id
stringlengths 17
47
| url
stringlengths 17
329
| source
stringclasses 45
values | license
stringclasses 15
values | date
stringlengths 4
20
⌀ | domain
stringclasses 7
values | author
stringlengths 0
499
| lang
stringclasses 1
value | title
stringlengths 0
653
| text
stringlengths 31
2.52M
|
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
addi-9bd5c8d06106 | https://addi.ehu.es/handle/10810/4983 | addi | cc-by-nc-nd 3.0 | 2011-07-19 | science | Ortiz Jauregui, Miren Agurtzane | eu | Ezin dut ez dut nahi | 2009ko ekainean Mendez medikuak, Mora Osasun Zentroko psikiatrak, Bilbon bizi zen 20 urtetako Luis Martinez ikaslea jaso zuen bere sendategian. Hau, bere gurasoen eskaeraren bitartez etorri zen, hauek ziotenez, duela aste batzuk, enpresa batean egiten ari zen praktikekin hastearekin batera, etxetik ateratzera uko egiten baitzion, eta bere logelan luzaroan egoten baitzen inorekin hitz egin gabe. Familiak, bere logelatik zetozen zaratak entzuten zituen gauero “altzariak mugitzen egongo balitz bezala”. Luisen ustez arazoa berak lan egiten zuen lantegian zegoela mantentzen zuen eta hara ez zela itzuliko esaten zuen: “Zelatan egiten didate eta nola egiten duten asmatzeko esaten didate” esaten zuen. Mendez medikuak Luisek eta bere gurasoek esaten zutena arretaz entzun ondoren Luis nola lagundu zezakeen pentsatzen hasi zen.
MARTINEZ FAMILIA Luis Martinez 3 neba-arrebetatik txikiena zen. Bere bi arreba nagusiak jada ezkonduak zeuden eta etxetik kanpo bizi ziren (38 eta 36 urte). Aita, 70 urtetakoa, jubilaturik zegoen (eraikitzailea izan zen), eta ama 65 urtetakoa, beti izan zen etxekoandrea. Etxean bizi ziren Luis eta bere gurasoak kontsultara etorri zirenean. Arrebak, etxetik kanpo bizi ziren duela 10 urtetatik. Nagusia ezkondurik zegoen eta bi seme zituen, eta txikiena bere bikotearekin bizi zen. Ordu arte bere nebaz arduratu ziren “kasik bere amak izango balira bezala” amak zioenez. Arrebak etxetik ateratzean Luisek 10 urte zituen. Hiri berberean bizi ziren eta arrebek egunero deitzen zuten gurasoen etxera zelan zeuden jakiteko.
Ama beti egon zen bere semeaz oso arduraturik, oso babestzailea zen, “agian gehiegi babestu dut” esaten zuen. Aita inoiz ez zen egoten etxean, bere lanagatik denbora asko pasa behar izan zuelako lanean. Luisek kontatzen zuen inoiz ez zituela etxeko lanak egin aitarekin. Ama eta arrebak ziren etxerako lanez arduratzen zirenak eta eskolara eraman eta eskolatik ekartzen zutenak.
LEHENENGO URTEAK: “UMEAK NEGAR EGITEN DU” Luis Martinez 1989ko abuztuaren 15ean jaio zen. Gurasoek eduki nahi izandako umea zen eta amak jada 45 urte zituen umea bera jaio zenean. Jaiotzean ez zuen izan arazo aipagarririk. Hazkuntza normaleko umea izan zen. Hala ere, Luisen gurasoek ziotenez, ume zail eta negartia izan zen. Lehenengo bi urteetan ez zuen lorik egiten gauetan. Ama umeari adi egon zen urte horietan, beti berarengan arreta jarriz, eta mediku eta pediatrarengana behin eta berriz eramaten zuelarik, umea denbora guztian baitzegoen negarrez. Medikuek gasak izan zitezkeela esaten zuten eta “ume negarti bat duzunean pazientzia behar dela eta listo” esate zioten. Egunez hobeto zeramaten. Luis atsegina zen zerbait egiten ari bazen (paseoak, bere arrebekin jolasten), orduan pozago zegoen. Hala ere, bazkarien orduak “oinazea” ziren amak esaten zuenaren arabera. Janaria bere gustukoa bazen, ez zegoen arazorik, baina ez bazen, ez zuen jan nahi eta negar egiten zuen. Mendez doktoreak egoera hauetan nolakoa zen Luisen erreakzioa galdetzen zuenean amak esaten zuen erabateko ukoa zela, nahiz eta oldarkortasunik ez zuen, “negar egiten zuen eta koilara sartzen saiatzean ahoa itxi egiten zuen”. Amak, lotsaz, esaten zuen berak askotan sentitzen zuela ezin zuela aurrera egin gehiago eta bera, ama, gelan giltzaperatzen zela, baita ohean sartu ere egiten zela. Alabek (une hartan 18 eta 16 urte zituzten) hartzen zuten orduan Luisen ardura: aldatu, jantzi, jaten eman.
Familia etxe handi batean bizi zen Bilbo inguruko herri batean. Garai hartan hiru txakur zituzten eta Luisek haiekin jolasten zuen. Luis eskolara hasi zen hiru urte zituenean herriko eskola publikora. Zortzi urte bete izan zituen arte herriko eskolara joan izan zen. Oso ikasle gutxi zeuden klasean, 15 neska mutil inguru, guztiak auzokoak eta ezagunak. Luisek kontatzen zuen ikasle normala izan zela, zailtasunik gabe baina nabarmenik gabe ere gainditzen zituela irakasgaiak. Amak aitortzen zuen bi lagunekin egoten zela, baina ez zela denbora guztian haiekin jolastera ateratzen. “Luisi asko gustatzen zitzaion etxean egotea, telebista ikustea, arrebekin egotea” errepikatzen zuen amak. Zortzi urte bete zituenean, aitaren lan aldaketa zela eta, familia Bilbora zentrora joan zen bizitzera, hirialdeko pisu batera. Familiak: aita, ama eta Luisek berak ere erabateko aldaketa izan zela kontsideratzen zuten. “Txakurrak auzokoei eman genizkien” esaten zuen amak. Luisek eskolaz aldatu zuen eta bere bizitza eskolan eta etxean zentratu zuen. Luisen hitzetan honek lagunen galera suposatu omen zuen. Amak zioen ordutik aurrera denbora etxean ematen zuela, bere jostailuekin eta bere arrebekin. Bilbora joan zirenean eskolaz aldatu egin zuen. Aldaketa handia izan zen, eskola txiki eta ezagun batetik eskola handi eta pribatu batera joan baitzen, non guztiak jada ezagun ziren. Luisek kontatzen zuen denbora batean txarto pasatu zuela, “barre egiten zidaten eta “berria” esaten zidaten”. Ez zuen lagun askorik egin eta etxean “babesten” zen, amarekin eta arrebekin. Derrigorrezko hezkuntza bukatu zuenean ez zuen unibertsitatera joan izan nahi eta Lanbide Hezkuntzako ikasketak hasi zituen, Informatika alorrean.
2009an Informatika ikasketak (Lanbide Heziketa) egiten ari zen. Oinarrizko moduluaren bigarren ikasturtea bukatzen zegoen. Ordenagailuak gustatzen zitzaizkion. Etxean denbora luzea pasatzen zuen ordenagailuan. Ez zuen lagunik aisialdian denbora igarotzeko. “Batzuetan zinemara edo ziber-era joaten naiz zentroko lagun batekin” esaten zuen Luisek. Gurasoek esaten zuten Luis ordenagailuan eta telebista ikusten igarotzen zuela denbora guztia. Luis larritzen hasi zen ikasturtearen erdialdean, otsailak inguru, enpresan egin beharreko praktikak egiten hasi zenean. Ez zekien gai izango ote zen
besteen aurrean erantzuteko. Oso urduri zegoen enpresako erantzukizunaz, ordutegiez, bere nagusiaz… Martxoan eskualdeko parke teknologikoan kirurgi material medikoko enpresa txiki batetan hasi zen praktika ordainduak egiten. Bere lana zen programa informatikoen erabileran langileek izan zezaketen arazoetan hauei laguntzea. Hasieran, lanaren arduradunak lanaren prozedura azaldu zion, baina bigarren astean arduraduna gaixo jarri zen eta Luisek hartu behar izan zuen ardura osoa. Luisek esaten zuen lanean erabiltzen zituen programa informatikoak berriak zirela berarentzat eta asko kostatzen zitzaiola hauek ulertzea. Gurasoek esaten zuten Luis oso larri ikusten zutela. Hasiera batean, lanera joateko oso goiz jaikitzen zen, baina denbora pasa ahala gero eta beranduago jaikitzen hasi zen (amak zioen bera zela Luis esnatzen zuena baina azken boladan asko kostatzen zitzaiola martxan jartzea). Gauez bere logelan giltzaperatzen zen eta ez zituen argiak itzaltzen oso berandu arte. Batzuetan gurasoek hitz egiten entzuten zuten. Hasiera batean ez zioten garrantzirik ematen, baina azken hilabetean egoerak txarrera egin zuen. Gero eta gehiago kostatzen zitzaion goizetan jaikitzea. Enpresara gehiago ez zela joango ere esan zuen, “zelatan egiten didate eta nola egiten duten asmatzeko esaten didate” esaten zuen. Gurasoek esaten zuten duela 15 egun etxeko elektrizitatea ebaki egin zuela, berak soilik deszifratu zezakeen mezu eta kode zifratuak hel zitezen galarazteko. Ordu-arte gurasoek aldaketa nabaria ikusi zuten Luisengan, baina momentu horretan benetan hasi ziren gaixo egon zitekeela susmatzen.
Egoera honen aurrean gurasoak kezkatuta zeuden eta Luisengana hurbiltzen saiatzen ziren. Honek, Luisek, ez zituen gurasoen eskaerak aintzat hartzen. Beti erantzuten zuen enpresara joan nahi ez zuela eta kito. Ama, urduri eta kezkatsu Luisi gertatzen ari zitzaionagatik, Luisi zer gertatzen ari zitzaion azaltzen lagun ziezaiokeen mediku batengana joan behar zutela esan zuen. Luisek behin eta berriro esaten zuen “medikuen arazoa ez zela” eta inork ezin zuela lagundu. Azkenean, ama, alaben laguntzarekin, Luis
konbentzitu egin zuten Mendez doktorearengana joateko, Luis oso ahul zegoela esanez eta beharbada bitamina batzuk edo bizkorgarriren bat ondo etorriko zitzaizkiolakoan. Luis ez zegoen oso konbentzituta baina azkenean amore eman zuen, alde batetik ama poztearren. 2009ko ekainean Mendez doktorearen kontsultara joan zen aita eta amarekin. Argi zegoen egoera honek Luisengan antsietate handia sortzen zuela eta gurasoengan urduritasun handia sortzen zuela ere. Hala ere, Luisek mantentzen zuen arazoa lanera ez joatearekin konponduko zela. Bestalde, gurasoek ez zuten nahi Luisek lana galtzea, baina Luisen heziketan zer egin ote zuten txarto pentsatzen hasi ziren, alaba nagusiekin ez baitzuten arazorik izan. Nola pertsonarteko desberdintasunek eragina izan zitzakeen Luisen gaur eguneko egoeran? Mendez doktorea gatazka baten aurrean zegoen: alde batetik Luisek tratamendu medikoari uko egiten zion eta bestetik gurasoen eskaera zeukan. Nola har zezakeen nolabaiteko erabakia Luisen partaidetzarekin kontatu gabe? Nola lor zezakeen Luisek tratamenduan parte hartzea?
IKASLEAK EGIN BEHARREKO EKINTZAK “Ez dut nahi ezin dut” Psikologia Medikoa irakasgaian erabiltzeko sortutako kasua da. Irakasgaia Medikuntzako Graduko 1. mailako derrigorrezko irakasgaia da eta III Moduluko oinarrizko ikasgaia (Giza Prestakuntza Klinikoa). Irakasgaiak 6 kreditu ECTS ditu eta 1. Lau hilabetean irakasten da. Irakasgai teoriko-praktikoen ezaugarriek irakats mota desberdinak erabiltzera behartzen gaituzte: klase magistralak, mintegiak, gelako praktikak eta laborategiko praktikak. Jarraian ikasleak egin beharreko ekintzak zerrendatuko dira:
1. Ekintza hau irakasgaiaren irakats eskaintzaren atal bat da, zein banaka, eta taldeka egin behar izango den eta irakasgaiaren ebaluaketaren %20 izango da. Aldez aurretik, kurtsoren hasieran, ikasleei eskola gida eta ekintzen eta lanen egutegia eman zaie. Han, besteak beste, irakaskuntza metodologia desberdinen eta ebaluaketa metodoen berri emango zaie, baita ebaluaketa irizpideez ere..
2. Azaro aldean ikasleari kasuaren metodoarekiko sarrera emango zaio eta ekintzaren aurkezpena egingo zaio klase osoari eskola magistral batetan. Orduan, ekintzaren oinarriak aztertuko dira eta kasuarekin lotuta dauden aurre ekintzen berri emango da. Gainontzeko ekintzak laborategi praktiketan aurkeztuko dira, 18 ikasletako taldeetan.
Sinaduren bitartez asistentziaren kontrola egingo da (ekintza guztietarako erabiliko da kontrol hau).
Bidalitako lanak hurrengo hauek izango dira, jakinik lanak garatzeko ikasleak beharko duen denbora (lan autonomoa edo norbere lana) 2 ordu izango direla (bertaratu gabekoak): |
addi-59dac3b3200a | https://addi.ehu.es/handle/10810/6251 | addi | cc-by-nc-sa 3.0 | 2011-11-30 | science | Arandia Loroño, María Teresa | eu | Heziketa pultsua berreskuratuz | Hezkuntza-pultsua berreskuratuz
Aprendizaiaren emaitzak Kasuaren bidez eginiko aprendizaiaren ebaluaketak lorpen hauek izango ditu kontutan: R1. Euskal Herriko mugetan hezkuntza lanbide eta praktika profesional ezberdinak kokatu. R2. Hezkuntza lanbide bakoitzari zehazki dagozkien arau markoak identifikatu. R3. Lanen aurkezpenetan eta formakuntzaren prozesu interaktiboan, komunikazioarekin harremana duten oinarrizko gaitasunak erabili (hitzarturiko ebaluazio irizpideak aintzat hartu) R4. Hezkuntza lanbide ezberdinei dagokien identitate profesionala osatzeko beharrezkoak diren osagaiak zehaztu. R5. Azalduriko egoerari hezkuntza erantzun arrazoitua eraiki. R6. Ikaskideek aurkeztutako proposamenak baloratu, beti ere euren bidegarritasuna kontutan hartuaz. R7. Kasuari dagozkion gaien inguruko pentsamendu eta ideiak talde handian ahoz komunikatu.
Denbora banaketa Kasua hiru astetan landuko da (martxoaren 17tik 31ra) eta asteko 6 ordu presentzial izango ditugu; berauek Identitate eta Garapen Profesionala eta Komunikazio eta Hezkuntza Harremanak gaiei dagozkienak dira. Ordutegi honi, bakarka zein taldeka igaroko duzuen lan denbora (ez presentziala) erantsi beharko diozue: txostenen irakurketa, galderen erantzunak eta talde lana (txikitan zein handitan) sustatzeko egingo dituzuen proposamenak.
Lehenengo astea (osteguna martxoaren 17a eta ostirala, 18a) Helburuak: 1. Kasua bere konplexutasun osoan ulertu eta presen dagoen desberdintasun gaia (etniagatik), hala nola hezkuntza harreman eta komunikazioa aztertuaz. 2. Literatura zientifikoa landu, dokumentu aukeraketa egokia eginaz ondorengo helburuarekin: berauen bitartez hezkuntza sarean dauden jokatzeko moduak
3 ulertuko ditugu, komunikazio eta hezkuntza harreman prozesuak sortuaz (ikastetxea eta irakasleak, oinarrizko gizarte zerbitzuak eta gizarte hezitzaileak). 3. Ikasketa profesionalean, “método de caso” metodologiaren erabilera ulertu.
Ekintzak: a) Martxoaren 17 aurretik, kasuaren irakurketa zorrotza egin, bertan ageri diren lokarri guztiak aztertuz. b) Kasuaren amaieran ageri diren galderei erantzuteko (ondorengo taula ikusi) garrantzitsua den informazio gehigarria topatu (Identitate eta Garapen Profesional eta Komunikazio eta Hezkuntza Harremanen txostenak erabili): Pertsonen konfiantza lortzeko zer egin daiteke? Beste hezkuntza-gizarte agente (udaletxe, elkarte, familia…) ezberdinen babesa kontutan hartu al dezakegu? Hezkuntza entitate eta heziketa langile profesional gisa zer funtzio bete behar ditugu? Zentroa eta komunitatea harremanduko dituen lan proiektu motarik sortu ahal daiteke? Hezkuntzatik zer egin eta nola lagun daiteke ikasle, famili eta ingurune garapenean? Gure errealitatean lagunduko diguten praktikarik ba al dago beste lekuetan?
Beste gizarte eta hezkuntza agenteekin -nahiak, prodezurak…- nola antolatu genezake harremana eta komunikazioa? Zer ekintza indartu beharko genituzke kultura desberdinetan barneratze elkarbizitza indartzeko? Famili, zentro eta ingurune ezberdinen artean zer komunikazio elkartruke prozesuak garatu ditzakegu? Sarean lan egiteko zein eredu berri indartuko ditugu eta nola?
c) Materialaren irakurketa sistematikoa eta metododuna, horretarako prestaturik dagoen txantiloia erabiliz (ikus 1 eranskina). d) Kasua ulertzen eta ustezko konponbideak bilatzen lagunduko diguten ideien taldeko txostena burutu, horretarako ideia nagusien aukeraketa eta produkzio trukatua egin beharko duzue. a) Gelako lehenengo saioa baina lehen bakarkako lana. BAKARKAKO LANEAN SAIO AURRETIK EMAN BEHARREKO PAUSUAK: Gelaz kanpo kasuaren irakurketa. Irakurketa, kasuan ageri diren web orri eta harremana duten araudien berrikustearekin osatu behar duzue; lehenik, hezkuntzako arlo ezberdinetan profesionalen funtzioak aztertu eta euren barnean zehazki, komunikazioa eta hezkuntza harremanak ( ikastetxe mundua eta adingabekoekin hezkuntza sozialeko lan guneak, hezkuntza behar bereziak, emakumeak …). Irakurketak aurkezturiko kasua ulertaraziko dizue eta beronen inguruan lanean dabiltzan profesionalei ezaugarri zehatzak egotziko dizkiezue (EISEa ulertuko duzue (“Equipo de Intervención Socioeducativa” udaletxeetan dauden Oinarrizko Zerbitzu Sozialen esku daude), Berritzegunea (Lehen Hezkuntza, Lanbide Hezkuntza, Bigarren hezkuntza eta Helduen hezkuntzako irakasle sareari aholkularitza eskaintzen dion zerbitzua) eta hezkuntza formalari eskaintzen dion laguntza, zentroaren noranzkoak, lan sareak) 17ko saioa baina lehen, aurkezten den arazoa lantzeko, hezkuntza ingurune honetan nola jokatuko zenukeen ideien zirriborroa ere egin beharko duzu (azkeneko galderak aintzat hartuaz noski), beti ere giza eskubideak eta etika profesionala irizpidetzat hartuaz.
Lan honi eskainiriko orduak kontatu. 6 orduko aurreikuspena egiten dugu. Martxoaren 17ko saiorako pertsona bakoitzaren lanak jaso. Bakoitza oso ondo identifikatu eta ondoren taldeko azkeneko txostenean gehigarri gisa barneratu.
b) Gelako saioa: MARTXOAK 17, OSTEGUNA Kasuaren bitartez landuko ditugun galdera nagusiak azalduko ditu irakasleak, baita egin beharreko lana eta “método de caso”ko metodologia ere (20 minutu). Gelako ohiko talde txikitan honako lana egin beharko duzue: kasuarekin harremana duten hezkuntza arlo/gai nagusiak adierazten dituen idatzizko irudi grafikoa sortu (azalduriko arazoaren ostean sorturiko hezkuntza eta gizarte arazoa) eta pixkanaka proposatzen dituzuen erantzunak, behin behineko konponbideak (60 minutu). Kasuaren irudia eraikitzeko eta konponbideak proposatzeko, bakarkako ikerketan lorturiko informazioa eta gaiaren dokumentazioa aurkeztu. Aldi berean, DIALNET datu basean oinarrizko bilaketak egin ditzakezue eta baita gaiko txostenetan ere (2005-2010 urte bitartean); beti ere landu beharreko arloen inguruan eta galdera honi erantzunaz: kasua lantzeko eta beronen hezkuntza ingurunea ikusirik, lagungarriak dakizkiguken esperientzia eta hezkuntza praktikak beste lekuetan ba al daude? Gaien programen barruan DIALNET web orria ageri da eta beroni esker dokumentu ezberdinak topatu ditzakezue gaia, urtea eta dokumentu mota zehaztuz gero; bestalde, idatzizko eta ahozko erregistroekin nola lan egin ere azaltzen du… APA (ISO) arautegia ere topa genezake (kasuaren 2,3 eta4. Gehigarriak) (60 minutu) Bilaturiko materiala talde txikian banatu beharko duzue, honela hurrengo saio presentzialerako irakurketa osatuko duzue eta zuen lanketa ideia nagusia honakoa izango da: eskutan dugun arazoari konponbideak topatzeko hezkuntza ideia eta praktika onak bilatu. Lan hau gelaz kanpokoa izango da. c) Presentziala ez den bakarkako lana. Ikasle bakoitzak, taldeak osagarri gisa erabaki duen irakurketa egin beharko du eta bertako informazioa ondorengo taulan jasoko du. (Pentsaturiko denbora: 5 ordu):
Ideia nagusia: eskutan dugun arazoari konponbideak topatzeko hezkuntza ideia eta praktika onak. (ikasgaiaren berezko materiala eta Dialnett)
Erreferentzi osoaren zita egin Helburu nagusia zehaztu eta lantzen diren gai nagusiak Kasua ulertzeko emaitza interesgarriak adierazi eta profesional eta beste agenteen artean hezkuntza harremana sustatzeko Txostenak zer ekarpen emango digu kasuan
5 ideia on eta hezkuntza praktikak bilatu; baita ere, profesionalen eta famili-haurren arteko komunikazio bideen ulermena errazten duten prozesuak aztertu. Zita literarioak ipiniz gero, orriak zehaztu.
Pertsona bakoitzak osatzen duen fitxa taldearen txostenean gehigarri gisa barneratuko duzue. d) Gelan 3 orduko saioa: MARTXOAREN 18, OSTIRALA Gelaz kanpo landuriko ideiak talde txikian bateratuko dira,ondoren talde handian aurkeztuko dituzue (ordu 1). Talde handian sortu dituzuen kasuarekiko irudi ezberdinak aztertuko dira, arazoaren xedea lantzeko ideia nagusiak aintzat hartuko dira eta baita praktika onak ere. Bertan azalduriko diren konponbide batzuen gainean lan egingo dugu ondoren (2 ordu). Gelaren dokumentu bateratuan jasoko ditugu lanketak, in situ (Identitate eta Garapen Profesionalean osatzen ari garen koadernoan barneratuko duzue irudia)
Bigarren astea Helburuak:: Hezitzaile mota ezberdinak kokatu, euren funtzio eta harremanak gaurko hezkuntza ingurunean zehaztu, non hezkuntzak garapen sostengarria duen helburu. Gaur egungo hezkuntzaren aldaketak ulertu eta barneraketa sustatzen duen hezkuntza lortzeko aldagai ezberdinak aintzat hartu (generoa, etnia, mailak…) Ekintzak: a) Storytelling: Inés Picóren ekarpenak, Bidegintzako gizarte hezitzailea Alde Zaharreko EISEan. b) Ideia nagusiak topatzeko aipaturiko irakurketak burutu. c) Irakurketa zuzendu duten galderak oinarritzat harturik ideiak zerrendatu eta antolatu. d) Ideien aukeraketa eta lanketa bateratua.
6 agente hezitzaileekin zein harreman eta komunikazio bide- printzio- prozeduraproposatu ditzakegu?
A) Storytelling (Lanbidearen funtzio eta topatuko ditugun eskakizunak ulertzeko historia kontaketak) MARTXOAREN 21, ASTELEHENA. Inés Picóren aurkezpena, gizarte hezitzailea: lanbidearen egungo egoera eta batez ere, hezkuntza harreman eta komunikazio prozesuak ulertzeko. Familia, adingabetu eta eskolarekin ageri diren hezkuntza harremanen inguruko bere ikuspegia azalduko du: zer egiten dute? Zeintzuk dira lan guneak? Nola egiten dute? Agente ezberdinekin komunikatzerakoan zer arlo zaintzen dituzte? Zer arazoei aurre egin behar die?
Inés Picóren aurkezpena: ikastetxe munduarekin duten harremana nola ulertzen duten eta nola dauden azalduko digu eta ADINGABETU, FAMILI, IKASTETXE INGURUNE ETA BESTE PROFESIONALEKIN (euren komunikazio eta harreman kontzeptua argituko du eta euren errola ideia horiek aintzat hartuaz) harreman inguruak nola sortzen dituzten ere azalduko digu.
Aurkezpenean harturiko oharretatik abiatuz eta aurreko irakurketak aintzat hartuz lehen aipaturiko bi galderak erantzuten joan. Badaezpada bi galderak berriz aipatuko ditugu: inklusioa helburu izanik eta euren konfiantza irabaziz hezkuntzan zer egin eta nola lagundu ikasle, famili eta euren ingurunearen garapenean? Beste agente hezitzaileekin zein harreman eta komunikazio bide- printzio- prozedura- proposatu ditzakegu? Lanketa hau, taldeak (txikian zein handian) klasez kanpo egin beharko du eta MARTXOAREN 24rako (osteguna) dena prest izan beharko duzue.
b) Taldeen ekarpenen aurkezpena. 3 ORDU, MARTXOAREN 24, OSTEGUNA - Galdera bakoitza taldean aztertuko dugu. Erreferentzi taldeen artean 4 talde sortuko ditugu, irakurketa eta Storytellingaren lana gidatu duten galderak erantzuteko helburuarekin. - Talde bakoitzaren ekarpenak talde handian aurkeztu eta ondoren, taldeko txostena sortu.
Talde handian lan egingo dugu. Taldean 3 multzo handi banatuko dira galderen inguruko erantzunak trukatzeko eta paretan dauden paperetan idazten joango zarete. Talde bakoitzeko bozeramalea aukeratu behar duzue eta ekintzaren amaierako txostena osatuko duten bi pertsona (20 minutu). Talde bakoitzaren erantzunak talde handian aurkeztuko dira, beronen bitartez taldeko dokumentua sortuko dugu “Hezitzaile izateairakasle, gizarte hezitzaile- gaur egungo gizartean, erronka handia da” (40 minutu). Taldeko lana osatzeko sei pertsonak elkartu beharko dira eta berau gelako korreo orokorrera bidali beharko duzue (wiki erreminta ere erabili dezakezue moodleen). Identitatearen lehenengo sorturiko irudiarekin erkatu.
Hirugarren astea Helburua: kasuan aurkezten den arazoari emandako hezkuntza erantzunak sakonki landu eta kontzientziatu, hezkuntzan erabaki prozesuen ondorioen inguruan. Activdades: a) Esku-hartze proposamen ezberdinak pentsatu; b) Proposamen ezberdinen inguruko eztabaida: “aldeko” eta “aurkako” aldagaiak argudiatuz;
a) Hirugarren sesio aurreko bakarkako lana, ez presentziala. Ikasleek kasua berriro irakurri behar dute, beti ere kideen iritziak aintzat hartuaz; ondoren jarraian datozen galderak erantzun behar dituzte: Zer puntutaraino kontutan har dezakegu beste hezkuntza eta gizarte agenteen – udaletxe,elkarte,familia…laguntza? Hezkuntza entitate eta profesional gisa zein funtzio bete behar ditugu? Zentroa komunitatearekin harremanduko duen lan proiekturik sortu al daiteke? Beste agente hezitzaileekin harremantzerakoan zein ikuspegi komunikatibo zaindu behar ditugu? (ordu bat eta erdi)
b) MARTXOAREN 29AN, ASTEARTEA, ADELAIDA ETA NIEVESEKIN SAIOA. 3 ORDU. Gelan ordu eta erdiko saioa, presentziala (saio magistrala). “Storytelling” estrategia sortzailea erabiliko dugu, beronen helburua honakoa da: langileen esperientzia ezberdinak ezagutzea, ideia berriak garatzeko eta erabakiak hartzean arriskuak barneratzeko. Horretarako Nieves Saratxaga gonbidatuko dugu eta martxan jarri zuen ideia, bere garapena denboran, topatu zituen eta topatu ditzakeen arazoak antzeko ideiak lantzerakoan azalduko dizkigu. Modu honetan ikasleak hezkuntza erabakiak hartzea konplexua dela ulertuko dute eta hezkuntzan martxan jartzen diren ekintzen ondorio barnerakorrak (agian ez dira barnerakorrak) aztertuko dituzte.
c) MARTXOAK 31, OSTIRALA. 3 ORDU. Gelan ordu eta erdiko saio presentziala, gelan praktikak eta talde handian magistrala. 5 pertsonako taldetan ideiak bateratuko dituzue ekintzarentzako konponbidea proposatuz (beste ikasle guztien aurrean defendatu). Bitartean, gainontzekoek proposamenen aldeko eta aurkako aipamenak egingo dituzte. Azkenik, ekintzetako bat hautatuko duzue (akordio bidez).
1. Zer puntutaraino kontutan har dezakegu beste hezkuntza eta gizarte agenteen – udaletxe,elkarte,familia…- laguntza? 2. Hezkuntza entitate eta profesional gisa zein funtzio profesional bete behar ditugu? 3. Zentroa komunitatearekin harremanduko duen lan proiekturik sortu al daiteke? 4. Hezkuntza aldetik zer egin daiteke eta nola lagundu dezakegu ikasle, famili eta euren ingurune garapenean eta konfiantza irabaztean? 5. Gure ingurunean lagunduko diguten eta ideiak emango dizkiguten beste hezkuntza praktika barnerakoirik ba al daude? 6. Egoera honi aurre egiteko Adelaida, Nieves eta gainontzeko irakasleen tokian, zer egin dezakezue? Zer ekintza hezitzaile indartu daitezke?
8 Nola antolatuko ditugu beste hezitzaile eta gizarte agenteekin harreman eta komunikazioa –nahiak, prozedurak…-? Kultura ezberdinen artean barneratze elkarbizitza bultzatzeko zer ekintza sustatu daitezke? Zentroko familia eta ingurune artean zein hartu-eman komunikatibo prozesu garatu daitezke? Sarean lan egiteko zein bide berri eta nola indartu daitezke?
1. ERANSKINA Informazio osagarria jasotzeko txantiloia, bai gaietako txostenetik eta baita DIALNETetik jasotako informazioa jasotzeko
Ideia nagusia: eskutan dugun arazoari konponbideak topatzeko hezkuntza ideia eta praktika onak. (ikasgaiaren berezko materiala eta Dialnett)
Erreferentzi osoaren zita egin Helburu nagusia zehaztu eta lantzen diren gai nagusiak Kasua ulertzeko emaitza interesgarriak adierazi eta profesional eta beste agenteen artean hezkuntza harremana sustatzeko ideia on eta hezkuntza praktikak bilatu; baita ere, profesionalen eta famili-haurren arteko komunikazio bideen ulermena errazten duten prozesuak aztertu. Zita literarioak ipiniz gero, orriak zehaztu. Txostenak zer ekarpen emango digu kasuan
Txosten eta DIALNETen informazio bilaketa
Irudiaren sorkuntza
Txosten profesionalizatzaileen irakurketa |
addi-3ca63c25d135 | https://addi.ehu.es/handle/10810/6580 | addi | cc-by-nc-sa 3.0 | 2011-06-20 | science | Larrieta Rubín de Celis, Izaskun | eu | Viandar de Sota: Dibersifikazioak kontrolatu edo areagotu egiten du enpresa-arriskua? | 2 Dibertsifikazioa: kontrolatu edo areagotu egiten du enpresa-arriskua?
1997ko maiatzean Tomás Larreari, Larrea Supermerkatuak-en kontseilari delegatua, jakinarazi zioten bere lehiakiderik handiena supermerkatu bat irekitzera zihoala beraren supermerkatu izarraren aurrean. Defendatu nahian, konprometitu eta 3.500 m2ko lokala alokatu zuen Bilbo erdian bere lehiakidea kokatu behar zen tokian, artean bere negozioa jartzeko beharrezko baimenik gabe. Administrazioaren eta bizilagunen oztopoen ondoren, ostalaritzako proiektu bat garatu zuen, funtzionatzera iristen ez zena. Handik bost urtera eta enpresaproiektua burua altxatzen eta emaitza onak ematen hasi zenean, lokalen nagusiak kalte-ordaina eskaini zion lokalak libre uzteko eta ZARAri(1) alokatzeko. Tomasek erabakiari aurre egin behar izan zion: inbertsioa berreskuratzeko nahikoa ez zen kalte-ordaina onartu, edota aurrera jarraitu ostalaritzako enpresa-proiektuarekin, nahiz eta ez izan menperatzen zuen negozioa.
Larrea Supermerkatuak, egoitza Bizkaiko Gernika herrian zuenak, bere 17 dendak Bizkaiko probintzian zituen kokatuta. Denda hauek bere etengabeko erosketetatik eta berak irekikoetatik zetozen. Konpainiak, IFA Española erosketa-zentralari elkartua eta Tomás Larrea Landa buru duena, 1951. urtean izan zuen hasiera, abizen hau zuen familiak denda txiki bat abian jarri zuenean Bilbo hirian (Bizkaia)
1951n Juan Larrea Maizek, Tomasen aitak, 110m2ko elikagai-denda bat ireki zuen Bilboko Maximo Agirre kalean. Garai hartan ez zen Bilboren erdigunea, baina Juanek antzeman zuen hiria handik handituko zela. Bere gurasoak egunero joaten ziren medikuak ibiltzen ziren zonalde hartara baserriko produktuak saltzera.
Juan Larrea Maiz aitzindaria izan zen medikuak kokatzen ziren Bilboko zonalde batean instalatzen. Medikuak ziren garai hartan bidaia gehien egiten zutenak eta Juanek medikuen aholkuei jarraitu zien kalitatezko produktu osasungarriak sartzeko. Egia esan, York urdaiazpikoa saltzen lehena izan zen eta Bilboko kardiologorik onenak zuzenean haren dendan erosteko gomendatzen zuen.
Bere ekintzaile izpirituak bidaiatzera behartu zuen Frantzia, Belgika, Holanda eta Alemaniara, Europan negozioa nola kudeatzen zen ikustera. Ikusten zuena Bilbon sartzen zuen.
Bera izan zen lehena gazta-zati ontziratuak saltzen, Europan hain ohiko zirenak, baina Bilbon ezezagunak. Gainera, Alemaniako azoka batetik “Valdisa” enbasatzeko makina eta guzti itzuli zen. Izugarrizko iraultza izan zen eta hainbat eta hainbat produktu enbasatzen hasi ziren, hala nola, haragia, fruta, esnekiak eta barazkiak. Inork ez zuen halakorik egiten Bilbon.
Bere jakin-minak eta bidaia ugariek aukera eman zioten bere negozioa toki desberdinetan nola kudeatzen zen behatzeko. Bere ustez, banaketa frantsesa zen aitzindaria negozioaren kudeaketa-eredu gisa. Honela, beste behin ere, 1972an lehena izan zen Bilbon autozerbitzu bat irekitzen. 300 m2ko lehen supermerkatua ireki zuen fruta eta barazki atalekin. Hasiera zaila izan zen, izan ere, jendeak ez baitzuen ulertzen erosketa nola egin behar zen.
Segidan, garaiko industria-gizon handi baten suhiak, Bilboko lehen supermerkatu handia inauguratu zuen, honek Mexikora egindako bidaia ugarietan ikusitakoa imitatuz. Baina suhiaren interesa handiagoa zen bidaia eta Mexikorekiko negozioarekiko baino, eta supermerkatuen negozioa alde batera utzi zuen hilabete gutxira, banketxeari zorrak utzita eta supermerkatua zegoen lokala utzita.
1975ean, banketxeak Juan Larrea Maizi Bilboko Atxukarro kaleko 1.300m2ko supermerkatua eskaini zion, aurreko jabeak utzitakoa. Nahiz eta Juan Larreak ekintzaile izpiritu handia izan, hura oso erabaki zaila zen kudeatzeko. 300m2 izatetik 1.300m2 izatera igarotzen zen, menderatzen ez zuen arrandegi atal batekin. Eragiketak zorpetzea zekarren eta 3 langileko denda izatetik 24koa izatera igarotzea. 15 urteko Tomas Larrea Juanen lau semeetan zaharrena zen, eta berarengana jo zuen aitak aholku bila.
Azkenik, 1977ko abenduan Larrea supermerkatu handia inauguratu zuten Bilboko Atxukarro kalean. Arrakastatsua izan zen hasieratik.
1984 eta 1985 artean, Juanek osasun arazoak zituen eta zaildu egiten zioten negozioaren buru izaten jarraitzea. Ordurako Tomas Larrea injeneru zen eta Bilboko Portuan, Ybarra Ontzi Jabearentzat lanean aritzen zen. Tomasek bi jarduerak uztartu zituen bolada batez, baina 1986an aukeratu egin behar izan zuen eta, azkenean, familia-negozioaren aldeko apustua egin zuen.
4 1987an IFA erosketa-zentralean sartu ziren eta honek bi urteko epean bi saltoki berri irekitzeko konpromisoa eskatu zion. 1989rako hiru supermerkatu zituzten, bi Bilbon eta beste bat Durangon, Bilbotik 30 km-ra.
Tomas Larrea ohartu zen ekonomia gaietan eta enpresa-kudeaketan ez zuela prestakuntzarik. Behar horren aurrean, bi aditu eta ekonomia aholkulariak kontratatu zituen.
1993an, Larrea familiak hiru saltoki zituen eta biltegi erregulatzaile handiagoa behar zuen bere hedapenerako. Bazkiderik topatu ez zutenez, Baskia elkarte eta frankizia integraleko lerro bati ekin zioten; honen bitartez, enpresa lehiakideak hornitzen hasi ziren: Olaziregi Martinez, Arregi, Guaspe, Hermanos Axpe, Wizner, Supermercados Maite, Vidal, Alimentación Carmen eta Supermercados Larrucea. Hala ere, Larrea supermerkatuak bere kabuz funtzionatzen jarraitu zuen eta 1995ean zortzi saltoki zituen eta 45 milioi euro baino gehiagoko fakturazioa. Urte hartan bertan, haragi-plataforma bat jarri zuen abian eta 1996an hasi zen bere benetako abialdia, bederatzi saltoki erosi baitzituen, honako enpresa hauenak hain zuzen: Supermercados Andrés (bi), Goizeder (bi), Supermercados Balmaseda, Cooperativa San Pedro eta Olaziregi Martinez (hiru).
2002rako, enpresa liderra zen Bizkaian supermerkatuen banaketa xehekarian eta xehekako merkataritza sektorean. 900 pertsona zituen lanean bere 50 saltokietan eta 230 milioi euroz gorako fakturazioa. Baina 1997an 14 establezimendu ziren eta bere establezimendu izarra Bilboko Atxukarro kalean zegoen. Honek bere fakturazio osoaren ia %20 suposatzen zuen, erreferentea zen nazioarteko hornitzaileentzat Bilbora bisitan joaten zirenean.
Eroski Taldearen hasiera 1969an izan zen Bizkaia eta Gipuzkoa probintzietan. Sorrerako eragin-eremutik irten eta 1997an Eroski Taldea talde liderra zen Espainiako elikagai-banaketan 3.162 milioi euroko salmenta, berezko 703 supermerkatuko sarea, 2.000 bazkide baino gehiago eta 17.000 langile zituela eta Espainia osoko ezarpen geografikoa. Bazituen lokalak herri eta hirietan, baina bere estrategia 1997an banaketa handiko kanala eta azalera handiak irekitzea zen. Eroskiren apustua bere jarduera birdimentsionatzea zen Europako banaketa-taldeen aurrean defentsarako estrategia gisa. Banaketaren alorrean, handia izatea biziraupenerako giltzarria zen eta horretarako masa kritikoa bilatu behar zen. Nahiz eta Larrea Supermerkatuak bezeroarekiko hurbiltasun-kanalean zentratzen zen, Eroskiren eskaintza handiak eta publizitatea konpetentzia handia ziren eta nekez egin ziezaiokeen aurka.
5 1997ko maiatzean, Tomas Larreak jakin zuen sektoreko banatzaile handiak, Eroskik, saltoki bat ireki behar zuela beraren saltoki izarraren aurrez aurre, Ogasun Publikoaren lokal zaharretan. Larrea Supermerkatuak-ek ordurako pairatu behar izan zuen Ogasun Publikoa Bilboko beste zonalde batera joan izana. Ogasun Publikoko langileak Atxukarro kaleko supermerkatuko bezero onak ziren. Bere supermerkatu izarrak behea jotzeko arriskuaren aurrean, lehiakidea kokatuko zen lokalen jabea aurkitu zuen.
Berarekin elkartzea lortu zuen lehiakidearen asmoak ezagutu zituen egunean bertan, eta arratsaldeko 19:00etarako Tomas Larreak sinatua zuen alokairukontratu bat 3.500 m2ren truke 180 hilabeterako. Banatzailerik eta konpetentziarik handienaren sarrera gerarazi ahal izan zuen, baina 3.500 m2 zituen eta hileroko ordainketa konpromisoa hurrengo 15 urterako. Lokalak Bilboko Gran Vian zeuden, 1919an Manuel Maria de Smith arkitektoak Bilboko familiarik aberatsenetako batentzat (Sotatarrak) eraikitako eraikin historiko batean. (Ikus 1 zenb. eranskina).
Hasierako ideia izan zen Atxukarro kaleko supermerkatua alokatutako lokal berrietara lekualdatzea. Atxukarro kaleko lokaletan, bulego nagusiak eta bezeroentzako aparkalekua kokatuko ziren. Baina, ahaleginak ahalegin, Bilboko Udalak ukatu egin zuen baimena eta establezimenduaren irekiera lizentzia. Tomasek sumatu zuen Udalak supermerkatua jartzeko baimena ukatzeko aipatutako arazoak txikiagoak izango zirela interesatua Eroski izan balitz.
Alokairua eta ordaintzeko konpromisoa abian jarri ziren. Ordezko proiektu bat pentsatu behar izan zen alokatutako lokalei erabilera emateko.
Enpresa-proiektu berria Industria-birmoldaketaren urte gogorren ondoren, Bilbo esnatzen hasia zen hiri gisa eta 1997ko urrian Guggenheim Bilbao Museoa inauguratu zuen, Frank O. Gehry arkitekto kanadarrak diseinatua. Guggenheim Museoa hiriaren publizitate-erakargarririk onena eta nazioarteko turisten ekarle bihurtuko zen.
Tomasek, bidaiari porrokatua, Europan bazirela merkataritza-zentroak ikusi zuen eta bertan munduko sukaldaritza desberdinek zutela lekua. Bilbok ez zuen antzekorik. Egia esan, ez zen erraza jatetxeak irekita topatzea gauez eta astegunetan.
6 Alokatutako lokalak Guggenheim Bilbao Museotik 100m eskasera zeuden eta Bilboko Gran Vian. Bilbo industria-azoka garrantzitsuko hiria zen eta urtero kongresuetara joaten ziren milaka profesional hartzen zituen. Turismo profesionala turismo kulturalari lotuta, merkatu interesgarriko hiria proiektatzen zuen, merkatu horri aisialdirako proposamen desberdinak eta berritzaileak egiteko.
Tomasek, aitaren izaera ekintzaile eta berritzaileari jarraituz, orduan Bilbon zegoenaren ideia gastronomiko desberdina proiektatu zuen. Merkataritza zentro bat eta bertan munduko gastronomia-proiektu desberdinek izango zuten tokia. Ideiaren oinarria zen munduko gastronomiarik garrantzitsuena erakartzea eta honek erreferente bat izatea Bilbon. Giro heterogeneoak eta produktu desberdinak lortu behar ziren.
Proiektua alokatutako lokalen eraikineko bizilagunei aurkeztu zitzaien. Eraikin ezaguna zen. Nahiz eta ideia urratzailea eta ausarta izan, bizilagunek ukatu egin zuten baimena. Bizilagunak Bilboko klase ahaltsu eta dirudunekoak ziren eta kezkatu egiten zituzten balizko zarata, usainek eta, batez ere, jatetxe horietara joan zitekeen jendeak. Tomas Larreak alokatutako lokalen jabea izutu egin zen bizilagunen jarreraren aurrean, eta erabaki zuen 1.500m2 soilik alokatzea hilean 16.135€+BEZen truke.
Tomasek bigarren aldiz beste ordezko proiektu bat birdiseinatu behar izan zuen.Larrea Supermerkatuak-eko kontseilari delegatu jarduerari esker, Tomasek harremanak eta lagunak zituen ostalaritza alorrean eta haiekin ekin zion proiektu honi. Lokalak proiektu desberdinei berralokatu zizkien eta Centro Gastronomico Viandar de Sota izeneko erabiltzaileen komunitatean bildu ziren. Larrea familiaren kanpo-proiektuek erabiltzaileen kuotaren %45 suposatzen zuten Viandar de Sotako Gastronomia Zentroan eta hilean 12.621 €+BEZ ekartzen zuten.
1998an Viandar de Sotako Gastronomia Zentroa inauguratu zen. Miguel Garayok Bilboko lehen GARAYO sagardotegia inauguratu zuen. Ortzi jatetxeko Jesus Martinek euskal sukaldaritza berria miniaturan Donostiatik Bilbora lekualdatu zuen. Arratibek gozodendako Mikel Ibarrak erakusleiho bat aurkitu zuen Bilbon bere gozogintza zoragarriaz gozarazteko. Bere aldetik, Tomasek gourmet-denda eta ardandegi bat ardorik berezienekin eta urdaiazpikotegia eskaini zituen. Areto bat egin zen dastaketetarako, produktuak aurkezteko eta sukaldaritza-ikastaroetarako. Proiektu berritzailea izaten jarraitzen zuen Viandar de Sotan elkartu zenak. Paraleloki, Viandar izeneko gastronomia kalitateko aldizkaria argitaratzen hasi zen, eta berehala sektoreko erreferente bihurtu zen.
7 Bilbo osoak Viandar de Sota zentroa bisitatu zuen sei hilabeteen ondoren, Tomase ohartzen hasi zen negozioak eta proiektuak egunez egunekoan ez zutela funtzionatzen. Bizilagun, instalatzaile, hornitzaile eta, oro har, publikoarengandik jasotzen zituen diru-sarrerak eta inputak ez ziren asegarriak. Jende asko joatea lortu zuten, baina ez ziren eskaintzen ziren zerbitzuen kontsumitzaile. Miniaturako sukaldaritza ez zen errotzen eta Bilbok hiri hila izaten jarraitzen zuen astegunetako gauetan, nahiz eta turistak ibili. Ezin izan zuten nahi zuten bezeroa erakarri.
Ostalaritza-proiektuaren berregokipena Enpresa-proiektu bat inauguratu zen Bilboko gauean eta jende mugikorrarengan pentsatuta, Bilbok enpresa-kongresuen hiri gisa duen garrantzia eta Guggenheim Bilbao Museoa mundu mailako erakusleiho izatearen garrantzia aintzat hartuta. Alabaina, kontzeptuak porrot egin zuen; azterketa bat egin eta benetan zerk funtzionatzen zuen analizatzean, berregokitu egin zen hasierako proiektua. 1998ko urrian egin zen lehen erreforma txikia. Ardandegiari eutsi eta barra handitu egin zen, jendeak eskatzen zituen gosariak emateko. Gosariek eta eguerdiko eta asteburuko aperitiboek arrakasta handia izan zuten. 1999ko ekainean Garay arkitektoari eskatu zitzaion lokala berritzeko proiektua. Berritze-proiektuak soilik beste 240.000€ eraman zuen: jatetxe klasiko bat eguneko menuak emateko eta jatetxe begetariano bat. Kendu egin zen dastaketa- eta aurkezpen-aretoa, eta pintxoak edo miniaturako sukaldaritza eta gozogintza desagertu egin ziren hasierako proiektutik. Proiektu berriak GARAYO sagardotegia, jatetxe klasikoa eta begetarianoa, ardandegia eta urdaiazpikotegia zituen barne. Azken lau gastronomia-proiektuak, oraingo honetan, Larrea familiak kudeatuak. Era berean, Tomasek birnegoziatu egin behar izan zituen alokairuak bere maizterrekin eta negozioaren errealitatera egokitu, hasieran aurreikusitakoa ez zelarik. Tomas Larreak larunbat arratsaldeak eta igandeak eskaintzen zizkion Viandar de Sotako negozioari. Astean zehar berezko negozioan lan egiten zuen, Larrea Supermerkatuak-en; hedapen bete-betean zegoen, Supermercados Leal bereganatu ondoren, honek beste hamabost supermerkatu gehitu zizkiolarik. Negozioaren bilakaera eta bideragarritasuna aztertzeko, 2. eranskinean jaso dira Viandar de Sota Gastronomia Zentroa elkartearen egoera-balantzea eta emaitzen kontu laburtua.
8 Kalte-ordain eskaintza lokalak libre uzteko 2003ko maiatza zen Tomas Larreak Viandar de Sota kokatutako lokalen jabearen deia jaso zuenean. (Lokalen jabea): “Tomas, zurekin geratu nahiko nuke gai bati buruz hitz egiteko”. (Tomas Larrea): “Barkatu, arazoren bat dago? (Lokalen jabea): “Gaia oso garrantzitsua da eta zurekin hitz egin nahi dut lehenbailehen aurrez aurre eta ez telefonoz.” (Tomas Larrea): “Ados. Ez dakit zer den, baina gera gintezke pare bat ordu barru.” Deia harrigarria izan zen eta, batez ere, berarekin hitzordua izateko presa. Bilera hasi orduko, jabeak, zakarki adierazi zuen errentamendu-kontratua ez zela gustukoa beretzat. Kontratua mahai gainera bota zuen eta errentamendukontratua eten beharra eman zuen aditzera. Nahiz eta zailtasunak izan negozioak, Tomasek inoiz ez zion utzi hitz emandako alokairuak puntualki ordaintzeari eta artean alokairuko 10 urte falta ziren. Errealitatea pentsa zezakeen guztia baino sinpleagoa zen. ZARAk, INDITEXen marka nagusiak, azkartu egin nahi zuen Bilboko plazan sartzea eta lokal horiek nahi zituen bere ezarpen-estrategiarako. 2003ko ekainean, ZARAk 7 lokal zituen Bilbon, baina bat bakarrik Gran Vian. Lokal hauek handiak ziren, kalean bertan eta, batez ere, Gran Via apartaren zatirik luxuzkoenean kokatuak. ZARAk lokalen jabeari egin zion alokairu-eskaintzak hirukoiztu egiten zuen Tomas Larreak ordaintzen ziona. Era berean, ZARAk 360.000€ eskaini zizkion Tomas Larreari ia hamar urte geratzen zitzaizkion kontratua eten eta 2003ko uztailaren 31rako lokalak libre uztearen truke. Ostalaritza-proiektuan bost urte pasata eta diru-ekarpen ugariren ondoren, Tomasek erabaki beharra zeukan kalte-ordaina onartu eta 500.000€ baino gehiago galdutako proiektua bertan behera utzi eta supermerkatuen negozioan zentratu, edota inbertsioa berreskuratu arte itxoin ostalaritza-negozioa burua altxatzen ari zelako eta bera menperatzen hasia zelako. |
addi-f2144dde7d2d | https://addi.ehu.es/handle/10810/6581 | addi | cc-by-nc-sa 3.0 | 2011-06-14 | science | Berraondo Juaristi, María Rosario ; Fernández de Aránguiz Guridi, María Yolanda | eu | Elikagaien barru-barruko egitura | Elikagaien barru‐barruko egitura
CP: ALDEZ AURREKO EZAGUTZAK AZTERTZEN C1: Konposatu kimikoak formulatzea eta izendatzea C2: Lotura kimiko mota desberdinak bereizteko oinarria den egitura atomikoa ezagutzea. C6: Fenomeno kimikoekin lotutako problemak eta galderak ebaztea, hizkuntza zientifiko zuzena, formulazio eta nomenklatura egokiak, tartean dauden magnitudeen unitateak, estekiometria, beharrezkoak diren tresna matematikoak eta informazio bibliografikoa erabiliaz
Gaia 12 orduetan (4 asteetan) garatzeko plantetazen da. Ondorengo tauletan, gai honetan proposatutako 5 jarduera jasotzen dira. Jarduera hauek lantzeko eguneroko 19 eginkizun proposatzen dira, hauetako 10 presentzialak eta besteak ez presentzialak, denak taldeka egitekoak. Eginkizun edo lan bakoitzeko, irakasleak ebaluatuko duen, entregagai bat jasoko da. Lau asteetan zehar, jarduera bakoitzeko galdera bat edukitzen duen azken entregagaia, landuko da, taldeka eta era ez presentzilaean.
Ikasleak, lehenengo egunean eratuko diren, lan taldeetan jartzen dira. Aurreko egunean proposatutako lana (gelaz kanpoko eginkizuna) jasotzen da. Gelaz kanpoko lanak, taldeen artean ausazko eran banatzen dira. Taldeen arteko bateratze-lana: berrelikadura. Taldean eztabaidatzeko eta gelako entregagaia prestazeko, gelako eginkizun berrien proposamena Taldeen arteko bateratze-lana. Hurrengo egunerako egin behar den gelaz kanpoko eginkizunaren proposamena. Egokia denean, azken entregagaiaren galderak zehaztuko dira
Taldekideen izena, sinadura eta NAN zenbakia edukitzen duen orria
4 Data Proposatutako galderak edo problemak idatzita Taldean adostutako erantzunak idatzita
Modulo honek, ikasgaiaren azken notan %20 ko pisu espezifikoa izango du. Portzentaia, ondorengo eran banatzen da: Taldeka eta gelan egindako 10 lan presentzialak (1 puntu) Taldeka eta gelaz kanpo egindako 9 lan ez presentzialak (1 puntu) Taldeka egin behar den azken entregagaia (3 puntu): Gai osoaren aplikazioa den lana. Banakako Laburbiltze-froga presentziala (4 puntu) Talde-lanaren ebaluaketa, tutoretza-orduetan ( astero 1 ordu/talde) eta ikasleek egingo duten autoebaluaketa erabiliaz, egingo da (1 puntu)
Lortzeko ondorengo lanak egin behar dituzu:
1go LANA (Presentziala eta taldeka)
Irudiaren arabera, zer gosalduko duzu?
7 2. LANA (Ez-presentziala eta taldeka)
Gosariaren kartan agertzen diren hainbat konposatu formulatu eta izendatzeko gai zara?
8 2. JARDUERA: Nutriente guztien oinarrizko osagaietan pentsatzen Erantzun behar duzuna: Zeintzuk dira gosari guztiaren oinarrizko osagaiak?
Lortzeko ondorengo lanak egin behar dituzu:
3. LANA (Presentziala eta taldeka)
Gosariko hainbat elikagai eta gutxienez hauek edukitzen duten nutriente bat aukeratu. Ikuspuntu fisiko eta kimikotik,
4. LANA (Presentziala eta taldeka)
Nahaste homogenoak, heterogenoak eta substantzia puruak diren elikagaien adibideak aurkitu.
9 5. LANA (Ez presentziala eta taldeka)
Gosari guztiaren oinarrizko osagiak diren 22 elementoak aukeratu
10 3. JARDUERA Oinarrizko osagaiak diren atomoen barru barruko egitura ikertzen. Erantzun behar duzuna: Nolakoak dira gosari guztiaren oinarrizko osagaiak?
Lortzeko ondorengo lanak egin behar dituzu:
6. LANA (Presentziala eta taldeka)
7. LANA (Ez presentziala eta taldeka)
Ondorengo bideoa lan hau egiteko lagungarria da. Arretaz ikusi
8. LANA (Presentziala eta taldeka)
Nola azalduko zenuke, hidrogeno atomoarentzat behatutako absortzio eta emisio espektroak?
9. LANA (Ez presentziala eta taldeka)
10. LANA (Presentziala eta taldeka)
Zein ondorio ateratzen duzu?
11. LANA (Ez presentziala eta taldeka)
13 12. LANA (Presentziala eta taldeka)
13. LANA (Ez presentziala eta taldeka)
14. LANA (Presentziala eta taldeka)
14 4. JARDUERA Materiaren barru-barruko egitura eta bere jokabidea erlazionatzen Erantzun behar duzuna: Zein da gosari guztiaren oinarrizko osgaien jokabidea?
Lortzeko ondorengo lanak egin behar dituzu:
15. LANA (Ez presentziala eta taldeka)
Gosariaren karta berriz begiratu, bertako espezie kimikoak taldekatzea daukazu?
16. LANA (Presentziala eta taldeka)
15 17. LANA (Ez presentziala eta taldeka)
16 18. LANA (Presentzial / Ez presentziala eta taldeka)
Aztertu eta arrazoitu dagokizun propietate periodikoaren aldaketa
Talde bakoitzak egindako azterketa eta lortutako ondorioak, gelako kideen aurrean azalduko ditu
17 5. JARDUERA. Atomo eta molekula kopurua kalkulatzen. Erantzun behar duzuna: Zenbat dirá gosarian dauden osagai komun eta oinarrizkoak?
Lortzeko ondorengo lanak egin behar dituzu:
19. LANA (Presentziala eta taldeka)
Elikagaien barru barruko egiturari buruz ikasi duzunua egiaztatu behar dugu. Horretarako, aste hauetan zehar landu dituzun problemeen antzekoa den bat proposatuko dizugu…
19 AZKEN ENTREGAGAIA (Ez presentziala eta taldeka)
Azken lan honetan, egin dituzun jarduerekin lotutako bost galdera erantzutea eskatzen dizugu. Ikasi duzun konturatzeko lagungarriak izango zaizkizu.
3. Hobetze eta esfortzu seinaleak erakutsi ditu?
4. Problema askatzeko bidean, bere ezagutzak erabili ditu?
5. Jasotako informazioa era kritikoan aztertu du?
9. Kritika konstruktiboak egiten eta jasotzen daki?
Problema askatzeko beharrezkoak diren ikasketahelburu guztiak sartu eta erlazionatzen ditu Problema askatzeko beharrezkoak diren ikasketahelburu gehienak sartu eta erlazionatzen ditu Problema askatzeko beharrezkoak diren ikasketahelburu batzuk sartu eta erlazionatzen ditu Ez ditu problema askatzeko beharrezkoak diren ikasketahelburuak sartzen. 2. PROBLEMAREN PLANTEAMENDUA Problema askatzeko urrats guztiak garbi eta ordenez adierazten ditu. Problema askatzeko urrats gehieneak garbi eta ordenez adierazten ditu Problema askatzeko gutxienez oinarrizko urratsak garbi eta ordenez adierazten ditu Ez ditu problema askatzeko oinarrizko urratsak adierazten 3. JUSTIFIKAZIOA ETA ARRAZOIBIDEAK Planteamenduaren urrats guztiak erizpide fisikokimikoak erabiliaz argudiatzen ditu Planteamenduaren ia urrats guztiak erizpide fisikokimikoak erabiliaz argudiatzen ditu Gutxienez planteamenduaren oinarrizko urratsak erizpide fisikokimikoez argudiatzen ditu Plateamenduaren oinarrizko urratsetan ez du inongo erizpide fisikokimikorik erabiltzen 4. GARAPENA Garbi eta ordenez jarraitzen du problema askatzeko prozedura osoa Garbi eta ordenez jarraitzen du problema askatzeko ia prozedura osoa Garbi eta ordenez jarraitzen du gutxienez problema askatzeko roinarrizko urratsak Ez du jarraitzen problema askatzeko prozedura 5. ERABILITAKO HIZKUNTZA ZIENTIFIKOAREN ZEHAZTASUNA Kontzeptoen definizioan eta garapen prozedimental osoan, beti hizkuntza zuzena erabiltzen du Kontzeptoen definizioan eta garapen prozedimentalean ia beti hizkuntza zuzena erabiltzen du Kontzeptoen definizioan eta garapen prozedimentalean hizkuntza zuzena partzialki erabiltzen du Kontzeptoen definizioan eta garapen prozedimentez du hizkuntza zuzena erabiltzen 6. KALKULUAK eta UNITATEAK Kalkulo guztiak ondo egiten ditu eta magnitude guztien unitateak adierazten ditu Ia kalkulo guztiak ondo egiten ditu eta ia magnitude guztien unitateak adierazten ditu Kalkulo zuzenak baina unitaterik gabe edo unitateak baina emaitza okerrekin Ez ditu kalkuloak ondo egiten eta ez ditu unitateak adierazten 7. EMAITZEN ANALISIA Lortutako emaitzak kritikoki eta koherentziaz analizatzen ditu Emaitzen koherentzia analizatzen du Bakarrik analizatzen ditu ezinezkoak diren emaitzak Ez du analisirik egiten 8. BIBLIOGRAFIA ITURRIAK Nahiko datu bibliografiko, arau zientifikoak jarraituz, jartzen ditu Datu bibliografikoak arau zientifikoak jarraitu gabe jartzen ditu Egokiak ez diren datu zientifikoak jartzen ditu Ez du inongo iturri bibliografikorik jartzen |
addi-b4c9e723d930 | https://addi.ehu.es/handle/10810/6589 | addi | cc-by-nc-sa 3.0 | 2011-11-24 | science | Urkaregi Etxepare, Arantza | eu | Estatistika deskribatzailea, proiektuen bidez lantzeko proposamena | Estatistika deskribatzailea, proiektuen bidez lantzeko proposamena
ENUNTZIATUA: Azterlan soziologikoak egiten dituen lan-talde (soziologoak, psikologoak, matematikariak, kazetariak,…) baten partaideak zarete, eta gizarte-gai (zuek aukeratutakoa) bati buruz azterlana enkargatu dizue erakunde batek. Zuen zeregina, lantaldeko matematikari gisa, gaiaren azterketa estatistikoa egitea da, txosten modura aurkeztea eta ondoren lan-taldeari (gainontzeko ikasleei eta irakasleari) azaltzea, hauen lanarekin integratu eta erakundeari eskatutako azterketa entregatzeko. Txosten estatistikoak honako atal hauek jaso behar ditu: helburua; datu-iturriak; erabilitako metodologia; emaitzak eta eztabaida; ondorioak eta bibliografia.
HELBURUAK Edukiei dagokienez, proiektuan, irakasgaiaren gai gehienak sartuta daude: Sarrera, Lehenengo eta Bigarren ataleko gaiak (1etik 8ra). Edukiak baino haratago, proiektuaren bidez, irakasgaiaren gaitasun ezberdinak landu nahi ditugu. Proiektuaren lehenengo helburua da zuek aukeraturiko gaiari buruz dagoen informazioa lortzea eta datu-base batean antolatzea. Helburu honen bidez, Estatistika-iturri ezberdinetara (EUSTAT, EUROESTAT, GAINDEGIA, INE) heltzea gaitasuna landuko duzue. Bigarren helburua da gaiari buruz lortu dugun informazioa grafikoki adieraztea eta zenbakien (estatistikoen) bidez laburbiltzea. Aldagai ezberdinak banan banan aztertzeaz gain, aldagai ezberdinen artean dauden erlazioak aztertzea ere dugu helburu, hau da, bi aldagaientzako metodo estatistikoak aplikatzea. Helburu honetan, gaitasun ezberdinak lantzen dira, hala nola, Datu estatistikoak bildu, aztertu eta laburbiltzeko gaitasuna eta Datu-moten arabera, burutu beharreko deskribapen estatistikoak aukeratzea. Metodo estatistikoak aplikatzeko erabiliko dugun software R pakete estatistikoa izango da, eta beraz, R pakete estatistikoa ondo erabiltzea gaitasuna landuko dugu. Hirugarren helburua da egindako azterketa estatistikoetan lortutako emaitzetatik ondorioak ateratzea. Helburu honetan landuko dugu Metodo estatistiko deskribatzaileak beste jakintza-arloetan aplikatzea gaitasuna. Azken helburua da aurretik lorturiko emaitzak eta ondorioak eztabaidatzea eta txosten estatistiko moduan antolatzea, txostena aurkezteko laburpen idatzia egitea eta ahozko aurkezpena egitea. Helburu honetan, Txosten estatistikoak egin eta aurkeztu gaitasuna landuko dugu.
LAN-TALDEAK: Hiruko taldeak (sobratzen badira, biko bat edo bi egon daitezke). Ikasleei aukera emango zaie taldeak antolatzeko. Antolatzen ez direnekin, irakasleak egingo ditu taldeak.
Lehenengo astea (16.astea): Irakasgaia proiektuen bidez lantzeko proposamenaren aurkezpena. Materialen banaketa. Aurretiko ezagupenei buruzko inkesta bete (1h. bertaratzekoa, ikasgelan) Lan-taldeak sortu eta funtzionatzeko arauak zehaztu. Proiektuaren gaia zehazteko lehenengo eztabaida taldean (bertaratzeko 1h., ikasgelan) Oinarrizko kontzeptuak, Taula Estatistikoak eta Adierazpide grafikoak gaiei buruzko materiala taldekideen artean banatu. Materialak banaka landu (bertaratu gabeko 1h. ikasleko) Oinarrizko kontzeptuak, Taula Estatistikoak eta Adierazpide grafikoak gaiak puzzle teknikaren bidez lantzeko adituen bilerak (bertaratzeko 1h., ikasgelan). Proiektuaren gaia zehazteko lehenengo eztabaida taldean (GA2, bertaratzeko 1h., ikasgelan)
Entregatzekoak: Aurretiko ezagupenei buruzko inkesta: Lehenengo egunean ikasgelan beteko da eta hurrengo egunean komentatuko da. Helburua da ikasleek zer ikasi behar duten hausnartzera bultzatzea. Taldearen sorrera eta arauak biltzen dituen Akta: lehenengo astean taldeak sortuko dira eta funtzionatzeko arauak zehaztu beharko dituzte. Taldekideak nortzuk diren eta adosturiko arauak akta batean jasoko dira.
Bigarren astea (17. astea): Oinarrizko kontzeptuak, Taula Estatistikoak eta Adierazpide grafikoak gaiak adituek talde bakoitzean azaldu eta taldean landu (bertaratzeko 1h., ikasgelan) Proiektuaren gaia zehazteko lehenengo eztabaida taldean (GA1, bertaratzeko 1h., ikasgelan) Irakaslearen azalpena: Posizio estatistikoak (bertaratzeko 1h., ikasgelan) Proiektua zehazten duen dokumentuaren zirriborroa landu taldean (bertaratu gabeko 3h.)
Entregatzekoa: Proiektua zehazten duen behin betiko dokumentua: Talde bakoitzak aukeratu duen gaia eta txosten estatistikoaren helburuak zehazten dituen dokumentua.
5 Hirugarren astea (18. astea): Irakaslearen azalpena: Joera zentraleko estatistikoak (bertaratzeko 1h., ikasgelan) Interneteko datu-iturriak eta R programaren oinarriak ezagutu. 1. praktika egin eta entregatu (bertaratzeko 2h., ordenagailu-gelan)
Bosgarren astea (20. astea): Talde-lanari buruzko galdetegia (bertaratzeko 1h., ikasgelan, GA1 eta GA2) Lehen posterra prestatu: Datu-fitxategia deskribatu. Aldagai-mota ezberdinetako aldagai bana aukeratu eta taula eta grafikoen bidez deskribatu. (bertaratzeko 2h., ordenagailu-gelan) Datu-fitxategia osatu eta egokitu (bertaratu gabeko 3h.) Lehen posterra landu taldean (bertaratu gabeko 3h.)
Entregatzekoa: Lehen Posterra: Txosten estatistikoa garatzeko erabiliko den datu-fitxategia deskribatuko da. Aldagai-mota ezberdinetako aldagai bana aukeratuko dira taula eta grafikoen bidez deskribatzeko, puzzlearen aplikazio gisa.
Seigarren astea (21. astea): Lehen posterra aurkeztu ikasgelan eta guztion artean eztabaidatu (bertaratzeko 1h., ikasgelan, GA1 eta GA2) Ikasitakoa, proiektuan nola aplikatu landu taldean (bertaratu gabeko 6h.)
Zazpigarren astea (22. astea): Irakaslearen azalpena: Kontzentrazio-neurriak (bertaratzeko 1h., ikasgelan) Talde-lanari buruzko hausnarketa (GA1, bertaratzeko 1h., ikasgelan) Mintegia: Estatistikaren garrantzia, gizartean (bideoa) (bertaratzeko 1h., ikasgelan, S1, S2 eta S3) Ordenagailuko praktiketan, txosten estatistikoaren gidoia landu (bertaratzeko 2h., ordenagailu-gelan) Proiektua landu taldean (bertaratu gabeko 6h.)
6 Entregatzekoa: Txosten estatistikoaren gidoia: Txosten estatistikoaren atal ezberdinak zehaztuko dira: helburua; datu-iturriak; erabilitako metodologia; emaitzak; ondorioak eta eztabaida, eta bibliografia.
Zortzigarren astea (23. astea): Irakaslearen azalpena: Momentuak eta Forma estatistikoak (bertaratzeko 1h., ikasgelan) Talde-lanari buruzko hausnarketa (GA2, bertaratzeko 1h., ikasgelan) Aurreko bi praktikak, proiektuari aplikatu (bertaratzeko 2h., ordenagailugelan)
Bederatzigarren astea (24. astea): Irakaslearen azalpena: Aldagai bakarra deskribatzeko laburpena. Zalantzak argitu. Eztabaida. oinarrituz (bertaratzeko 1h., ikasgelan) Txostenaren gidoia garatu eta osatu (bertaratzeko 2h., ordenagailu-gelan) Proiektua landu taldean (bertaratu gabeko 6h.)
Hamaikagarren astea (26. astea): Irakaslearen azalpena: Bi aldagairen arteko erlazioak (bertaratzeko 1h., ikasgelan) Proiektuari buruzko zalantzak argitu (bertaratzeko 1h., ikasgelan, GA1)
Hamabigarren astea (27. astea): Irakaslearen azalpena: Atributuen korrelazioa (bertaratzeko 1h., ikasgelan) Proiektuari buruzko zalantzak argitu (bertaratzeko 1h., ikasgelan, GA2) Denborazko Serieen adibidea landu, mintegian aurkezteko (bertaratzeko 2h., ordenagailu-gelan)
Entregatzekoa: Txosten estatistikoaren zirriborroa: Txosten estatistikoaren lehen zirriborroa aurkeztuko da.
Hamalaugarren astea (29. astea): Ikasturtearen balorazioa (bertaratzeko 1h., ikasgelan) Txostenaren zirriborroen balorazioa, taldeka (bertaratzeko 1h., ikasgelan, GA1 eta GA2) Azken zalantzak argitu (bertaratzeko 1h., ikasgelan, GA2) Proiektua landu (bertaratzeko 2h., ordenagailu-gelan) Proiektua landu taldean (bertaratu gabeko 6h.)
Hamabosgarren astea (30. astea): Azken zalantzak argitu (bertaratzeko 1h., ikasgelan, GA1) Mintegia: Denborazko serieen adibideen aurkezpena (bertaratzeko 1h., ikasgelan, S1, S2 eta S3) Proiektua landu taldean (bertaratu gabeko 6h.)
Entregatzekoa: Behin betiko txosten estatistikoa entregatu eta ahozko aurkezpena egin..
8 EBALUAZIOA Irakasgaiaren ebaluazioa egiteko kontuan hartuko dira: Proiektua, praktiketako txostenak eta entregaturiko ariketak. Denetara, 100 puntu lor daitezke eta horien arteko 65 proiektuari dagozkio: Proiektua zehaztu: 1 puntu. Irizpideak: argitasuna eta helburuak ondo formulatzea. Lehen Posterra: 4 puntu. Irizpideak: Puzzlean landutako kontzeptuen barneratze-maila eta aurkezpenaren ulergarritasuna. (Ikusi I eranskina: Posterrak ebaluatzeko errubrika) Txosten estatistikoaren gidoia: 5 puntu. Irizpideak: helburua, antolaketa, ikasgaiaren edukiaren lanketa-maila,... (Ikusi I eranskina: Txosten estatistikoaren gidoia ebaluatzeko errubrika) Idatzizko txosten estatistikoa: 30 puntu. Irizpideak: Datu fitxategiaren osaketa, egindako azterketa estatistikoak, lortutako emaitzak eta ondorioak, antolaketa eta sintaxia. (Ikusi I eranskina: Idatzizko txosten estatistikoa ebaluatzeko errubrika) Txosten estatistikoaren ahozko azalpena: 20 puntu. Irizpideak: Ikusentzunezko baliabideen erabilpena, antolaketa, sintesia, begiko kontaktua, ahozko elkarrekintza eta talde elkarrekintza. (Ikusi I eranskina: Txosten estatistikoaren ahozko azalpena ebaluatzeko errubrika) Lan kooperatiboan, parte-hartze aktiboa izatea: 5 puntu. Irizpideak: asistentzia, parte-hartzea, lan-antolakuntza, erabakiak hartzea eta elkar laguntzea. (Ikusi I eranskina: Lan kooperatiboan, parte-hartze aktiboa ebaluatzeko errubrika)
Lortutako maila
Irizpidea Bikain Egokia Ez-nahikoa Puntuaketa Antolaketa (%20) Posterra ondo egituratuta dago, ondo atalak jasoz: helburua, emaitzak, ondorioak,... Posterraren antolaketa nahiko ondo dago, atal gehienak jasoz. Posterra ez dago ondo antolatuta, atal asko falta direlarik
Edukia (%60) Planteaturiko helburu guztiak oso ondo betetzen dira. Planteaturiko helburuak ondo betetzen dira. Planteaturiko helburuak ez dira betetzen.
Aurkezpena (%20) Posterra ondo aurkeztuta dago, argia da eta ulertzeko erraza. Posterra nahiko ondo aurkeztuta dago eta nahiko ondo ulertzen da. Posterra ez dago ondo aurkeztuta eta ez da ulertzen.
Lortutako maila
Irizpidea Bikain Egokia Ez-nahikoa Puntuaketa Helburua (%10) Helburua argia da eta ondo azalduta dago. Helburua nahiko argia da eta ondo azalduta dago. Helburua ez dago argi.
Eman beharreko urratsak (%40) Helburua betetzeko eman beharreko urratsak ondo zehaztuta daude.: datubilketa, egin beharreko azterketa estatistikoak, emaitzak eta ondorioak. Epeak zehazten dira. Helburua betetzeko eman beharreko urratsak nahiko argiak dira, baina ez daude guztiak. Eman beharreko urratsak nahastuta daude, ez dira guztiak agertzen eta epeak ez dira zehazten.
Edukia (%30) Erabiliko diren metodo estatistikoak ikasturtean zehar landutako gehienak izango dira (aldagai bakarrentzt eta bi aldagaiak lotuz), gaiaren alde ezberdinak kontuan hartuz, Erabiliko diren metodo estatistikoak ikasturtean zehar azaldutako gehienak izan arren, ez dute kontuan hartzen bi aldagairen arteko loturak azaltzekoak. Erabilitako metodo estatistikoak oinarrizkoenak dira, baina eskasak. Ez dago sakontasunik gaia aztertzean.
Antolaketa (%10) Gidoia ondo antolatuta dago::helburua, datu-iturriak, garapena, ondorioak,... Gidoia nahiko ondo antolatuta dago, baina atal batzuk falta dira. Gidoia ez dago ondo antolatuta eta ulergaitza da.
Aurkezpena (%10) Gidoia ondo aurkeztuta dago, argia da eta ulertzeko erraza. Gidoia nahiko ondo aurkeztuta dago eta nahiko ondo ulertzen da. Gidoia ez dago ondo aurkeztuta eta ez da ulertzen.
Lortutako maila
Irizpidea Bikain Egokia Ez-nahikoa Puntuaketa Datu fitxategiaren osaketa (%20) Beharrezkoa zen informazioa guztia bildu dute ikasleek, gaia aztertzeko alde ezberdinak kontuak hartuz. Fitxategia ondo osatuta dago. Oinarrizko informazioa bildu dute ikasleek. Fitxategia ondo osatuta dago. Bildutako informazioa ez da nahikoa planteaturiko gaia aztertzeko. Fitxategian akatsak daude.
Azterketa estatistikoa (%30) Ikasturtean zehar landutako metodo estatistiko guztiak erabili dituzte eta ondo aplikatuta daude. Ikasturtean zehar landutako metodo estatistiko gehienak erabili dituzte eta era egokian aplikatuta daude. Erabilitako metodoak eskasak dira eta datuetan dagoen informazioa azalaratzek ez dute balio.
Antolaketa (%10) Oso ondo antolatuta dago txostena: helburua, metodologia, ondorioak,… Txostenaren antolaketa nahikoa da, baina atalen bat falta zaie. Txostena ez dago ondo antolatuta, atalak nahastuta daude eta ez dira guztiak agertzen.
Sintaxia (%10) Idazkera ulergarria da, esaldiak ondo eginak, hizkuntza egokia erabiltzen da eta ez dago gramatika akatsik. Idazkera egokia da eta ez dagogramatika akatsik. Irakurtzeko zaila da eta hizkuntzamaila ez da egokia. Esaldiak ez dira ondo ulertzen.
Ondorioak (%20) Egindako azterketa estatistikoen emaitzak ondo interpretatuta daude eta ondorioak argiak dira. Egindako azterketa estatistikoen emaitzak nahiko ondo interpretatuta daude eta ondorioak osoak izan ez arren, nahiko era egokian azalduta daude. Egindako azterketa estatistikoen emaitzak ez daude ondo interpretatuta eta ondorioak ez dira batere argiak.
Lortutako maila
Irizpidea Bikain Egokia Ez-nahikoa Puntuaketa Bibliografia (%10) Erabilitako bibliografia eta datu-iturriak azaltzen dira. Bibliografia ondo aukeratuta dago. Erabilitako bibliografia eta datu-iturriak azaltzen dira, baina bibliografia eskasa da. Ez da aipatzen bibliografiarik, ezta ere datuiturririk.
Lortutako maila
Irizpidea Bikain Egokia Ez-nahikoa Puntuaketa Sintesia (%30) Aurkezpenak ondo barnebiltzen ditu txostenaren atal ezberdinak: helburua, datuak, egindako azterketa estatistikoak, ondorioak eta bibliografia. Ondo egituratuta dago. Aurkezpenak barnebiltzen ditu txostenaren atal gehienak eta nahiko ondo egituratuta dago.
Aurkezpenak ez ditu bere gain hartzen txostenaren atal guztiak eta ez dago ondo egituratuta.
Estilo (%10) Aurkezpenaren maila egokia da. Erritmoa egokia da, azaltzen duena eroso dago eta ulertzen zaio. Aurkezpenaren maila, orokorrean, egokia da. Erritmoa batzuetan arinegi da eta zaila da jarraitzea. Batzuetan, urdurik agertzen da esposatzea egiten duena. Aurkezpenaren alde batzuk oinarrizkoegiak dira, eta beste batzuetan, sofistikatuegiak. Hizlaria urdurik dago eta gehienetan irakurtzen du. Ulertzeko zailtasunak daude.
Ikusentzunezko baliabideen erabilpena (PowerPoint) (%20) Erabilitako baliabideek aurkezpenaren kalitatea bermatzen dute. Informazioa ondo antolatuta dago, letren tamaina irakurtzeko erraza da. Diapositibak ez daude beteegiak, Lanaren ezaugarri nagusiak azpimarratzen dira. Erabilitako baliabideek aurkezpenaren kalitatea hobetzen dute. Informazio garrantzitsuena sartuta dago, baina hainbat elementu falta dira. Letren tamaina egokia da eta diapositibak ez daude oso kargatuta. Erabilitako baliabideak ez dira kalitatezkoak edo ez daude ondo erabilita. Informazio gehiegi dago eta ez da bereizten zer den garrantzitsuena. Aurkezpena nahasia da. Letren tamaina eta diapositiben osaketa ez dira egokiak.
Lortutako maila
Irizpidea Bikain Egokia Ez-nahikoa Puntuaketa Begiko kontaktua (%10) Hizlariak entzuleei begiratzen die eta ez dago bere paperari lotuta. Hizlariak entzuleei askotan begiratzen die, baina nahiko lotuta dago bere paperari. Hizlariak, gehienetan, irakurri egiten du eta oso gutxitan begiratzen die entzuleei.
Ahozko elkarrekintza (%10) Hizlariak ondo erantzuten ditu egindako galderak. Sakontzeko eta sintetizatzeko gai da. Orokorrean, ondo erantzuten du. Ez die era egokian erantzuten galderei.
Talde elkarrekintza (%10) Taldekide guztiek hartzen dute parte, era ordenatuan eta etenik gabe. Taldekide guztiek hartzen dute parte eta nahiko era ordenatuan. Taldekide batzuek ez dute parte hartu ahozko azalpenean.
Denbora (%10) Denbora ondo neurtuta dago. Atal guztiak azaltzen dira era orekatuan. Denbora nahiko ondo neurtuta dago, baina atal batzuei denbora gehiegi eman zaizkie. Denbora ez dago neurtuta eta ez dira atal guztiak azaldu denbora faltagatik.
Lortutako maila
Irizpidea Bikain Egokia Ez-nahikoa Puntuaketa Asistentzia (%20) Kide guztiek hartzen dute parte lantaldearen bileretan. Kide gehienek, lan-taldearen bilera gehienetan hartzen dute parte. Bertaratzea posible ez dutenean, besteei abisatzen diete eta ados jartzen dira egin beharreko lana banatzeko.
Kide batzuek ez dute partehartzen bileretan eta ez dute inolako azalpenik ematen
Parte-hartzea (%20) Egin beharreko lanak ondo zehaztuta daude taldean. Kide guztiek aktiboki hartzen dute parte bai proiektua zehaztean, bai bere garapenean ere Egin beharreko lanak era informalean daude zehaztuta eta kide gehienek, baina ez guztiek, ulertzen dute zer egin behar den.. Kide gehienek hartzen dute parte, baina proiektuaren jarraipena noizean behin soilik egiten da. Egin beharreko lanak ez daude ondo zehaztuta eta oso kide gutxik hartzen dute parte aktiboki, Ez dago proiektuaren jarraipenik.
Lanantolakuntza (%20) Egin beharreko lanak ondo zehaztu dira, denbora zehar ondo planifikatuta egon dira eta taldekide guztien artean banatu dira. Egin beharreko lan gehienak zehaztu dira, nahiko ondo planifikatu dira eta, gehienetan, taldekide guztien artean banatu dira. Egin beharreko lan gehienak ez dira zehaztu, denboran zehar planifikatu gabe egon dira eta ez dira taldekide guztien artean banatu.
Lortutako maila
Irizpidea Bikain Egokia Ez-nahikoa Puntuaketa Erabakiak hartzea (%20) Erabakiak hartzeko prozedura zehaztuta dago. Hartzen diren erabakiak aktetan jasotzen dira, lortzeko prozesua azalduz eta baita hartutako konpromisoak ere. Erabakiak hartzeko prozedura informala da. Askotan ez dira jasotzen aktetan eta konpromisoak ezta ere. Erabakiak ez dira talde moduan hartzen, banakako eran baino. Taldea ez da existitzen erabakiak hartzeko unean.
Elkarlaguntza (%20) Taldekide guztiek entzuten diete gaineratikoei. Elkar errespetatzen dira. Guztien lana errekonozitzen da. Behar dutenean, laguntza eskatzen dute eta elkar laguntzen dute. Taldekideen arteko errespetua nagusi da, baina entzuterakoak ez dira berdin entzuten guztiei eta guztien lana ez da berdin baloratzen. Batzuek ez dute laguntza eskatzeko konfiantzarik. Taldekideen artean, errespetua baino, konpetibitatea eta indibidualismoa nagusitzen dira. Ez dago elkar laguntzeko girorik.
20 1. ZER ATERA DAITEKE GAIZKI? Ondoren, beste lan-taldeek arestian izandako arazo batzuk zerrendatzen dira. Begiratu zerrenda eta aukeratu gehien kezkatzen zaituztenak (pentsatzen duzuela seguraski zuen taldean ere ager daitezkeela). Horiek saihesteko (edo konpontzeko) zuen artean adostu taldearen funtzionamendurako beharrezkotzat jotzen dituzuen arauak. Arau horiek aktan jasoko dituzue. Funtzionamendurako arau-eredu bat: Bilera bakoitzaren ondoren, taldekide batek (txandaka) –koordinatzailea litzateke–, 24 ordu baino lehenago, beste taldekideei e-mail bat bidaliko die, lorturiko akordioak, bakoitzak egin behar duena eta noizko azalduz.
Lan Taldean sor daitezkeen hainbat arazo Taldekide batzuek ez dituzte besteak errespetatzen, edo ez dute arreta jartzen besteen iritziak entzun eta ulertzeko. Gai baten inguruan bueltaka gabiltza, argudioak errepikatzen ditugu eta ez dugu aurrera egiten. Beti gaude bata besteari mozten. Norberak bere ideiei eusten die eta ez gara saiatzen besteen ideiak lantzen eta garatzen. Taldekide batzuek besteak menperatzea baimentzen dugu. Taldekide batzuek ez dituzte behar beste ekarpenik egiten. Egin beharreko lanak eta helburuak ez ditugu argi. Erabakiak ez ditugu argi zehazten. Erabakiak hartzen ditugunean, ez dugu ondo zehatzen zer eta nork egin behar duen. Askotan, gure lanari begira garrantzi gabeko edo baliagarriak ez diren gauzez eztabaidatzen dugu. Lana ez dago era orekatuan banatuta, ezta kontsentsuz banatu ere. Banaka egindako lanetan lorturiko emaitzak ez dizkiegu besteei ondo azaltzen. Bileretan hutsuneak egoten dira. Bilerak ez daude ondo planifikatuta, ezta zuzenduta ere. Taldekide batzuek ez dute ondo egiten dagokien lanaren atala. … … …
Unibertsitateko ikaskideek oro har zuk bezala ikasteko interesa dute. Batzuetan ordea, zeregin honetan zailtasunak jartzen dizkizun norbait aurkituko duzu. Hurrengo ilaretan egoera hauetaz mintzatuko gara, hauen aurrean zer egin jakiteko. Demagun lauko talde baten partaide zarela ikasturtean burutu behar diren lan batzuk egiteko. Zure partaideak: Amaia, Joseba eta Ane dira. Amaiarekin ez dugu arazorik — problemak egiten ez da bereziki ona, baina gogor eta gogoz saiatzen da. Joseba haserregarria da batzuetan. Jatorra dirudi, baina ahalegin gutxi egiten da, etxeko lanak erdizka ekartzen gehienetan; asteburua telebista ikusten egon dela onartzen du. Anek aldiz, onartezin da erabat: • Bilera bat antolatzen saiatzen zaretenean, Anek inoiz ezin du oso lanpetuta dabilelako. • Oso gutxitan burutzen du bere zatia. Egiten duenean gainera beti dago gaizki — zertxobait idazten du lan egin duela esateko, besterik ez. • Ez du inoiz telefono mezuei, ez posta elektronikoaren mezuei erantzuten. Haserre egiten diozunean, mezurik jaso ez duela esaten du; edo bestela, zuri erantzuteko lanpetuegia zegoela onartzen du. • Ez da bileretara etortzen—hurrengoan etorriko dela zin egiten du, baina ez da azaltzen. • Idazten nahiko ona da, baina bere aldetik oso gutxi jartzen du: akats asko egiten ditu eta ez du idatzitakoa berrirakurtzen, taulak sarritan ez ditu jartzen. Hortaz, berari lanik ez ematea erabaki duzue, ebaluazio irizpideak betetzen ez dituelako, eta ondorioz taldeak nota baxua jaso baitezake. • Beti kexatzen dihardu: etxeko lan asko dituela, liburuak oso txarrak direla, irakasleak ere txarrak dira…Hasieran arrazoi duela pentsatzen duzu, baina laster Anek zu erabiltzen ote dabilen galdetzen diozu zure buruari. • Arazo hauek konpondu nahian, bere jokaeraz haserre egiten diozunean, oso altu eta segurtasun handiaz hitz egiten du, arazoak besteenak edo zureak direla argudiatuz. Sarritan arrazoia izango ote duen galdetzen diozu zure buruari. Azkenean, egoera honetaz nazkatuta, irakaslearekin hitz egitea erabaki duzue. Bilera horretan, Anek trebezia handiz zuk alde batera utzi nahi diozula arbuiatzen du, oso minduta dagoela adieraziz eta arazoaren errudunak zu edo taldekideak direla ondorioztatuz. Laburbilduz: Anek zuk bezalako nota maila jasotzen du, lanik egin gabe, eta gainera arazoaren errudunak zu zarela erakutsiz.
Zein da arazoa? Hasieratik, taldeak Anek egindako akatsak bere hartu ditu, zailtasunak izan arren lana burutuz. Aprobetxategiak zure burua sakrifikatuko duzula badaki. Bera atsegina izaten saiatuko da, ze ere berarekin atsegin izan zaitezen. Eta zenbat atseginagoa izan berarekin, aprobetxategiak zuen bizkar bizi izateko gai izango da, bai Unibertsitatean eta bai bizitzan zehar ere. Aprobetxategiaren problemak norbere hartuaz, konturatu gabe aprobetxategiak besteen lanaz aprobetxatzea gaizki ez dagoela ustea laguntzen ari zara.
22 Zer egin behar du taldeak? Oso garrantzitsua da aprobetxategiari bere jarrera erakustea, bere portaeraren prezioa berak ordaindu dezan eta ez zuek. Aprobetxategiarengatik ez inoiz onartu, akusazio, kulpa edo kritikarik. Errealitateari eutsi. Taldeak berak hartutako konpromisoei eutsi eta horren arabera jokatu. Adibidez: • Anek oso lanpetua dabilela dionean eta bileretarako denbora gabe, nahiz eta zuen aldetik zenbait alternatiba proposatu, bere aprobetxategi-portaeraz jabetu zaretela adierazi behar diozue, bi alternatiba proposatuaz: biltzeko une bilatzea edo irakaslearekin hitz egitea. • Anek ez badu bere aldetik ezer jarri, ez du lana sinatuko. Taldetik botatzeko aukera duzue, aldez aurretik berari eta irakasleari jakinaren gainean jarriz. • Anek egindako lana gutxi dela baderitzozue, jakin arazi behar diozue, zuen nota bere lanaren funtzio ere delako. Neurrigabeko portaera azaltzen badu, irakaslearengana jo. Mota honetako arazoak ahalik eta azkarren konpondu behar dira, kurtso erdian frustrazio ikaragarri den arte itxaron beharrean. • Zuen mugak hasieratik azaldu. • Anek ez du posta elektronikoaren mezuei, ez eta telefono deiei erantzuten. Kasu hauetan hobe da idatzizko mezuak bidaltzea, posta elektronikoa adibidez, mezu horren kopia batek zure ahaleginaren froga baita da. • Gogoratu, Aneren arazoak konpondu dezaken bakarra, Ane bera dela. Zuk ezin duzu bera aldatu. Zuk zure jarrera bakarrik alda dezakezu, zutaz aprobetxatu ez dadin.
Eta Josebataz zer? Lehen esan dugu bezala, Joseba jatorra da. Beti dator bileretara, baina bere ekarpena oso murritza da. Gainera asteburua telebista ikusten egon dela onartzen du. Joseba ez da manipulatzaile, baina zure pazientziarekin ere beste egin dezake. Beraz, Josebari ere talde hitzarmena eta bere betebeharra zein den gogoratu behar zaio. Nik ordea, lankideekin haserretzea eta lankideei aurre egitea ez dut atsegin. Pertsona ontzat duzu zure burua eta ez zaizu besteei aurre egitea gustatzen. Aldiz, zure bizkar bizi daitezen nahi ez baldin baduzu, zure iritziarekin aurre egin beharko diezu. Hasieran gaizki sentituko zara, lankideek gorrotatzen zaituztela pentsatuz. Aldiz, egoera hori konpontzen ez baldin baduzu, zuk zeu zure burua gorrotatuko duzu, besteen lana egiten ari zarelako. Egoera hauei aurre eginaz, zuretzat denbora gehiago izango duzu, norberak bere lana egiten duelako. Zure bizkar bizi izateko baldintzak • Alferrek bere erruez ikasteko borondate falta. • “Taldearen onerako” idealarenganako debozioa. Sarritan, besteekiko fideltasun irrazionala. • Besteak zutaz poz egon daitezen, prezioa edozein izanda ere. • Oraindik hobeto egin daitekeela pentsatzea (zuk egindako ahalegina ez da inoiz nahikoa)
23 • Nagien kontribuzio txikia aurrerapauso handi bat bezala interpretatzeko borondatea. • Aprobetxategia leku txarren ez uzteagatik sakrifizio pertsonalak egiteko borondatea (prozesuan zure burua debaluatzen ari zarela konturatu gabe). • Besteekiko arduradun sentitzea, eta ez zure buruaren bakarrik. • …
Bizitzan zehar? Aprobetxategiak bizitzan zehar nonahi aurkituko dituzu, lankidea, menpeko langileak, buruzagia… Hauekiko duzun jarrerak zure bizitza pertsonal eta profesionalean eragin zuzena izango du. Zure esku dago!
Aktan, alde batetik, taldekideen izen eta abizenak jaso behar dira; bestetik, taldearen funtzionamendurako adosturiko arauak zehaztuko dira. Taldekide guztiek sinatuko dute akta eta kopia bana emango zaizkie. Beste kopia bat irakaslearentzat izango da. Arauen artean, taldea funtzionatzeko beharrezkoak diren erabakiak zehaztuko dira, eta baita, taldekide guztiek hartutako konpromisoak. Esate baterako: Biltzeko egunak adostea. Ardurak banatzea. Hiru pertsonako taldean, honako ardurak banatzea komenigarria da: Koordinatzailea, idazkaria eta egiaztatzailea. Lauko taldeetan, bigarren egiaztatzailea gehitu. Ardura hauetan txandakatzea da hoberena, guztiok ardura ezberdinak izateko ikasturtean zehar. Txandak egin ditzakezue denbora-tartea banatuz edo entregatzekoak aldatzean. Zuek erabaki. Koordinatzailearen lana: biltze data aurretik, taldekide bakoitzari noiz eta non bilduko diren gogoratuko die; baita bakoitzaren betebeharra. Bileretan, taldekide guztiak lanean parte har dezaten ardura du koordinatzaileak. Idazkariaren lana: idazkariak bileretan zehazturiko ideiak eta hartutako erabakiak jasoko ditu. Egiaztatzailearen lana: Egiaztatzaileak, aurrera jarraitu aurretik, urrats bakoitzean egindakoa taldekide orok ulertu dutela egiaztatzen du. Beste egiaztatzaile bat badago, ardura berbera du. Egiaztatzaileak entregatuko du entregatuko beharrekoa(k). Bilera batetik bestera taldekide bakoitzak egin behar duen lana zehaztea (irakurketa, datuak bilatzea, metodo bat aplikatzea,....). Bakoitzak betebehar berezi bat izan dezake, edo guztiek betebehar berdina. Bakoitzak norberaren lan indibiduala egin behar du. Taldekide batek ez badu lankidetzan jardun nahi, zer egin? Taldekide batek ez badu elkarlanean aritzerik nahi, bere izena egindako lanean ez jasotzeko aukera duzue. Jarrera-arazo honek bera horretan jarraitzen badu, taldeak irakaslearekin biltzea da aukera bat, ahal bada, arazoa konpontzeko. Ikasle horrek bereari eusten badio, lankideek elkarlanean aritu nahi ez duen kideari idatziz taldetik botako dutela ohartarazteko aukera dute, dokumentuaren kopia bat irakasleari emanez. Hobekuntzarik ez baldin badago, idatzi (eta irakasleari kopia bat emanez) taldetik kanpo uzteko aukera dago. Antzeko gauza gerta daiteke taldekide batek guztia berak egin nahi baldin badu, eta besteei parte hartzen uzten ez baldin badie. Elkarlanean aritu nahi duten ikasleek, ikasle hori taldetik kanporatzeko aukera dute, aurreko prozedura bera jarraituz. Elkarlanean aritzea erraza ez dela laster konturatuko zarete: batzuetan kideren batek, bere zatia burutu gabe etorriko da bileretara beste zeregin batzuek dituelako, bestetan gatazka trebetasun maila ezberdinengatik edota lan-etikagatik sor daiteke. Taldea ondo dabilenean eta komunikazio maila ona denean, irabaziek eragozpenak
25 konpentsatzen dituzte. Taldearen funtzionamendu egokia ziurtatzeko modu bat, aurrez bakoitzak hartzen dituen konpromisoak zehaztean datza. Talde-lanean ager daitezkeen arazo batzuk irakurri ditzakezue III Eranskinean. Proiektuan zehar sortutako arazoak edo emandako aldaketak beste akta batean jaso beharko dituzue. |
addi-9d4ad2f33055 | https://addi.ehu.es/handle/10810/6625 | addi | cc-by-nc-sa 3.0 | 2011-11-24 | science | Larraza Mendiluze, Edurne | eu | Makina Saltzailea: S/Iko gaia lantzeko proiektua | Makina zaltzailea: Sarrera/Irteerako gaia lantzeko proiektua
Edukia. Ikasgai honekin, lehenengo lauhilekoko Sistema Digitalen Diseinuaren Hastapenak ikasgaiarekin batera, konputagailuen arkitekturako lerroari sarrera ematen zaio. Lerro hau garrantzi bizikoa da informatikako graduetan, ezinbestekoa baita konputagailu baten barne funtzionamendua ezagutzea sistema informatiko eraginkorrak diseinatu eta garatzeko. Zer esanik ez, diseinatu nahi dena konputagailua bera bada. Hemen konputagailu baten oinarrizko egitura aurkeztuko dugu, bere azpisistemen oinarrizko funtzionamendua aztertuz. Arkitekturako hurrengo ikasgaietan kontzeptu hauek zabaldu eta sistemaren eraginkortasuna hobetzeko metodoak ikusi egingo dira.
Helburuak. Irakasgaia gainditu ahal izateko ikasleak gaiarekiko espezifikoak diren gaitasun batzuk lortu behar izan ditu, hau da, honakoa egiteko gai izan behar du:
1. Memorian dauden datuak zuzen atzitzea. 2. Makinaren barne lengoaia eta mihiztadura lengoaian idatzitako programak ulertzea, azpirrutinak kudeatzeko mekanismoak barne. 3. Ingurunearen kontrolerako Sarrera/Irteerako aplikazioak programatzea (hardware gertaeratara zuzendutako programazioa). 4. Konputagailu baten periferiko estandarren funtzionamendua ulertzea. 5. Busen protokolo desberdinak aztertzea, konputagailuan datu-transferentzien errendimenduan duten eragina erabakitzeko. 6. Konputagailuaren barne arkitektura eta aginduen exekuzioan azpisistema bakoitzak duen funtzioa ulertzea, horrek guztiak programen exekuzio-denboretan eta memoria okupazioan eragiten dituen ondorioekin batera.
RI1. Sistema eta aplikazio informatikoak diseinatzeko, garatzeko, aukeratzeko eta ebaluatzeko gaitasuna, bere fidagarritasuna, segurtasuna eta kalitatea ziurtatuz, egungo arau etiko, legeria eta araudiaren arabera. RI9. Konputagailuen egitura eta arkitektura eta bere osagarriak ezagutu, ulertu eta ebaluatzeko gaitasuna.
Horrez gain ikasgai honetan, titulazioaren gaitasun orokor batzuk ere landu behar dira eta ondoren ditugu zerrendatuta: C8. Metodo eta teknologia berrien ikasketa eta garapenean gaituko dituzten oinarrizko gai eta teknologien ezagutza, hala nola, egoera berrietara egokitzeko aldakortasunaz hornituko dituena. C9. Problemak ebazteko ekimena, erabakiak hartzea, autonomia eta sormen gaitasuna. Informatikan ingeniariaren ezagutzak, trebetasunak eta abileziak jakinarazi eta helarazteko gaitasuna. Metodologia. Irakaslea ikaskuntza aktiboan oinarritutako instituzioaren prestakuntza proiektu batean murgilduta dagoenez aurrera eramango den metodologia, horren isla izango da.
Ikasgai osoa elkarlanean oinarrituz landuko da. Puzzlea bezalako teknikak erabiliko dira ikasleek bere jakintzaren sortzaile izan daitezen. Ikasleek atal desberdinetako materiala landu beharko dute, batzuetan eskolan eta beste batzuetan eskolatik kanpo. Ondoren ikasitakoa taldean azaldu beharko diete besteei azkenean ikasle guztiek atal guztiei buruzko jakintza eskuratuko dutelarik. Irakaslea ikaskuntza metodologia berri honetan gidaritza eta aholkularitza eskainiko ditu eta ez da inoiz izango jakinduria transmisore bat.
S/Iko gaia Proiektuetan Oinarritutako Ikasketa (POI) bidez landuko da. Bertan talde bakoitzak, NDS makinan funtzionatuko duen proiektu bat diseinatu eta garatu beharko duzue. Era honetan, ikasgaiari dagozkion titulazioaren gaitasun orokorrak landuko dituzuelarik.
Ebaluazio globalean, gai guztiei dagozkien gaitasunak lortu ote diren ebaluatuko da era haztatuan. Azterketa gainditzeko balio osoaren %50a lortu beharko da, baina horrez gain, gai bakoitzari dagokion puntuazioaren %40a gutxienez lortu beharko da.
Ebaluazio jarraituan eskoletara bertaratu, taldekako ekintzetan parte hartu eta era jarraituan lan egin dezakeen ikasleak bakarri eman ahal izango du izena.
Ebaluazio jarraituak hiru atal ditu eta horietako bakoitza gainditu beharra dago ebaluazioa modu honetan jarraitu ahal izateko. Ebaluazio modu honetan izena eman nahi duenak, ikasgaia hasi eta hurrengo astean egin ahal izango du. Ebaluazio jarraitua ondoren azaltzen den moduan baloratuko da: 1. Ikasgai osoan zehar eskatutako emangarri guztien jarraipena ikasgaiko karpeta batean eramango da. Ikasle bakoitza talde bat baino gehiagoan egon daitekeenez ikasgaian zehar, ikasgaiko karpeta, pertsonala izango da. Karpeta honek ikasgaiaren notaren %25a hartuko du. 2. Jakintzen minimoa ziurtatuko duten azterketa batzuk egingo dira. Azterketa bakoitzean aurreko azterketan gainditzeke utzitako jakintzak berriz egin ahal izango dira. Atal hau gainditzeko, gehienez ariketa bat egin ahal izango da gaizki eta horrek atal honetan 2,5 puntu gutxiago suposatuko du. Horrez gain, erabiltzen den saiakera bakoitzeko, puntu bat galduko da. Azterketa hauek, azken notaren %35 balioko dute. 3.
Ebaluazio finala Ebaluazio jarraitua Ohiko eta ezohiko deialdietarako adierazitako datetan egindako idatzizko azterketa %100
Proiektua: 0. emangarria: ikasleek makinaren periferikoen zehaztapena eta makina horren funtzionamendua adierazten duen automata aurkeztu beharko dute. Makina nolakoa izango den, zer nolako periferikoak izango dituen eta bere funtzionamenduaren automatizazioa nolakoa izango den. Emangarri honek ez du berezko notarik izango. Eskolan azaldu egingo da eta irakasle zein ikaskideek iradokizunak ema ahal izango dituzte, aurrera pausoak egokiagoak izan daitezen. 1. emangarria: makinaren funtzionamendua NDS makinan simulatu beharko denez, egokitzapen hau nola egingo den adierazten duen dokumentua entregatu beharko du taldeak. Dokumentu hau irakasleak gainbegiratuko du eta emango dion notak osoaren %5a izango da. 2. emangarria: Programatzen hasi aurretik, programaren zirriborro bat entregatu beharko du taldeak, errutina garrantzitsuenak bertan azalduz. Emangarri honen ondorioz irakasleak okerren inguruko oharrak helaraziko dizkio taldeari programazio garaian kontuan har ditzaten. Emangarri honek jasoko duen notak, nota osoaren %10a izango da. 3. emangarria: Azken emangarri hau, proiektuari buruzko azalpen guztiak ematen dituen memoriaz eta proiektuaren beraren aurkezpenaz osatua egongo da. Honen emaitzak, ikasgaiaren nota osoaren %20a balioko du. 4. Emangarria: Bakarkako proba bat da, proiektuaren gainekoa, gaizki eginez gero proiektuaren nota erdira jaitsiko duena eta taldekide guztiek ondo eginez gero, bukaerako nota puntu batean igoko duena.
Gai hau sarrerako gaia da. Bertan von Neumann arkitekturaren oinarrizko kontzeptuak landuko dira: konputagailuaren barne egitura eta unitate bakoitzaren eginkizuna aginduen exekuzioan. Indar pixka bat egingo da memorien atalean, ondorengo gaietarako beharrezkoa izango baita memoriaren egitura ezagutzea modu egokian helbideratu eta bertan gordeta dauden osagaiak lortu ahal izateko. Sarrera honen ondorioz, ikasgai hau aipatutako egituraren osagai desberdinen ikasketan oinarritzen da.
2. AGINDU MULTZOA. Gai hau, konputagailu baten agindu multzoaren analisian oinarritzen da: agindu formatuak, helbideratze moduak, agindu motak, eta abar. Agindu multzoaren barruan, azpirrutinak tratatzeko eskaintzen diren euskarriak eta aktibazio blokearen kudeaketa aztertuko dira. Hau guztia eta goi-mailako lengoaiatik, makina-lengoaiara egiten den itzulpen prozesua argitzeko, gaur egungo makinen bidezko adibideez hornituta.
3. SARRERA/IRTEERAKO AZPISISTEMA. Gai honetan kanpoaldea eta makinaren arteko interfaze gisa konputagailu baten sarrera/irteerako (S/I) azpisistema aztertzen da. Gaur egungo makina bateko periferikoak aztertuko dira, laborategiko praktiken bidez haien behe-mailako kudeaketa nola egiten den ikusiko delarik.
3.1 Sarrera/irteerako interfazearen deskripzioa. 3.2 Komunikazioa eta sinkronizazioa: inkestak eta etenak.
Aldizkariak:
Martxoak 20 Eskolatik at Martxoak 21 Eskolatik at Martxoak 22 Eskolatik at
Taldeak sortu eta proiektuaren eta materialen aurkezpena (45’) Automatak eraikitzeko azalpenak adibide baten bidez (30’) 1. puzzlerako aginduak eta material banaketa Garatuko den sistema zein izango den erabakitzea (15’)
Proiektuan egin behar dena norberaganatu (20') Taldean erabakitako sistemaren funtzionamendua erakutsiko duen automata eraiki. (40') bakarkako emaitza partziala: automata, egiten duenaren azalpenekin
Taldekide bakoitzak bere proposamena aurkeztu (25') Taldeko proposamenak aztertuta, taldearen automata eraiki (25') 1. emangarria: taldearen makinaren marrazkia eta lehen auto mata poster batean (15’) S/Iri buruzko azalpenak eta egingo duten puzzleari buruzko azalpena (25’)
Aditu talde batean eztabaidatuko da irakurritakoa (30') Ondoren ikasle bakoitzak bere taldean azalpenak emango ditu (15' bakoitzak = 1 h) Hurrengo asteko lehen saioa baino lehen egin beharrekoak antolatu gertaera desberdinak banatuz (10')
Bakarka, NDS makinaren periferikoen kontrola nola gauzatzen den irakurri (30') bakarkako emaitza partziala: Ikusitakoaren mapa kontzeptuala, proiektua gauzatzeko argi dauden gauzak eta zalantzen zerrendarekin (60')
9 Martxoak 27 Eskolatik at Martxoak 28 Eskolatik at Martxoak 29 Eskolatik at
Taldeka eztabaidatu bakarka landutakoa eta posterra egin (45') Posterrak eztabaidatu eta taldekide bakoitzari argitzeko puntu bat esleitu (45')
Bakoitzari egokitu zaizkion zalantzak argitu (60')
Aditu taldeetan eztabaidatu bakarka landutakoa eta talde osoarentzako azalpenak eman (75’)
Bakarkako emaitza partziala: landutako teoria guztiaren kontzeptu-mapa eraiki eta oraindik geratzen diren zalantzen zerrenda egin.
Proiektua garatzeko txantiloia banatu eta probak egiten hasi. Taldean proiektua txantiloian nola sartuko den eztabaidatu eta zalantzak argitu (90')
2. emangarria: Taldean landu makina eta NDSaren arteko lotura guztiak (80') GEGa (5')
GEGaren emaitzak azaldu (15') Paperezko ariketa bat irakurri eta haien ebazpena nola gauzatuko litzatekeen eztabaidatu (60') Ariketak banatu taldekideen artean oporretan egiteko.
Bakarkako emaitza partziala: paperezko ariketaren ebazpena. Zalantzak, gela birtualeko foroan eztabaidatzen joan. Ariketa, teoria eta proiektuaren arteko loturak bilatu.
8 1 Ariketa bakoitzeko aditu taldeak elkartu eta emaitza bateratu bat lortu – batek igo beharko du emaitza ikasgela birtualeko forora (45') Taldekako emaitza partziala: Taldean eztabaidatu ariketa hauen eta proiektuaren arteko loturaz eta posterra egin – ikasgela birtualera igo eztabaidatzeko (40') Bakarkako emaitza partziala: norbere kode zatia probatzeko erabiliko duen estrategiaren dokumentua (60') 3. emangarria: sasikode zatiak elkartu eta aztertu taldekide guztien artean ea ondo funtzionatuko lukeen, horretarako exekuzioaren traza bat eginez. Bakarkako emaitza partziala: sasikodea Cra itzuli (60') Laborategian bakoitzak bere kodea idazten eta konpilatzen hasi Jarraitu kodearen gainean lan egiten. 1 2
Bakarkako emaitza partziala: bakoitzari dagokion kodea funtzionatzen
Bakarkako emaitza partziala: DMAri buruzko materiala irakurri eta zalantzak idatzi. 1 3 Maiatzak 1
DMAri buruzko zalantzak argitu (45') Taldekako emaitza partziala: Egindako ariketetako bati DMA gehitu. Nola izango den erabaki ondoren automata egokitu (45') Bakarkako emaitza partziala: ariketari egokitutako automatarekin bat egingo duen kodea idatzi. Taldekide desberdinen kode zatiak elkartzen joan eta ondo funtzionatzen duela ziurtatu Teoria eta proiektua gainbegiratu eta zalantzak gela birtualeko foroan azaldu. 1 4 Maiatzak 8
Maiatzak 9
Maiatzak 10
Taldekide desberdinen kode zatiak elkartzen joan eta ondo funtzionatzen duela ziurtatu
1 5 ENTREGAK EGITEKO ASTEA 4. emangarria: Proiektuaren emaitza eta txostena 1 6
Proiektua garatzen duzuen bitartean taldean honako arau hauek bete beharko dituzue: • Proiektuaren azpilan bakoitzerako koordinatzailea, idazkaria, begiralea eta ikuskatzailea zein izango den adierazi beharko duzue. Taldea 5 kidekoa den kasuetan, eszeptikoa gehitu beharko duzue. Azpilan bakoitzerako rol horiek txandatu beharko dituzue. • Erabaki zein ordutan elkartuko zareten eta ordurako taldekide bakoitzak zer egin behar duen. • Bakoitzak bere aldetik egokitu zaion lana egin beharko du. • Bilera batetik bestera denbora dezente pasa baldin bada, koordinatzaileak taldekide bakoitzari gogoraraziko dio noiz eta non elkartuko diren eta zer den ordurako egin behar duena. • Elkartu eta lan egin. Koordinatzaileak lanaren jarraipena egiten du, ziurtatuz taldekide guztiek daukatela zer egin eta zeregin horretan lanean ari direla. Idazkariak gertatzen ari den guztiaren jarraipena dokumentatu egingo du. Begiraleak ziurtatu behar du taldekide guztiek emaitza eta hori lortzeko jarraitutako pausoak ulertu dituztela. Ikuskatzaileak entregatu beharreko dokumentua gainbegiratu behar du ziurtatuz akatsik ez dagoela. Eszeptikoak uneoro hartutako erabakien ahulguneak topatu behar ditu. • Ikuskatzaileak emangarriak entregatuko ditu. Emangarrian azalduko dira era aktiboan lan egin duten taldekideen izenak soilik. • Emangarrien berrikusketa. Ziurtatu taldekide guztiek ulertu dutela zeintzuk izan diren akatsak eta horiek nola zuzendu. • Irakaslearekin hitz egin taldean arazoren bat sortzen denean eta ezin duzuenean zuen artean konpondu. • Lankidetza eza erakusten duten taldekideekin zer egin. Taldekide batek ez badu bere zeregina betetzen emangarriren batean, bere izenak ez luke emangarrian azaldu behar. Arazoa mantentzen bada, lanean ari diren taldekideek mezu bat idatzi beharko diote, arazoak jarraituz gero, taldetik botata izateko arriskuaz. Mezu horren kopia irakasleari bidaliko zaio. Hobekuntza nabaririk ez baldin badago, idatziz adierazi beharko zaio (irakasleari kopia bidalita) taldetik kanpo geratu dela. Taldetik botatako ikaslea, irakaslearekin kontaktuan jarri beharko luke. Era berean, taldeko lan guztia egiten ari diren ikasleek mezu baten bidez adierazi beharko liokete taldeari taldea utziko dutela ez badute kooperaziorik jasotzen eta bigarren mezu bat talde uzten dutela adieraziz ez badute eskatutako kooperazio hori jaso. Taldetik bota edo taldea utzi duen ikasleek, bertan onartuko dituzten beste talde bat aurkitu beharko dute. Bestela, proiektuan 0koa jasoko dute.
Ikus dezakezuen bezala, talde-lana ez da beti erraza ― taldekideek batzuetan ezin dute lana egin edo bileretara joan, beste egin behar batzuk dituztelako, askotan arazoak sortzen dira taldekideen maila desberdina delako edo lanerako etika desberdina dutelako. Taldeek ondo funtzionatu eta komunikatzen direnean ordea, onurek zailtasunak gailentzen dituzte. Taldeak ondo funtzionatuko duela ziurtatzeko modu bat izan ohi da aldez aurretik erabakitzea zeintzuk izango diren lan egiteko arauak eta zer den taldekide bakoitzak besteengandik espero duena. Erabaki horiek hartzea da hurrengo eginkizuna eta Talde-nahien adostea emangarrian finkatuko dena.
Paper orri bakar batean, zuen izenak idatzi eta zerrenda itzazue zuen taldean adostutako arauak eta nahiak. Ondoren, jorra daitezkeen alderdi batzuk agertzen dira: talde-bilerak prestatzea eta bertaratzea, ziurtatzea taldekide guztiek ulertzen dituztela emaitza guztiak, besteei adieraztea argi eta garbi, baina beti errespetuz, arazoak sortzen direnean, eta abar. Taldekide guztiek sinatu beharko lukete orria. Horrek adierazten du bertan adierazitakoarekin bat datorrela eta dena betetzeko asmoa duela. Kopia bat eman irakasleari eta gorde gutxienez beste bat zuentzako.
Arau eta nahi hauek zeuen erabilerarako dira, ez dira ebaluatuko eta ez da iradokizunik egingo, espreski iradokizunak eskatzen ez badituzue behintzat. Kontuan izan ordea, zerrenda nahiko osatua egiten eta errealistak izaten saiatzen bazarete zuen onerako izango dela. Adibidez, “Taldekide bakoitzak egiteko guztiak osorik egingo ditu elkartu aurretik” edo “Egiteko guztietan 10ekoa aterako dugu” edo “Ez dugu inoiz bilera bat galduko” seguruenik, ez dira oso errealistak, baina “Elkartu aurretik arazoak edo egitekoak bakarka aztertuko ditugu” eta “Ziurtatuko dugu bileraren bat era arrazoituan galtzen duen taldekideak lanarekin aurrera egiteko behar duen informazioa jasoko duela”.
Bertaratutakoak:
Egitekoak eginak:
Laburpena (Derrigorrezkoa) (*4) Dokumentu honek, Konputagailuen Egitura irakasgaian, Sarrera/Irteera gaian landu den proiektuari buruzko memoria egoki batek izan behar dituen atalak erakusten ditu. Ez hori bakarrik, gainera, atal horietako bakoitzaren egiturak nolakoa izan behar duen eta testuak ere nolako itxura izan behar duen erakusten du. KONTUZ ordea, kontuan izan txantiloi bat dela eta bertan dagoena lan bakoitzera egokitu beharra dagoela. Horrez gain betiere, aldaketaren bat estimatzen bada dokumentuaren onerako izango dela egiteko aukera badago. Hitz-gakoak: Konputagailuen-egitura, proiektua, memoria. 1. Sarrera (Derrigorrezkoa) Dokumentu hau, Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) Informatika Fakultatean, Informatika Ingeniaritzako Graduan eta Kudeaketaren eta Informazio Sistemen Informatika Ingeniaritzako Graduan, lehenengo mailakoa den Konputagailuen Egitura irakasgaian izena eman eta proiektua aurrera eramatea erabaki duten ikasleei zuzendua dago. Helburua, Sarrera/Irteera gaian landu den proiektuari buruzko memoria egoki batek izan behar dituen atalak erakustea du. Ez da erraza izaten horrelako txosten tekniko bat idatzi behar den lehenengo aldian ikasleek bestelako erreferentziarik gabe ondo egitea. Ez luke lehen erreferentzia izan behar, ikasleek dagoeneko testu teknikoak irakurriak izan beharko luketelako, baina badirudi ez dutela horrelako informazioa bereganatzen, edozein testu irakurri behar dutenean, behar beharrezkoa duten informazioa bakarrik eratortzen dute bertatik. Horregatik guztiagatik, dokumentu honetan atal bakoitzak nolakoa izan behar duen agertzen du, eta ez hori bakarrik, gainera, atal horietako bakoitzaren egiturak nolakoa izan behar duen eta testuak ere nolako itxura izan behar duen erakusten du. KONTUZ ordea, kontuan izan txantiloi bat dela eta bertan dagoena lan bakoitzera egokitu beharra dagoela. Horrez gain betiere, estimatzen bada aldaketaren bat dokumentuaren onerako izango dela egiteko aukera badago. Gogoratu memoriaren luzera gehienera 6 orrialdekoa izan behar duela. Ondorengo kapituluan, dokumentuak izango dituen atal desberdinak azaltzen dira, irudiak, irudi-oinak, taulak, formulak eta abar nola agertu beharko luketen. Amaitzeko, lanaren ondorioak azalduko dira
3Dokumentu hau Gonzalo Alvarez irakasleak egindako beste batean oinarrituta dago. 4Hauek dira memorian interesa izango duten irakurleek begiratuko dituzten lehen atalak. Hori dela eta, kontu handiz idatzi behar dira benetan erakargarriak izan daitezen.
13 1. “Corpusa” (Derrigorrezkoa) Proiektuaren memoriak ingeniaritzako txosten tekniko baten berezko osagarriak izan behar ditu. 2. kapituluan eta ondorengoetan, lanaren atal nagusiak egongo dira. Noski, egindako lanaren araberakoak izango dira. 1.1. Izenburua eta egileen informazioa. Hasierako atal hori garrantzitsua da. Izenburua da irakurleak lehenik erakartzen duena. Izenburua interesgarria irudituz gero, aztertuko den hurrengo gauza laburpena izango da, baina hori bakarrik izenburuak erakarri baldin badu irakurlea. Horregatik, gomendagarria izenburua lana bukatu ondoren erabakitzea, oso posiblea baita orduan izenburu egokiagoa lortzea.
Egileei buruzko informazioa ere oso garrantzitsua da. [1] eta [2]-n ikus daiteke informazio hau emateko modu oso desberdinak egon daitezkeela. Memoria honen kasuan, taldekideen izenak koma batez berezituta agertuko dira, emailak bezalaxe. 1.2. Laburpena. Memoriak laburpen (abstract) bat izan behar du. Bertan, egindako lanari buruzko azalpen laburra zein lana modu egokian sailkatzen lagunduko duten hitz-gakoak (keywords) nabarmendu behar dira (3 eta 5 arteko hitz gako). 1.3. Sarrera. Ikus daitekeen bezala, sarreran, irakurlea aurkezten den lanaren aurrean kokatzeko balio du. Horretarako lanaren zergatiak eta honek tratatzen dituen gaiak eta erabilitako metodologia azaltzen ditu. Azkenik, lanaren azalpena nola egingo den eta atal desberdinetan nola banatuko den azaltzen da. 1.4. Irudiak eta taulak. Seguruenik irudiren bat eta agian taularen ere erabili beharko da memorian zehar. Batzuetan irudiak eta taulak, haien tamainarengatik, ez dira sartzen aipatzen diren lekuan zehatz-mehatz. Horregatik oso garrantzitsua da hauek zenbakitzea eta testuan zenbaki horiei erreferentzia egitea. Ikusi adibidez, hemen aipatzen dena irudikatzeko e r a b i l i
15 2. Ondorioak (Derrigorrezkoa) (*) Dokumentu hau, ikasleentzako lagungarria izango delakoan idatzi da. Hemen idatzitakoaz atera daitekeen ondorioa da txantiloi honek erakusten dituen atalak memoriak izan behar duen itxura erakusten dutela, baina, bertan dagoen edozein testu lan zehatzetara egokitu beharra dagoela, atalen izenburuak barne. Hau idatzitakoan esperantza daukagu ikasleek irakurri eta men egingo diotela eta jasoko ditugun memoriak behar bezalakoak izango direla.
Txostena ebaluatzeko irizpideak
Kalitate maila Irizpidea 3 Oso ongi 2 Nahiko 1 Gutxiegi Ondo eta argi idatzita Dokumentuak ez dauka ortografia akatsik eta erabiltzen den hizkuntza ondo ulertzeko modukoa da. Dokumentua zaindua dago, itxura atsegina du, atalak ondo desberdinduak daude. Lana serio hartu dutela argi dago.
Dokumentua nahiko ondo ulertzen da, baina hobetu daitekeen zatiren bat dago. Erroreren bat aurkitu dut, seguruenik nahaste baten ondorio. Esfortzu pixka bat gehiagorekin hobetzea bazegoen.
Ortografia akats batzuk aurkitu ditut eta dokumentuan azaltzen diren gauza asko ez ditut ulertu. Dokumentua ez dago batere zainduta. Argi dago ez direla nahikoa saiatu.
Eduki egokia Dokumentuan argi geratzen da nola egiten den NDSrako egokitzapena, zeintzuk diren kontrolatuko diren periferikoak eta nola kontrolatzen diren.
Ez dago azalduta ez NDSrako egokitzapena zein den ez eta periferikoen kontrola nola gauzatuko den ere.
Planteamendu egokia Planteamendua egokia da. Ez zaizkit hobekuntza gehiegi bururatzen. Programan erabiltzen diren azpirrutinak (orokorrak zein zerbitzu-errutinak) ondo azalduta daude, zehaztapen egokiarekin eta dituzten parametroak ondo deskribatzen direlarik. Nire ustez azalpen hauekin guztiekin ez nuke inongo arazorik izango kodea neuk idazteko, diseinatu duen taldeari galdera askorik egin gabe.
Programa ebaluatzeko irizpideak
Nivel de calidad Irizpidea 3 Oso ongi 2 Nahiko 1 Gutxiegi Zuzena Aplikazioa ondo dabil egin ditudan proba guztiekin (gehienera behin egin du huts) eta proba asko egin ditut!
Aplikazioak hiruzpalautan egin du huts.
Aplikazioak maiz egiten du huts. Argi dago ez dagoela ondo.
Lagunkoia Erabiltzaileak ez dauka inongo zalantzarik aplikazioarekin elkarreragiterakoan. Une bakoitzean zer egin behar den, zein periferiko erabili behar den eta nola eta erantzun egokia jaso duen argi geratzen da uneoro.
Aplikazioak eskaintzen dituen mezu eta informazioa nahikoak dira ondo lan egiteko. Ala ere, kasuren batean zalantzan egon nahiz ez bait nekien zer egin behar zen aurrera egiteko.
Erabiltzaileak uneoro ditu aplikazioa erabiltzeko zalantzak, aurrera egiteko zer egin behar den eta jasotzen dituen datuak nola interpretatu ez da batere erraza.
Ondo antolatua eta dokumentatua Kodea ondo antolatua dago. Aplikazioaren funtzionaltasunean aldaketaren bat egiterako garaian leku egokia aurkitzea arraza da. Errutina bakoitzak erazagupen egokia darama, zer egiten duen eta zer nolako parametroak erabiltzen dituen adieraziz. Horrez gain, kodean zehar zailak diren zatietan ere behar bezalako azalpenak ageri dira. Aldagai eta errutinek, kodea ulertzeko lagungarriak diren izenak dituzte. Kodea ondo indentatua dago.
Nahiko ondo antolatua dago eta dokumentatua dago. Ala ere, kasuren batean azpirrutinen egituraketa egokiagoa izan zitekeen. Idatzitako oharrak nahiko argitzen dute kodea, baina kasuren batean azalpen zehatzago baten beharra sumatu dut.
Kodearen egiturak ez dauka logikarik eta komentariorik ez dago edo daudenak ez dira batere lagungarriak. Kodea ez dago ondo indentatua. Ez nintzateke gai izango kode hau aldatzen funtzionalitate berriren bat gehitzeko.
Aurkezpena ebaluatzeko irizpideak*
Kalitate maila Irizpidea 3 Oso ongi 2 Nahiko 1 Gutxiegi Ondo eta argi idatzita Dokumentuak ez dauka ortografia akatsik eta erabiltzen den hizkuntza ondo ulertzeko modukoa da. Dokumentua zaindua dago, itxura atsegina du, atalak ondo desberdinduak daude. Lana serio hartu dutela argi dago.
Dokumentua nahiko ondo ulertzen da, baina hobetu daitekeen zatiren bat dago. Erroreren bat aurkitu dut, seguruenik nahaste baten ondorio. Esfortzu pixka bat gehiagorekin hobetzea bazegoen.
Ortografia akats batzuk aurkitu ditut eta dokumentuan azaltzen diren gauza asko ez ditut ulertu. Dokumentua ez dago batere zainduta. Argi dago ez direla nahikoa saiatu.
Eduki egokia Dokumentuan argi azaltzen dira proiektuaren nondik norakoak eta honen garapena.
Ez dago azalduta ez NDSrako egokitzapena zein den ez eta periferikoen kontrola nola gauzatuko den ere.
Posterra eta aplikazioa bat datoz Aplikazioa aurkezpenean adierazi den bezala dabil egin ditudan proba guztietan
Aplikazioa hiruzpalautan egin du huts edo ez du funtzionatu aurkezpenean azaldu den bezala.
Aplikazioak maiz egiten du huts edo ez du funtzionatu aurkezpenean azaldu den bezala. Argi dago ez dagoela ondo.
Planteamendu egokia Planteamendua egokia da. Ez zaizkit hobekuntza gehiegi bururatzen. Makinaren egokitzapena NDSan simulatzeko egokia da.
Proposamena egokia dela deritzot baina hainbat hobekuntza eskertuko lituzke. Makinaren atalen bat simulatzeko NDSaren beste periferiko batzuk erabiliko nituzke.
Planteamendua ez da egokia. Ez dauka zentzurik NDSrako egin duten egokitzapena.
Lagunkoia Erabiltzaileak ez dauka inongo zalantzarik aplikazioarekin elkarreragiterakoan. Une bakoitzean zer egin behar den, zein periferiko erabili behar den eta nola eta erantzun egokia jaso duen argi geratzen da uneoro.
Aplikazioak eskaintzen dituen mezu eta informazioa nahikoak dira ondo lan egiteko. Ala ere, kasuren batean zalantzan egon nahiz ez bait nekien zer egin behar zen aurrera egiteko.
Erabiltzaileak uneoro ditu aplikazioa erabiltzeko zalantzak, aurrera egiteko zer egin behar den eta jasotzen dituen datuak nola interpretatu ez da batere erraza.
Aurkezpena Argia izan da eta esleitutako denborari egoki dute.
Azalpena nahiko argia izan den arren, esleitutakoa baino denbora gehiago behar izan dute.
Azalpenak emateko esleitutako denbora baino gehiago behar izan dute eta gainera ez da ondo ulertu adierazi nahi zutena edo azalpenetan galdu egin dira.
* Aurkezpen egunean zeuek beteko duzue taula hau proiektu bakoitzerako eta jasotzen diren balorazio guztiekin lortuko da nota.. |
addi-457eae08eeea | https://addi.ehu.es/handle/10810/6626 | addi | cc-by-nc-sa 3.0 | 2011-06-27 | science | Latasa Zaballos, Itxaro | eu | Erliebearen irudikapena eta analisia. Mapa topografikoa | PBL jardueraren ebaluaketa eta kalifikazioa egiteko honako prozedura hauek erabiliko dira: Ebaluaketa jarraia tutoretza-saioen bidez PBL jarduerarako epe barruan bi tutoretza-saio egingo dira, egindako lanaren ebaluaketa eta kalifikazioa egiteko erabiliko direnak. Aldez aurretik zehaztutako orduan, irakasleak izango ditu bi tutoretza-saio lan-talde bakoitzarekin. Hauetako lehenengoa izango da PBL jarduera hasi eta hirugarren astean. Bigarren saioa, bosgarren astearen bukaeran izango da. Tutoretza-saio hauetan egingo da taldekako eta banakako ebaluaketa. Jende aurreko ahozko aurkezpenak PBL jarduera garatu bitartean, jende aurreko ahozko aurpenak egiteko hiru saio egingo dira. Hauetako bakoitzean, zozketaz aukeratutako ikasle kopuru batek egingo du, banaka, landutako jarduera baten ahozko aurkezpena. Froga hauen bidez, ebaluatuko dira informazioa laburtzeko, egituratzeko eta komunikatzeko konpetentziak. Moodle plataforma birtualean izandako partaidetza Kurtsoko dokumento eta informazio guztiak kaleratuko dira Moodle plataforman. Ikasleek egin beharreko lan guztiak ere Moodlen jarri beharko dute. Horretaz gain, mota guztietako zalantzak argitzeko foroa. Foro honek helburu anitzak ditu: Gelatik kanpoan harremanak edukitzeko gunea izatea. Arazoen eta zalantzen konponbidea arintzeko tresna edukitzea. Ikasleen arteko harremanak sendotzeko estrategia izatea. Ikaskuntza kooperatiboa bultzatzea eta kooperazio-maila eta kalitatea ebaluatzeko tresna izatea. PBL jarduera bukatu ondorenean, irakasleak aztertuko ditu ikasleek edukitako partaidetza, hots, ikasle bakoitzaren erabilpen maila eta kalitatea, Moodle plataformarena alegia: Zenbatetan eta zertarako erabili du plataforma Zenbatetan eta zein helbururekin ezarri ditu harremanak bere ikaskideekin. Zein neurritan hartu du parte sortu diren zalantzetan eta problemetan. Zalantzak edo problemak bideratzeko egin dituen ekarpenak.
ADI EGON ZAITEZTE¡¡¡ Egindako lanen ebaluaketa egiteko irizpide nagusiak: Jarduera burutzeko taldeak lan-plangintza egitea eta honen kalitatea. Gela-saioetan erakusten den denboraren probetxua. Lanarekiko ardura orokorra. Proposatzen diren jardueratik abiatuz ikasketa bideratzeko gaitasuna. Ideia berriak sortzeko gaitasuna. Ideien kopurua eta kalitatea. Bilatzen eta aurkitzen den informazioaren egokitasuna jarduerak planteatzen duen gaiarekiko. Ikaskideekin lortzen den koordinazio maila. Jardueren egitean taldeko guztiek parte hartzea. Jarduera emaitzen kalitate orokorra, azterketaren sakontasuna, sormena eta oinarri teorikoak. Ahaleginen maila.
Ebaluaketa mota Banakakoa/taldekakoa Kalifikazioaren ehunekoa Ebaluaketa jarraia tutoretzaren bidez Taldekakoa eta banakakoa
% 30a Jende aurreko ahozko aurkezpenak Banakakoa % 30a Plataforma birtualean izandako partaidetza Taldekakoa eta banakakoa % 40a
Geografoak izanda, askotan izango duzue hainbat lurraldetako ezaugarri topografikoak ikasteko beharra. Hain zuzen ere, lurraldea babesteko edo kudeaketzeko egiten diren ikasketen oinarrian erliebearen azterketa ezinbesteko aurrepausoa daukagu. Esaterako, ingurumenarako kaltegarriak ez diren iharduerak eta erabilerak erabakitzeko edota lurralde degradatu bat berrezkuratzeko egin behar diren jarduerak zehazteko, erliebeak inguruko beste osagaiekin duen erlazioa aztertzea ezinbestekoa dugu. Azken finean, ingurumenkudeaketa egokia lortzearen atzean lurraldearen erliebeari buruzko ezaguera sakona daukagu. Lurraren azaleraren altitude eta ezaugarri topografikoak plano batean irudikatzea kartografiak izan duen erronka handienetarikotzat jo dezakegu. Aurtengo mapek duten zehaztasun maila lortzea prozesu luze baten ondorioa da. Prozesu horrek aurrerapen ugariak suposatu ditu, baina ez bakarrik irudikatzeko tekniketan. Horretaz gain, Lurraren topografia neurtzeko arloan ere aurrerapenak beharrezkoak izan dira. Zailtasun teknikoaz gain, finanziazioa ere kontuan hartu behar dugu: nahiz eta zientzia eta teknikaren aldetik informazioa lortzea eta mapetan irudikatzea posiblea izan, zonalde baten kartografia osatzea garestiegia da eta Estatuek adura hori beren gain hartu zuten arte itxaron egin behar izan zen. Lurra azalera zehaztasunez irudikatzea horren zaila izanda, galdera bat agertzen zaigu: zein da kartografia honen erabilgarritasuna? Zeintzuk dira bere erabilerak, eta, ezagueraren eremuen artean: ekonomia, politika, kudeaketa, e.a., zeinetan aurkitzen da erabilgarritasun hori? Lurra azalaren altitude eta ezaugarri topografikoak plano batean irudikatzea kartografiaren erronkaren handienetarikoa dugu. Erronka honek suposatzen dituen zailtasunak ulertzen hasteko gogoeta bat besterik ez dugu egin behar: bi dimentsio besterik ez dituen plano batean, mapa den batean, hirugarren dimentsio bat irudikatu behar dugu: altitudea eta erliebea hain zuzen ere. Datorkigun galdera begibistakoa da: nola liteke bi dimentsio besterik ez duen euskarri batean hirugarren dimentsioak ematen duen informazioa irudikatzea? Egungo mapek duten zehaztasun maila lortzea prozesu luze baten ondorioa da, ezaguera arlo desberdinen aurrerapen ugariak eskatu duena. Hasteko, lurraren azalaren neurtzeko teknikek izugarrizko aurrerapenak lortu izan behar dituzte. Zailtasun teknikoaz gain, finantziaketa ere kontuan hartu behar da. Azkenik, oso konplexua den irudikatzeko arazoa aipatu behar da. Kasu honetan erantzuna ez
9 zen zientziatik etorriko, kartografoek plano batean hirugarren dimentsioa irudikatzeko asmatu dituzten baliabideetatik baizik. Hain zuzen ere, arazo honen gakoa zona baten altuerak adierazteko ikurra, marra edo marrazki egokia sortzea zen; era berean mapa batean agertzeko modukoa dena. Mapa bat irudizko dokumentoa da, eta irudikatzen duen erralitatea gogorarazi behar dio ikusten duenari. Erabilitako ikur motek edo koloreek, besteen artean, errealitatea irudikatzeko mapek duten gaitasuna aldatzen dute. Lurraren azalaren topografia eta erliebearen konfigurazioa zehazki irudikatzen duen kartografia ekoizteko dauden mota guztietako zailtasunak direla eta, galdera begibistakoa dirudi: Zein da kartografia mota honen balioa? Zein da beren erabilgarritasuna? Ezagueraren zein arlotan, ekonomian, politikan, kudeaketan edo abarretan aurkitzen da bere balioa? Zein pertsonek, erakundek edo entitatek izan dezake kartografia mota horrekiko interes nahikoa ekoiztea suposatzen duen kostua finanziatzeko? Mapa topografikoa, arlo zehatz batzuetako profesionalek besterik ez duten erabiltzen dokumentua da edo herritarrentzat ere baliogarria izan daiteke? Altuera eta erliebea irudikatzeko kartografoek asmatu duten modua ere gai honetako funtsezko beste auzi bat daukagu. Noraino iritsi dira irudikatze horretan? Zonalde bateko altitudeen informazio zehatza ematen digun dokumentu bat benetan egin daiteke, ikustean zonalde horren erliebea nolakoa den jakinarazten diguna? Nahiz eta gai honi buruzko galderak ugariak izan, azken auzi bat luzatuko dugu, duen interesagatik: mapa topografikoen erabilera geografoen kontua besterik ez da? Eta horrela ez bada, zer eman diezaioke mapa topografikoak historialari bati, esaterako?
ARAZOAREN AURKEZPENA Lurra azalaren formak ahalik eta hobekien irudikatzen dituen irudizko dokumentuak izatea interes handikoa da. Alde batetik, halako dokumentuek eremu baten erliebea nolakoa den jakinarazten digute bertan egoteko beharrik gabe; bestetik, lekuan bertan egonda, erliebearen informazioa ematen duen mapa batek lagungarri suertatzen da eremuan ibiltzeko. Erliebearen informazioa ematen duten mapen onurak onartuta, hemendik aurrera mapa topografikoak, dokumentu horien ekoizpena nahitaez konplexua eta garestia dela ulertu behar dugu. Esaterako, Iberiar Penintsulan dauden elementu geografiko guztien ezkalazko marrazkia egitearen zailtasunak pentsatu besterik ez dugu egin behar. Milaka kilometro karratu, milaka mendi, aran eta lautada irudikatzeko. Mapa topografikoek suposatzen duten konplexutasuna eta kostua kontuan hartuta, galdera bat zentzuzkoa da: zein interes motak eragin du mapa horien ekoizpena historian zehar? Bestela esanda, zer entitatek, kolektibok edo pertsonak izan du interesa mapa topografikoen ekoizpena bultzatzeko edo finantzatzeko? Eta, zer motatako arrazoiak zeuden ekintza horren azpian? Gainera, kartografia topografikoa izatea horren interesgarri eta onuragarri izanda, zein momentutan eta nortzuk konturatu ziren horretaz? Mapa topografikoen ekoizpenaren atzean dauden interesak alde batera utzita, mapak erabiltzeko gaur egun dauden arrazoiak ere buruan izan behar ditugu. Gaia horrela mahaigaineratu dezakegu: zer onura ematen dio gizarteari kartografia topografikoak? Zer profesionaleei interesatzen zaie kartografia hori? Zeintzuk dira haien helburuak? Zer ekarpen egiten die mapa topografikoak?
Lehenengo jarduera: zer jakin behar dugu ikasgaiaren galdereei erantzuna emateko? Ikasgaiaren lehenengo jarduera honetan ezagutzen dituzuen gaiaren alderdiak zehaztera iristea dugu helburu; ezaguera hori zein neurritan erabil dezakezue galdereei erantzuna emateko eta, azkenik, zer jakin beharko zenukete ez dakizuena azaldu ahal izateko. Baina ez dago zertan bakoitzak galdera guztiei erantzuna eman, guztion artean azalpen egokiak antolatzea baino. Norberak une honetan dakiena luzatu beharko du eta denon artean erantzunak osatuko dituzue. Beraz, oso garrantzitsua da kontu batetaz jabetzea: goi-mailako tituludunak izango zaretenok eta behin profesionalak izanda, aztertzeko tresnak erabiltzeaz gain, nola garatu diren, zer hobekuntzak izan dituzten, eta abar jakin beharko duzue. Hori da mapa topografikoa: lurraldea irudikatzen eta bere ezaugarri batzuk aztertzen ahalbidetzen digun erreminta bat. Esandakoa aintzat hartuta, jarduerak bi zati ditu: Lehenik, luzatutako gaiaz dakizuena azalarazteko, galderen zerrenda bat egingo duzue, horien balizko erantzunak eta sortzen zaizkizuen zalantza guztiak. Bigarrenik, egindako lana komunean jarriko dugu, jarraitzeko bidea argitu eta ikasgaia ulertzeko landu behar ditugun gaiak zehaztuko ditugu.
Bigarren jarduera: Nola jakin mapa bat topografikoa den ala ez? Kontuan hartuta gure helburuak: mapa topografikoa zer den, nola ekoizten den eta bere erabilgarritasuna zein den jakitea, ezer baino lehen argi izan behar dugu zeintzuk diren mapa topografikoak eta besteak bereizteko irizpideak. Horretarako biderik onena mapa desberdinen irudiak parekatzea da. Horrela, zein den topografikoa eta zeintzuk diren beren ezaugarriak argitu dezakegu. Arazoa askatu ahal izateko, hau da, hurrengo mapen artean zeintzuk diren topografikoak jakiteko, hau egin beharko duzu:
Gipuzkoa maparen eskala kalkulatzeko Donostiako La Kontxa badiatik Zumaiara doan lerroa arretaz begiratu.
Mapa honek Nafarroako ipar-mendebaldeko eremu bat irudikatzen du, Andia mendilerroaren iparraldean. Maparen eskala kalkulatzeko Uharte-Arakil eta Hiriberri-Villanueva herrigunen arteko distantzia erabili ezazu. 20,7 km 6,2 km
Mapa honetan Vitoria-Gasteiz mendebaldeko eremua ikus dezakegu. Eskala kalkulatzeko hiriburutik probintzia mendebaldeko mugan dagoen puntu batera dagoen distantzia kilometroetan duzu erreferentzia.
Lan-jarduera bakoitza garatzen den eremuaren ezaugarri topografikoek noraino dagoen baldintzatuta pentsatzen saiatuz gero, ariketa hau ez da zaila izango. Lagungarri izan daitezkeen hurrengo testuetan, kartografia topografikoaren erabilera eta beren aplikazio ugariak aurkituko dituzu.
ARAZOAREN AURKEZPENA Plano batean erliebea irudikatzeko moduari buruzko galderara iritsi baino lehen, hobe gure buruari galdetzea zer informazio mota behar dugun erliebea irudikatu ahal izateko. Beste era batean esanda, zer datu behar ditugu lurraren azalaren topografia eta erliebea zehatz irudikatzen duen kartografia egiteko? Nola lortzen dira datu horiek eta noiztik ditugu eskura? Gaur egun, Lurraren azalaren ezaugarriak zehazten dituzten datu eta neurketa mota desberdinak azalatik zein espaziotik eskuratzen ohituta gaude. GPSa erabiliz, era berean Lurraren zein lekutan eta itsasoaren mailatik gorako zein altueratan gauden zehazki jakin dezakegu. Baina egoera hau oso berria da. Duela ehun urte, XX. mendearen hasieran, pertsona arruntek ez zeukaten Lurraren azalako puntu baten kokaera edo mendi baten altuera jakiterik. Garai hartan ez zegoen bat-bateko neurketa egin zezakeen tresnarik, eta aipatu dugun informazioa ematen zuten mapak oso eskasak ziren. Orain Lurraren azalaren zati handia irudikatzen duten mapa topografikoak ditugu, beraz, planetaren leku desberdinen kokapena eta altuera jakitea oso erraza gertatzen da. XIX. mendetik milaka mapa topografiko ekoiztu dira munduan. Kartografia hori guztia sortzeko egin beharreko posizio eta altitude neurketak zenbatezinak dira. Horretaz gain, datu horiekin mapak egiteko lan bolumena ere kontuan hartzekoa da: Espainako mapa topografiko nazionalaren lehenengo orria 1853an hasi zen egiten eta azkena 1968an bukatu zen. Ehun urte baino gehiago Espaina osoko kartografia osatzeko. Profesionalak eta kartografia topografikoaren erabiltzaileak izango zaretenei mapa hauek egiteko erabilitako datuak eta nola ekoizten diren jakitea interesatzen zaizue. Ekoizpen horren tamaina eta zailtasuna dela eta, parte hartzen duten ezagutzaren disziplinen arteko lanaren antolaketa eta arduren distribuzioa ezinbestekoa da. Ondorioz, mapa topografikoak ekoizteko prozesuaren antolaketa ezagutzea ere beharrezkoa da.
Egin dezagun atzera XIX. mendera eta demagun kartografia ekoizteko lana antolatzeko eskatu digutela. Neurketak egiten aditu ugari ditugu gure instrukzioen zain. Lurralde nazional osoko kartografia egiteko asmoa izanda, antolatua eta sistematikoa den lan sistema sortu behar dugu. Has gaitezen Espaina lurraldearen 1:50.000 eskala duen mapa topografiko baten tamaina imajinatzen.
Espainako penintsula-lurraldeak (uharteak eta Afrikako iparraldeko hiriak kontuan hartu gabe) 493.5171 km2 ditu. Izango bagenu azalera bereko laukizuzen bat, 1:50.000 eskalako kartografia topografikoa egiteko 197,4 m karratuko orri bat beharko genuke, hots, 14,05 metroko aldea duen orri karratu bat. Aski nabaria da horrelako dimentsioak dituen mapa ekoizteak ez duela zentzurik. Hori dela eta, zatitu behar dugu Espainako kartografia neurri erabilgarriak
33 dituzten mapetan, puzzle antzeko bat eginez. Era berean, puzzleko zati bakoitza identifikatzeko zenbakikuntza-sistema bat garatu behar dugu. Horrela, mapa zati bakoitzaren kokaera jakingo dugu. Baina, zenbat zatitan banatu behar dugu Espainako lurraldea tamaina erabilgarriko mapak izateko? Nola egingo genuke? Nola identikikatugo genuke mapa bakoitza? Hurrengo testuak 2010ko otsailean prentsan azaldutako albiste baten zatia jasotzen du, mapa topografikoaren zatiketarekin lotutakoa…
Altitudea neurtzeko instumentu bat aipatuta GPSa datorkigu burura. Nola azaldu dezakegu, beraz, 1953an egindako neurketa zehatza (eta eztabaidatua) egiteko erabili zuten prozedura? Antzinatik gaur egun altitudea neurtzeko prozedurak izugarri aldatu dira. Miletoko Talesek Piramide handiaren altuera neurtu zuenetik, gaurko espazioteknologiak garatu arte, neurtzeko prozedurak hoberantz jo dute. Altitudea neurtzeko, zein tresna edo prozedurak ezagutzen dituzu eta, batez ere, zein oinarri daukate?
Dagoeneko ikusi ditugu Espainiako lurraldearen neurriak: 493.517 km2. Ikusi dugu baita ere mapa ale asko behar direla Espainiako lurralde osoaren kartografia, 1/50.000 eskalakoa, edukitzeko. Badakigu, bestalde, mapa topografikoen ezaugarri nagusia dela altitudeei buruzko informazio zehatza eta xehea edukitzea. Galdera begi bistan dago: ¿nola antolatzen da altitudeak neurketzeko sistema, mapa topografikoek eskatzen dituzten xehetasuna eta zehaztasuna bermatzen dituena? Pentsatu behar da ez dela gauza bera altitudeneurri batzuk lortzea eta Espainiaren tamainako lurralde baten kartografia topografikoa egiteko behar den neurri kopuru nahikoa lortzea. Azken horretarako neurtzeko prozedimendu sistematikoa erabili behar da. Hain zuzen ere, jarduera honen helburua da asmatzea nolakoa izan zitekeen prozedimendu sistematikoa. Inolako lan hasi baino lehen, kontuan hartu beharreko funtsezkoa: lurraldeko edozein punturen altitude-neurria emateko erreferentzia-puntua behar dugu, neurriaren oinarri bezala jokatzen duena. Beraz, bilatzen dugun neurria da bi puntuen arteko altuera diferentzia.
altitude-neurri guztiak lortzeko erreferentiza-puntu bera erabili behar da eta horretarako beti aukeratzen da kostaldeko itsas-ertzaren puntu bat. Esaten da, orduan, puntu hori dela lurraldearen 0 metroko altitudearen erreferentzia. Neurtu nahi dugun puntua Erreferentzia-puntua Altuera-diferentzia
37 Lurralde osoaren altitude-neurriak egiteko erabiltzen bada itsas-ertzeko erreferentzia-puntu bat ¿nola kalkultzen dira itsas-ertzatik urrun dauden lurraldearen altitudeak? edo, beste moduan esanda ¿nola neurtzen dira altitudeak neurtu beharreko puntutik itsas-ertza ikusten ez denean?
Egia esan, lurraren altitude-neurri nagusiak kalkulatu ziren gaur egunean dauden teknologia aurreratuak sortu baino askoz lehenago. Aurreko jardueran ikusi dugunez, espazio-tekonologiak ez zeudenean, altitude eta distantzi-neurriak ezagutzeko metodo trigonometrikoak erabiltzen ziren. Ondorenean ikusiko dituzuen irudiek lagunduko dizuete jardueraren planteamenduak ulertzen eta bilatu beharreko erantzunak aurkitzen.
Altitude-neurriak egiten badira itsas-ertzaren erreferentzia hartuta ¿nola hartzen dira neurriak itsas-ertza ikusten ez denean?
AURKEZPENA Ohituta egon ala ez egon erliebea irudikatzen duten mapak ikusten eta erabiltzen, onartu beharko dugu erliebea irudatzea ez dela gauza erreza. Berez, erliebearen irudikapena izan da Kartografiak eduki duen arazo nagusiena. Aipatzen dugun zailtasunaren ideia edukitzeko nahikoa da aipatzea hiru mende pasa zirela erliebearen lehenengo irudikapenak egin zirenetik. Nahiz eta hasiera batean erabili ziren teknika asko egun ez dira erabiltzen ezinbestekoa da aintzineko teknika horiek ezagutzea, garai desberdineko mapak ulertu ahal izateko. Erabili diren teknika desberdinei buruz hausnartzea interesgarria da erliebea irudikatzearen arazoen gaian murgiltzeko. Erliebearen irudikapenak bi erronka mota batzuk ekartzen ditu: Bi dimentsioko euskarri lauean hirugarren dimentsioaren irudikapena. Erliebearen ikus-sentsazioa sortarazteko ikurrak aurkitzea. Egiten den irudikapenak, erliebearen sentsazioa emateaz gain, altitudeko neurri zehatzak barneratu behar ditu Nola lortu daiteke hau guztia?
Bederatzigarren jarduera: Erliebea irudikatzeko aukerak
Ondorenenan ikusiko dugu irudi sorta bat. Bertan agertzen dira garai diferenteetan mapetan erliebea irudikatzeko erabili diren teknikak edo baliabideak. Jardueraren prozedura: Arretaz aztertu erliebe irudikapen guztiak; Irudikatzeko erabili diren teknikak konparatu ikusteko zein neurritan lortzen duen haietako bakoitzak erliebe-sentsazioa eman eta zein den bakoitzaren zehaztasun maila. Azkenik, taula moduko zerrenda osatu behar duzue NON IDATZIKO DUZUE: Teknika bakoitzak erliebea irudikatzeko erabiltzen duen prozeduraren oinarria. (deskribapen laburra) Teknika bakoitzaren bidez lortzen den arrakasta erliebe sentsazioa ematen (arrakastaren kalifikatiboa, hitz baten bidez) Teknika bakoitzaren bidez lortzen den irudikapenaren zehaztasuna (zehaztasunaren kalifikatiboa, hitz baten bidez)
Hurrengo orrian daukazuen irudia “planu bornatua” izeneko dokumentoa da. Bertan, 8 x 9 metroko lurralde azalera irudikatzen da. Barnean, agertzen diren zenbakiak zehaztasun handiz hartutako altitude neurriak dira, tarte erregularretan hartuta. Gurutzen zeharktze-guneari dagozkie neurri zehatzak.
44 Ondorenean, zuek bukatu behar duzue hurrengo irudian agertzen diren sestra kurben trazaketa.
Sestra kurbak altitude berdineko puntuak lotzen dituzten lerroak dira. Sestra kurben bidez irudikatzen da, gaur egunean, altitudea mapa topografikoetan. Puntu zehatz baten altitudea ezagutu nahi dugunean, mapa topografikoa erabiliz, nahikoa da puntu horretatik gertuen dagoen sestra kurbari begiratzea eta bilatzea zein altitude dagokion. Orain erakutsiko dizkizugu bi mapa topografiko desberdinen zati pare bat. Lehenengo mapa zatia Oiartzun (Gipuzkoa) ingurukoa da. Bigarrena, EtxarriAranaz (Nafarra) zonaldeari dagokio. Bi mapa zatietan sestra kurbak ondo ikusten dira. Arretaz begiratuz gero ikusiko duzu sestra kurben arteko distantzia (sestra kurba batetik bestera) aldakorra dela. Hainbat lekutan nahiko elkartuta daude; beste lekutan, berriz, bananduago daude. Sestra kurbak elkarren artean oso gertu daudenean haien altitudeko datua tarteka agertzen da. Nahiz eta kurba guztiek zenbakia ez eduki haien altitudea ezagutzea erreza da, alboko sestra kurbeen datua begiratuz. Arretaz begiratu behar dituzu bi mapa zatien sestra kurbak, haien arteko aldeak zeintzuk diren aurkitzeko. ----------------------------- Bi mapen sestra kurben arteko aldeak aurkitu badituzu ondorengo galderei erantzutea erreza izango duzu:
Sestra kurbak altitude berdineko puntuak lotzen dituzten lerroak dira. Sestra kurben bidez irudikatzen da, gaur egunean, altitudea mapa topografikoetan. Puntu zehatz baten altitudea ezagutu nahi dugunean, mapa topografikoa erabiliz, nahikoa da puntu horretatik gertuen dagoen sestra kurbari begiratzea eta bilatzea zein altitude dagokion. Orain erakutsiko dizkizugu bi mapa topografiko desberdinen zati pare bat. Lehenengo mapa zatia Oiartzun (Gipuzkoa) ingurukoa da. Bigarrena, EtxarriAranaz (Nafarra) zonaldeari dagokio. Bi mapa zatietan sestra kurbak ondo ikusten dira. Arretaz begiratuz gero ikusiko duzu sestra kurben arteko distantzia (sestra kurba batetik bestera) aldakorra dela. Hainbat lekutan nahiko elkartuta daude; beste lekutan, berriz, bananduago daude. Sestra kurbak elkarren artean oso gertu daudenean haien altitudeko datua tarteka agertzen da. Nahiz eta kurba guztiek zenbakia ez eduki haien altitudea ezagutzea erreza da, alboko sestra kurbeen datua begiratuz. Arretaz begiratu behar dituzu bi mapa zatien sestra kurbak, haien arteko aldeak zeintzuk diren aurkitzeko. ----------------------------- Bi mapen sestra kurben arteko aldeak aurkitu badituzu ondorengo galderei erantzutea erreza izango duzu:
Oiartzun (Gipuzkoa) inguruko mapa topografioa.
Deskribatu zertan datzaten sestra kurben arteko aldeak
50 Aurrekoaren berdina egin baina, mendi konikoaren ordez, irudikatu zure buruan sakonune bat. Oraingo honetan, irudikatu zure buruan beste mendi bat, BAINA, mendi honen albo bat bestea baina askosaz maldatsuagoa da. Saia zaitez marrazten mendi berezi hau irudikatuko luketen sestra kurbak. Sestra kurbei begiratuz, nola identifikatu daiteke mendilerro baten gailur lerroa? Deskribatu identifikatzeko prozedura. Irudikatu buruan mendilerro luzearen forma (Aitzkorri, Jaizkibel…) Saia zaitez irudikatzen, sestra kurben bidez, mendilerroaren forma. Bukatzerakoan, pentsa ezazu eskatu dizutela errepide bat eraikitzea, mendioinatik gailurrera doana. Pensta ezazu errepiderako ibilbide egokiena eta margotu ezazu lehenago egindako irudikapenean. |
addi-5086558b1d08 | https://addi.ehu.es/handle/10810/6627 | addi | cc-by-nc-sa 3.0 | 2011-06-20 | science | Imaz Bengoechea, José Ignacio | eu | Nolakoa da eta nola aldatu da zure ingurune soziala? | Proiektuak erantzu beharreko galdera Nolakoa da, eta nola aldatu da, zure auzo, herri edo eskualdea?
Proiektuaren aurkezpena edo deskribapena (enuntziatua) Zuen herriko udaletxeak, hurrengo urteetarako bere plan estrategikoaren barnean, hezkuntzaren egoeraren diagnostiko edo erradiografia bat egin nahi du (zer esan daiteke hezkuntzari buruz? Arlo horretan zeintzuk izan beharko lukete lehentasunak? Zein hezkuntza proiektu eta ekipamentuk izan beharko lukete lehentasuna?). Horretarako, eta hezkuntza eta gizartearen arteko harreman eta eraginen jakitun, diagnostiko horren lehendabiziko zati bat prestatzea eskatu dizuete: herriaren azterketa soziologikoa.
Justifikazioa Hezkuntza ulertzeko, beharrezkoa da kontestu soziala ezagutzea, kontestu horrek eragin handia baitu hezkuntzarengan. Horregatik, hezkuntza arloko profesional eta aditu izateko prestatzen ari zaretenontzat, beharrezkoa da errealitate soziala zientifikoki eta kritikoki aztertzen jakitea. Hori da proiektu honetan ikasiko duzuena.
Proiketuaren helburuak Proiektuaren helburu nagusia oraintxe aipatu duguna da: hezkuntzaren kontestu soziala zientifikoki eta kritikoki aztertzen ikastea. Hortaz gain, honako konpetentzi hauek landuko dira proiektu honekin: - Komunikazio gaitasunak lantzeko, egindako lanak idatziz eta ahoz aurkezten ikastea - Asignaturarako interesgarria den informazioa bilatzen eta ikertzen jakitea
Proiektuaren planifikazioa Proiektuak gure asignaturakoa azken bost asteak hartuko ditu. 11. astean, proiektua aurkeztuko dugu, bost pertsonaz osatutako taldeak egingo ditugu, Proiektuetan Oinarritutako Ikaskuntza Kooperatiboa zer den ikasiko dugu, eta talde bakoitzaren “konpromezu dokumentua” prestatuko dugu (lanak nola banatuko diren, noiz eta non elkartuko diren, etab.). Proiektuan erabili beharreko ezagutzak, batez ere 12 eta 13. asteetan landuko ditugun gaiak izango dira: “zergatik eta nola aldatzen dira gizarteak?” (aldaketa soziala) eta “nolakoa da gure mundua?” (globalizazioa). Proiektuaren lehenengo astetik aurrera, irakasleak proposatutako lehenengo gidoia (1. eranskina) zabaltzen joan beharko duzue. Informazio bilaketa egin ondoren, 13. astean proiektuaren lehenengo borradore bat entregatu beharko da. Lehenengo borradore hau zuek autoebaluatuko duzue, beste talde batek koebaluatuko du, eta azkenik irakasleak ere begiratuko du. Astebete edukiko duzue beharrezko zuzenketak egin eta aurkezpenak prestatzeko . Azken bi asteetan egingo ditugu aurkezpenak, eta baita prozesuari buruzko azken hausnarketak, azken tutoretzak eta azken ebaluaketak.
Proiektuaren ebaluazioa Proiektu hau ondo egiteko asignaturako orduen herena (40 ordu) lan egitea aurreikusten da, eta ondorioz, ebaluaketan ere asignaturako ebaluketa osoaren %30 suposatuko du.
3 3 puntu horiek aurkeztu beharko duzuen azken txostenaren eta txosten horren aurkezpenaren artean banatuko dira: Txosten idatziak gehienez 2 puntu mereziko ditu (taldeko nota izango da). Aurkezpenak berriz gehienez puntu bat (talde lana eta banaka egindako aurkezpena hartuko direlarik kontutan). Eranskinean dauzkazue ebaluaziorako erabiliko diren fitxa edo rubrikak (2. eta 3. rubrikak). Nota, autoebaluazioa, koebaluazioa eta irakaslearen ebaluazioa kontutan hartuaz jarriko da. Hortaz gain, gainontzeko ariketak ere (konpromezu dokumentua, autoebaluaketak, koebaluaketak eta prozesuari buruzko hausnarketak) entregatu beharra daude proiektua gainditu ahal izateko, eta gainera, atzerapenarekin entregatzeak penalizazio bat edukiko du azken notan.
4 ERANSKINA: INFORMAZIO BILA HASTEKO IRAKASLEAK PRESTATUTAKO GIDOIA 1. Sarrera: demografia, historia eta geografia Non dago? “itsaso ondoan egoteak eragina izan du hontan…”, “mendi artean dagoenez…”, “bi hiri hauen artean kokatuta egotean…”. Argazki (gutxi) batzuk, bideoren bat… Historiaren errepaso laburra, edo/eta gertakizun historiko zehatz baten/batzuen azpimarraketa (bereziki garrantzitsua izan delako/direlako). Orrialde bat (ahoz bost minutu) baino gehiago ez. Zenbat gera? Nola banatuta: adinkako (portzentaiak), auzokako edo herrikako banaketa… Historiari dagokionez, elkarrizketa bat egin beharko da. Minimo 10 minutukoa. Nolakoa zen eta nola aldatu da inguru hau? (auzo, herri, eskualdea…). Erabili bigarren gaieko ikuspegi soziologikoa (gizarte tradizionala, industrial-modernoa, postindustrialpostmodernoa). Demografian datu hauek bilatu beharko dira: 18 urtetik beherakoak, 18-65 urte artekoak, eta 65 urtetik gorakoak. Aztertzen ari garen inguruan, EAE edo EHan, eta Europa edo munduan.
Ibarran EAE edo EH Europa-Mundua 18 urtetik beherakoak (%tan)
18-65 urte artekoak
65 urtetik gorakoak
2. Politika-Ekonomia Udalaren egitura, hauteskundeetako emaitzak, partidu-erakunde-eztabaida politikoak… Zertatik bizi da jendea? Enpresa nagusiak. Datu sozio-ekonomikoak. Adibidez klase ezberdintasunari buruzko daturik eskuratu al liteke? Bestela inkesta txiki bat egin liteke inguruko jendearekin: “zenbat irabazten duzu? 1.500 baino gutxiago, 1.500-3.000
5 artean, 3.000tik gora”, “zenbat pertsona etxean eta zenbatek lan egiten dute?”, “zenbat ordenagailu?”, “zenbat kotxe?”, “ze mota-kategoriako lana?”…
Etorkinen gaiean ere, gutxienez bi elkarrizketa edo eztabaida talde egin behar dira (10 minutu gutxinez, hortik gora nahi adina): Bat, etorkinekin beraiekin: zergatik etorri ziren, hasierako momentuko sensazioak, bertakoen jarrerak, beraien egoera eta sensazioak momentu honetan, etorkizunerako helburuak… Bestea bertan jaiotakoekin: zer pentsatzen duzu/e etorkinei buruz? Gatazkak, erronkak, harremanak… Hortaz gain: jatorri nagusiak, elkarteak… 4. Hezkuntza Pedagogia eta Gizarte Hezkuntza graduak ikasten ari garenez, lan hontako arlorik garrantzitsuena izan beharko lukeena: hezkuntza formaleko instituzio eta proiektuak, eta bestelakoak (zer izaera, zenbat ikasle, hezkuntza proiektuak…). Begiratu web orriak, dokumentu idatziak, hitz egin jendearekin… Hezkuntzaren gaiean ere gutxienez elkarrizketa bat egin beharko da adituren batekin: eskola edo hezkuntza zentru bateko zuzendaria, irakasle edo langilea; edo ikasle ohiak… Gutxienez 10 minutu. Haien iritziak hezkuntzari buruz, erronka nagusiak, irtenbideak… 5. Ondorioak (*) Datu iturri posibleak: udaletxeko web orria, INE, Eustat, Euskal Map, Gaindegia… |
addi-444c89ee1d69 | https://addi.ehu.es/handle/10810/6631 | addi | cc-by-nc-sa 3.0 | 2011-11-24 | science | Barandiarán Galdós, Marta | eu | Zein da erosketa-aukerarik onena? | Estatistika Deskribatzailea erabakiak hartzeko tresna.
Nola lor genezake ikasleak informazioa ongi aukera dezan eta egoki erabil dezan enpresan gertatzen diren egoerak deskribatzeko? Zenbakizko deskribapenak eta deskribapen grafikoak, zentrorako joera- eta jarreraneurriak eta forma-neurriak. Sakabanatzearen neurriak.
1. gaia: Sarrera. Datuak: irakasgaia zientzia estatistikoan kokatu. Datu-matrizea eta aldagaiak. Datu-matrizea eta informazio-iturriak landu.
2. gaia: Oinarrizko kontzeptuak datuen analisian: informazioaren laburpena (maiztasun-taulak eta adierazpide grafikoak). Zentroranzko eta sakabanatzeko joera duten balio tipikoak. Formaren balio tipikoak.
UNITATEAREN EBALUAZIO-SISTEMA Jardueren deskribapenaren ondoren, guztietan fitxa bat dago eta jarduera nola ebaluatuko den zehazten da. Proposatutako zazpi jardueren ebaluazioa kalifikazioaren %60 izango da irakasgaiaren bloke honetan; gainerakoa, %40, zortzigarren jarduera bat eginda lortuko da, unitateko estatistika-edukiak ebaluatu ahal izateko kontrol bat, hain zuzen ere. Ikasleak EKASI plataforman argitaratuta izango duenaren antzeko testa izango da, bere autoebaluaziorako.
Irakurri honako artikulu hau eta komentatu berriaren zein atal identifikatzen duzun Estatistikarekin eta zergatik:
ESTATISTIKA-EKONOMIA (1) Estatuko Turismo idazkariak, Joan Mesquidak, Aste Santurako hotel okupazioa %85ean jarri du, %10eko igoera suposatzen duelarik aurreko urteko garai berarekiko. Praktika onak ostalaritzan eskuliburuaren (Espainiako Ostalaritza Federazioaren, FEHR) aurkezpenean, Mesquidak Espainiako Aireportuek eta Airezko Nabigazioak (AENA) emandako datuak ere aipatu ditu; hauen arabera, eragiketen %3,4ko igoera eta bidaiarien %5,6ko igoera aurreikusten da datorren asteazkenetik iganderako eperako. Aste Santuko gastu-aurresikuspenari dagokionez, Mesquidak nabarmendu du okupazioak “kontrapuntua izaten duela errentagarritasunarekiko” azken uneko erreserbei esker, eta zehaztu du datuak aldatu egiten direla neurtzen diren aurrekotasunaren arabera. Atzerriko turisten guztizko kopuruari dagokionez otsailean, gaur argitaratuak, Mesquidak nabarmendu du otsailera arte pilatutako kopuruen arabera, aurreko urteko epealdi berekoen antzeko mailan eutsi zaiela. Gaur Egatur-ek plazaratutako kopuruen arabera, otsailean, atzerriko turistek egindako batez besteko gastuak pixka bat gora egin du (+%0,3) 932 euro, batez besteko gastuak % 1,5 behera egin duen bitartean. Hala ere, arduradunak zuhurtzia eskatu du datuen bilakaerari dagokionez, otsaileko gastuen moderazioa bat dator turista gutxiago etortzearekin, eguraldi txarraren ondorioz. Honela, nabarmendu du “ez dela euforia piztu behar” datu positibo bakoitzarekin eta ezta pesimista izan behar ere kopuruak txarragoak direnean. Azpimarratu zuen urtean pilatua 2009ko kopuruen ildotik doala. Hala ere, Mesquidak aurreikusten du sektoreko kopuruak Aste Santutik aurrera nabarmentzen hastea eta udaren etorrerak eta eguraldiaren iragarpen baikorrek ere “izango dute eragina”. Azken orduko erreserbei buruz Estatuko Turismo idazkariak nabarmendu zuen hauen igoera “ziurtasunik eza”ren sentsazioaren eta azken orduko eskaintzen zain egotearen ondorio dela. (elcorreo.com-10-03-29)
ESTATISTIKA-EKONOMIA-OSASUNA Osasun-sistemak aurrez lezake 5.000 milioi euroraino erretzeko ohitura errotik ateratzea lortuko balitz. Neumonologia eta Toraxeko Kirurgiaren Elkarte Espainiarrak (Separ) emandako datuak dira eta honela banatzen ditu: batetik, Zerga Agentziak 2008an 9.266 milioi ingresatu zituen tabakoaren salmentarengatik; urte horretan bertan, Estatuak tabakoarekin zerikusia duten bost gaixotasunen (BGBK, asma, biriketako minbizia, garuneko hodietako gaixotasua eta bihotzekoa) ondoriozko osasun gastuak ordaintzeko 6.870 euro ordaindu zituen.
Kopuru honi gehitu beharko litzaioke tabakoa dela-eta enpresei ekoizpen galerarengatik (bajak eta langileak erretzera irteteko galdutako orduak) eta beharrezko garbiketarengatik kostatutako 7.840 milioioak. Separ-ek kopuru hau kontrajartzen die gobernuak gastuaren euspenerako azken neurriekin aurreztea espero duen 1.500 milioiei.
“Osasun publikoaren gastuak aurrezteaz gain”, Tabakoaren Aurkako Legea zabaltzeak azken urteotako aurrerapenik handienetakoa ekarriko lioke osasun publikoari”, baieztatu du Juan Ruiz Manzanok, Separ-eko presidenteak. Neumonologoak berretsi du Lege hau zabaltzea beharrezkoa dela “ez erretzaileen tabakoaren kerik ez irensteko
5 eskubideak babesteko. Tabakozaletasuna osasun publikoaren dimentsio handiko arazo gisa tratatu behar da, urtero erretzaile aktibo eta pasiboen heriotza ekartzen du eta”.
ESTATISTIKA-EKONOMIA (2) British Airways-ek bertan behera utzi ditu gaurko programatuta zituen Espania abiapuntu edo helmuga zuten 26 hegalditik 14, kabinako tripulatzaileen (TCP) greba dela-eta, atzoko jardunaldia “nahikoa lasaia” izan ondoren, hegaldi guztiak burutu ahal izan zirelarik. Zehazki, airelinea britaniarrak Madril-Barajas helmuga zuten 14 hegalditik hamar, eta baita Bartzelona-El Pratetik programatutako 12tik lau ezeztatu ditu. Malagako aireportutiko lau konexioek,ordea, ez dute aldaketarik izango. British Airways-eko iturriek azaldu dute Madril-Barajas aireportuak ezeztatze gehiago jasan dituela Iberiarekin partekatutako kodean jarduten duten hegaldien kopuru altuagatik; hala ere, hegazkin handiagoak antolatu dira eta beste hegaldi bat gehitu da. Oraingoz, airelinea britaniarrak beste 14 hegaldi utzi ditu bertan behera biharko, nahiz eta adierazi duen “tripulatzaile asko lanera itzultzen ari direla” eta, ondorioz, ez dela baztertzen azkenean hegaldi horietako batzuk burutzea. Airelinea britaniarrak aurreikusten du arrakastaz osatzea lau greba egun hauetarako -martxoaren 27tik 30eraprogramatutako hegaldien %70; horrek esan nahiko luke txartela erreserbatutako 240.000 bidaiarietatik 168.000 garraiatzea. Grebak erasandako bidaiariak beste airelinea batzuetan kokatu ahal izango dira edota ordaindutakoa itzuliko zaie.
Non? Presentziazkoa Nola? Taldean Gutxi gorabeherako denbora 120 minutu
Irakurri kotxe berri bat erostea erabakitzeko prozesuaren ebaluazioa agertzen den adibide sinple eta adierazgarri hau –AURRE-EROSKETA, EROSKETA ETA EROSKETA-ONDORENA: (BLOKEaren garapenerako diseinatuko diren jarduera guztien haria izango da: aldagai bakarreko analisi deskribatzailea). (I) AURRE-EROSKETA Zergatik erabakitzen da kotxe bat erostea?----Arrazoia ezagutu: oraingo kotxeak erregai asko erretzen du, haurdun nago eta txikia geratu zait, edota bizilagunek edo lankideek goi gamako kotxe bat gidatzen ikus nazaten nahiko nuke, oraingo kotxeak ez dirudi oso segurua. Zergatik erosten da bat zehazki eta ez beste bat?----Informazioa bilatu: Interneten bilatzen dut, kotxeetan espezializatutako foro batean harpidetu naiz, automobilen sektoreko berritasunei buruzko aldizkari bat erosten dut, gaia ateratzen dut familiako, lagun, auzokide, lankide eta taxistarekiko (adituaren iritzia) elkarrizketetan.
PAPERZORROA 90 Ikasleak Elkarbizitza ona dago. Komunikazio ona. Elkarlana da. Eranskina 10
Non? Ez Presentziazkoa eta Presentziazkoa Nola? Banaka eta taldean Gutxi gorabeherako denbora 50 minutu
Irakurri segidako testu hau eta egin ondoren deskribatzen diren zereginak:
Aukera guztiek baliozkotasun bera dute?----Ebaluazioa: prezioak alderatzen ditut, ezaugarriak (kotxe bakoitzaren potentzia, diesel edo gasolina, erosotasuna, segurtasuna, ospea, etab.), kontzesionarioan baden edo ez, seme/alaba berriarentzat behar bezain handia den, edota markak behar adinako prestigioa baduen bizilagun, lankide edo nagusien arreta bereganatzeko.
Aurreko atalean aipatutako aldagai estatistiko guztietatik, aukeratu lau zure erosketa-aukera definitzen lagunduko dizutenak: bi kuantitatiboak, bat ordinala eta bat kualitatiboa, eta bilatu berauei buruzko informazioa, dagokien maiztasuntaula sortzeko, aintzat hartuta aztergai den populazioa 20 unitatekoa dela.
1. Zein kontzeptu erabiliko dituzu aldagaien zenbakizko deskribapena egiteko? 2. Aldagai mota guztiekin zenbakizko deskribapen mota bera egin dezakezu? 3. Egizu hautatutako lau aldagaien zenbakizko deskribapena. 4. Zer dute komunean zenbakizko deskribapenek eta zer desberdina? 5. Egin jarduera bera EXCEL kalkulu-orria erabiliz. Horretarako, eskura duzu materiala, EXCEL-aldagai bakarrekoaren apunteak, EKASI plataforman argitaratuak.
9 Eragilea Ebaluazio-irizpideak Ebaluaziotresnak % jardueran Tutorea Zenbaki bidez informazioa laburbiltzen du. Aldagaiak izaeraren arabera bereizten ditu. Autonomoa da ikasketan, EXCELen eta materialetan. EXCEL fitxategi bat bidali lanaren ebazpenarekin EKASIra
Behatu ondoko grafikak eta saiatu interpretatzen: 1. Zer populazio irudikatzen du grafiketako bakoitzak? 2. Zer aldagai eta maiztasun? Non kokatzen da banaketen erdigunea? Zein da gehien errepikatzen den balioa? 3. Grafika guztiak behatuta erantzun diezaiekezu aurreko galderei? 4. Adierazi zein grafikak ez duten betetzen datuen deskribapen ona aurkezteko helburua. Zergatik ez dute betetzen helburu hori? 4.DBHko talde bateko ikasleen altura
Irakurri honako testu hau eta ondoren erantzun segidako galderei.
Aukera guztiek baliozkotasun bera dute?----Ebaluazioa: prezioak, ezaugarriak (potentzia, diesel edo gasolina, erosotasuna, segurtasuna, ospea, etab.) alderatzen ditut, ea kontzesionarioan baduten, eta behar bezain handia izango den seme/alaba berriarentzat, edota markak behar adinako ospea baduen bizilagunen edo lankide eta nagusien arreta bereganatzeko.
3.jardueran aukeratutako aldagaiak aintzat hartuta, egizu bakoitzaren adierazpide grafikoa eta komentatu aldagaien jokaera. Aldagai bakoitzerako: 1. Zein grafiko mota da egokiena? 2. Zein neurri-unitatetan adierazten dituzu ardatzak? 3. Bada arreta bereganatzen duen aldagai-baliorik? Zein maiztasunekoak dira? 4. Zergatik uste duzu duela grafikoak ikusten duzun itxura?
Egindako grafiko guztiak behatuta, erantzun galdera hauei: 5. Bada desberdintasunik euren artean, argi geratzen da grafikoan? 6. Izendatu antzeman dituzun desberdintasunak.
Eragilea Ebaluazio-irizpideak Ebaluaziotresnak % jardueran Tutorea Grafiko egokia aukeratzen du. Grafikoaren barruan irakurtzen du. Grafikoak bereizten ditu. EXCELen erabilera ona. EXCELeko fitxategi bat bidali EKASIra lanaren ebazpenarekin. 100
Non? Ez Presentziazkoa Nola? Banaka Gutxi gorabeherako denbora 90 minutu
Irakurri honako testu hau eta ondoren erantzun segidako galderei.
Aukera guztiek baliozkotasun bera dute?----Ebaluazioa: prezioak, ezaugarriak (potentzia, diesel edo gasolina, erosotasuna, segurtasuna, ospea, etab.) alderatzen ditut, ea kontzesionarioan baduten, eta behar bezain handia izango den seme/alaba berriarentzat, edota markak behar adinako ospea baduen bizilagunen edo lankide eta nagusien arreta bereganatzeko.
1. Aztertu zure erosketa-aukera definitzeko aukeratu dituzun aldagaien zentro-joera eta berauen aldakortasuna aldagai kuantitatiboetan. 2. Zein da maiztasunik handieneko balioa aldagai bakoitzerako? 3. Lantzen ari zaren aldagai guztietarako defini dezakezu erdigunea? Zein da? 4. Aldagai kuantitatiboak aukeratuz gero, behatu dituzun kotxe guztiak berdin aldatzen dira batez besteko aritmetikoarekiko?Aldatzen dute bere posizioa banaketetan? 5. Bada koherentziarik 5. jarduerako deskribapen grafikoen eta zenbakizko deskribapenen artean? 6. Txosten labur bat aurkeztu eta bertan jaso lau aldagaien analisi deskribatzailea. Txostenean honako galdera honen erantzun egiaztatua agertu behar du: Aukera guztiek baliozkotasun bera dute?
Non? Ez Presentziazkoa Nola? Banaka Gutxi gorabeherako denbora 300 minutu
Ondorengo testu hau irakurritakoan, erabili estatistika deskribatzailea, EXCEL kalkulu-orria erabiliz, galdera honi erantzuteko: Non erosiko duzu? Egin iruzkintxo bat zein izango litzatekeen azken fasea arrazionalki baloratzeko prozesua. Saldu ondokoa. (II) EROSKETA Erosketa-erabakia: (i) kotxea erosi dudan kontzesionarioa aukeratuko dut eta saltzaile batekin hitz egingo dut, hainbat ezaugarriri buruzko informazioa edo egiaztapena eman diezadan: kotxearen prestazioak, ordainketa-erak, eskuragarritasuna, etab. (ii) edota Interneten sartuko naiz Web ofizialean eta urrats guztiak online egin eta kotxea Internetez erosiko dut..
(III) EROSKETA-ONDOA Gogobetetasuna: Kotxea eman didate eta gama bereko beste kotxe batzuei begiratu besterik ez dut egiten, prezioa begiratu egunkarietan eta interneten (ikusteko ea ongi ordaindu dudan edota merkeago lor ote nezakeen beste toki batean). Kontzesionariotik deitu didate kotxe berriarekin ea zer moduz nabilen galdetzeko eta gustura sentitu naiz. Kotxea zoragarri dabil eta bizilagunak inbidiatan daude. Gainera, aldikako azterketak ez dira oso garestiak eta ez dizkidate kobratzen ohiko lanak edo ordezko pieza batzuk.
Unitatearen ebaluazioa amaitzeko, azken jarduera bat egingo da.
8 Jarduera: Test erako kontrol bat eta bertan ikasleak aldagai bakarreko estatistika deskribatzailearen oinarrizko kontzeptuen ezagutza erakutsiko du. Non? Ez Presentziazkoa Nola? Taldean Gutxi gorabeherako denbora 360 minutu |
addi-5627930a5d9b | https://addi.ehu.es/handle/10810/7662 | addi | cc-by-nc-nd 3.0 | 2012-05-14T09:04:24Z | science | Huitzi Egilegor, Joseba Xabier | eu | Erizaintza-prozesua: Gipuzkoako herrialdean izaniko erabileraren bilakaera | "Erizaintza-prozesua: Gipuzkoako herrialdean izaniko erabileraren bilakaera\n2010eko ekaina\nNire es(...TRUNCATED) |
Dataset Card for 🌱ZelaiHandi
🌱ZelaiHandi: A Large Collection of Basque Texts. ZelaiHandi, which means "large pasture" in Basque, is the largest collection of freely licensed and clean Basque texts to date (March 4th, 2024), gathered from selected web sources. This collection comprises approximately 521 million words.
The dataset will receive periodical updates.
The corpus has been released with the objective of “feeding” Large Language Models. Naturally, models that are not strictly "herbivorous" can also ingest ZelaiHandi.
Dataset Details
Dataset Description
- Size: 521M words (4.5GB disk space)
- Language: Basque (EU)
- License: Various CC licenses
- Curated by: Orai NLP Teknologiak
Dataset Structure
The corpus is released in JSONL format. Each document contains the following attributes:
{
"source": "source",
"license": "document license",
"lang": "eu",
"url": "document url",
"title": "document title",
"author": "document author if known, null otherwise",
"date": "publication date in yyyy[-mm-dd[Thh:mm:ssZ]] format",
"text": "document content, ready to use raw text. Title text (for news and articles) is included as well.",
"domain": "document domain. one of ['news', 'administrative', 'wikipedia', 'science', 'subtitles', 'literature', 'videogames']"
}
Source Data
This is a corpus of the Basque language. It contains 521,546,047 raw words (counted by the 'wc -w
' command over the text attribute) in 1.63M documents. It was gathered from various web sources and contains data up to 2024/02/19.
The following table summarizes corpus statistics and license information.
source | base url | domain | tokens (M) | license |
---|---|---|---|---|
Tokikom 📝 | https://tokikom.eus/bazkideak/ | news | 163.72 | cc-by / cc-by-sa |
Berria | https://berria.eus | news | 125.72 | cc-by-sa 4.0 |
Eusko Legebiltzarra | https://www.legebiltzarra.eus | administrative | 80.16 | public domain |
Wikipedia | https://wikipedia.org | wikipedia | 63.83 | cc-by-sa 4.0 |
Argia | https://www.argia.eus | news | 17.44 | cc-by-sa 4.0 |
Addi | https://addi.ehu.es/ | science | 17.09 | several cc variants |
Opendata Euskadi subtiitles | https://opendata.euskadi.eus/catalogo/-/euskarazko-azpitituluak-filmak-eta-telesailak-euskaraz/ | subtitles | 11.30 | cc-by-sa |
Hitza | https://hitza.eus | news | 9.57 | cc-by-sa 4.0 |
GFA | https://www.bngipuzkoa.eus/ | administrative | 8.46 | Custom copyright license⚠️ |
Zientzia.eus | https://zientzia.eus | science | 8.37 | cc-by-sa |
Susa | https://www.susa-literatura.eus/ | literature | 5.77 | cc-by |
BFA | https://jjggbizkaia.eus | administrative | 4.26 | Custom copyright license⚠️ |
Zientzia Kaiera | https://zientziakaiera.eus/ | science | 1.94 | cc-by-sa 3.0 |
Ekaia | https://ojs.ehu.eus/index.php/ekaia | science | 1.80 | cc-by-nc-nd 4.0 |
Ikergazte | https://www.buruxkak.eus/bilatu?bilaketa=ikergazte | science | 1.68 | cc-by-sa 3.0 |
Game-erauntsia | https://gamerauntsia.eus/ | videogames | 0.40 | cc-by-sa 4.0 |
Total | 521.55 |
📝 Tokikom is a Basque local media network. The following websites are included in ZelaiHandi: [28kanala, Aiaraldea, Aikor, Aiurri, Alea, Amezti, Anboto, Antxetamedia, Ataria, Baleike, Barren, Begitu, Berriketan, Drogetenitturri, Erran, Euskalerriairratia, Gitb, Goiena, Guaixe, Hiruka, Karkara, Kronika, Mailope, Maxixatzen, Noaua, Plaentxia, Txintxarri, Uriola, Urolakostakohitza, Uztarria, Zarauzkohitza].
⚠️ Custom license, allows reproducibility. License text here: https://www.bngipuzkoa.eus/WAS/CORP/DJGPortalWEB/aviso_legal.jsp.
⚠️ Custom license, allows reproducibility License text here: https://jjggbizkaia.eus/eu/pribadutasun-politikea.
License
The corpus is comprised of documents from various sources. All documents included have a free license, but each source has its own license. All documents collected are publicly available under free use licenses in their original website. If you are the owner of any data included in the corpus and you would not like to be reproduced here, please contact us.
Bias, Risks, and Limitations
This corpus may reflect societal stereotypes and biases. Additionally, it could contain explicit language, slurs, and hate speech, particularly in fictional texts from literature.
Citation
If you use the corpus please cite the following reference:
@misc{ZelaiHandi,
title = {ZelaiHandi: A Large Collection of Basque Texts},
author = {Iñaki San Vicente, Gorka Urbizu, Ander Corral, Zuhaitz Beloki, Xabier Saralegi},
publisher = {Orai NLP Technologies},
url = {\url{https://huggingface.co/datasets/orai-nlp/ZelaiHandi}},
year = 2024 }
Acknowledgements
Special thanks to the authors of the texts and to the media that have made it possible to publish their content under a free license.
This work has been partially funded by the Basque Government under grant no. KK-2023/00094 (ICL4LANG).
Contact
- Iñaki San Vicente ([email protected])
- Gorka Urbizu ([email protected])
- Downloads last month
- 245