met oorlof ghy boerinnekens en boeren altemael, Acht u gheluck in uwen staet, en seght in't generael, Noch liever ben ick eenen boer hier buyten binnen Meir, Als Coninck, Prins oft Edelman te sterven vande teir.

_ald002alde01_01_22_0

Op de Wijse: Lanter lu, &c. WY Boeren en Boerinnen Wy wercken dagh en nacht, Wy ploeghen en wy spinnen En wy singhen uyter macht. Lieven Heer, kost en kleer, Hemelrijck, en dan niet meer. Wy spitten, en wy spaeyen Twaelf maenden lanck, Wy saeyen, en wy maeyen, In ghenucht met desen sanck. Lieven Heer, kost en kleer, Hemelrijck, en dan niet meer. Wy sieden ale daghen S'Morghens boeck wey pap, Soo vullen wy ons maeghen, En wy singhen even rap. Lieven Heer, kost en kleer, Hemelrijck, en dan niet meer. Wy drincken meestendeel boter- Melck voor den dorst: Dan zijn wy veel devoter, En wy singhen uyter borst, Lieven Heer, kost en kleer, Hemelrijck, en dan niet meer. Wy gaen met houte blocken, En dickwils sonder hoet: Wy gaen met pije socken, En wy singhen wel ghemoet, Lieven Heer, kost en kleer, Hemelrijck, en dan niet meer. Wy backen boeck-wey Koecken, Die smaecken ons seer wel: Wy draghen fijne broecken, En wy singhen even hel, Lieven Heer, kost en kleer, Hemelrijck, en dan niet meer. Wy decken selden Tafel, Een stucxken uyt de handt, Dat smaeckt ons als een Wafel, En wy singhen langhs den candt, Lieven Heer, kost en kleer, Hemelrijck, en dan niet meer. Wy gaen een pintjen drincken Sondaeghs naer den noen: Wy dansen en wy klincken, En wy singhen in het groen, De Meyskens die wy vrijen, Die segghen wy altijdt, Wy sullen wel bedijen Laet ons singhen met jolijt, Lieven Heer, kost en kleer, Hemelrijck, en dan niet meer. Lieven Heer, kost en kleer, Hemelrijck, en dan niet meer. Al woonen wy in huysen Sonder muer oft schouw: Al quellen ons de Muysen, Toch wy singhen sonder rouw. Lieven Heer, kost en kleer, Hemelrijck, en dan niet meer. Ghy Edel, en ghy Rijcken Wy segghen u seer vry: Wy willen u niet wijcken: Want wy singhen altijdt bly. Lieven Heer, kost en kleer, Hemelrijck, en dan niet meer. Finis.

_ald002alde01_01_23_0

Op de Wijse: Van Cecilia. 1. ALs Vader Adam spitten en Moeder Eva span, Waer vontmen toen de Heeren oft oock den Edelman? Hoort Pausen, en Prelaten die wonder zijt gheacht, Hoort groote Potentaten die Eel zijt van gheslacht, Hoort menschen alle-gader, Want Adam is u Vader, En waerom dan de Boeren soo wonderlijck versmaet: De Boeren en de Heeren t'komt al van Adams saet. 2. Den eersten Boer was Adam, en oock den eersten Heer, Wat willen dan de Heeren als Boeren wesen meer? Comt kust den Boer de handen en valt den Boer te voet, Want uyt de Boeren landen soo komt ons alle goet, Den boer die moet het gheven, Sou daer een jeder leven: En waer den Boer niet besigh van smorghens vroegh al aen Met spitten en met spaeyen wy souden haest vergaen. 3. Den Paus en Cardinalen, met allen haren raet, Den Bisschop en Prelaten, den Abt met sijnen staet, De Proosten, en Plebanen, Doctoren in't ghemeyn Pastoors, en Capellanen, de Cloosters groot en kleyn Met allen de Canonicken, En soo veel duysent Monicken Het komt al vande Thienden van Renten ende be, Dat sy daer al op leven en onderhouden me. 4. Hoe sou den Coninck konnen sijn Landen houden staen En teghen sijn vyanden soo kloeck ten oorlogh gaen? Hoe sou hy sijn soldaten betalen t'allen tijdt? De Duytschen, en Crouwaten oock houden inden strijdt, Den boer die gheeft de lasten: Al moet hy somtijdts vasten: Met tollen en accijsen soo wordt den Boer ghequelt, Dat sy de oorlogh voeren, dat komt van't boeren gelt. 5. Hoe souden groote Princen, en al den Edeldom Soo lustigh bancketteren, altijdt in vollen brom: Met Kiekens en Capoenen, met delicaten kost, Met Wijn en Citeroenen, en met den besten Most, Den boer die moet het sneven, Om aen men Heer te gheven, Hy moet den Wijngaert planten en perssen oock den wijn, En kroppen de Capuynen, waer me sy vrolijck zijn. 6. Hoe sou den kaelen Joncker uyt-vueren sijnen staet, Met Leersen en met Spooren te flincken langhs de straet? Hoe sou hy konnen rijen den allemoden Thoer, Hoe sou hy dochters vryen verciert met Peerle snoer, Den boer moet brenghen schijven Oft Joncker die sou hijven, Het komt al van een hofken dat hy te hoogh verpacht, En daer op domineert hy met allen desen pracht. 7. Dat sou den Coopman maken en oock den Winckelier Hoe soude hy sijn waren vercoopen al te dier, Hoe soude hy bedrieghen den armen Ambachts man, Met wonderlijck te lieghen soo dickwils als hy kan: Dan als moeten de boeren Al na de steden voeren, Van Boter, en van Keesen, van graenen alderley, Van Coren, en van Haver, van Terf en Boeck-wey. 8. Den Meulder met sijn knechten die souden haest vergaen, Dat hy maer eens dry maenden moest wesen sonder graen, Hoe sou hy konnen tasten soo diep in jeders sack Hy sou wel moeten vasten, dat hem den boer ghebrack, Den boer die moet aenhalen Sou daer den Meulder malen, De Meulder die moet eeren den boer, en oock den windt, Den windt en oock de boeren dat zijn de Meulders vriendt. 9. Den Brouwer die sou worden soo magher als een houdt, Dat hy niet vande Boeren kost koopen gheerst en moudt, Hou sou hy konnen brouwen dat mals en edel nadt Waer door veel mans en vrouwen soo dickwils worden sat, Den Brouwer en den Backer T'leeft vanden boeren acker: Den Backer die sou worden sonder den boer seer kael, Hy sou moeten vercoopen den Oven en sijn Pael. 10. Hou soude jonghe Kinders op-wasschen wel soo rap: Dat sy niet mochten eten de Soete-melck pap? Hou soude siecke menschen soo haest weer zijn ghesont, Want wat sy konnen wenschen tot smaeck van haeren mont Versch cycken oft een hoentjen, Een eertjen oft een boentjen: Een kiecxken wel ghebraden, een oock wat kleyn ghebeent Een vincxken oft een lijster dat haer den boer verleent. 11. Hoe sou den ouden grijsaert in't hoecxken vande schouw Sijn voetjens konnen wermen: hy sou vergaen van kouw Hoe kosten oude wijven die nu zijn vanden tandt Soo lanck in't leven lijven, dat sy niet by-der-handt En hadden boeck-wey koeken, Waer sullen sy die soecken? Het komt al vande boeren: den boer die boscht het houdt Den Boer steckt uyt de Moeren den Torf menigh foudt. 12. Met oorlof ghy boerinnen, en boeren altemael, Al heb ick u ghepresen t'is maer in 't generael: Al zijdy prijsens weerdigh, al moet ghy zijn gheacht, Sijt daerom niet hooveerdigh, maer houdt u sonder pracht De oodtmoedt sult aenkleven, Altijdt in deughden leven, Sijt danckbaer aenden Schepper, en looft hem op dit pas, En seght oock alle daghen eens Deo gratias.

_ald002alde01_01_24_0

Op de Wijse: Hoe ligh ick hier in dees ellende. AEnhoort al ghy Maeghdekens ghepresen Een wonder ende seltsaem werck, Hoe datter een Maghet uyt-ghelesen t'Alexandrien in het perck Heeft groote tormenten gheleden, Apolonia stil van seden, Heeft groote tormenten gheleden, Apolonia stil van seden. Apolonia van grati' schoone Heeft, siet, van haere jonghe jeught, Ghetracht seer naer de hemelsche kroone Door haere alderhande deught, Want sy heeft haer heel op-ghedraghen, In Heer Jesus wel behaghen.Want, etc. Ghelijck heeft verfoeyt de Af-goden, Die maer silver en goudt en zijn, Is daerom van dees boosheydt ghevloden, Van dit vuyl duyvelsche fenijn: Looft den Godt Dryvuldigh alleene Der Christenen en anders gheene.Looft, etc. Als de Maghet hadt t'gheloof beleden Door Decius vreeden Tyrant, Heeft het oock bevestight met klaer reden Eenen Godt te zijn triumphant, Alleen is hy Heere der Heeren: Sijnen naem moeten wy vermeeren.Alleen,etc. Den Tyrant Decius opgheblasen Als hy haer gheloof heeft verstaen, Sijn groote boosheydt heeft doen rasen: En alle vreedtheydt aenghedaen: Gaet haer met pijnen swaer bestrijden, Trouwelijck sonder medelijden.Gaet,et. Door hem haer tanden zijn uyt-gheslaghen, Alder-vreedelijck torment, Om dat sy sijn Goden sou behaghen, Stelt haer d'afgoden present: Oft ghy moet hen dienst verkiesen, Oft door't vier u leven verliesen.Oft, etc. Apolonia eerbaer ghedreven Door grati' des heylighen Gheest, Heeft liever het verganghelijck leven Te laten door't vier alder-eerst: Want sy Maghet van niemandt ghedwonghen Heeft vrolijck in het vier ghespronghen.Want, etc. Oorlof Princersse door uw' bittere pijnen, Ende u verdienstelijck vier, Doet de pijnen der tanden verdwijnen, Bidden wy Maghet goedertier: Op dat wy u hier moghen loven, En grati' gheven den Heer van boen, Op dat wy u hier moghen loven, En grati' gheven den Heer van boven. Finis.

_ald002alde01_01_25_0

Op de Wijse: Alsoo't begint. KIndtjen soet uytvercoren // Weest ghegroet nieuw gheboren, Wist ick hoe uw' te noemen // K'sou uw' naem willen roemen, O Kintjen Soeter als den honink // Wilt my segghen kleynen Coninck, U naemken soet, O Kintjen schrijft u naemken soet in ons ghemoet, O Kindtjen schrijft uw' naemken soet in ons ghemoet, In ons ghemoet // U naemken soet in ons ghemoet O, o, o Kintjen schrijft uw' naemken soet // U naemken soet in ons ghemoet. Suyver Maghet die wy eeren // Wilt ons sijn naem leeren, Wist ick hem te noemen // K'sou sijn naem willen roemen, Jesus is hem den naem ghegheven // Lieven naem die ons doet leven, O Jesus soet, O naem die verr' te boven gaet den honingh graet, O naem die verr' te boven gaet den honingh graet, Den honingh graet // Al verr', al verr', al verr' O, o, o Naem die allen honigh graet, Al verr', al verr al te boven gaet. Jesus soet uytverkoren // Weest ghegroet nieuw gheboren, Nu weet ick uw' te noemen // K'sal uw' naem nu gaan roemen, Maer hy moet eerst zijn gheschreven // Tot een teecken van het leven In ons ghemoet // O Jesu schrijft u naemken soet in ons ghemoet, O Jesu schrijft uw' naemken soet in ons ghemoet, In ons ghemoet // U naemken soet in ons ghemoet, O, o, o Jesu schrijft uw' Naemken soet, U Naemken soet in ons ghemoet.

_ald002alde01_01_26_0

Op de Wijse: Van Cecilia. SIet de Hemelen hebben hun open ghedaen, Met klaerder Licht als Sonne en Sterren ende Maen, En s'Hemels boden hebben ons alhier ghebracht, Waer dat wy sien een veel meerder Licht in desen nacht, Tyter neemt uw' Fluytjen, Coridon uw' Luytjen! Van u Moesel spelen wy t'samen een Liedt, Van't ghene dat aen ons arm en slechte Lien gheschiedt. Weest ons will'com Vorst des Vredes, Godt, Mensch en Kindt, Van d'Hem'len ons ghedauwt die ons arme Herders vindt, Blijd' door het singhen de aldersoetste maer, En de meeste gaef des Menschen met den nieuwe Jaer, Mopsus neemt u Deeltjen, Silvia laet u Keeltjen, Klincken tot de eer van desen jonghen Vorst, Die naer ons Saligheden met groot verlanghen dorst. Wonder wonderheden zijn heden vervult, Wy sien die draghen sal alleen onse sonden schult Emanuel, Emanuel, Emanuel, Hy komt teghen strijden Sathan ende oock de hel, Clincken de Trompetten, Blaesen de Cornetten, Buyght ter eeren van dit Kindt dat u bereydt, Den blijden wegh en baen ter eeuwigher saligheydt.

_ald002alde01_01_27_0

Op de Wijse: Alsoo't begint. MAeckt plaets o Herderkens komt uyt den stal, Siet eens uyt Oost-landt dit groot ghetal, T'loopt al naer Bethleem al naer den stal, Siet de dry Coninghen met groot ghetal, De steer' op't Kribbeken blijft stille staen, En sy en schamen hun niet in te gaen, Willecom willecom willecom al Willecom willecom in desen stal, Doet offeranden en laet wieroock branden voor't Kindeken soet, Het sal't u noch loonen met eeuwighe Croonen voor tijdelijcks goet, Willecom Conighen willecom al, willecom willecom in dese stal. Haer Croonen worpen sy voor't Kribbeken, De voetjens kussen sy aen't Kribbeken, En segghen willecom in't Stalleken, Het kleyne Kindeken dat lacht hun aen Siet hoe het grabbelt inde gulden Schael, Siet eens hoe vlijtigh dat sijn ooghskens staen, Willecom Conighen willecom al, Willecom willecom in desen stal, Doet offeranden en laet wieroock branden voor't Kindeken soet, Het sal't u noch loonen met eeuwighe Croonen voor tijdelijck goet, Willecom Conighen willecom al, willecom willecom in desen stal. Naer d'Offerande siet het Kindeken, Gheeft sijnen seghen aen de Conighen, Met sijn ghebenedijde handeken, Daer naer het keert hem om het kreghe dorst, Het worpt hem aen sijn Moeders borst, Treckt daer een teughsken uyt voor sijnen dorst. De Coninghen siende het suyghende kindt, Sy roepen den Coninck den Coninck die drinckt, Den stal is vol vreughden een jeghelijck singht den Coninck die drinckt, Wilt u oock verheughen en singhen met vreughden den Coninck die drinckt, Den Coninck die drinckt, den Coninck die drinckt, den Coninck die drinckt.

_ald002alde01_01_28_0

Op de Wijse: Van Rosalia. 1. STaet verbaest, o Mensch, van't wonder, Die door blixem ende Donder, Beven doet den ganschen al: Schudt en beeft hier vande kouwe En der Engh'len vreught van rouwe Schreyt en weent in eenen Stal. 2. Voghels hebben haere nesten, Beesten hollen, maer ten besten Niet en isser voor den Godt: Om te schuylen niet een hoecxken Om te decken niet een doecxken, Leyt in een verworpen kot. 3. O kleyn Kintjen grooten Heere Is voor uwe Leckers teere, T'hop en stroy niet al te hert? Jae't ick hoor wel aen sijn kermen, Moeder neemt hem op u ermen, Dat't hem aendoet groote smert. 4. Waer zijn Son u warm straelen Let u hitte neederdaelen, Op dit Kintjen naeckt en bloodt: Voetjens stijf, stijf en kou handen Ten waer t'hert door liefde branden, Waer bevroosen lanck ter doodt.

_ald002alde01_01_30_0

Op de Wijse: Al hebben de Princen hunnen wensch. DErtel, woeste Jonghmans, blijft wat staen, Dochters wispel tuyten, hoort eens aen: My deirt dat ghy de wereldt dindt Die soo verandert als den windt. 2. Al haer hoogheydt, eer, macht en pracht Dient als eenen aerden pot gheacht. Die van een stootjen aen gheraeckt Oft scheurt, oft breekt, oft wordt ghekraeckt. 3. Meer gheloov' ick letters op het ijs, Den broosen, voosen s'wereldts prijs: Al haeren sanck, en spel en vreught, Al haeren handel niet en deught. 4. Eer benouw ick eenen deughe-niet, Als het gheen dat my dees leurster biet: Sy lieght, bedrieght, en Man en Vrouw: Sy strijckt ons uyt, en roept noch jouw. 5. Salomon den wijsten van het Landt, Absalon den schoonsten diemen vandt, Sijn neer-ghevelt als eenigh loof, De wormen voor-ghestelt tot roof. 6. Aristoteles diep van verstandt, Cicero den wel-bemonden quant, Den Rijcken Dreck, jae Cesar oock, Sijn min oft meer vergaen als roock. 7. Veel vermaerde Princen hier en daer, Sijn verschoven ick en weet niet waer: En rijck oft arm, en kleyn oft groot In't op-staen van een oogh zijn doodt. 8. Wat een korte feest is hier ghenucht: Snel als sonne-schijn neemt sy de vlucht, Sy ruckt, sy pluckt ons eeuwigh deel, Sy brockt, sy koockt ons groote krackeel. 9. O mensch, wormen aes! o klomp van slijk Nu oft morghen mooght ghy zijne en lijck Dat jeder toekomst, hem haest gheeft: Doet jeder wel soo langh ghy leeft. 10. Doorspoet, eer, en staet haer hooghste goet Gaet op en neer als ebb' en vloedt: T is hoy 't is stroy, 't is maer een blom, Die met den minsten windt woeyt om. 11. Noemt niet eyhgen dat ghy quijt kont zijn, Watse gheeft, neemt sy weer tot u pijn, Wat draefde, slaefde sonder winst, Seght aen dees pop eens op u dienst.

_ald002alde01_01_31_0

Op den Thoon: Amarilli mia bella (oft) Sulamite keert weder. 1. TReckt nu Herders te gader, Naer Bethleem slechten stal; want ons is naerder Ghekomen een bewaerder, Bewijst hem eer, voor sijn bermhertigheden, Want hy wilt zijn aenbeden, U stem wilt dwingen om sijnen lof te singhen, En met vreughden, in u jeughden, door goy deughden Bly op-springhen. 2. In een stal wordt den Heere Gheboren tot ons boet om ons te leeren, Met oodtmoet te verkeeren, Hy komt t'serpent door sijne kracht vernielen. En verlossen de zielen, Die door een vruchte Adam brocht in swaer suchte, Wilt van stonden, vry van sonden, lof vermonden, Met ghenuchte. 3. Het was inden nacht spade Als't Kindt ter wereldt quam met druck belade In-halen onse schade, Maer den nacht was veel klaerder dan de daghen, Want die dat noydt en saghen Dat d'aldermeeste, wie dienende s'Hemels gheesten, Liet sijn throone, liet sijn kroone, en quam woone By de beesten 4. Met recht nu d'Enghels singhen, Lof zy Godts eenigh Kindt dat komt bedwinghen Al des vyandts bespringhen, En singhen oock: U zy te samen vrede Die 't Kindt ter aerden bracht mede Aen al die stille zijn en van goeden wille, En verrachten, te versmachten, te verachten S'wereldts grille.

_ald002alde01_01_32_0

Op de Wijse: Ick plach wel den tijdt voor desen. 1. MEnsch naer Godts beeldt gheschapen, Comt ghy schijnt wat vreught te raepen, Uyt het snel verdwenen goet, Dat de ziel veel pijnen doet Treckt u hert van deese leuren, Eer sy't Goddelijck beeldt besmeuren, Want al wat het peck aenraeckt, Is het schoon, 't wordt vuyl ghemaeckt. 2. Al zijt ghy in sond' ontfaghen Niet te min heb ghy verlanghen Om te doen noch quaet op quaet: Och hoe deirt my uwen staet, Loopen, ketsen, swieren, drillen, Hondert duysent sotte grillen, Brenght ghy voort met ziel verlies, Straftmen u soo is men vies. 3. Veel en weten niet te spreken, Dan van ander-mans ghebreken, Oft seer onnutten kout, Daer't ghemoet me wordt benout. Valter somtijdts eens te singhen, 'K hoor veel goddeloose dinghen, 'K wenschte wel voor dien tijdt, Dat s'haer tonghen waren quijt. 4. Voor den spieghel t'hayr op-setten Daer kont ghy het beste op letten, Eer den luysbos is gheruymt, Dickwils is de Mis versuymt. Tijdts ghenoeg vindt g'om te praeten, En te proncken achter straeten, Van den Goddelijcken dienst Houden veel het alderminst. 5. Komt ghy dan noch inde Kercke, Dickmaels ist om te bemercken, Den persoon die ghy bemindt, ('T schaemt my dat ick't soo bevindt) Met een schandigh ooghen wenschken T'quaet ghevonden duyvels strengsken, D'een treckt d'ander haest van daer: Gaet, en loopt, 'k en weet niet waer.

_ald002alde01_01_33_0

Op de Wijse; La dosse slaeme de la moer. O Nacht veel klaerder als den dagh Waer in een suyver Maeght ghelagh, Een Maeght waer door Godt door sijn macht Nu is gheboren lanck van te vooren. O nacht verwacht. Een Maeght Godt vaert wordt niet ontgort De duysternisse verdreven wort, Door licht dan ons door eygen kracht Nu is gheboren lanck van te vooren. O licht verwacht. Een poorte waer door noyt Man en quam Gheopent wiert voor't soete Lam T'onser soeningh in desen nacht Nu is gheboren lanck van te vooren. O Lam verwacht, O oude Vaders u verheught Want ghy u al verheughen meught, U Verlossingh in desen nacht Nu is gheboren lanck van te vooren. By u verwacht. O menschen wilt in desen tijdt En altemael ook zijn verblijdt, Uwen Salighmaecker in desen nacht Nu is gheboren lanck van te vooren. O lanck verwacht.

_ald002alde01_01_34_0

Stemme: Alsoo't begint. O Liefste Enghelkens // Seght eens wat maeckt ghy hier, By dit kleyn Kindeken // Soo naeckt en sonder vier: Die Enghels meynen al dat ghy hun hebt gheseyt, Dat dit lief Kindeken is onse saligheydt. Maer waer het onsen Godt // En waer hy de Heere van al, Soud' hy gheboren zijn // In eenen beesten stal: En heeft Jersualem die rijcke Coninck stadt, Heeft sy niet een Palleys voor haeren Godt ghehadt. Is hy Godt eenigh Soon // En vander eeuwigheydt, Seght eens hoe kan hy zijn // gheboren inden tijdt: En wie had' oydt ghedacht dat oock een Maghet reyn, Cost blijven altijdt Maghet en t'samen Moeder zijn. Die Joden segghen ons // En vraghen nu en dan, Is sijnen Vader doch // Niet eenen Timmerman, Neen neen ondanckbaer volck dit nieuw gheboren kindt, Heeft u voor Abrahams tijdt gheschapen en bemindt. Hoort dan o Herderkens // En knielt eens rom en tom, Siet eens het Kintje soet // Gheeft sijnen willecom: Sijn traentjes zijn ghenoeg voor u en alle-gaer, Maer korts gheeft hy sijn Bloedt voor eenen nieuwe Jaer.

_ald002alde01_01_35_0

Op de Wijse: Mopse para-baricon. IEsus is gheboren, Godt is nu een kindt, Adam heeft ons verloren, Jesus ons weder vindt: Een Maghet is nu Moeder Menschen leeft in vreught; Godt is onsen broeder Menschen u verheught. Weest ghegroet soet Kindeken, Grooten Heere van al Willecom in't Kribbeken In den beesten stal, Maer ick staen verslaghen, En ick den vol rouw Dat ghy moet verdraghen, Dese felle kouw. Wilt dit Kindt wat wermen Brenght een weynigh vier, T'kindt van kouw sal sterven, Blijft het noch langh soo hier, Hebt ghy noch houdt noch kolen, Sluyt hem in u hert, T'kindt wordt u bevolen, Oft't vergaet van smert. Schrey niet meer soet Kindeken, Ons hert is voor u Ons hert is u beddeken, Slaept Jesu Jesu T'hert dat is vol voncken, Vol van liefden brandt T'hert is u gheschoncken, Oock wil en verstandt.

_ald002alde01_01_36_0

Op de Wijse: Frans-man hede niet wel gheweest, &c. 1. LAet u Schaepkens Herderkens Hoort de stem van d'Engeltjens Sy verkonden, Met hun monden, U voorwaer: Hier de alder-beste maer. 2. Sa dan spoeyt u naer den stal By den grooten Godt van al, Wilt hem soecken, Daer in doecken, Herderkens, Want Godt is gheworden mens. 3. Herderinnekens spoeyt u wat, Treckt naer Bethleem naer de stadt, Een verkoren Kindt gheboren, Inden nacht, Hier soo langh van u verwacht. 4. Comt met Suycker broot en saen Wilt wat Pappeken maecken gaen, Herderinne tredt toch binnen, By het Kindt, Want het u soo seer bemindt. 5. Ach hoe is het hier ghestelt, Hier en is noch broodt noch ghelt, Ach de leden zijn door-sneden, Van dit Kindt, Door het snijden vanden windt. 6. Die het al gheschapen heeft, Hier van groote koude eest, Godt den Heere sonder kleere, In het hoy, Leyt hier op een buffel stroy. 7. Siet den Os en't Eseltjen, Die Verwerment Kindeken, Siet het beven suchtjens gheven, In dese kou, Want daer en is vier noch schouw. 8. Coridon och lieven maet, Kee wat hout doch kappen gaet, Haelt toch torven met heel korven Ras brenght hout, Want dat kintjen is soo kout. 9. Amarillis stockt wat vier, Want het veel te kout is hier, Haelt wat kolen 't is u bevolen, Ras komt aen Want-men 't kint moet bakelen gaen. 10. Nimfkens die soo seer bemint, Comt wermt de doecxkens van het kint Comt ghy-lieden papken sieden, Comt ras aen, Joseph salse rueren gaen. 11. Brenght een wieghsken uyt de stadt, En komt wieght het kintjen wat, Uwen Heere, rijdt soo seere, Singht sa sa, Jesus Kintjen na na na. 12. O ghy lieve Moederken Gheeft hem toch een memmeken, Siet het dorsten, naer u borsten, Suyver Maeght, Want zijn hertjen naer u jaeght. 13. Oorlof Jesus liefste kindt, Die soo seer den mensch bemindt, Wilt ons gheven, in dit leven, Nu te gaer, Een goet saligh Nieuwe Jaer.

_ald002alde01_01_37_0

Op de Wijse: Ick wil voordaen met Bacchus swieren. HErders hebt ghy niet vernomen, Van de komst van uwen Heer, Jesus is te Bethleem komen, T'is een Kindt wel alsoo teer, Sa gaet henen hem besoecken, Naer Bethleem inden stal, Onsen Godt leydt daer in doecken, Die ons hier verlossen sal. 2. Siet de Herders hier eens loopen En verlaeten hun schaepkens al, Och wat vreught was daer te coopen, By Jesus in desen stal, Een jeder heeft dit kindt aenbeden, Maer onspreeckbaer was de vreught Die de Enghels daer toen deden, Boven Bethleem stal met jeught. 3. De Moeder Godts stondt heel verslaghen Soo sy dit volck hoorde aen, Heeft haer Kindt stil wegh gedragen, En in't hoy verborghen gaen, Siet de Herders haer ontwelen, Want die vreught sy hoorden klaer, Soo op Citers, Luyt en Velen, t'Scheen dat eenen Hemel waer. 4. Sy zijn met vreught binnen ghetreden, En Maria thoonden t'kindt, Joseph sey met soete reden, Siet wie de wereldt ontbindt, Dry Persoonen in het wesen, En men eenen Godt maer vindt, Nochtans dry seer hoogh ghepresen, Waer van een is dit kindt. 5. My dunckt ick sien de Herders loopen, Heel gheladen met eten waer, Som met Boter Saen en stoopen, Om het kindt te voeder daer, Soete melck met heel Cannen, Suycker ende Specery, Quamen daer veel vrou en mannen, Aen de Sy van Jesus by 6. Och mensch komt ghy met Specerijen, Ane die Sy van Jesus oock, Dat is dat ghy u ziel moet mijen, Van allen des wereldts roock, Laet de wereldt met haer prachte, En bemindt dit kleyne kindt, T'is gheboren op Kers nachte, En ghy het in Bethleem vindt.

_ald002alde01_01_38_0

Op de Wijse: Hoe sietmen Cupido nu Floreren. 1. O Liefsten Godt wel kleyne Kinden, Wilt ghy gheboren zijn van een Vrouw, Om ons van Adams lot t'ontbinden, Waer door wy steken inden rouw. 2. Wel Jesus t'is my droef om hooren Dat ghy hier buyten in een schuer, By Bethleem Stadt zijt gheboren, Heel vervallen van houdt en muer. 3. Wie heeft hier eerst de tijingh vernomen, My dunckt dat zijn de Herderkens al: Dat Jesus in Bethleem was ghekomen, In een verworpen beesten stal. 4. De Herderkens ghinghen haer vertrecken, Naer haer ghebueren goedertier, Die sy terstondt deden op-wecken: Trocken naer Bethleem met plesier. 5. Een jeder heeft wat by hem ghesteken, Want weynigh gherief was daer ontrent: Een Lammeken namen sy onbegrepen, En veel beesten meer onbekent. 6. Maria heeft Jesus toe-ghegrepen, En set hem op haeren schoot seer klaer, Jesus heeft sijn handt uytghesteken, En gaf de Herders den seghen daer. 7. Maer wat ghenucht was niet hier buyten, Boven dit Stalleken seer bemindt, Het scheen den Hemel te ontsluyten, Om te vermaecken dit kleyne Kindt. 8. Jesus heeft groot ghemeynsaem ghehoude, En spelden met allen de Herderkens daer, Al was het noch sulcken bitter koude, De Liefde en wierdt dat niet ghewaer. 9. Hoort eens de sture Noortsche winden Bestormen hier rondom den stal, Het schijnt sy't kindt willen verslinden, Nochtans is hy den Godt van al. 10. Dit kindt en was maer korts gheboren, En men wist dat haest over al, Want de dry Coninghen quamen te hooren, Sy reysden met een Ster naer den stal. 11. Maria die stondt heel verslaghen Soo daer dees Coninghen quamen aen, En quamen naer't Kindeken Jesus vraghen, Omdat de Ster daer bleef stille staen. 12. De Coninghen zijn binnen ghetreden, Maria thoonden t´Kindt sonder fout, Een soet Offerande sy deden, Van Myrrhe Wieroock en Goudt. 13. Herodes quam dit oock te hooren, Als dat den Coninck der Coninghen groot, Te Bethleem inden stal was gheboren, Hy swoer hem in stilte de doodt. 14. Och mensch ghedenckt de groote pijne, Die dit onnoosel Kindt voor ons lijdt Laet des wereldts ydel schijne, Want men weet noyt uer oft tijdt.

_ald002alde01_01_39_0

Stemme: Hoe sietmen't Vlees-huys proncken. SA menschen sonder beven, Loopt met de Herderkens al, Den Heer die sal u gheven, Te Bethleem inden Stal Gaet ghy hem daer besoecken, Hy leyt ghewonden in doecken, Die ons verlossen sal. 2. Wel Godt O kleyne Kindt, Is u Liefde soo groot Om den mensch te ontbinde: Verlossen hem van de doodt Nochtans des wereldts rallen, En deught nu niet met allen, Door haeren handel snoodt. 3. Comt mensch ick moet u schencken Jesus dat kleyne Kindt, Wilt ghy het eens ghedencken, Wat knoop hy u ontbindt, Want Adam door de sonden, Had ons leelijck ghebonden, En Jesus noch bemindt.

_ald002alde01_01_40_0

Stemme: Ballet vanden Grave van Monterey. WAt sien ick Tyter ginder verre Dat daer soo blickt, Het schijnt daer lichten duysent helder sterren Ick ben heel verschrickt, Och och ick vrees voor onse Cudden Tyter staet my by Het Vee van u en my Dat sullen wy gaen hudden Naer een ander Wey. Och Coridon Vrient uytvercoren Sou desen nacht, Messias lichtelijck wel zijn gheboren Van ons lanck verwacht Ick heb ghehoort in d'eerst ontslapen Een soet Enghels stem, Wilt ghy aenbidden hem, Herderkens laet u schapen Treckt naer Bethleem. Wy namen onse Melck-stoopen Het eerst van al, En ginghen samen haestelijck loopen Naer den armen Stal, Alwaer dat wy hebben ghevonden d'Hooghe Majesteydt, Al in een Krib gheleydt, In doecxkens teer ghewonden Voor ons saligheydt. Die Engeltjens ter samen songhen Daer Gloria, En oock die Herderkens met vreughden spronghen Al victoria, Coridon nam sijn fluyt en d'ander Riepen sa sa sa, Herderkens en viva, Laet ons u met malkander Singhen na na na. Dry Coninghen uyt verre Landen Met al oodtmoet, Die quamen om te doen hun offerhanden Aen het Kintjen soet, Maria was in achter-dencken Op dit selve pas, Sy dacht Herodes ras, Haer Kintjen soude krencken Daer hy gram op was. Door d'eerst quam Jaspar ende Melsen En Baltesaer, Het soete Kintjen daer met vreught omhelsen D'een voor d'ander naer, Sy deden voor hun offerhanden Myrrhe Wieroock Goudt, Het Kintjen menigh fout, Ded' hun in liefde branden Die eerst was verkout. Die grootste Princen vande Wereldt, Met bly gheschal Die quamen kostelijck bekleet bepeereldt, In den armen Stal, Maer och sy wisten van te voren, d'Reden en het slot, Dat in dit beeste kot, Op heden was gheboren Samen Mensch en Godt. Het Kintjen soet begonst te dorsten, Met groote lust, Het wierp hem aen sijns Moeders lieve borsten, En volbrocht sijn gust, Die Herderkens al sonder blamen Tierden dat het klinckt, Hun hert van vreughden sprinckt, En riepen al-te-samen Onsen Coninck drinckt. Roept Viva nu den Jonck geboren, Het Kindt Jesus, En schenckt aen het soete Kintjen uytverkoren Eenen vrede-kus, Weest willecom o groot valianden Dorst van Israel, Ghegroet Emanuel, Die breken komt die banden Van die eeuwighe hel.

_ald002alde01_01_41_0

Op de Wijse: Philis mijn tweede ziel. 1. WOordt is gheworden Vleesch, O sondaer laet uw' vrees, Een soete Vriendelijcke Kinder-stem, Roept u naer't Stalleken van Bethleem, Gheen Donder, Blixem oft Trompet Verandert hier de Goddelijcke wet Den Enghel singht de menschen peys en vred' De Liefde Godts brenght den Olijf-tack med' Het Kindt light hier en weent, Om u in't quaedt versteent, Ey laet toch die Goddelijcken Douw Om'hert beweghen tot een goet berouw; Gheheel den Hemel is verblijt, Wanneer ghy om uw' sonden droevigh schreyt, Den jonghen nieuw gheboren Pellicaen Schenckt u sijn Bloedt schenckt ghy hem eenen traen Dry Coninghen van ver', Gheroepen door een ster' Doen Godt hun offerande al-te gaer, Volght ghy de sterr' van uwen roep wel naer, En gheeft aen Godt dat hy u vraeght, Een droevigh hert dat is dat hem behaeght, Heer neemt mijn hert het best dat in my leeft Die beter heeft, dat hy u beter gheeft. Den Honingh soeten Naem Van Jesus is bequaem Om't Woordt te wesen van een kloeck soldaet, Die voor't Gheloof van Jesus strijden gaet, O Heer al zijt ghy teer en kleyn, Ghy zijt den alder-vroomsten Capiteyn, Ick bidd'u door u eerst vergoten Bloedt, Schrijft uwen soeten Naem in mijn ghemoet. Lam Godts ghy zijt ghedaelt, Om my die was verdwaelt, O goeden Heer en Herder van ons al, Ghy komt u Schaepkens soecken inden stal, Ghy thoont door u bermhertigheyt, Dat ghy voorwaer den goeden Herder zijt; O goeden Herder ick ken uwe stem, Leyt my naer't stalleken van Bethleem.

_ald002alde01_01_42_0

Op de Wijse: Comt toch al ghelijck met vreught ghetreden. MEnschen weest verblijdt ick heb vernomen, Dat den Heer die ons bemindt, Is uyt sijnen hoogen throon gekomen, En gheworden een kleyn Kindt, Weest dan verheught: En dat niet sonder reden, Al in eer en deught, Want siet op heden, Is de hooghe Majesteyt, Gheworden Mensch voor onse saligheydt Heden is des Vyandts macht verdwenen, Die ons had ghebrocht in druck, Maer het saligh licht is u verschenen Tot ons eeuwigh goedt gheluck, Vred' aen den Mensch, Die zijn van goeden wille Songhen d'Engheltjens, Seer soet en stille, Vrede aen den grooten Godt, Die leyt gheboren in een beesten kodt. Herderkens op op wilt nu ontslapen Hebdy niet ghehoort een stem, Dat ghy laten sout u bocken, schapen Trecken recht naer Bethleem, Ghy blijft in't veldt Hier uwen tijdt versnoepen, Hoort eens met ghewelt, Die Enghels roepen, Op op Herders over al, Wilt loopen loopen naer den slechten stal Weet gy niet dat uwen uytvercoren Daer ghy lanck hebt naer ghewacht, Nu is inden armen stal gheboren, In het midden vanden nacht, Loopt dan met vre, En wilt hem gaen besoecken Draeght wat melck me, En kleyne doecken, Want t'is seker en ghewis, Dat Jesus nu noch on-ghewonden is. Wel o grooten Godt hoe kan het wesen, Dat ghy licht in soo in koy Om ons vuyle sonden te ghenesen, Overdeckt met hoy en story, Is uwen troon, Als nu een beeste wooningh Jesus Godt en Soon, Wel wat vertooningh, Is u rijck nu soo herset, Dat ghy hout by de beesten u salet. Siet dat soete Schapeken by de beesten, Comt om onse saligheydt, Het is om ons sonden d'aldermeeste, Dat hy bitterlijck schreyt, Sus sus sus sus: Och alderliefste vrientjen Na na lieven Jesus Soete Kintjen, Sluyt u lieve ooghskens nou, Want sy zijn moe van weenen door de kou. En wie sal het soete Lam verwermen, Dan den Os en Eseltjens Want van groote bitter kou ach armen, Beven al sijn ledekens, Joseph voor al, Sal gaen een vierken stoken En Maria sal Een papken koken, Voor dat oversoete Schaep, Soo magh hy komen tot den soeten slaep. Herderkens maeckt vreught sijn ooghskens klaren Perst daer al die traentjes uyt Tyter maeckt ghenucht en spelt op snaren, Sa Leander neemt u fluyt, Al d'Engheltjens, Den Heer glori songhen En die Lammerkens, Met vreughden spronghen, De Moeder die songh na na na, En al die Herders riepen hy viva. Viva viva viva kleynen Coninck, Viva viva soete Lam Soeter als het Suycker soet als honinck, Ghy die zijt uyt Davidts stam, Omt hier vervult, Ter aerden neder-daelen Omdat ghy de schult, Soo sout betalen, Die ghelaten heeft Adam, Waerom dat onsen Godt ter aerden quam Och mocht ik dat soete Kindt aenschouwen, Die is Godt en samen Mensch En met liefden in mijn armen douwen, Dat waer alle mijnen wensch, En oock het slot, Van al mijn droevigh leven, Jesus goeden Godt, Ey wilt doch gheven, Dat nu uwen slechten staet, Magh komen voor mijn arm ziel ter baet. Eynde. Vidit. G.V.L.C. &c. A.A.

_ald002alde01_01_43_0

Hier beghint die Hystorie dat leuen ende dat regiment des alre grootsten ende machtichsten conincx Alexander Die heere ende prince was van alle die werelt Dat eerste cap: [T]Ot deser tijt dat Othus Artaxarses zone regneerde in. Persen ende in Meden: ende hi in sijn tiende iaer was van sijnen rijcke. Ende int laetste iaer dat Philippus regneerde in. Macedonien Ende int laetste iaer dat Neptanabus crone ghedraghen hadde in Egipten Soe ghenas Olymphias van Alexander. alsoe men vinden mach in sinen gesten Maer veel lieden segghen dat die coninc Philippus Olymphias man Alexander an haer niet en wan: maer een ander man wan hem aen haer Want die coninc Othus van Persen doe hi Egipten wan soe verdreef hi Neptanabus den coninc vanden lande in deser manieren als wi scriuen sullen Want Neptanabus die coninc van Egipten hildt sijn lant mit touerien ende niet met striden Want als hi plach te vernemen datter eenich coninc of heer op hem quam om tegen hem ende in sijn lant te oerloghen: Soe ghinc hi alleen in een camere: ende daer dede hi mit groter toueryen ende nigromancien dat alle sijne vyanden scepen versoncken mit ten volcke in die zee ende verdroncken: Ende doe hi vernam dat die coninc Othus op hem quam mit een groot heer so loech Neptanabus daer om: want hi meende hem te doden als hi die ander ghedaen hadde Maer hi verstont vanden god daer hi sijn touerye mede doen wilde soe hi plach dat hi verwonnen soude bliuen ende geuangen worden. ten ware dat hi haestelic wt den lande vloghe Doe dede hi sijn haer ende sijnen baert of scheren: ende hi nam sijn beste iuweelen mit hem ende vloech te Macedonien waert: Ende daer wort hi vermaert voor een groot astronomijn ende Olymphias Philippus. vrouwe ontboet hem om raet an hem te nemen van saken die sy begheerde. want haer man die coninck Philippus was doe wten lande:

_ale002alex02_01_0_0

Hoe Alexander den prijs te Pysen wan: Cap: vij [A]Ls Alexander die ionghelinc in sijn vijftiende iaer ghinc soe vernam hi dat te Pysen een spul van wapenen beroepen was Ende hi badt sinen vader dat hi hem tot dien spele varen liet Ende sijn vader dede hem daer toe ghereyden paerden ende ander dingen die daer toe behoerden: ende hi liet hem eerlic derwaert varen Doe ginc Alexander te scepe ende hi quam cortelic te Pysen geseylt Als hi gelandt was. beual hi sinen knecht die paerden ende ginc selue die stat besyen Daer hi dus ghinc soe ontmoette hem een coninc gehieten Nicolaus van Acernae daer hi mede ter scolen gegaen had mer die coninc onthaelde hem onwerdelick Doe antwoorde hem Alexander Bijder trouwen die ic sculdich ben minen vader ende mijnre moeder Ic sal di morgen moede vechtens maken. Want kijuen is een bloode mans aert: mer een stout man becortet mitten swaerde Ende dit geuiel also want Alexander verwan den coninc Nicolaus inden tornoy. ende oec so proefde hi hem wel in allen anderen saken ende tgheuiel alsoe dat hij den prijs ende die crone vanden spele wan Ende also Hoe Alexander doe hij vijftien iaer out was keerde hi weder om te lande. ende hi vant dat sijn vader sijnre moeder verstoten hadde: ende hi wilde een ander wijf nemen die Cleopatra genaemt was: Ende het geboerde dat Alexan-der opten seluen dach daer quam datmen die bruyloft hildt. ende hi brocht die crone vanden prise ende presenteerdese sinen vader ende hi seyde Neemt heer vader die eerste crone van minen ridderscap. Ende hi settese hem op sijn hooft. Seggende Vader om minen wille sult ghi dese bruyloft laten. ende mijnre moeder weder nemen Daer nae ghinc hi sitten teghen sinen vader ouer. ende daer was een groot heere die des onwaerdt hadde ende hi hildt sinen spot mit alexander. Doe seide hem Alexander: dat hi sijn spotten laeten soude. oft het soude hem rouwen daer quaem of wat dat mochte Maer die here en wildet niet laten Doe nam een croes van der tafelen ende hi sloech hem daer mede op sijn hooft also stijue dat hi mitten slage doot bleef Hier om wort Philippus die coninc van Macedonien soe gram op sinen zone Alexander dat hi op stont om hem te slaen. ende doe quetsede Alexander den coninc Philips diemen hildt voor sinen vader in sijn been. ende hi iaechde alle die ghene die teghen hem waren wten palayse mit sinen swaerde Ende als Philippus alexanders vader genesen was soe versoende hi tegen sijn zone: ende hi haelde Olymphias alexanders moeder weder om:

_ale002alex02_01_6_0

Hoe Philippus Macedonien wan Ca. ix [T]Ot deser tijt quam Philippus den coninc nyeumare dat Macedonien teghens hem op steken wilde Doe vergaderde hi een groot heer ende hi beleyde die stede Ende hem wort van opter muren sijn rechter oghe wt ghescoten Maer nochtans en liet hi sijn oerloghen daer om niet. want waer datmen streetende stormde daer was hij oeck mitten anderen Ende al wortet aldus wt gescoten nochtans was hi der stat niet te felre Want doe die van binnen an hem genade sochten: soe dede hi al dat sij hem baden ende hi was hem zeer goedertieren inden pays te maken In deser tijt waren oec in gryeken veel vaster steden die wel beuest ende bemuert waren. ende elck wilde die stercste wesen: ende sij droegen ouer een die een den anderen bij te staen in haere noot ende dat hilden sij wel Desen steden lach hi aen mit behendicheden die een na die ander soe dat hijse al onder hem brochte. ende al dat lant van Gryeken mede:

_ale002alex02_01_8_0

Hoe Darius tegen Alexander street Ca. xvi [A]Lsmen voor Darius dese letteren las. soe wort hi daer om zeer toornich Ende hi screef narstelic tot alle sijn princen die daer woenden ouer den berch Taurus binnen sinen rijcke ende seide Ic heb vernomen dat Alexander een iongelinc Phlippus zone van Macedonien mit cleyn volc Asyen moyet. ende ic gebiede v dat ghi hem haestelic vaet ende slaet ende cleedt hem mit purpure ende seyndten ons also gheuangen: Mer sijn scepen ende sijn heer cleyn ende groot dat doet versincken in die zee: Ende sijn ridders ende soudeniers worden geuangen op die roode zee Hier en binnen screef Darius weder so grote ende sware woorden an alexander dat der talen ende weder talen anders niet en waren dan datment mitten swaerde becorten soude Also Iustinus scrijft soe vergaderde Darius doe te stride seuen C: M: mans dat alle ridders waren Alexander ende sijn volc vochten daer soe vromelic tegen Darius volc. dat Darius ende sijn heer zeer gescoffiert worden Want sij sagen dat grote onweder: als hagel ende wint ende regen op hem vallen quam Soe dat hem dochte dat die goden mit alexander ende tegen hem vochten: ende sij vlogen alle wech die ontulieden mochten Ende Darius was die eerste die daer vloech. want hi verloes sinen wagen ende hi sat op een paert ende hi ontreedt haestelic Hier wort veel van Darius volc verslagen Desen strijt bestont Alexander mit ix.M. mans te voet ende M: ridders Maer vanden regen ende onweder dat op die van Persen viel. dat en onderscheyt nyemant dan alexanders hystorie die also seyt Dat alexander sijn heeren ende sijn dode man nen eerlick dede begrauen Ende dat om dese victorie ende zeghe alle die meeste heeren van Asyen aen alexander vielen ende hulde ende vrientscap mit hem maecten.

_ale002alex02_01_16_0

Vander zonnen ende manen boom Ca: xlix [A]Ls alexander biden bome quam soe quam haer pape tegen hem wt te voete. Ende hi was gecleedt al mit huden. hi stont ghetant als een hont: ende sijn oren waren doergaet ende daer hingen gulden ringen an mit preciosen steenen Die pape vraechde Alexander wat hi daer dede of wat hi wilde Alexander antwoorde dat hi syen wilde die heylige bomen vander zonne ende van die mane Die pape seide Op dat hi ende sijn gheselscap zuuer ware ende sonderlinge van wijuen. soe soude hijse sien ende horen spreken wat hi begeerde te weten Mer hi seide dat der zonnen boom sprac des auonts als die zonne onder ginc ende des morghens als si op soude gaen. ende der manen boom des gelijcx Endedie bomen stonden in een bosch int midden dat al omme bemuert was mit een muere Doe sij daer binnen gaen soe hiet die pape hem allen of doen haer costelicke clederen endeschoenen ende haer iuwelen Ende doe sij binnen gegaen waren so sagen sij schone bomen int midden staen ende elck was wel C: voeten hooghe: ende daer hinc balsame aen die daer of dropen ende was ghelijc kryeken Ende die coninc ende sijn gesellen raepten daer balsame om dat sij soe wel roecken. want die coninc leyde mit hem daer binnen wel drie C: van sijnen ridders Ende om dat dese bomen schoon waren ende mit balsame soe wel gheladen: soe meende alexander dattet daer veel plach te reghenen. Maer die pape swoer datter nye regen noch vogel of beeste en quamen Want hi seyde hem dat die bomen ghewyet waren inder zonnen ende inder manen eere. ende dat sij so lanc ende so schone waren geworden van heylicheden Doe wilde Alexander den boom offerhande doen mer die pape verboetet hem: ende hi hiet hem ende sijn luden dat sij den boom anbeden ende cussen souden Dese pape ende die luden van desen lande pleghen wel drie hondert iaer te leuen of meer.

_ale002alex02_01_49_0

Hoe der zonnen boom coninc Alexander die derde vraghe antwoorde Cap: liij. [A]Ls alexander gegeten hadde so was hi zeere naerstich om voor den dage te comen totter zonnen boom om weder antwoorde te ontfaen van dat hi begeerde Ende hi ginc ter mueren waert vanden bosche mit die drie die mit hem waren Ende doe sij totten pape quamen vonden sij hem noch slapende ende gedect mit huden bouen ende beneden. want die luden en hebben anders gheen slaeplakens Ende bi hem lach een harde corste op een tafel van balsame gemaect die hem des auonts gebleuen was. ende daer bi lach een mes van yuorien want in dat lant en is gheen yser noch loot mer daer is alte veel gouts. noch die luden en hebben daer gheen laken: Ende die pape stont op ende ghinc mit hem binnen: Alexander ginc staen voor der zonnen boom ende aenbede hem Ende hi pensde wye hem doden soude ende wat sijnre moeder ende sijnre suster geuallen soude Als die zonne began te rijsen: soe antwoorde hem der zonnen boom in gryex aldus Alexander Seyden wi v dien verrader die v ter doot brengen sal. so soutstu hem doden. ende also soudt ghi dat dinc verdriuen dat immer gheschien moet Want ouer een iaer ende ix: maenden sult ghi steruen te Babilonien in die stadt: Maer men en sal di dijn lijf niet nemen mit ysere noch mit stale noch mit metael noch mit siluere noch mit goude Want ghi sult mit fenijn vergeuen worden Olymphias sal een iammerlicke doot steruen. ende men salse onbegrauen laten om datse die vogelen ende beesten eten sullen Dijn suster sal lange in groter eeren bliuen: al en salse niet langhe leuen Ghi sult al die werelt onder v hebben als een here Nu gaet henen ende ruymt onsen bosch ende en vraghet ons niet meer. ende vaert haestelijc ter poorten van Faciaten waert daer Porrius ende dijn heer v wacht Die pape seide v hantgheslach ende screyinge vertorent god zeer ende den heyligen boom Here coninc ruymt haestelic dat bosch. Veel luden twijfelen wye dese antwoorde gaf. want die bomen en spreken niet: Sulcke luden segghen dattet een engel gods was Ander seggen dattet die duuel was: maer dat en gheloue ic niet Want die duuel en mach alle gepensen vanden mensche niet weten. ende hi en mach niet weten wat daer geschien sal. ende al seit die duuel somtijt waer nochtans veynst hi dicke logene Mer om dat stemme seide al dat waer was soe houde ic nochtans dat sij van gods wegen was.

_ale002alex02_01_52_0

Berigten. Zweden. De Heer Fahlberg, Geneesheer van 't Gouvernement op het Eiland Barthelemi, heeft beloofd ene Flora Barthelemica te zullen uitgeven. In ene gedrukte Lyk-reden door den Heer Floder, Hoogleeraar in de Grieksche Tale, aan de Hogeschole te Upsal gehouden op deszelfs Overledenen Amptgenoot P. Fab. Aurivillius, ontmoet men de volgende Levensbyzonderheden van dezen beroemden Man. ‘Aurivillius wierd geboren in den Jare 1717, en studeerde te Upsal, waar by zig voornamelyk op de kennis der Oostersche Talen toeleidde. Ondanks zyn matige inkomsten, begaf hy zig op reize naar vreemde Landen, 't geen niet weinig toebragt aan de beschaving van zyn verstand. Hy zette zyne Letteroeffeningen voort te Jena, onder Tympe en Walch, en te Halle, onder Michaëlis en Baumgarten. Te Parys maakte hy vriendschap met Fourmont, en kreeg, te Leyden, kennis aan Schultens. Op zyne terugkomst in Zweden, in 1744. wierd hy, eerst, aangesteld tot Hoogleeraar in de Digtkonst, te Upsal; vervolgens tot Lid verkoren, en daarna tot Geheim Schryver, van de Akademie der Wetenschappen, en ei delyk tot Hoogleeraar in de Oostersche Talen. Hy verzamelde ene aanzienlyke Boekery, gaf verscheidene Werken van hem in druk uit, en liet een schat van Handschriften na. Hy had niet weinig deel aan de Zweedsche Overzetting van den Bybel.’

_alg004alge01_01_1_0

Groot-Brittannien. Onlangs stelde de Heer John. Hunter, deszelfs fraay, uitgestrekt en kostbaar Museum, aan zyn Huis in Londen, ter beschouwinge open van een groot aantal Letterminnaren; onder welke zig verscheiden Leden der Koninglyke en Oudheidkundige Maatschappyen, van het Collegie der Geneesheren, en ettelyke Vreemdelingen van aanzien, bevonden. Deszelfs nieuw en uitmuntend Stelzel van Natuurlyke Wysbegeerte, trapswyze van het geringste Plantje tot het ryk der Dieren opklimmende, trok byzonderlyk de aandagt der Kenneren. De Heer Hunter wagtte in Persoon het Gezelschap op, en gaf een soort van wandelende (peripathetische) Les over deze en gene Stukken, welke tusschen de 2 en 3 uren duurde, en welke niet weinig tot genoegen en onderrigting der Toehoorderen strekte. Het gehele Kabinet, 't geen door den Heer Hunter sedert 30. Jaren met allen vlyt en naauwkeurigheid verzameld is, komt hem boven de 20,000 pond str. te staan. Onder de Zeldzaamheden, die 'er in gevonden worden, is de opgezette Huid van een Dier uit Zuid-Amerika, het Kameelpaard (Camelo-Pardus) geheten: aan welks bestaan de Natuurkenners tot dus verre getwyffeld hebben. Het is meer dan 10 Voeten hoog, heeft een gerekten Hals en lange Benen, gelykende, in velen opzigte, naar het gewone ras van Kamélen. Wegens de stramheid der Gelederen kan het Dier nog bukken nog nêer gaan liggen. Het neemt dus deszelfs Voedzel van Boombladeren, en rust al leunende aan de Takken. Den 12. Juny laatstl. is de Heer Robert Cumin, Hoogleeraar in de Kerkelyke Geschiedenis, aan de Universiteit te Edenburg, overleden. De Geneeskundige Maatschappy , te Londen, heeft de vraag: hoe werken de onderscheiden Lugtsoorten of het menschelyk Lighaam, zo wel in den gezonden als ziekelyken staat? by mangel van enig ingekomen voldoenend Antwoord, andermaal opgegeven om voor den 8 Maart 1789 beäntwoord te worden. Tegen denzelfden tyd, heeft de Maatschappy, onder aanbieding van de Fothergillsche Medaille, de volgende vraag ter beantwoording gearresteerd: Welke omstandigheden kunnen den voortgang der ontsteking bevorderen, hinderen, of wel geheel voorkomen? als mede voor het Jaar 1790 een gelyke prys gesteld op de beste verhandeling der Hoofdziekten.

_alg004alge01_01_1_1

Vrankryk. De Heer de Busson, enigst nagelaten Zoon des Overledenen beroemden Natuurkenners van dien naam, heeft een' opentlyk gedenkteken, voor dezen zynen Vader, doen oprigten, 't geen, hoe eenvouwdig ook, egter niet te min nadrukkelyk en gepast genoeg is, zo om aan het oogmerk te beantwoorden, als een blyk op te leveren van de edelaartige denkwyze des waardigen Afstammelings van dien groten Man. Te Montbard, waar de Heer de Busson zyn gewoon verblyf hield, ryst uit het midden der uitgestrekte Tuinen, aan het Huis behorende, naby een zeker Lustpriëel en Kabinet, een vry hoge Toren, die zeer verre kan gezien worden. Ter Zyde van dezen Toren heeft de Heer Busson, de Zoon, een zeer lage Zuil doen opregten, en 'er alleen deze woorden, met grote letteren, laten opgraveren. Excelso turri Humilis Columna Parenti suo. Filius Buffon. [Wy zullen, in onze eerstvolgende No. enige Levensbyzonderheden van dezen Overledenen Geleerden, onzen Lezeren, mededelen.] Het Koninglyk Gezelschap der Artzenykonst, te Parys, heeft den Prys van 600 Liv. op deszelfs beantwoorde vraag, nopens het Konings Zeer, aan den Heer D. Baumes, Lid van 't Gezelschap te Nismes, en het Accessit aan den Heer Riyal, Medelid van 't Gezelschap te Castres, toegewezen. De Koninglyke Akademie der Byschriften en fraaye Letteren te Parys heeft, in hare laatste openbare zitting, van de maand April, de reeds gegeven, en niet voldoende beantwoorde vraag: Quelle ont été les différentes penplades de Barbares, transportées sur les Frontieres de l'Empire? En quel tems, pour quoi & comment se sont faites ces Emigrations, & quelle a été l'influence de ces Peuplades sur le loix, les moeurs, la langage des contrées ou elles se sont établis? [welken zyn de onderscheidene volkplantingen van Barbaren geweest, die naar de Grenzen van het Keizerryk vervoerd wierden? Wanneer, om welke reden, en op hoedanige wyze zyn deze ontvolkingen gebeurd, en welken invloed hebben die Volkplantingen gehad, op de Wetten, de Zeden, de Tale der Gewesten, waar dezelve zig gevestigd hebben,] op nieuws voorgesteld, om te beantwoorden tegen Paschen van 1790. Dezelve zal op St. Marten 1789 ene dubble Prys uitdelen, 't geen reeds voorleden Jaar moest geschied zyn, dog toen wierd uitgesteld, voor het beste antwoord op de vrage: Quels furent L'orìgine, les progrès & les effets de la Pantomime chez les anciens? [welken zyn de beginzels, voortgangen en uitwerkzels geweest van de Pantomime by de ouden.] By het Akademisch Schryfkantoor [Bureau d'Ecriture] mede aldaar, zyn, in de zitting van 17 April, l.l. aan Mejuff. Vallain en Chatelain, ieder een Gedenkpenning, uitgedeeld. Na het eindigen dier zitting, deed de Hr. Haiiy, een der Leden, en oprigter der stigting voor de Blinden, een kort verslag en aanwyzing, van de by hem uitgevonden middelen om Blinden te laten schryven; betogende wyders de mogelykheid hier van met twee Blinden der Stigtinge.

_alg004alge01_01_1_2

Duitschland en Naburige Landen. Zyne Koningl. Majesteit van Pruissen heeft den Geheim Kanzelier Fisser in Anspach, voor deszelfs Plaatsbeschryving van Anspach, een gouden Gedenk penning doen ter hand stellen. De Heer Kainds van Augsburg heeft een Werktuig uitgevonden, om brandige Tarwe te zuiveren: 't geen bevonden is, zo zeer aan het doel te beantwoorden, dat de Keizer hem een Praemie van 1000 Dukaten, behalven nog 2000 Guldens tot goedmaking van de kosten, tot het vervaardigen daar van aangewend, verëerd heeft. De spraak gaat, dat te Dusseldorp ene nieuwe Hoge School staat opgerigt te worden. De wegens deszelfs reizen zo zeer beroemde Heer Forster, is tot opper Bibliothecarius aan de Universiteit te Mainz, onder het bygevoegd Karakter van Keurmainzischen Hofraad, en met ene Jaarwedde van 200 gouden Louisen, aangesteld. De Heer Bergraad Crell, in Helmstadt, is, den 3. April dezes Jaars, tot Medelid van de Koningl. Maatschappy der Wetenschappen te Londen, verkozen: Ene Eer, welke, sints Elf Jaren, genen Buitenlander te beurt viel. De Regerende Hertog van Bronswyk heeft, nevens deszelfs Geheimraad van Rottenkreukz, beiden egter enkel in hoedanigheid van Medeleden der Maatschappy, het naar gewoonte ingebragt getuigschrift, aangaande 's Mans verdiensten en goed gedrag, éigenhandig ondertekend. By de Keurmainzische Akademie der Wetenschappen, te Erfurt, is de Heer Joh. L. Späth. beroepen Hoogleeraar in de Natuurkunde te Altorf, tot Medelid benoemd. Het getal der openbare Leerären aan de Universiteit de Mainz bedraagd thans 54. die der mindere Scholen uitgezonderd: te weeten 13. in de Theologische Faculteit, 12. in die der Regten, 8. in de Geneeskundige, 10. in de Wysgerige, 5. in de Geschied- en Staadkundige en 3 in het Finantiëele.

_alg004alge01_01_1_3

Nederlanden. Harderwyk . De Wel Ed. Hooggel. Heer R. Forsten Med. Doct. Ejusd. Faculd. ut. & Medic. Leg. Prof. Ordin. heeft den 10 der verlopene maand. het Rectoraat deezer Akademie met ene plegtige Oratie: pro legum providentia in homine, nondum nato, etiam exstincta matre, servando, [over de voorziening der Wetten, in den nog niet geboren mensch, zelfs na het overlyden der moeder, te behouden.] overgedragen aan den Heer Prof. B. Nieuwhoff: zynde voorts, in plaats van den Heer Prof. J.H. Schacht tot Secret. van den Akademischen Senaat aangesteld de Heer Prof. M. van Geuns. Middelburg . Door Heeren Burgemeesteren, Schepenen en Raden dezer Stad, is, kortlings, de Wel Eerw. zeer Gel. Heer Do. C.H.D. Ballot, Predikant by de Nederd. Gereform. Gemeente alhier, tot Hoogleeraar in de Wysbegeerte, en wel inzonderheid in de Proefondervindelyke Natuurkunde, aan het Illustre School alhier aangesteld. Utrecht. Door het Provintiaal Utrechtsch Genootschap van Konsten en Wetenschappen, is in 't ligt gegeven het onderstand

_alg004alge01_01_1_4

Programma. In de algemene Vergadering des Genootschaps, welke dit Jaar, op Dingsdag den 17 Juny, binnen Utrecht gehouden werdt, gaf de President van het Collegie der Heeren Directeuren, aan de tegenswoordig zynde Leden, kennis: Dat, onder de ingekomene Prysverhandelingen over den Kinkhoest, het beste aan de voorgestelde Vraag voldaan had de Verhandeling, die ter Zinspreuk voerde binnewaarts Cum moriar, medium solvar & inter opus, en dat dus aan dezelve, als die de volledigste, en met fraaye waarnemingen van eigene ondervinding gestaald, was, de uitgeloofde Prys van 30 Gouden Ducaten, of van ene Gouden Medailleter zelfder waarde, was toegekend. Dat ook aan den Schryver ener Latynsche Verhandeling, welke ten opschrift had: Inter inventa maximi ponderis detecta Corticis Peruviani in Tussi Convulsivâ praestantia merito reponenda enz. Murray . (Welke insgelyks een fraay voorstel der voornaamste stukken, die tot de Ziekte behooren, bevattede) een Accessit van ene Zilveren Medaille was toegewezen. Dat wyders besloten was, om de Verhandeling wier Zinspreuk was, Vitae summas brevis spem vos vetat inchoare longam, (welke, om dat ze te laat was ingekomen, naar den uitgeloofden Prys niet dingen konde) van wegens derzelver byzondere verdiensten, onder de Verhandelingen des Genootschaps te laten drukken, en aan den Schryver, ingeval hij binnen den tijd van drie Maanden zijn raam openbaren wil, uit ene byzondere erkentenis, onderscheiden van een gewoon Accessit, ene Zilveren Medaille aantebieden. Waarop de Billetten der twee eerste Verhandelingen in de Vergadering geöpend zynde, bevonden werdt, dat de eerste tot Schryver had den Heer Johannes Veirac Medicinae Doctor te Rotterdam , oud President Schepen van Sebleland &c., De Heere Veirac , heeft hier mede het genoegen, zynen Letterarbeid, voor de agtste male, met een Gouden Eerprys, hy onderscheidene Geleerde Genootschappen, bekroond te zien. en de tweede, wylen den Heer Jacobus Thiensius van de Wynpersse in zyn Ed. Leven Médicinae Doctor te Leiden , Nosocomii Clinici Lugd. Bat. Medicus. En werden hier op de overige Billetten, uitgenomen dat der laatstgemelde Verhandeling, in de Vergadering verbrand. Vervolgens deed de President verslag, hoe onder de ingekome Prys-Verhandelingen, over het Phlogiston, zeer verre de voorrang verdiende de Verhandeling, wier Zinspreuk was Opinionum commenta delet dies, Naturae judicia confirmat. En dus aan deze uitmuntende Verhandeling, ingevolge de Resolutie der algemene Vergadering van den 25 May 1785. de dubbele Prys was toegewezen; doch, dat teffens besloten was, om de Verhandeling, wier opschrift was: Neque tamen istas quaestiones Physicorum exterminandas puto; est enim animorum ingeniorumque naturale quoddam pabulum consideratio contemplatioque Naturae. Cicero . (en welke; door dien ze niet ter bepaalder tijd was ingeleverd, ook niet naar den uitgeloofden Prys dingen kon,) uit hoofde van haare uitmuntende verdiensten, niet alleen onder de Verhandelingen des Genootschaps te laten drukken, maar ook aan derzelver Schryver, ingeval hy mogt goedvinden, binnen den tyd van drie maanden, zyn naam te ontdekken, uit eene byzondere erkentenis, doch onderscheiden van een gewoon Accessit, eene Gouden Medaille van 20 Gouden Ducaten aantebieden. Waarop het Billet der eerstgemelde Verhandeling, geöpend zynde, bleek, dat derzelver Schryer was de Heer Alexander, Petrus Nahuis , Professor in de Medicyne, Physiologie, Chemie & Botanie te Utrecht . Werdende de anderen, dat der laastgemelden uitgenomen, verbrand. Vervolgens berigtede de President dat van de ingekomene Prys-Verhandelingen over Scheikundige Onderwerpen, (aan welker beste, by Resolutie der algemeene Vergadering, van den 26 April 1786. eene Gouden Medaille ter waarde van 20 Ducaten, met een Accessit van eene Zilveren Medaille aan de naast daarby komende, was aangeboden) aan eene Verhandeling over het Rotterkruid, en deszelfs werking op zommige midden-Zouten, wier Zinspreuk was: Dies diem docet, de Gouden, en aan ene andere over een byzonder midden Zout uit de Mesembryanthemum Chrystallinum, of de zogenaamde Ys-plant, (welke ter Zinspreuk had: Experiundo discimus,) de Zilveren Medaille was toegewezen: waarop derzelver Billetten geöpend zynde, bevonden werd, dat de Schryver dier beide Verhandelingen was de bovengem Heer Alexander Petrus Nahuys . Hier na ging de Vergadering over tot het vaststellen van ene Prysvraag, die beantwoord moet worden voor of op den 1 October 1790. met uitleving van den gevonen Eere-Prys van ene Gouden Medaille van 30 Ducaten, of van derzelver waarde, om daar over uitspraak te doen in de Maand April 1791. en werdt goedgevonden de volgende Vraag optegeven: ‘Wat voordeel bekomen wy uit de nieuwste ontdekkingen omtrent de Vasa Lymphatica? Wat licht verspreiden dezelven over de beschouwing der Huishouding van 's Menschen Lichaam? Wat vrugten trekken wy uit dezelven, zo met opzigt tot de kennis der Ziekten, als met betrekking tot derzelver genezing?’ Insgelyks is door Heren Directeuren en gewone Leden bestoten, om ene Gouden Medaille ter waarde van 20 Ducaten aantebieden aan den Schryver der beste Verhandeling over de Staatkundige Historie van ons Vaderland, over het een of ander onderwerp, benevens een Accessit van ene Zilveren Medaille, aan de naast daarby komende, mits deze Verhandelingen enig licht hier aan byzetten. En moeten dezelven worden ingeleverd voor den 1 October 1789. om 'er uitspraak over te doen in de Maand April 1790. Verders herinnert het Genootschap: 1. Dat by de Vergadering des Jaars 1786. ten tweede maale, met uitloving van een dubbelen Prys, is voorgesteld de volgende Prysvraag: ‘Zyn het Vuur en Licht twee van elkanderen verschillende stoffen? of is het één en dezelfde stoffe, welke door hare verscheidene werkingen de aandoening van Warmte in ons gevoel, en die van Licht in ons gezicht veroorzaakt?’ Moetende derzelver beäntwoording ingeleverd worden voor of op den 1 October 1788. om 'er uitspraak over te doen in de maand April 1789. 2. Dat by het Programma van hetzelfde Jaar ter beantwoording voor den 1 October 1788. tot eene gewone Prysvraag is opgegeven, deze volgende: ‘Hoedanig en met welke plegtigheden wierdt het Hooge Landgerigt des Bisschops gehouden in het Over- en Neder-Sticht van Utrecht? Was het houden van 't zelve aan zekere tyden of plaatzen verhonden, of stond zulks willekeurig aan den Bischop? Wie moesten daartoe verschreven worden? Welke zaken en gedingen behoorden, ter eerste instantie, voor dit hoogste Gerigt gebragt te worden, en kon men van de Vonnissen van alle andere Regtbanken beroep doen? Zo niet; dan bepaaldelyk, van welke Regtbanken, en van welke gedingen, beroep viel op deze Hooge Bank; eindelyk, of dit Landgerigt des Bisschops, in 't Neder Sticht, hetzelfde is geweest, als de Hooge Klaringe des Bisschops in het Over-Sticht of Over-Yssel? en hebben die Steden in het Sticht, zo Over- als Neder-Sticht, of zommigen derzelven, onder de Bisschoppen, enige Rechtelyke Judicature gehad, onderscheiden van de Judicature, welke de Stedelyke Rechtbanken van Schout en Schepenen uit naam der Land-Vorsten uitoefenden? Zo ja, van waar is die Judicature den Steden aangekomen, en hoe verre heeft zy zig uitgestrekt?’ Zullende de uitspraak geschieden in de maand April 1789. 3. Dat by de algemeene Vergadering van het Jaar 1787. besloten is, de Vraag ‘over de vorderingen, der latere Wysgeeren boven Oude, in de Zielkunde,’ nogmaals voortestellen, met uitloving van enen dubbelen Eere-prys, om beantwoord te worden voor of op den 1 October 1789. op dat de uitspraak geschiede in de maand April 1790. Doch moet hier in onder het oog gehouden worden, dat het Genootschap niet verlangt, dat één of ander gevoelen, 't zy van den Schryver, 't zy van enige Oude of Latere Wysgeren voorgetrokken en verdeedigd; maar enkel, dat, uitvoerig en nauwkeurig, de onderscheidene gevoelens der Oude en Latere Wysgeeren worden opgegeven, en daaruit afgeleid de Vorderingen der Lateren boven de Ouden. 4. Dat op die zelfde Vergadering, ter beantwoording voor of op den 1 October 1789. met aanbieding van een Prys van 30 Gouden Ducaten, of van ene Gouden Medaille van dezelfde waarde, tot ene gewone Prysvraag de volgende was opgegeven: ‘Welke zyn de waarschynelykste gedagten over den aart en de uitwerkzelen van het Dolle bonds vergif op het Dierlyk Lighaam? en welke zyn de geschiktste en zekerste middelen, om de gevolgen derzelve voortekomen of wegtenemen?’ Zullende de uitspraak daar over geschieden in de maand April 1790. Dat insgelyks in het vorige Jaar 1787. door Heeren Direc teuren en gewone Leden besloten is, om ene Gouden Medaille ter waarde van 20 Ducaten aantebieden aan den Schryver den beste Verhandeling over de ene of andere nieuwe ontdekking in de Theorie of Practycq der Landmeetkunde, benevens een Accessit van ene Zilveren Medaille, aan de naast daarby komende Verhandeling. En moeten deze Verhandelingen worden ingeleverd voor of op den 1 October 1788. om 'er uitspraak over te doen in demaand April 1789. Alle Verhandelingen, welken naar den Prys dingen, mogen niet met den eigen naam der Opstelleren, maar moeten met ene Zinspreuk getekend, en met een verzegeld Billet, het welk dezelfde Zinspreuk ten opschrift heeft, en waar in des Opstellers naam en Adres, zeer duidelyk, door hem eigenhandig gemeld staan, vergezeld zyn. - En moeten de Verhandellingen met ene andere hand, dan die van den Opsteller, en duidelyk geschreven, in het Nederduitsch, Fransch of Latyn, opgesteld, Vragtvry toegezonden worden aan P. Luchtmans , Professor te Utrecht, fungerende als Secretaris van dit Genootschap; Zullende alle Verhandelingen, die na den gestelden tyd gezonden worden, ten opzigte van den Prys, in gene aanmerking worden genomen. De Billetten, tot die Verhandelingen behorende, aan welke een Prys wordt toegewezen, zullen alleen geopend, en de overigen ongeopend verbrand, worden. 's Hage . De Hooggel. Hoog Eerw. Heer Nicolaas Barkey, S.S. Th. Doct. en Proff. mitsgaders rustend Predikant by de Hoogd. Gemeente alhier, is den 18den der afgelopen maand Juny, in den ouderdom van 79 Jaren overleden; zynde vervolgens het Lyk by Schegening, in de open lucht, op het Kerkhof ter navolving, begraven. De overledene heeft zig niet weinig roems in het ryk der letteren, gedurende deszelfs leven, verworven, door zyn uitgebreide kundigheden zo in de H. Wetenschap als anderen takken van Geleerdheid, blykens zyne veelvuldige nagelaten Schriften, onder welken zyne Bibliotheca Bremensis en Hagana, Musaeum Haganum, en Symbolae Hagana, Van de 3 laatste Letterschriften zyn nog enige Exemplaren te bekomen, alsmede van 't vervolg van het een en ander, door Prof. Berg, te Duisburg, uit gegeven onder de tytels van Musaeum Duisburgense en Symbolie Duisburgenses, by den uitgever van dit blad A. Loosjes. boven al uitmunten. Haerlem . In de jongste Jaarlyksche grote Vergadering van de Hollandsche Maatschappy der Wetenschappen, den 21 Mey, dezes Jaars, binnen deze Stad gehouden, is (1. Aan den Schryver van het ingekomen Antwoord, op de ten 3 den male herhaalde vrage; - ‘Welken zyn de onderwerpen, betreffende de Natuurlyke Historie onzes Vaderlands, waar van men met gegronde reden te vermoeden hebbe, dat eene verdere nasporing ten nutte van het Vaderland verstrekken zal,’ en welk Antwoord de Zinspreuke voerde: Natura munera sua non sunul tradit, nec omnibus patent &c. de gouden Eerprys toegekend; en wel uit hoofde dat het zelve, schoon met opzigt tot de Delfstoffen en het Ryk der Dieren, min volledig zynde, egter zo zeer, ten aanzien van het Ryk der Planten, voldoende bevonden was. Opgemelde Schryver is, by het openen van 't Billet, gebleken te zyn de Heer Steven Jan van Geuns , Student aan 's Lands Hoge Schole te Harderwyk. Een jong Heer, van de beste verwagting, die genoegzaam van zyne kindschap of zig byzonderlyk op de kennis der Planten heeft toegelegd, en nog gene 20 Jaren bereikt hadde, toen by deze zyne gekroonde Verhandeling schreef; zynde de 2de Zoon van den doorkundigen Heer Mattheus van Geuns, beroemd Hoogleeraar in de Genees- Schei- en Kruidkunde enz. enz. te Harderwyk. voorts is 2. By het agter blyven van enig Antwoord, op het reeds ten tweden male opgegeven Drieledig voorstel betrekkelyk de Lugtkennis, om nam. a. ‘Optegeven den besten toestel, om, op de gemakkelykste en zekerste wyze, Proefnemingen, omtrent de verdikte Lugt, te kunnen in 't werk stellen: b. Met den besten toestel de werking der verdikte Lugt, in verschillende gevallen, naar te gaan: en inzonderheid het Dierlyk Leven, den groei der Planten, en het branden in Lugt van verschìllende digtheid, te beproeven. En c. aantewyzen, welke gevolge of nieuwe Leringen hier uit afgeleid kunnen worden?’ - is deze zelfde vrage wederom voorgesteld om te beantwoorden voor 1 Nov. 1790. 3. De vrage, in 1782 opgegeven, niet voldoenend beantwoord zynde, is derhalven dezelve op nieuw herhaald, om te beantwoorden voor den 1 Juny 1793; en wel in dezer voege: ‘Kan men op voldoende gronden, zo uit de Aantekeningen in de Hospitalen en Doodlysten, als anderzins, bewyzen, dat 'er, in ene rede van het getal der Ingezetenen, inzonderheid van de nieuwlings uit Europa te Batavia aangelanden, thans ongelyk meer Menschen aldaar ziek worden en sterven, dan voorheen, met byvoeginge, wanneer de kennelyke vermeerdering begonnen, en van tyd tot tyd toegenomen, is?’ ‘Welken zyn hier van de voorname oorzaken? En kan men uit den aart der ziekten, en uit vergelykinge met andere plaatzen in Europa, zo wel als in de Oost-Indiën, maar vooral uit de Geschiedkundige Plaatsbeschryvinge van Batavia, tot enen trap van de hoogste waarschynlykheid betogen, dat die Stad, daar de Gragten binnen dezelve, welke weleer, toen zy voor ene der gezondste Plaatsen in Oost-Indiën gehouden wierd, vol water waren, nu in zommige tyden van 't Jaar zeer ondiep en droog zyn; en stinkende Dampen zig over de Stad verspreiden, in evenredigheid (behalven andere nadelige gevolgen) steeds ongezonder geworden, en zulks derhalven als de Hoofdoorzaak der ongezondheid te stellen zy?’ ‘En eindelykt hoedanige verbeteringen zyn hier omtrent, met hope van een goed gevolg, uittedenken, en werkstellig te maken?’ 4. Ook is, by mangel aan voldoende Antwoorden, de vrage den 22 Mey 1786 voorgesteld, en luidende aldus: ‘Hoe verkrygen de Planten hare voedzels? wat is dezelven hier in voordelig of hinderlyk? En welke onderrigtingen zyn 'er, uit het geen ons hier van bekend is, ten nutte van den Landbouw, of ter voorkweking van Gewassen, in 't algemeen te trekken?’ - Ten twedenmale opgegeven, om beantwoord te worden voor primo Novemb. 1790. 5. Twee Nieuwe vragen, by de Maatschappy gearresteerd, zyn van volgenden inhoud: A.) Om te beantwoorden voor primo November 1789. Daar het zeker is, dat de grootheid der Astronomische Refractie verschillende is, naar den verschillenden stand van den Barometer en Thermometer, vraagt de Maatschappy: ‘Eene Theorie der Astronomische Refractie, waar uit, voor elken gegeeven stand van den Barometer en Thermometer, en voor alle hoogten van 't Hemel-licht boven den Gezichtiender, de grootheid der Astronomische Refractie naauwkeurig kan werden bepaald. De Maatschappy voegt hier noch by: 1. Dat deeze Theorie of moet zyn afgeleid uit naauwkeurige Astronomische Observatien, of ten minste met dezelven overeenkomstig zyn. 2. Zy geeft in bedenking, of de verschillende graad van vogtigheid des Dampkrings ook niet eenen merkelyken invloed hebbe op de veranderlykheid der Refractie? 3. Meent zy ook te moeten herinneren aan de Formule, welke de Heer de la Grange (Nouveaux Memoires de l'Academie de Berlin pour 1772. pag. 259.) gegeeven heeft, en de daar over gemaakte Aanmerkingen van den Heer Prof. Damen (Dissert. de Montium altitudine Baromet. metienda, Ha gae Com. 1783. in Additam.) B.) Uit het Fonds van wylen den Heer Directeur N.W. Kops , om te beantwoorden voor primo November 1791: ‘Welken zyn de Delfstoffen binnen den ommekring der Zeven Vereenigde Provintien en derzelver Geassocieerde Landschappen te vinden, van welker verdere naaspooring men met genoegzaame redenen nut voor 't Vaderland kan verwachten?’ - Men begeert geenen enkelen lyst van gemelde Delsstoffen, maar tevens de redenen, waarom men zich van derzelver verdere naaspooringe voordeel voor het Vaderland hebbe te belooven. 6. Wyders zyn aangesteld tot Directeur , der Maatschappy, de Heer C. de Cock , Ouddessave van Colombo, te Groningen: en tot Leden de Heren Justinus Brugmans , Botanic. & Hist. Nat. Professor te Leyden, Ch. Gottf. Gruner , Hofraad, Prof. Medic. &c. &c. te Jena, .. Morveau , Profes de Chymie de L'Académie de Dyon, Petr Stephanus Kok , Stads Medic. Doctor en Professor in de Natuur- Ontleed- en Vroedkunde te Antwerpen, Willem Brouwer Bosch , Med. Doct. te Haerlem, E.J. Thomassen à Theussink A.L.M. Philos. & Med. Doct in 's Hage, en John Cuthbertson , Mechanicus, te Amsterdam. Het een en ander is, door de Maatschappye, op de gewone wyze, by een gedrukt uitvoerig Programma openlyk gemeen gemaakt; met bygevoegde errinnering van ettelyke, voorheen opgegeven vragen, en daar toe dienende ophelde ringen, welker beantwoording zy, op de bepaalde tyden, met verlangen te gemoet ziet; en van 't geen verder door den genen, die naar den Prys willen dingen, behoord geweten en in agt genomen te worden.

_alg004alge01_01_1_5

Nieuw uitkomende boeken, akademische en andere schriften. Denemarken. Historie of danmark . Geschiedenis van Denemarken, zedert den Jare 942 tot aan het Jaar 1787. door Frederik Subm, 3de Deel, te Koppenhagen 1787. in 4to. met Geslagttafels en Platen. [Dit Deel vervat de Historie der drie Deensche Koningen Herald met de zwarte Tanden, Svend met de gekloofde Baard, en Knud den Groten, nevens een Tafereel van de grote Schattingen, die de gewapende Volkplantingen der Noormannen, in Noorwegen, Rusland, Engeland en Frankryk, ingevoerd hebben. De Schryver erkend zeer veel verschuldigd te zyn aan de verdienstelyke verzameling der Heren Lagerbrink en Langebeek. Hy verbeterd, zeer oordeelkundig de Noordsche Geschiedenissen van dien tyd, ook zelfs die van Engeland]. Viga Glums, Saga, of het Leven van Glum den Moordenaar op kosten van den Kamerheer Suhm, te Koppenhagen, by Stein, in 4to. [Deze Levensbeschryving is getrokken uit tien Handschriften van Amas Magnous, waarvan het Oudste in de 14de Eeuwe geschreven is. Het Afdrukzel gaat verzeld van ene Vertaling van den Hr. Petersen, een Yslandsch Geleerden, die 'en verschillende Lezingen, oordeelkundige Aantekeninggen, en een Woordregister, ter opheldering van verscheidene duisterheden, heeft bygevoegd. Glum draagd den naam van Moordenaar, om dat hy velen zyner Vyanden heeft afgemaakt. Hy wierd geboren in 't Jaar 926. uit een Heldengeslagt, hem in dapperheid evenarende, en stierf 1003. Zyne Verrigtingen zyn wel niet zonderling, dog zy dienen om kennis te krygen aan de zeden, wyze van Oorlogen, en regtspleging der Ouden. De Heer Petersen beweerd, dat de Schryver van dit leven de beroemde Are Frode geweest zy]. Engeland . Variety enz. Verscheidenheid: zynde ene Verzameling van Proeven, geschreven in den Jare 1787. 12mo. by T. Cadell, te Londen. Sketches of the History of Man: Schetsen van de Geschiedenis des Mensche, door wylen H. Home, Lord Kaims, 4to. nieuwe verbeterde Druk, by A. Hraban en T. Cadell, te Londen, en W. Creech, te Edenburg. The Englisch Review , voor Mey 1788. inhoudende berigten van de volgende Boeken: 1. Verrigtingen van de Koningl. Maatschappy te Edenburg, 1ste deel: 2. De Werken van wylen Dr. J. Gregory: 3. Rutherford's beschouwing der aloude Geschiedenis: 4. Verrigtingen van de Amerikasche Wysgerige Maatschappy 2 d. 5. Collin's Ode op de bygelovigheden der Schotsche Hooglanderen: 6. Broeder Pieter aan Broeder Thomas, een beklagbrief, door P. Pindar: 7. Piozzo's Brieven aan en van S. Johnson: 8. De ton, of de Dwaasheden der Mode, een Toneelspel, door Juffr. Wallace: 9 Hinter's waarnemingen omtrend de ziekten by het Krygsvolk in Jamaica; 10. Cardonnel's Schilderkundige Oudheden van Schotland: 11. Over het aanbelang der Godsdienstige gevoelens, door den Hr. Necker, en meer anderen: gedrukt by Murray, te Londen, en by Sibbald, te Edenburg. Observations on the Animal Oeconomy enz. Waarnemingen omtrent de Dierlyke Huishouding, en de oorzaken en gonezing der Zeektin: door J. Gardiner, M.D. 870. te Londen, by Eliot en Kay. By dezelve is uitgekomen: A. Series of Letters enz. Een reeks van Brieven, tot onderrigting der Jeugd dienende, door J. Marshall, 2 D. in 12mo. Historical , Monumental, and Genealogical Collections enz. Verzameling van Geschiedenissen, Gedenktekens en Geslagten, opzigtelyk het Landschap van Glocester, opgemaakt uit de oorsprongelyke Papieren van wylen Ralph Bigland, Schildk. No. VIII. met Platen, by C. à T. Wilkie te Londen. Cases of Hydrocele enz. Voorbeelden ener Waterbreuk, met waarnemingen omtrend ene byzondere manier om deze ongesteldheid te behandelen, waarby gevoegdis, een by zonder geval van ene Hernia Vesicae Urinariae gepaard met het vorig ongemak: en twee gevallen van een gekankerde Breuk, door T. Keate, in 8vo. by J. Walter, te Londen. The Life of Capt. James Cook. Het Leven van Kapitein J. Kook, versierd met deszelfs Pourtrait naar de oorsprongelyke afbeelding van den Hr. Dance, door A. Kippis D.D. in 4to. op het zelfde Formaat en met de zelfde Letter als zyne Reizen; by C. Nicol, en G. G. en J. Robinson, te Londen. The Celebrated Speech of Richard Bunsley Scheridan enz. Het berugt Pleidoi van R.B. Scheridan, Schildk gehouden in de Zaal van Westmunster, den 3, 6, 10 en 13 Juny 1788: by de zelfs optelling van de bewyzen voor de aangevoerde beschuldiging tegen Warren Hastings: volgens het egte Handschrift gedrukt, te Londen, by C. Forster. Duitschland J.K. Stunzer, Uber die goldene Ader &c. over de gouden Ader voor ongeoeffenden in de Geneeskonst, 8vo 8. gross. Wenen. Zustand der Konigl. Preuszischen Armee &c. Staat der Koningl. Pruissische Armee in den Jare 1788. nevens een korte Geschiedenis dezer Krygsmagt, van derzelver eerste oprigting tot heden, 8vo Breslau, 14. gr. F. Kratter, Phil. und Statisz. Beobachtungen &c Wysgerige en Staadkundige beschouwingen, byzonderlyk de Oostenryksche Staaten betreffende, gr. 8. Leipzig, 18. gr. Joban G. Rosenmullers Predigten enz. Leerredenen, by byzondere gelegenheden gehouden, 8. Leipz. 12, gr. L. v. Stoixuer, Ab-handlungen &c. Verhandelingen over den Zyden- Vlas- e Hennipteeld 8. Neurenb. 8. gr. Der erhohete Ertrag der Feldguter: verbeterde inkomst der Landgoederen, door het aanliggen van Weilanden, volgens de Gronden van Home, Mirau dot, en Schubart van Kleef, uitgegeven door J.C. Fischer, 8. Jena 14. gr. Die Reisenden &c. de Reizenden om Land en Velkskennis, uitgegeven door twee Geleerden, 1ste D. Neurenb, I. Thaler, Briefweihsel &c. Briefwisseling der Familie van den Kindervriend 8ste D. Leipz. 14. gr. Chr. S. Salzmarin, Carl von Carsberg &c Karel van Karelsberg, of over de Menschelyke Elende, 6de D. gr. 8 Leip 2. 20. Savary, Briefe &c. Brieven over den Staal van Oud en Nieuw Egypten, 2. en 3. D. met ene Landkaart, Berlin. I. Th. 6. gr. Fr. Meinert, uber das Studium &c. over de beoeffening der Krygs- en Wiskundige Wetenschappen, gr. 8. Halle, Job G. Fr. Pabsts, die Entdeckungen des 5ten Welttheil, &c. Ontdekkingen des 5den Waerelddeels, of Reizen rontom de Waereld, een Leerboek voor de Jeugd, 4de D. 8. Neurenb. I Th. Lebens-und Regiering Geschichte Friedrichs &c. Levens en Regerings Geschiedenis van Frederik den 2den, Koning van Pruissen, 3de D. 8. Leipz. I Th. 12. gr. Anecdoten und Karakterzuge &c. Anekdoten en Karakter trekken uit het Leven van Frederik den 2den, Dertiende Ver zameling, Berlin, 8. gr. F.L. Asters, Unterricht &c Onderwys in de Vestingbouwkunde, op de Gronden van Glaser; 2de stuk, met Platen, 4to. Dresden, I. Th. 4. gr. C. v Baczko versuch einer Geschichte &c. proeve ener Geschiede nis en Beschryving van Koningsbergen, eerste Stukje gr. 8. Koningsb. Essai Sur la vie &c. proeve over het Leven en de Regering van Frederik II. Koning van Pruissen, om te dienen tot ene Inleiding voor deszelfs laatste Schriften, 2. D. gr. 8 Berlin. I. Th. 16. gr. Acerra Philogica &c. een nieuw Lees boek voor de Jeugd, volgens het Plan van een voorheen, onder gelyken Tytel, uitgekomen Geschrift, dog met een meer bepaald oogmerk, bearbeid, 2de Deeltje; behelzende alleen zodanige opstellen, welken het een en ander tot de kennis der oude Geschiedenis of Fabellere kunnen toebren gen, 8. Hamburg, 18. gr. Berlinsche Monatschrift, van J. Gedike en F.E. Biester, XIde D. 6de st. voor de Maand Juny 1788. [inhoudende 1. aan de Koningl. Pruissische Staatsminster, Zyne Excell. den Vryheer van Sedlitz, by het toezenden der Martiaalsche Zingedigten, een klein Digtstuk van den Hr. Prof. Ramler, in den eigen trant van Martialis, 2. G.E. Lessing eigenhandige aanmerkingen op Winkelmans Geschiedenis van de Konst der Aloudheid, 3. Daphne, grotendeels naar den Ovidius van Prandstettel, in Wenen, in Versen gebragt, 4. aan den Heer O.H.P. Stark; zynde een vervolg van een voorgaand Stuk 5. Schryven van den Voogd Hummel in Bonnal, aan den Hr Geheimraad Scholser. 6. iets over het vrouwelyk Geslagt.] Berlin in den Boekwinkel van Haude en Spener. Akademischen Monarschrift, uitgegeven ten huize van den Hr. Geheimraad Caman. [Het zelve houd in: 1.) Allegorische Personen var Prof. Ramler, met 5. Platen van B. Rode. 2.) Aan onzen groten Pourtraitschilder, van den kanon. Glern. 3.) proeve over de Konst der Ouden, om twe soorten van Glas, voor Gedre venwerk, op elkanderen te zetten; van den Geheim Finantie Raad Gerhard. 4.) over den invloed der fraaije Konsten op het bestuur en het Kenschetzende der Volken, van den Uit gever. 5.) Lyst van alle Werken des Rectors en Graveerders D. Berger. 6.) Narigt voor Konstenaren.Berlyn. Nederlanden. Eerstelingen, op kl. schryfmediaan in 8vo. te Utrecht by de Wed. S de Waal, Passius Raadzels, 2de Druk, in klein 8vo te Utrecht by de Wed. S. de Waal. Hazeu, het Leezen gemaklyk gemaakt, 2de Druk, klein 8vo. te Amsterdam by W. van Vliet. De Geest der Nederlandsche Dichters 1ste Stukje gr. 8vo. te Amst. by M. de Bruin. Almanac der Natuur voor Mey en Juny, in kl. 8vo. Amst. by J. de Jongh. (Zal om de 2 maanden vervolgd worden.) Nederlandsche Beroertens; 6de Deel, in gr. 8vo. te Amsterdam by P. Conradi. Dryfhout Leerredenen in gr. 8vo. te Middelb. by P. Gillisten en Zoon. Proeven van Vernuft, Gevoel en Smaak, 2de Stukje in gr. 8vo 's Hage by Munier. Boddaert de Jonge Gedichen kl. 8vo. te Utrecht by Otterlo. Bilderdyk Elius in gr 8vo. met pl. Amst. by P. Uylenbroek. Kleine Dichterlyke Handschriften. Eerste schakering gr. 8vo. Amst. by P. Uylenbroek. Pypers Meuswal of gevolgen der wraakzucht kl 8vo. Amst. by P. Uylenbroek. Pypers, de Graaf van Comminge of de ongelukkige gelieven, kl. 8vo. Amst. by P. Uylenbroek 1788. A. A Gaignan de l' Ami Elize Treurspel kl. 8vo. Amsterdam by P. Uylenbroek. A. J. Verbeek Historie der Spartaanen tot na den dood van den jongen Ayn enz, in kl. 8vo. te Dordrecht, by H. de Kaas. Merkwaardige Levensgevallen van v. d. Trenck, 1ste Deel met het Pourtrait, gr. 8vo. Amst. by M. de Bruin. Schoolboek der Deugden kl. 8vo. met pl. Amsterdam by K. Keyzer. Elemens de Sphere petit 8vo. à, Amst. Chez. J. v. Gulik. Verzameling van Vertaalde Dichtstukken, gr. 8vo. Amsterdam by Emenes en de Vries. Verzameling van Placaaten en Resolutien, 3de Deel gr. 8vo. te Campen by J.A. de Chalmot. Aan myne jonge Vriendin of Zedelyke Brieven ter verbetering van het hart, 1ste stuk, in groot 8vo. Middelb. Gillissen en Zoon. Abraham en Izaac gevolgd na het Hoogduitsch van J.C. Lavater, te Amsterdam by J. Allar. Zaaken van Staat en Oorlog, betreffende de Verenigde Nederl. sedert het Jaar 1780, I Deel in gr. 8vo. by J. Allart te Amsterd.

_alg004alge01_01_1_6

Land- en zeekaarten. By den Konstverkoper Ortolini, in Venetien zyn 6 nieuwe Kaarten van Duitschland, onder den tytel: Geografia Germanica, in groot Folio uitgekomen. Te Turin, is ene generale Kaart des Aardkloots in 't ligt gekomen, vervaardigd door den Abt Lirelli, Geografist van Z.M. den koning van Sardinien, en Lid van de Koninglyke Akademie der Wetenschappen aldaar. Gemelde Waereldkaart is ingerigt naar de nieuwste en naauwkeurigste Sterrekundige Waarnemingen, zo wel als overeenkomstig de ontdekkingen, door Kaptein Cook, op deszelfs reize rontom de Waereld gedaan enz. Zy bevat twee Halfronden, aan den Voet van welken een strook is, door den Autheur uitgevonden, ten einde met één opslag van 't oog de vier Waereld-delen te kunnen beschouwen, nevens alle derzelver betrekkingen, en onderscheiden leggingen; en om tevens de gebreken te vermyden, die in andere Kaarten gevonden worden, waarop de Landen, aan de Kusten grenzende, ene oppervlakte beslaan, die, naar evenredigheid viermalen groter is, dan die van de Landen neer binnenwaarts of in 't middelpunt liggende. Deze fraaye Kaart is door een zeer bekwaam Plaatsnyder in 't Koper gebragt, onder wiens opzigt ook het afdrukken en afzetten geschied is: zynde dezelve te bekomen, te Turin, by den Aucteur en de voornaamste Boekhandelaars, voor Liv. 6. piemonteesch geld. Te Berlyn, in de Koningl. Pruiss. Akademie Konst- en Boekwinkel, is tot op het einde van dit Jaar, ene Intekening opengesteld op ene uitgave van enen nieuwen Atlas met ongevêer 36 Landkaarten, voor de Geographie van den beroemden Büsching: welke stukswyze staat 't ligt te komen, en waarvan ieder stukje, 't geen 6 Bladen zal beslaan, voor 14 gr. den Intekenaren word aangeboden. De Kaarten zullen door den Heer Geheim Secret. Sotzmann, Geografist dan de Akademie der Wetenschappen aldaar, gete-kend, en onder dienst opzigt, door den Konstgraveerder Sack, in het Koper gebragt worden. Te Londen is gedrukt en uitgekomen, by J. Edwards, en J. Johnson, een uitvoerige Kaart van de Landen, tusschen de Witte en Kaspische Zeeën gelegen: nevens een berigt van de Cirkassische en andere Volkeren, die den Berg Caucasus bewonen.

_alg004alge01_01_1_7

Tekeningen en prentwerken. La Sainte Famille, &c: het heilig Gezin, een Konstplaat, gegraveerd naar de Originele Afbeelding van Gnide: door Maviez, te Parys, by Crepy, kost 3 Liv. [in deze Plaat, die de hoogte van 17. duimen, en ruim 13. breete heeft, is het Meesteragtige en Kon stige van de berugte Schildery, waar naar zy gevolgd is, zeer juist uitgedrukt]. By den Boekhandelaar J. de Jongh, te Amsterdam, is een plan van Intekening uitgekomen op een stel van X grote hele vels Konst-Plaaten, onder den tytel van Gaandery der Vaderlandsche Geschiedenissen, die zamen 140 Afbeeldingen zullen uitleveren, zo van de interessantste Gebeurtenissen, als der uitmuntendste Mannen, sedert de aankomst der Batavieren in deze Gewesten tot op het einde van 't jaar 1787. na meesterlyke Tekeningen in 't Koper gebragt door M.D. Sallieth, en met ene korte beschryving der Vaderl Geschiedenis verrykt, door J. Fokke: ieder Plaat zal op ƒ3 12 te staan komen.

_alg004alge01_01_1_8

Schilderyen en beeldhoustukken. Een der Konstigste Oudheidsstukken, zynde een Marmerwerk, en verbeeldende de Geschiedenis van Dirce, Zetus en Amphion, is, in het laatst der Maand Mey, uit Romen, naar Napels gezonden: gelyk mede de Piramiede van Oostersche Granitsteen, nevens de Grote Kom of Vaas van roden Porfier, uit het Paleis van Medicis, eerlang naar Florence staan gevoerd te worden.

_alg004alge01_01_1_9

Muzyk-stukken. Choral vorspielen fur die Orgel und da Klavier, aus allen Kirchen tonarten, worin chorâle vorkommen: von J.C. Ruhnau, die 2. ersten Bogen. Berlin by dem verfasser. [Er staan nog zes Bladen te volgen: zullende de afgave aan de buitenlandsche Intekenaren, niet dan na de uitgave der laatsten, geschieden].

_alg004alge01_01_1_10