ba
stringlengths 1
1.88k
| ru
stringlengths 1
698
| is_correct
int64 0
1
| idx
int64 0
177k
|
|---|---|---|---|
Ҡартәсәйем әйтә, изгелекте уны шулайтып та ҡайтарып була, ти. | Картэсэй говорит, что можно отблагодарить человека и так – вернув благой поступок другому. | 1 | 325 |
Булыр, тамсы ла шикләнмәйем. | Ни капли не сомневаюсь, так и будет. | 1 | 326 |
— Йөҙ һөйләнем дә... | — Сто раз уже об этом говорено-переговорено... | 1 | 328 |
— Кәнсәләр йыйыштырғанда ишеттем, үҙең әйттең дә... | — Когда убирала в конторе, слышала, как ты говорил... | 1 | 330 |
— Ҡайҙан белдең уны, Нурия? | — А ты, Нурия, откуда узнала про это? | 1 | 332 |
Унан – туп-тура Мәскәүгә юл ята, дошманды үткәрһәң, баш ҡала ҡоланы, тигән һүҙ. | Оттуда прямая дорога ведет на столицу. Пропустишь врага – считай, война проиграна. | 1 | 333 |
Ә ҡырҡ көндән һуң имам ялан аяҡ ил гиҙгән мосафирға күн итек кейҙереп, саптар бейәһенә атландырып оҙатып ебәргән. | А через сорок дней дервиш отправился странствовать дальше – в кожаных сапогах да на резвом коне. | 1 | 335 |
Ундай мәлдә тиҙлек хәл итә, беҙҙең старшина әйтә торғайны «реакция» тип. | В такой момент все решает скорость, как говорил наш старшина, «реакция». | 1 | 337 |
Зөлхизә дүрт йәшлек Зәйнуллаһын ҡосаҡлап яңғыҙ ултырып ҡалды. | Зульхиза осталась в доме одна с младшеньким, четырехлетним Зайнуллой. | 1 | 341 |
Шунда Айыусы ҡыҙҙарының береһе мине мейес араһына саҡырҙы. | Тогда одна из аюсинских девчонок поманила меня за печку. | 1 | 342 |
— Беләм. | — Знаю. | 1 | 343 |
— Нисә йыл икән һуң беҙҙең ауылға? | Сколько же лет нашей деревне? | 1 | 345 |
– Нурия, миңә тиҙ ауырыу, анһат үлем телә, балам, ошоса йәшәгәнем еткән, шөкөр. | – Нурия, ласточка моя, пожелай мне, чтобы я недолго перед смертью болела и легко отошла на тот свет. | 1 | 347 |
Әхмәҙин ағай, һиңә был тәмәжниктәр араһында нимәң ҡалған? | – А ты, Ахмадин-агай, что тут делаешь? | 1 | 349 |
Тиҙ яуап бир! | Быстро ответь! | 1 | 350 |
Ишбирҙеләре тыуғас, өҫтәл аҫтына, бөтә өйгә шул малай хужа булды... | Когда родился Ишбирде, он отнял у нас наше любимое место под большим столом, стал его, да и всего дома, маленьким хозяином... | 1 | 357 |
Бүреһуҡҡан олатай өйҙә күҙлек кейеп гәзит уҡып ултыра ине. | Олатай был дома, читал газету. | 1 | 358 |
Ҡатын-ҡыҙ күп, әллә ҡайһы арала ҡыйыуланып алғандар, типә-тиң тороп һөйләшәләр ир-ат менән, эштә лә, аш артында ла бергәләр. | Зульхиза в первое время все удивлялась тому, как запросто они привыкли общаться с мужчинами, быть рядом – и на работе, и за столом. | 1 | 359 |
Әй, минең уландарым ғәзиз түгелме ни, баштарын һалдылар... | Но мои-то для меня тоже единственные, сложили головушки на поле брани... | 1 | 362 |
Ә ҡараҡай көндәше тыңлаусан булып сыҡты. | А смуглянка оказалась послушной и расторопной. | 1 | 363 |
Мең туғыҙ йөҙ егерме һигеҙҙә, тәүге биш йыллыҡ иғлан ителгән йылды, райондан вәкил килеп, халыҡты сходҡа йыйып, ауылдың исемен үҙгәртеү мәсьәләһен күтәрҙе: «Дин – иҫкелек ҡалдығы, бөттө хәҙер Муллаҡайҙар!» – тине. | В 1928 году, когда в стране была объявлена первая пятилетка, сюда приехал представитель из района, собрал всех на сходку и поднял вопрос о переименовании деревни: «Религия – пережиток прошлого! – заявил. – Пора кончать с Муллакаями!» | 1 | 366 |
Ҡунаҡлар Аҡбейеккә, теләмәһә, йәм тапмаһа, Уҡтауға осор. | Совьет гнездо на горе Акбиек. А не захочет, может улететь на Уктау. | 1 | 367 |
Бушҡа өйрәтмәҫһең, атайым солоҡ балы бирер, ундай бал Айыусыла ғына, йөҙйәшәр ҡарағай ҡыуышында, бер солоҡтан утыҙ кило сыға, тип нығытып та ҡуйҙы. | — За помощь получишь плату, папа привезет вам бортевой мед. Такой добывают лишь у нас в Аюсах, в дуплах, и каждому дереву по сто лет. | 1 | 369 |
Аҡланда ун-ун биш кеше тороп ҡалған. | На поляне осталось человек десять-пятнадцать. | 1 | 370 |
Әммә тәүге реакция: дошманды юҡ итергә! Вәт. | Но первая реакция на фронте одна – уничтожить врага! | 1 | 371 |
— Ниңә, Абдрахман харап дөрөҫ әйтә! | Он дело говорит! | 1 | 372 |
Әгәр шул теге донъяның адресын белһәм, хат яҙыр инем, әлеге үтенестәремде теҙеп... | Эх, знать бы адрес, я б написала письмо на тот свет, чтобы там подождали подольше моих дорогих олэсэй и картэсэй. | 1 | 373 |
Бына бер мәл уртала усаҡ яҡтыһына бер ир сығып баҫты. Ҡуйынынан ҡурайын алып, ирендәренә терәне. | И тут в крут возле костра вышел мужчина, достал курай из-за пазухи, приставил к губам. | 1 | 375 |
Әлегә ҡыҫҡа кендек тирәһендә минең йәшәйешем, һулышым. | Пока моя жизнь крутится вокруг короткой пуповины. | 1 | 376 |
Шулай тине лә, ҡартәсәйем ялт итеп минең күҙемә ҡарап алды. Аңламаным ҡарашының мәғәнәһен. | Картэсэй бросила на меня быстрый взгляд. Я тогда не поняла значения этого взгляда, не стала расспрашивать. | 1 | 377 |
Их, күпме хәтирәне елгә осорғанмын шулай... | Эх, сколько бесценных воспоминаний улетело на ветер... | 1 | 378 |
Мин уны шәл бәйләргә өйрәткәйнем... | Я ее когда-то учила шали вязать... | 1 | 379 |
Байтаҡ кеше – ат егеп, арбаларға ултырып, йәшерәктәре йәйәүләп Толпарлыға ҡайтып китте. | Часть собравшихся отправилась домой, кто-то на телегах, кто-то пешком. | 1 | 380 |
Блиндажға ҡайтҡас, немең ҡасып китергә итте, шуға аттым, тип аңлата. | Вернувшись в блиндаж, объяснил, что пленный пытался сбежать. | 1 | 381 |
— Ишетәм. | — Слышу. | 1 | 383 |
— Килмәгәйе... – Шулай тине лә Зөлхизә туҡтап ҡалды. | — Подумаешь... – ответила Зульхиза и осеклась. | 1 | 384 |
Шулай йәштәр төрлөсә ҡысҡырышып туҡтағас, Аманулла ҡарт тағы яуап телмәре тотто: | Когда молодежь перестала шуметь, обсуждая предложение старейшин, Аманулла-аксакал продолжил речь: | 1 | 386 |
Ә һауын һыйырҙар Ҡушҡайында ҡалды. | Дойные коровы остались на ферме, построенной в Кушкаине. | 1 | 387 |
Бөтәһе лә тын ҡалды, хатта усаҡтағы туҙлы ҡайын утыны ла гөжөлдәп сытырламай торҙо. | Все притихли, даже береста, казалось, перестала потрескивать в пламени костра. | 1 | 388 |
— Дауам ит, Зөлфәр, маладис, – тигәс, малай ни, дәртләнеп, артабан һөйләргә кереште. | — Молодец, Зульфар, продолжай! – приободрила его. | 1 | 389 |
Биҙрәләрен оло көршәккә бушатты ла, кәрәкмәһә лә, тағы Биксәнәйгә йүнәлде, үҙе күҙ ҡырыйы менән генә тирә-яҡты һөҙөп ҡарап сыҡты: Абдрахман ҡурайсының эҙе һыуынғайны... | Вылив из ведер воду в большой горшок, снова отправилась на Биксэнэй, краем глаза проверяя: не видать ли Абдрахмана? Но того уже и след простыл... | 1 | 391 |
— Һиҙә ҡыйғыр ҡош, һиҙә, – тине олатай. | — Чувствует зоркая птица, чует свободу, – вымолвил дедушка. | 1 | 394 |
Был ҡурайҙың тауышында Зөлхизә үҙе белгән бик күп ауаздарҙы таныны: дауыл алдынан ҡарағай урманы шаулай, сылтырап шишмә аға, кәкүк саҡыра, бал ҡорттары безелдәшеп геүелдәй, бөркөт саңҡый, Ҡырластау үренән ашҡынып шарлауыҡ һикерә... | Кураист играл не переставая, одна мелодия сменяла другую, разносясь далеко за пределы Кушкаина. Зульхиза узнавала в звуках музыки и шум сосняка перед бурей, и звонкое журчание родника, и кукование кукушки, и гудение пчел, и клекот беркута... | 1 | 395 |
— Уның ауылы тау аръяғында, ана, Аҡбейекте артылһа, ҡайтып та етте булыр, – тине лә Мәғүҙә, шул яҡҡа ҡул болғап ҡуйҙы: – Хуш, Абдрахман! | Его деревня вон за теми горами, как перейдет за Акбиек, считай, почти дома, – сказала Магуза и добавила: – Прощай, Абдрахман! | 1 | 396 |
— Беҙҙең менән ҡушыл әртилгә, һауынсы булырһың, ана, Бибисара, Ғәйшә апайҙар менән бергә. | — А ты тоже вступай с нами в артель, будешь дояркой, как тетя Бибисара и тетя Гайша. | 1 | 397 |
Иркен, күп кешегә аш-һыу әҙерләргә оло ҡаҙан, оҙон өҫтәл, һауыт-һаба бар. һый шәп булды. | Свадьбу провели в Кушкаине. Там просторно, есть длинный стол, посуда, большой котел. | 1 | 398 |
Бына бит егет нисек фекер йөрөтә, ауылда әрәм булып ятып ҡалырға тейеш түгел ул. Мин ҡартайҙым, ә Кәбир, Ыласынға алданып, Хоҙай биргән һәләтенән йә баш тартыр, шуны ла уйланым әле. | Ему нельзя оставаться в деревне, обязательно надо учиться дальше, развивать свой дар. Я старею, а Кабир, привязавшись к беркуту, вдруг решит остаться, так что это тоже причина с Ыласыном расстаться. | 1 | 399 |
Төлкө лә бар, бесәй ҙә, Буратино, моряк – ниндәй генә костюм уйлап тапмағандар. | Кого тут только не было: и кот, и лиса, и моряк, и Буратино! | 1 | 402 |
— Гөлгәүһәр апай әсәйемдең бер туған һеңлеһеме? — Әтеү. | — Получается, Гульгаухар-апай приходится родной сестрой моей матери? | 1 | 404 |
Күпселеге йәштәр. | В основном – молодежь. | 1 | 405 |
Зөлхизә апай ни хәлдә, ниңә килмәне? | А Зульхиза-апай почему не пришла? | 1 | 406 |
– Төштә күрҙем, әле генә. | Только что во сне видела... | 1 | 408 |
— Миңә берәү ҙә әйткәне юҡсы. | — А мне никто не говорил. | 1 | 411 |
Малик бай үҙе ҡойроғон ҡыҫып ултыра, ишетелеп тора бит, һөргөнгә һөрәләр, ти, бәғзеләрҙе. | Малик-бай против вас не идет, его, говорят, самого собираются выслать в Сибирь. | 1 | 414 |
Уңарсы минең аяғым йылынып, тирләп китте. Инәйҙең шәлен бөкләп һандыҡ өҫтөнә һалдым да һорай ҡуйҙым: | К тому времени ноги у меня отогрелись, даже вспотели, я скинула шаль и положила ее на сундук. | 1 | 421 |
— Училищела уҡыу дүрт йыл, ти. | — Говорят, в училище надо целых четыре года учиться. | 1 | 422 |
Белмәйем, килене менән ирен тотҡандырмы, әллә гонаһҡа батмаҫ элек баштарын айырайым, тигәнме – Абдрахманды ҡыуған Зөлхизә. | Не знаю подробностей, то ли Зульхиза застала мужа с невесткой, то ли решила заранее прогнать его от греха подальше. | 1 | 423 |
Ҡулыңда автомат. | В руках у тебя автомат. | 1 | 424 |
— Ә беҙ, Зәйнулла менән мин, икәүҙән-икәү нишләрбеҙ? | — Как же мы с Зайнуллой без вас проживем? – испугалась она. | 1 | 425 |
— Хуш! – тип ҡабатланы Зөлхизә лә. | — Прощай! – повторила за ней Зульхиза. | 1 | 427 |
Был ике ҡатынды шулай тулҡынландырған ҡурайсы ҡарағайҙар араһына инеп күҙҙән юғала барҙы... | Кураист, который взволновал двух женщин, скрылся за исполинскими соснами... | 1 | 430 |
Үҙенең һүҙен үҙе лә ишетте ахырҙа, туҡтап ҡалды. Мәүлиҙә менән миңә алмаш-тилмәш ҡараны ла көлөп ебәрҙе. | Тут, кажется, она поняла, что сказала лишнего, посмотрела на меня, на Мавлиду и звонко рассмеялась: | 1 | 431 |
Артур... | Артур...» | 1 | 432 |
Әйткәндәй, теймәгеҙ һеҙ ул Маликка, нәҫеле менән ҡара тырыш бит улар, шуға байынылар. | Вы, кстати, его не трогайте, он свое состояние собственным трудом и потом нажил. | 1 | 434 |
Ата бер инә башҡа туғандар. Уны ни бөтә ауыл белә... | Матери у них разные, а отец один – Абдрахман, это всей деревне известно. | 1 | 438 |
Ә бөркөттөң көнө – һауала, бейектә! | А мечта беркута – парить в бескрайнем небе. | 1 | 441 |
— Ҡарт бит?! | — Так он же старый?! | 1 | 446 |
— Мин дә! – тинем, әхирәттәрем алдында мәлйерәп тормаҫым даһа. | — И я! – сказала, не буду же перед подругами сомневаться. | 1 | 449 |
Ә өрлөк-атай менән һөйләшеүемде, уны һағынып һығылып илауҙарымды яҙһам, диуана булған, тиерҙәр... | Не описывать же в самом деле, как я по ночам беседовала с матицей: сочтут меня сумасшедшей... | 1 | 451 |
Әлеге ҡыҙыҡ иҫемә төшөү менән, Әмин абыйҙарға йүгерҙем. | Вспомнив это, я побежала к Амин-абыю. | 1 | 452 |
Уның һөйгәне – Джемма. | А его возлюбленную зовут Джема. | 1 | 453 |
— Нимә бәйләндең, үбешеү, ти ҙә, шул ғына ҡыҙыҡмы әллә һиңә? | Что ты все время про поцелуи, неужели только это и интересно тебе? | 1 | 454 |
Аҡмәтенән Солтанай сәсәниәне, Умарталыҡтан ҙур мәжлестәрҙә халыҡты матрос бейеүе менән аптыратыусы Балбабайҙы һәм, әлбиттә, Абдрахман ҡурайсыны саҡырҙылар. Туйҙы Ҡушҡайында яһанылар. | Из деревни Акмэте пригласили сэсэнию Солтанай, с пасеки – деда Балбабая, известного в народе лихого плясуна, ну и, конечно же, не забыли про кураиста Абдрахмана. | 1 | 457 |
— Ҡартатайымды һатып алғандармы ни?! | — Картэсэй, моего деда Сатыбала купили, что ли?! | 1 | 459 |
— Ҡәрҙәштәр, һеҙҙең төбәктә тәү тапҡыр түгелмен, әммә бындай йыйынға тап булғаным юҡ ине. | Я не впервые в ваших краях, но на таком сходе бывать не приходилось. | 1 | 460 |
Икәүме ни беҙҙең ауылдың исеме? | У нашей деревни два названия, ведь так? | 1 | 461 |
Унда әлеге математика кәрәк, үҙең беләһең, ул фән миңә күптән – «шиш!» – тип рәхәтләнеп көлдө лә ҡапыл туҡтап ҡолағыма шыбырланы: – Өфөлә кулинария техникумы бар икән, поварҙар әҙерләйҙәр. | С ходу начала делиться своими планами: — Нурия, я решила, что не пойду в торговый, там нужна математика, а как я с ней дружу, сама знаешь. | 1 | 462 |
– Әтеү беҙ тарихты яҡшы хәтерләйбеҙ. | Мы помним уроки прошлого. | 1 | 464 |
— Әкиәт уҡырға. Һороҡай тураһында. | — Читать сказку о кошке Хоросай. | 1 | 465 |
Харис менән Фатих ун берҙе бөтөрәбеҙ, тиҙәр. | Харис и Асма точно решили окончить одиннадцать классов. | 1 | 466 |
Ә мин – уға. | А я – ему. | 1 | 467 |
* * * | * * * | 1 | 471 |
Бөтәһе лә мин көткәнсә булды. | Все получилось, как я и ожидала. | 1 | 472 |
— Уныһын хәтерләйем. | — А это я уже хорошо помню. | 1 | 473 |
Ә артабан? | А что было дальше? | 1 | 474 |
Аҙаҡ Әмин абыйҙан бер сер белдем. Тарих уҡытыусыһы үҙе лә шаян кеше икән. | А недавно я узнала от Амин-абыя, что историк и сам любитель пошутить. | 1 | 475 |
Көтөлмәгән хәл. | Вот неожиданность! | 1 | 476 |
Нисә тапҡыр үбештегеҙ? | Сколько раз уже целовались? | 1 | 481 |
Иртәгәһенә Кәбир яғына боролоп та ҡараманым. | На следующий день в школе я ни разу не глянула в сторону Кабира. | 1 | 482 |
Тик ул тракторҙар икәү генә, өлгөрмәйҙәр, береһе боҙолоп та ултырғылай... | Жаль, что тракторов всего два, да и те то и дело ломаются. | 1 | 485 |
— Түгел шул, бүтән егет. | Другой парень. | 1 | 486 |
Һауым һыйыры, ике-өс баш һарығы, ҡош-ҡорто бар ине, хәҙер бына ат та булғас, ап-аруҡ хәлләнеп алды ғаилә. | К тому времени в их хозяйстве была уже и корова, и овечки, куры и гуси, так что отныне семья могла считаться почти зажиточной. | 1 | 487 |
Әсәйем, ҡартәсәйемә оҡшатып, бөйөрөнә таянып ҡарап торҙо ла шулай хәл итте: «Нурия, һин рәт араларын тәпкелә, ә мин сөгөлдөр буйын ҡул менән утайым. | — Нурия, ты мотыгой будешь срезать сорняки только в междурядьях, а я прорежу росточки вручную. | 1 | 488 |
Тарих уҡытыусыһы йыш ҡына тәмәке тартырға сығып инә торғайны, Әшрәф бер арала уның портфеленән китаптарын алған да урынына кирбес һалып ҡуйған. | Он выходил иногда из класса покурить, а Ашраф в одну из таких отлучек учителя подложил ему в портфель кирпич. | 1 | 490 |
— Мин тарихты яҡшыға беләм. | — Я историю знаю на «пять». | 1 | 492 |
Сулаҡмын, тип тормай... | Даром, что однорукий... | 1 | 496 |
— Кисә! | — Вчера! | 1 | 497 |
...Бер төркөм егеттәр призыв комиссияһына барған, районға. | ...Однажды группа призывников ездила на медкомиссию в райцентр. | 1 | 498 |
Бында, ҙур булмаған түңәрәк аҡланда, кис һайын тиерлек йәш-елкенсәк йыйыла. | Здесь, на небольшой поляне, молодежь каждый вечер разжигает костер. | 1 | 499 |
Шул мәлде Абдрахман урынынан күтәрелде. | Тут поднялся с места Абдрахман. | 1 | 500 |