text
stringlengths 134
26.7k
| lang_key
stringlengths 3
13
| lang_name
stringlengths 2
51
| iso639-3
stringlengths 3
3
| iso15924
stringclasses 42
values | bcp47
stringlengths 2
11
|
|---|---|---|---|---|---|
UMBHALO OGCWELE WOGUNYAZO LWAMALUNGELO OLUNTU JIKELELE
Isandulelo
Ngokunjalo ukwamukelwa ngokuzuzwa kwesithunzi samalungelo alinganayo najwayelekile awowonke amalunga omndeni wesintu kuyisisekelo senkululeko, sobulungiswa noxolo emhlabeni,
Ngokunjalo ukunganakwa nokwedelelwa kwamalungelo esintu kube nomphumela wezenzo zobuqaba eseziqede unembeza kubantu, kanye nomhlaba obhekwe isintu ukuba senamele inkululeko yokukhuluma nokukholwa, inkululeko yokungesabi futhi nokufuna kugunyazwe ugqozi kubobonke abantu,
Ngokunjalo kudingekile, uma umuntu engenakuphoqwa ukulandela umgudu othize, njengendlela yokugcina, avukele ababusi nabacindezeli, ukuze amalungelo esintu avikelwe ngokubusa ngomthetho,
Ngokunjalo kudingekile ukuba kwenyuswe ukuthuthukiswa kobungane nobudlelwane phakathi kwezizwe,
Ngokunjalo abantu beNhlangano yeZizwe bayinqinisile inkolo yabo yengqalasizinda yamalungelo oluntu kuCharter, esithunzini nobuntu emalungelweni alinganayo abesilisa nabesifazane futhi bazimisele ukuqhubela phambili inqubekelaphambili yomphakathi namazinga angcono empilo enkululekweni ethe xaxa,
Ngokunjalo aMalunga eMibuso azibophezele mathupha ukuthuthukisa, ngokubambisana neNhlangano yeZizwe, ukuthuthukiswa kwenhlonipho emhlabeni wonke nokuqashelwa kwamalungelo oluntu nengqalasizinda yenkululeko,
Ngokunjalo ukuqondwa kahle ngokufanayo kwalamalungelo nenkululeko kubaluleke kakhulu ukuze lokhu kuzibophezela kuqashelwe,
MANJE, NGAKHOKE
UMGWAMANDA
UNQUMA uGunyazo lwaMalungelo oLuntu Jikelele njengezinga elifanayo lokuthuthukiswa kwabantu nezizwe zonke, ekugcineni okuzokwenza ukuthi umuntu ngamunye kunoma isiphi isigaba somphakathi ngokugcina lolawulo emqondweni baphokophelele ngokufundisa nangemfundo ukuphakamisa inhlonipho yalamalungelo nenkululeko futhi nangenqubekelaphambili, ezweni noma emhlabeni jikelele, baqinisekise ukwamukelwa okuvumelekile nokuqashelwa jikelele ndawozombili phakathi kwabantu baMalunga eMibuso qobo lwabo kanye nabantu abangaphansi kwemibuso yabo.
Isigaba 1
Bonke abantu bazalwa bekhululekile belingana ngesithunzi nangamalungelo. Bahlanganiswe wumcabango nangunembeza futhi kufanele baphathane ngomoya wobunye.
Isigaba 2
Wonke umuntu kumele awathole wonke lamalungelo nenkululeko ebhalwe kuloluGunyazo, ngale kokwehlukaniswa, ngokobuhlanga, ngokwebala, ngokobulili, ngokolimi, ngokwenkolo, ezombangazwe noma umbono, ubuzwe noma imvelaphi, umhlaba, ukuzalwa noma isiphi‐ke nje esinye isimo.
Ngaphezu kwaloko, akukho kuhlukaniswa okuyokwenziwa ngenxa yezombangazwe, isimo sokwenganyelwa kwezwe noma imingcele yezwe umuntu ahlala kulo, noma ngabe uzimelegeqe, ubanjelwe, ozibuse noma uphansi kolawulo olunqunyelwe.
Isigaba 3
Wonke umuntu unelungelo lempilo, lenkululeko nelokuphepha.
Isigaba 4
Akekho oyoba isigqila noma agqilazwe, ukuhweba ngezigqila kuyovinjwa ngezindlela zonke.
Isigaba 5
Akekho oyohlukunyezwa noma aphathwe ngobulwane ajeziswe ngokwehliswa isithunzi.
Isigaba 6
Wonke umuntu unelungelo lokwemukelwa nomaphi njengomuntu phambi komthetho.
Isigaba 7
Sonke siyalingana phambi komthetho futhi kufanele umthetho usivikele ngokulinganayo ngale kokubandlulula. Sonke kufanele sivikelwe ngokulinganayo ekubandlululweni, ngokungagcinwa kwaloluGunyazo futhi nasekukhuthazweni kwanoma luhloboluni lobandlululo.
Isigaba 8
Wonke umuntu unelungelo lokuthola usizo oluyilo ezinkantolo ezibekiwe ngezenzo ezephula isisekelo samalungelo anikezwe wona umthethosisekelo noma umthetho.
Isigaba 9
Akekho oyoboshwa, avelelwe noma adingiswe ngokungekho emthethweni.
Isigaba 10
Wonke umuntu kumele alalelwe obala ngokulingana okugcwele nangeqiniso, inkantolo engavuni futhi ezimele, ekutholweni kwamalungelo akhe nezimiselo zakhe noma ngabe iliphi icala abekwe lona.
Isigaba 11
Wonke umuntu obekwe icala elidinga isijeziso unelungelo lokuthathwa njengomsulwa kuze kutholakale ukuthi impela unecala ngokomthetho enkantolo evulekile lapho enikwe iziqiniseko ezidingekile zokuzivikela.
Akekho oyotholwa enecala ngecala elidinga isijeziso ngenxa yanoma isiphi isenzo noma iphutha elalingelona icala elidinga isijeziso ngaphansi komthetho wezwe noma kazwelonke, ngenkathi lenzeka. Noma anikwe isijeziso esinzinyana kunaleso esasifanele ngenkathi kwenzeka lelocala.
Isigaba 12
Akekho okuyogaxekwa, ngokungemthetho ezindabeni zakhe zangasese, emndenini, ekhaya noma ezincwadini azithumelayo nazitholayo, noma ukuhlaselwa kwesithunzi nokuhlonipheka kwakhe. Wonke umuntu unelungelo lokuvikelwa kulokho kuhlaselwa nokugxambukela.
Isigaba 13
Wonke umuntu unelungelo lokuhamba ngenkululeko nokuhlala phakathi kwemingcele ezungeze imibuso ehlukene.
Wonke umuntu unelungelo lokushiya izwe lakhe, futhi abuye abuyele kulo.
Isigaba 14
Wonke umuntu unelungelo lokucela ukuhlala akhosele kwamanye amazwe ebalekela ukuphathwa kabuhlungu.
Lelilungelo alinakusetshenziselwa ukubalekela ukushushiswa okufanele okuvela ngamacala angahlangene nezombangazwe noma ngezenzo ezingqubuzana nezinhloso nemigomo yeNhlangano yeZizwe.
Isigaba 15
Wonke umuntu unelungelo lobuzwe.
Akekho oyokwenqatshelwa ngokungemthetho noma ancishwe ilungelo lokuguqula ubuzwe bakhe.
Isigaba 16
Abesilisa nabesifazane asebeneminyaka efanele yobudala banelungelo lokuganana bakhe unmdeni, ngale kwezihibe zobuhlanga, ubuzwe noma inkolo. Kufanele babenamalungelo alinganayo ngokomshado, ngenkathi beshadile noma usuhlakazekile umshado.
Umshado kuyongenwa kuwo kuphela ngenkululeko nangemvume ephelele yalabo abashadayo.
Umndeni uyimvelo nesizinda somphakathi okufanele uvikelwe umphakathi noMbuso.
Isigaba 17
Wonke umuntu unelungelo lobunikazi bempahla eyedwa noma ehlanganyele nabanye.
Akekho oyokwephucwa ngokungekho emthethweni impahla yakhe.
Isigaba 18
Wonke umuntu unelungelo lokucabanga ngenkululeko, unembeza nenkolo, lelilungelo lihlanganisa inkululeko yokuguqula ukholo noma inkolelo noma ngabe eyedwa noma nabanye emphakathini, obala noma ngasese, ukucacisa inkolo noma ukukholwa kwakhe ngokufundisa, ngokwenza, nokukhonza nangokulandela.
Isigaba 19
Wonke umuntu unelungelo lokuveza umbono ngenkululeko, lelilungelo lihlanganisa inkululeko yokubeka imibono ngaphandle kokuthikanyezwa, futhi nokuthungatha, ukwamukela nokukhipha ulwazi nemiqondo nganoma iyiphi indlela yokusakaza ngale kwezihibe.
Isigaba 20
Wonke umuntu unelungelo lokuhlanganyela ngokukhululeka embuthanweni woxolo.
Akekho oyophoqwa ukuba yilunga lenhlangano.
Isigaba 21
Wonke umuntu unelungelo lokubamba iqhaza kuhulumeni wezwe lakhe, ngokwakhe ngqo noma ngabakhulumeli abakhethwe ngokukhululekile.
Wonke umuntu unelungelo elilinganayo lokuthola usizo lomphakathi olufanayo ezweni lakhe.
Intando yabantu yiyo eyoba isizinda segunya likahulumeni. Lentando iyovezwa okhethweni lwempela ngezikhathi ezithile oluyoba ujikelele futhi lufane ndawozonke. Luyokwenziwa ngokhetho oluyimfihlo noma ngenqubo yokhetho olukhululekile.
Isigaba 22
Wonke umuntu, njengelunga lomphakathi, unelungelo lukuphepha emphakathini futhi kufanele aziwe, ngemizamo yezwe nokubambisana kukazwelonke futhi nangokuhambisana nezinhlangano nemithombo yeMibuso ehlukene, kwezomnotho, amalungelo amasiko nenhlalo angenakulahlwa ngesithunzi sakhe nokuthuthukisa ubuyena ngenkululeko.
Isigaba 23
Wonke umuntu unelungelo lokusebenza, nokuzikhethela ngenkululeko umsebenzi, nezimo zomsebenzi ezivunelekile nezilungile futhi nokuvikelwa uma elahlekelwe umsebenzi.
Wonke umuntu, ngaphandle kokubandlululwa, unelungelo lokuhola imali efanayo ngomsebenzi ofanayo.
Wonke umuntu osebenzayo unelungelo lomholo ofanele novumelekile ukuqinisekisa ubukhona besithunzi sobuntu bakhe nomndeni wakhe, kulekelelwa, uma kundingekile, ezinye izindlela zokuvikeleka komphakathi.
Wonke umuntu unelungelo lokubumba noma lokuba ilunga lenyunyana ukuze kuvikeleke izidingo zakhe.
Isigaba 24
Wonke umuntu unelungelo lokuphumula nokungcebeleka, kuhlangene nemikhawuko yamahora okusebenza, namakhefu akhokhelwayo ezikhathini ezithize.
Isigaba 25
Wonke umuntu unelungelo lezinga lempilo nenhlalakahle eyenelisayo yakhe nomndeni wakhe, khuhlangene nokudla, okokwembatha, izindlu, ukunakekelwa ngezokwelashwa kanye nemisebenzi yomphakathi, nelungelo lokuvikeleka uma engasebenzi, egula, ekhubazeka, eshonelwa, eguga noma‐ke ikuphi ukukhubazeka okungamehlela ngesimo angenamandla okusinqanda.
Omama nabantwana kumele banakekelwe futhi balekelelwe ngokunqala impela. Bonke abantwana noma bezalwe ngaphandle komshado bayothola ukuvikelwa okufanayo emphakathini.
Isigaba 26
Wonke umuntu unelungelo lemfundo. Imfundo iyotholakala ngesihle, okungenani emabangeni aphansi ayingqalasizinda. Imfundo eyisingeniso iyoba ngeyempoqo. Imfundo yobuchwepheshe neyenzululwazi iyokwenziwa ibe khona ngokwejwayelekile bese kuthi imfundo ephakeme itholakale kubobonke ngobunjalo babo.
Imfundo iyoqonda ekuthuthukiseni ubuntu ngokugcwele nasekuqiniseni inhlonipho yamalungelo abantu nengqalasizinda yenkululeko. Iyothuthukisa ukuzwana, ukubekezelelana nobungane phakathi kwezizwe, kwamaqembu ezinhlanga nezenkolo, futhi iyoqhubela phambili imikhankaso yeNhlangano yeZizwe ekugcineni uxolo.
Abazali banelungelo lokuqala lokukhetha uhlobo lwemfundo eyonikezwa abantwana babo.
Isigaba 27
Wonke umuntu unelungelo elikhululekile lokuzimbandakanya empilweni yamasiko omphakathi, athokozele amakhono, ahlomule entuthukweni yezesayensi nasezinzuzweni zayo.
Wonke umuntu unelungelo lokuvikeleka kwezifiso ezisemqoka ezingumphumela womkhiqizo wezobusayensi, wombhalo okukanye wekhono elithize abengumsunguli wako.
Isigaba 28
Wonke umuntu emphakathini nasemhlabeni kumele athole lamalungelo nenkululeko echazwe kuloluGunyazo.
Isigaba 29
Wonke umuntu uneqhaza emphakathini okuwukuphela kwendawo lapho ukukhululeka nokuthuthuka kwakhe kungenzeka khona.
Ekusebenziseni amalungelo nenkululeko yakhe, umuntu uyokwenza lokho okulinganiselwe njengokulawula komthetho, ngenhloso eyodwa yokuqinisekisa ukwamukelwa nenhlonipho yamalungelo nenkululeko yabanye abantu, futhi nokuhlangabezana nezidingo ezinobulungiswa nobuqotho, ukuqonda komphakathi kanye nezenhlalakahle jikelele emphakathini wentando yeningi.
Lamalungelo nenkululeko akunakusetshenziswa ngokuphambana nezinhloso nemigomo yeNhlangano yeZizwe.
Isigaba 30
Akukho lutho okukuloluGunyazo okuyohunyushwa ngokuthi kuthi uMbuso mumbe, iqembu noma umuntu unelungelo lokwenza noma isiphi isenzo sokuthikameza noma imaphi amalungebo nenkululeko echazwe ngaphezulu. | zul | Zulu | zul | Latn | zu |
הכרזה לכל באי עולם בדבר זכויות האדם
הואיל והכרה בכבוד הטבעי אשר לכל בני משפהת האדם ובזכויותיהם השוות והבלתי נפקעות הוא יסוד החופש, הצדק והשלום בעולם.
הואיל והזלזול בזכויות האדם וביזוין הבשילו מעשים פראיים שפגעו קשה במצפונה של האנושות; ובנין עולם, שבו ייהנו כל יצורי אנוש מחירות הדיבור והאמונה ומן החירות מפחד וממחסור, הוכרז כראש שאיפותיו של כל אדם.
הואיל והכרח חיוני הוא שזכויות האדם תהיינה מוגנות בכוח שלטונו של החוק, שלא יהא האדם אנוס, כמפלט אחרון, להשליך את יהבו על מרידה בעריצות ובדיכזי.
הואיל והכרח חיוני הוא לקדם את התפתחותם של יחסי ידידות בין האומות.
הואיל והעמים המאוגדים בארגון האומות המאוחדות חזרו ואישרו במגילה את אמונתם בזכויות היסוד של האדם, בכבודה ובערכה של אישיותו ובזכות שווה לגבר ולאשה; ומנוי וגמור אתם לסייע לקדמה חברתית ולהעלאת רמת החיים בתוך יתר חירות.
הואיל והמדינות החברות התחייבו לפעול, בשיתוף עם ארגון האומות המאוחדות, לטיפול יחס כבוד כללי אל זכויות האדם ואל חירויות היסוד והקפדה על קיומן.
הואיל והבנה משותפת במהותן של זכויות וחירויות אלה הוא תנאי חשוב לקיומה השלם של התחייבות זו.
לפיכך מכריזש העצרת באזני כל באי העולם את ההכרזש הזאת בדבר זכויות האדם כרמת הישגים כללית לכל העמים והאומות, כדי שכל יחיד וכל גוף חברתי ישווה תמיד לנגד עיניו וישאף לטפח, דרך לימוד וחינוך, יחס של כבוד אל הזכויות ואל החירויות הללו, ולהבטיח באמצעים הדרגתיים, לאומיים ובינלאומיים, שההכרה בעקרונות אלה וההקפדה עליהם תהא כללית ויעילה בקרב אוכלוסי המדינות החברות ובקרב האוכלוסים שבארצות שיפוטם.
סעיף א.
כל בני אדם נולדו בני חורין ושווים בערכם ובזכויותיהם. כולם חוננו בתבונה ובמצפון, לפיכך חובה עליהם לנהוג איש ברעהו ברוח של אחוה.
סעיף ב.
כל אדם זכאי לזכויות ולחרויות שנקבעו בהכרזש זו ללא הפליה כלשהיא מטעמי גזע, צבע, מין, לשון, דח, דעה פוליטית או דעה בבעיות אחרות, בגלל מוצא לאומי או חברתי, קנין, לידה או מעמד אחר.
גדולה מזו, לא יופלה אדם על פי מעמדה המדיני, על פי סמכותה או על פי מעמדה הבינלאומי של המדינה או הארץ שאליה הוא שייך, דין שהארץ היא עצמאית, ובין שהיא נתונה לנאמנות, בין שהיא נטולת שלטון עצמי ובין שריבונותה מוגבלת כל הגבלה אחרת.
סעיף ג.
כל אדם יש לו הזכות לחיים, לחרות ולבטחון אישי.
סעיף ד.
לא יהיה אדם עבד או משועבד; עבדות וסחר עבדים יאסרו לכל צורותיהם.
סעיף ה.
לא יהיה אדם נתון לעינויים, ולא ליחס או לעונש אכזריים, בלתי אנושיים או משפילים.
סעיף ו.
כל אדם זכאי להיות מוכר בכל מקום כאשיות בפני החוק.
סעיף ז.
הכל שווים לפני החוק וזכזאים ללא הפליה להגנה שווה של החוק. הכל זכאים להגנה שווה מפני כל הפליה המפירה את מצוות ההכרזש הזאת ומפני כל הסתה להפליה כזו.
סעיף ח.
כל אחד זכאי לתקנה יעילה מטעם בחי הדין הלאומיים המוסמכים נגד מעשים המפירים את זכויות היסוד שניתנו לו על פי החוקה והחוקים.
סעיף ט.
לא ייאסר אדם, לא ייעצר ולא יוגלה באופן שרירותי.
סעיף י.
כל אדם זכאי, מתוך שויון גמור עם זולתו, למשפט הוגן ופומבי של בית-דין כלתי תלוי וללא משוא פנים בשעה שבאים לקבוע זכויותיו וחובותיו ולברר כל אשמה פלילית שהובאה נגדו.
סעיף יא.
אדם שנאשם בעבירה פלילית חזקתו שהוא זכאי, עד שלא הוכחה אשמתו כחוק במשפט פומבי שבי ניתנו לו כל הערובות הדרושות להגנתו.
לא יורשע אדם בעבירה פלילית על מעשה או על הזנחה שלא נחשבו בשעתם לעבירה פלילית לפי החוק הלאומי או הבינלאומי. לא יוטל עונש חמור מהעונש שהיה נוהג בזמן שעבר את העבירה הפלילית.
סעיף יב.
לא יהא אדם נתון להתערבות שרירותית בחייו הפרטיים, במשפחתו, במעונו, בחליפת מכתבים שלו ולא לפגיעה בכבודו או בשמו הפוב. כל אדם זכאי להגנת החוק בפני התערבות או פגיעה באלה.
סעיף יג.
כל אדם זכאי לחופש תנועה ומגורים בתוך כל מדיוה.
כל אדם זכאי לעזוב כל ארץ, לרבות ארצו, ולחזור אל ארצו.
סעיף יד.
כל אדם זכאי לבקש ולמצוא בארצות אחרות מקלט מרדיפות.
אין להסתמך על זכות זו במקרה של האשמה פלילית שמקורה האמיתי במעשי פשע לא-מדיניים או במעשים שהם בניגוד למטרותיהן ולעקרונותיהן של האומות המאוחדות.
סעיף טו.
כל אדם זכאי לאזרחות.
לא תישלל מאדם אזרחותו דרך שרירות ולא תקופח דרך שרירות זכותו להחליף את אזרחותו.
סעיף טז.
כל איש ואשה שהגיעו לפרקם רשאים לבוא בברית הנשואין ולהקים משפחה, ללא כל הגבלה מטעמי גזע, אזרחות או דת. הם זכאים לזכויות שוות במעשה הנשואין בתקופת הנשואין ובשעת ביפולם.
נישואין יערכו רק מתוך הסמה חופשית ומלאה של בני הזוג המיועדים.
המשפחה היא היחידה הטבעית והבסיסית של החברה וזכאית להגנה של החברה והמדינה.
סעיף יז.
כל אדם זכאי להיות בעל קנין, בין לבדו ובין ביחד עם אחרים.
לא יישלל מאדם קנינו דרך שרירות.
סעיף יח.
כל אדם זכאי לחירות המחשבה, המצפון והדת; חירות זו כוללת את הזכות להמיר את דתו או את אמונתו ולתת בטוי לדתו או לאמונתו, לבדו או כציבור, ברשות היחיד או ברשות הרבים, דרך הוראה, נוהג, פולחן ושמירת מצוות.
סעיף יט.
כל אדם זכאי לחירות הדעה והבטוי, לרבות החירות להחיק בדעות ללא כל הפרעה, ולבקש ידיעות ודעות, ולקבלן ולמסרן בכל הדרכים וללא סייגי גבולות.
סעיף ב.
כל אדם זכאי לחירות ההתאספות וההתאגדות בדרכי שלום.
לא יכפו על אדם השתייכות לאגודה.
סעיף כא.
כל אדם זכאי להשתתף בהנהלת ארצו, בין השתתפות ישירה ובין דרך נציגות שובחרה בבחירות חופשיות.
כל אדם זכאי לשויון בכניסן בכניסה לשירות במנגנון של ארצו.
רצון העם הוא היסוד לסמכותה של הממשלה. העם ידיע את רצונו בבחירות כשרות הנשנות לעיתים מזזמנות, לפי זכות בחירה כללית ושווה ובהצבעה חשאית, או לפי סדר של בחירה חופשית כיוצא בזש.
סעיף כב.
כל אדם, כחבר החברה, זכאי לבטחון סוציאלי וזכאי לתבוע שהזכויות הכלכליות הסוציאליות והתרבותיות, שהן חיוניות לכבודו כאדם ולהתפתחות החופשית של אישיותו, יובטחו במשמץ לאומי ובשיתוף פעולה בינלאומי בהתאם לארגונה ולאוצרותיה של המדינה.
סעיף כג.
כל אדם זכאי לעבודה, לבחירה חופשית של עבודתו, לתנאי עבודה צודקים והוגנים ולהגנה מפני אבטלה.
כל אדם, ללא כל הפכיה, זכאי לשכר שווה בעד עבודה שווה.
כל עובד זכאי לשכר צודק והוגן, אשר יבטיח לו ולבני ביתו קיום הראוי לכבוד האדם שיושלם, אם יהיה צורך בכך, על ידי אמצעים אחרים של הגנה סוציאלית.
כל אדם זכאי לאגד אגודות מקצועיות ולהצטרף לאגודות כדי להגן על עניניו.
סעיף כד.
כל אדם זכאי למנוחה ולפנאי, ובכלל זש הגבלת שעות העבודה במידה המתקבלת על הדעת וחופשה בשכר לעיתים מזומנות.
סעיף כה.
כל אדם זכאי לרמת חיים נאותה לבריאותם ולרווחתם, שלו ושל בני ביתנ. לרבות מזון, לבוש, שיכון, טיפול רפואי, שירותים סוציאליים כדרוש וזכות לבטחון במקרה של אבטלה, מחלה, אי-כושר לעבודה, אלמון, זקנה או מחסור אחר בנסיבות שאינן תלויות בו.
אמהות וילדות זכאיות לטיפול מיוחד ולסיוע. כל הילדים, בין שנולדו בנשואין או שלא בנשואין, יהנו במידה שווה מהגנה סוציאלית.
סעיף כו.
כל אדם זכאי לחינוך. החינוך ינתן חינם, לפחות בשלבים הראשונים והיסודיים; החינוך בשלב הראשון הוא חובה. החינוך הטכני והמקצועי יהיה מצוי לכל, והחינוך הגבוה יהיה פתוח לכל במידה שווה שעל יסוד הכשרון.
החינוך יכוון לפיתוחה המלא של האישיות ולטיפוח יחס כבוד לזכויות האדם ולחירויות היסודיות; החינוך יטפח הבנה, סובלנות וידידות בין כל העמים והקיבוצים הדתיים והגזעיים, ויסייע למאמץ של האומות המאוחדות לקיים את השלום.
להורים זכות בכורה לבחור את דרך החינוך ליליהם.
סעיף כז.
אדם זכאי להשתתף תוך חירות בחייו התרבותיים של הציבור, ליהנות מהאמנויות ולהיות שותף בהתקדמות המדע ובברכתו.
כל אדם זכאי לוגנת האינטרסים המוסריים והחמריים הכרוכים בכל יצירה מדעית, ספרותית, או אמנותית שהיא פרי רוחו.
סעיף כח.
כל אדם זכאי למשטר סוציאלי ובינלאומי, שבו אפשר יהיה לקיים במלואן את הזכויות והחרויות אשר נקבעו בהכזש זו.
סעיף כט.
כל אדם יש לו חובות כלפי הכלל, כי רק בתוך הכלל נתונה לו האפשרות להתפתחות החופשית והמלאה של אישיותו.
לא יוגבל אדם בזכויותיו ובחירויותיו, פרט לאותן ההגבלות שנקבעו בחוק על מנת להבטיח את ההכרה בזכויות ובחירויות של הזולת ואת יחס הכבוד אליהן, וכן את מילוי הדרישות הצודקות של המוסר, של הסדר הציבורי ושל טובת הכלל בתוך חברה דמוקרטית.
לעולם לא ישתמשו בזכויות ובחירויות אלה בניגוד למטרותיהן ולעקרונותיהן של האומות המאוחדות.
סעיף ל.
שום דבר בהכרזש זו לא יתפרש כאילו הוא בא להקנות למדינה, לציבור או ליחיד כל זכות שהיא לעסוק בפעולה או לבצע מעשה שתכליתם לקפח כל זכות או חירות מן הזכויות והחירויות הקבועות בהכרש זאת. | heb | Hebrew | heb | Hebr | he |
ᜀᜅ ᜎᜑᜆ᜔ ᜅ ᜆᜂᜌ᜔ ᜁᜐᜒᜈᜒᜎᜅ ᜈ ᜋᜎᜌ ᜀᜆ᜔ ᜉᜈ᜔ᜆᜌ᜔ ᜉᜈ᜔ᜆᜌ᜔ ᜐ ᜃᜇᜅᜎᜈ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜋ᜔ᜄ ᜃᜇᜓᜉᜆᜈ᜔᜶ ᜐᜒᜎᜌ᜔ ᜉᜒᜈᜄ᜔ᜃᜎᜓᜊᜈ᜔ ᜅ ᜃᜆ᜔ᜏᜒᜇᜈ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜊᜓᜇ᜔ᜑᜒ ᜀᜆ᜔ ᜇᜉᜆ᜔ ᜋᜄ᜔ᜉᜎᜄᜌᜈ᜔ ᜀᜅ ᜁᜐᜆ᜔ ᜁᜐ ᜐ ᜇᜒᜏ ᜅ ᜉᜄ᜔ᜃᜃᜉᜆᜒᜇᜈ᜔᜶ | tgl_tglg | Tagalog (Tagalog) | tgl | Tglg | tl-Tglg |
Muhimmin Jawabin da Majalisar Ɗinkin Duniya ta bayyana game da Hakkokin Ƴan‐adam a shekarar 1948
Gabatarwa
Ganin cewa ƴanci da adalci da zaman lafiya ba za su girku a duniya ba, sai in an amince da cewa: dukkan ƴan‐adam suna da mutunci, kuma suna da hakkoki na kowa daidai da na kowa, waɗanda ba za a iya ƙwace musu ba,
Ganin cewa ba abin da ya sa aka aikata abubuwa irin na lokacin jahiliyya waɗanda ke tada hankalin duniya gaba‐ɗaya, illa rashin sanin hakkokin ɗan‐adam da rena su. Ganin kuma cewa an bayyana cewa: muhimmin gurin da ƴan‐adam suka sa gaba shi ne, bayan sun kuɓuta daga tsananin iko da wahala, kowa ya sami damar faɗin ra'ayinsa kuma ya sa rai ga abin da zuciyarsa ta saka masa,
Ganin cewa ya kamata a kafa hukumomi waɗanda za su kula da kiyayewa da hakkokin ƴan‐adam, ta hanyar girka dokoki, domin kada tsananin iko da danniya su yi yawa har su kai mutane ga yin kara ko yin tawaye,
Ganin cewa ya kamata a ƙarfafa aminci tsakanin ƙasashe,
Ganin cewa a cikin usular (takardar sharuɗa) al'ummu, ƙasashen duniya sun sake nuna amincewarsu da muhimman hakkokin ƴan‐adam, da mutuncinsu, da darajar da waɗannan halittu suke da ita kuma a kan daidai‐wa‐daida ga namiji da mace, suka kuma ɗauki alkawalin yin ƙoƙari domin su kyautata wa ƴan‐adam jin daɗin rayuwa a cikin suna ƙara walawa da ƴancinsu,
Ganin cewa ƙasashen da Majalisar Ɗinkin Duniya ta ƙunsa sun ɗauki alkawalin cewa: tare da haɗin gwiwar Majalisar, za su tabbatar da abin da zai sa ko'ina a duniya a kiyaye da dukkan muhimman hakkokin ƴan‐adam da dukkan abubuwan da ƴancinsu ya ƙunsa,
Ganin cewa muhimmin abin da zai sa a cika wannan alkawali shi ne, dukkan ƙasashen duniya su zamanto da huska ɗaya za su hangi waɗannan hakkokin ƴan‐adam da abubuwan da ƴancinsu ya ƙunsa,
Majalisar Ɗinkin Duniya, a zaman taronta na gaba‐ɗaya ta faɗi cewa:
Abubuwan da wannan jawabi ya ƙunsa su zamanto gurin da dukkan al'ummu da ƙasashen duniya suka haɗu a kansa kuma suka yi ƙoƙarin cimma, domin kowane mutum da kowane sashen jama'a wanda yake da wannan jawabi a ka ko da wane lokaci, ya maida himma ta hanyar tsarin makarantu da tarbiyya domin a ƙarfafa kiyayewa da waɗannan hakkoki da dukkan abubuwan da ƴancin ɗan‐adam ya ƙunsa. Bayan haka a yi ƙoƙari ta hanyar ɗaukar matakai waɗanda za a rika ingantawa lokaci zuwa lokaci, kuma waɗanda za su shafi ƙasa ɗaya ko ƙasashe da yawa domin ko'ina a duniya jama'ar ƙasashen da Majalisar Ɗinkin Duniya ta ƙunsa da ta ƙasashen da ke ƙarƙashin mulkin waɗansu daga cikinsu ta karɓi wannan jawabi, ta kuma yi amfani da shi yadda ya kamata.
Mataki na farko (1)
Su dai ƴan‐adam, ana haifuwarsu ne duka ƴantattu, kuma kowannensu na da mutunci da hakkoki daidai da na kowa. Suna da hankali da tunani, saboda haka duk abin da za su aikata wa juna, ya kamata su yi shi a cikin ƴan‐uwanci.
Mataki na biyu (2)
Kowane mutum na da hujjar cin moriyar dukkan abubuwan da ƴanci ya ƙunsa da dukkan hakkokin da aka bayyana a cikin wannan jawabi ba tare da bambanci ko kaɗan ba, ko na launin fata, ko na zama mace wala namiji, ko na harshe, ko na addini, ko na ra'ayin siyasa, ko kuma bambancin ra'ayin da ya shafi ƙasarsu, ko na zaman jama'a, ko na arziki, ko na haifuwa, ko na wani hali daban.
Bayan haka, ba za a gwada wa mutum wani bambanci ba saboda matsayin ƙasarsu ko yankinsu a fannin siyasa ko na hukunce‐hukuncen shari'a ko a huskar ƙasashen duniya, ko da kuwa ƙasar mai mulkin‐kai ce, ko tana ƙarƙashin mulkin wata ƙasa, ko ba ta da cikakken mulkin‐kai, ko da wani abin da ya rage mata mulki.
Mataki na uku (3)
Kowane mutum na da hakkin rayuwa, da zamantowa cikin ƴanci da samun a kiyaye halittarsa.
Mataki na huɗu (4)
Ba ɗan‐adam wanda za a sa bauta, kuma doka ta hana bauta da fataucin bayi ta kowane hali.
Mataki na biyar (5)
Ba wanda za a yi wa azaba, ko a yi masa hukunci ko horo wanda bai dace da ɗan‐adam ba, ko wanda zai ƙasƙanta shi.
Mataki na shida (6)
Kowane mutum na da hakkin a ko'ina a san da darajar halittarsa a huskar doka.
Mataki na bakwai (7)
Kowa daidai yake da kowa a gaban doka, kuma kowa na da hakkin doka ta yi masa kariya ba tare da nuna bambanci ba. Kowane ɗan‐adam kamar kowa, na da hakkin a yi masa kariya game da duk wani bambancin da zai saba wa matakan da ke cikin wannan jawabi, da kuma kariya game da duk wata manaƙisa ta sa shi nuna irin wannan bambanci.
Mataki na takwas (8)
Kowane mutum, idan ya ga za’a aikata abin da zai hana shi cin moriyar hakkokinsa waɗanda tsarin mulki ko dokar ƙasa ta tanada masa, yana da hakkin ya kai ƙara a gaban hukumar ƙasarsu wadda ke da mukamin yanke hukunci game da irin wannan laifi.
Mataki na tara (9)
Ba wanda za’a tsare ko a ɗaure shi, ko kuma a sa shi gudun‐hijira ba gaira ba saba.
Mataki na goma (10)
Kowane mutum na da hakki a zaman daidai da kowa, na kotu adali kuma mai zaman kansa wanda aka kai ƙararsa a gabansa ya saurari maganar mutumin a cikin adalci kuma a gaban idon jama'a, domin kotun nan ne zai ƙayyade masa hakkokinsa da nauyin da ya rataya a wuyansa, ko ya tabbatar da dalilin da ya sa doka ta tuhume shi da laifi kuma za a yi masa hukunci.
Mataki na goma sha ɗaya (11)
Duk mutumin da aka tuhuma da aikata wani laifi, zai kasance da matsayin mara‐laifi sai bayan an yi masa shari'a a gaban idon jama'a wadda ta nuna cewa ya taka doka, ya zamanto kuma a lokacin shari'ar an tabbatar masa da kariya wadda za ta kasance maceciyarsa.
Ba wanda za a ɗaure saboda ya aikata kuskure ko wani abu wanda dokar ƙasa ko ta ƙasashen duniya ba ta maida laifi ba a lokacin da ya aikata shi, ko da daga baya ya zama babban laifi. Haka kuma, ba za a yi wa mutum hukunci fiye da yadda dokar da ke ci a lokacin da ya aikata laifin ta ƙayyade game da wannan laifi ba, ko da daga baya an sake ta.
Mataki na goma sha biyu (12)
Ba wanda wani zai shiga sha'aninsa na rayuwa, ko na iyali, ko na mahalli, ko na wasiƙu ba tare da yardarsa ba, ko kuma a ci masa mutunci ko ɓata masa suna. Kowa na da hakkin doka ta yi masa kariya game da irin waɗannan abubuwa.
Mataki na goma sha uku (13)
Kowane mutum na da hakkin yin kai‐da‐kawowa cikin ƴanci, ya ma zauna wurin da yake so a cikin wata ƙasa.
Kowane mutum na da hakkin ya fita daga kowace ƙasa, har da ƙasarsu kuma yana da hakkin komowa ƙasarsu.
Mataki na goma sha huɗu (14)
Idan azaba ta kai wa mutum karo, yana da hakkin ya tambayi waɗansu ƙasashe gudun‐hijira kuma ya same shi da matsayin ɗan gudun‐hijiran da doka ta hana a taɓa.
Mutumin ba zai iya yin amfani da wannan hakki ba idan ana nemansa bayan an tabbata ya aikata babban laifi irin wanda doka ta hana ko wanda ya saɓa wa manufar Majalisar Ɗinkin Duniya da ƙa'idodinta.
Mataki na goma sha biyar (15)
Kowane mutum na da hakkin kasancewa ɗan wata ƙasa.
Ba wanda za a tuɓe wa rigarsa ta ɗan‐ƙasa ba tare da cikakken dalili ba, ko a hana masa yin amfani da hakkinsa na sake ƙasa idan ya ga dama.
Mataki na goma sha shida (16)
Idan mace da namiji sun isa aure, suna da hakkin su auri juna su yi iyali, kuma za a yi auren ba tare da an rage wa waninsu darajarsa ta ɗan‐adam ba saboda launin fatarsa ko don yana ɗan wata ƙasa ko kuma don addininsa. Kuma za su kasance da hakkoki na namiji daidai da na mace a game da wannan aure, a cikin zaman auren ko a lokacin rabuwa idan ta faru.
Ba za a ɗaura auren ba sai kowane daga cikin angwayen ya bada yardarsa cikin ƴanci.
Shi dai iyali shi ne muhimmin tushen jama'a, saboda haka ya kamata jama'a da hukuma su kiyaye shi.
Mataki na goma sha bakwai (17)
Kowane mutum, ko shi ɗaya ko a cikin tarayya, yana da hakkin ya mallaki dukiya.
Ba wanda za a ƙwace wa dukiyarsa ba tare da cikakken dalili ba.
Mataki na goma sha takwas (18)
Kowane mutum na da hakkin ya sami ƴancin yin tunani da na sanin ya kamata da na bin addini; saboda haka yana da ƴancin sake addini ko ra'ayin da ya bada gaskiya gare shi, da kuma ƴancin nuna addininsa ko ra'ayinsa, shi ɗaya ko a cikin taro kuma a fili ko a ɓoye ta hanyar koyarwa ko yin ibada, ko bauta wa abin da ya bada gaskiya gare shi da yin abubuwan da abin da yake bauta wa ɗin ya nuna masa.
Mataki na goma sha tara (19)
Kowane ɗan‐adam na da hakkin ya sami ƴancin kasancewa da ra'ayin kansa da ƴancin faɗar ra'ayin nasa; saboda haka yana da hakkin ya sami ƴancin kauda duk wani tsoro game da ra'ayoyinsa, da ƴancin neman labaru da sababbin ra'ayoyi, ya same su kuma ya baza su duk inda yake so ba tare da sanin iyaka ba, kuma ta kowace hanya.
Mataki na ashirin (20)
Kowane mutum na da hakkin ya sami ƴancin yin taro da kafa ƙungiyoyi tare da makamantansa muddin dai ƙungiyoyin na zaman lafiya ne.
Ba wanda za a tilasta wa shiga wata ƙungiya.
Mataki na ashirin da ɗaya (21)
Kowane mutum na da hakkin kasancewa a cikin ja‐gorancin harkokin jama'a na ƙasarsu, ko shi da kansa ko ta hanyar aika wakilansa waɗanda ya zaba cikin ƴanci.
Kowane mutum na da hakki a cikin sharaɗin daidai‐wa‐daida ya sami halin a ɗaukaka shi ya kama ragamar tafiyar da waɗansu ayyukan ƙasarsu na kula da harkokin jama'a.
Yadda al'umma ke so ne mahakunta za su tafiyar da mulkin kasa; za a san buƙatar al'umma game da mulki ta hanyar gudanar da zabe kan gaskiya lokaci zuwa lokaci, inda dukkan ƴan‐ƙasa a zaman daidai‐wa‐daida muddin dai suna cikin sharaɗi, su sami damar zartar da zaben kuma cikin an yi jefa ƙuri'a a asirce ko ta wata hanya mai kama da haka, domin a tabbatar cewa kowa ya yi zabe cikin ƴanci.
Mataki na ashirin da biyu (22)
Kowane mutum, a matsayinsa na kasancewa ɗaya daga cikin halittun da jama'a ta ƙunsa, yana da hakkin a tabbatar masa da jin daɗin rayuwa ma'anar tabbatar wa ɗan‐adam da jin ɗadin rayuwa shi ne: dangance da tsarin kowace ƙasa da halin da take da shi, kowane taliki, da ƙoƙarin ƙasarsu da taimakon ƙasashen duniya, ya ci moriyar hakkokinsa na samun biyan buƙatunsa game da tattalin arziki, da jin dadin jama'a, da al'adu, domin waɗannan abubuwa ne ke tabbatar masa da mutunci kuma suke ɗaukaka darajar halittarsa cikin walawa.
Mataki na ashirin da uku (23)
Kowane mutum na da hakkin ya sami aiki, da ƴancin ya zabi aikin da yake so dangance da ƙwarewarsa, ya kuma yi aikin kamar kowa a cikin sharaɗi gwargwado, kuma yana da hakkin a kiyaye shi da rashin aiki.
Dukkan ƴan‐adam, ba tare da wani bambanci ba, suna da hakkin su sami kimar albashi daƴa idan aiki ɗaya suke yi.
Duk wanda ke aiki na da hakkin ya sami albashi gwargwadon guminsa, wanda zai biya masa buƙatunsa na yau da kullum da shi da iyalinsa, kuma irin waɗanda suka kamaci ɗan‐adam a cikin mutuncinsa. Bayan haka, idan akwai abubuwan da aka tsara don kyautata rayuwar jama'a, ya sami yin amfani da su.
Kowane mutum na da hakkin ya kafa ƙungiyoyin kiyaye sharuɗan sana'arsa tare da makamantansan, ko ya shiga wata ƙungiya mai irin wannan manufa domin ya tanadi abin da zai amfane shi.
Mataki na ashirin da huɗu (24)
A game da aiki, kowane mutum na da hakkin ya sami hutu don ya shaƙata da musamman ƙayyadadden wa'adin aiki yadda ba zai raunana masa ba, kuma yana da hakkin ya sami dogon hutu lokaci zuwa lokaci wanda a cikinsa zai kasance yana karɓar albashinsa.
Mataki na ashirin da biyar (25)
Kowane mutum na da hakkin ya sami isasshen halin da zai rayu da shi domin ya kiyaye lafiyarsa da shi da iyalinsa, da jin dadin rayuwarsu, ya kuma mallaki halin tabbatar musu da abinci da tufafi da mahalli da magani daga likita da sauran abubuwan kyautata rayuwa waɗanda suke buƙata. Har ila yau yana da hakkin a sama masa abin da zai biya waɗannan buƙatu da shi idan ya rasa aikinsa, ko yana rashin lafiya, ko wani musakanci ya same shi, ko yana cikin gwaurancin mutuwa, ko tsufa, ko wata ta'adi ko wani hatsari ya raba shi da dukiyar da ya tanada yake rayuwa da ita.
Ya kamata a yi wa mata masu ciki da yara ƙanana tattali da taimako na musamman. Kuma dukkan yara ne ya kamata su ci moriyar wannan tattali da taimako, ba waɗanda aka haifa a cikin aure kadai ba.
Mataki na ashirin da shida (26)
Kowane mutum na da hakkin ya sami ilimi. Ya kamata ilimi ya zamanto ba na biya ba a ƙalla a cikin azuzuwan farko, wato tushen ilimi. Tilas ne ga kowa ya yi karatu a cikin azuzuwan farko. Ya kamata a baza ilimin husaha da na koyon sana'a a ko'ina. Duk wanda ƙwazonsa ya ba hali ya kamata a ba shi damar zuwa neman ilimin ƙoli ba tare da bambanci ba.
Abin nufi ga ilimi shi ne: ya sama wa ɗan‐adam jin daɗin rayuwa da ƙarfafa kiyayewa da hakkokinsa da muhimman abubuwan da ƴancinsa ya ƙunsa. Ya kamata ilimi ya kawo fahimtar juna da ragowa da aminci tsakanin ƙasashe da tsakanin ƴan‐adam, kome launin fatarsu da addinin da suke bi, ya kuma ƙarfafa ƙoƙarin da Majalisar Ɗinkin Duniya take yi domin a sami zaman lafiya da kwanciyar hankali a duniya.
Game da neman ilimi, iyayen ne a gaba wajen hakkin faɗin irin tarbiyyar da za a yi wa ƴaƴansu.
Mataki na ashirin da bakwai (27)
Kowane mutum na da hakkin bada gwargwadon gudummuwarsa cikin ƴanci ga dukkan al'amurran al'adu na da'irarsa da cin moriyar abubuwan da ake ƙagowa don daɗaɗa rai, da taimakawa ga ci‐gaban kimiyya, haka kuma yana da hakkin ya yi amfani da hikimomin da da'irarsu ta tanada, da kyakkyawan sakamakon da aka samu daga kimiyya.
Kowa na da hakkin a yi masa kariya ta kowane hali, domin ya sami damar yin fara'a da cin amfanin abin da ya ƙirƙiro a fannin kimiyya ko na adabi ko na hikima.
Mataki na ashirin da takwas (28)
Kowa na da hakkin ganin an sami kyakkyawan shiri a cikin zaman jama'a da tsakanin ƙasashen duniya domin hakkokin nan da dukkan abubuwan da ƴanci ya ƙunsa waɗanda aka bayyana a cikin wannan jawabi su tabbata sosai.
Mataki na ashirin da tara (29)
Ɗan‐adam na da nauyin bauta wa da'irar da yake rayuwa a ciki a wuyansa, domin a nan kaɗai ne yake samun halin ƙarfafa darajarsa ta ɗan‐adam cikin ƴanci.
Kowa zai yi amfani matuƙa da hakkokinsa da abubuwan da ƴancinsa ya ƙunsa ba tare da wata iyaka ba, sai fa wadda doka ta kafa musamman domin a cikin zaman jama'a wadda ta san ma'anar dimukiraɗiyya, kowa ya san kuma ya kiyaye da hakkokin makamantansa da abubuwan da ƴancinsu ya ƙunsa, kuma domin ɗa'a da kyakkyawan shirin jama'a da jin daɗin rayuwa ga kowa su tabbata kamar yadda ya kamata.
Ta kowane hali ba za a iya yin amfani da waɗannan hakkoki da abubuwan da ƴanci ya ƙunsa ba a cikin saba wa manufar Majalisar Ɗinkin Duniya da ka'idodinta.
Mataki na talatin (30)
Ba wani mataki a cikin wannan jawabi, wanda wata ƙasa ko wata ƙungiya ko wani mutum zai yi amfani da shi, ya kwatanta cewa matakin ya ba shi ikon tafiyar da wata hidima, ko aikata wani abu da nufin rushe waɗannan hakkoki da abubuwan da ƴanci ya ƙunsa, waɗanda aka bayyana a cikin wannan jawabi. | hau_NE | Hausa (Niger) | hau | Latn | ha-NE |
Ture no te tikaanga tangata i roto i te Basileia
AKAKITEANGA KI TE KATOATOA I TE AU TIKAANGA TANGATA
(Arikiia e akakiteia ki te katoatoa na roto i te tukuanga tika 217 A (III) a te Uipaanga Maata a te Taokotaianga o te au Basileia i te ra tai-ngauru o Titema 1948)
Akatomoanga Tuatua
I te mea oki e, ko te maramaanga e te arikianga i te tu turanga ngateitei tiratiratu tumu tikai, e te tikaanga aiteite e te mutukore o te tangata katoatoa o teianei ao, ko te tango ia o te oraanga tamanamanata kore ia, te oraanga tiratiratu e te ‘au, i roto i teianei ao,
E i te mea oki e, ko te akangaropoinaanga e te akava’ava’aanga i te au tikaanga tangata, i tupu ei te au angaanga rikarika tikai tei akatupu i te riri otooto ki te akavangakau o te tangata tini ravarai, e ko te riro anga mai o tetai ao te ka rauka i te taangaanga i to ratou tikaanga i te tuatua e te irinakianga ma te tamanamanata kore, e te oraanga mataku kore e te ngere kore, tei akakite atea ia e ko te akakoroanga puapinga maata rava atu ia o te tangata ravarai,
E, i te mea oki e, e mea puapinga rava atu kia paruru ia te tikaanga tangata e te mana o te ture kia kore tetai tangata kia akakeu ia ki tetai mataara ei ravenga openga kia akatupu i te orureau i te tamaki atu i te takinokino anga e te akatuika’a anga,
E,i te mea oki e, e mea puapinga rava atu kia akamatutu ia te tupuanga o te pirianga taeake i rotopu i te au Basileia,
E, i te mea oki e, kua akamou te au iti tangata o te Taokotaianga o te au Basileia, na roto i ta ratou papa ture tumu i to ratou irinakianga ki roto i te au tikaanga tumu o te tangata tatakitai, e ki roto i te turanga ngateitei tiratiratu, e te puapinga o te tangata; e pera katoa te au tikaanga aiteite o te tane e te vaine, e kua akakoro katoa ia e ratou, kia tauturu ia te tereanga ki mua o te au peu oraanga e te au turanga meitaki atu o te tu rangatira maata atu,
E, i te mea oki e, kua tia te au mema Basileia ia ratou uaorai, kapiti ki te Taokotaianga o te au Basileia kia rauka i te akatupu i te akangateiteianga e te arikianga a te katoatoa, e i te akono i te au tikaanga tangata e te au tu rangatira tumu,
E, i te mea oki e, e ko te mea puapinga maata rava atu, no te akatupuanga katoa o teia tikaanga, kia marama te katoatoa i teia au tikaanga tangata e te au tu rangatira,
E no reira, te akakite atea nei te Uipaanga Maata o te taokotaianga o te au Basileia, e ko teia “Akakiteanga ki te Katoatoa i te au Tikaanga Tangata”, kia riro teia ei mea tau tikai kia umuumu ia no te iti tangata katoatoa e te au Basileia ravarai, kia tauta te tangata e te taokotaianga tatakitai i roto i te oraanga tangata kapipiti na roto i te apiianga e te kimianga i te kite kia akamaata atu i te akangateitei i teia au tikaanga e te au tu rangatira ma te akamaara tamou tikai i teia Akakiteanga, e kia akapapu ia, na roto i te au ravenga akameitaki atu, i roto i te au Basileia, e pera katoa i rotopu i te au Basileia, kia marama ia e kia ariki ia e kia akono tamou ia e te katoatoa, i rotopu i te au iti tangata tukeke o te au mema Basileia e pera katoa i roto i te au iti tangata tukeke o te au pa enua i raro ake i ta ratou akatereanga.
Atikara 1
Kua anau rangatira ia te tangata katoatoa ma te aiteite i te au tikaanga e te tu ngateitei tiratiratu. Kua ki ia ratou e te mero kimi ravenga e te akavangakau e kia akono tetai i tetai, i roto i te vaerua piri anga taeake.
Atikara 2
E tikaanga to te tangata tatakitai ki te au tikaanga katoatoa e te oraanga tamanamanata kore ia tei akanoo ia ki roto i teia Akakiteanga, ma te kore rava tetai akonoanga papakitai, no te tu iti tangata, te pakiri tangata, tane e te vaine, te reo, akamorianga, manako akatereanga me kore tetai uaatu manako ke, Basileia anauanga me kore te au peu oraanga, apinga nui, tu anauanga me kore tetai turanga ke atu.
E pera katoa, auraka tetai akatukeanga kia rave ia no runga i te tu akatereanga, mana, me kore turanga i rotopu i te Basileia o teianei ao, me kore tuanga no reira mai tetai tangata, noatu e na te reira Basileia e akaaere iaia uaorai, te akaaere tiaki anga a te au Basileia, akatere ia mei vao mai, me kore i raro ake i tetai akakotinga anga mana ke.
Atikara 3
E tikaanga to te tangata tatakitai i te ora, te tikaanga tamanamanata kore ia e te oraanga paruru ia.
Atikara 4
Auraka tetai uatu tangata kia akatuikaa ia me kore ra kia akanoo ia ki roto i te oraanga tavini taukore; e kia arai ia te au tu akatuikaa anga e te au tu okooko anga tangata.
Atikara 5
Auraka tetai uatu tangata kia tamamae kino ia, me kore ra, kia takinokino ia, me kore ra, kia akautunga ia i te tu kinokino rava, i te tu taukore i te tangata, me kore ra, i te tu taakama ia.
Atikara 6
E tikaanga to tetai uatu tangata i mua i te ture kia ariki ia tona tu tangata i te au ngai ravarai.
Atikara 7
E aiteite te katoatoa i mua i te ture, e, e tikaanga to ratou kia paruru aiteite ia e te ture ma te kore rava tetai pirianga papakitai. E tikaanga to te katoatoa ki te paruruanga aiteite mei tetai uatu pirianga papakitai tei aati i teia Akakiteanga e ki tetai uatu akanauru anga o taua pirianga papakitai ra.
Atikara 8
E tikaanga to tetai uatu tangata ki tetai paruruanga tau tikai a tetai akavaanga akamana ia i roto i te Basileia no tetai au angaanga tei aati i te tikaanga tumu tei oronga ia kia ratou e te papa ture me kore ra tetai ture.
Atikara 9
Auraka tetai uatu tangata kia akaapa taukore ia i raro ake i te ture, kia tapeka ia me kore ra akata’a ia.
Atikara 10
E tikaanga aiteite to te katotoa ki tetai akavaanga tau i mua i te aroaro o te katoatoa na tetai akavaanga akatakakeia ma te kore rava e pirianga papakitai, i te uriurianga akapapu i tona au tikaanga e tana au angaanga, e tetai uatu akaapaanga aati ture iaia.
Atikara 11
E tikaanga to tetai uatu tangata ki tona tu apakore no tetai uatu akaapaanga aati ture e tae uatu ki te tuatau e akapapu ia’i e kua apa aia kia tau ki te ture i roto i tetai akavaanga i mua i te aroaro o te katoatoa tei akapapu i te au ravenga paruru iaia.
Auraka tetai uatu tangata kia akaapa ia no tetai aatianga ture no tetai uatu angaanga i rave ia, me kore ra kare i rave ia, tei kore i riro ei aatianga ture Basileia, me kore ra, ture i rotopu i te au Basileia, i te tuatau i rave ia’i. Auraka katoa tetai akautunga teima’a atu kia tuku ia i tei oti i te akanoo ia i te tuatau i rave ia’i te aatianga ture.
Atikara 12
Auraka rava tetai uatu tangata kia tamanamanata taukore ia te muna o tona oraanga, tona kopu tangata, tona ngutuare me kore ra tana au tataanga tuatua, auraka katoa tetai akakinoanga i tona tu ngateitei ma tona rongo meitaki. E tikaanga to te katoatoa ki te paruru anga a te ture mei taua au tamanamanata anga me kore ra taua au akakinoanga.
Atikara 13
E tikaanga to tetai uatu tangata i te aaere e te noo tamanamanata kore ia i roto i te au kena o tetai uatu Basileia.
E tikaanga to tetai uatu tangata i te akaruke i tetai uatu enua, ma tona uaorai, e te oki ki tona enua.
Atikara 14
E tikaanga to tetai uatu tangata kia kimi, e kia tika ia, i roto i tetai au Basileia, te paruru anga mei tetai takinokino anga.
Auraka ra teia tikaanga kia taangaanga ia no tetai akaapaanga tei tupu tika mai no tetai akaapaanga aati ture i vao ake i te akatereanga kavamani me kore ra no tetai uatu angaanga tei patoi i te au akakoroanga e te au vaerua o te Taokotaianga o te au Basileia.
Atikara 15
E tikaanga to tetai uatu tangata ki te turanga tangata no tetai Basileia.
Auraka rava tetai uatu tangata kia akakore taukore ia tona turanga tangata Basileia e auraka katoa kia akakore ia tona tikaanga kia taui i tona turanga tangata Basileia.
Atikara 16
E tikaanga to te tane e te vaine tei tae to ratou mataiti i raro ake i te ture, kia akaipoipo e kia akatupu i tetai puna ma te kore rava e akakotinga anga iti tangata, turanga tangata Basileia me kore ra irinakianga akamori. Kia aiteite to ratou tikaanga no te akaipoipo anga, i te tuatau noo anga akaipoipo, e i te tuatau tatara anga.
Ka akatika ua ia tetai akaipoipo anga ki te tika papu e te tamanamanata kore ia a nga tangata tei anoano i te akaipoipo.
Ko te puna, te tango natura o te iti tangata, e, e tikaanga tona ki te paruru anga a te katoatoa e a te Basileia.
Atikara 17
E tikaanga to tetai uatu tangata kia riro ei ‘atu apinga koia anake ua me kore ra koia e tetai ua atu.
Auraka rava tetai uatu tangata kia akangere taukore ia i tana au apinga.
Atikara 18
E tikaanga to tetai uatu tangata kia ‘anga manako, akavangakau, e te irinaki akamori ma te tamanamanata kore ia; tei roto i teia tikaanga te mana kia taui i tona irinaki anga me kore ra akamori anga, e, e mana tamanamanata kore ia tona kia akaari i tona irinakianga me kore ra akamorianga na roto i te apiianga, akonoanga, pureanga e te arikianga, koia anake ua me kore ra kapiti ki tetai atu i te ngai o te katoatoa, me kore ra te ngai kare no te katoatoa.
Atikara 19
E tikaanga to tetai uatu tangata ki tona uaorai manako e te akaari manako; tei roto i teia tikaanga ka rauka iaia i te mou i tetai uatu manako ma te kore e tamanamanata ia e te kimi, ariki e te akakite i te au tu kite e te manakonako anga na roto i te ravenga akakite anga tuatua ma te kore rava e akakena ia.
Atikara 20
E tikaanga to tetai uatu tangata kia rave i tetai uipaanga e te taokotaianga ‘au ma te kore e tamanamanata ia.
Auraka tetai uatu tangata kia maro ia kia piri ki tetai taokotaianga.
Atikara 21
E tikaanga to tetai uatu tangata kia piri ki roto i te kavamani o tona enua, na roto iaia uaorai me kore ra na roto i tona au mata tei iki tamanamanata kore ia.
E tikaanga aiteite to tetai uatu tangata kia piri aia ki te angaanga na te katoatoa i roto i tona enua.
Ko te anoano o te iti tangata te tango ia o te mana o te kavamani; ko teia anoano kia akaari ia na roto i te au ikianga tau i te au tuatau i akataka ia, e ko teia au ikianga kia rave ia i raro ake i te ikianga aiteite na te katoatoa, e te ka rave ia na roto i te ikianga muna me kore tetai uatu tu akatere anga ikianga tamanamanata kore ia mei tei reira.
Atikara 22
E tikaanga to tetai uatu tangata, i te mea e, e mema aia no tetai iti tangata, ki te paruru anga i tona oraanga e ki te akatupu anga, na roto i te tauta anga a tona Basileia e te Taokotaianga o te au Basileia e kia tau ki te au akanoonoo anga e te au puapinga o te reira Basileia, no te kimianga puapinga, noo anga ma te au peu oraanga tei anoano pakari ia no tona tu rangatira e te akatupu anga tamanamanata kore ia i tona tu tangata.
Atikara 23
E tikaanga to tetai uatu tangata kia angaanga, e kia iki i tana angaanga, ki te au turanga tau e te meitaki no te angaanga e ki te paruruanga i te tuatau angaanga kore.
E tikaanga to tetai uatu tangata kia tutaki akaaiteite ia no te angaanga aiteite, ma te kore rava tetai akaraanga papakitai.
E tikaanga to tetai uatu tangata tei rave i tetai angaanga ki tetai tutaki anga tau e te meitaki ei akapapu nona e no tona puna tetai oraanga tei tau ki te turanga ngateitei o te tangata, e kia akarava ia te reira, me anoano ia, na roto i tetai au ravenga ke no te paruruanga oraanga meitaki.
E tikaanga to tetai uatu tangata kia akatupu e kia piri ki roto i tetai uatu putuputuanga no te paruru anga i tana kimikimi anga puapinga.
Atikara 24
E tikaanga to tetai uatu tangata ki tetai tuatau akangaroi anga e te tamataora anga, kapiti ia ki tetai au akakotinga anga tau o te ora angaanga e tetai au tuatau orote tutaki ia.
Atikara 25
E tikaanga to tetai uatu tangata ki tetai turanga oraanga tau ma te meitaki nona e no tona puna, kapiti ia te kai, kakau, ngutuare e te paruruanga maki ma tetai au angaanga tau tei anoano ia no te oraanga meitaki; e te tikaanga ki tetai paruruanga i te tuatau angaanga kore, maki, paruparu kopapa, takaua, ruaine me kore ra tetai uatu tu ngere i vao ake i tona mana akaaere.
E tikaanga to te au metua vaine utuutu tamariki e, to te au tamariki, ki tetai tiaki anga takake e te tauturu. Ko te tamariki katoatoa noatu e kua anau ia ki roto me kore ki vao ake i te noo anga akaipoipo o nga metua, kia oronga ia kia ratou tetai paruru anga aiteite.
Atikara 26
E tikaanga to te katoatoa ki tetai apiianga. Kia tutaki kore ia te apii i te tuatau akamata anga e te akatumu anga. Kia ture ia te katoatoa ki te apiianga akamata anga. Kia rauka ngoie ua ki te katoatoa te apiianga kimi raverave oonu e te apiianga kimi kite oonu, e kia akatuera aiteite ia te apiianga teitei atu kia tau ki te tu marama.
Kia akatano ia te apiianga ki te akatupu anga ki te openga o te tu tangata e ki te akamatutu anga i te akangateitei anga no te tikaanga tangata e te tu rangatira tumu. Kia akatupu te reira i te marama, te akakoromaki e te pirianga taeake i rotopu i te au Basileia, iti tangata me kore ra te au putuputuanga akamori, e kia akamaata atu i te au angaanga a te Taokotaianga o te Basileia no te akamou anga i te ‘au.
Tei te metua te tikaanga mua i te iki i te tu apiianga te ka oronga ia ki ta ratou tamariki.
Atikara 27
E tikaanga to tetai uatu tangata kia piri tamanamanata kore ia ki roto i te au peu oraanga o tetai iti tangata, kia mataora i te au peu karape e kia piri ki te au kite marama ou e te au meitaki o te reira.
E tikaanga to tetai uatu tangata ki te paruruanga a te au puapinga kopapa e te tau tei rauka mei roto i tetai uatu kite ou, tata anga tuatua me kore tetai peu tana uaorai i anga.
Atikara 28
E tikaanga to tetai uatu tangata kia noo ki roto i tetai tu oraanga iti tangata e te oraanga i rotopu i te au Basileia tei akatupu ki te openga, te au tu tikaanga e te tu rangatira i tata ia i roto i teia Akakiteanga.
Atikara 29
E atinga ta tetai uatu ki te noo anga tangata tei roto anake ua i reira te rauka anga tamanamanata kore ia e te akatupu anga ki te openga o tona tu tangata.
I te taangaanga anga ia i tona au tikaanga e te oraanga tamanamanata kore ia tei raro ake te tangata tatakitai i te au akakotinga anga ua i akataka ia e te ture no te akakoroanga okotai no te akapapu anga i te arikianga no te akangateiteianga i te au tikaanga e te oraanga tamanamanata kore ia e te rauka anga o te au umuumu anga tau no te oraanga meitaki e te oraanga ‘au e te tu oraanga puapinga no te katoatoa i roto i te nooanga iti tangata i ta ratou uaorai aka’aereanga.
Auraka rava kia riro te taangaanga anga i teia au tikaanga e te oraanga tamanamanata kore ia ei patoi anga i te au akakoroanga e te au turanga irinaki anga a te Taokotaianga o te au Basileia.
Atikara 30
Auraka rava tetai uriuri anga aiteanga no teia Akakiteanga kia aka anau mai no tetai uaatu Basileia, taokotaianga tangata me kore, tetai uaatu tangata, i tetai tikaanga kia rave i tetai ua atu angaanga me kore kia akatupu i tetai angaanga no te akakoroanga kia takore ia tetai uaatu o te au tikaanga tangata e te oraanga tamanamanata kore ia i akamou ia i roto i teia Akakiteanga nei. | rar | Rarotongan | rar | Latn | rar |
Ꮒꭼꮎꮫ Ꮧꭶꮓꮳꮃꮕꭲ Ꭰꮒᏼꮻ Ꭴꮒꮂ Ꭲᏻꮎꮫꮧꭲ
Ꭼꮒᏻꮙ Ꭷꮓꭾꮫ
Ꭼꮒᏻꮙ ꮧꮣꮒꮈꮸ ꮎꮝꭹ ꭰꮰꮿꮝꮧꮝꭹ ꭰꮲꮙꮩꮧ ꭰꮄ ꮎꮝꭹꮓ ꭲꭶꮨ ꭰꮄ ꭴꮩꭿᏻꭿꮿ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮧ ꮎꮝꭹꮓ ꮒꭶꮣ ꭰꮒꮃ ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꮟꮣꮑꮈ ꭰꮎꮑꮈ ꮎꮎꭲ ꮧꭶꭻꮝꮣꭲ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ, ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮝꮣᏺꭿꮝꮧ ꭰꮄ ꮕꮹꮩꭿꮿꮫ ꮎꮏ ꮎꮝꭹ ꭱꮆꭿ,
Ꭼꭼꮒᏻꮙ ꭰꭶꮞꮝꮤꮕꮎ ꭰꮄ ꮒꭶꮈꮙꮫꮎ ꮎꮝꭹꮎ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮧꭲ
Ꭴꮒꮂꭲ ꮻꮒꮪꮅꮝꮤꮕꭹ ꮎ ꭴꮒꮝꭶꮞꮨ ꮎꮎꮫꮑꮕ ꮎꮝꭹꮎꮓ ꭴꮒꮂ ꭶꮆꮢꮝꮤꮕ ꭰꮤꮃꮼꭿꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꮷꮔꭺꮩꮧᏹ ꭴꮎꮥꮧᏹ ᏼꮻ, ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭱꮆꭿ ꭴꮇꮴ ꮎꮏꭲ ꮎꮝꭹꮎꮓ ꭰꮒᏼꮻ ꭰꮞ ꭰꮅꭾꮅꮝꮧ ꮩꭿ ꭶꮼꮒꭿꮝꮧ ꭰꮄ ꭴꮓꭿᏻꮢ ꭰꮄ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꮝꭹꮎ ꮒꭶꮎᏸꭿꮝꮫꮎ ꭰꮄ ꭷꮑꮸꭹ ꭴꮎꮪꮈꮣ ꮕꮅꮝꮤꮕꭹ ꮎꮝꭹ ꮹꭶꮈꮃꮧᏼ ꭰꮎꮪꮈꮤꮕ ꮎꮝꭹ ꮎꮒꭶꭵꮚ ᏼꮻ,
Ꭼꮒᏻꮙ ꮎꭲ ꭴꮅꮝꭸꮫ, ꮎꮝꭹꮎ ꭰꮝꭶꮿ ꭼꮝꮧᏸꮩꮧ ꮒꭸꮢꮎ ᏹꭹ ꮎꮝꭹ ꭺꮁꮝꮧ ꮔꮣꮑꮲꮎ, ꭳꮒ ꭴꮣꮇꮈ ꭴꮣꮑꮯᏼꮣ, ᏻꮣᏹꮈ ꭴꮼꭿᏻꮧ ꮎꮝꭹ ꮷꭶꮨꮈꮝꮧ ꮒꮣꮴꮲꮎꮙ ꮎꮎꮫꮑꮂꭹ ꭰꮄ ꭴᏺ ꭲꮿꮣꮫꮑꭿ, ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ᏻꮎꮫꮑꮧꭲ ꭱꮅꮝꮧ ꭰꮅꮟꮕꮩꮧ ᏹꭹ ꮎꭵꭲ ꮎꮝꭹ ꮷꮒꭷꮎꮹꮫꮝꮩꮧ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ,
Ꭼꮒᏻꮙ ꮎꮝꭹ ꭴꮅꮝꭸꮫ ꮎꭲ ꭼꮒꭸꮢ ꮎꮕꮑꮂ ꮎꮝꭹ ꭴꮣꮕꮨ ꭴꮺꮃꮧꮝꮫ ꮪꮩꮇꮹꮫꮂ ꭴꮩꮳꮲꭹ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢꭲ,
Ꭼꭼꮒᏻꮙ ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꮎꮝꭹꮓ ꭴꮎꮣꮪꮥꮻꮫ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ ꮔꮕꮏꮕ ꮎꮏ
Ꭰꭰꮣꮅꮝꭺꮈꮣꮑꭿ ꮧꮃꮟꮩꮧ ꮣꮝꮣᏹꮫꭲ ꮎꮝꭹꮎꮓ ꭴꮓꭿᏻꮤꮕ ꮪꮎꮃꮟꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ᏻꮎꮫꮧꭲ, ꮎꭲ ꮎꮝꭹ ꭰꮲꮙꮩꮣ ꭰꮄ ꮷꭼꮹꮆꮧ ꮎꮝꭹꮓ ꭰꮒᏼꮻ ꭰꮒꮟᏼꮻꭽ ꭰꮄ ꮎꭲ ꭱꮷꮃꭽꮙ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧ ꮎꭲ ꭰꮒꮝꭶꮿ ꭰꮄ ꭰꮒꭸᏼ ꭰꮄ ꮪꮔꭺꮤꮕꭹ ꭼꮒꭸꮢ ꮎꮕꮑꮂ ꭴꮎꮩꮲꭿ ꭰꮅᏹꮅꮢ ꭰꮄ ꮣꮴꮲ ꭲꭶꮨꭽꮚ ꮎ ꭵꮄꮒꮩꮂꭹ ꮎꮏ ꭱꮙꭿꭸꮝꮧ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ,
Ꭼꭼꮒᏻꮙ ꭰꮑꮃ ꮝꭶꮪꭹ ꭴꮪꮣꮈꮕꭿ ꮎꭲ ꭴꮕꮜ ꭴꮎꮯꮒꭼꮑꮧꭲ, ꮎꭲ ꭴꮎꮅꭺꮢ-ꭴꮅꭺꭿ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮣꮪꮥꮻꮫ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ, ꮎꮝꭹ ꭼꮒꭸꮢ ꮎꮕꮑꮂꭹ ꮒꭼꮎꮥꮎ ꭺꭿᏻꭿ ꮎꮝꭹꮎ ꭰꮄ ꭰꭶꮞꮝꮤꮕꭹ ꮎ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ᏻꮎꮫꮑꮧꭲ ꭰꮄ ꮪꮎꮃꮟꮫ ꮩꭿ ꮷꮎꮥꮧꭲ, ꭼꮒᏻꮙ ꭴꮰꮿꮙ ꭴꮓꮅꮸꭹ ꮎꮝꭹ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮧꭲ ꭰꮄ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꮺꮖ ꭴꮅꮝꭸꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꭷꮅꭲ ꭰꮥꮃꮀꮢꭿ ꭿꭰ ꭰꮪꮣꮈꮧ, ꮓꮙꮓ, ꮎꮝꭹ ꭲᏻꮝꮧ, ꮎꮝꭹ ꮒꭶꮣꮚ ꮣꮒꮃꮻꭵ ꮧꮃꮟꮤꮕꭿ ꭿꭰ ꮒꭼꮎꮫ ꮧꭶꮓꮳꮃꮕꭲ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꭴꮰꮿꮙ ꭲꭶꮨꭽꮚ ꭰꮅꮒꭼꮑꮈꭹ ꮎꮝꭹꮎ ꮒꭶꮣ ꭰꮒᏼꮻ ꭰꮄ ꮒꭶꮣ ꭴꮎꮣꮪꮥꮻꮫ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ, ꮎꭲ ꮎꮝꭹ ꭰꮝꮖꮫꭿ ꮎꮝꭹꮎꮓ ꮒꭶꮧᏻ ꭰꮟᏼꮻ ꭰꮄ ꮒꭶꮧᏻ ꭰᏸꮈ ꮎꮝꭹ ᏼꮻ, ꭴꮒꮝꮖꮒꭺꮩꮧ ꭿꭰ ꮧꭶꮓꮳꮃꮕ ꮒꭺꭿꮈꭲ ꭰꮎꮣꮕꮦꮝꭺꭲ, ꭰꮞꮓ ꭰꮑꮈꮩꮧ ꮎꮝꭹ ꮣꮎꮥᏺꮂꮝꭼꭹ ꭰꮄ ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧꭲ ꮎꭲ ꭼꮒꭸꮢ ꮎꮕꮑꮂ ꭺꭿᏻꭿ ꮎꮝꭹꮎ ꭿꭰ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧꭲ ꭰꮄ ꮩꭿ ꮷꮎꮥꮧꭲ ꮎꭵꭲ ꭰꮅᏹꮅꮢꭹ ꮹꮯꮆꭿꭿ, ꭰᏸꮅ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ, ꮔꮎᏸꭿꮝꮫꮎꮙ ꮎꮝꭹ ꮒꭼꮎꮥꮎ ꭰꮄ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧᏹ ꮧꭸꭶꮣꮒꮈꮸꭹ ꭰꮄ ꭰꭶꮞꮝꮤꮕꭹ, ꭲꮷꮃꮓ ꮔꮎꮫꮕ ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꮎ ꭰꮑꮃ ꮝꭶꮪꭹ ꭴꮕꮜ ꭰꮄ ꮔꮎꮫꮕ ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꮎꮎꭲ ꮧꮝꭶꮪꭹ ꭽꮻꮒꮧꮲ ꭲᏻꮎꮫꮑꮅꮣꮝꮧ ꭴꮒꮂꭲ.
Ꭰꮿꮩꮈ 1
Ꮒꭶꮣ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮎꮥꮕꭲ ꭴꮎꮪꮣꮄꮣ ꭰꮄ ꭱꮷꮃꭽꮙ ꮎꭲ ꭰꮲꮙꮩꮧ ꭰꮄ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮧꭲ. Ꮎꮝꭹꮎꮓ ꭴꮅꮝꭺꮈꮤꮕꭹ ꭴꮰꮿꮝꮧ ꮕᏸꮅꮫꭹ ꭰꮄ ꭰꮣꮕꮦꮯꮣꮝꮧ ꭰꮄ ꭱꮅꮝꮧ ꮟᏼꮻꭽ ꮒꮪꮎꮣꮫꮎꮥꭼꭹ ꮎ ꮧꮎꮣꮕꮯ ꭰꮣꮕꮩ ꭼꮧ.
Ꭰꮿꮩꮈ 2
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮎꮣꮒꮬ ꮎꭲ ꮒꭶꮣ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧꭲ ꭰꮄ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꭲ ꮥꭶꭷꮕꭹ ꭿꭰ ꮧꭶꮓꮳꮃꮕꭲ, ꭴꮎꮴꮅꮫ ꮔꮎꮰꮿꮝꮫꮎ ꮎꭲ ꮒꭶꭵꮙ ꮷꮣꮄꮕꮣ, ꮥꭷꮑꭲꮝꮤꮕꭿ ꮷꮎꮣꮄꮕꮣ ꭰꮒᏼꮻ, ꮧꭸꭶꭶꮕꮧꭲ, ꭰꭸꮿ ꭰꮄ ꭰꮝꭶꮿ, ꭶꮼꮒꭿꮝꮧ, ꮷꮎꮑꮅꮧ, ꮧꮎꮩꭹꮿꮝꭹ ꭰꮄ ꮠꭲ ꮎꮒꮅꮝꭼꭹ, ꭰᏸꮅ ꭴꮎꮩꮲꭿ ꭰꮄ ᏼꮻ ꮒꮩꮣᏻꮎꮣꮄꮕꭹ, ꮔꮕꮏꮕ, ꭴꮥꮕ ꭰꮄ ꮠꭲ ꮔꮝꮧꮣꮕꭲ.
Ꭴꮧꮧꮲꭲꭸꮝꮩꮧ, ꮭ ꮔꮎꮰꮿꮝꮫꮎ ꭴꮩꭿᏻꮢꮎ ꮎꮝꭹꮓ ꮧꮎꮩꭹꮿꮝꭹ ꮒꮣᏻꮅꮝꮩꮤꮕ ꮎꮝꭹ ꭴꮩꮲꮕꭲ, ꭲᏻꮎꮫꮑꮅꮣꮝꮧ ꭴꮒꮂꭹ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ ꮔꮝꮧꮣꮕ ꮎꮝꭹ ꮒꭼꮎꮫꭲ ꭰꮄ ꮝꭶꮪꭹ ꮎꮝꭹꮓ ꭰꮒᏼꮻ ꭰꮎꮑꮈꭹ, ꭲᏻꮓꮝꮚ ꮎꮝꭹꮎꭲ ꭴꮎꮣꮴꮅꮣ, ꭶꭸꭶꮕꮨ ꭸꮢꭲ, ꭼꮒꭼꭼ-ꭴꮹꮢ-ꭴꭶꮞꮝꮧꮥꭹ ꭽꮻꮒꮧꮲ ꮒꭶꭵ ꮠꭲ ꮕꮒᏺꭲꮝꮣꮑꮂꮎ ꮎꭲ ꭴꮒꮂ ꭴꮎꮣꮴꮅꭶꮿ.
Ꭰꮿꮩꮈ 3
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ᏻꮎꮫꮧꭲ ꭵꮄꮒꮩꮂꭲ, ꭳꭶꮣꮴꮅ ꭸꮢꭲ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꭶꮞꮝꮧ ᏼꮻ.
Ꭰꮿꮩꮈ 4
Ꭴꮩꭿᏻꭿ ꮭꭹꮆꭲ ꭰꮵꮒᏼꮧ ꮎꮝꭹ ꮧꭸꮵꮎꮭꭵ ꭰꮄ ꭶꮜꮩꮿꮝꮧ ꭰꮵꮎꮭꭲ ᏹꭸꮞꮝꮧ; ꮧꭸꮵꮎꮭꭵ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꮧꭸꮵꮎꮭ ꮧꭶꮎꮧꮕꮧ ꭴꮩꭿᏻꭿꮿ ꭶꮕꮝꮩꮝꭸꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꮒꭶꭵ ꮎꮝꭹ ꭲᏻꮝꮧ.
Ꭰꮿꮩꮈ 5
Ꭴꮩꭿᏻꭿ ꮭꭹꮆꭲ ꭰꮵꮈꮝꮧ ᏹꭸꮞꮝꮧ ꭰꮄ ꭴᏺ ꭲꮿꮣꮫꮑꭿ ᏹꭸꮞꮝꮧ, ꭰꮒᏼꮻ ꮒꭸꮢꮎ ᏹꭼꮧ ᏹꭸꮞꮝꮧ ꭰꮄ ꭴꮥꮀꭿꮝꮧ ᏹꭼꮧ ᏹꭸꮞꮝꮧ ꭰꮄ ꭰꮝꮫꮧꮝꮩꮧ ᏹꭸꮞꮝꮧ.
Ꭰꮿꮩꮈ 6
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧꭲ ꮒꭼꮎꮫ ꭸꭺꮅꮴꮧ ꮎꮝꭹ ᏼꮻ ꭲꭼꮿꮨꮯ ꮎꮝꭹ ꮧꭷꮓꮹꮫꮝꮧ.
Ꭰꮿꮩꮈ 7
Ꮒꭶꮫ ꭲꮷꮃꭽꮙ ꭲꭼꮿꮨꮯ ꮎꮝꭹ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ ꭰꮄ ꭴꮎꮣꮒꮬꮕꭲ ꮕꮰꮿꮝꮫꮎ ꮒꭶꭵ ꭰꮣꮫᏻꮴꮧ ꮎꮝꭹ ꭲꮷꮃꭽꮙ ꭼꮹꮒꮝꮥꮈꮩꮧ ꮎꮝꭹ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ. Ꮒꭶꮣ ꭴꮎꮣꮒꮬꮕꭲ ꭲꮷꮃꭽꮙ ꭼꮹꮒꮝꮥꮈꮩꮧ ꮧꭼꮹꮎꮱꮧꮝꭹ ꮒꭶꭵ ꭰꮣꮫᏻꮴꮧ ꮎꮝꭹ ꭰꮝꭶꮕꭼꭲ ꭿꭰ ꮧꭶꮓꮳꮃꮕꭲ ꭰꮄ ꮧꭼꮹꮎꮱꮧꮝꭹ ꭰꮄ ꮒꭶꭵ ꮣꮣꮪꮄꭼ ꮎꮝꭹ ꭲᏻꮝꮧ ꭰꮣꮫᏻꮴꮧ.
Ꭰꮿꮩꮈ 8
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꭾꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲᏻꮎꮫꮧꭲ ꮎꭲ ꮥꭻꭺꮤꮕꭹ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧ ꮎꮝꭹ ᏸꮅ ꮒꭼꮹꮎꮫꮧ ꭸꮢ ꭰᏸꮅ ꮷꮎꮣᏹꮅꮣꮝꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꮪꮅꮑꮸꭹ ꭰꮝꭶꮕꮸꭲ ꮎꮝꭹ ꮪꮎꮃꮟꮫ ꮪꮒꮂꭹ ꭴꮅꮝꭺꮈꮣꮑꮈꭹ ꮎꮝꭹꮓ ꭶꭻꮝꮫꮧ ꭰꮄ ꮎꮝꭹꮓ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ.
Ꭰꮿꮩꮈ 9
Ꭴꮩꭿᏻꭿ ꮭꭹꮆꭲ ꭰꮞꮚꮚ ꮳꭻꭺꮣꮑꮧ ᏹꭸꮞꮝꮧ ꮎꭲ ꭰꮵꮒᏼꮧ ᏹꭸꮞꮝꮧ, ꭰꮵꮝꮪꮧ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꭰꮵꮔꭺꮻꮝꮧ.
Ꭰꮿꮩꮈ 10
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꭽ ꭴꮎꮣꮒꮬꮕꭲ ꮎꮝꭹ ꭴꭷꮅꮸꭿ ꭲꮷꮃꭽꮙꮓ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧ ꭴꮒꭿ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꭸꭶꮫꮣꮝꮩꮧ ꮎꮝꭹꮓ ꭴꮎꮣꮴꮅꮣ ꭰꮄ ꭴꮎꮅꭺꭿ ꮒꭸꮢꮎ ꮷꮎꮣᏹꮅꮣꮝꮧ, ꮎꮏ ꮎꮝꭹ ꮣꮕꭺꮤꮒꮩꮂꭹ ꮎꮝꭹ ꭴꮒꮂ ꭴꮴꮅ ꭰꮄ ꭴꮎꮣꮪꮣꮈꮂꮝꭼ ꭰꮄ ꮒꭶꭵ ꭰꮝꭶꮕꮸ ꭰꭻꭿꮝꮫ ꭴꮱꮧꮝꭹ.
Ꭰꮿꮩꮈ 11
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭸꭻꭿꮝꮤꮕ ꭴꮰꮿꮝꮧ ꭴꮝꮫꮧꮝꭹ ꭴꮝꭶꮕꮸꭲ ꭴꭾꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꭴꮒꮂ ꮪᏻꭺꮫ ꮩꭿᏻꭿꮿ ꮎꮝꭶꮕꮎ ꭹꮃꮓ ꭰꮓꭿᏻꮤꮕ ꭴꮝꭶꮕꮸꭲ ꮒꭼꮕ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ ꮎꮏꭲ ꭰᏸꮯ ꮣꮎꮣᏸꮅꮩꮂꭹ ꮎꮝꭹꮓ ꮪꮒꮩꭲꮝꮣꮑꮈꭹ ꮎꮝꭹ ꭴꮂꭹ ꮒꭶꮣ ꮎꮝꭹꮎ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧ ꭰꭶꮧꮢꮝꮧꮝꭼꭹ.
Ꮭꭹꮆꭲ ꮽꮣꭺꮎꮫꭲ ꭰꮵꮒᏼꮧ ꭴꮝꭶꮕꮸ ꮒꭶꭵ ꭴꮝꮫꮧꮝꭹ ꭴꮝꭶꮕꮸꭲ ꭴꮎꭲ ꭰꮪꮣꮈꮧ ꮒꭶꭵ ꭴꮅꮑꮸ ꭰꮄ ꭶꮅꮣꮝꮤꮕ ꮎꮝꭹꮓ ꮭ ꮧꮃꮟꮤꮕ ꭴꮝꮫꮧꮝꭹ ꭴꮝꭶꮕꮸꭲ, ꭽꮻꮒꮧꮲ ꭰᏸꮅ ꭴꮎꮩꮲꮢ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ, ꮎꮝꭹ ꮎᏻꭲ ꭰꮯꭲꮅꮝꮢ ꭴꮣꮝꭶꮕꮴꮈꭹ. Ꭵꮭꮓ ꮽꮣꭺꮎꮫ ꭶꭸꮧᏻꮙꮓ ꭴꮝꮫꮧꮝꭹ ꮎꮝꭹ ꮷꮪꭺꮣꮑꮧ ꭱꮝꭶꮙ ꮎꮝꭹ ꮜꮙ ꮎꮝꭹ ꮧꮩꮃꭹ ꮎᏻꭲ ꭰꮯꭲꮅꮝꮢ ꭴꮝꮫꮧꮝꭹ ꭴꮝꭶꮕꮸꭲ ꮎᏻꭸꮢ ꮕꮫꮑꮈꭹ.
Ꭰꮿꮩꮈ 12
Ꮭꭹꮆꭲ ꮽꮣꭺꮎꮫꭲ ꭰꮞꮚꮚ ꮳꭻꭺꮣꮑꮧ ꭰꮅꮜꮃꮑꮧ ꭴꮅꭺꭿ ꮎꮝꭹ ꭴꮥꮅꮣ, ꮟꮣꮑꮈ, ꭴꮗꮕꮢ ꭰꮄ ꮣꮎꮣꮫꭺꮧꮝꭼ, ꭵꮭ ꮧꭶꮨꮈꮝꮧ ꭶꮈꮙꮩꮧ ꭸꮢ ꭰꮄ ꭰꭶꮣꮕꮦꮧᏹ. Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮪᏻꭺꮫ ꭼꮹꮒꮝꮥꮈꮩꮧ ꭸꮞꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꭰꮱꮧꮝꭹ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ ꭺꮁꮝꮧ ꭰꮅꮜꮃꮑꮧ ꭰꮄ ꮧꭶꮨꮈꮝꮧ.
Ꭰꮿꮩꮈ 13
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꭲ ꭰꮣꮕꮟꮣꮝꮧꭲ ꭰꮄ ꮣꮒꮑꮈꭹ ꭽꮻꮒꮧꮲ ꮎꮝꭹ ꮣꮰꭿꮝꮫꭲ ꮎꭲ ꮜꮙꭽ ꮝꭶꮪꭹ.
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮒꭹꮝꮧ ꮒꭶꭵꮙ ꭰᏸꮅ ꮒꭼꮎꮫꭲ, ꭴꮰꮿꮝꮧ ꭴꮹꮜ ꭴꮴꮅ ꭱꭵꭲ, ꭰꮄ ꭲꭶꮇꭿꮝꮧ ꭴꮎꭲ ꭴꮹꮜ ꭴꮴꮅ ꭰᏸꮅ ꮒꭼꮎꮫꭲ.
Ꭰꮿꮩꮈ 14
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮒᏺꮂꭹ ꭰꮄ ꭴꮅꭾꮅꮝꮩꮧ ꮎꮏ ꮠꭲ ꭰᏸꮯ ꮒꭼꮎꮫꭲ ꭴꮅꮝꭶꮝꮩꮤꮒꮈꭿ ꮎꮝꭹꮎ ꭰꮵꮝꮫꮧꮝꮧꮝꭼꭹ.
Ꭿꭲꮎꭲ ꭴꮒꮂ ꮪᏻꭺꮫ ꮭ ꭱꮅꮚ ᏹꭼꮎꮞꭿꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꮣꮅᏹꮅꮩꮂ ꮩᏻꮓ ꮥꭸꮵꮝꮫꮂꮝꭼꭹ ꮎꮝꭹꮎ ꮧꮣꮄꮒꮝꭼ ꭼꮒꭼꭼ-ꭰꮩꭹꮿꮫ ꭴꭼꮹꮅ ꭴꮝꭶꮕꮸꭲ ꭰꮄ ꮎꮝꭹꮎ ꮧꭷꮏꮹꮫꮝꮧ ꭰꮅꮝꭶꮑꮝꭹ ꭴꭼꮹꮅ ꭰꮄ ꭰꮝꭺꮅᏼ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮣꮪꮥꮻꮫ ꭰᏸꮅ.
Ꭰꮿꮩꮈ 15
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭰᏸꮅ ꭰꮑꭿ ꭲᏻꮎꮅꮝꮩꮧꭲ.
Ꮭꭹꮆꭲ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ꭰꮞꮚꮚ ꭴꮎꮣᏹꮈꭹ ꭴꮴꮅ ꭰᏸꮅ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧ ꭵꮭꮓ ꭴꮎꮣᏹꮈꭹ ꮎꮝꭹ ꭴꮂꭹ ꮪᏻꭺꮫꭲ ꮎꮝꭹ ꭴꮑꮯᏼꮝꮧ ꭰᏸꮅ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧꭲ.
Ꭰꮿꮩꮈ 16
Ꭰꮒꮝꭶꮿ ꭰꮄ ꭰꮒꭸꮿ ꭷꮅ ꭰꭶᏼꮅ, ꮔꮰꮿꮝꮫꮎ ꮒꭶꭵ ꮕꮒᏺꭲꮝꮣꮑꮂꮎ ꮒꮧꭶꮅꮝꮩꮧꮝꭼ ꮎꭲ ꮕꮎꮣꮄ ꭰꮒᏼꮻ, ꭰᏸꮅ ꮒꮣᏻꮒꮆꮢ ꭰꮄ ꮷꮎꮑꮅꮧ, ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ᏻꮎꮫꮑꮧ ꮎꭲ ꮥꭸꭶꮸꮝꮧꮝꭼ ꭰꮄ ꮟꮣꮑꮈ ꮒꮣᏻꮎꮣꮄꮕꭲ. Ꮎꮝꭹꮓ ꭴꮒꭽ ꭴꮎꮣꮒꮰꮕ ꮎꭲ ꭲꮷꮃꭽꮙꮓ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮧꭸꭶꮸꮝꮩꮧꭲ, ꮎᏻ ꮧꭸꭶꮸꮝꮧꮝꭼꭹ ꭰꮄ ꮎꮝꭹꮎꭲ ꮣꮎꭶꮄꮒꮝꭼꭹ.
Ꮧꭸꭶꮸꮝꮧꮝꭼ ꭴꮩꭿᏻꭿ ꭰᏼꮈꭹ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꮎꮎꭿ ꭴꮹꮜ ꮎꮝꭹ ꭴꮰꮿꮝꮧ ꮔꮪꮣꮈꮎ ꭰꮄ ꭷꮅꭲ ꭳꮟᏻ ꭴᏸꮈꮕꭿ ꮎꭲ ꭰꮫꮕꭲꮝꮧꮝꭼ ꮧꮒꮑꮅ ᏻꮅꮝꮩꮧꭲ.
Ꮎꮝꭹꮓ ꮟꮣꮑꮈ ꮒꭼꮹꮝꮫ ꮕꮝꮫ ꭰꮄ ꮪꮎꮃꮟꮫ ꭴꮎꮣꮱꭼ ꮜꮙ ᏼꮻ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮣꮒꮰꮕ ꭼꮹꮒꮝꮥꮈꭿꮩꭿ ꮎꮝꭹꮎꭲ ᏼꮻ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꮝꭶꮪꭹ.
Ꭰꮿꮩꮈ 17
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮹꮜ ꮷꭼꮹꮆꮧ ꭴꮎꮴꮅ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧꭲ ꮎꮝꭹꮿꮓ ꮎꭲ ꮷꮎꮅꭺꮧ ꭰꮒꮠꭲ ꭴꮎꮰꮿꮝꮧ.
Ꮭꭹꮆꭲ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ꭰꮞꮚꮚ ꭴꮎꮣᏹꮈꭹ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮴꮅ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꮷꭼꮹꮆꮧ ꭴꮂꭲ.
Ꭰꮿꮩꮈ 18
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮎꭲ ꮩꭿꮙ ꭴꮎꮥꮧꭲ, ꮷꮔꭺꮩꮧᏹ ꭰꮄ ꮷꮎꮑꮅꮧ; ꭿꭰ ꭴꮒꮂ ꮪᏻꭺꮫ ꭰꮰꮿꮝꮧ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꮝꮙ ꭶꮑꮯᏼꮝꮧ ꭴꮂꭲ ꮷꮑꮅꮧ ꭸꮢ ꭰꮄ ꭴꮼꭿᏻꮢꭲ, ꭰꮄ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ, ꭲꮷꮃꮙ ꭴꮹꮢ ꭰꮄ ꮎꮏꭲ ꮪꮒꮪꮢꭹ ꭴꮰꮿꮝꮧ ꮠꭲ ꭰꮄ ꮎꮏꭲ ᏼꮻ ꭴꮎꮣꮝꮧꭲ ꭰꮄ ꭴꮥꮅꮣ, ꮪꮎꮃꮟꮫ ꭴꮒꮂ ꮷꮎꮑꮅꮧ ꭰꮄ ꭴꮓꭿᏻꮢꭹ ꮎꮏ ꮣꮎꮥᏺꮂꮝꭼ, ꭰꮎꮅꮟꮎꭿꮝꮧꮝꭼ, ꭰꮎꮣꮩꮅꮝꮧꮝꭼ ꭰꮄ ꭰꭶꮞꮝꮤꮕꭹ.
Ꭰꮿꮩꮈ 19
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮩꭿꮙ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꭺꮅꮸꭲ ꭰꮄ ꭴꮯꮑꮸꭲ; ꭿꭰ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮒꮂ ꮪᏻꭺꮫ ꭰꮰꮿꮝꮧ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꭴꮢꭶꮄꮝꮧ ꮔꮝꮫ ꭺꮅꭼꭲ ꮕꮰꮿꮝꮧꮝꭼꮎ ꮎꮣᏺꮝꮣꮑꮂꮎ ꭰꮄ ꭴꮒᏺꮂꭹ, ꭰꮒꭹꮝꮧ ꭰꮄ ꮹꮣꮑꮧᏹ ꭼꮒꭸꮢ ꭲꭼꮹꮑꮧ ꭰꮄ ꭰꮣꮕꮦꮝꭼ ꭰꭶꮫꮅꮝꮤꮕ ꮒꭶꭵ ꭷꮓꭾꮣ ꭴꮎꮧꭶꮄꮿꮝꮧ ꭰꮄ ᏹꮒꭶꮅꮝꮧꮙ ꭴꮎꭲ ꭰꮝꮣꮕꮕ ꮧꮯꮆꮫ.
Ꭰꮿꮩꮈ 20
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮩꭿꮙ ꭰꮥꮧꭲ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꮕꮹꮩꭿꮿꮫꮙ ꮣꮒꮃꮻꭼ ꭰꮄ ꭴꮎꮅꭺꮢꭲ.
Ꮭꭹꮆꭲ ᏸꮅꮙ ꭴꮪꮣꮈꮧ ꭴꮩꮳꮈꮧ ꮎꮝꭹ ꮷꮅꭺꮧᏹ.
Ꭰꮿꮩꮈ 21
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮎꮦꮃꮧꮝꮧ ꮎꮏ ꭰᏸꮅ ꭴꮩꮲꮢ ꮎꮝꭹ ꭰᏸꮅ ꮒꭼꮎꮫꭲ ꭾꮂꭲ, ꮵᏻꮧꮙ ꭰꮄ ꭰꭶꮫꮅꮝꮤꮕ ꮔꮪꮣꮈꮎꮙ ꭰꮎꮡᏸꮝꭼ ꮧꮒꮃꮻꭹ.
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲꮷꮃꭽꮙꮓ ꭰᏼꮝꮩꮧ ꭴꮎꭲ ꭰᏸꮅ ꭲᏻꮎꮣꮫꮑꮧ ꮎꮏꭲ ꭴꮴꮅ ꭰᏸꮅ ꮒꭼꮎꮫꭲ.
Ꮎꮝꭹꮓ ꭰꮫꮕꭲꮝꮫ ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮩꭿᏻꭿ ꮎꮝꭹ ꭰᏸꮅ ꭴꮩꮲꮢ ꭴꮢꭶꮄꮝꮧ ꭰᏸꮅ ꭴꮩꮲꮢ; ꭿꭰ ꭰꮫꮕꭲꮝꮫ ꭴꮩꭿᏻꮢ ꭴꮯꮑꮸ ꮎꮏ ꭲᏻꮣꮅꭽ ꭰꮄ ꮩᏻꮓ ꮷꮎꮣꮡᏸꮝꮧ ꮎꮝꭹꮓ ꭴꮩꭿᏻꭿ ꮎꮝꭹ ꮒꭼꮎꮫ ꭰꮄ ꭲꮷꮃꭽꮙꮓ ꭴꮕꮜ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧ ꭴꮑꮂꭲ ꭰꮄ ꭴꮩꭿᏻꭿ ꭴꮎꮢꭶꮲ ꭴꮥꮅꮫ ꭴꮒꮑꭲꮝꮧ ꭸꮞꮝꮧ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꮰᏹꮙ ꮔꮪꮣꮈꮎ ꭷꮑꭲꮝꮧ ꭰꭿꮈꮝꮧᏹ.
Ꭰꮿꮩꮈ 22
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ, ꮎꮝꭹ ꭰꮑꮃ ꭸꮢ ᏼꮻ, ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮎꮝꭹ ꮹꮵꮒ ꭰꮪꮣꮈꮧ ꭰꮄ ꭴꮎꮣꮒꮬꮕꭲ ꮎꮝꭹ ꭰꮣꮩꮯꮝꮧ, ꭰꭶꮫꮅꮝꮤꮕ ꭰᏸꮅ ꭴꮎꮩꮲꮢ ꭰꮑꮈꮧꮝꭼꭹ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ ꭴꮎꮅꭺꮢ-ꭴꮅꭺꭿ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꮒꭼꮕ ꭴꮅꭺꭿ ꮎꮝꭹ ꮷꮎꮩꮲꮓꮕꭿ ꭰꮄ ꮷꭼꮹꮆꮧ ꭴꮎꭲ ꮒꭶꮣ ꮝꭶꮪꭹ, ꮎꮝꭹ ꭰꮃꮟꮕꮩꮧ, ᏼꮻ ꭰꮄ ꭴꮒꮂ ꭲᏻꮎꮫꮑꮅꮧ ꮪᏻꭺꮫꭲ ꭲᏻꮅꮝꮩꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꭴꮂ ꭰꮲꮙꮩꮧ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꮂ ꭴꮣꮕꮨꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꭰꮞꮚ ꭴꮩꮇꮹꮫꮂꭹ.
Ꭰꮿꮩꮈ 23
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮧꭶꮈꮻꮝꮣꮑꮧ, ꭴꮪꮣꮄꮣ ꭴꮡᏸꮝꮧ ꮧꭸꮵꮎꮲꮧꭲ, ꮎꭲ ꭳꮝꮣ ꭰꮄ ꭰꮡᏸꮝꮤꮕ ꮪꮎꮃꮟꮫꭹ ꮧꭶꮈꮻꮝꮣꮑꮧ ꭰꮄ ꮧꮝꮥꮅꮝꭹ ꮎꮝꭹꮎ ꮧꭸꮵꮎꮲꮧꭲ ꮒꭶꮢꮎ.
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ, ꮒꭶꭵ ꭰꮣꮫᏻꮴꮧ ꮒꭶꮢꮎ, ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲꮧꭶꮧ ꭰꭶꭻᏼꭱꮂꭲ ꮎꮝꭹꮎ ꭲꮧꭶꮧ ꮧꭶꮈꮻꮝꮣꮑꮧ.
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꮎꮝꭹꮎ ꮷꮒꮈꮻꮝꮣꮑꭿ ꭴꮒꮂ ꮪᏻꭺꮫ ꮎꮝꭹ ꭳꮝꮣ ꭰꮄ ꭰꮡᏸꮝꮤꮕ ꭸꭶꭻᏼꭱꮧᏹ ꭸꮢꭲ ꭰꮝꮣꮹꮫꮝꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꭴꮹꮢꮙ ꭰꮄ ꮟꮣꮑꮈ ꮒꮪꮹꮕꭹ ꮎꮓ ꭰꮑꮂꭲ ꮷꭼꮹꮆꮧꮿ ꮎꭲ ꭰꮒᏼꮻ ꭰꮲꮙꮩꮧ, ꭰꮄ ꭶꮑꮙꮣ, ᏹꮒꭶꮅꮝꮧꮙ, ꮎꮝꭹꮓ ꮠꭲ ꭴꮎꮅꮝꮥꮈꮹꮩꮧ ꮎꮝꭹ ᏼꮻ ꮧꮒꮝꮥꮅꮝꭹ.
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮎꮩꮲꮧ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮦꮃꮧꮝꮧ ꮧꮎꮨꮝꭹ ꮜꮚ ꭴꮎꮅꭺꭿ ꮎꮝꭹꮎ ꮧꮒꮝꮥꮅꮝꭹ ꭴꮴꮅꭲ ꭷꮑꮙꭹ ꭸꮢꭲ.
Ꭰꮿꮩꮈ 24
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮳꮺꮠꮈꮝꮩꮧ ꭰꮄ ꮩꭲ ꮕꮫꮕꭹ ꮧꭶꮈꮻꮝꮣꮑꮧ, ꭴꮰꮿꮝꮧ ꮔꮆꮢꮝꮫꮎ ꭰꮞꮈꭹ ꭲᏻꮯꮆꮣ ꮪꮒꮈꮻꮝꮣꮑꮂ ꭰꮄ ꭲᏻꮣꮅꮚ ꮷꮒꮈꮻꮝꮣꮑꮧ ꮒꭸꮢꮎ ꭲꭶ ꮎꮝꭹ ꭰꭶꮘᏼꭾꮂ ꭴꮰꮿꮝꮧ.
Ꭰꮿꮩꮈ 25
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭰᏸꮈ ꮔꮫꮏꮥꭼ ꭴꮄꮒꮩꮂ ꭱꮅꭲꭶ ꭴꮰᏹꮙ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꭰꮄ ꭳꮝꮫ-ꮕꮫꮎꮥꭼ ꭴꮹꮜ ꭰꮄ ꮟꮣꮑꮈꭲ ꮪꮹꭷꮂꭹ, ꭴꮰꮿꮝꮧ ꭰꮅꮝꮣᏼꮨ, ꮧꮏꮼ, ꭶꮅꮶꮥ ꭰꮄ ꭶꮓꮲꭹꮕꮼꮨ ꭰꭶꮞꮝꮩꮧꭲ ꭰꮄ ᏹꮒꭶꮅꮝꮧ ᏼꮻ ꮧꮒꮝꮥꮈꭿꮩ ꭰꮵꮝꮥꮈꮧꭲ, ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꮒꭾꮝꮧ ꮎꭲ ꭰꮵꮝꮥꮈꮧ ꮎᏻꭲ ꮎꮝꭹ ꮒꭶꮅꮝꮤꮒꮩꮂ ꮎꮝꭹ ꮧꭸꮵꮎꮲꮧꭲ ꮒꭶꮢꮎ, ꭴꮲꮵᏸꮝꭹ, ꮧꭼꮹꮈꮻꮝꮣꮑꮧ ꮒꭸꮢꮎ, ꭰꭶᏼꮅ, ꭰꮄ ꮠꭲ ꭶꮇꮆꭼꭹ ꮎꮝꭹ ꮧꭶꮈꮻꮝꮣꮑꮧ ꮧꭶꮈꮻꮝꮣꮑꮧ ꭴꮂꭹ ꮎᏻꭲ ꮒꭶꮅꮝꮤꮒꮩꮂꭲ ꭴꮆꮢꮝꮤꮕ ꭰꭸꮤꮧꮝꮧ ꮒꭸꮢꮎ.
Ꭴꮣꮵꭲ ꭰꮄ ꮧꮒᏺꮅ ꭴꮒꮂ ꭴꮎꮣꮒꮬꮕꭲ ꭴꮴꮅꮫ ꭸꭶꭶꮞꮝꮩꮧ ꭰꮄ ꭸꮵꮝꮥꮈꮧꭲ. Ꮒꭶꭵ ꮧꮒᏺꮯ, ꭲᏻꮓ ꮥꭸꭶꮸꮝꮤꮕꭹ ꭰꮄ ꮥꭸꭶꮸꮝꮤꮕꭹ ꮒꭸꮢꮎ ᏹꭹ ꭴꮥꮕꭹ, ꮽꮣꭺꮎꮫ ꭰꮅꭾꮅꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꭴꮰᏹ ᏼꮻ ꮧꮒꮝꮥꮅꮝꭹ.
Ꭰꮿꮩꮈ 26
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ. Ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ꭰꮞꮚꭲ, ꭱꮅꮝꮧꮓ ꮎꮝꭹ ꭰꮣꮄꮒꮝꭼꭹ ꭰꮄ ꮔꭼꮻᏻꮢ ꮧꮃꮟꮩꮧ ꮹꮣꮞꮲꭹ. Ꭰꮣꮄꮒꮝꭼꭹ ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ꭰꮪꮣꮈꮧ ꭸꮞꮝꮧ. Ꭰꭿꮈꮝꮧᏹ ꭰꮄ ꭰꭶꮤꮎꭲ ꭲᏻꮫꮑꮧ ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꮒꭶꭵꮚ ꭴꮩꮲꮕꭹ ꭰꮫꮕꭲꮝꮤꮕꭹ ꭰꮄ ꮹꭶꮈꮃꮧᏼ ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꭲꮧꭶꭶꮨ ꭼᏼꮝꮧ ꭸꮢꭲ ꮎꮝꭹ ꮒꭸꮣ ꭰꮄꮕꮤꮕ ꮔꮝꮫ ꮹꮫꮑꮧꭲ.
Ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꭰꮣꮞꭾꮈ ꮎꮝꭹ ꭷꮅꭲ ꮪꮎꮰꮇꮹꮫꮂ ꮎꮝꭹ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮹꮢꭿꮚꮓ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꮒꮪꮃꮒꭼꭼ ꭺꭿᏻꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭰꮄ ꮔꭼꮻᏻꮢ ꮧꮃꮟꮩꮧ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ. Ꭴꮒꭾꮝꮧ ꭼꮒꭸꮢ ꮒꭼꮕꭹ ꭺꮅꮝꮧꭲ, ꭰꮅꮝꭺꮅꮧꭸ ꭰꮄ ꭳꮅꭲ ꮔꮎꮫꮕ ꮒꭶꮣ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ, ꮷꮎꮣꮄꮕꮣ ꭰꮒᏼꮻ ꭰꮄ ꮷꮎꮑꮈꮧ ꮪꮎꮣꮰꭼ, ꭰꮄ ꮻꮧꮧꮲ ꮽꮣꭺꮎꮫ ꮎꮝꭹ ꭰꮅꮒꭼꮑꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮣꮪꮥꮻꮫ ꭰᏸꮅ ꮎꮝꭹꮎꮓ ꭴꮒꮝꮖꮒꭺꮩ ꮕꮹꮩꭿꮿꮫ.
Ꮷꮎꮣꭶᏼꮅꭸ ꭴꮒꭽ ꮷꮹꭻꮤꮕꮢ ꮪᏻꭺꮫ ꭴꮒꮂ ꭴꮎꮡᏸꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꭲᏻꮝꮧ ꮷꮎꮥꮆꮖꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꮽꮣꭺꮎꮫꭿ ᏻꮅꮝꮩꮧ ꭰꮵꮒꮧ ꮎꮝꭹ ꮪꮣꮨꮎꭵꭲ.
Ꭰꮿꮩꮈ 27
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮔꮪꮣꮈꮎꮙ ꭴꮺꮃꮧꮣꮝꮧ ꮎꮏꭲ ꭴꮎꮄꮒꮣꮝꮧ ꭸꮢ ꭰꮎꮄꮒꮩꮀꭲ ꮎꮝꭹ ꭴꮒꮪꮢꭹ, ꮎꭲ ꭰꮅꭾꮅꮝꮧ ꮎꮝꭹ ꭺꮲꮕꮕ ꭰꮄ ꭰꮣᏺꮤꭱꮧ ꮎꮏꭲ ꮎꮟꮎꮢꭹ ꭰꮅᏹꮄꭼꭹ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮅꮝꮥꮈꮩꮧ.
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭸꮵꮝꮥꮈꮧ ꮎꮝꭹ ꭰꭶꮣꮕꮦꮧ ꭰꮄ ꭼꮣꮒꮣꮝꮧ ꭰꮝꮣꮻꮫꮝꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꮒꭶꭵ ꮻꮒꭶꮅꮝꮤꮒꭿꮂꭹ ꮎꮟꮎꮢꭹ, ꭰꭶꮤꮂ ꭺꮺꮅ ꭰꮄ ꭴꮓꮲꮕꮝꭹ ꭴꮓꮲꮕꮕ ꮎꮝꭹ ꮷꮼꮺꮃꮕꭿ.
Ꭰꮿꮩꮈ 28
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮒꭽ ꭴꮎꮣꮒꮬꮕꭲ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꮣꮯꮜꮂꭹ ꭰꮄ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ ꮧꮃꮟꮩꮧ ꮎꮏ ꮎꮝꭹꮓ ꮪᏻꭺꮫꭹ ꭰꮄ ꮩꭿ ꮷꮎꮥꮧꭲ ꭶꮜꮩᏼ ꭶꭷꮕꭹ ꮎꮏꭲ ꭿꭰ ꮧꭶꮓꮳꮃꮕꭲ ꮎꮙꮓ ꭷꮅꭲ ꭰꮥꮃꮀꮢꭲ.
Ꭰꮿꮩꮈ 29
Ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭲᏻꮫꮑꮧ ꭴꮒꮂꭹ ꮎꮝꭹ ꭴꮒꮪꮢꭹ ꮎꮏꭲ ꮎꮝꭹꮓ ꭴꮹꮢ ꮔꮪꮣꮈꮎ ꭰꮄ ꭰꭷꮅ ꮪꮎꮰꮇꮹꮫꮂ ꭴꮹꮢꭿꮚꮓ ꭴꮴꮅ ꮎꮝꭹ ꭾꮅꮚ ᏹꭼꮹꮅꮝꮩꮧ.
Ꮎꮝꭹꮓ ꭰꮕꮧꮝꭼ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲᏻꮎꮫꮑꮧ ꭰꮄ ꮩꭿ ꮷꮎꮥꮧꭲ, ꮒꭶꮫ ꭰꮒᏼꮻ ꭴꮎꮅꮝꭶꮝꮫ ꮎꮝꭹ ꮥꭻꭺꮤꮕ ꮧꭷꮏꮫꮝꮧ ꭴꮕꮢꭿᏻ ꮎꮝꭹꮎ ꭲᏻᏸꮈꮫ ꭶꮆꮠꮂꮝꭹ ꭴꮹꮜ ꭲᏻꮝꮧ ꮧꭶꮒᏼꮩꮧ ꮒꮧꭶꮅꮝꮩꮧꮝꭼ ꮧꮣꮒꮈꮸꭹ ꭰꮄ ꭺꭿᏻꮧ ꮎꮝꭹꮎ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭰꮄ ꮩꭿ ꮷꮎꮥꮧꭲ ꮎꮝꭹ ꮠꭲ ꭰꮄ ꮣꮎꮰꮝꭼꭹ ꮎꮝꮙ ꭰꮞꭲ ꭲꮿꮫꮑꮧ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲꮿꮫꮧ, ᏼꮻ ꭰꮣꮕꮻꮝꮧꮝꭹ ꭰꮄ ꮎꮝꭹ ꮒꭶꮣꮚ ꭴꮎꮅꮝꮥꮈꮤꮒꮣꮝꮧ ꮎꮏꭲ ᏼꮻ ꭴꮎꮴꮅꮫ ꭴꮎꮩꮲꭿ.
Ꭿꭰ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭰꮄ ꮩꭿ ꮷꮎꮥꮧꭲ ꭱꮅꮚ ꮎꮏ ꮭ ᏻꮒꭾꮝꮧ ꭰꮣᏹꮅꮣꮝꮧ ꭴꮕꮧꮝꭼꭹ ꭰꮅꮝꭶꮑꮝꭹ ꮎꮝꭹ ꮕᏸꮈꮫ ꭰꮄ ꭴꮎꮅꮝꭺꮅᏼ ꮎꮝꭹ ꭴꮎꭲ ꭴꮎꮣꮪꮥꮻꮫ ꭰᏸꮅ ꮪꮎꮩꮲꮢ.
Ꭰꮿꮩꮈ 30
Ꭿꭰ ꮒꭼꮎꮕ ꮧꭶꮓꮳꮃꮕꭲ ꭱꮅꮚ ꮿꮎꮑꮲꮣ ꮎꮝꭹ ꮎꮑꮅꮝꭼꭹ ꮎꮝꭹꮎ ꮒꭶꭵ ꮝꭶꮪꭹ, ꭴꮎꮣꮯꮜꮂ ꭰꮄ ꭹꮆꮙ ꮒꭶꭵ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꮣꮎꮣꮑꮴꮧ ꮎꮏ ꮒꭶꭵ ꭰꮅꮒꭼꮑꮧꭲ ꭰꮄ ꮎꮝꭹꮓ ꭴꮒꮂ ꮎꮝꭹ ꮪᏻꭺꮫ ꭲꮿꮫꮑꮧ ꭰꮄ ꮩꭿ ꭰꮥꮧꭲ ꭶꭷꮕ ꭰꭽꮒꮙ ꮎꭲ ꮒꭶꭵ ꮧꭼꭺꮤꮕ ꭲꮿꮫꮑꮧ ꮎꮝꭹ ꭴꮒᏺꮝꮩꮧꭲ. | chr_cased | Cherokee (cased) | chr | Cher | chr |
MATTʼAWEN GUBIN E GIDII NI NGAN NANG
MORNGAAGEN
Bochan ni ngan nang ni gubine gidii mabee mabay mattʼawen, meere nge taareb mattʼaw dad ngemang likʼikane puf rogon, nga gazon taab motochiyel nge gapas u faileng,
Bochan ni yara nʼag modgun nge pimattʼawene gidii e firrʼe beawe tazil nge cham riiʼ nga lani yanne gidii ni gubin, ere chiney iyan eke taw nga napan e faileng ninge gubine gidii make puf‐puf rograd ko namon, memich mange siye modgudag u lan gumʼirachaen gubine gidii ma ngaʼun adag nimod nikan dugliy ni aram falʼngin lan yanne gidii,
Bochan ni battʼuf maba gaafan ni faanra dab ni motogel ngakʼbee ngesul nga tomur ara ziliyeg laniyanʼ ni gomanga dakriy rebo kanowa ngabang, me pigichel ngecham ko am ara pitoogor, mabay mattʼawen gidii ni gubin nibe kele motochiyel gafalngin,
Bochan ni battʼuf maba gaafan ni ngan obneg ziline pinam ni gubin ngara tafafel e gidii u lan mepar zilirad nib taareb,
Bochan ni pigidien fare United Nations e bayu lane Charter rorad makuba yuuʼ laniyanʼ rad nga kikʼikaen mattʼawene gidii, u fane tʼuf bee nge fane bagaa fan ni gidii nge fame taareb mattʼawene pumoon nge ppin, mere kara dugliyed ni ngefelʼ kanowaene par niba mattʼaw nga fizike puf rogon,
Bochan ni ke‐og nage gidii ko pinam ni yad ni ngara ngongliyed ngefelʼ, nge pez e zil ayuw rorad ngakʼe United Nations, nigge mangil muun madnom nag mattʼ awen e gidii yange yog ninge puf rogon e par ko gidii nibfelʼ,
Bochan ni bagaa fan nge angin ni nge gubin e gidii menang fan nge morngaagen e tin mattʼawey nge tin bapuf rogoy ngay,
Aram Fane Chiney Ni,
FARE GENERAL ASSEMBLY
eke garcheg
NI NGI MARNGAAGEN NI GARCHEG MATTʼAWEN GUBIN E GIDII NEY E firʼe nge bung nag rogon e gidii o pinam yange ni tomur make gubine gidii ko pinam ni dab kimaz ko lem rorad, ngebung rogon ni kuura grereged ara skul nag morngaagen nge ob nag i tay mattʼawen e ngi mattʼawene gidii ney, mepuf rogoy u rebo nam ngoreb ni bochane ngauda ted suwdad ni gadad gubin e gidii nu faileng, niku baʼun e pichongin e pi United Nations ngay nge kugidii ko nochi nam ni paachig nge tin gagang nge kugade gidii ni gad bay nga tan paa rebo nam.
Yang ni 1.
Gubine gidii mani gargeleg nga faileng nibapuf mattʼawen nge rogon. Bay laniyan nipii e nam, ere ngauda ted mattʼaawen e chaa niba chugur ngoded nimod walag dad.
Yang ni 2.
Gubine gidii maba puf mattʼawen nimod nibayu lan gazon ere ngi Garcheg ney, madariy rogon nga ramaen douey, miti gidii, ppin fa pumoon, zin, taliw, am, gyog, nam, ara likʼegal kubee, ngin gargeleg bee riiʼ, fa yuguboch banʼen.
Makueritay ni dab ni page mazil nga zilin barbaa e am nge barbaa, ggangin ara mazil u gibine nam nitin baachig nge tin gagangʼ ni ngin bee fachaa riy, mademutrug fare nam ko fire bamil suwon ir ngak, ara bamil suwon ngakʼ rebo nam fa gaangin e mti motochiyel ko fare nam.
Yang ni 3.
Gubine gidii mabay mattʼawen ko birokʼe pagofan, talin, nge kanowaen i ayuweg fir.
Yang ni 4.
Dab nikel beeʼ ngantay nimod e sib, mange maze folchuway ko gidii ni gubin.
Yang ni 5.
Dab ni gafgou nege lem ara doungin bee, fani gechig neg ni gazi miti gechig ni yama pii ko gidii.
Yang ni 6.
Gubine gidii mabay mattʼawen ni ngan nang gidii u bang u monʼutan e motochiyel.
Yang ni 7.
Gubin e gidii mada taareb mattʼawen lane motochiyel makueritay ni dezilzil e ayuw ko motochiyel kubee nge bee. Magubin e gidii makueritay nibay mattʼawen ni tab ayuw e yaratay ngakʼ u lane motochiyel, makuran gechig neg ni ku taareb rogon ni gomanga kepig chel bee kepilyeg bayang ko ngi Garcheg ney ara marwee ngadaken ngawuruuʼ e kanowaʼ.
Yang ni 8.
Gubine gidii mabay mattaʼwen ninge papey nni pizig fapaa i oloboch rokʼ u lane motochiyel ni ba mattʼaw nge kanowaen ni bamattʼaw u lane motochiye kofare nam.
Yani ni 9.
Dab nipos mini tay liben beeʼ nganin ni mʼag ara ni kalbus neg, ara ni tuluf ngemilʼ yade mattʼaw ko motochiyel.
Yang ni 10.
Gubine gidii maba mattʼaw ni yara pizig e loboch rokʼ rokʼ u mite yoor u mit rebo tapuf oloboch nge dugil fapaa i oloboch rokʼay ngabang.
Yang ni 11.
Gubine gidii ni kani eg neg u bapaa e oloboch mamonʼ ma bay mattʼawen fachaa ni dawori buche rokʼ ko fapaa i oloboch nge miti oloboch makemus ni fin yara pizig fapaa i oloboch rokʼ u mite tapuf oloboch nge yoor nge mich ni kʼab fachaa bapaa e oloboch, mafachaa e kubay mattʼawen ni yara ayuweg u lane puf oloboch.
Dab ni mʼag ara nitay niba buche rokʼ beeu bapaa e oloboch fa banʼen ni bochan bapaa e oloboch nike maz‐nibochan e motochiyel ko nam ara faileng ko ngiyalʼ ni zʼab fachaa fapaa i oloboch. Fa ni gechig nag ngepag tolngin kobin baaray ni bamattʼaw ko ngilanʼ ni zʼab fachaa fapaa i oloboch.
Yang ni 12.
Dab nog ni nge pigichel bee kotirokʼ banʼem, ni ere tabinaw, tafen, babiyor fe cham nga morngaagen ara zin. Gubine gidii mabay mattʼawen u lane motochiyel ko ayuw u banʼen ni pigi cham bee ko fachaa ara wagegey ngakʼ.
Yang ni 13.
Gubine gidii mabay mattʼawen maba puf rogon ko yan nge par u lane mazil ko fare nam rokʼ.
Gubine gidii mabay mattʼawen nira chuw u rebo nam fa birokʼe nam, nge sul ko birokʼe nam.
Yang ni 14.
Gubine gidii mabay mattʼawen ni nge gawag rebo nam nge mil ngay ni bochan rin lii ngem fa yuguni gafgow nag ni yugu dariy fan.
Yira chuweg e biney e matawen rokʼe ani mil nga rebe nam ni bochane zʼab rebe motochiel ni bagel e gechig riy fa yam e gechig riy ma kuba togopuluw ko gomeyngin nge motochiel ko United Nations.
Yang ni 15.
Gubine gidii mabay mattʼawen ni ngeyog taffen.
Dab ni siyeg i pii bang u rebo nam ni ngemang taffen bee ni bening, ara nidigey ara siyeg ni dabi ziliyeg bee taffen.
Yang ni 16.
Ma ppin nge pumu‐on nike taw ngaduan, made mutrug rama‐en dow, nge nginʼen ni bee fachaa riy, titaliw nibfol ngaa, e bay mattʼawen ni ramabgol nge gaweg e tabinaw ngakʼ. Ma galichaa nikara mabgol rorow ngenitawko ngiyalʼ ni kara dar ara kemʼ bagyow.
Ma mabgol e zingari lee lʼagruw nii nibapuf rogorow mayou baadagew yow.
Ma fare ppin nge fare pumu‐on nikaramabgol gowe yowe mʼag ko binaw rorow makueritay gubin e ayuw ko fangin you bee riy ni ngeyuuʼ ngorou.
Yang ni 17.
Gubine gidii mabay mattʼawen ninge taliy e machaf ara binaw ni goofir rokʼ ara bachagil ngakʼ rebo ulung fa boche gidii.
Dab ni ziribog bee u taffen ara nifek talin fachaa.
Yang ni 18.
Gubine gidii mabay mattʼawen ni ngepuf e lem, yaa nge taliw, makuba un ngalan mattʼawen nira ziliyege rabaa rokʼe taliw ngeʼun nga barbaa, fe chagil nga boche gidii u yurbaa e taliw, maba puf rogon ko tin nge skul neg ko gidii ara yibilay ara i madnom nag.
Yang ni 19.
Gubine gidii mabay mattʼawen nibapuf rogon ko lem nge tin raiweweliy banʼen, ni baʼun mattʼawen e biney ngalane bin baaray ni nge dabi yo ge tafinay rokʼ ara gagaweg, ara ning morngaagen e tin baadag ngabang.
Yang ni 20.
Gubine gidii mabay mattʼawen ni ngepuf rogon ko moolung ngataabang ni bagapas.
Dab ni motogel ngakʼ bee ni bochane ngemang rebi chongin rebo ulung.
Yang ni 21.
Gubine gidii mabay mattʼawen ni nge chazawaliy e am rokʼ, ni demutrug ko fir rokʼ ara chaa ni owchen ko fare am rokʼ.
Gubine gidii mabay mattʼawen ni taareb rogon nge mattʼawen ngakʼ gubine gidii ko fare nam rokʼ nge marwel ko am ko fare nam.
Ma fiti laniyane gidii e aram bang gelngin e marwel ko am; ere biney e mattʼaw dad e mod ni yabe tawaliy ko yuduw owchen e am roded nga lane moolung ma kuerogon kanowaen e tawal nibpuf.
Yang ni 22.
Gubine gidii ni dmutrug ko chongin e kun binaw, nam fa re‐ulung mabay yalen ni nge nang ni bay mattʼawen ko gapas u faileng nibod nibe yognage ulungen e gapas nu faileng nge gapas ko nam rokʼ, u rogone marwel kopi tapowa nage (economic), (social), nge (cultural) ni yade ratiriggiliy nidab nipag tilin fane battʼuf fachaa nge rogon e par rokʼ.
Yang 23.
Gubine gidii mabay mattʼawen ko miti marwel ni baadag ni ngeun ngay, nge yalen fane adag kanowaen farbaa i marwel makubay mattʼawene ayuw rokʼ i kel gafalngin ko ngiyalʼ nidariy e marwel rokʼ.
Gubine gidii mataareb fane mattʼaw yalen ni ngepluw pulwon ko yalen e marwel nibe tay.
Gubine gidii ni bemarwel mabay mattʼawen ni nge mattʼaw pulwon kofare marwel ni bochan ngakʼ nge tabinaw rokʼ kubochan ko par rokʼ.
Gubine gidii mabay mattʼawen ni nge sunmeg ara un nga boche ulung ni bochan bafelʼ rogon ngakʼ, makubaadag.
Yang ni 24.
Gubine gidii mabay mattʼawen ni ngai toffan, nge oren e awa ni nga i marwel nge pu pulwon ko toffan ko yuduw ni baaʼ.
Yang ni 25.
Gubine gidii mabay mattʼawen ni ngefelʼ yalen nge rogon ko par ni fan ngakʼ nge gidii u tabinaw rokʼ, baʼun e ggan, mad, naʼun nge taflay nge kutin bagaa fan ko fachaa ngay, ma mattʼawen nge ayuw ni ngeb ngakʼ u napan e ngiyalʼ famang ni ketal ko marwel ni bochane liliy, mad‐ad u tabane marwel, kanim rokʼ, kepummon ara pilbizir, nge kutin bay banʼen ni bagaa fan ngakʼ ko ayuw rokʼ.
Ma chitiningen e bitir nge bitir e kuba yuuʼ e ayuw ngorow. Ma gubine bitir ni demutrug ko fake mabgol ara muchubbil makueritay kanowaen e ayuw ni dabisiy ngorad.
Yang ni 26.
Gubine gidii mabay mattʼawen nge kanowaen ko skul. Maskul e dariy pulwon ko zikal ni sommʼon nge madaa ko ragag nge lʼagruw. Magubin mite skul maraʼun pii, machane, bineye beyan u rogone llowan nge angin ngak, fachaa ni ngeyan ko fare skul.
Maskule zingar niguy mattʼawen ni ngefelʼ daken gubine gidii riy makueritay mattʼawen gubine gidii nge rogon fane ngepuf rogon nibfelʼ. Megaa nage nang me tafafil e gidii ko pinam riy nge yurbaa i gidii nge piyurbaa i ulung nu faileng, er rogon ni nge mom nag boche marwel ko United Nations megapaseg e faileng.
Chitamangin nge Chitiningin e bitir e you e ba mil fan ngorow ni you ra turguy e gin ngeyan e bitir rorow ngay ko sukul.
Yang ni 27.
Gubine gidii mabay mattʼawen ni nge chazawaliy morngaagen ara lungun e binaw rokʼ, nge tʼuffege tirokʼe yalen metay fir ngay nge gamʼingin e tin baffel ko nam rokʼ.
Gubine gidii mabay mattʼawen ni nge kel ayuwene tini yiloy babiyoren banʼen.
Yang ni 28.
Gubine gidii mabay mattʼawen nibpuf ko motochiyel ko nam rokʼ ara motochiyal ko rebo nam nimod kanowaen u lane ngi Garcheg ney ni bochan e ngan nang morngaagen nibfelʼ ni oren e gidii.
Yang ni 29.
Gubine gidii mabay e tin dabisiy e marwel ko binaw nge nam rokʼ ni zingar irin yaaram bayangi falngin.
Mattʼawen gubine gidii nge kanowaen e tin bapuf yalen riye kubeyan u yalane motochiyel ko ngin bay ara renam ni keyan ngay, machane, kemus ni gubin e motochiyel makuraitay gaffalngin nge modgun.
Mattʼawen nge puf rogon ko gubin e gidii e dakuriy bayang ni yara cheg ngey, yaaram e ratogopluw ko fan nge mattʼawen e tirokʼe United Nations e motochiyel.
Yang ni 30.
Dariy banen u lan ere ngi Garcheg ney ni ngan abuweg fan nge zil ara togopluw ko tirokʼe United Nations e motochiyel ar pingeg fan ere ngi Garcheg ney nga wuruuʼ e knowa. | yap | Yapese | yap | Latn | yap |
ປະກາດສາກົນ ກ່ຽວກັບສິດຂອງມະນຸດ
ວັນທີ 20 ທັນວາ ຄ.ສ 1958
ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ສະຫະປະຊາຊາດໄດ້ຮັບຮອງ ແລະ ປະກາດສິດຂອງມວນມະນຸດຊື່ງພວກເຮົາໄດ້ຈັດພິມຂື້ນຕະຫຼອດບົດຫຼັງການປະກາດອັນເປັນປະຫວັດການນີ້ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ໄດ້ຊີ້ແຈງກັບສະມາຊິກທຸກໆທ່ານຂໍຈົ່ງຢ່າໄດ້ປະລະເລີຍໂອກາດ ແລະ ວິທີທາງອັນໃດຊື່ງສາມາດຈະໄດ້ຮັບໃນອານາຄົດ, ເພື່ອເຜີຍແຜ່ໃຫ້ປະຊາຊົນໄດ້ຮັບແຈກຈ່າຍອ່ານ ແລະ ວິຈານສີ່ງສຳຄັນໃນໂຮງຮຽນ ແລະ ສະຖານສຶກສາໃດໆໂດຍບໍ່ຄຳນືງເຖິງລັດທິ, ການເມືອງຂອງເຮົາ ຫຼື ປະເທດໃດເລີຍ.
ສຳນັກງານຖະແຫຼງຂ່າວຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ຄ.ສ 1958.
ບົດນຳ
ດ້ວຍເຫດວ່າ: ການຮັບຮູ້ກຽດຕິສັກອັນມີປະຈຳຢູ່ຕົວບຸກຄົນໃນວົງສະກຸນຂອງມະນຸດທຸກໆຄົນ ແລະ ການຮັບຮູ້ສິດສະເໝີພາບ ແລະ ສະເຖຍລະພາບຂອງບຸກຄົນເຫຼົ່ານັ້ນ ປະກອບເປັນຮາກຖານຂອງສິດເສລີພາບ ຍຸດຕິທຳ ແລະ ສັນຕິພາບຂອງໂລກ.
ດ້ວຍເຫດວ່າ: ການບໍ່ຮັບຮູ້ ແລະ ໜີ່ນປະໝາດຕໍ່ສິດຂອງມະນຸດນັ້ນໄດ້ເປັນຕົ້ນເຫດໃຫ້ເກີດການກະທຳຢ່າງປ່າເຖື່ອນຊື່ງຈະເຮັດໃຫ້ແຄ້ນໃຈຕໍ່ມະໂນທຳຂອງມະນຸດ ແລະ ເຫັນວ່າການນຳຊື່ງໂລກມະນຸດທີ່ຈະມີອິດສະຫຼະໃນການສະແດງຄວາມເວົ້າ ແລະ ຄວາມເຊື່ອຖືຊື່ງຈະພົ້ນຈາກຄວາມຫວາດຫວັ່ນ ຢ້ານກົວ ແລະ ຍາກຈົນຂົ້ນແຄ້ນນັ້ນໄດ້ຖືກປະກາດວ່າ: ເປັນຄວາມປາຖະໜາອັນຍອດຍີ່ງຂອງມະນຸດ.
ດ້ວຍເຫດວ່າ: ມີຄວາມສຳຄັນທີ່ຕ້ອງລະບຽບສິດປ້ອງກັນສິດທັງຫຼາຍຂອງມະນຸດເພື່ອບໍ່ໃຫ້ບຸກຄົນຖືກບັງຄັບໃຈໃຫ້ຕໍ່ສູ້ຄວາມບຽດບຽນຂ້ຽວແຂ້ນແລະຄວາມກົດຂີ່ຂົ່ມເຫງຈົນເຫຼືອວິໃສ.
ດ້ວຍເຫດວ່າ: ເປັນຂໍ້ສຳຄັນທີ່ຕ້ອງເຊີດຊູສຳພັນທະໄມຕີລະຫວ່າງປະເທດຊາດໃຫ້ດີຍີ່ງຂື້ນ;
ດ້ວຍເຫດວ່າ: ໃນກົດໝາຍໂລກນັ້ນປະຊາຊົນແຫ່ງສະຫະປະຊາຊາດໄດ້ປະກາດຢືນຢັນຄວາມເຊື່ອຖືຂອງຕົນອີກໃນສິດສຳຄັນຂອງມະນຸດ ໃນກຽດຕິສັກ ແລະ ຄຸນຄ່າຂອງບຸກຄົນໃນຄວາມສະເໝີພາບຂອງສິດສ່ວນບຸກຄົນຜູ້ຊາຍ ຫຼື ຜູ້ຍິງ ແລະ ເຫັນວ່າ:ປະຊາຊົນເຫຼົ່ານັ້ນໄດ້ປະກາດຕົນເປັນຜູ້ຈະເລີນພໍແລ້ວທີ່ຈະຊ່ວຍສະໜັບສະໜູນຄວາມກ້າວໜ້າທາງດ້ານສັງຄົມປະລະຈະຈັດຕັ້ງມາດຕະຖານການຄອງຊີບໃຫ້ດີຍີ່ງຂື້ນໂດຍເສລີພາບອັນກວ້າງຂວາງ:
ດ້ວຍເຫດວ່າ: ລັດສະມາຊິກຕ່າງໆໄດ້ໃຫ້ຄວາມໝັ້ນສັນຍາວ່າຈະຮ່ວມມືກັບອົງການສະຫະປະຊາຊາດເພື່ອຈັດດຳເນີນການໃຫ້ການນັບຖືສິດທັງຫຼາຍຂອງມະນຸດ ແລະ ສິດເສລີພາບອັນສຳຄັນທັງມວນໄດ້ເປັນໄປທົ່ວໂລກຢ່າງປະຈັກ.
ດ້ວຍເຫດວ່າ: ຄວາມເຂົ້າໃຈໃນສິດເສລີພາບເຫຼົ່ານີ້ໂດຍທົ່ວກັນເປັນຂໍ້ສຳຄັນຍີ່ງເພື່ອປະຕິບັດຕາມສັນຍານີ້ຢ່າງສົມບູນ.
ກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຈື່ງປະກາດວ່າ:
ປະກາດສາກົນກ່ຽວກັບສິດຂອງມະນຸດສະບັບນີ້ເປັນອຸດົມຂະຕິຮ່ວມກັນທີ່ຈະໃຫ້ຊົນຊາດ ແລະ ປະເທດຊາດທຸກໆຊາດບັນລຸເຖິງ ເພື່ອຈະໃຫ້ບຸກຄົນທຸກຄົນ ແລະ ອົງການສັງຄົມທຸກອົງການ ຊື່ງຖືເອົາປະກາດນີ້ເປັນນິໃສປະຈຳໃຈສະເໝີນັ້ນພະຍາຍາມຈັດການໃຫ້ມີຜູ້ນັບຖືສິດ ແລະ ເສລີພາບເຫຼົ່ານີ້ໃຫ້ກວ້າງຂວາງອອກໄປໂດຍການສຶກສາ ແລະ ການອົບຮົມ ແລະ ຈັດການໃຫ້ມີຜູ້ຮັບຮູ້ ແລະ ປະຕິບັດສິດ ແລະ ເສລີພາບນີ້ທົ່ວໄປຢ່າງປະຈັກໂດຍໃຊ້ລະບຽບຕາມຂັ້ນຂອງຊາດໃຫ້ໄດ້ຜົນເປັນລຳດັບຂື້ນໄປ; ການນັບຖືສິດ ແລະ ເສລີພາບນີ້ໃຫ້ດຳເນີນໄປໃນທ່າມກາງຊາວຊົນພົນລະເມືອງຂອງບັນດາລັດສະມາຊິກນັ້ນເອງພ້ອມກັບທັງຊາວຊົນພົນລະເມືອງຂອງບັນດາດິນແດນທີ່ຢູ່ໃນອຳນາດແຫ່ງກົດໝາຍຂອງລັດເຫຼົ່ານັ້ນດ້ວຍ.
ມາດຕາ 1:
ມະນຸດເກີດມາມີສິດເສລີພາບ ແລະ ສະເໝີໜ້າກັນໃນທາງກຽດຕິສັກ ແລະ ທາງສິດດ້ວຍມະນຸດມີສະຕິສຳປັດຊັນຍະ(ຮູ້ດີຮູ້ຊົ່ວ)ແລະມີມະໂນທຳຈື່ງຕ້ອງປະພຶດຕົນຕໍ່ກັນໃນທາງພີ່ນ້ອງ.
ມາດຕາ 2:
ຂໍ້ 1.ຄົນຜູ້ໃດກໍ່ອ້າງຕົນໄດ້ວ່າ:ມີສິດ ແລະ ເສລີພາບທຸກຢ່າງທີ່ໄດ້ປ່າວຮ້ອງຢູ່ໃນປະກາດສະບັບນີ້ໂດຍບໍ່ເລືອກໜ້າ ບໍ່ຈຳກັດເຊື້ອຊາດ,ຜິວເນື້ອ,ເພດ,ສາສະໜາ ຄວາມຄິດເຫັນໃນດ້ານການເມືອງ ຫຼື ອື່ນໆ ກຳເນີດແຫ່ງຊາດຫຼື ສັງຄົມຖານະການມີຊັບສົມບັດມາກ ຫຼື ນ້ອຍ,ມີຕະກຸນ ຫຼື ຖານະອື່ນໆ.
ຂໍ້ 2.ອີກປະການໜື່ງ ຈະບໍ່ຈຳກັດຢ່າງໃດໃນການແຕກຕ່າງກັນອັນເນື່ອງມາຈາກລະບຽບການເມືອງການປົກຄອງ ຫຼື ລະຫວ່າງຊາດຂອງປະເທດ ຫຼື ດິນແດນ ຊື່ງບຸກຄົນຜູ້ໃດຜູ້ໜື່ງສັງກັດຢູ່;ດິນແດນນັ້ນຈຳເປັນເອກະລາດຢູ່ໃນຄວາມອາລັກຂາຂອງມະຫາອຳນາດ ຫຼື ບໍ່ມີອິດສະຫຼະ ຫຼື ຖືກລົດອະທິປະໄຕລົງໂດຍຈຳກັດກໍ່ຕາມ.
ມາດຕາ 3.
ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດດຳລົງຊີວິດ ມີສິດເສລີພາບ ແລະ ຄວາມປອດໄພໃນຕົວ.
ມາດຕາ 4.
ບໍ່ມີຜູ້ໃດເລີຍທີ່ຈະຕ້ອງຖືວ່າ:ມີອາການເປັນທາດ ແລະ ເປັນຂ້ອຍເປັນຂ້າການເປັນທາດ ແລະ ຂ້າທາດນັ້ນ ເປັນສີ່ງທີ່ຕ້ອງຫ້າມທຸກປະການ.
ມາດຕາ 5.
ບໍ່ມີຜູ້ໃດເລີຍທີ່ຈະຕ້ອງຖືກທໍລະມານຕົວ ຖືກໂທດ ຫຼື ຂະນາບຢ່າງມາລຸນໂຫດຮ້າຍຢ່າງຂາດມະນຸດສະທຳ ຫຼື ເຊື່ອມເສຍກຽດຕິຍົດ.
ມາດຕາ 6.
ບຸກຄົນຜູ້ໃດກໍລະນີມີສິດທີ່ຈະຮັບຮູ້ນິໃສປະຈຳບຸກຄົນທີ່ປະຕິບັດກັນໃນທາງກົດໝາຍນະສະຖານທີ່ທຸກແຫ່ງ.
ມາດຕາ 7.
ບຸກຄົນສະເໝີກັນຕໍ່ໜ້າກົດໝາຍ ແລະ ມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງຂອງກົດໝາຍເທົ່າທຽມກັນໂດຍບໍ່ມີການແຕກຕ່າງທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງເທົ່າທຽມກັນຕໍ່ການກະທຳໃດໆທີ່ຖືກບຸກຄົນແຕກຕ່າງກັນອັນອາດເປັນການລະເມີດໃບປະກາດສະບັບນີ້ ແລະ ຕໍ່ການທ້າທາຍໃດໆທີ່ຈະຖືໃຫ້ແຕກຕ່າງກັນດັ່ງນີ້:
ມາດຕາ 8.
ທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະເພີ່ງສານປະຈຳຊາດທີ່ມິອຳນາດເພື່ອຕໍ່ວ່າການກະທຳອັນເປັນການລະເມີດສິດສຳຄັນລັດຖະທຳມະນູນ ຫຼືກົດໝາຍໄດ້ຮັບຮູ້ແລ້ວນັ້ນ.
ມາດຕາ 9.
ບຸກຄົນໃດບໍ່ອາດຖືກຈັບກຸມຄຸມຂັງ ແລະ ເນລະເທດໂດຍລຳພັງໃຈເລີຍ.
ມາດຕາ 10.
ບຸກຄົນແຕ່ລະຄົນມີສິດເສລີພາບຢ່າງເຕັມທີ່ ທີ່ຈະໄຫ້ສານອິດສະຫຼະ ແລະ ທ່ຽງທຳຟັງຄວາມກ່າວຫາຂອງຕົນຢ່າງຍຸດຕິທຳ ແລະ ເປີດເຜີຍສານນັ້ນຈະພິຈາລະນາຕົກລົງຕາມສິດ ແລະ ໜ້າທີ່ຂອງບຸກຄົນ ຫຼື ຕາມຄຳກ່າວຫາໃສ່ບຸກຄົນຜູ້ນັ້ນຢ່າງມີເຫດຜົນພຽງພໍຢູ້ໃນພະແນກອາຍາ.
ມາດຕາ 11.
ບຸກຄົນຜູ້ໃດທີ່ຖືກກ່າວຫາກະທຳຜິດກົດໝາຍນັ້ນຕ້ອງໃຫ້ຖືວ່າບໍ່ມີຄວາມຜິດຈົນກວ່າຄວາມຜິດຂອງຜູ້ນັ້ນຈະປະກົດຂື້ນຕາມກົດໝາຍໃນລະຫວ່າງການດຳເນີນຄະດີຊ້ອງໜ້າປະຊາຊົນ ໃນລະຫວ່າງນັ້ນຕ້ອງໃຫ້ບຸກຄົນຜູ້ກ່ຽວຂ້ອງໄດ້ມີປະກັນອັນຄວນໃນການຕໍ່ສູ້ຄະດີຂອງຕົນ.
ຜູ້ໃດຜູ້ໜື່ງຈະບໍ່ຖືກໂທດເລີຍໃນການກະທຳ ຫຼື ການຫຼົງລືມຖ້າຫາກວ່າໃນຄະນະທີ່ທຳນັ້ນເຫັນວ່າບໍ່ຜິດຕໍ່ກົດໝາຍຂອງຊາດ ຫຼື ລະຫວ່າງຊາດໃນທຳນອງດຽວກັນ ບໍ່ຄວນຈະປັບໃໝໃສ່ໂທດບຸກຄົນຜູ້ນັ້ນໃຫ້ໜັກກວ່າໂທດທີ່ໃຊ້ປະຕິບັດໃນຄະນະທີ່ກະທຳຄວາມຜິດນັ້ນ.
ມາດຕາ 12.
ບຸກຄົນຜູ້ໃດຈະຖືກຜູ້ອື່ນແຊກແຊງກ່ຽວຂ້ອງໂດຍລຳພັງໃຈໃນການດຳເນີນຊີວິດຂອງຕົນເອງຄອບຄົວຂອງຕົນກ່ຽວຂ້ອງນຳທີ່ພັກອາໃສຂອງຕົນ ຫຼື ນຳຈົດໝາຍທີ່ຂຽນໄປມາຫາກັນ ຫຼື ຈະຖືກບຽດບຽນກຽດຕິຍົດ ແລະ ຊື່ສຽງຂອງຕົນນັ້ນບໍ່ໄດ້ເລີຍບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະຢູ່ໃນຄວາມ ຄຸ້ມຄອງຂອງກົດໝາຍເພື່ອຕໍ່ວ່າການແຊກແຊງ ຫຼື ການບຽດບຽນເຊັ່ນນັ້ນ.
ມາດຕາ 13.
ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະທ່ອງທ່ຽວໄປມາໂດຍເສລີ ແລະ ເລືອກທີ່ຕັ້ງພູມລຳເນົາຢູ່ພາຍໃນລັດ ຫຼື ລັດໜື່ງ.
ບຸກຄົນແຕ່ລະຄົນມີສິດທີ່ຈະຈາກປະເທດໃດປະເທດໜື່ງໄປ ນັບທັງປະເທດຂອງຕົນດ້ວຍ ແລະ ກັບຄືນມາໃນປະເທດຂອງຕົນໄດ້.
ມາດຕາ 14.
ບຸກຄົນທຸກຄົນເມື່ອຖືກບຽດບຽນຂ້ຽວເຂັນນັ້ນສິດທີ່ຈະຫາທີ່ອາໄສ ແລະ ຮັບເອົາທີ່ອາໄສໃນປະເທດອື່ນກໍ່ໄດ້.
ສິດສ່ວນນີ້ບໍ່ໃຫ້ອ້າງອອກໃດ້ໃນກໍລະນີທີ່ຄຳຮ້ອງຟ້ອງກ່າວຫາຫາກມີເຫດຜົນຕາມຄວາມຈິງອັນກ່ຽວແກ່ໂທດທາງກົດໝາຍລະຫວ່າງຊາດ ຫຼື ກ່ຽວເຖິງການກະທຳທີ່ຂັດຕໍ່ຫຼັກການ ແລະ ຄວາມມຸ້ງໝາຍຂອງສະຫະປະຊາຊາດ.
ມາດຕາ 15.
ບຸກຄົນຜູ້ໃດກໍ່ຈະມີສິດມີສັນຊາດ.
ບໍ່ມີຜູ້ໃດເລີຍທີ່ຈະຖືກຖອນສັນຊາດຂອງຕົນໂດບລຳພັງໃຈ ຫຼື ຖືກຖອນສິດໃນການປ່ຽນສັນຊາດ.
ມາດຕາ 16.
ຕັ້ງແຕ່ມີອາຍຸລຸ້ນບ່າວສາວຂື້ນໄປຜູ້ຊາຍ ແລະ ຜູ້ຍິງໂດຍບໍ່ຈຳກັດສັນຊາດ ເຊື້ອຊາດ ຫຼື ສາສະໜາ ມີສິດທີ່ຈະສົມລົດ(ແຕ່ງດອງເອົາກັນເປັນຜົວເມຍ) ແລະ ສ້າງຄອບຄົວຄູ່ສົມລົດມີສິດສະເໝີກັນໃນເມື່ອວິວາຫະມົງຄົນ ໃນລະຫວ່າງຢູ່ກິນດ້ວຍກັນຖານຜົວເມຍ ແລະ ໃນຂະນະທີ່ມີການເລີກວິວາຫະມົງຄົນ.
ການສົມລົດຈະຕົກລົງກັນໄດ້ກໍ່ແຕ່ເມື່ອຄູ່ສົມລົດໄດ້ໃຫ້ຄວາມສົມຍອມ ຢ່າງເຕັມໃຈ ແລະ ເດັດຂາດ.
ຄອບຄົວເປັນວັດຖຸທຳມະຊາດ ແລະ ຫຼັກສຳຄັນຂອງສັງຄົມ ແລະ ມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງຈາດສັງຄົມ ແລະ ຈາກລັດ.
ມາດຕາ 17.
ບຸກຄົນທຸກຄົນໂດຍລຳພັງ ຫຼື ໃນໝູ່ຄະນະກໍ່ຄືມີສິດທີ່ຈະເປັນເຈັ້າຂອງໂດຍກຳມະສິດ.
ຜູ້ໃດຈະຖອນກຳມະສິດຂອງບຸກຄົນນັ້ນໂດຍລຳພັງໃຈບໍ່ໄດ້ເລີຍ.
ມາດຕາ 18.
ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດເສລີພາບໃນຄວາມຄິດໃນຄວາມເຊື່ອຖື ແລະ ການຖືສາສະໜາ ສິດສ່ວນນີ້ກ່ຽວຂ້ອງດ້ວຍສິດເສລີພາບໃນການປ່ຽນສາສະໜາໃໝ່ ຫຼື ຄວາມເຊື່ອຖືຢ່າງຈິງໃຈ ແລະ ເສລີພາບໃນການສະແດງໃຫ້ເຫັນສາສະໜາຂອງຕົນ ຫຼື ຄວາມເຊື່ອຖືຢ່າງຈິງໃຈຂອງຕົນໃນການສອນໂດຍການກະທຳພິທີນະມັດສະການ ແລະ ປະຕິບັດຕາມຈາຮີດປະເພນີການສະແດງນັ້ນກະທຳໂດຍລຳພັງ ຫຼື ຮ່ວມໝູ່ຄະນະກໍ່ຕາມ.
ມາດຕາ 19.
ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດເສລີພາບໃນການອອກ ແລະ ສະແດງຄວາມຄິດຄວາມເຫັນ ດັ່ງນັ້ນຈື່ງເປັນອັນວ່າ: ກ່ຽວແກ່ສິດທີ່ບໍ່ຕ້ອງວິຕົກໃນຄວາມຄິດຄວາມເຫັນຂອງຕົນ ແລະ ສິດທີ່ຈະສືບຫາຮັບແຜ່ພາບຂ່າວ ແລະ ຄວາມຄິດໂດຍວິທີໃດກໍ່ຕາມ ແລະ ໂດຍບໍ່ຈຳກັດເຂດແດນຂອງປະເທດ.
ມາດຕາ 20.
ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດເສລີພາບໃນການປະຊຸມ ແລະ ສະມາຄົມໃນທາງສັນຕິສຸກ.
ບໍ່ມີຜູ້ໃດເລີຍທີ່ຈະຕ້ອງຖືກບັງຄັບໃກ້ເຂົ້າເປັນສະມາຊິກໃນສະມາຄົມໃດສະມາຄົມໜື່ງ.
ມາດຕາ 21.
ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະຮ່ວມໃນການບໍລິຫານກິຈະການແຜ່ນດິນໃນປະເທດຂອງຕົນໂດຍຕົງກໍ່ດີໂດຍຜູ້ຕາງໜ້າທີ່ໄດ້ເລືອກຕາມອຳເພີໃຈແລ້ວກໍ່ດີ.
ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະຮັບຕຳແໜ່ງລາດສະການແຫ່ງປະເທດຂອງຕົນຕາມກໍລະນີສະເໝີພາກ.
ຄວາມເຈດຕະນາຂອງຊົນຊາດແມ່ນຫຼັກສຳຄັນຂອງອຳນາດສາທາລະນະ, ຄວາມເຈດຕະນານີ້ຕ້ອງໃຫ້ສະແດງອອກມາຕາມພິທີຄັດເລືອກຢ່າງສຸດຈະຫຼິດຊື່ງຈະຕ້ອງກະທຳກັນຕາມກຳນົດເວລາໂດຍມີການລົງຄະແນນສຽງສະເໝີກັນທົ່ວໄປ ແລະ ດ້ວຍພິທີລັບ ຫຼື ຕາມພິທີດຽວກັນທີ່ໄຫ້ເສລີພາບໃນການລົງຄະແນນສຽງ.
ມາດຕາ 22.
ຂໍ້ 1. ບຸກຄົນທຸກຄົນໃນຖານະທີ່ເປັນສະມາຊິກຂອງສັງຄົມມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມປອດໄພດ້ານສັງຄົມ;ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມພໍໃຈໃນສິດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງແກ່ເສດຖະກິດ ສັງຄົມ ແລະ ວັດທະນາທຳຊື່ງຈຳເປັນແກ່ກຽດຕິສັກຂອງຕົນໂດຍເສລີທັງນີ້ຍ້ອນຄວາມພະຍາຍາມຂອງຊາດ ແລະ ຄວາມຮ່ວມມືລະຫວ່າງຊາດໂດຍຄຳນືງເຖິງການວາງລະບຽບ ແລະ ຊັບສົມບັດຂອງແຕ່ລະປະເທດ.
ມາດຕາ 23.
ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະເຮັດວຽກເຮັດການເລືອກການງານຂອງຕົນຕາມລຳເພີງໃຈຕາມກໍລະນີທີ່ເປັນທຳ ແລະ ພໍໃຈ ແລະ ມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງຕໍ່ການຂາດງານທຳ.
ທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄ່າຈ້າງສົມກັບງານທີ່ທຳນັ້ນໂດຍບໍ່ມີການແຕກຕ່າງກັນ.
ບຸກຄົນຜູ້ໃດທຳການງານມີສິດທີ່ຈະຮັບລາງວັນຕາມຄວາມຍຸດຕິທຳ ແລະ ພໍໃຈເພື່ອລ້ຽງຊີບຂອງຕົນ ແລະ ຄອບຄົວໂດຍສົມກຽດ ແລະ ຖ້າເປັນການສົມຄວນກໍ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງຈາກສັງຄົມໂດຍວິທີອື່ນໆອີກດ້ວຍ.
ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະຕັ້ງສະມາຄົມຂື້ນກັບພັກພວກອື່ນໆ ແລະ ເຂົາເປັນສະມາຊິກເພື່ອປ້ອງກັນຜົນປະໂຫບດຂອງຕົນ.
ມາດຕາ 24.
ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະພັກຜ່ອນຢ່ອນໃຈ (ມີເວລາຫວ່າງ) ແລະ ເປັນຕົ້ນວ່າໄລຍະເວລາທຳນັ້ນຈະໄດ້ຖືກກະໃຫ້ມີກຳນົດໄວ້ຕາມສົມຄວນສ່ວນຄ່າຈ້າງລາຍວັນນັ້ນກໍ່ຈະໄດ້ຄິດໃຫ້ລຳສັບເວລາພັກຜ່ອນຕາມກຳນົດດ້ວຍ.
ມາດຕາ 25.
ບຸກຄົນທຸກຄົນທີ່ຈະມີມາດຕະຖານການຄອງຊີບພຽງພໍເພື່ອສຸຂະພາບ ແລະ ຄວາມສະບາຍຂອງຕົນ ແລະ ຄອບຄົວຂອງຕົນເປັນຕົ້ນວ່າສຳລັບອາຫານການກິນເຄື່ອງນຸ່ງຮົ່ມທີ່ພັກອາໃສ ການຮັກສາຕົວຈາກແພດພ້ອມທັງການກ່ຽວແກ່ສັງຄົມທີ່ຈຳເປັນນັ້ນດ້ວຍ;ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະຮັບການປອດໄພໃນເມື່ອຂາດທຳງານໃນເມື່ອມີຄວາມເຈັບເປັນຖືກພິການ ເປັນໝ້າຍເຖົ້າແກ່ສະລາ ຫຼື ຢູ່ໃນສະຖານອື່ນໆເຊັ່ນ:ຂາດພິທີຫາລ້ຽງຊີບອັນເນື່ອງມາຈາກເຫດການທີ່ເກີດຂື້ນຢ່າງບໍ່ເຈດຕະນານັ້ນ.
ມາດາຜູ້ຄອດບຸດ ແລະ ເດັກທີ່ເກີດໃໝ່ມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບການຊົດຊ່ອຍ ແລະ ຄວາມຊ່ວຍເຫຼືອໂດຍສະເພາະເດັກນ້ອຍທຸກຄົນທີ່ເກີດມາກາງວິວາຫະມົງຄົນ ຫຼື ນອກວິວາຫະມົງຄົນມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງຈາກສັງຄົມເຊັ່ນດຽວກັນ.
ມາດຕາ 26.
ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບການອົບຮົມສຶກສາ, ການອົບຮົມສຶກສານັ້ນຕ້ອງດຳເນີນໂດຍບໍ່ໃຫ້ມີການເສຍຄ່າ, ຢ່າງໜ້ອຍຕ້ອງແມ່ນການສືກສາຊັ້ນມູນ ແລະ ທີເປັນເຄົ້າສຳລັບມູນສືກສາ ດຳເນີນໂດຍບໍ່ມີການເສຍຄ່າການສຶກສາວິຊາສະເພາະ ແລະ ອະຊິວະສືກສາຕ້ອງໃຫ້ດຳເນີນທົ່ວໄປ, ສ່ວນອຸດົມສືກສານັ້ນຕ້ອງເປີດໃຫ້ແກ່ບຸກຄົນທຸກຄົນໂດຍສະເໝີພາບເຕັມທີ່ ແລະ ຕາມຄຸນນະວຸດທິຂອງບຸກຄົນ.
ການອົບຮົມສຶກສານັ້ນຕ້ອງໄດ້ມຸ້ງໄປຫາຄວາມເບີກບານອັນເຕັມທີ່ຂອງບຸກຄະລິກແຫ່ງມະນຸດ ແລະ ມຸ້ງເຖິງຄວາມນັບຖືສິດຂອງມະນຸດ. 'ແລະ ເສລີພາບສ່ວນສຳຄັນນັ້ນໃຫ້ມາກຍີ່ງຂື້ນການອົບຮົມສຶກສາຕ້ອງສະໜັບສະໜູນຄວາມເຂົ້າໃຈຄວາມຜ່ອນຜັນ ແລະ ມິດຕະພາບລະຫວ່າງປະເທດຊາດທຸກປະເທດ ແລະ ໝູ່ກຸ່ມເຊື້ອຊາດ ຫຼື ສາສະໜາທຸກເຫຼົ່າພ້ອມດ້ວຍຂະຫຍາຍການດຳເນີນຂອງສະຫະປາຊາຊາດເພື່ອຮັກສາໄວ້ຊື່ສັນຕິພາບ.'
ພໍ່ແມ່ມີສິດກ່ອນເພີ່ນທີ່ຈະເລືອກເອົາຊະນິດການອົບຮົມສຶກສາທີ່ຈະໄຫ້ລູກຂອງຕົນໄດ້ຮັບນັ້ນ.
ມາດຕາ 27.
ບຸກຄົນທຸກຄົນທີ່ສິດທີ່ຈະເຂົ້າຮ່ວມດຳເນີນການສຶກສາໃນໝູ່ຄະນະໂດຍເສລີຮັບຄວາມເພີດເພີນຈາກສິນລະປະ ແລະ ຮ່ວມມືຈັດການກ້າວໜ້າໃນດ້ານວິທະຍາສາດ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດທີ່ຈະໄດ້ມານັ້ນດ້ວຍ.
ຜູ້ໃດກໍ່ມີສິດທີ່ຈະໄດ້ຮັບຄວາມຄຸ້ມຄອງຈາກຜົນປະໂຫຍດທາງກາຍ ແລະ ໃຈອັນເກີດມາຈາກການດຳເນີນທຸກຢ່າງໃນດ້ານວິທະຍາສາດວັນນະຄະດີ ຫຼື ສິນລະປະຊື່ງຕົນເປັນເຈົ້າຂອງນັ້ນ.
ມາດຕາ 28.
ບຸກຄົນທຸກຄົນມີສິດທີ່ຈະມີການສະຫງົບເກີດຂື້ນໃນດ້ານສັງຄົມ ແລະ ໃນດ້ານຕ່າງປະເທດເພື່ອຈະໃຫ້ມີສິດ ແລະ ເສລີພາບທັງມວນທີ່ໄດ້ກ່າວໃນໃບປະກາດສະບັບນີ້ດຳເນີນໄປຢ່າງສັກສິດສົມບູນ.
ມາດຕາ 29.
ບຸກຄົນໃດກໍ່ມີໜ້າທີ່ຊື່ງຕ້ອງປະຕິບັດຕໍ່ໝູ່ຄະນະໃນສັງຄົມ; ຄວາມຈະເລີນແຫ່ງບຸກຄະລິກຂອງຕົນຈະດຳເນີນໄປໄດ້ຢ່າງເສລີ ແລະ ສົມບູນກໍ່ແຕ່ໃນວົງໝູ່ຄະນະເທົ່ານັ້ນ.
ໃນການປະຕິບັດສິດ ແລະ ເສລີພາບຂອງຕົນນັ້ນທຸກຄົນໃດຕ້ອງດຳເນີນຢູ່ໃນຂອບເຂດແຫ່ງກົດໝາຍທີ່ຕັ້ງໄວ້ນັ້ນທັງສີ້ນຢ່າງເໝາະສົມແກ່ຄວາມຕ້ອງການຂອງທຳມະຈະລິຍາຄວາມສະຫງົບຂອງສາທາລະນະຊົນ ແລະ ສັນຕິສຸກຮ່ວມກັນໃນສັງຄົມປະຊາທິປະໄຕ.
ໃນສະຖານໃດກໍ່ດີສິດ ແລະ ເສລີພາບເຫຼົ່ານີ້ບໍ່ຄວນໃຫ້ປະຕິບັດໄປໃນທາງຂັດຂວາງຕໍ່ຈຸດໝາຍ ແລະ ຫຼັກການຂອງສະຫະປະຊາຊາດ.
ມາດຕາ 30.
ຂໍ້ໃດຂໍ້ໜື່ງໃນປະກາດສະບັບນີ້ບໍ່ໃຫ້ເອົາຕິດຄວາມເຂົ້າໄປໃນທາງອັນກ່ຽວແກ່ສິດໃດສິດໜື່ງສະລັບລັດໃດລັດໜື່ງ ໝູ່ຄະນະໃດຄະນະໜື່ງ ຫຼື ບຸກຄົນໃດບຸກຄົນໜື່ງທີ່ຈະດຳເນີນຫຼື ປະຕິບັດການອັນມຸ້ງທຳລາຍສິດ ແລະ ເສລີພາບທັງມວນຢູ່ໃນປະກາດສະບັບນີ້. | lao | Lao | lao | Laoo | lo |
VŠEOBECNÁ DEKLARACE LIDSKÝCH PRÁV
Úvod
U vědomí toho,
že uznání přirozené důstojnosti a rovných a nezcizitelných práv členů lidské rodiny je základem svobody, spravedlnosti a míru ve světě,
že zneuznání lidských práv a pohrdání jimi vedlo k barbarským činům, urážejícím svědomí lidstva, a že vybudování světa, ve kterém lidé, zbavení strachu a nouze, se budou těšiti svobodě projevu a přesvědčení, bylo prohlášeno za nejvyšší cíl lidu,
že je nutné, aby lidská práva byla chráněna zákonem, nemá-li být člověk donucen uchylovat se, když vše ostatní selhalo, k odboji proti tyranii a útlaku,
že je nutné podporovat rozvoj přátelských vztahu mezi národy,
že lid Spojených národů zdůraznil v Chartě znovu svou víru v základní lidská práva, v důstojnost a hodnotu lidské osobnosti, v rovná práva mužů i žen a že se rozhodl podporovat sociální pokrok a vytvořit lepší životní podmínky ve větší svobodě,
že členské státy převzaly závazek zajistit ve spolupráci s Organizací spojených národů všeobecné uznávání a zachovávání lidských práv a základních svobod a
že stejné chápání těchto práv a svobod má nesmírný význam pro dokonalé splnění tohoto závazku,
Valné shromáždění
vyhlašuje tuto
Všeobecnou deklaraci lidských práv
jakožto společný cíl pro všechny národy a všechny státy za tím účelem, aby se každý jednotlivec a každý orgán společnosti, maje tuto deklaraci stále na mysli, snažil vyučováním a výchovou rozšířit úctu k těmto právům a svobodám a zajistil postupnými opatřeními vnitrostátními i mezinárodními jejich všeobecné a účinné uznávání a zachovávání jak mezi lidem členských států samých, tak i mezi lidem území, jež jsou pod jejich pravomocí.
Článek 1
Všichni lidé rodí se svobodní a sobě rovní co do důstojnosti a práv. Jsou nadáni rozumem a svědomím a mají spolu jednat v duchu bratrství.
Článek 2
Každý má všechna práva a všechny svobody, stanovené touto deklarací, bez jakéhokoli rozlišování, zejména podle rasy, barvy, pohlaví, jazyka, náboženství, politického nebo jiného smýšlení, národnostního nebo sociálního původu, majetku, rodu nebo jiného postavení.
Žádný rozdíl nebude dále činěn z důvodu politického, právního nebo mezinárodního postavení země nebo území, k nimž určitá osoba přísluší, ať jde o zemi nebo území nezávislé nebo pod poručenstvím, nesamosprávné nebo podrobené jakémukoli jinému omezení suverenity.
Článek 3
Každý má právo na život, svobodu a osobní bezpečnost.
Článek 4
Nikdo nesmí být držen v otroctví nebo nevolnictví; všechny formy otroctví a obchodu s otroky jsou zakázány.
Článek 5
Nikdo nesmí být mučen nebo podrobován krutému, nelidskému nebo ponižujícímu zacházení nebo trestu.
Článek 6
Každý má právo na to, aby byla všude uznávána jeho právní osobnost.
Článek 7
Všichni jsou si před zákonem rovni a mají právo na stejnou ochranu zákona bez jakéhokoli rozlišování. Všichni mají právo na stejnou ochranu proti jakékoli diskriminaci, která porušuje tuto deklaraci, a proti každému podněcování k takové diskriminaci.
Článek 8
Každý má právo, aby mu příslušné vnitrostátní soudy poskytly účinnou ochranu proti činům porušujícím základní práva, která jsou mu přiznána ústavou nebo zákonem.
Článek 9
Nikdo nesmí být svévolně zatčen, držen ve vazbě nebo vyhoštěn do vyhnanství.
Článek 10
Každý má úplně stejné právo, aby byl spravedlivě a veřejně vyslechnut nezávislým a nestranným soudem, který rozhoduje buď o jeho právech a povinnostech, nebo o jakémkoli trestním obvinění vzneseném proti němu.
Článek 11
Každý, kdo je obviněn z trestného činu, považuje se za nevinného, dokud není zákonným postupem prokázána jeho vina ve veřejném řízení, v němž mu byly zajištěny veškeré možnosti obhajoby.
Nikdo nesmí být odsouzen pro čin nebo opomenutí, které v době, kdy byly spáchány, nebyly trestné podle státního nebo mezinárodního práva. Rovněž nesmí být uložen trest těžší, než jakého bylo lze použít v době, kdy byl trestný čin spáchán.
Článek 12
Nikdo nesmí být vystaven svévolnému zasahování do soukromého života, do rodiny, domova nebo korespondence, ani útokům na svou čest a pověst. Každý má právo na zákonnou ochranu proti takovým zásahům nebo útokům.
Článek 13
Každý má právo volně se pohybovat a svobodně si volit bydliště uvnitř určitého státu.
Každý má právo opustit kteroukoli zemi, i svou vlastní, a vrátit se do své země.
Článek 14
Každý má právo vyhledat si před pronásledováním útočiště v jiných zemích a požívat tam azylu.
Toto právo nelze uplatnit v případě stíhání skutečně odůvodněného nepolitickými zločiny nebo činy, které jsou v rozporu s cíli a zásadami Spojených národů.
Článek 15
Každý má právo na státní příslušnost.
Nikdo nesmí být svévolně zbaven své státní příslušnosti ani práva svou státní příslušnost změnit.
Článek 16
Muži a ženy, jakmile dosáhnou plnoletosti, mají právo, bez jakéhokoli omezení z důvodů příslušnosti rasové, národnostní nebo náboženské, uzavřít sňatek a založit rodinu. Pokud jde o manželství, mají za jeho trvání i při jeho rozvázání stejná práva.
Sňatky mohou být uzavřeny jen se svobodným a plným souhlasem nastávajících manželů.
Rodina je přirozenou a základní jednotkou společnosti a má nárok na ochranu ze strany společnosti a státu.
Článek 17
Každý má právo vlastnit majetek jak sám, tak spolu s jinými.
Nikdo nesmí být svévolně zbaven svého majetku.
Článek 18
Každý má právo na svobodu myšlení, svědomí a náboženství; toto právo zahrnuje v sobě i volnost změnit své náboženství nebo víru, jakož i svobodu projevovat své náboženství nebo víru, sám nebo společně s jinými, ať veřejně nebo soukromě, vyučováním, prováděním náboženských úkonů, bohoslužbou a zachováváním obřadů.
Článek 19
Každý má právo na svobodu přesvědčení a projevu; toto právo nepřipouští, aby někdo trpěl újmu pro své přesvědčení, a zahrnuje právo vyhledávat, přijímat a rozšiřovat informace a myšlenky jakýmikoli prostředky a bez ohledu na hranice.
Článek 20
Každému je zaručena svoboda pokojného shromažďování a sdružování.
Nikdo nesmí být nucen, aby byl členem nějakého sdružení.
Článek 21
Každý má právo, aby se účastnil vlády své země přímo nebo prostřednictvím svobodně volených zástupců.
Každý má právo vstoupit za rovných podmínek do veřejných služeb své země.
Základem vládní moci budiž vůle lidu; ta musí být vyjádřena správně prováděnými volbami, které se mají konat v pravidelných obdobích na základě všeobecného a rovného hlasovacího práva tajným hlasováním nebo jiným rovnocenným postupem, zabezpečujícím svobodu hlasování.
Článek 22
Každý člověk má jako člen společnosti právo na sociální zabezpečení a nárok na to, aby mu byla národním úsilím i mezinárodní součinností a v souladu s organizací a s prostředky příslušného státu zajištěna hospodářská, sociální a kulturní práva, nezbytná k jeho důstojnosti a k svobodnému rozvoji jeho osobnosti.
Článek 23
Každý má právo na práci, na svobodnou volbu zaměstnání, na spravedlivé a uspokojivé pracovní podmínky a na ochranu proti nezaměstnanosti.
Každý, bez jakéhokoli rozlišování, má nárok na stejný plat za stejnou práci.
Každý pracující má právo na spravedlivou a uspokojivou odměnu, která by zajišťovala jemu samému a jeho rodině živobytí odpovídající lidské důstojnosti a která by byla doplněna, kdyby toho bylo třeba, jinými prostředky sociální ochrany.
Na ochranu svých zájmů má každý právo zakládat s jinými odborové organizace a přistupovat k nim.
Článek 24
Každý má právo na odpočinek a na zotavení, zejména také na rozumné vymezení pracovních hodin a na pravidelnou placenou dovolenou.
Článek 25
Každý má právo na takovou životní úroveň, která by byla s to zajistit jeho zdraví a blahobyt i zdraví a blahobyt jeho rodiny, počítajíc v to zejména výživu, šatstvo, byt a lékařskou péči, jakož i nezbytná sociální opatření; má právo na zabezpečení v nezaměstnanosti, v nemoci, při nezpůsobilosti k práci, při ovdovění, ve stáří nebo v ostatních případech ztráty výdělečných možností, nastalé v důsledku okolností nezávislých na jeho vůli.
Mateřství a dětství mají nárok na zvláštní péči a pomoc. Všechny děti, ať manželské nebo nemanželské, požívají stejné sociální ochrany.
Článek 26
Každý má právo na vzdělání. Vzdělání nechť je bezplatné, alespoň v počátečních a základních stupních. Základní vzdělání je povinné. Technické a odborné vzdělání budiž všeobecně přístupné a rovněž vyšší vzdělání má být stejně přístupné všem podle schopností.
Vzdělání má směřovat k plnému rozvoji lidské osobnosti a k posílení úcty k lidským právům a základním svobodám. Má napomáhat k vzájemnému porozumění, snášenlivosti a přátelství mezi všemi národy a všemi skupinami rasovými i náboženskými, jakož i k rozvoji činnosti Spojených národů pro zachování míru.
Rodiče mají přednostní právo volit druh vzdělání pro své děti.
Článek 27
Každý má právo svobodně se účastnit kulturního života společnosti, úžívat plodů umění a podílet se na vědeckém pokroku a jeho výtěžcích.
Každý má právo na ochranu morálních a materiálních zájmů, které vyplývají z jeho vědecké, literární nebo umělecké tvorby.
Článek 28
Každý má právo na to, aby vládl takový sociální a mezinárodní řád, ve kterém by práva a svobody stanovené v této deklaraci byly plně uplatněny.
Článek 29
Každý má povinnosti vůči společnosti, v níž jediné může volně a plně rozvinout svou osobnost.
Každý je při výkonu svých práv a svobod podroben jen takovým omezením, která stanoví zákon výhradně za tím účelem, aby bylo zajištěno uznávání a zachovávání práv a svobod ostatních a vyhověno spravedlivým požadavkům morálky, veřejného pořádku a obecného blaha v demokratické společnosti.
Výkon těchto práv a svobod nesmí být v žádném případě v rozporu s cíli a zásadami Spojených národů.
Článek 30
Nic v této deklaraci nemůže být vykládáno, jako by dávalo kterémukoli státu, kterékoli skupině nebo osobě jakékoli právo vyvíjet činnost nebo dopouštět se činů, které by směřovaly k potlačení některého z práv nebo některé ze svobod v této deklaraci uvedených. | ces | Czech | ces | Latn | cs |
SEIQGYAIQ YINZGENZ SENHYENZ
VAH BAIHNAJ
Aenvih roxnyinh vunz lajmbwn bonilaiz couh miz naj caeuq mboujbienq dih genzll, dwg seiqgyaiq cwyouz,cingqnyi caeuq hozbingz dih gihcui,
Aenvih yawjsiuj vuhmez yinzgenz fazcanj baenz yejmanz bauhingz, gij bauhingz neix diemqvu liengzsaem gyofengqvunz,hoeng vunz lajmbwn muengh miz aen seiqgyaiq bouxboux mizyenzlwn cwyouz caeuq sainnyangj cwyouz, vunz mboui miz maz lau, mbouj miz bouxhoj,
Aenvih bwh vunz lajmbwn mboujndaej mbouj vih baucing caeuq yazbwz hwnj daeuj cauxfanj, raeuz miz bizyau hawj yinzgenz ndaej fazci baujhu,
Aenvih aeu cuzcin gakguek doxdiet youxndei dih gwanhhi,
Aenvih daengx lenzhozgoz guekgya dih yinzminz gaenq youq ndaw lenzhozgoz hencangh cungzsinh gyoengqde doiq gak cungj genzli,bijgangj gihbwnj yinzgenz,yinzgwz cinhnyenz,gyaciz , caeuq nanznij bingzdaengj,gyoengqde lij gietsim sevei miz cwyouz youh cinbu,ngoenz ndei gvaq ngoenz,
Aenvih gak veiyenzgoz gaenq siq nyuenh caeuq lenzhozgoz hozcoz, cuzcin yawjnaek, cinhhingz yinzgenz caeuq gijbwnj cwyouz,
Aenvih bouxboux roxnyinh gij genzli caeuq cwyouz neix doiq cungj sizhen gij de gig cungqyauq,
sojyij seizneix,
Daihhoih,
Fazbu Seiqgyaiq Senhyenz, dangguh sojyouj yinzminz caeuq sojyouj guekgya dwgrengz sizhen dih gungdungz byauhcinj, hawj gak bouxvunz caeuq gihgouq gingcangz naemj daengz Seiqgyaiq Senhyenz,dwgrengz dunggva sonnaeu caeuq gyauyuz havj vunzlai enggya yawjnaek genzli caeuq cwyouz, lij dunggvaq guekgya caeuq gozci guh dahraix, hamj gij genzli caeuq cwyouz youq yinzminz
ndaw gak veiyenz guek caeuq gij guekgya neix dih yinzminz ndaej daengz bujbienq youjyau dih cingzyin caeuq cinhingz.
DIUZ DAIHIT
Boux boux ma daengz lajmbwn couh miz cwyouz, cinhyenz caeuq genzli bouxboux Bingzdaengj. gyoengq vunz miz lijsing caeuq liengzsim, wngdang daih gyoengq de lumj beixnuengx ityiengh.
DIUZ DAIHNGEIH
Boux boux miz cwhgwz yiengjsou Seiqgyaiq Senhyenz senhbu dih genzli caeuq cwyouz, mboujlwnh cungjcuz, fuhswz, singbez, yijyenz,cunghgyau,cingci roxnaeuz gengaij gijwnq,gozciz roxnaeuz sevei cuzsinh,caizcanj, cuzsaengh roxnaeuz gizdah sinhfwn.
Lij mbouj ndeij aenvih boux vunz guekgya roxnaeuz lingjduj di cingqciq, hingz cingq roxnaeuz gozci mbouj ityiengh couh yawjsiuj de, hix mboujlwnh gaiq lingjduj neix duzliz lingjduj, dozguenj lingjdu, feih cwci lingjdu roxnaeuz cijgenz gij wnq.
DIUZ DAIHSAM
Boux boux miz sengmingh, cwyouz caeuq yinzsinh nganhcienz.
DIUZ DAIHSEIQ
Boux lawz hix mbouj ndeij deng bienqbaenz noz baenz hoiq, gakcungj nuzli cidu caeuq nuzli gaicawx, hix wngqdang gingcij.
DIUZ DAIHHAJ
Boux lawz hix mbouj ndeij deng yoengh guzhingz, roxnaeuz yoengh canznyinj , mbouj yinzdau roxnaeuz ujyuz dih daiyi roxnaeuz hingzfaz.
DIUZ DAIHROEK
Boux boux youq gizlawz cungj miz naj fazliz dih yinzgwz.
DIUZ DAIHCAET
Youq naj fazliz vunzvunz bingzdaengj,lij miz genz yiengjsou fazliz dih bingzdaengj baujhu, mbouj deng gijmaz yawjsiuj. vunzvunz miz genz yiengjsou bingzdaengj baujhu, mienx deng veizfanj bwnj senhyenz dih yinhoz gizsi hingzveiz caeuq yaekyoux gij gizsi haenx sienghaih.
DRUZ DAIHBET
Mbouj guenj boux lawz, danghnaeuz gij gihbwnj genzli henfaz roxnaeuz faliz hawj de haenx deng ciqhaih, miz genz youz hozgwz di guekgya fazdingz doi gij de guh miz yaugoj di bujgiuq.
DIUZ DAIGOUJ
Boux lawz hix mbouj deng gaep,deng gyaeng roxnaeuz gyaepdiuz.
DIUZ DAIHCIB
Vunz vunz miz vanzcienz bingzdaengj dih genzli, youz gij duzliz youh mbouj benjdanj dih fazdingz cinhingz gunghcing,gunghgaih dih sinjsin, daeuj dingh gij genzli duh de,lij buenqdingh doiq de dawzok dih hingzsw cijgung.
DIUZ DAIHCIBIT
gij boux deng hingzsw cigung,danh caengz gingqgvaq ndeij benhu sihyau dih itciet baujhu menh gunghgaih sinjban lex yihfaz cingqsiz miz cuiq, de couh miz genz deng yawj baenz mboujmizcuiq.
Mbouj guenj bouxvunz he guh gijmaz roxnaeuz mbouj guh gijmaz, dangh ciuq guekgyafaz roxnaeuz gozcifaz cungj mbouj baenz cuiq, couh mbouj ndeij deng ding baenz miz hingzswcei. hingzfap mbouj ndeij naek gvaq seiz famhcuiq seizyung dih fazliz gveidingh.
DIUZ DAIHCIBNGEIH
Mbouj guenj boux lawz, gij swhswnghhoz,gyadingz, ranz caeuq dunghsin de mbouj ndaej deng yinyi gansez, yungyi caeuq mingzyi de hix mboujndaej deng gunghgiz hingfap hix mboujndaej naek gvaq mwh famhcuiq sizyung dih fazliz geiding.
DIUZ DAIHCIBSAM
Youq ndaw gak guek,mbouj guenj boux lawz, de buenranz bae gyawz youq gyawz cung ndaej.
Boux boux miz genz biek yinhoz guekgya, bauhgvaz guekgya de, hix miz gena caiq dauq ma guekgya de.
DIUZ DAIHCIBSEIQ
Boux boux miz genz youq guekgya wnq ragiuz caeuq yiengjsou baujhu, yienghneix couh mbouj ndaej deng bwzhai.
Danghnaeuz cinhcingq aenvih feihcingci dih deihingz roxnaeuz veibei Lenzhozgoz cunghci caeuq yenzcwz dih hingvei deng gijsu, couh mboujndaej' yenzyung gij genzli neix.
DIUZ DAIHCIBHAJ
Boux boux miz gozciz.
Mbouj ndaej bozdoz boux vunz dih gozciz, hix mbouj ndaej foujyin de gaijbienq gozciz dih genzli.
DIUZ DAIHCIBROEK
Mehmbwk bouxsai, mbouj siuh cungjcuz,gozciz roxnaeuz cunghgyau dih yinhoz henci, miz genz gietvun baenzran. Gyoengq de youq vunhyinh fuengmienh, dangh youq ndaw vunhyinh caeuq gaijcuz vunhyoz , miz bingzdaengj dih genzli.
Mehmbwk bouxsai song boux cwyouz youh vanzcienz habeiq, cij ndaej gietvan.
Gyahdingz dwg bonjlaiz gijbwnj dih sevei danhyenz, wngdang ndaej daengz sevei caeuq guekgya dih baujhu.
DIUZ DAIHCIBCAET
Boux boux aeuq miz danhduz dih caIzcanj sojyoujgenz caeuq caeuq bouxwnq habMiz dih sojyoujgenz.
Gaej yinhi bozdoz caizcanj bouxvunz.
DIUZ DAIHCIBBET
Boux boux miz swhsiengj, liengzsim caeuq cunghgyau dih genzli; gij genzli neix baugva de cwyouz gaijbienq cunghgyau roxnaeuz sinqnyangj , danhduz roxnaeuz cizdij,gunghgaih roxnaeuz mimiz yungh gyauyi,sizcenj,lijbai caeuq gailiz biujsi cunghgyau roxnaeuz sinqnyangj de.
DIUZ DAIHCIBGOUJ
Boux boux miz genz gagmiz cujcangh caeuq fazbiuj yigen dih cwyouz; gij genzli neix baugvaz miz cujcangh youh mbouj deng ganhsez dih cwyouz, caeuq dunggvaq yinhoz meizgai caeuq gozgai ragiuz,ciepsiuh caeuq cienzdi siusik caeuq swhsiengj dih cwyouz.
DRUZ DAIHNGEIHCIB
Boux boux miz hozbingz cizvei caeuq gyezsc dih cwyouz.
Boux lawz hix mbouj deng giengzbwz haeuj aen donzdih he.
DIUZ DAIHNGEII‐ICIBIT
Boux boux miz genzli cizcez roxnaeuz dunggva cwyouz senjcwz dih daibiuj canhyij cilij guekgya de.
Boux boux miz bingzdaengj canhgyah bwnjgoz gunghhu dih genzli.
yinzminz yici dwg cingqfuj genzliz dih gihcuj; gij yici neix wngdang youz dinggiz cinhcing dih senjgij daeuj biujyen, senjgij wngdang youz bujbienq youjyau dih douzbiugenz daeuj yungh mboujgeiqmingz douzbiu roxnaeuz maqhuz cwyouz dih douzbiu cingzsi cinhing.
DIUZ DAIHNGEIHCIBNGEIH
Boux vunz youq laj biengh, miz genz yiengjsou sevei baujcang, lij miz genz. yiengjsou sizyen gij goyinz cinhyenz caeuq yinzgwz cwyouz fazcanj de bitdingh sihyau dih ginghci,sevei caeuq vwnva gak fuengmienh genzli, gij sizyen neix aeu dunggvaq guekgya dwgrengz caeuq gozci hozcoz , lij goq daengz gak guek dih cujciz caeuq cwhyenz cingzgvang.
DIUZ DAlliNGEIHCIBSAM
Boux boux miz genz gunghcoz, cwyouz senjcwz cicnez, yiengjsou gunghcing habeiq dih gunghcoz diuzgen, lij yiengjsou mbouj siznez dih baujcang.
Boux boux miz genz dungzgunghdungzcouz, mbouj deng yawjnoix.
Boux vunz gunghcoz, miz genz yiengjsou gunghcing habeiq dih bauqcouz, baujcing de caeuq ranz de miz fuzhoz bouxvunz cinhyenz siyau dih saenghho diuzgen, danghnaeuz miz bizyau couh yungh gij fanghfaz wnq dih sevei baujcang.
Boux boux miz vihliux veizhu gij liyiz de cuciz caeuq canhgya gunghvei dih genzli.
DFUZ DAIHNGEIHCIBSEIQ
Boux boux miz genz yietnaiq caeuq guhcaemz, baugvaz gunghcoz seizgan hableix henci caeuq dinggiz daiqngaenz yietnaiq dih genzli.
DITJZ DAIENGEIHCI13HAJ
Boux boux miz genz yiengjsou vih veizciz de caeuq ranz de dih gyengangh caeuq fuzli sihyau dih saenghhoz sijcinj, baugvaz gijgwn, gijdaenj, ranzyouq, yihliuz, caeuq bizyau dih sevei fuzhu, danghnaeuz siznez, baenzbingh, canzfei, baenzmaiq, gyelaux roxnaeuz gij cingzgvang wnq vunz mbouj miz naengliz guhgwn, de miz genz yiengjsou baujcang.
Meh lwg miz genz yiengjsou daegbiet baujhu caeuq banghcu. lwgnyez mboujlwn lwgseng lwgndai, wngdang doengzyiengh ndaej sevei baujhu.
DIUZ DAIHNGEIHCIBROEK
Boux boux miz genz doegsaw, gyauyuz wngdang mbouj aeu cienz, gijmaj youq cuhgiz caeuq gihbwnj gaihdonq hix wngdang mienjfei. Cuhgiz gyauyuz wngdang nyihu. Gisuz caeuq ciznez gyauyuz aeu bujbienq anlaeb. Gauhdaengj gyauyuz aeu gwnhgi cingzciz hawj boux boux miz bingzdaengi gihvel.
Gyauyuz dih muzdiz dwg cunghfwnh fazcanj gosin bouxvunz,lij enggya cinhcung yinzgenz caeuq gihbwnj cwyouz. Gyauyuz wngdang cuzcin gak guekgya, gak cungjcuz roxnaeuz cunghgyau cizdonz dox 1iujgaij, hoznyinj caeuq youxndel, lij wng cuzcin Lenzhozgoz veizhu hozbingz dih hozdung.
Bohmeh doiq baenzlawz gyauyuz lwgnyez, miz genz youhseh sejcwz.
DIUZ DAIHNGEIHCIBCAET
Boux boux miz genz cwyouz canhgya sevei dih vwnva saenghhoz, yiengjsou yisuz, yiengjsou gohyoz cinbu caeuq gij de canjsaengh dih fuzli. .
Boux boux doiq de cangcoz dih yinhoz gohyoz,vwnyoz roxnaeuz meijsuz coz binj canj saengh dih cinghsaenz caeuz vuzciz liyiz, de miz baujhu dih genzli.
DIUZ DAINGEIHCIBBET
Boux boux miz genz yauhgiuz miz gij sevei caeuq gozci dih cisi, youq ndaw de Seiqgyaiq Senhyenz gangj daengz dih genzli caeuq cwyouz ndaej cunghfwnh cihen.
DIUZ DAEHNGEIHCEBGOUJ
Boux boux doiq sevei miz yivu, aevih youq ndaw sevei neix gosin de cij ndaej cwyouz cungfwnh dih fazcanj.
Boux vunz hinzsij gij genzli caeuq cwyouz de, cij siuh fazliz dih henci, gozding gij henci neix dih muzdiz dwg baujcing cingyin caeuq cinhcung boux wnq dih genzli caeuq cwyouz, lij youq ndaw minzcuj dih sevei sizyhing daudwz,gunghgung cizsi caeuq bujbienq fuzli dih cingqdangq sihyau.
Hingzsij gij genzli neix, mboujlwnh youq ndaw cingzgvang yienghlawz cungj mboujndaej veibei Lenzhozgoz dih cunghcij caeuq yenzcwz.
DIUZ DAIHSAMCIB
Seiqgyaiq Senhyenz dwen daengz dih diuzvwnz, mboujndaej gaijsiz baenz hawj yinhoz guekgya,cizdonz roxnaeuz bouxvunz miz genzli guh gijmaz bovai Seiqgyaiq Senhyenz dwen daengz dih yinhoz genzli caeuq cwyouz.
(Liuz Gencinh, Boux Chuengh) | ccx | Zhuang, Yongbei | zyb | Latn | za |
@
世界人权宣言
序言
鉴于人类社会个成员侪有个固有尊严脱仔平等个脱仔勿移个权利承认，是世界自由、正义脱仔和平个基础，
鉴于人权个无视脱仔侮蔑已发展为野蛮暴行，掰眼暴行玷污了人类个良心，而一个人人侪有言论脱仔信仰自由并勿有恐惧脱匮乏个世界个来临，已被宣布为普通人民个着着高愿望，
鉴于为使人类勿至于迫勿得已铤而走险暴政脱仔压迫进行反叛，有必要使人权受法治个保护，
鉴于有必要促进各国间友好关系个发展，
鉴于各联合国国家个人民已拉联合国宪章中重申伊拉对基本人权、人格尊严和价值以及男女平等权利个信念，并决心促成较大自由中个社会进步脱仔生活水平个改善，
鉴于各会员国业已誓愿同联合国合作以促进对人权脱仔基本自由个普遍尊重脱仔遵行，
鉴于对掰眼权利脱仔自由个普遍了解对于掰个誓愿个充分实现有蛮大个重要性，
因此葛歇，
大会，
发布掰个世界人权宣言，作为所有人民脱仔所有国家努力实现个共同标准，以期每一个人脱仔社会机构经常思量掰个宣言，努力通过教诲脱仔教育促进对权利脱仔自由个尊重，并通过国家个脱仔国际个渐进措施，使掰眼权利脱仔自由拉各会员国本身人民脱仔拉伊拉管辖下领土个人民中得到普遍脱仔有效个承认脱仔遵行；
第一条
人人生而自由，拉尊严脱仔权利上一律平等。伊拉有理性脱仔良心，并应以兄弟关系个精神相对待。
第二条
人人有资格享有本宣言所载个一切权利脱仔自由，勿分种族、肤色、性别、语言、宗教、政治或其他见解、国籍或社会出身、财产、出生或其他身分等任何区别。
并且勿要因一人所属个国家或领土个政治个、行政个或者国际个地位个不同而有所区别，无论掰个领土是独立领土、托管领土、非自治领土或者处于其他任何主权受限制个情况之下。
第三条
人人有权享有生命、自由脱仔人身安全。
第四条
任何人勿要使为奴隶或奴役；一切形式个奴隶制度脱仔奴隶买卖，均要予以禁止。
第五条
任何人勿要加以酷刑，或施以残忍个、弗人道个或侮辱性个待遇或刑罚。
第六条
人人拉啥场化侪有权被承认拉法律前个人格。
第七条
法律之前人人平等，并有权享受法律个平等保护，勿受任何歧视。人人有权享受平等保护，以免受违反掰个宣言个任何歧视行为脱仔煽动掰排里歧视个任何行为个害。
第八条
任何人拉宪法或法律所赋予伊个基本权利遭受侵害个辰光，有权由合格个国家法庭对掰排里侵害行为作有效个补救。
第九条
任何人勿要加以任意逮捕、拘禁或放逐。
第十条
人人完全平等地有权由一个独立而勿有偏倚个法庭进行公正个脱仔公开个审讯，以确定伊个权利脱仔义务并判定对伊提出个任何刑事指控。
第十一条
凡受刑事控告者，拉未经获得辩护上所需个一切保证个公开审判而依法证实有罪以前，有权被视为无罪。
任何人个任何行为或弗行为，拉伊发生个辰光依国家法或国际法侪勿构成刑事罪者，勿要被判为犯有刑事罪。刑罚勿要重于犯罪时适用个法律规定。
第十二条
任何人个私生活、家庭、住宅脱仔通信勿要任意干涉，伊个荣誉脱仔名誉勿要加以攻击。人人有权享受法律保护，以勿受掰排里干涉或攻击。
第十三条
人人拉各国境内侪有权自由迁徙脱仔居住。
人人有权离开任何国家，包括伊个国家在内，并有权返回伊个国家。
第十四条
人人有权拉其他国家寻求脱仔享受庇护以避免迫害。
拉真正由于勿政治性个罪行或违背联合国个宗旨脱仔原则个行为而被起诉个情况下，勿要援用掰排里权利。
第十五条
人人侪有权享有国籍。
任何人个国籍勿要任意剥夺，伊改变国籍个权利否认勿得。
第十六条
成年男女，勿受种族、国籍或宗教个任何限制有权婚嫁脱仔成立家庭。伊拉拉婚姻方面，拉结婚期间脱仔拉解除婚约个辰光，要有平等个权利。
只有经男女双方个自由脱仔完全个同意，才能缔婚。.
家庭是天然个脱仔基本个社会单元，并应受社会脱仔国家个保护。
第十七条
人人侪有单独个财产所有权脱仔同他人合有个所有权。
任何人个财产勿要任意剥夺。
第十八条
人人有思想、良心脱仔宗教自由个权利；此项权利包括改变伊个宗教或信仰个自由，脱仔单独或集体、公开或秘密地以教义、实践、礼拜和戒律表示伊个宗教或信仰个自由。
第十九条
人人有权享有主张脱仔发表意见个自由；此项权利包括持有主张而勿受干涉个自由，脱仔通过任何媒介脱仔不论国界寻求、接受脱仔传递消息脱仔思想个自由。
第二十条
人人侪有权享有和平集会脱仔结社个自由。
任何人勿要迫使隶属于某一团体。
第二十一条
人人侪有直接或通过自由选择个代表参与治理本国个权利。
人人侪有平等机会参加本国公务个权利。
人民个意志是政府权力个基础；这一意志应以定期个脱仔真正个选举予以表现，而选举应依据普遍脱仔平等个投票权，并以勿记名投票或相当个自由投票程序进行。
第二十二条
每个人，作为社会个一员，有权享受社会保障，并有权享受伊个个人尊严脱仔人格个自由发展所必需个经济、社会脱仔文化方面各种权利个实现，掰排里实现是通过国家努力脱仔国际合作并依照各国个组织脱仔资源情况。
第二十三条
人人有权工作、自由选择职业、享受公正脱仔合适个工作条件并享受免于失业个保障。
人人有同工同酬个权利，勿受任何歧视。
每一个工作个人，有权享受公正脱仔合适个报酬，保证使伊本人脱仔家属有一个符合人个尊严个生活条件，必要时并辅以其他方式个社会保障。
人人有为维护伊个利益而组织脱仔参加工会个权利。
第二十四条
人人有享有休息脱仔闲暇个权利，包括工作时间有合理限制脱仔定期给薪休假个权利。
第二十五条
人人有权享受为维持伊本人脱仔家属个健康脱仔福利所需个生活水准，包括食物、衣着、住房、医疗脱仔必要个社会服务；拉遭到失业、疾病、残废、守寡、衰老或拉其他勿能控制个情况下丧失谋生能力个辰光，有权享受保障。
妈妈脱仔小囡有权享受特别照顾脱仔协助。一切小囡，勿论婚生或非婚生，侪要享受同样个社会保护。
第二十六条
人人侪有受教育个权利，教育应当勿要钱，至少拉初级脱仔基本阶段要掰个能。初级教育要属义务性质。技术脱仔职业教育要普遍设立。高等教育要根据成绩而对一切人平等开放。
教育个目的是充分发展人个个性并加强对人权脱仔基本自由个尊重。教育应促进各国、各种族或各宗教集团间个了解、容忍脱仔友谊，并应促进联合国维护脱仔平个各项活动。
爹爹妈妈对小囡要受个教育个种类，有优先选择个权利。
第二十七条
人人有权自由参加社会个文化生活，享受艺术，并分享科学进步脱仔伊产生个福利。
人人对由于伊所创作个任何科学、文学或美术作品而产生个精神个脱仔物质个利益，有享受保护个权利。
第二十八条
人人有权要求一种社会个脱仔国际个秩序，拉掰排里秩序中，掰个宣言所载个权利脱仔自由能获得充分实现。
第二十九条
人人对社会负有义务，因为只有拉社会中伊个个性才可能得到自由脱仔充分个发展。
人人拉行使伊个权利脱仔自由个辰光，只受法律所确定个限制，确定此种限制个唯一目的是保证对旁人个权利脱仔自由给予应有个承认脱仔尊重，并拉一个民主个社会中适应道德、公共秩序脱仔普遍福利个正当需要。
掰点权利脱仔自由个行使，勿论拉任何情形下侪勿要违背联合国个宗旨脱仔原则。
第三十条
掰个宣言个任何条文，勿要解释为默许任何国家、集团或个人有权进行任何旨在破坏掰个宣言所载个任何权利脱仔自由个活动或行为。 | wuu | Chinese, Wu | wuu | Hans | wuu |
KLOU EL SUBED RA LLEMALT RAR CHAD
URRENGUUL
Alewaisei ea klaolengei ra chemolt 'l omengull ma klaodengei ra ulterkokl el llemalt 'l ngarngii ra rogui el chedal a klou 'l talungalk rar chad a uchelel a ilmokl ma llemalt ma budech ra belulachad,
Alewaisei ea omengitel ma temellel aikal llemalt rar chad a mla mukdubech a mekngit el omeruul el uchul a kngtil a rengul a belulachad, e dirrek el ngii a mle uchul a okedmeklel a belulachad el uchul ear chad a ngarngii er tir a ilmokl ra tegoi ma klemerang ma klisiich, e dirrek el mle uchul eng mekedmekl 'l kngmo a dakt ma klengerenger amo diak ra rengrir ar chad, a ikaikid amo moterkokl el kngmo ngii a got 'l klou a ultutelel ra urrungulir ar dertal chad,
Alewaisei eng kngmal klou a ultutelel a lebol llach a mengkar aikal llemalt melak lebol luchul ear chad lebol losiik a ngeseu 'l kirel a mekngit el omengedereder ma mekngit 'l omeruul,
Alewaisei eng kngmal klou 'l ungil al borngii a omengedmokl 'l kirel a ungil el delewill ra bek 'l beluu,
Alewaisei ear chad ra United Nations a mla lmuut el kudmeklii ra charter er tir a klemerang er tir ra llemalt rar chad ma emengull ra ultutelel a chad ma diosisiu 'l llemalt rar sachal ma redil me tosiik a rolel a ungil el delengchokl ma klou el ilmokl ra klechad,
Alewaisei ea klou 'l klaodengei ra ikal llemalt ma ilmokl a klou a belkul ra rolel omengedmeklel aikal tegoi.
Mechelechang ea
GENERAL. ASSEMBLY
a ouchais el kngmo,
Tial SUBED ra LLEMALT rar chad a ngii a uchul a rogui lomengedmokl rar bek 'l chad ma bek 'l beluu, mar dertal chad ma bek 'l ondibel a diak lobes er tiang, mete mo cholisechakl e mengedmokl ra omengull 'l kirel aikal llemalt ma ilmokl meng mo sebechel 'l mo ungil mukdubech ra reng ra dertal beluu ma bek 'l beluu, mengmo sebechel leberk a klaodengei ma omengull er ngii era chelsel a rengrir ar bek 'l chad ra bek 'l beluu malechub e ngikel beluu 'l ngara eungir.
Got 'l Bades. (1)
A rogui 'l chad el mechell a ngarngii a ilmokl er tir ra diosisiu el llemalt. Ngarngii er tir a uldesuir mete mo meruul el mo rar bebil lokiu a ungil 'l omeruul ra klauchad.
Ongerul Bades. (2)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra ikal mla medung 'l ilmokl ma llemalt, 'l diak a ngodech lolkebai er tir, 'l ua uchelel a chad, ma iro, ma klechad, ma klaodengei ra tegoi, ma uldesuel, ma belual, ma klalou, ma klechelid, ma blekerdelel a cherellel.
E dirrek el diak lebol uchul ea chad a choriid aikang el dimle uchul a tegoi ra buai 'l lengarngii malechub eng belulachad er ngii, al dokurits ma lak eng diosisiu, malechub engdi ngodech el blekeradel ra beluu.
Ongedel Bades. (3)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra klengar, ma ilmokl, ma budech ra klechad er tir.
Ongeual Bades. (4)
Ngdiak a chad 'l mo sibai malechub engmo meruul a urrerel a sibai; ma rolel a siobai ra oterullel ma ocheral ar sibai amo mekull.
Ongeim 'l Bades. (5)
Ngdiak a chad 'l mo mukcharm malechub engmo obals ra meringel 'l omeruul el ngii a diak el kirel el mora chad.
Ongelolem 'l Bades. (6)
Ar bek 'l chad a morngii a llemeltir ra klechad ra medal a llach ra ngidil bashio.
Ongeuid 'l Bades. (7)
A rogui 'l chad a diosisiu a klisichir ra medal a llach mete me mekegar ra llach el dimo chosisiu a omengkar el mor tir. Ma rogui 'l chad a diosisiu a llemeltir mete mo mekegar el diosisiu a blekerdelir alsekum tial subed a ngarngii a metemall er ngii.
Ongeai 'l Bades. (8)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra mesisiich 'l chosobel ra ungil e meduch 'l ondibel ra kerrekeriil raikel omeruul el melemall a ultebechel el llemeltel 'l mloterkokl ra ngarhab el telbiil ra buai ma llach.
Ongetiu 'l Bades. (9)
Ngdiak a chad el ngidil mudechem ra di diak a uchul, melechub eng mechesimer, malechub eng modik ra beluu.
Ongetruich 'l Bades. (10)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir el mukerrekeriil ra chemolt e melemalt el kerrekeriil ra blekerdelel a llemeltel ma ngerchelel ma ngidil chongasech el lemletutakl er ngii.
Ongetruich ma Tal Bades. (11)
Ar bek 'l chad 'l mongasech ra klengit a ngarngii a llemeltel ra uldasu el kngmo ngii a klikiid 'l dimrekngmo al meketiit el mekngit ra kerrekeriil el ngii el kerrekeriil a tilobed er ngii aikel rogui lekedmeklel a chosebelel.
Ngdiak a chad el meketiit el mekngit ra tellemall el dilubech malechub eng omeruul el milechoit alsekum aikang a diak lecholt el kngmo ngii a klengit ra beluu malechub eng klengit ra belulachad er sel taem ral mekedmokl tial klengit. Ng dirrek 'l diak a bals 'l mora chad 'l mo chobereod er sel ungil 'l blals er sel taem ra meruul a klengit.
Ongtruich ma Ongedel Bades. (12)
Ngdiak a chad 'l mo mechesengsang ra diak a uchul 'l omeruul 'l melemall ra budech er ngii ma telungalk er ngii ma blil ma telbilel, e dirrek el diak amo melemall ra ngklel ma chisel. Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir el mo mekekar ra llach raikal omeruul.
Ongetruich ma Ongedel Bodes. (13)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra omerael ma delengchokl ra chelsel a bek 'l heluu.
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir el tuobed ra ngidil belun luldimukl er ngii a belurir, e dirrek el ngarngii a llemeltir lelmuut 'l me remei.
Ongetruich ma Ongeual Bades. (14)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir 'l mo chosiik e ouspech a ngeseu ra chosebechakl ra ngodech el beluu al ngarngii a mekagit 'l omeruul el me bedul ngii.
Tial llemalt a diak a mouspech er ngii alsekum a mekngit 'l omeruul a kltiit el diak el telemellel a buai malechub e ngeko meruul el ngodech ra belkul ma ultebechel tegoi ra United Nations.
Ongetruich ma Ongeim 'l Bades. (15)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir 'l mo oubeluu.
Ngdiak a chad 'l mo mengai er ngii ra diak a uchul tegoi a llemeltel 'l oubelum malechub eng llemeltel meledech ra belual.
Ongetruich ma Ongelolem 'l Bades. (16)
Ar meklou el sachal ma redil a ngarngii a llemeltir 'l me bechiil el diak amo elekebai er tir elua uchelel a chad ma belual a chad ma edul a chad, mengmo sebechir el kudmeklii a telungalk er tir.
A chemechiil adi mekedmokl alsekum meng sorir tirkel chad 'l mo bechiil.
A telungalk a ultebechel el ngii a got 'l ondibel ra buai meng morngii a llemeltel 'l lebol longkar er ngii a buai ma beluu.
Ongetruich ma Ongeuid 'l Bades. (17)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir 'l mo ouklalou el di tiltang malechub ete teloi ra kuk bebil rar chad.
Ngdiak a chad 'l mo mengai a kloklel era di diak a uchul.
Ongetruich ma Ongeai 'l Bades. (18)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra ilmokl ra uldasu ma klechelid; tial llemalt a uldimukl er ngli a ilmokl ra chad el melodech ra chedul ma klemerang a dil ngii el tang malechub engara tara cheldebechel ra buai eng diungil, mengme sebechel lolecholt ra chedul malechub eng klemerang loyak a chosisechakl ma omeruul ma omengull.
Ongetruich mo Ongetin 'l Bodes. (19)
Ar bek 'l chad a ngarngii a ilmokl er tir ra uldasu ma omelegoi; tial ilmokl a uldimukl er ngii a ilmokl ra oldechel a chedul a chad, ma ilmokl ra uldasu el diak amo melemall er ngii ma skel ma ngeul a uldasu ma chais el diak a ngodech el ngerang lokebir.
Ongelluich 'l Bades. (20)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra ilmokl 'l chelelakl 'l cheldebechel malechub eng ondibel.
Ngdiak a chad el morimel 'l mo chedal a ngidil cheldebechel.
Lluich ma Tal Bades. (21)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir el mo chedal a government (amt) er tu a dil tir el tang malechub eng ngarngii a rumtechei er tir.
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir louspech a klalou ra belurir.
A rengrir ar chad amo uchelel a klisiich ra amt; e tiang a uldimukl er ngii a rengrir ar chad el mo chemolt ra senkyo e lokiu a diosisiu el klisich ra senkyo rar chad 'l mo mekedmokl leyak a berrotel 'l omelilt malechub eng uaitiang a blekerdelel el senkyo.
Lluich ma Ongerul Bades. (22)
Ar bek 'l chad, el chad ra buai, a ngarngii a llemeltir ra social security meng ngarngii a blingelir ra ungil lomengedmekl ra belurir ma beluu ra belulachad raikel mo uchul a rolel a keizai ma siukank el uchul a okerullel a klechad er tir.
Lluich ma Ongedel Bades. (23)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir el mo oureor, e ngarngii a llemeltir el mo melilt a urerir, e dirrek el ngarngii a llemeltir ra ungil lomangedmokl ra ureor mengmo sebechir 'l mekedmokl ra ikel belsechel a lak a urreor.
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir, el diak a klekekerous er ngii, ra chosisin 'l udoud el kirel a chosisin 'l urreor.
Ar bek 'l chad 'l oureor a ngarngii a llemeltir ra char el mortir mar chad ra blirir el kirel a ureor el luruul er ngii, el ngii amo melemalt loyak a ungil blekeradal erar chad, e dirrek el modak alsekum meng ngesonges mengmo sebechel mekedmokl ra delengcheklel .
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir 'l mo chedal a trade union mengmo sebecheklel 'l mekekar a yosang er tir.
Lluich ma Ongeual Bades. (24)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir 'l mo olengull, e dirrek el ngarngii a llemeltir ra melemalt el temel a urreor ma ulengull 'l di ludeudel er ngii.
Lluich ma Ongeim 'l Bades. (25)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir ra ungil el delengehokl 'l ungil ra bedengir ma klechad er tir ma kleblilir, el uldimukl er ngii a gall ma bail ma blai ma ukeruul maikel rogui lomengedmokl, e dirrek luldimukl er ngii a llemalt ra ngeseu ra lak a urreor ma secher ma temellel a bedengel ma kedellel a bechil ma udelang maikel rogui 'l chelebuul el diak lemekedmok ra chelsel a klisichel.
Ar derir ar ngalk ma rengalk a ngarngii a llemeltir ra tokubetsu el ngeseu ma omengedmokl. A rogui el ngalk el mechel ra chelsel a chebechiil ma lak eng diosisiu a ngarngii a llemeltir raikal mla medung.
Lluich ma Ongelolem 'l Bades. (26)
Ar bek 'l chad a ngarngii a llemeltir 'l mora skuul. Ma skuul amo diak locheraol ra elementary school maikel uchul a omesuub. A elementary school a kirel leborngii a rogui el ngalk. A skuul 'l mengedmokl ra sick ra chad amo mekedmokl 'l me sebechir ar chad el morngii maikel ngarbab el skuul meng dirrek el mo waisei el oltirakl ra duch ra chad.
A rolel a chosisechakl amo mekedmokl el mo omekdubech ra klechad ra chad e dirrek el mo melalem ra rengul a chad a omengull ra llemalt ma ilmokl rar chad. Nmgo mengedmokl ra klaodengei ma ungil el blekeradel ra delongelel a beluu ma uchelir ar chad ma klechelid rar chad, e dirrek 'l mo mengedmokl a urrerel a United Nations 'l kirel a budech ra belulachad.
Ar demerir mar derrir ar ngalk a ngarngii a got el llemeltir el melilt ra skulel a ngelekir.
Lluich ma Ongeuid 'l Bades. (27)
Arbekl chad a ngarngii a llemeltir ra tekoi ra buai mengmo sebechir louspech a klalo el keldmokl 'ra keldachelbai ma omesubel a science raikel lungil el mukubesch rengii.
Arbekl chad a ngarngii a llemeltir elmo mekekar ra klechad ma klalo eltuobed ra science ma omeluches ma zunga elngii a mirruul erngii.
Lluich ma Ongeai 'l Bades. (28)
Arbekl chad a ngarngii a llemeltir ra telbiil ra buai ma beluulechad eluchul ea ikakid el llemalt ma ilmokl el ngara chelsel tiang amo sebechel el mekedmokl.
Lluich ma Ongeliu 'l Bades (29)
Arbekl chad a ngarngii a ngerchelir ra beluu el sebechel el mekedmokl a okirullel a klechad ertir.
A chelsel a omengedmeklel aikal klisiech ma llemalt ear bekl chad amo moterkokl a ilmeklir ra llach loltirakl ra klaodengei ma omengull lkirel a llemalt ma ilmokl rar bebil rar chad edirrek loltirakl a melemalt el tekoi ra klechad ma buai ma klou lungil lomeruul ra mimokl ed delengchokl.
Aikakid el llemalt ma ilmokl adiakel sebechel elmo mekedmokl lomtok ra belkul ma urrerel a United Nations.
Okedel 'l Bades. (30)
Ngdiak a ngara chelsel tial declaration elmo medung lkmo a ngiidil beluu malechub eng cheldebechel malechub eng chad a sebechel el mengedmokl ra temellel a llemalt ma ilmokl el telutk ra chelsel tiang. | pau | Palauan | pau | Latn | pau |
Declarasion univarsałe de i deriti umani
Preànboło
Considarà che el reconosimento de ła dinjità inerente a tuti i menbri de ła fameja umana e de i só deriti, conpanji e inałienàbiłi, el costituise el fondamento de ła łibartà, de ła justisia e de ła paze inte’l mondo;
Considarà che el desconosimento e el despreso de i deriti umani i ga portà a ati de barbarità che i ofende ła cosiensa de l’umanità, e che el rivar de un mondo ndove che i èsari umani i gode de ła łibartà de paroła e de credo e de ła łibartà da ła paura e da’l bezonjo el ze stà proclamà cofà ła pì alta aspirasion de l’omo;
Considarà ch’A ze indespensàbiłe che i deriti umani i sie protezesti da norme zurìdeghe, se A se vołe evitar che l’omo el sie costreto a recórar, cofà ùltima istansa, a ła rebełion contro de ła tiranìa e l’opresion;
Considarà ch’A ze indespensàbiłe promóvar el dezviłupo de raporti da amighi intrà Nasion;
Considarà che i pòpołi de łe Nasion Unìe i ga reafermà inte ła Carta ła só fede inte i deriti umani fondamentałi, inte ła dinjità e inte’l vałor de ła parsona umana, inte l’eguajansa de i deriti de l’omo e de ła dona, e i ga desizo de promóvar el progreso sosiałe e un mejo tenor de vita in na pì granda łibartà;
Considarà che i Stati menbri i se ga inpenjà a parseguir, in cooparasion co łe Nasion Unìe, el respeto e l’osarvansa univarsałe de i deriti umani e de łe łibartà fondamentałe;
Considarà che na consesion comun de ’sti deriti e de ’ste łibartà ła ze de ła màsima inportansa par ła piena reałizasion de ’sti inpenji;
L’asenblèa zenarałe
ła proclama
’sta declarasion cofà ideałe comun par tuti i pòpołi e łe nasion, a’l fin che onji parsona e onji partision de ła sosietà łe gapie da mirar, tenjendo ’sta Declarasion senpre inamente, a promóvar co l’insenjamento e l’educasion a’l respeto de ’sti deriti e de ’ste łibartà e traverso de mezure progresive, nasionałe e intarnasionałe, par seguràrghene reconosimento e osarvansa efetive, tanto par i pòpołi de i Stati Menbri par primi, che par i pòpołi che i ze soto só jurizdision.
Artìgoło 1
Tuti i èsari umani i nase łìbari e conpanji par dinjità e deriti. I ze dotài de rajon e de cosiensa e i ga da conportarse intrà de łori co spìrito de fradełi.
Artìgoło 2
A onjun A ghe speta tuti i deriti e tute łe łibartà prezentài inte ’sta Declarasion, sensa nesuna distinsion, cofà de rasa, de cołor, de seso, de łengua, de rełijon, de opinion połìtega o de altra sorte, de orìzene nasionałe o sosiałe, de richesa, de nàsita o de altra condision.
Oltratuto, nesuna distinsion ła sarà fata drio el status połìtego, zurìdego o intarnasionałe de’l paeze o de’l teritorio da ndo’ che na parsona ła vien, che’l sia independente, o soto aministrasion dełegà, o mìa autònomo, o sojeto a łimitasion de sovranità, cuała che ła sipie.
Artìgoło 3
Onjun el ga el derito a ła vita, a ła łibartà e a ła segurità de ła só parsona.
Artìgoło 4
Nesun el podarà èsar tenjù da sciavo o da servo; ła sciavitù e el marcà de sciavi i sarà proibìi in tute łe maniere.
Artìgoło 5
Nesun el podarà èsar meso soto tortura o a tratamenti o punision crudełe, dezumane o dezgradante.
Artìgoło 6
Onjun el ga el derito, dapartuto, a’l reconosimento de ła só parsonałità zurìdega.
Artìgoło 7
Tuti cuanti i ze conpanji davanti a ła łeze e i ga el derito, sensa nesuna discriminasion, a ła stesa protesion da parte de ła łeze. Tuti cuanti i ga derito a na stesa protesion contro de onji discriminasion che ła ghe vaga contro a ’sta Declarasion, e cusì anca par onji istigasion a ’sta dita discriminasion.
Artìgoło 8
Onjun el ga el derito a na efetiva posibiłità de recorso a tribunałi conpetenti, contro de ati che no i respeta i só deriti fondamentałi reconosùi da ła costitusion o da ła łeze.
Artìgoło 9
Nesun el podarà èsar arestà, inprezonà o eziłià par arbitrio.
Artìgoło 10
Onjun el ga el derito, in condision conpanja par tuti, a na udiensa justa e pùblega davanti de un tribunałe independente e inparsiałe, par ła detarminasion de i só deriti, de i só doveri e anca de onji acuzasion criminałe contro de łu.
Artìgoło 11
Onji parsona acuzà de un crìmene ła ze considarà inosente fin che ła só colpa ła sia stà provà par via łegałe inte un proseso pùblego ndo’ che ła gapia vùo tute łe garansìe che łe ghe vołe par ła só defension.
Nesun el sarà condanà par un conportamento de comision o de omision che, inte’l momento de’l fato, no’l fuse considarà crìmene drio el derito interno o drio el derito intarnasionałe. Isteso, nesuna pena ła podarà èsar sentensià che ła sipie suparior a cueła che ła jera prevista inte’l momento de ła comision de’l crìmene.
Artìgoło 12
Nesun el gavarà da subir intarfarense arbitrarie inte ła só vita privà, inte ła só fameja, inte ła só caza, inte ła só corespondensa, e njanca da védare ofendesti el só onor e ła só reputasion. Onjun el ga el derito de èsar tutełà da ła łeze contro de ’ste intarfarense o ofeze.
Artìgoło 13
Onjun el ga el derito a ła łibartà de móvarse e de abitar rento i confini de onji Stato.
Onjun el ga el derito de ndar via da onji paeze, fuse anca el suo, come anca de retornar a’l só paeze.
Artìgoło 14
Onjun el ga el derito de sercar e de gòdar, rento de altri paezi, de aziło da łe parsecusion.
’Sto derito no’l podarà èsar invocà cuando che ła parsona ła sia par vero resercà par crìmeni mìa połìteghi o par asion contro i fini e i prinsipi de łe Nasion Unìe.
Artìgoło 15
Onjun el ga derito a na nasionałità.
A nesun A podarà èsarghe cavà par arbitrio ła só nasionałità e njanca el derito de muarla.
Artìgoło 16
Òmani e fémane òtemi i ga el derito de maridarse e de fondar na fameja, sensa łimitasion de rasa, nasionałità o rełijon. I ga deriti conpanji revardo a’l matrimonio, durando el matrimonio e inte l’ato de ła só desołusion.
El matrimonio el podarà èsar fato soło che co’l łìbaro e pien consentir de i spozi promesi.
Ła fameja ła ze el nucleo naturałe e fondamentałe de ła sosietà e ła ga el derito a èsar protejesta da ła sosietà e da’l Stato.
Artìgoło 17
Onjun el ga el derito de aver na propietà sua parsonałe o in comun co altri.
Nesun el podarà èsar deprivà de ła só propietà par arbitrio.
Artìgoło 18
Onjun el ga el derito a ła łibartà de pensier, de cosiensa e de rełijon; ’sto derito el ciapa rento anca ła łibartà de muar rełijon o credensa, e ła łibartà de manifestar, izoładamente o in comun, in pùblego e in privà, ła propia rełijon o ła propia credensa inte l’insenjar, inte’l prategar, inte’l culto e inte l’osarvansa de i riti.
Artìgoło 19
Onjun el ga el derito a ła łibartà de opinion e de espresion, ciapà rento anca el derito de no èsar mołestà par ła só opinion, e cueło de sercar, otènjar e devulgar informasion e idèe co onji mezo e sensa revardo par i confini.
Artìgoło 20
Onjun el ga el derito a ła łibartà de reunion e de asosiasion pasìfega.
Nesun el pol èsar costrenzesto a far parte de na asosiasion.
Artìgoło 21
Onjun el ga el derito de partesipar a’l governo de’l só paeze, sia par direto che par traverso de raprezentanti łibaramente sielti.
Onjun el ga el derito de intrar a l’inpiego pùblego de’l só paeze in condision conpanje par tuti.
Ła vołontà popołar ła ze el fondamento de l’autorità de’l governo; ’sta vołontà ła ga da ndar estarnà par traverso de ełesion pariòdeghe e vere, fate co’l voto univarsałe, conpanjo e segreto, o drio na prosedura de tenor guałivo de łìbara votasion.
Artìgoło 22
Onjun, sendo menbro de ła sosietà, el ga el derito a ła segurità sosiałe, e anca a ła reałizasion par traverso de’l sforso nasionałe e de ła cooparasion intarnasionałe e in łigo co l’organizasion e łe resorse de onji Stato, de i deriti econòmeghi, sosiałi e culturałi indespensàbiłi par ła só dinjità e a’l dezviłupo łìbaro de ła só parsonałità.
Artìgoło 23
Onjun el ga derito al łavoro, a ła łìbara sielta de’l posto de inpiego, a condision de łavoro juste e asetàbiłe e a ła protesion contra ła dezocupasion.
Onjun el ga, sensa discriminasion, el derito a na retribusion conpanja par el medèzemo łaoro.
Onjun che’l łaora el ga derito a na remunarasion justa e co sodisfasion che ła ghe segure a łu medèzemo e a ła só fameja de poder vìvar co dinjità umana e integrà, se ocor, da altri mezi de protesion sosiałe.
Onjun el ga derito de fondar sindacati e de farghe adezion par ła defension de i só intaresi.
Artìgoło 24
Onjun el ga el derito de sponsar e de straviarse, ciapà rento donca anca na łimitasion rasionałe de łe ore de łaoro e ferie pariòdeghe pagàe.
Artìgoło 25
Onjun el ga el derito a un tenor de vita che’l baste a garantir ła sałute e el ben èsar suo e de ła só fameja, co ocio partegołar par ła nutrision, el vestir, ła caza, e łe cure mèdeghe e i servisi sosiałi che i ocor; e el ga el derito a ła segurità in cazo de dezocupasion, małatìa, invałidità, vedovansa, ansianità o par onji altro cazo de pèrdita de i mezi de susistensa par sircostanse independenti da ła só vołontà.
Ła maternità e ła infansia łe ga el derito a cure e asistense spesiałe. Tuti i putełi, nasesti inte’l matrimonio o fora, i ga da gòdar de ła stesa protesion sosiałe.
Artìgoło 26
Onjun el ga el derito a l’istrusion. L’istrusion ła ga da èsar gratis almanco par cueło che’l revarda łe clase ełementar e fondamentałe. L’istrusion ełementar ła ga da èsar de òbligo. L’istrusion tècnega e profesionałe ła ga da èsarghe mesa a ła despozision de tuti e l’istrusion suparior ła ga da èsar guałiva e a ła portada de tuti drio el mèrito.
L’istrusion ła ga da èsar inderisà a’l dezvełupo pien de ła parsonałità umana e a’l renforso de’l respeto de i deriti umani e de łe łibartà fondamentałe. Ła ga da promóvar ła conprension, ła tołaransa, ła amighità intrà de tute łe Nasion, i grupi rasiałi e rełijozi, e ła ga da jovarghe a l’òpara de łe Nasion Unìe par el mantenjimento de ła paze.
I zenidori i ga el derito de priorità inte ła sielta de’l tipo de istrusion da darghe a i só fiołi.
Artìgoło 27
Onjun el ga el derito de ciapar parte łibaramente a ła vita culturałe de ła comunità, de gòdar de łe arte e de partesipar a’l progreso sientìfego e a i só benefisi.
Onjun el ga derito a ła protesion de i intaresi morałi e matariałi che i vien da onji produsion sientìfega, łetararia e artìstega che’l gapia reałizà.
Artìgoło 28
Onjun el ga el derito a un órdene sosiałe e intarnasionałe ndo’ che i deriti e łe łibartà prezentài inte ’sta Declarasion i pose èsar reałizài in pien.
Artìgoło 29
Onjun el ga serti òblighi verso de ła comunità, che łà soło ła só parsonałità ła cata posìbiłe el só dezviłupo łìbaro e pien.
Inte l’ezersitar de i só deriti e de łe só łibartà, onjun el pol catarse de fronte soło che chełe łimitasion che łe ze stabiłìe da ła łeze par segurar el reconosimento e el respeto de i deriti e de łe łibartà de i altri e par sodisfar łe nesesità juste de ła morałe, de l’órdene pùblego e de’l ben èsar zenarałe inte na sosietà democràtega.
’Sti deriti e ’ste łibartà no i pol, inte nesuna maniera, èsar ezersitài in contrasto co i fini e i prensipi de łe Nasion Unìe.
Artìgoło 30
Njente rento de ’sta Declarasion el pol èsar intarpretà inte’l senso de conportar un derito de un Stato, grupo o parsona ch’A se voje, de ezersitar na atività o de conpir un ato mirà a ła destrusion de calchedun de i deriti e de łe łibartà cusì declarài. | vec | Venetian | vec | Latn | vec |
AKÜJIA SÜKUA'IPA SÜCHIKI SÜJUTU WAYUU SA'U MMAKAT
So'u ka'i po'loo, kashi tisiienpre, juyaa pol'lootua po'loo shikii mekiietsattua po'loo shikii sünainmüin pienchi shikii mekiisalumüin (1948), sü'tpüna tüü Kottirawaa sa'inraka tüü Nasiones Uniiras münaka, saapain süma shi'iraajirüin akua'ipa tüü a'inrushika süpüla sujutu wayuu sa'u mmakat. Tüü pütchi sülu'uwataka anain ashajuneer shi'ipa'aya karalo'utalu'u. Süchikije asawatünüin kasa makat anülia achuntunusü namüin naa sülaulayuukana mma, " nerajirüin tüü pütchi alu'uwataanaka sülu'u karalo'utakat tüü, süpüla süshajünüinjatüin, saashajenüinjatuin, kachikiinjatüin shia sülu'upüna tüü e'ikuleepüleekat ekat e'in, nnojolüinjatü ko'utküin sülu'uwataya sa'u tüü mmakat.
PÜTCHI SÜPULAPÜNA
JÜLÜJÜINJATÜ A'IN taashi, kasalajana, kamaneejirawaa, sa'u tüü mmakat kayuupalasü sünainje kajütüin atuma tüü akua'ipa wanawakat napüla napüshua naa wayuukanairua.
JÜLÜJÜINJATÜ A'IN aka meraajüin süma mojutüin atuma tüü pütchi aapüshika süpüla süjutu wayuu, watta saali tüü kasa mojüsü a'innaka sa'upüna na'in wayuu; aka shia'in e'itaanüin ma'aka tüü kasa müliakana ma'i e'iree naa wayuukana, süpüla nasawatüin wanee mma eere akatatnüin no'ulia tüü momoluu jeema mülia, eere taashi nakua'ipa süpüla yootoo jee müsüya süpüla anouja sünain kasa nano'ujekat anain;
JÜLÜJÜINJATÜ A'IN a'inmajünüinjatü ma'i palaajana süchikua sujutu wayuu, sülu'u wane sükua'ipa eere neimalüinjatüin na'in sülia ashüküjawaa sünain pasalawaa sa'u nakua'ipa;
JÜLÜJÜINJATÜ A'IN pa'inwaajiraa'injanain süchiirua aleewaa napüshüa naa sülaülayuukana alu'uwatawa sa'u tüü mmakat;
JÜLÜJÜINJATÜ A'IN naa kottiraakana sünain tüü Nasiones Uniiras münaka no'unirüin na'in süchirua tüü achiki süpülajatka sujutu wayuu sülu'u wanawain nakua'ipa jieyuu nama tooloyuu; suma nayataajirain shiire anaata sümüliala wayuu sülu'u tüü anakat akua'ipa sünain taashi;
JÜLÜJÜINJATÜ A'IN naa sülaulayuukana mma sunainkana tüüaapüshi nanüiki süpüla ayaataajirawa nama naa sülu'ukana tüü Orkaniisasion te las Nasiones Uniiras münaka, süpüla kajütüinjatüin atüma, tüü akua'ipa acheejanaka napuleerua naa wayuukanairua;
JÜLÜJÜINJATÜ A'IN aapanüinjatü akua'ipa wanawa nekiiru'umüin napüshua pütchika tüü süpüla anainjatüin saañajia napüla wayuu, süpüshua tüü pütchi alu'uwataanaka anain;
KOTTIRAWAA MÜLO'USÜKA
SÜKÜJA'IN
TÜÜWAALAI SÜCHIKIMAAJATÜKA SÜJUTU WAYUU SA'U TÜÜ MMAKAT, isakat anain wa'in acheküsü kapüla'in na'in naa sulaulayuuka mma otta müsüya natuma naa wayuukana jee tüü laulapiakat süpüla na'inrüin waneepia shia süma nashatüinjatüin sukua'ipa sünain e'ikaa süchirua kajutüinjatüin atuma süpüshua sülu'uwataka achiirua pütchikat tüü.
SHI'IPAJANA WANE (1)
Naa wayuukana jemeishi süpüla taashi süma wanawa sülu'u nakua'ipa, aka müin yaa epijainjana sünain anajiranawaa a'in nama napüshi.
SHI'PAJANA PIAMA (2)
Tüü alu'uwatanaka sülu'u pütchikat tüü napülajatü naa wayuukana napüshua nnojotüsü süpüla ko'utküinjanain sa'uje natapa'a, nanuiki nanoujain no'ummain jee müsüya sa'uje kasa ekat e'in wanawa'injatü napüla wanepia.
Otta müsüya naa wayuukanairua nojolinjana join apülaa sa'uje sükua'ipa no'ummain.
SHI'IPAJANA APÜNÜIN (3)
Naa wayuukana eeshi süpüla kajutüinjatüin atuma napülerua tüü kataakat o'u, tüü taashi jee müsüya a'inmajuna akua'ipa süulia kasachiki.
SHI'IPAJANA PIENCHI (4)
Nojolüinjachi aapünüin wane wayuu süpüla achepchia,apülajünüitpa kasa müsüaka tüya sülu'u sükua'ipa süpüshuaya.
SHI'IPAJANA JA'RAI (5)
Nnojotüsü süpüla mulia'in a'in naa wayuukana atuma, nnojotüsü süpüla amojojunüin nakua'ipa.
SHI'IPAJANA A'IPIRUA (6)
Kajutüinjatü nakua'ipa naa wayuukana eepunaale naya.
SHI'IPAJANA AKARATCHI (7)
Wanawashi napüshua naa wayuukana so'upala tüü sülaulaka a'inmajia, anaaka naya joolu'u a'inmajünüin wanawa. Nojolüinjana letüin süulia tüü akua'ipa sülu'uwataka tüü pütchi karalo'utalüka.
SHI'PAJANA MEKIISAT (8)
Naa wayuukana eeshi süpüla asakajaa süchirua nakua'ipa laulapialu'upüna maaka shiinnule amüin tüü akua'ipa aapüshika namüin sülu'u tüü Konstitusionka.
SHI'IPAJANA MEKIETSAT (9)
Noojolüinjachi ata'unüin wane wayuu masalajanoule.
SHI'IPAJANA PO'LOO (10)
Naa wayuukana eeshisüpüla wanawain nakua'ipa sünain aapajuna anuiki, o'upala sütuma tüü e'itatka süsalajana kasa süpüla shiitaanüinjatüin süsalajana nañajala sülu'u anakat akua'ipa.
SHI'IPAJANA PO'LOO WANEMÜIN (11)
Wayuu ekai aküjünüin achiki sünain kaañajala nnojolüinjachi süsalajanain ma'aka matujajule a'u; wane'ereja shiraajünapa sükua'ipa, shiitanetka süsalajana ma'aka sülu'uwatain laulayuu süpu'uya tüü.
Nnojolüinjana süsalajana'in wane kasa ekai masalajana'in wane suma saañajunüin aka sülu'uwatain sükua'ipa laulapia nnojolüinjatü joolu'u mülo'ulein süsalajana atuma ayatüinjatü saalii ma'aka so'ukai sañajünaka a'u.
SHI'IPAJANA PO'LOO PIAMAMÜIN (12)
Nnojolüinjana eke'ejünüin a'in naa wayuukana sa'uje nakua'ipa nepialu'u, süma napüshi jee müsüya sa'uje tüü karalo'uta antakaa namüin a'inmajünüinjatü tüü nakua'ipa süulia jamajüin naya atuma.
SHI'IPAJANA PO'LOO APÜNÜINMÜIN (13)
Naa wayuukana eeshi süpüla waraitüin eepünaweele, eeshi süpüla kapüyain sülu'u tüü mma nachekakalü na'in.
Jee müsüya naa wayuukana eeshi süpüla antaa süma o'una sülu'uje no'ummain otta müsüya sülu'uje wane mma naatajatü.
SHI'IPAJANA PO'LOO PIENCHIMÜIN (14)
Ma'aka nüchejanüle achiki wane wayuu sülu'u no'ummain, eeshi süpüla nüchüntüin akaliijuna sülu'u wane mma eere anain nümüin.
Akua'ipakat tüü kajutüinjatü atuma süuleerua wane añajala ekai naatüin süulia sükua'ipa tüü Nasiones Uniiras münaka.
SHI'IPAJANA PO'LOO JA'RAIMÜIN (15)
Naa wayuukana eeshi süpüla sünüliamüin naya wane mma.
Nnojotüsü süpüla saakatnüin no'ulia sünülia no'ummainnnojotüsü achechetnüinjatüin shia nanain ma'aka nawanajaweere süulia.
SHI'IPAJANA PO'LOO A'IPIRUAMÜIN (16)
Nnojotsü pülajünüinjatüin namüin naa wayuukana kawayuuse, jieyuu nama tooloyuunnojotsü erajanüinjatüin palajaana jalejeewolin, kasain nano'ujain anain kasatalüin nata, süpüla kapüshinjanain wanawainjana sülu'u anakat akua'ipa.
Akasalajünüshi naa wayuukana ma'aka nacheckule na'in.
Tüü wapüshika shia akümajaka wapüleerua tüü akua'ipakat, aka müin yaa wa'inmajüinjatü jee müsüya a'inmajünüinjatü natuma naa sülaulayuukana mma.
SHI'IPAJANA PO'LOO AKARATCHIMÜIN (17)
Napüshua naa wayuukana eeshi süpüla kakoroloin naya, otta müsüya kakorolojirain nama waima wayuu.
Nnojotsü süpüla süsütünüin mojütoule nükorolo wane wayuu.
SHI'IPAJANA PO'LOO MEKIISALÜMÜIN (18)
Naa wayuukana eeshi süpüla taashi akua'ipa süpüleerua ano'uja, otta müsüya e'itana na'in sünain kasa anakat napüleerua.
SHI'IPAJANA PO'LOO MEKIETSALÜMÜIN (19)
Naa wayuukanairua eeshi süpüla taashi akua'ipa sünain yootoo süchiki tüü kasa nekiiru'ukana nnojolüinjana süsalajanain aashajawaa süma aapajana wane kasa achiki süpüla nülu'uwata'in shia süpüla saapajünüin epünaweere shia nülu'uwata'in achiki.
SHI'IPAJANA PIAMA SHIKII (20)
Naa wayuukana eeshi süpüla taashi akua'ipa süpüla a'inraa wane jutkataa jee müsüya kottirawa sülu'u mausii.
Nnojotsü süpüla achechetnüin a'in wane wayuu sünain süpushi wane jutkataa.
SHI'IPAJANA PIAMA SHIKII WANEMÜIN (21)
Napüshua naa wayuukana eeshi süpüla nalu'uwataajirain nama naa sülaülayuukana alu'uwatawaa;ottamüsüya eeshi süpüla neitain wane nache'epu'ujana ekai nachekuin na'in.
Naa wayuukana eeshi süpüla erajaa wanawaa sukua'ipa tüü alu'uwatawaaka sa'u no'ummain.
Jutchüin na'in naa wayuukana shia suyuupalaka sukua'ipa tüü alu'uwatawaa aka müin yaa jayasü sukua'ipa suka tüü woto münaka, süpüla aliikira naa shikiipu'unüinjanaka alu'uwatawaa su'lu'u anakat akua'ipa.
SHI'IPAJANA PIAMA SHIKII PIAMAMÜIN (22)
Napushua naa wayuukana eeshi süpüla na'inmajünüin aküa'ipa, otta müsüya eeshi süpüla neraajüin süpüshua jamüin sukua'ipa shiitajia suwashirüin, suma sutnetshe tüü mmakalüirua süpüla anainjatüin na'in sünainje tüü kasa natujaakat a'u.
SHI'IPAJANA PIAMA SHIKII APÜNÜINMÜIN (23)
Naa wayuukana eeshi süpüla nayatain sünain kasa nayataweekat anain, suma sa'inmajünüinjatüira sukua'ipa nayatain suulia amüloulii.
Naa wayuukana nnojülüinjana ko'utküin wanawainjatü nakanajüin, wanawale nayatain.
Nayataale naa wayuukana akanajüinjana sünainje nayatain, süma wanawa'injatüin tüü nakanajaka suma nayatain,süpüla anainjatüin na'in sünain epijaa nuchounni.
Naa wayuunakana eeshi süpüla achejawaa sukua'ipa wane kottaa süpüla kajütüin atuma tüü keireekat na'insunain anatiraa nakua'ipa.
SHI'IPAJANA PIAMA SHIKII PIENCHIMÜIN (24)
Nayataale naa wayuukana eeshi süpüla neemerain so'u wane ka'i, otta müsüya ayawatünüinjatü sukalia nayatain sapünapa namüin tüü eemerawaaka wala'injana suma'iru.
SHI'IPAJANA PIAMA SHIKII JA'RAIMÜIN (25)
Naa wayuukana eeshi süpüla epijawaa sulu'u anakat akua'ipa süma napüshi ma'aka sa'in kapuyaa, kashe'in, erajaana ayuipa, anaa sülu'u sükua'ipakat süpushua.
Naa jemeyuunnukana otta müsüya naa jo'uyuukana a'inmajünüinjana süpüleerua kasa süpushua naa jo'uyuukana a'inmajünüinjana sülu'u sükua'ipa süpushua a'itaina jemein süma waneejetüin napüshi.
SHI'IPAJANA PIAMA SHIKII AIPIRÜAMÜIN (26)
Naa wayuukana napushua eeshi süpüla ekirajuna mojutüinjatü shia napuleerua suttiana'in ekirajawaa nalatirapatüü, süpüla ko'omünüin natüjain wanawainjatü nakua'ipa sünain antaa sülu'umüin tüü ekirajaapulee mulo'usüka unipersitaa munaka aka sükua'ipa atuma.
Naa wayuukana ekirajünuinjana süpüleerua anataa nakua'ipa suma atujaa kajutaa atüma tüü suchikika sujutu wayuu süpüla anainjatüin susanalia tüü mmakat süchirua asauta tüü anamia suchekaka achiki tüü Nasiones Uniiras munaka.
Napüla naa wayuukana eeshi süpüla aneekajaa tüü ekirajawaa aapuneeka namüin nachounni.
SHI'IPAJANAPIAMASHIKIIAKARATCHIMÜIN (27)
Napushua naa wayuukana eeshi süpüla erajirain wanaa nama naa waneirua sünain antiraa süchiki kasa anasü napüla napushua.
Naa wayuukana eeshi süpüla sa'inmajünüin tüü kasa namüinka,otta müsüya tüü kasa nayuralaka nekiiru'uje suka na'in namuiwa'a.
SHI'IPAJANA PIAMA SHIKII MEKIISALÜMÜIN (28)
Napushua naa wayuukana eeshi süpüla shiitaanüinjatüin napüleerua wane sükua'ipa sa'u tüü mmakat süpüla pansainjatüin sañajia tüü sülu'uwatakat anain tüü pütchika.
SHI'IPAJANA PIAMA SHIKII MEKIETSALÜMÜIN (29)
Naa wayuukanairua jülüinjatüna'in nakua'ipa naa wayuu kapuyakiraaka nama aka anain naya sünain epijawa anajiralee nakua'ipa napushua.
Shia'ala nnojotka anain süpüla na'inraa tüü apülajunaka napüleerua laülapialu'ujesüpüla anainjatüin sukua'ipa süpushua tüü kasakat.
Akua'ipakat tüü nnojotsü peipoloinjatüin suma tüü akua'ipa sülu'uwatakat anain tüü Nasiones Uniiras münaka.
SHI'IPAJANA APÜNÜIN SHIKII (30)
Sülu'ukot karalo'utakat tüü nnojotsü aapanüinjatüin süpulainmüin tüü sülaülakot mma nnojotsü aapanüinjatüin napülainmüin no'utku wayuu, nnojutsü aapanuinjatüin süpüla nüpülain wane wayuu. A'iruushi süpüla nnojolüinjatüin alatünüin a'upuna tüü pütchi süpülajatka süjutu wayuu sa'u tüü mmakat. | guc | Wayuu | guc | Latn | guc |
ᐁᐢᐱᑕᐢᑲᒥᑲᐠ ᐊᐢᑭᐠ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᐣ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᐅᒋ
ᑲ ᑭ ᐃᔑ ᓇᐢᑯᒧᒋᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᑭᒋ ᐃᑗᒋᐠ ᑭᒋ ᓇᑭᐡᑲᑐᐎ ᓇᐢᑯᒥᑐᐎᓂᐠ 217 A (III) ᑲ ᐃᑕᓯᓇᑌᐠ ᑎᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ ᐸᐗᑕᑭᓇᔑᐡ 10 1948 ᐁ ᐱᐳᐠ
ᐸᐗᑕᑭᓇᔑᐡ 10 1948 ᑲ ᐱᐳᓂᓂᐠ ᒪᒪᐎ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᓇ ᐁ ᒪᐗᒋ ᓇᑭᐡᑲᑐᒋᐠ ᑭ ᓇᐢᑯᒧᑐᑕᒶᐠ ᓀᐢᑕ ᑭ ᑭᒋ ᐃᑗᐗᐠ ᐁ ᐅᔑᑕᒋᐠ ᐁᐢᐱᑕᐢᑲᒥᑲᐠ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᐣ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᐅᒋ ᐁ ᒥᓯᐌᔭᐠ ᐅᑕ ᑲ ᓄᑾᐠ ᐅᑕ ᓂᐱᑌ ᐅᐅ ᐸᐢᑲᔦᑭᓂᑲᓇ, ᐅᒪ ᑲ ᐃᐡᑾ ᐃᒋᐠ ᑭᒋ ᐃᑐᑕᒧᐎᐣ ᐊᓂᑭ ᐊᐣᑕ ᑭᒋ ᓇᑭᐡᑲᑐᐎᓂᐠ ᒥᓯᐌ ᑲ ᐊᔑᑕᑭᒥᑯᓯᓂᒋ ᐸᐱᐢᑭᒋ ᑭᒋ ᐊᐢᑭᔭ ᑭᒋ ᓄᑯᑕᓂᒋ ᐅᒣᓂᐤ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᓂᓂᐤ ᑭᒋ ᐗᓴᓶᑎᔕᐃᑲᑌᐠ ᑭᒋ ᐸᔭᑌ ᓄᑯᑕᓂᐗᐠ ᑭᒋ ᐊᔭᒥᑕᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᐸᔭᑌ ᐎᑕᒪᒋᐠ ᑭᒋᐌ ᐱᒋ ᑭᐢᑭᓄᐊᒪᑐᐎᑲᒥᑯᐠ ᓀᐢᑕ ᑯᑕᑭᔭ ᑭᐢᑭᓄᐊᒪᑐᐎᑲᒥᑾ ᐁᑲ ᑭᒋ ᑲᓇᐗᐸᒋᑲᑌᐠ ᐁᔑ ᐱᑐᔑᓇᑾᓄᑴ ᐅᑭᒪᐎᐎᐣ ᐱᒋ ᐸᐯᐢᑭᒋ ᐊᐢᑭᔭ ᓀᐢᑕ ᑯᑕᑭᔭ ᐊᐢᑭᔭ᙮
ᓂᑲᓂ ᐃᑗᐎᐣ
ᐃᑕ ᐁ ᐃᔑ ᓂᓯᑕᐎᓂᒋᑲᑌᐠ ᒥᓯᐌ ᑲ ᑕᔑᐟ ᐎᒋᔕᓂᑐᐎᓂᐠ ᑭᐡᑌᓂᑕᑯᓯᐎᓂᐠ ᐁᑭ ᐃᔑ ᓂᑕᐎᑭᐟ ᓀᐢᑕ ᐊᓂᐃ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᐯᔭᑾᓄᐠ ᐁ ᐃᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᐁᑲ ᒋᑭ ᐊᓂᐢᑫᐸᓂᓂᐠ ᐎᓇ ᐱᑯ ᑲ ᑭ ᐃᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᐁᑯᑕ ᐌᒋ ᓂᐸᐎᒪᑲᐠ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᑾᔭᐢᑭᑕᑎᓯᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᑲᔭᒣᓂᑕᒧᐎᐣ ᐅᑕ ᐊᐢᑭᐠ᙮
ᐁᑯ ᒪᑲ ᐁᑲ ᐁ ᐱᓯᐢᑫᓂᒋᑲᑌᐠ ᓀᐢᑕ ᐁ ᐱᑯᓂᑲᑌᑭ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᐁ ᑲᑾᑕᑭᐃᒋᐠ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᐁ ᑭᔑᐗᐃᑯᓇᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᐁ ᐊᑎ ᓄᑾᐠ ᐊᐢᑭᐠ ᐃᓂᓂᐤ ᐁ ᐸᑭᑎᓇᒪᑯᐎᓯᐟ ᑭᒋ ᒥᓉᓂᑕᐠ ᐗᐃᑗᐟ ᐱᑯ ᑫᑾᓂᐤ ᑭᒋ ᐃᑗᐟ ᓀᐢᑕ ᐅᑕᐺᔦᓂᑕᒧᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᐅᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᐣ ᐁᑲ ᑭᒋ ᓇᓂᒋᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᓄᑌᐸᓂᐟ ᐁ ᑭᒋ ᐃᑡᓂᐗᐠ ᐅᑕ ᐁ ᐅᑯᒪ ᒪᐗᐨ ᑲ ᐃᔑ ᒧᐡᑌᔦᓂᑕᐠ ᐃᓂᓂᐤ᙮
ᐁ ᑭᐢᑌᓂᑕᑾᐠ ᒪᑲ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᐣ ᑭᒋ ᑲᓇᐌᓂᒋᑲᑌᐠ ᐱᒋ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ ᒪᑲ ᑭᔕᐢᐱᐣ ᐃᓂᓂᐤ ᐁᑲ ᑲ ᐸᑭᑎᓂᐟ ᑭᒋ ᐊᔭᐢᐸᐣ ᐱᑐᐡ ᑫᑾᓂᐤ ᑫ ᑭᑐᑕᐠ ᑲᓇᑫ ᒪᒋᐨ ᑫ ᐅᒋ ᒪᔑᑕᐟ ᐅᑭᒪᐎᐎᓂᓂᐤ ᐯᔭᐠ ᑭᒋ ᐅᑭᒪᐤ ᐁ ᑎᐯᐣᒋᑫᐟ ᓀᐢᑕ ᐁ ᐸᑕᑯᓄᐌᐟ᙮
ᓀᐢᑕ ᐁ ᑭᐢᑌᓂᑕᑾᐠ ᑭᒋ ᔑᑭᑕᓂᐗᐠ ᐅᑐᑌᒥᒥᑐᐎᓂᐠ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᑐᒋᐠ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᓇ᙮
ᓀᐢᑕ ᐊᓂᑭ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᐱᒋ ᒪᒪᐎ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᓂᐠ ᐱᒋ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ ᐁ ᑕᐱ ᐃᑗᒋᐠ ᐁ ᑕᐺᔦᓂᑕᑭᐠ ᑲ ᐅᒋ ᓂᐸᐎᒪᑲᑭ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᐅᑭᐢᑌᓂᑕᑯᓯᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐁᔑ ᑕᐺᔦᓂᑕᑯᓯᐟ ᐃᓂᓂᐤ ᓀᐢᑕᐢ ᐯᔭᑾᓄᐠ ᐁᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᒋᐠ ᓇᐯᐤ ᓀᐢᑕ ᐃᐢᑺᐤ ᓀᐢᑕ ᐁ ᐃᑌᓂᑕᑭᐠ ᑭᒋ ᔑᑭᑕᒋᐠ ᑭᒋ ᒥᓄᐸᓂᓂᒋ ᐃᓂᓂᐗ ᐅᐱᒪᑎᓯᐎᓂᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᒥᓋᔑᓂᓂᐠ ᐅᐱᒪᑎᓯᐎᓂᓂᐤ ᐊᐗᓯᑌ ᑭᒋ ᐅᒋ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᓂᒋ᙮
ᐁᑯ ᓀᐢᑕ ᐊᓂᑭ ᑲ ᐊᔑᑕᑭᒥᑯᓯᒋᐠ ᐸᐯᐢᑭᒋ ᐊᐢᑭᔭ ᐁᑭ ᐊᔓᑕᒪᑫᒋᐠ ᑭᒋᐎ ᑲᐡᑭᑕᒋᐠ ᐁ ᐗᐎᒋᐊᒋᐠ ᒪᒪᐎ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᓇ ᐁ ᑲᑲᒋᐎᑕᓂᐗᐠ ᒥᓯᐌᐢᑲᒥᐠ ᐊᐢᑭᐠ ᑭᒋ ᑭᐢᑌᓂᒋᑲᑌᐠ ᓀᐢᑕ ᑲᓇᐌᓂᒋᑲᑌᐠ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᑲ ᐅᒋ ᓂᐸᐎᒪᑲᑭ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓇ᙮
ᐁᑯ ᓀᐢᑕ ᐯᔭᑾᐣ ᐁ ᓂᓯᑐᒋᑲᑌᑭ ᐊᓂᐃ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᐎᓇ ᒪᐗᐨ ᐁ ᑭᐢᑌᓂᑕᑾᑭ ᑭᒋ ᐅᒋ ᑕᐺᐗᔦᑫᓂᑕᑾᐠ ᐅᒪ ᑲ ᑭ ᐃᔑ ᐊᔓᑕᒪᑫᒋᐠ᙮ ᐁᑯ ᒪᑲ ᐊᐣᑕ ᑭᒋ ᒪᐗᒋᐃᑐᐎᓂᐠ ᐁ ᑭᒋ ᐃᑗᒋᐠ ᐅᒣᓂᐤ ᐁᐢᐱᑕᐢᑲᒥᑲᐠ ᐊᐢᑭᐠ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᓂᓂᐤ ᐃᓂᓂᐎ ᒥᓂᑺᐃᓯᐎᓂ ᐅᒋ ᐯᔭᑾᐣ ᑫ ᐃᔑ ᐅᑎᓴᐸᑕᑭᐠ ᒥᓯᐌ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᒥᓯᐌ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᓇ ᐱᓂᐡ ᒥᓯᐌ ᑲᑕᔑᐟ ᐃᓂᓂᐤ ᓀᐢᑕ ᒥᓯᐌ ᑲ ᐃᔑᓇᑾᐠ ᐱᒪᑎᓯᐎᐣ ᑕᔑᓀ ᑭᒋ ᒪᒥᑐᓀᓂᒋᑲᑌᐠ ᐅᒪ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᐣ ᑭᒋ ᑯᒋᑕᓂᐗᐠ ᑭᒋ ᑭᐢᑭᓄᐊᒪᑲᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᑲᑲᒋᐎᑕᓂᐗᐠ ᑭᒋ ᑭᐢᑌᓂᒋᑲᑌᑭ ᐊᓂᐃ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᒥᓯᐌ ᐁᔑ ᑲᐡᑭᑕᓂᐗᐠ ᐱᒋ ᐸᐯᐢᑭᒋ ᐊᐢᑭᐠ ᓀᐢᑕ ᐁᐢᐱᑕᐢᑲᒥᑲᐠ ᐊᐢᑭᐠ ᑭᒋ ᐅᑎᓇᒪᓱᒋᐠ ᒥᓯᐌᐢᑲᒥᐠ ᓀᐢᑕ ᑾᔭᐢᐠ ᑭᒋ ᓂᓯᑕᐌᓂᒋᑲᑌᐠ ᓀᐢᑕ ᑲᓇᐌᓂᒋᑲᑌᐠ ᑲᑭᓇᐤ ᐊᓂᑭ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᐸᐯᐢᑭᐨ ᐊᐢᑭᔭ ᓀᐢᑕ ᐊᓂᑭ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᐸᐯᐢᑭᐨ ᐅᐟ ᐊᐢᑭᐗᐠ ᐱᒋ ᐁᔑ ᑎᐯᐣᑕᑯᓯᒋᐠ᙮
ᐯᔭᐠ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐃᓂᓂᐤ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓂᐠ ᐁᔑ ᓂᑕᐎᑭᐟ ᓀᐢᑕ ᐯᔭᑾᐣ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᑯᐎᓯᐟ ᑭᐢᑌᓂᒥᑎᓱᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ᙮ ᐁ ᐸᑭᑎᓇᒪᒋᐠ ᑲᑫᑕᐌᓂᑕᒧᐎᓂᓂᐤ ᓀᐢᑕ ᒥᑐᓀᓂᒋᑲᓂᓂᐤ ᓀᐢᑕ ᐎᒋᑴᓯᑐᐎᓂᐠ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᑐᒋᐠ᙮
ᓂᔓ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᑎᐸᑫᓂᑕᑯᓯᐤ ᒥᓯᐌ ᐊᓂᐃ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓇ ᐃᑕ ᑲ ᒪᓯᓇᐃᑲᑌᑭ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᓂᐠ ᐁᑲ ᐸᑲᐣ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᑯᐎᓯᐟ ᑕᐱᐢᑯᐨ ᑲ ᐅᑕᐢᑲᓀᓯᐟ ᐁᑕᔕᑫᐟ ᓀᐢᑕ ᑲ ᐃᐢᑴᐎᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑲ ᓇᐯᐎᐟ ᐅᐟ ᐃᔑᑫᔗᐎᐣ ᐅᐟ ᐊᔭᒥᐊᐎᐣ ᐅᑭᒪᐎᐎᓂᐤ ᐁᔑ ᑎᐯᐣᑕᑯᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑯᑕᐠ ᑫᑾᓂᐤ ᑲ ᐃᑌᓂᒪᐎᑌ ᓀᐢᑕ ᑲ ᐅᒋᑴ ᐅᑎᐱᓇᐌᐎᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᑲ ᑭ ᐃᔑ ᓂᑕᐎᑭᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑯᑕᑭᔾ ᑫᑾᐣ᙮ ᒥᓇ ᒪᑲ ᐁᑲ ᐱᑐᐡ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᐟ ᐅᑭᒪᐎᐎᓂᓂᐤ ᑎᐯᐣᒋᑫᐎᓂᓂᐤ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐁᔑᓇᑾᓂᓂᑴ ᐊᐢᑭᓂᐤ ᑲ ᐅᒋ ᑎᐯᐣᑕᑯᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐊᐢᑭᓂᐤ ᑲ ᐅᒋᐟ ᑭᔕᐢᐱᐣ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᒪᑲᓂᓂᑴ ᓀᐢᑕ ᐁᑲ ᑲ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᒪᑲᓂᓂᑴ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑯᑕᐠ ᑫᑾᐣ ᐁᔑ ᓄᑌᐸᓂᑴ ᐅᑭᒪᐎᐎᓂᐠ᙮
ᓂᐢᑐ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐃᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᐤ ᑭᒋ ᐱᒪᑎᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᓂᓂᐤ ᓀᐢᑕ ᐁᑲ ᑭᒋ ᐅᒋ ᓇᓂᓴᓂᓯᐟ᙮
ᓀᐊ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᐁᑲ ᐊᐌᓇ ᑭᒋ ᐊᐗᑲᑎᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑎᐯᓂᒥᐟ᙮ ᐁᑲ ᑭᒋ ᐃᑕᑾᐠ ᒥᓯᐌ ᑲ ᐃᔑᓇᑾᐠ ᐃᓂᓂᐤ ᑲ ᐊᐗᑲᑎᐟ ᓀᐢᑕ ᒪᑲ ᐁᑲ ᑭᒋ ᐊᑕᐗᑫᐎ ᐊᐗᑭᑎᐟ ᐃᓂᓂᐤ᙮
ᓂᔭᓇᐣ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑯᐣ
ᐁᑲ ᐊᐎᓇ ᒥᑐᓂ ᑭᒋ ᑲᑾᑕᑭᐃᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᐊᑾᑎᓯᐢᑕᐟ ᓀᐢᑕ ᓄᑕᐤ ᑭᒋ ᑐᑕᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑾᐣᑕᐤ ᑭᒋ ᑐᑕᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᓇᓀᑲᒋᐃᐟ᙮
ᐢᑯᑡᐢ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᑎᐸᑫᓂᑕᑯᓯᐟ ᑭᒋ ᓂᓯᑕᐌᓂᒥᐟ ᒥᓯᐌ ᐱᑯ ᑕᐢᑌ ᐁ ᐃᓂᓂᐎᐟ ᐅᑎᐢᑲᐤ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ᙮
ᓂᔀᐢ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐯᔭᑾᐣ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᐟ ᐅᑎᐡᑲᐤ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐁ ᐃᑌᐢᑕᑯᓯᐟ ᐁᑲ ᑭᒋ ᒪᓀᓂᒥᑯᐎᓯᐟ ᐯᔭᑾᐣ ᐃᓂᑯᐠ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐌᓂᒥᑯᐎᓯᐟ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ᙮ ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐯᔭᑾᐣ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐌᓂᒥᑯᐎᓯᐟ ᐱᑯ ᑫᑾᐣ ᑲ ᐱᑯᓂᑲᑌᐠ ᐅᒪ ᑭᒋ ᐃᑗᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᑲᓇᐌᓂᒥᑯᐎᓯᐟ ᐃᐢᐱ ᑲ ᐎ ᐱᑯᓂᑲᑌᐠ ᐅᒪ ᑭᒋ ᐁᑗᐎᐣ᙮
ᓂᔭᓇᓀᐤ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᐃᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᑭᒋ ᓇᑕᒪᑯᐟ ᒥᓯᐌᐢᑲᒥᐠ ᐅᑕᐸᐢᑯᓂᑫᐎ ᓇᑕᒪᑫᐗᐠ ᐃᐢᐱ ᑲ ᐱᑯᓂᑲᑌᑭ ᑲ ᐅᒋ ᓂᐸᐎᒪᑲᐠ ᐊᓂᐃ ᐅᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᑲ ᐸᑭᑎᓇᒪᐟ ᑭᒋ ᐅᓇᐢᑯᓂᑫᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ᙮
ᔕᐣᐠ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᐁᑲ ᐊᐌᓇ ᑾᐣᑕᐤ ᑭᒋ ᒪᑯᓂᑯᐟ ᐅᑭᐸᐅᐌᐎᓯᐗ ᓀᐢᑕ ᑾᐢᑕᐤ ᑭᒋ ᑭᐸᐅᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᐃᑲᑌᒋᔕᐅᐟ ᐅᐟ ᐊᐢᑭᐠ ᐅᒋ᙮
ᒥᑕᑕᐟ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᐃᑌᓂᑕᑯᓯᐟ ᐯᔭᑾᓄᐟ ᑭᒋ ᐁᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᐟ ᐃᐢᐱ ᑲ ᑎᐸᐢᑯᓂᑲᓂᐗᐠ ᑎᐸᐣ ᑲ ᑎᐸᐣᑯᓂᑫᓂᒋ ᐃᐢᐱ ᑲ ᓇᑕᐎ ᑭᐢᑫᓂᒋᑲᑌᓂᐠ ᐅᒥᓂᑯᐎᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᐅᐟ ᐃᑌᓂᑕᑯᓯᐎᓇ ᐃᐢᐱ ᑲ ᑎᐯᐢᑯᓂᐟ ᑲ ᐗᓂᔑᒋᑫᑴ᙮
ᐯᔭᑯᔕᑊ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᑲ ᐗᓂᔑᒋᑯᐟ ᐢᑕᐌᓂᑕᑯᓯᐤ ᐁᑲ ᐱᑕᒪ ᓂᔡᓇᒋᒥᑯᓯᐎᓂᐠ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᐟ ᐸᑎᒪ ᑲ ᑭᐢᑫᓂᒪᐎᑌ ᑕᐺ ᐎᓇ ᑲ ᑐᑕᒧᑴ ᐱᒋ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᐠ ᐱᒋ ᑎᐸᐢᑯᓂᑫᐎᑲᒥᑯᐠ ᑭᐢᑎᓇᐨ ᑲ ᑭ ᐃᔑ ᐸᑭᑎᓇᒪᐟ ᑭᒋ ᒪᔑᑕᒪᓱᐟ᙮
ᐁᑲ ᐊᐌᓇ ᑭᒋ ᐊᑕᒣᓂᑕᑯᓯᐟ ᐗᓂᔑᒋᑫᐌᓂᓂᐤ ᐱᑯ ᑫᑾᓂᐤ ᑲ ᑭ ᑐᑕᒧᑴ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑲ ᐅᒋ ᑐᑕᒧᑴ ᐁᑲ ᐗᓂᔑᒋᑫᐎᓂᓂᐤ ᐁᔑ ᑲᓇᐗᐸᒋᑲᑌᓂᐠ ᐱᒋ ᑭᒋ ᐅᓇᐢᑯᓂᑫᐎᓂᐠ ᒥᓯᐌᐢᑲᒥᑲᐠ ᑲ ᐱᒧᑌᒪᑲᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐁᐢᐱᑕᐢᑲᒥᑲᐠ ᑭᒋ ᐊᓇᔓᐌᐎᐣ ᒬᒋ ᐊᓂᒪ ᐃᐢᐱ ᑲ ᐃᑐᑕᒧᑴ᙮ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐊᐗᓯᑌ ᑲ ᒪᐡᑲᐗᓂᐠ ᐃᑕᑭᑕᒪᑫᐎᓂᓂᐤ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑎᐸᐢᑯᓂᐟ ᐃᐢᐱᐨ ᐊᓂᒪ ᑫ ᐃᑕᑭᑕᒪᐎᑎᐸᓀ ᐃᐢᐱ ᑲ ᐗᓂᔑᒋᑫᐟ᙮
ᓂᔓᔕᑊ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᐁᑲ ᐊᐌᓇ ᑾᐣᑕᐤ ᑭᒋ ᒥᑯᐡᑲᒋᐃᐟ ᐎᓇ ᑌᐱᓇᐌ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐎᒋᔕᓂᑐᐠ ᐱᒋ ᐎᑭᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᒪᓯᓇᐊᒪᑐᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᒪᓀᓂᒥᐟ ᐅᑭᐡᑌᓂᑕᑯᓯᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐅᐟ ᐃᑕᑎᓯᐎᓂᐠ᙮ ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᐣᑕᐌᓂᑕᑯᓯᐟ ᑭᒋ ᑲᓇᐌᓂᒥᑯᐟ ᐅᓇᔓᐌᐎᓂᓂᐤ ᐁᑲ ᑭᒋ ᒥᑯᐡᑲᒋᐃᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐁᑲ ᑭᒋ ᑾᓄᑕᐟ᙮
ᓂᐢᑐᔕᑊ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐟ ᐗᐃᑐᑌᐟ ᐱᑯ ᑭᒋ ᐃᑐᑌᐟ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᑕᔑᑫᐟ ᐱᑯ ᑕᐣᑕ ᐁᔑ ᐊᐢᑭᐗᐠ᙮
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᐸᑭᑎᓂᑯᓯᐟ ᑭᒋ ᓇᑲᑕᐠ ᐱᑯ ᑫᑯ ᐊᐢᑭᓂᐤ ᐊᔑᐨ ᐅᐟ ᐊᐢᑭᔾ ᓀᐢᑕ ᒥᓇ ᑭᒋ ᑭᐌᐟ ᐊᐣᑕ ᐅᐟ ᐊᐢᑭᐠ᙮
ᓀᐅᔕᑊ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐃᑌᓂᑕᑯᓯᐤ ᐱᑐᐡ ᐊᐢᑭᐠ ᑭᒋ ᐃᑐᑌᐟ ᐁᑲ ᑫ ᐃᔑ ᒥᑯᐡᑲᒋᐃᐟ ᓀᐢᑕ ᑫ ᐃᔑ ᓴᑲᐢᑫᓂᒧᐟ ᐊᐣᑕ ᐊᐢᑭᐠ᙮
ᐅᒪ ᑎᐯᑫᓂᑕᑯᓯᐎᐣ ᐁᑲ ᑭᒋ ᒪᐢᑲᒥᐟ ᐃᐢᐱ ᑲ ᑎᐸᐢᑯᓇᐎᑌ ᐗᓂᔑᒋᑫᐎᓂᐠ ᑲ ᐅᒋ ᐸᓯᑯᒪᑲᐠ ᓀᐢᑕ ᐃᔑᒋᑫᐎᓇ ᓇᐁᐸᐨ ᑲ ᐅᒋᐸᓂᑭ ᐗᑐᑕᒧᒪᑲᐠ ᓀᐢᑕ ᓂᑲᓀᓂᑕᒧᐎᓇ ᒪᒪᐎ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᓇ ᐁᔑ ᓂᐸᐎᒪᑲᑭ᙮
ᓂᔭᓄᔕᑊ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᑎᐯᓇᐌ ᐅᐟ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᐣ ᑭᒋ ᐱᒧᑕᑐᑕᐠ᙮
ᐁᑲ ᐊᐌᓇ ᑭᒋ ᒥᑕᑴᓇᒪᐟ ᐅᐟ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᒥᑕᑴᓇᒪᐟ ᑯᑕᑭᔾ ᐃᑕᐢᑲᓀᓀᓯᐎᓂᓂᐤ ᑭᒋ ᐱᒪᑎᓯᑲᑕᐠ᙮
ᐢᑯᑕᓱᔕᑊ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᓇᐯᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᐃᐢᑴᐗᐠ ᑲ ᑎᐯᑕᑐ ᐱᐳᓀᓯᒋᐠ ᐁᑲ ᑲ ᑭᐸᐊᒪᐟ ᑲ ᐅᑕᐢᑲᓀᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐅᐟ ᐊᔭᒥᐊᐎᐣ ᐃᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᐗᐠ ᑭᐃ ᐎᑭᑐᒋᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᓂᑕᐎᑭᐃᐌᒋᐠ᙮ ᐯᔭᑾᐣ ᑭᒋ ᐃᔑ ᒥᓂᑯᐎᓯᒋᐠ ᐎᑭᑐᐎᓂᐠ ᒣᑾᐨ ᑲ ᐎᑭᑐᒋᐠ ᓀᐢᑕ ᒪᑲ ᐃᐢᐱ ᑲ ᐱᑯᓇᑭᐠ ᐅᐎᑭᑐᐎᓂᐗᐤ᙮
ᑲᑕ ᐎᑭᑐᐗᐠ ᐸᑎᒪ ᑲ ᑎᐯᓂᒥᑎᓱᒋᐠ ᓀᐢᑕ ᑲᑭᓇᐤ ᐁ ᓇᐢᑯᒥᑐᒋᐠ ᑲᑕ ᐎᑭᑐᐗᐠ ᐊᓂᑭ ᑲ ᐎ ᓂᔑᒋᐠ᙮
ᐎᒋᔕᓂᑐᐎᐣ ᐁ ᐅᑾᓂᒪ ᑾᔭᐢᐠ ᓀᐢᑕ ᑲ ᐅᒋ ᓂᐸᐎᒪᑲᐠ ᐅᒪ ᑲ ᐱᒪᑎᓯᓇᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᐁ ᐣᑕᐌᓂᑕᑾᐠ ᑭᒋ ᑲᓉᓂᑕᑭᐠ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᐊᐢᑭᐠ᙮
ᓂᔀᓱᔕᑊ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᒥᓂᑯᐎᓯᐤ ᑭᒋ ᑎᐯᓇᐌᐎᓯᐟ ᑫᑾᓂᐤ ᓀᐢᑕ ᐊᔑᐨ ᑯᑕᑭᔭ᙮
ᐁᑲ ᐊᐌᓇ ᑭᒋ ᒥᑕᑴᓇᒪᐟ ᐅᑎᐱᓇᐌᐎᓯᐎᐣ᙮
ᓂᔭᓇᓀᐎᔕᑊ ᑎᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᑭᒋ ᑎᐁᐢᑕᐠ ᐅᐟ ᐃᑌᓂᑕᒧᐎᐣ ᐅᒪᒥᑐᓀᓂᑕᒧᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᐅᐟ ᐊᔭᒥᐃᐎᐣ᙮ ᐅᒪ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᐣ ᐊᔑᐨ ᐅᑎᐯᓂᒥᑎᓱᐎᐣ ᑭᒋ ᐊᐸᒋᑕᐟ ᐃᐢᐱ ᐗ ᐊᒋᑕᐟ ᐅᐟ ᐊᔭᒥᐊᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᐅᐟ ᑕᐺᔦᓂᑕᒧᐎᐣ ᐁ ᐯᔭᑯᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑯᑕᑭᔭ ᐃᓂᓂᐗ ᐅᑎᐢᑲᐤ ᐃᓂᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐎᓇ ᑎᐯᓇᐌ᙮ ᑭᒋ ᐗᐸᑎᓂᐌᐟ ᐅᐟ ᐊᔭᒥᐊᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᑭᐢᑭᓄᐊᒪᑭᐟ ᐁᔑ ᑕᐺᔦᓂᑕᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᐱᒧᑕᑐᑕᐠ ᐅᐟ ᑕᐺᔦᓂᑕᒧᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᒪᑲ ᐁᔑ ᒪᒥᒋᒥᐌᐟ ᓀᐢᑕ ᓄᓱᓀᐊᐠ ᐅᐟ ᑕᐺᔦᓂᑕᒧᐎᐣ᙮
ᔕᐣᑯᔕᑊ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᒥᓂᑯᐎᓯᐤ ᑎᐯᓇᐌ ᐅᐟ ᐃᑌᓂᑕᒧᐎᐣ ᑭᒋ ᐊᐸᒋᑕᐟ ᓀᐢᑕ ᑎᐯᓇᐌ ᐅᐟ ᐊᔭᒥᐅᐣ ᑭᒋ ᐊᐸᒋᑕᐟ᙮ ᐁ ᐊᑯᒪ ᒥᓂᑯᐎᓯᐎᐣ ᐁ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᐟ ᐅᐟ ᐃᑌᓂᑕᒧᐎᐣ ᑭᒋ ᐊᐸᒋᑕᐟ ᓀᐢᑕ ᐁᑲ ᑭᒋ ᒥᑯᐡᑲᒋᐃᐟ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᓇᑕᐌᓂᑕᐠ ᓀᐢᑕ ᐅᑎᑎᑯᐟ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᐊᐸᒋᑕᐟ ᐊᓂᐃ ᐎᑕᒪᑯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᐃᑌᓂᑕᒧᐎᓇ ᐱᑯ ᑲ ᐅᒋᐸᓂᑭ ᑎᐸᒋᒧᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᐯᑕᑯᓯᐎᓇ ᓀᐢᑕ ᐁᑲ ᑭᒋ ᑭᐱᐡᑲᑯᓇᓂᐗᐠ ᐁᔑ ᑭᔑᐸᐠ ᐊᐢᑭᔾ᙮
ᓂᔑᑕᓇ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᑎᐯᓂᒥᑎᓯᐟ ᑭᒋ ᐃᑕᐟ ᓇᑭᐡᑲᑐᐎᓂᐠ ᑲᔭᒣᓂᑕᒧᐎᐣ ᐁ ᐊᐸᑕᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᒪᒪᐎ ᐎᒋᐃᑐᐎᓂᐠ᙮
ᐁᑲ ᐊᐎᓇ ᐊᑐᐢᑲᒼ ᑭᒋ ᔑᑭᐃᐟ ᑭᒋ ᑎᐯᐣᑕᑯᓯᐟ ᒪᒪᐎ ᐎᒋᐃᑐᐎᓂᐠ᙮
ᓂᔑᑕᓇ ᐯᔭᐠ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᑭᒋ ᐊᔑᒋᐟ ᐅᑭᒪᐎᐎᓂᐠ ᐅᐟ ᐊᐢᑭᐠ ᐅᑕᐡᑲᐤ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᐊᓂᐃ ᑎᐯᓇᐌ ᑲ ᐗᐌᓇᐸᒪᐟ ᑭᒋ ᐊᔭᒥᐡᑕᒪᑯᐟ᙮
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᒥᓂᑯᐃᓯᐟ ᐯᔭᑾᓄᐠ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᐟ ᐃᐢᐱ ᑲ ᐎ ᐊᐸᒋᑕᑴ ᐃᓂᓂᐎ ᐊᑐᐢᑫᐎᓇ ᐅᑕ ᐊᐢᑭᐠ᙮
ᐅᐟ ᐃᑌᓂᑕᒧᐎᓂᐗᐤ ᐃᓂᓂᐗᐠ ᑲᑕ ᐅᒋ ᓂᐸᐎᒪᑲᐣ ᑲᐡᑭᐅᐎᐣ ᐱᒋ ᐅᑭᒪᐎᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᑲᑕ ᓄᑭᑕᓂᐗᐣ ᐊᐢᑭ ᐊᐢᑲᐤ ᑲ ᑕᐺᒪᑲᐠ ᐗᐌᓇᐸᒋᑫᐎᐣ ᒥᓯᐌᐣᑲᒥᐠ ᑲ ᐱᒧᑌᒪᑲᐠ ᐯᔭᑾᓄᐠ ᑲ ᐱᒧᑕᑐᒋᑲᑌᐠ ᐯᒪᐗᓯᓇᐃᑫᐎᐣ ᓀᐢᑕ ᑲᑕᓄᐠ ᑲ ᐱᒋᐌᐱᓂᑲᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑲ ᓄᓱᓀᐃᑲᑌᑭ ᐗᐌᓇᐸᒋᑫᐎᓇ᙮
ᓂᔑᑕᓇ ᓂᔓ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᑲ ᐊᔑᑕᑭᒥᑯᓯᐟ ᐱᒪᑎᓯᐎᓂᐠ ᐁ ᒥᓂᑯᐎᓯᐠ ᑭᒋ ᑲᓇᐎᓂᒥᑯᐎᓯᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᐱᓯᐢᑭᓂᑕᑯᓯᐟ ᒥᓯᐌᐢᑲᒥᐠ ᐁᔑ ᑯᒋᑕᓂᐗᐠ ᓀᐢᑕ ᑲᑕᑾᑭ ᐎᒋᐃᐌᐎᓇ ᐯᔭᑾᔦᐠ ᐊᐢᑭᐠ ᑲ ᐅᒋ ᐱᒪᒋᐅᓇᓂᐗᐠ ᐃᓂᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᐃᑕᐢᑲᓀᓯᐎ ᒥᓂᑯᐎᓯᓇ ᑲ ᑭᐢᑌᓂᑕᑾᑭ ᐎᓇ ᑎᐱᓇᐌ ᐅᑭᐢᑌᓂᑕᑯᓯᐎᐣ ᐅᒋ ᓀᐢᑕ ᑎᐱᓇᐌ ᑫ ᐅᒋ ᓂᑕᐎᑭᐟ ᐅᐟ ᐃᔑᓇᑯᓯᐎᓂᐠ᙮
ᓂᔑᑕᓇ ᓂᐢᑐ ᐱᐢᑭᑕᓯᓇᐃᑲᐣ
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᑭᒋ ᐊᐸᑎᓯᐟ ᑫᑯ ᐱᑯ ᐊᐸᑎᓯᐎᓂᓂᐤ ᐗᐅᑎᓇᒪᓱᐟ ᑾᔭᐢ ᑭᒋ ᑐᑕᐟ ᐁᔑ ᐊᐸᑎᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᑲᓇᐌᓂᒥᑯᐎᓯᐟ ᐁᑲ ᐁᑕᑾᓂᓂᐠ ᐊᐸᑎᓯᐎᓂᓂᐤ᙮
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁᑲ ᐱᑐᐡ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑲᓇᐗᐸᒥᐟ ᐯᔭᑾᓄᐠ ᑭᒋ ᐃᔑ ᑎᐸᐊᒪᑯᓯᐟ ᓀᐢᑕ ᐯᔭᑾᐣ ᑭᒋ ᐃᔑᓇᑾᓂᓂᐠ ᐅᐟ ᐊᐸᑎᓯᐎᐣ᙮
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᑲ ᐊᐸᑎᓯᐟ ᑾᔭᐢᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᒥᓋᔑᓂᓂᐠ ᐅᑐᑎᓯᐎᐣ ᐎᓇ ᐅᒋ ᓀᐢᑕ ᐎᒋᔕᓇ ᑭᒋ ᐅᒋ ᐅᒋ ᒥᓋᐊᔑᓂᓂᐠ ᐅᐱᒪᑎᓯᐎᓂᐗᐤ ᑭᐢᑌᓂᑕᑯᓯᐎᓂᐠ ᓀᐢᑕ ᑭᒋ ᐊᓂᐡᑫ ᐎᒋᐃᑯᓯᐟ ᑭᔕᐢᐱᐣ ᐢᑕᐌᓂᑕᑯᓯᑴ ᑲ ᐅᒋᐸᓂᐠ ᐃᓂᓂᐎ ᓇᑕᒪᑫᐎᐣ᙮
ᒥᓯᐌ ᐊᐌᓇ ᐁ ᒥᓂᑯᐎᓯᐟ ᑭᒋ ᐅᔑᑕᐟ ᓀᐢᑕ ᐱᑯ ᑭᒋ ᐎᒋᑡᐟ ᐊᐸᑎᓯᐎ ᒪᒪᐎ ᓇᑕᒪᑫᐎᓂᐠ ᐊᐸᑎᓯᐎᐣ ᐅᒋ ᑫ ᐅᒋ ᓇᑕᒪᑯᓯᐟ ᒣᑾᐨ ᐁ ᐊᐸᑎᓯᐟ᙮ | csw | Cree, Swampy | csw | Cans | csw |
UNIVERSAL - DEKLARATIOUN VUN DE MËNSCHERECHTER
PRÄAMBEL
Well d'Unerkennong vun der Dignitéit, déi all Mêmber vun der Mënschefamill gebuer as, a vu sénge gläichen an onersetzleche Rechter de Fëllement vun der Fräiheet, der Gerechtegkeet an dem Fridden an der Welt as,
Well et do, wou d'Mënscherechter nët unerkannt an nët respektéiert gin, zu barbareschen Akte koum, déi d'Gewësse vun der ganzer Mënschheet revoltéieren a well d'Schafe vun enger Welt, an deer d'Mënschen d'Fräiheet vum Wuert a vum Glaf hun, an deer se fräi si vu Fuurcht an Nout, als dem Mënsch säin héchst Striewe proklaméiert gouf,
Well et haaptsächlech drëm geet fir duerch e Rechtssystem Hand iwwer d'Mënscherechter ze halen an datt de Mënsch doduerch nët forcéiert gët fir säi leschten Auswee an der Revolt géint d'Tyrannei an d'Ënnerdrécktgin ze sichen,
Well et haaptsächlech drëm geet fir d'Entwécklong vun de frëndschaaftleche Relatiounen tëscht den Natiounen z'encouragéieren,
Well an der Charta d'Vëlleker vun de Vereenten Natiounen op en Neits hire Glaf an d'Grondrechter vum Mënsch, an d'Dignitéit an an de Wäert vun der mënschlecher Persoun, an d'Gläichheet vun de Rechter vu Mann a Fra proklaméiert a sech dofir entscheed hu fir dem zoziale Fortschrëtt de Virzock ze gin a besser Lieweskonditiounen a méi enger grousser Fräiheet ze schafen,
Well d'Mëmberstate sech verflicht hu fir an Zesummenaarbecht mat der Organisatioun vun de Vereenten Natiounen dofir ze suergen, datt d'Mënscherechter an d'Grondfräiheten allgemeng respektéiert a realiséiert gin,
Well eng an déi selwecht Opfaassong iwwer dës Rechter a Fräiheten aus der Mooss wichteg as fir dëst Engagement voll a ganz kënnen duerchzeféieren,
PROKLAMÉIERT D'GENEROLVERSAMMLONG:
Dës UNIVERSAL-DEKLARATIOUN VUN DE MËNSCHERECHTER, déi als en allgemengt Ideal vun all Vollek an all Natioun soll ugestrieft gin aus deem Grond, datt all eenzele Mënsch an all Organ vun der Gesellschaft, ëmmer am Geescht vun dëser Deklaratioun, sech ustrenge fir duerch den Unterrécht an d'Erzéiong de Respekt vun dëse Rechter a Fräiheten z'entwécklen an no an no duerch Mesüren um nationalen an internationale Plang hir Unerkennong ze sécheren, datt d'Populatiounen aus de Mêmberstate selwer an déi aus Gebitter, déi ënner hirer Geriichtsbarkeet stin, en allgemengen a gudde Gebrauch dervu kënnen maachen.
Artikel 1
All Mënsch kënnt fräi a mat deer selwechter Dignitéit an dene selwechte Rechter op d'Welt. Jiddereen huet säi Verstand a säi Gewësse krut an soll an engem Geescht vu Bridderlechkeet denen anere géintiwwer handelen.
Artikel 2
Jidderee kann all déi Rechter an all déi Fräiheten, déi an dëser Deklaratioun proklaméiert sin, fir sech verlaangen an dat ouni Ënnerscheed sief et vu Rass, Hautfaarf, Geschlecht, Sprooch, Relioun, politesche odder anerer Iwwerzegong, nationalem odder zozialem Urspronk, Verméigen, Gebuurt odder soss enger Situatioun.
Et duerf do dernieft och keen Ennerscheed gemat gin, dee mam politeschen, rechtlechen odder internationale statut vun deem Land odder deem Gebitt begrënnt gët, aus deem eng Persoun hierstaamt, egal ob dëst Land odder dëst Gebitt onofhängeg, ënner engem Mandat, nët autonom odder séng Souveränitéit an irgendenger Form begrenzt as.
Artikel 3
All Mësch huet Recht op d'Liewen, op d'Fräiheet an op d'Secherheet vu sénger Persoun.
Artikel 4
Kee Mënsch daarf a Sklaverei odder a Kniechtschaaft gehal gin; d'Sklaverei an de Sklavenhandel sin an all hire Forme verbueden.
Artikel 5
Keen duerf gefoltert an och kee grausam, onmënschlech, onwiirdeg bestrooft a behandelt gin.
Artikel 6
Jiddereen huet iwwerall d'Recht op Unerkennong vu sénger juristescher Perséinlechkeet.
Artikel 7
D'Mënsche sin alleguer gläich virum Gesetz a si hun ouni Ënnerscheed Recht op dee selwechte Schutz vum Gesetz. Alleguer hu se Recht op dee selwechte Schutz géint all Diskriminatioun, déi dës Deklaratioun géing verletzen a géint all Provokatioun zu esou enger Diskriminatioun.
Artikel 8
All Mënsch huet d'Recht fir bei denen zoustännegen nationale Geriichter en effektive Recours géint déi Akten ze man, déi d'fundamental Rechter, déi him duerch d'Konstitutioun odder duerch d'Gesetz zoustin, verletzen.
Artikel 9
Kee Mënsch duerf arbiträr verhaft, agesat odder ausgewise gin.
Artikel 10
All Mënsch huet d'Recht, a voller Gläichheet, datt séng Saach, säin Uleies gerecht an öffentlech virun engem onofhängegen an onparteiesche Geriicht zur Sprooch kënnt, dat iwwer séng Rechter a Flichten an iwwer d'Berechtegong vun all Uklo, déi a Strofsaache géint e gefouert gët, entscheet.
Artikel 11
All Mënsch, dee wéinst engem strofbaren Akt ugeklot gët as esou laang als onschëlleg unzegesinn, bis séng Schold gesetzlech an am Verlaf vun engem öffentleche Prozess nogewisen as, an deem e mat Sécherheet op all néideg Garantië fir séng Verdedegong konnt rechnen.
Keen duerf veruurtelt gi fir Saachen, déi e gemat odder ënnerlooss huet, déi an deem Ament, wou dat geschitt as, no nationalem an internationalem Recht keng strofbar Akte woren. Och duerf kee méi eng héich Strof kréie wi déi, déi an deem Ament applizéiert gouf, an deem de strofbaren Akt geschitt as.
Artikel 12
An enger Persoun hiirt Privatliewen, hir Famill, hir Wunnéng odder hir Korrespondenz duerf sech nët arbiträr agemëscht, an hir Éier an hire gudde Ruff och nët ugetaascht gin. All Mënsch huet d'Recht op de Schutz vum Gesetz géint esou en Amëschen an Untaaschten.
Artikel 13
All Mënsch huet d'Recht fir fräi bannent de Grenze vun all Stat ze zirkuléieren a séng Residenz ze wielen.
All Mënsch huet d'Recht fir all Land ze verloossen, och säin egent, an nees a säi Land heemzekommen.
Artikel 14
All Mënsch huet d'Recht fir, wann e verfollegt gët, Asyl an anere Länner ze sichen a Gebrauch dovunner ze maachen.
Op dëst Recht ka sech nët beruff gin am Fall vun Ukloen, déi reell op engem Verbrieche vum allgemenge Recht an op Handlonge fundéieren, déi géint d'Ziler an d'Grondsätz vun de Vereenten Natioune verstoussen.
Artikel 15
All Mënsch huet d'Recht op eng Nationalitéit.
Séng Nationalitéit duerf kengem Mënsch arbiträr entzu gin, och nët dat Recht fir séng Nationalitéit ze changéieren.
Artikel 16
Wa Mann a Fra am Alter si fir sech ze bestueden, hu se d'Recht fir dat ze maachen an eng Famill ze grënnen ouni iirgendeng Restriktioun wat d'Rass, d'Nationalitéit odder d'Relioun ugeet. Si hu beim Bestiednes, am Bestiednes a bei sénger Opléisong déi selwecht Rechter.
D'Bestiednes duerf nëmme mat der fräier a voller Awëllegong vum Brautpuer geschloss gin.
D'Famill as dat natiirlecht a fundamentaalt Element vun der Gesellschaft a si huet d'Recht op de Schutz vu Gesellschaft a Stat.
Artikel 17
All Mënsch huet d'Recht, eleng an och mat aneren zesummen, op Egentom.
Säin Egentom duerf kengem Mënsch arbiträr entzu gin.
Artikel 18
All Mënsch huet d'Recht op Gedanke-, Gewëssens- a Reliounsfräiheet; an dësem Recht mat dran as d'Fräiheet fir séng Relioun odder séng Iwwerzegong ze änneren, grad esou wéi d'Fräiheet fir séng Relioun a séng lwwerzegong eleng odder mat aneren ze manifestéieren, sief et an der Öffentlechkeet odder privat, duerch den Unterrécht, d'Praktizéieren, de Kultus an d'Feiere vu Riten.
Artikel 19
All Mënsch huet d'Recht op eng fräi Menong a fir se fräi auszedrécken, an deem och d'Recht mat dran as op eng Menong fräi vu Fuurcht an dat Recht fir Informatiounen an Iddiën ze sichen, ze kréien an ze verbrede mat all dene Mëttele fir sech auszedrécken, déi et gët an ouni sech mussen u Grenze vu Länner ze halen.
Artikel 20
All Mënsch huet d'Recht op Versammlungs- a Verenegongsfräiheet am friddleche Sënn.
Keen duerf an eng Verenegong gezwong gin.
Artikel 21
All Mënsch huet d'Recht fir un den öffentlechen Ugeleënhete vu séngem Land matzewiirken, sief et direkt odder duerch fräi gewielt Vertrieder.
All Mënsch huet d'Recht fir ënner gläiche Konditiounen an d'öffentlech Fonktioune vu séngem Land eranzekommen.
De Vollekswëllen as d'Grondlag vun der Öffentlecher Gewalt hirer Autoritéit; dee Wëlle muss sech an éierleche Walen, déi periodesch ofzehale sin no engem gläichen an allgemenge Walrecht, a geheime Walen odder an enger gläichwäerteger Prozedur, déi fräi Wale garantéiert, auszedrécken.
Artikel 22
All Mënsch huet als Mêmber vun der Gesellschaft d'Recht op zozial Sécherheet; en as berechtegt fir an de Genoss vun de wirtschaftlechen, zozialen a kulturelle Rechter ze kommen, déi fir séng Dignitéit an d'fräi Entwécklong vu sénger Perséinlechkeet néideg sin, dat alles duerch en nationalen Effort an eng international Zesummenaarbecht an an engem Mooss, wéi d'Organisatioun an d'Ressource vun all Land et ausweisen.
Artikel 23
All Mënsch huet d'Recht op Aarbecht, op d'fräi Wiel vu sénger Aarbecht, op Aarbechtskonditiounen, déi gerecht sin an zefridde stellen an op de Schutz géint de Chômage.
Jiddereen huet ouni Diskriminatioun d'Recht op de selwechte Loun fir déi selwecht Aarbecht.
Jiddereen, dee schafft, huet d'Recht op e gerechten an ordentleche Loun, deen him selwer a sénger Famill eng Existenz op der Basis vun der mënschlëcher Dignitéit séchert an deen, wann néideg, duerch all aner zozial Mesüre gestäipt gët.
All Mënsch huet d'Recht fir mat anere Leit Beruffsorganisatiounen ze grënnen a fir séng Intressen ze verdedegen dranzegoen.
Artikel 24
All Mënsch huet d'Recht op Rou a Fräizäit a besonnesch op eng räsonnabel begrenzten Dauer vun der Aarbechtszäit an op periodeschen a bezuelte Congé.
Artikel 25
All Mënsch huet d'Recht op e Liewesniveau, deen duergeet fir him selwer a sénger Famill d'Gesondheet an d'Gutt-Ergoen, besonnesch d'Narong, d'Kleder, d'Wunneng, d'medezinesch Fleg an déi néideg zozial Déngschter ze garantéieren; en huet d'Recht op Sécherheet am Fall vu Chômage, Krankheet, Invaliditéit, als Witfra odder Witmann, am Alter an an anere Fäll, wou en d'Mëttele fir säi Liewesënnerhalt nët méi huet duerch Ëmstänn, déi onofhängeg si vu séngem Wëllen.
Mamm a Kand hun d'Recht op speziell Hëllef a Bäistand. D'Kanner alleguer, ob se am odder nët am Bestiednes gebuer gin, kommen an de Genoss vun deem selwechten zoziale Schutz.
Artikel 26
All Mënsch huet d'Recht op Bildung. Den Unterrécht muss op d'mannst fir d'Elementar- an d'Grondschoule gratis sin. Den Elementarunterrécht as obligatoresch. Den techneschen an de Beruffsunterécht musse verallgemengert sin. Den héiere Studium muss jidderengem mat dene selwechte Rechter an op der Basis vu sénge Leeschtungen opstoen.
D'Bildung soll déi voll Entwécklong vun der mënschlecher Perséinlechkeet a méi e grousse Respekt vun de Mënscherechter an de Grondfräiheten uviséieren. Si soll de Versteesdemech, d'Toleranz an d'Frëndschaaft tëscht allen Natiounen an alle Gruppe vu Rassen a Relioune grad esou favoriséiere wéi d'Entwécklong vun de Vereenten Natiounen hiren Aktivitéite fir d'Erhale vum Fridden.
D'Elteren hu virewech d'Recht fir de Genre vun de Kanner hirer Bildung ze wielen.
Artikel 27
All Mënsch huet d'Recht fir fräi un der Kommunotéit hirem kulturelle Liewen deelzehuelen, an de Genoss vun der Konscht ze kommen a vum wësseschaaftleche Fortschrëtt a vun allem, wat sech doraus u Guddem ergët, ze profitéieren.
Jiddereen huet d'Recht op de Schutz vun de moraleschen a materiellen Intressen, déi aus jidfer wësseschaaftlecher, literarescher odder artistescher Produktioun entstin, vun deer hien den Auteur as.
Artikel 28
All Mënsch huet d'Recht op eng zozial an international Uerdnong, an deer sech déi Rechter a Fräiheten, déi an dëser Deklaratioun opgezielt gin, voll kënnen auswiirken.
Artikel 29
All Mënsch huet Flichte vis-à-vis vun der Kommunotéit, an deer eleng déi fräi a voll Entwécklong vu sénger Perséinlechkeet méiglech as.
Am Gebrauch vu sénge Rechter an am Genoss vu sénge Fräiheten as jiddereen nëmmen dene Limiten ënnerworf, déi d'Gesetz eenzeg an eleng dofir virgesäit, datt d'Unerkennong an de Respekt vun aneren hire Rechter a Fräihete gesechert sin a fir engem gerechten Usproch op Moral, op öffentlech Uerdnong an op en allgemengt Wuel an enger demokratescher Gesellschaft z'entspriechen.
Dës Rechter a Fräiheten duerfen a kengem Fall am Widdersproch mat de Vereenten Natiounen hiren Ziler a Prinzippie stoen.
Artikel 30
Keng Bestëmmong vun dëser Deklaratioun duerf esou ausgeluegt gin, datt e Recht fir e Stat, eng Grupp odder en eenzele Mënsch dra wär fir sech un Aktivitéiten ze gin odder Akten duerchzeféieren, déi drop erauslafe fir d'Rechter an d'Fräiheten, déi dra genannt sin, ëmzestoussen. | ltz | Luxembourgeois | ltz | Latn | lb |
Az Emberi Jogok Egyetemes Nyilatkozata
Bevezető
Tekintettel arra, hogy az emberiség családja minden egyes tagja méltóságának, valamint egyenlő és elidegeníthetetlen jogainak elismerése alkotja a szabadság, az igazság és a béke alapját a világon,
Tekintettel arra, hogy az emberi jogok el nem ismerése és semmibevevése az emberiség lelkiismeretét fellázító barbár cselekményekhez vezetett, és hogy az ember legfőbb vágya egy olyan világ eljövetele, amelyben az elnyomástól, valamint a nyomortól megszabadult emberi lények szava és meggyőződése szabad lesz,
Tekintettel annak fontosságára, hogy az emberi jogokat a jog uralma védelmezze, nehogy az ember végső szükségében a zsarnokság és az elnyomás elleni lázadásra kényszerüljön,
Tekintettel arra, hogy igen lényeges a nemzetek közötti baráti kapcsolatok kifejeződésének előmozdítása,
Tekintettel arra, hogy az Alapokmányban az Egyesült Nemzetek népei újból hitet tettek az alapvető emberi jogok, az emberi személyiség méltósága és értéke, a férfiak és nők egyenjogúsága mellett, valamint kinyilvánították azt az elhatározásukat, hogy elősegítik a szociális haladást és nagyobb szabadság mellett jobb életfeltételeket valósítanak meg,
Tekintettel arra, hogy a tagállamok kötelezték magukat arra, hogy az Egyesült Nemzetek Szervezetével együttműködve biztosítják az emberi jogok és alapvető szabadságok általános és tényleges tiszteletbentartását,
Tekintettel arra, hogy a jogok és szabadságok mibenléte tekintetében közös felfogás kialakításának a legnagyobb jelentősége van az említett kötelezettség maradéktalan teljesítésének szempontjából
a közgyűlés kinyilvánítja az emberi jogok egyetemleges nyilatkozatát
mint azt a közös eszményt, amelynek elérésére minden népnek és minden nemzetnek törekednie kell abból a célból, hogy minden személy és a társadalom minden szerve, állandóan szem előtt tartva a jelen Nyilatkozatot, oktatás és nevelés útján előmozdítsa e jogok és szabadságok tiszteletbentartásának kifejlesztését, valamint azoknak fokozatosan megvalósuló hazai és nemzetközi jogszabályok útján történő általános és tényleges alkalmazását és elismerését mind a tagállamok népei között, mind pedig a joghatóságuk alatt álló területek népei között.
1. cikk
Minden. emberi lény szabadon születik és egyenlő méltósága és joga van. Az emberek, ésszel és lelkiismerettel bírván, egymással szemben testvéri szellemben kell hogy viseltessenek.
2. cikk
Mindenki, bármely megkülönböztetésre, nevezetesen fajra, színre, nemre, nyelvre, vallásra, politikai vagy bármely más véleményre, nemzeti vagy társadalmi eredetre, vagyonra, születésre, vagy bármely más körülményre való tekintet nélkül hivatkozhat a jelen Nyilatkozatban kinyilvánított összes jogokra és szabadságokra.
Ezenfelül nem lehet semmiféle megkülönböztetést tenni annak az országnak, vagy területnek politikai, jogi vagy nemzetközi helyzete alapján sem, amelynek a személy állampolgára, aszerint, hogy az illető ország vagy terület független, gyámság alatt áll, nem autonóm vagy szuverenitása bármely vonatkozásban korlátozott.
3. cikk
Minden személynek joga van az élethez, a szabadsághoz és a személyi biztonsághoz.
4. cikk
Senkit sem lehet rabszolgaságban, vagy szolgaságban tartani, a rabszolgaság és a rabszolgakereskedés minden alakja tilos.
5. cikk
Senkit sem lehet kínvallatásnak, avagy kegyetlen, embertelen vagy lealacsonyító büntetésnek vagy bánásmódnak alávetni.
6. cikk
Mindenkinek joga van ahhoz, hogy jogalanyiságát bárhol elismerjék.
7. cikk
A törvény előtt mindenki egyenlő és minden megkülönböztetés nélkül joga van a tőrvény egyenlő védelméhez. Mindenkinek joga van egyenlő védelemhez a jelen Nyilatkozatot sértő minden megkülönböztetéssel és minden ilyen megkülönböztetésre irányuló felbujtással szemben.
8. cikk
Minden személynek joga van az alkotmányban vagy a törvényben részére biztosított alapvető jogokat sértő eljárások ellen a hazai bíróságokhoz tényleges jogorvoslatért folyamodni.
9. cikk
Senkit sem lehet önkényesen letartóztatni, őrizetbe venni vagy száműzni.
10. cikk
Minden személynek teljesen egyenlő joga van arra, hogy ügyét független és pártatlan bíróság méltányosan és nyilvánosan tárgyalja, s ez határozzon egyrészt jogai és kőtelezettségei felől, másrészt minden ellene emelt bűnügyi vád megalapozottsága felől.
11. cikk
Minden büntetendő cselekménnyel vádolt személyt ártatlannak kell vélelmezni mindaddig, amíg bűnősségét nyilvánosan lefolytatott perben, a védelméhez szükséges valamennyi biztosíték mellett, törvényesen megállapítják.
Senkit sem szabad elítélni oly cselekményért vagy mulasztásért, amely elkövetése pillanatában a hazai jog vagy a nemzetközi jog szerint nem volt büntetendő cselekmény. Ugyancsak nem szabad súlyosabb büntetést kiszabni, mint amely a büntetendő cselekmény elkövetése pillanatában volt alkalmazható.
12. cikk
Senkinek magánéletébe, családi ügyeibe, lakóhelye megválasztásába vagy levelezésébe nem szabad önkényesen beavatkozni, sem pedig becsületében vagy jó hírnevében megsérteni. Minden személynek joga van az ilyen beavatkozásokkal vagy sértésekkel szemben a törvény védelméhez.
13. cikk
Az államon belül minden személynek joga van szabadon mozogni és lakóhelyét szabadon megválasztani.
Minden személynek joga van minden országot, ideértve saját hazáját is, elhagyni, valamint saját hazájába visszatérni.
14. cikk
Minden személynek joga van az üldözés elől más országban menedéket keresni és a más ország nyújtotta menedéket élvezni.
Erre a jogra nem lehet hivatkozni közönséges bűncselekmény miatti. kellőképpen megalapozott üldözés, sem pedig az Egyesült Nemzetek céljaival és elveivel ellentétes tevékenység esetében.
15. cikk
Minden személynek joga van valamely állampolgársághoz.
Senkit sem lehet sem állampolgárságától, sem állampolgársága megváltoztatásának jogától önkényesen megfosztani.
16. cikk
Mind a férfinak, mind a nőnek a házasságra érett kor elérésétől kezdve joga van fajon, nemzetiségen vagy valláson alapuló korlátozás nélkül házasságot kötni és családot alapítani. A házasság tekintetében a férfinak és a nőnek mind a házasság tartama alatt, mind a házasság felbontása tekintetében egyenlő jogai vannak.
Házasságot csak a jövendő házastársak szabad és teljes beleegyezésével lehet kötni.
A család a társadalom természetes és alapvető alkotó eleme és joga van a társadalom, valamint az állam védelmére.
17. cikk
Minden személynek, mind egyénileg, mind másokkal együttesen joga van a tulajdonhoz.
Senkit sem lehet tulajdonától önkényesen megfosztani.
18. cikk
Minden személynek joga van a gondolat, a lelkiismeret és a vallás szabadságához, ez a jog magában foglalja a vallás és a meggyőződés megváltoztatásának szabadságát, valamint a vallásnak vagy a meggyőződésnek mind egyénileg, mind együttesen, mind a nyilvánosság előtt, mind a magánéletben oktatás, gyakorlás és szertartások végzése útján való kifejezésre juttatásának jogát.
19. cikk
Minden személynek joga van a vélemény és a kifejezés szabadságához, amely magában foglalja azt a jogot, hogy véleménye miatt ne szenvedjen zaklatást és hogy határokra való tekintet nélkül kutathasson, átvihessen és terjeszthessen híreket és eszméket bármilyen kifejezési módon.
20. cikk
Minden személynek joga van békés célú gyülekezési és egyesülési szabadsághoz.
Senkit sem lehet valamely egyesületbe való belépésre kőtelezni.
21. cikk
Minden személynek joga van a hazája közügyeinek igazgatásában akár közvetlenül, akár szabadon választott képviselői útján való részvételhez.
Minden személynek egyenlő feltételek mellett joga van saját hazájában közszolgálati állásokra való alkalmazásához.
A közhatalom tekintélyének alapja a nép akarata; ez az akarat egyenlő szavazati jog és titkos szavazás vagy a szavazás szabadságát ezzel egyenértékűen biztosító eljárás alapján időszakonként tartandó tisztességes választáson kell hogy kifejezésre jusson.
22. cikk
Minden személynek mint a társadalom tagjának joga van a szociális biztonsághoz; minden személynek ugyancsak igénye van arra, hogy -az államok erőfeszítései és a nemzetközi együttműködés eredményeképpen és számot vetve az egyes országok szervezetével és gazdasági erőforrásaival- a méltóságához és személyiségének szabadon való kifejlődéséhez szükséges gazdasági, szociális és kulturális jogait kielégíthesse.
23. cikk
Minden személynek joga van a munkához, a munka szabad megválasztásához, a méltányos és kielégítő munkafeltételekhez és a munkanélküliség elleni védelemhez.
Az egyenlő munkáért mindenkinek, bármilyen megkülönböztetés nélkül egyenlő bérhez van joga.
Mindenkinek, aki dolgozik, olyan méltányos és kielégítő fizetéshez van joga, amely számára és családja számára az emberi méltóságnak megfelelő létet biztosít és amelyet megfelelő esetben a szociális védelem összes egyéb eszközei egészítenek ki.
Minden személynek joga van a pihenéshez, a szabad időhöz, nevezetesen a munka időtartamának ésszerű korlátozásához, valamint az időszakonkénti fizetett szabadsághoz.
24. cikk
Minden személynek joga van a pihenésre és szabadidőre, beleértve a munkaidő ésszerű korlátozását és az időszakos fizetett szabadságot.
25. cikk
Minden személynek joga van saját maga és családja egészségének és jólétének biztosítására alkalmas életszínvonalhoz, nevezetesen élelemhez, ruházathoz, lakáshoz, orvosi gondozáshoz, valamint a szükséges szociális szolgáltatásokhoz, joga van a munkanélküliség, betegség, rokkantság, özvegység, öregség esetére szóló, valamint mindazon más esetekre szóló biztosításhoz, amikor létfenntartási eszközeit akaratától független körülmények miatt elveszíti.
Az anyaság és a gyermekkor különleges segítséghez és támogatáshoz adnak jogot. Minden gyermek, akár házasságból, akár házasságon kívül született, ugyanabban a szociális védelemben részesül.
26. cikk
Minden személynek joga van a neveléshez. A nevelésnek, legalábbis az elemi és alapvető oktatást illetően, ingyenesnek kell lennie. Az elemi oktatás kötelező. A technikai és szakoktatást általánossá kell tenni; a felsőbb tanulmányokra való felvételnek mindenki előtt -érdeméhez képest- egyenlő feltételek mellett nyitva kell állnia.
A nevelésnek az emberi személyiség teljes kibontakoztatására, valamint az emberi jogok és alapvető szabadságok tiszteletbentartásának megerősítésére kell irányulnia. A nevelésnek elő kell segítenie a nemzetek, valamint az összes faji és vallási csoportok közötti megértést, türelmet és barátságot, valamint az Egyesült Nemzetek által a béke fenntartásának érdekében kifejtett tevékenység kifejlődését.
A szülőket elsőbbségi jog illeti meg a gyermekeiknek adandó nevelés megválasztásában.
27. cikk
Minden személynek joga van a közösség kulturális életében való szabad részvételhez, a művészetek élvezéséhez, valamint a tudomány haladásában és az abból származó jótéteményekben való részvételhez.
Mindenkinek joga van minden általa alkotott tudományos, irodalmi és művészeti termékkel kapcsolatos erkölcsi és anyagi érdekeinek védelméhez.
28. cikk
Minden személynek joga van ahhoz, hogy mind a társadalmi, mind a nemzetközi viszonyok tekintetében olyan rendszer uralkodjék, amelyben a jelen Nyilatkozatban kinyilvánított jogok és szabadságok teljes hatállyal érvényesülhessenek.
29. cikk
A személynek kőtelességei vannak a közösséggel szemben, amelynek keretében egyedül lehetséges a személyiség szabad és teljes kifejlődése.
Jogainak gyakorlása és szabadságainak élvezete tekintetében senki sincs alávetve más korlátozásnak, mint amelyet a tőrvény kizárólag mások jogai és szabadságai elismerésének és tiszteletbentartásának biztosítása érdekében, valamint a demokratikus társadalom erkölcse, közrendje és általános jóléte jogos követelményeinek kielégítése érdekében megállapít.
Ezeket a jogokat és szabadságokat semmi esetre sem lehet az Egyesült Nemzetek céljaival és elveivel ellentétesen gyakorolni.
30. cikk
A jelen Nyilatkozat egyetlen rendelkezése sem értelmezhető úgy, hogy az valamely állam, valamely csoport, vagy valamely egyén részére bármilyen jogot adna arra, hogy az itt kinyilvánított jogok és szabadságok megsemmisítésére irányuló tevékenységet fejtsen ki, vagy ilyen cselekményt elkövessen. | hun | Hungarian | hun | Latn | hu |
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
10 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1948
ΠΡΟΟΙΜΙΟ
Ἐπειδὴ ἡ ἀναγνώριση τῆς ἀξιοπρέπειας, ποὺ εἶναι σύμφυτη σὲ ὅλα τὰ μέλη τῆς ἀνθρώπινης οἰκογένειας, καθὼς καὶ τῶν ἴσων καὶ ἀναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους ἀποτελεῖ τὸ θεμέλιο τῆς ἐλευθερίας, τῆς δικαιοσύνης καὶ τῆς εἰρήνης στὸν κόσμο.
Ἐπειδὴ ἡ παραγνώριση καὶ ἡ περιφρόνηση τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου ὁδήγησαν σὲ πράξεις βαρβαρότητας, ποὺ ἐξεγείρουν τὴν ἀνθρώπινη συνείδηση, καὶ ἡ προοπτικὴ ἑνὸς κόσμου ὅπου οἱ ἄνθρωποι θὰ εἶναι ἐλεύθεροι νὰ μιλοῦν καὶ νὰ πιστεύουν, λυτρωμένοι ἀπὸ τὸν τρόμο καὶ τὴν ἀθλιότητα, ἔχει διακηρυχθεῖ ὡς ἡ πιὸ ὑψηλὴ ἐπιδίωξη τοῦ ἀνθρώπου.
Ἐπειδὴ ἔχει οὐσιαστικὴ σημασία νὰ προστατεύονται τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα ἀπὸ ἕνα καθεστὼς δικαίου, ὥστε ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴν ἀναγκάζεται νὰ προσφεύγει, ὡς ἔσχατο καταφύγιο, στὴν ἐξέγερση κατὰ τῆς τυραννίας καὶ τῆς καταπίεσης.
Ἐπειδὴ ἔχει οὐσιαστικὴ σημασία νὰ ἐνθαρρύνεται ἡ ἀνάπτυξη φιλικῶν σχέσεων ἀνάμεσα στὰ ἔθνη.
Ἐπειδή, μὲ τὸν καταστατικὸ Χάρτη, οἱ λαοὶ τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν διακήρυξαν καὶ πάλι τὴν πίστη τους στὰ θεμελιακὰ δικαιώματα τοῦ ἀνθρώπου, στήν ἀξιοπρέπεια καὶ τὴν ἀξία τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας, στὴν ἰσότητα δικαιωμάτων ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, καὶ διακήρυξαν πὼς εἶναι ἀποφασισμένοι νὰ συντελέσουν στὴν κοινωνικὴ πρόοδο καὶ νὰ δημιουργήσουν καλύτερες συνθῆκες ζωῆς στὰ πλαίσια μιᾶς εὐρύτερης ἐλευθερίας.
Ἐπειδὴ τὰ κράτη μέλη ἀνέλαβαν τὴν ὑποχρέωση νὰ ἐξασφαλίσουν, σὲ συνεργασία μὲ τὸν Ὀργανισμὸ τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν, τὸν ἀποτελεσματικὸ σεβασμὸ τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου καὶ τῶν θεμελιακῶν ἐλευθεριῶν σὲ ὅλο τὸν κόσμο.
Ἐπειδὴ ἡ ταυτότητα ἀντιλήψεων ὡς πρὸς τὰ δικαιώματα καὶ τὶς ἐλευθερίες αὐτὲς ἔχει ἐξαιρετικὴ σημασία γιὰ νὰ ἐκπληρωθεῖ πέρα ὣς πέρα αὐτὴ ἡ ὑποχρέωση,
Η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ
Διακηρύσσει ὅτι ἡ παρούσα Οἰκουμενικὴ Διακήρυξη τῶν Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου ἀποτελεῖ τὸ κοινὸ ἰδανικὸ στὸ ὁποῖο πρέπει νὰ κατατείνουν ὅλοι οἱ λαοὶ καὶ ὅλα τὰ ἔθνη, ἔτσι ὥστε κάθε ἄτομο καὶ κάθε ὄργανο τῆς κοινωνίας, μὲ τὴν Διακήρυξη αὐτὴ διαρκῶς στὴν σκέψη, νὰ καταβάλλει, μὲ τὴν διδασκαλία καὶ τὴν παιδεία, κάθε προσπάθεια γιὰ νὰ ἀναπτυχθεῖ ὁ σεβασμὸς τῶν δικαιωμάτων καὶ τῶν ἐλευθεριῶν αὐτῶν, καὶ νὰ ἐξασφαλιστεῖ προοδευτικά, μὲ ἐσωτερικὰ καὶ διεθνῆ μέσα, ἡ παγκόσμια καὶ ἀποτελεσματικὴ ἐφαρμογή τους, τόσο ἀνάμεσα στοὺς λαοὺς τῶν ἰδίων τῶν κρατῶν μελῶν ὅσο καὶ ἀνάμεσα στοὺς πληθυσμοὺς χωρῶν ποὺ βρίσκονται στὴν δικαιοδοσία τους.
ΑΡΘΡΟ 1
Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι γεννιοῦνται ἐλεύθεροι καὶ ἴσοι στὴν ἀξιοπρέπεια καὶ τὰ δικαιώματα. Εἶναι προικισμένοι μὲ λογικὴ καὶ συνείδηση, καὶ ὀφείλουν νὰ συμπεριφέρονται μεταξύ τους μὲ πνεῦμα ἀδελφοσύνης.
ΑΡΘΡΟ 2
Κάθε ἄνθρωπος δικαιοῦται νὰ ἐπικαλεῖται ὅλα τὰ δικαιώματα καὶ ὅλες τὶς ἐλευθερίες ποὺ προκηρύσσει ἡ παρούσα Διακήρυξη, χωρὶς καμία ἀπολύτως διάκριση, εἰδικότερα ὡς πρὸς τὴν φυλή, τὸ χρῶμα, τὸ φῦλο, τὴν γλώσσα, τὶς θρησκεῖες, τὶς πολιτικὲς ἢ ὁποιεσδήποτε ἄλλες πεποιθήσεις, τὴν ἐθνικὴ ἢ κοινωνικὴ καταγωγή, τὴν περιουσία, τὴν γέννηση ἢ ὁποιαδήποτε ἄλλη κατάσταση.
Δὲν θὰ μπορεῖ ἀκόμα νὰ γίνεται καμία διάκριση ἐξαιτίας τοῦ πολιτικοῦ, νομικοῦ ἢ διεθνοῦς καθεστῶτος τῆς χώρας ἀπὸ τὴν ὁποία προέρχεται κανείς, εἴτε πρόκειται γιὰ χώρα ἢ ἐδαφικὴ περιοχὴ ἀνεξάρτητη, ὑπὸ κηδεμονία ἢ ὑπεξουσία, ἢ ποὺ βρίσκεται ὑπὸ ὁποιονδήποτε ἄλλον περιορισμὸ κυριαρχίας.
ΑΡΘΡΟ 3
Κάθε ἄτομο ἔχει δικαίωμα στὴν ζωή, τὴν ἐλευθερία καὶ τὴν προσωπική του ἀσφάλεια.
ΑΡΘΡΟ 4
Κανεὶς δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ζεῖ ὑπὸ καθεστὼς δουλείας, ὁλικῆς ἢ μερικῆς. Ἡ δουλεία καὶ τὸ δουλεμπόριο ὑπὸ ὁποιαδήποτε μορφὴ ἀπαγορεύονται.
ΑΡΘΡΟ 5
Κανεὶς δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ὑποβάλλεται σὲ βασανιστήρια οὔτε σὲ ποινὴ ἢ μεταχείριση σκληρή, ἀπάνθρωπη ἢ ταπεινωτική.
ΑΡΘΡΟ 6
Καθένας, ὅπου καὶ ἂν βρίσκεται, ἔχει δικαίωμα στὴν ἀναγνώριση τῆς νομικῆς του προσωπικότητας.
ΑΡΘΡΟ 7
Ὅλοι εἶναι ἴσοι ἀπέναντι στὸν νόμο καὶ ἔχουν δικαίωμα σὲ ἴση προστασία τοῦ νόμου, χωρὶς καμία ἀπολύτως διάκριση. Ὅλοι ἔχουν δικαίωμα σὲ ἴση προστασία ἀπὸ κάθε διάκριση ποὺ θὰ παραβίαζε τὴν παρούσα Διακήρυξη καὶ ἀπὸ κάθε πρόκληση γιὰ μιὰ τέτοια δυσμενὴ διάκριση.
ΑΡΘΡΟ 8
Καθένας ἔχει δικαίωμα νὰ ἀσκεῖ ἀποτελεσματικὰ ἔνδικα μέσα στὰ ἁρμόδια ἐθνικὰ δικαστήρια κατὰ τῶν πράξεων ποὺ παραβιάζουν τὰ θεμελιακὰ δικαιώματα τὰ ὁποῖα τοῦ ἀναγνωρίζουν τὸ Σύνταγμα καὶ ὁ νόμος.
ΑΡΘΡΟ 9
Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ συλλαμβάνεται, νὰ κρατεῖται ἢ νὰ ἐξορίζεται αὐθαίρετα.
ΑΡΘΡΟ 10
Καθένας ἔχει δικαίωμα, μὲ πλήρη ἰσότητα, νὰ ἐκδικάζεται ἡ ὑπόθεσή του δίκαια καὶ δημόσια, ἀπὸ δικαστήριο ἀνεξάρτητο καὶ ἀμερόληπτο, ποὺ θὰ ἀποφασίσει εἴτε γιὰ τὰ δικαιώματα καὶ τὶς ὑποχρεώσεις του εἴτε, σὲ περίπτωση ποινικῆς διαδικασίας, γιὰ τὸ βάσιμο τῆς κατηγορίας ποὺ στρέφεται ἐναντίον του.
ΑΡΘΡΟ 11
Κάθε κατηγορούμενος γιὰ ποινικὸ ἀδίκημα πρέπει νὰ θεωρεῖται ἀθῶος, ὠσότου διαπιστωθεῖ ἡ ἐνοχή του σύμφωνα μὲ τὸν νόμο, σὲ ποινικὴ δίκη, κατὰ τὴν ὁποία θὰ τοῦ ἔχουν ἐξασφαλιστεῖ ὅλες οἱ ἀπαραίτητες γιὰ τὴν ὑπεράσπισή του ἐγγυήσεις.
Κανεὶς δὲν θὰ καταδικάζεται γιὰ πράξεις ἢ παραλείψεις πού, κατὰ τὸν χρόνο ποὺ τελέστηκαν, δὲν συνιστοῦσαν ἀξιόποινο ἀδίκημα κατὰ τὸ ἐσωτερικὸ ἢ τὸ διεθνὲς δίκαιο. Ἐπίσης, δὲν ἐπιβάλλεται ποινὴ βαρύτερη ἀπὸ ἐκείνη ποὺ ἴσχυε κατὰ τὸν χρόνο ποὺ τελέστηκε ἡ ἀξιόποινη πράξη.
ΑΡΘΡΟ 12
Κανεὶς δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ὑποστεῖ αὐθαίρετες ἐπεμβάσεις στὴν ἰδιωτική του ζωή, τὴν οἰκογένεια, τὴν κατοικία ἢ τὴν ἀλληλογραφία του, οὔτε προσβολὲς τῆς τιμῆς καὶ τῆς ὑπόληψής του. Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ τὸν προστατεύουν οἱ νόμοι ἀπὸ ἐπεμβάσεις καὶ προσβολὲς αὐτοῦ τοῦ εἴδους.
ΑΡΘΡΟ 13
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ κυκλοφορεῖ ἐλεύθερα καὶ νὰ ἐκλέγει τὸν τόπο τῆς διαμονῆς του στὸ ἐσωτερικὸ ἑνὸς κράτους.
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ἐγκαταλείπει ὁποιαδήποτε χώρα, ἀκόμα καὶ τὴν δική του, καὶ νὰ ἐπιστρέφει σὲ αὐτήν.
ΑΡΘΡΟ 14
Κάθε ἄτομο ποὺ καταδιώκεται ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ζητᾶ ἄσυλο καὶ νὰ τοῦ παρέχεται ἄσυλο σὲ ἄλλες χῶρες.
Τὸ δικαίωμα αὐτὸ δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ τὸ ἐπικαλεστεῖ, σὲ περίπτωση δίωξης γιὰ πραγματικὸ ἀδίκημα τοῦ κοινοῦ ποινικοῦ δικαίου ἢ γιὰ ἐνέργειες ἀντίθετες πρὸς τοὺς σκοποὺς καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ ΟΗΕ.
ΑΡΘΡΟ 15
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα μιᾶς ἰθαγένειας.
Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ στερηθεῖ αὐθαίρετα τὴν ἰθαγένειά του οὔτε τὸ δικαίωμα νὰ ἀλλάξει ἰθαγένεια.
ΑΡΘΡΟ 16
Ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ θὰ φθάσουν σὲ ἡλικία γάμου, ὁ ἄνδρας καὶ ἡ γυναίκα, χωρὶς κανένα περιορισμὸ ἐξαιτίας τῆς φυλῆς, τῆς ἐθνικότητας ἢ τῆς θρησκείας, ἔχουν τὸ δικαίωμα νὰ παντρεύονται καὶ νὰ ἱδρύουν οἰκογένεια. Καὶ οἱ δύο ἔχουν ἴσα δικαιώματα ὡς πρὸς τὸν γάμο, κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ γάμου καὶ κατὰ τὴν διάλυσή του.
Γάμος δὲν μπορεῖ νὰ συναφθεῖ παρὰ μόνο μὲ ἐλεύθερη καὶ πλήρη συναίνεση τῶν μελλονύμφων.
Ἡ οἰκογένεια εἶναι τὸ φυσικὸ καὶ τὸ βασικὸ στοιχεῖο τῆς κοινωνίας καὶ ἔχει τὸ δικαίωμα προστασίας ἀπὸ τὴν κοινωνία καὶ τὸ κράτος.
ΑΡΘΡΟ 17
Κάθε ἄτομο, μόνο του ἢ μὲ ἄλλους μαζί, ἔχει τὸ δικαίωμα τῆς ἰδιοκτησίας.
Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ στερηθεῖ αὐθαίρετα τὴν ἰδιοκτησία του.
ΑΡΘΡΟ 18
Κάθε ἄτομο ἔχει τὸ δικαίωμα τῆς ἐλευθερίας τῆς σκέψης, τῆς συνείδησης καὶ τῆς θρησκείας. Στὸ δικαίωμα αὐτὸ περιλαμβάνεται ἡ ἐλευθερία γιὰ τήν ἀλλαγὴ τῆς θρησκείας ἢ πεποιθήσεων, ὅπως καὶ ἡ ἐλευθερία νὰ ἐκδηλώνει κανεὶς τὴν θρησκεία του ἢ τὶς θρησκευτικές του πεποιθήσεις, μόνος ἢ μαζὶ μὲ ἄλλους, δημόσια ἢ ἰδιωτικά, μὲ τὴν διδασκαλία, τὴν ἄσκηση, τὴν λατρεία καὶ μὲ τὴν τέλεση θρησκευτικῶν τελετῶν.
ΑΡΘΡΟ 19
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα τῆς ἐλευθερίας τῆς γνώμης καὶ τῆς ἔκφρασης, ποὺ σημαίνει τὸ δικαίωμα νὰ μὴν ὑφίσταται δυσμενεῖς συνέπειες γιὰ τὶς γνῶμες του, καὶ τὸ δικαίωμα νὰ ἀναζητεῖ, νὰ παίρνει καὶ νὰ διαδίδει πληροφορίες καὶ ἰδέες, μὲ ὁποιοδήποτε μέσο ἔκφρασης, καὶ ἀπὸ ὅλο τὸν κόσμο.
ΑΡΘΡΟ 20
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ συνέρχεται καὶ νὰ συνεταιρίζεται ἐλεύθερα καὶ γιὰ εἰρηνικοὺς σκοπούς.
Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ὑποχρεωθεῖ νὰ συμμετέχει σὲ ὁρισμένο σωματεῖο.
ΑΡΘΡΟ 21
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ συμμετέχει στὴν διακυβέρνηση τῆς χώρας του, ἄμεσα ἢ ἔμμεσα, μὲ ἀντιπροσώπους ἐλεύθερα ἐκλεγμένους.
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ γίνεται δεκτός, ὑπὸ ἴσους ὅρους, στὶς δημόσιες ὑπηρεσίες τῆς χώρας του.
Ἡ λαϊκὴ θέληση εἶναι τὸ θεμέλιο τῆς κρατικῆς ἐξουσίας. Ἡ θέληση αὐτὴ πρέπει νὰ ἐκφράζεται μὲ τίμιες ἐκλογές, οἱ ὁποῖες πρέπει νὰ διεξάγονται περιοδικά, μὲ καθολική, ἴση καὶ μυστικὴ ψηφοφορία, ἢ μὲ ἀντίστοιχη διαδικασία ποὺ νὰ ἐξασφαλίζει τὴν ἐλευθερία τῆς ἐκλογῆς.
ΑΡΘΡΟ 22
Κάθε ἄτομο, ὡς μέλος τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου, ἔχει δικαίωμα κοινωνικῆς προστασίας. Ἡ κοινωνία, μὲ τὴν ἐθνικὴ πρωτοβουλία καὶ τὴν διεθνὴ συνεργασία, ἀνάλογα πάντα μὲ τὴν ὀργάνωση καὶ τὶς οἰκονομικὲς δυνατότητες κάθε κράτους, ἔχει χρέος νὰ τοῦ ἐξασφαλίσει τὴν ἱκανοποίηση τῶν οἰκονομικῶν, κοινωνικῶν καὶ πολιτιστικῶν δικαιωμάτων ποὺ εἶναι ἀπαραίτητα γιὰ τὴν ἀξιοπρέπεια καὶ τὴν ἐλεύθερη ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του.
ΑΡΘΡΟ 23
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ἐργάζεται καὶ νὰ ἐπιλέγει ἐλεύθερα τὸ ἐπάγγελμά του, νὰ ἔχει δίκαιες καὶ ἱκανοποιητικὲς συνθῆκες δουλειᾶς καὶ νὰ προστατεύεται ἀπὸ τὴν ἀνεργία.
Ὅλοι, χωρὶς καμία διάκριση, ἔχουν τὸ δικαίωμα ἴσης ἀμοιβῆς γιὰ ἴση ἐργασία.
Κάθε ἐργαζόμενος ἔχει δικαίωμα δίκαιης καὶ ἱκανοποιητικῆς ἀμοιβῆς, ποὺ νὰ ἐξασφαλίζει σὲ αὐτὸν καὶ τὴν οἰκογένειά του συνθῆκες ζωῆς ἄξιες στὴν ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια. Ἡ ἀμοιβὴ τῆς ἐργασίας, ἂν ὑπάρχει, πρέπει νὰ συμπληρώνεται μὲ ἄλλα μέσα κοινωνικῆς προστασίας.
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ἱδρύει μαζὶ μὲ ἄλλους συνδικᾶτα καὶ νὰ συμμετέχει σὲ συνδικᾶτα γιὰ τὴν προάσπιση τῶν συμφερόντων του.
ΑΡΘΡΟ 24
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα στὴν ἀνάπαυση, σὲ ἐλεύθερο χρόνο, καὶ ἰδιαίτερα, σὲ λογικὸ περιορισμὸ τοῦ χρόνου ἐργασίας καὶ σὲ περιοδικὲς ἄδειες μὲ πλήρεις ἀποδοχές.
ΑΡΘΡΟ 25
Καθένας ἔχει δικαίωμα σὲ ἕνα βιοτικὸ ἐπίπεδο ἱκανὸ νὰ ἐξασφαλίσει στὸν ἴδιο καὶ στὴν οἰκογένειά του ὑγεία καὶ εὐημερία, καὶ εἰδικότερα τροφή, ρουχισμό, κατοικία, ἰατρικὴ περίθαλψη ὅπως καὶ τὶς ἀπαραίτητες κοινωνικὲς ὑπηρεσίες. Ἔχει ἀκόμα δικαίωμα σὲ ἀσφάλιση γιὰ τὴν ἀνεργία, τὴν ἀρρώστια, τὴν ἀναπηρία, τὴν χηρεία, τὴν γεροντικὴ ἡλικία, ὅπως καὶ γιὰ ὅλες τὶς ἄλλες περιπτώσεις ποὺ στερεῖται τὰ μέσα τῆς συντήρησής του, ἐξ αἰτίας περιστάσεων ἀνεξαρτήτων τῆς θέλησής του.
Ἡ μητρότητα καὶ ἡ παιδικὴ ἡλικία ἔχουν δικαίωμα εἰδικῆς μέριμνας καὶ περίθαλψης. Ὅλα τὰ παιδιά, ἀνεξάρτητα ἂν εἶναι νόμιμα ἢ ἐξώγαμα, ἀπολαμβάνουν τὴν ἴδια κοινωνικὴ προστασία.
ΑΡΘΡΟ 26
Καθένας ἔχει δικαίωμα στὴν ἐκπαίδευση. Ἡ ἐκπαίδευση πρέπει νὰ παρέχεται δωρεάν, τουλάχιστον στὴν στοιχειώδη καὶ βασικὴ βαθμίδα της. Ἡ στοιχειώδης ἐκπαίδευση εἶναι ὑποχρεωτική. Ἡ τεχνικὴ καὶ ἐπαγγελματικὴ ἐκπαίδευση πρέπει νὰ ἐξασφαλίζεται γιὰ ὅλους. Ἡ πρόσβαση στὴν ἀνώτατη παιδεία πρέπει νὰ εἶναι ἀνοικτὴ σὲ ὅλους, ὑπὸ ἴσους ὅρους, ἀνάλογα μὲ τὶς ἱκανότητες τους.
Ἡ ἐκπαίδευση πρέπει νὰ ἀποβλέπει στὴν πλήρη ἀνάπτυξη τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας καὶ στὴν ἐνίσχυση τοῦ σεβασμοῦ τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων καὶ τῶν θεμελιακῶν ἐλευθεριῶν. Πρέπει νὰ προάγει τὴν κατανόηση, τὴν ἀνεκτικότητα καὶ τὴν φιλία ἀνάμεσα σὲ ὅλα τὰ ἔθνη καὶ σὲ ὅλες τὶς φυλὲς καὶ τὶς θρησκευτικές ὁμάδες, καὶ νὰ εὐνοεῖ τὴν ἀνάπτυξη τῶν δραστηριοτήτων τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν γιὰ τὴν διατήρηση τῆς εἰρήνης.
Οἱ γονεῖς ἔχουν, κατὰ προτεραιότητα, τὸ δικαίωμα νὰ ἐπιλέγουν τὸ εἶδος τῆς παιδείας ποὺ θὰ δοθεῖ στὰ παιδιά τους.
ΑΡΘΡΟ 27
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ συμμετέχει ἐλεύθερα στὴν πνευματικὴ ζωὴ τῆς κοινότητας, νὰ χαίρεται τὶς καλὲς τέχνες καὶ νὰ μετέχει στὴν ἐπιστημονικὴ πρόοδο καὶ στὰ ἀγαθά της.
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ προστατεύονται τὰ ἠθικὰ καὶ ὑλικὰ συμφέροντά του ποὺ ἀπορρέουν ἀπὸ κάθε εἴδους ἐπιστημονική, λογοτεχνικὴ ἢ καλλιτεχνικὴ παραγωγή του.
ΑΡΘΡΟ 28
Καθένας ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ἐπικρατεῖ μιὰ κοινωνικὴ καὶ διεθνὴς τάξη, μέσα στὴν ὁποία τὰ δικαιώματα καὶ οἱ ἐλευθερίες ποὺ προκηρύσσει ἡ παροῦσα Διακήρυξη νὰ μποροῦν νὰ πραγματώνονται σὲ ὅλη τους τὴν ἔκταση.
ΑΡΘΡΟ 29
Τὸ ἄτομο ἔχει καθήκοντα ἀπέναντι στὴν κοινότητα, μέσα στὰ πλαίσια τῆς ὁποίας καὶ μόνο εἶναι δυνατὴ ἡ ἐλεύθερη καὶ ὁλοκληρωμένη ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητάς του.
Στὴν ἄσκηση τῶν δικαιωμάτων του καὶ στὴν ἀπόλαυση τῶν ἐλευθεριῶν του κανεὶς δὲν ὑπόκειται παρὰ μόνο στοὺς περιορισμοὺς ποὺ ὁρίζονται ἀπὸ τοὺς νόμους, μὲ ἀποκλειστικὸ σκοπὸ νὰ ἐξασφαλίζεται ἡ ἀναγνώριση καὶ ὁ σεβασμὸς τῶν δικαιωμάτων καὶ τῶν ἐλευθεριῶν τῶν ἄλλων, καὶ νὰ ἱκανοποιοῦνται οἱ δίκαιες ἀπαιτήσεις τῆς ἠθικῆς, τῆς δημόσιας τάξης καὶ τοῦ γενικοῦ καλοῦ, σὲ μιὰ δημοκρατικὴ κοινωνία.
Τὰ δικαιώματα αὐτὰ καὶ οἱ ἐλευθερίες δὲν μποροῦν, σὲ καμία περίπτωση, νὰ ἀσκοῦνται ἀντίθετα πρὸς τοὺς σκοποὺς καὶ τὶς ἀρχὲς τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν.
ΑΡΘΡΟ 30
Καμιὰ διάταξη τῆς παρούσας Διακήρυξης δὲν μπορεῖ νὰ ἑρμηνευθεῖ ὅτι παρέχει σὲ ἕνα κράτος, σὲ μιὰ ὁμάδα ἢ σὲ ἕνα ἄτομο ὁποιοδήποτε δικαίωμα νὰ ἐπιδίδεται σὲ ἐνέργειες ἢ νὰ ἐκτελεῖ πράξεις ποὺ ἀποβλέπουν στὴν ἄρνηση τῶν δικαιωμάτων καὶ τῶν ἐλευθεριῶν ποὺ ἐξαγγέλλονται σὲ αὐτήν. | ell_polytonic | Greek (polytonic) | ell | Grek | el-polyton |
AENTSU NINIURIN CHICHAME MASHINIU AMIKTIN
Yánkuam 10, 1948 uwítin, Naciones Unidas-num núkap aents tuákar, kákaram chichaman amíktinian etsérkaru aíniawai. Jú chichaman yajá nunkanam aújas nekawar, etsérkar, aujmattsar iniankákiarat tusar najánawaru aíniawai. Tura aentsank. uchi unuimiainiana ausha, aentsu chichame étserkamuana aún achikiar aujsar, unuimiarar nekawar nii pujamuri umintikiarat tusar. Tura aentsank yajá nunka tepakmanumash mash jú papin nekawar, etsérkar, paán ajásma atí tusar. Tuma asamtai nukap aents tuakar, jú chichaman yajá nunka. etserkamu atí tusar ejéraru aíniawai.
JUÁRMA
Aents yajauch chichaman waintsuk ankán pénker pujustin aíniawai. Yajá nunkanam . aentsu chichame etsérkamu mashi paárlt ajástin aíniawai. Shuar chíkich aentsjaish nuamtak métekkrak iísma atin aíniawai.
Aentsu chichame pénker etsérkachma, nekáchma asamtai, shuar wishikkramu, asútiamu, eméskamu, awáttramu, yajaúch amákma aíniawai. Tuma asamtai yamaikia ukúnma aí aents nuámtak nunkanam pénker asutiachma, waíttcha pujúsat tamaiti.
Aents yajauch nétse aínis enentaimin, aentsu chichame mashiniu amiktin, kákaram papinium aárma arantukma tama awai.
Yajá nunka tepakmanumash ii shuarijiaish pénker nekaniar, arántunaikiar pujustin tamaiti.
Naciones Unidas-num aents anaikiamu ainia aú iruntrar, aents métekrak armí tusar papínium aárar útsukaruiti. Aentsan aishman, nuajaish métek emkiar, takakmakiar, weenak, ankan penker pujusarat pujusarti tiaruiti.
Yaja nunkania ainiana au, Naciones Unidas-num irunar chichaman juki wenana aú, yaintai tiaru ainiawai. Shuara chichame mashi nekáwar amikiarat tiaruiti.
Aentsu chichame mashiniu amiktin, papinium paánt kákaram aárma asamtai, mash nekawar amikiartitiaruiti.
MASH AENTS TUÁKAR AÚJMATISAMU
Júna étsereawai
Aentsu Niniurin Chichame Mashiniu Amiktin
Aentsu chichame mashiniu amíktin etsérkamu asamtai, Naciones Unidas-num aents irutkamunmania, mátsatkamunmania tuákar, jú chicham pénkér amikiarat tusaraujmatsar etsérkaru aíniawai. Ashi aents takakmainiana ausha ju chicnaman nekáwar unuiniaki, etsérkiar weénawai. Kákaram chicham aárman, ju nunkanam tura yajá nunkanmash arantukar amikiarat timiaiti.
TÁMA CHIKÍCHIK
Aents yajá nunkanam akínia asamtaish, metekrak ainiaji. Tumasha ni chichamenka tuke amiktin aíniawai. Ni iniakmamuri, ní chichamejaituke aniakmamsar chichakartin aíniawai. Tuma asamtai aents mash nekawar, penker metekrak, nuamtak wará warat shiir pujusarmi tusar aárma awai.
TÁMA JÍMIAR
Mash nunkanmania aents matsatka aínia aú,jú papi kákaram aarma, nii amikiartin tama etsérkamuiti. Tura nua, aishmankash, nii chíkich yuúsrin takakiatsha; yajá nunkanmania áchitkiaitiat, chikich aentsjaish apatkar iyamka metekrat ainiaji. Aents chíkich aentsjai páchitkiaitiat, niisha kuitia takakchaitiat, turuskesh takakuitiat, yajá nunkanam akiniaitkiusha chikich aetnsjaish métekrak aíniawai. Tuma asamtai aents nisha iirka akush juú nunkanam pujátikia, penker pujúsar, kákaram papí aárma ána aún tukeumiktiniaitji.
Nunisan aents mash nunkanam niisha pujuinia ausha, ni uúntrin umirin asar, maánitsuk, ankán penker pujusarat tusar jú papí aarman umikiartinaiti.
TÁMA MENAÍNT
Aents niisha yajania akusha tuke jú papinkia amiktin aíniawai. Tura pénker ankan pujustin, kajernaitsuk, awatnaitsuk pujusartin aíniawai.
TÁMA AÍNTIUK
Aents tí iniátai, waítkiatia, tií takákmaritiktai, aents surútai, aíniana aúka najashtin tama kákaram papi aárma awai. Tura aents niísha pénker puja anánkar, yajá nunkanam jukír surúkchatnuiti. Tura shuará muúke tsupikiar surukchatnuiti.
TÁMA EWEJ
Aents aínia au nánkamsar awattrashtiniaiti. Tura waítkiasar apújsashtiniaiti. Tura chíkich shuar tunamaru aínia ausha wishikrar, usúkiar, misú ukuinkiar natsánmai ekamsachminiaiti.
TÁMA UJÚK
Aents chíkich ainia au, waitmenmai amajainia wainkiurkia uunt ainia au wárik ujákartiniaitji. Kákaram chichamjai asutiawarat tusar, tura nuyá ayampruktin awai.
TÁMA TSÉNKENT
Kákaram chicha m juamunmaka, aents mash métek akiniawaru asamtai yaimkiartiniaiti. Aentsu awátin, waitmenmai amajainiakuinkia uúnt anaikiamu élinia aú, jú chichaman uminiachkui asútiamu aártiniaiti. Aents chíkich aentsun, kajéreak shainch iís ajakuinkia; wijiainkia metékchaitme takuish; aentstikia chíkich aentsjaish métek asar ayamrumaktiniaitji.
TÁMA YARÚSH
Mash aents amia aú, kákaram chicham .iwiartainiam, waúmak yaimiainiachkuinkia, aents kajértsuk, kakáram chichaman umikiarat tusar yainkiartiniaitji.
TÁMA USÚMTAI
Aents nánkamas weka wainkiursha, aántar achikiar sepunam enkeachminiaiti. Tura nánkamsar nií nunkénia, nií mátsatkamurinia yajá nunkanam jukishtiniaiti.
TÁMA NÁWE
Chíkich aents akuisha, kákaramchichamjainkia metékkrakainiawai. Tuma asamtai aents nankamsarkia sepunam enkeachminiaiti. Tura nankamsarkia ni matsatkamurinia, irutkamurinia enkémar yajá nunkanam jukichminiaiti.
TÁMA NÁWE CHIKÍCHIK
Aents chíkich aentsun antar kasámka wainkidchiat, waúrkir kasarrikayi tichatnuitji. Kasámka wainkia asarkia, aents uúnt anaikiamu ekétu ujaktiniaitji. Chíkich aents umitmakun, nií aentsri iniamrasha aminiaiti. Núna pénker nekamí tusar áya úntak unták iruntrar iwiaratin aíniawai. Tura nii shuari ii chichamejai chicharak ayamrakuinkia anturkatin aíniawai.
Ekuatura uuntri kákaram papi aárma iisar umikiartin aíniawai. Aents tunaku, nu papijiai sepunam urútma nantua pujustata, kuitniasha urútmana akikmaktinait tusar nu chicham pénker nekatin aín.iawai. Ekuatura uuntri kákaram papi aárma, aents umitsuk nankamas nukap tsawant .sepunam enkeachminiaiti, aentsank nánkamsar núkap kuit akikmakta tusarkia aents anankashtiniaiti.
TÁMA NÁWE JÍMIAR
Aents aántar, chikich shuaran jeén nankamas waniachminiaiti. Tura aentsan ántar níi jeén enkéma nií imiatkinrin takaschatnuiti, tura entrar waintiuar awatchatnuiti. Tura tsanumashtiniaiti. Aentsank waít chichamnasha etsérkenikia wekaishtinaiti. Nuna tura Ekuatura untri wainkiunka kákaram chichanijai jú aentsun asútiatnuiti.
TÁMA NÁWE MENAÍNT
Shuar nánkamas ni nunkenchu wekasashtiniaiti. Tura aents tui pujustiniait nunasha ninki wakeruk jui pujustatjai titiniaiti.
Aents ni nunkenia jinki, yaja nunkanam pachitsuk weminiaiti. Tura nú aents, ni nunke waketkitiaj takunka, uyumatsuk waketkitnuiti.
TÁMA NÁWE AÍNTlUK
Aents aínia au nankamas chíkich aents kajerkamka, ni nunkenia jinki chikich nunkanam pachitsuk weminiaiti. Jú aentska yajá nunkanam pujústaj takunka ni wakeramu tsawantin, uwitin pujusminiaiti.
Aents niísha yajá nunkanam wétasa puja, turuskesh weá, itiurchat chi.cham jurúkchamniaiti. Chicham Naciones Unidas-num ejéramu aá asamtai.
TÁMANÁWE EWÉJ
Aents ni nunké akinia asa, tuke nú nunkanam achitkia atiniaiti. Tumaasamtai Ekuatura untri tuké yainma atiniaiti.
Aents ni nunke akinia, chikich nunkanam wetaj tau itiurchat amasachminiaiti, tumaitkuish chikich nunkanam pujustaj tusa wakera suritkiashtiniaiti.
TÁMA NÁWE UJÚK
Aeshman natsa, nua natsa ainia aú, pachitsuk ni aents wakeramurijai nuatnaik turuskesh, nuatak pujusminiaiti. Inkish tura tarimiat aents akusha, chikich aents ARÚTMAM- (Dios) enentaimtin akusha, yajania. nunka pachikia akusha, pachitsuk nuatak, nuatnaik ni shuarijiainajánairar pujusminiaiti. Tura aentsank ajapnaiyataj takusha pachitsuk ajapnayaimnia aíniawai.
Aeshman, nuajai mae wakerunai ajasar nuatnaikiarmin aíniawai. Nua, aeshman imian nuátak, nuatnaik pujuschamnia enentaimkiunka turachminiaiti, áyatkish tsanink pujúsminiaiti.
Aents nuatnaik nuwen, uchirin takakuka, irutkamunam, matsatkamunam paan ajasar pujusartiniaiti, tuma asamtain Ekuatura untrinkia chicham yajauch akuish pachitsuk ayamrutináwai.
TÁMA NÁWE TSÉNKENT
Aents ni jeen sumáku asa, ni nérentin atiniaiti. Jeán, aján takakuinkia niniuk atiniaiti, tumaitkush matsatkamunmash, initkamunmash chikich aentsjai irunar takákmasaruitkuinkia niniu aíniawai.
Aentsu jeéncha, twra ajarincha, warín áchat mash niniu asarmatai, aántrar núnka atánkir aents jurúkchatnuiti tama aárma áwai.
TÁMA NÁWE YARUSH
Aents pachitsuk ni wakeramun, ánkan enentaimin aátiniati, tura niísha ARÚTMARIN enentaimtin árhliniaiti. Tura pachitsuk ni ARÚTMARIN, ni enentai yapajia, ankan pénker pachitsuk pujusmin aíniawai. Nuna turuiniakuinkia úmas turúskesh paánt ajásar warinkish ARÚTMAN wararsamnia aíniawai.
TÁMA NÁWE USÚMTAI
Aents ni enentaimmian, ishamtsuk chikich aetns ainia aún ujaktin ainiawai. Tura aentsank chikich aents ainia au, metekrakka enentaimin ainiatsui, tumaitiak itiurchat aents chichaku asarmatai, itiurchat amasashtiniaiti. Chicham pénker nekar tuinkish etsérkamu atiniaiti ishamtsuk.
TÁMA NÁWE JÍMIAR
Aents maánitsuk pénker pujuinia shiir awajsar yainkiar iruntrar nuamtak pénker pujustiniaiti.
Turasha aents irunar nuámtak tsanink pujustajtsa nakitia, antrar utsukchatnuiti.
TÁMA NÁWE JÍMIAR CHIKÍCHIK
Mash aents Ekuatura untri chichame etserkui, umirkatnuitji. Ekuatura untri, aents anaík takákmasta tusa apújsamujai pénker iruntrar takakmastiniaitji.
Aents Ekuaturnum pachitkia asa tuinkish pachiniaik takakmastiniaiti.
Aents ni aentsrijiai, anaik ekentsamu, Ekuatura untri arantuktiniaiti. li aentsri anaikiar ekemtsami tusarkia, papinium ajaptainiam anaikiar, ekentsamu atiniaiti.
TÁMA NÁWEJÍMIAR JÍMIAR
Aents mash ankán uyúmatsuk pénker enentaimsar pujusarat tusar, Ekuatura untri ii aentsri yaintiniaíti. Chikich nunkanmaya uunt anaikiamu akusha, Ekuatura uuntri pachitsuk yainkiartin aíniawai.
TÁMA NÁWE JÍMIAR MENAÍNT
Aents ni takátan wakérak emkéma takakmasminiaiti. Chíkich aents takákmana aentsank niisha métek iísma atiniaiti. Uchi takákma puja ajápamu akuish tuke ayámrukma atiniaiti.
Aents nuwa, tura aishman akusha chikich aentSjai métek íisma atiniaiti. Aents nakitrar muijkiamu achatnuiti.
Aents ni aijiai métek takákma puja, kuit métek 'akikma atiniaiti. Waras kuitiah achik ni nuwen, ni aishrin, ni uchirin pushi sumarak, apatkun sumarat ayurat tusar. Ni aentsrijai pénker irunar, wárás wariniaksha sumak yuawarat tusar. Nuna Ekuatura uuntri ayamruktiniaiti.
Ni matsatkamurin, ni irutkamurin aents iruntrar, ni nunkén tesawar achikman ayamrumakar pénker pujúsarat tusar, chicham jurúkmia áwai.
TÁMA NÁWE JÍMIAR AÍNTlUK
Aentsun tuke takákmas ayamratin tama áwai. Tura tsawant ankán akuish tuke ayamratin aíniawai. Ni wakéramun takákmasar, ayamratin aíniawai, tura ankántan jusar tuinkish wear ayamratin aíniawai.
TÁMA NÁWE JÍMIAR EWÉJ
Aents tsukamtsuk, entsatairincha tuke taku, ni jeé pujutairi ankan pénker pujusartiniaiti. Sunkúrmaku akusha tsuamatainiam weár tsuakan sumakar tsuamartin aíniawai. Yurumtainiash tuke takáku aártiniaiti. Aentsan aents takatnum ajápamu akuish Ekuatura untrinkia tuke ayamruktin atiniaiti. Aents tunamar jaákuish, sunkúrmak pujakuish, wajema pujakuish, untach ajas pujakuish, tura warinkish ni pujamurin eménkakmataish túke ayamrumakma atiniaiti.
Nuwa ajamtin, tura uchi kuir ainiana ausha, pénker yainma atiniaiti. Uchi takusar ajapamu akuish, Ekuatura untrin ayámrukma atiniaiti tama aárma áwai.
TÁMA NÁWE JÍMIAR UJÚK
Uchi kuér ainia aú tuke unuimiatainiam unuimiartin ainiawai. Uchi unuimiartinkia kuitchaiti, Ekuatur yaimiu asamtai. Uchikia mash tuke unuimiartin aíniawai, Ekuatura untri útsua asamtai. Aentsan natsasha nuú nankámas unuimiarmin aíniawai. Ninki kakáram ajasar unuimiarartin aíniawai.
Aents unuimian emtikia, nuú arán nankámaki unuimiaki weán yayáwai. Tura jú aentska tumaki weak warinkish nekaki, pénker chikich aentsjaish irunar amikrnanaiki wetin aíniawai.
Apawach, nukuach ainia aúka, ni uchirin nií wakeramu unuimiarat tusar utsuktin ainiawai.
TÁMA NÁWE JÍMIAR TSÉNKENT
Aents ni pu]ustinrin, ni nekatairin, iis pénker pujustaj tau tuinkish pachinaik irunar pénker pujusmij taun útsukma atiniaiti. Tura aents mash iruntrar emkatin enentai achikiar, ará arant unuimiarar, emkatin enentai achikiar pujustin aíniawai.
Aents imiatkinia najánan, chikich aents níi najána aitkiash jukichminiaiti, nuna Ekuatura uuntri tuke ayamrukma atiniaiti.
TÁMA NÁWE JÍMIAR YARUSH
Kákaram papi jui aarmaka, mash ju nunkanam pujati tuke umiktiniaitji. Wari Ekuaturnum tura yajánunkanam aents tuákar jú papin pénker aáraru asamtai.
TÁMA NÁWE JÍMIAR USÚMTAI
Aents mash iruntrar ankan pénker enentaimsarpujusarmi tusar, uunt anairamu matskamuham pujuinia yainma atiniaiti.
Aents ainia au ankan pénker pujusarmi tusar wakeriniaka, chikich aents ainia aujai kajernaitsuk, manitsuk pujusartin aíniawai. Tuma asamtai mash iruntrar métek pujuiniak, Ekuatura uuntri kákaram papi arman umikiartin ainiawai.
Aents mash ankán pénker pujúsarmij tusar wakeruiniaka, ju kákaram papi arma tuke umikiartin ainiawai.
TÁMA MENAINTIU NÁWE
Ju kákaram papi arman nekáwaru asar aents túke umikiartin aíniawai. Aents junanekawar, ankán pénker pujusarat tusar, uunt chikichkimsar surimkiartiniaiti. Tura chikich aents ainiana ausha nunaká surimkiachartin ainiawai. Jú kakaram chicham apipium aarman mash aentstikia umikiartin ají. | jiv | Shuar | jiv | Latn | jiv |
मानव अधिकारको विश्वव्यापी घोषणा
प्रस्तावना
मानव परिवारका सबै सदस्यहरूको अन्तर्निहित मान तथा सम्मान र अवछिन्न अधिकारहरूको मान्यता नै स्वतन्त्रता, न्याय, र शान्तिको आधार भएकोले,
मानव अधिकारहरू प्रति अवहेलना तथा अनादरको परिणामबाटै नै काम भड मानव जातिको अन्त स्करणमा चिट पुर्याइएको हुनाले र मानवहरूले धर्म र वाक स्वन्त्रता तथा भए र अभावबाट मुक्ति पाउनु पर्छ भन्ने सर्व साधारण जनताको घोषित आकांक्षा भएकोले,
अत्याचार र दमनको विरुद्ध अरू उपाय नपाएर विद्रोह गर्नू नै अन्तिम उपाय हो भन्ने नउठानुन हो भने मानव अधिकारहरू कानुनी शासनद्वारा संरक्षित रहनु अति आवश्यक भएकोले,
राष्ट्रहरूका बीच मैत्री सम्बन्ध वृद्धि गर्न आवश्यक भएकोले
संयुक्त राष्ट्र संघका जनता हरूले मानवका मौलिक अधिकारहरू र मनुष्यको मान तथा कदर र नर -नारीहरूको सम्मान अधिकारहरू प्रति पुनः विश्वासको पुस्ट्याइँ अधिकार पत्रमा गरि बढि स्वतन्त्रताको आधारमा सामाजिक प्रगति एवं जीवनको
सदस्य राष्ट्रहरू र ती राष्ट्रहरूका अधिकारमा रहेका प्रादेशिक जनताहरूमा समेत ती अधिकारहरू र स्वतन्त्र हरू को विश्वव्यापी र प्रभावशाली मान्यता प्राप्त गर्नको लागि प्रत्येक व्यक्ति र समाजको अंगले निरन्तर मनमा राखि राष्ट्रिय र अन्तरराष्ट्रिय प्रगतिशील कदमहरू द्वारा यी अधिकार र सवतन्त्रताहरू प्रति दीक्षा तथा शिक्षाद्वारा श्रद्धा बढाउन प्रयत्न गरून् भनि साधारण सभाले मानव अधिकारको यस विश्वव्यापी घोषणालाई सबै जनता र राष्ट्रको निम्ति सजिया मापदण्ड भनि घोषणा गर्दछ
धारा १
सबै व्यक्ति हरू जन्मजात स्वतन्त्र हुन ती सबैको समान अधिकार र महत्व छ। निजहरूमा विचार शक्ति र सद्धिचार भएकोले निजहरूले आपसमा भातृत्वको भावना बाट व्यवहार गर्नु पर्छ।
धारा २
जाति, वर्ण, लिङ्ग, भाषा, धर्म राजनैतिक वा हरू विचार राष्ट्रिय वा सामाजिक उत्पति सम्पत्ति वा अरू कुनै मर्यादाको आधारमा भेदभाव नगरि प्रत्येक व्यक्तिलाई यस घोषणामा उल्लेखित अधिकार र स्वतन्त्रता को अधिकार हुनेछ। यसको अतिरिक्त चाहे कुनै देश सवतन्त्र होस वा संरक्षित, स्वशासनरहित वा परिमित प्रभुशत्ता भएको होस त्यहाँका व्यक्तिहरूमा राजनैतिक क्षेत्रीय वा अन्तराष्ट्रिय भेदभाव गरिने छैन।
धारा ३
प्रत्येक व्यक्तिलाई व्यक्तिक स्वतन्त्रता र आत्मरक्षाको अधिकार हुनेछ।
धारा ४
बाँधा वा दास बनाइ कसैलाई पनि राखिने छैन। दासत्व र दास दासीको व्यापार प्रत्येक रूपमा निषेध गरिएको छ।
धारा ५
कुनै व्यक्तिलाई पनि शारीरिक यातना दिइने छैन अथवा निर्दयी अमानुषिक वा अपमानजनक व्यवहार वा सजाय गरिने छैन।
धारा-६
प्रत्येक व्यक्तिलाई कानूनको द्दष्टिमा जहाँसुकै व्यक्तिको रुपमा मान्यता पाउने अधिकार छ ।
धारा-७
सबै व्यक्तिहरु कानूनको द्दष्टिमा समान छन् र बिना भेदमाव कानूनको समान संरक्षणको हकदार हुनेछन् । सबैलाई यस घोषणाको उल्लङ्घन गरी गरिएको भेदमान वा त्यस्तो भेदभाव गर्न गरिएको उक्साहट विरुद्ध समान संरक्षणको अधिकार छ ।
धारा ८
संविधान वा कानुन द्वारा दिइएको मौलिक अधिकारहरू भङ्ग गर्ने कार्यहरूको विरुद्ध योग्य राष्ट्रिय अदालतको प्रभावोत्पादक उपचारको सबैलाई अधिकार हुनेछ।
धारा ९
कसैलाई पनि मनमानी ढाँगले देश निष्कासित वा गिरफ्तार वा नजर बन्द गरिने छैन।
धारा १०
कुनै व्यक्ति उपर लगाइएको फौजदारी आरोपको विरुद्ध निजको अधिकार दायित्व निरोपन गर्दै स्वतन्त्र र न्याय युक्त अदालतबाट सुनुवाइको हक प्रत्येक व्यक्ति लाइ समान रूपले हुनेछ।
धारा ११
दण्डनीय अपराधको आरोप लागेको प्रत्येक सुविधाहरू दिएको बचाउको सबै आवश्यक सुविधाहरू दिएको खुल्ला अदालतले कानुन अनुसार निजलाई अपराधी नठहराउन्जेल निज निरपराध मानिने छ।
कुनै व्यक्तिले गरे वा नगरेको कुनै काम उक्त समयमा राष्ट्रिय वा अन्तरराष्ट्रिय कानुन अन्तर्गत अपराध मानिँदैन भने त्यस्तो कामको प्रति कुनै पनि व्यक्तिलाई दोषी ठहराइने छैन कुनै पनि व्यक्तिलाई अपराध गर्दा उक्त समयमा दिन सकिने सजाय भन्दा बढि सजाय दिइने छैन।
धारा १२
कुनैपनि व्यक्तिको गोप्यता परिवार, घर वा पत्र व्यवहारको प्रति मनमानी हस्तक्षेप गरिने छैन र कसैको सम्मान तथा ख्याति माथि चोट पुर्याइने छैन र त्यस्तो हस्तक्षेप वा चोटको विरुद्ध प्रत्येक व्यक्तिलाई कानुनी संरक्षणको अधिकार हुनेछ।
धारा १३
प्रत्येक व्यक्तिलाई प्रत्येक देशको सिमाना भित्र स्वतन्त्रता पूर्वक विचरण र बसोबास गर्ने अधिकार हुनेछ।
संयुक्त राष्ट्र सङ्घको उद्देश्य र सिद्धान्तको विपरीत कार्यहरू वा अराजनैतिक अपराधहरूको अभियोगको सम्बन्धमा यो अधिकार प्रयोग गर्न सकिने छैन।
धारा-१४
प्रत्येक व्यक्तिलाई यातना र उत्पीडनबाट मुक्त हुन अरु देशमा शरण माग्ने र त्यसको उपभोग गर्ने अधिकार छ ।
अराजर्नेतिक अपराधहरुको वास्तविक अभियोगको मुद्दामा वा संयुक्त राष्ट्र संघको उद्देश्यहरु र सिद्धान्तहरु विपरितका कार्यहरुमा यो अधिकार लागू नहुन सक्छ ।
धारा १५
प्रत्येक व्यक्तिलाई राष्ट्रको नागरिकताको अधिकार छ।
कुनैपनि व्यक्तिलाई मनमानी ढङ्गले निजको नागरिकता बाट बन्चित गरिने छैन र नागरिकता परिवर्तन गर्ने अधिकारलाई इन्कार गरिने छैन।
धारा १६
जाति राष्ट्रियता वा धर्मको भेदभाव बिना वयस्क, स्त्री, पुरुषहरूलाई आपसमा विवाह गर्ने र परिवार स्थापना गर्ने अधिकार छ। विवाहको विषयमा वैवाहिक जीवनमा तथा विवाह विच्छेदमा तिनिहरूको समान अधिकार हुनेछ।
विवाहको इच्छा राख्ने स्त्री, पुरुषको पूर्ण र स्वतन्त्र सहमतिबाट मात्र विवाह हुनेछ।
परिवार समाजको स्वाभाविक र मौलिक सामूहिक एकाई हो र यसलाई समाज र राज्यबाट संरक्षण पाउने अधिकार छ ।
धारा १७
प्रत्येक व्यक्तिलाई एकलै वा अरूसँग मिलेर सम्पत्ति राख्ने अधिकार छ।
कुनै व्यक्तिको सम्पाति मनमानी ढङ्गले अपहरण गरिने छैन।
धारा १८
प्रत्येक व्यक्तिलाई विचार, मत, धार्मिक स्वतन्त्रताको अधिकार छ। धर्म वा मत बदल्ने स्वतन्त्रता र सार्वजनिक तथा व्यक्तिगत रूपमा एकलै वा समूहमा आफ्नो धर्म वा मतलाई शिक्षा आचरण
धारा-१९
प्रत्येक व्यक्तिलाई विचार र अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको अधिकार छ । यस अधिकारमा कुनै हस्तक्षेप बिना आक्ना मतहरु अभिव्यक्त गर्ने र कुनै पनि अवरोध र सीमाहरु बिना सञ्चार माध्यमद्धारा सूचना प्रात्प गर्ने, खोज्ने र प्रसार गर्ने अधिकार समावेश छ ।
धारा-२०
प्रत्येक व्यक्तिलाई शन्तिपूर्ण रुपमा भेला हुने तथा संघ संस्था खोल्ने अधिकार छ ।
कसैलाई पनि कुनै संस्थासँग आवद्ध हुन वाध्य गराउन सकिने छैन ।
धारा-२१
प्रत्येक व्यक्तिलाई उसको देशको सरकारमा प्रत्यक्ष वा स्वतन्त्र रुपले चुनिएका प्रतिनिधिहरु मार्फ बनेको सरकारमा सहभागी हुने अधिकार छ ।
प्रत्येक व्यक्तिलाई उसको देशको र्सार्वजनिक सेवामा प्रवेश र पहुँचको समान अधिकार छ ।
सरकारको शासन गर्ने आधार जनताको इच्छा हुनेछ । यस्तो इच्छा आम तथा समान मतदानद्वारा समय समयमा गरिने निष्पक्ष चुनाव मार्फ अभिव्यक्त गरिनेछ र त्यस्तो चुनाव गोप्य मतदान वा त्यस्तै प्रकारको स्वतन्त्र मतदान प्रणालीद्वरा गरिनेछ ।
धारा-२२
समाजको सदस्यको हैसियतमा प्रत्येक व्यक्तिलाई सामाजिक सुरक्षाको अधिकार छ र साथै प्रत्येक व्यक्तिलाई राज्यको राष्ट्रिय प्रयत्न वा अन्तराष्ट्रय सहयोग मार्फत तथा स्रोत र साधन अनुसार उसको प्रतिष्ठा र स्वतन्त्र व्यक्तित्व विकासको लागि अपरिहार्य आर्थिक, सामाजिक र सांस्कुतिक अधिकारहरु उपभोग गर्ने अधिकार छ ।
धारा-२३
प्रत्येक व्यक्तिलाई काम गर्ने, स्वेच्छाले रोजगारी रोज्ने र काम गर्नको लागि उचित र अनुकुल परिस्थितिको सुजना र वेरोजगारी विरुद्घ संरक्षण प्रात्प गर्ने अधिकार छ ।
प्रत्येक व्यक्तिलाई बिना भेदभाव समान कार्यको लागि समान पारिश्रमिक पाउने अधिकार छ ।
काम गर्ने प्रत्येक व्यक्ति र निजको परिवारको लागि मानवीय प्रतिष्ठा अनुरुप जीविकाको वन्दोबस्तको लागि उचित र अनुकुल पारिश्रमिक पाउने र आवथ्यक भए सामाजिक संरक्षणद्वारा तथा अन्य उपायहरुद्वारा त्यसमा भरथेगको अधिकार हुनेछ ।
प्रत्येक व्यक्तिलाई उसको हित संरक्षणको लागि ट्रडयुनियन खोल्ने र त्यसमा सम्मिलित हुने अधिकार छ ।
धारा-२४
प्रत्येक व्यक्तिलाई मुनासिव कार्य समय सीमा र वेतन सहितको आवधिक विदा सहित विश्राम र फुर्सतको आधिकार छ ।
धारा २५
प्रत्येक व्यक्तिलाई उसको र उसको परिवारको स्वास्थ्य र कल्याणको लागि खाना, कपडा, घर तथा औषधोपचारका सुविधाहरु र आवश्यक्ता अनुसारको सामाजिक सेवाहरु सहित स्तरयुक्त जीवन यापन गर्ने आधिकार छ र साथै बेरोजगारी, बिरामी, अर्समर्थता, विधवा, वूर्ढसकाल वा निजको नियन्त्रण बाहिरका अन्य परिस्थितिमा साधन अभाव भएमा सुरक्षाको अधिकार छ ।
आमा र शिशुहरुलाई विशेष हेरचाह र सहायता प्रात्प गर्ने अधिकार छ । वैवाहिक सम्बन्ध भई वा नभई जन्मेका सबै बालबालिकालाई समान सामाजिक संरक्षण उपभोग गर्ने अधिकार हुनेछ ।
धारा २६
प्रत्येक व्यक्तिलाई शिक्षाको अधिकार छ । कमसेकम प्रारम्भिक र आधारभूत शिक्षा निःशुल्क हुनेछ । प्रारम्भिक शिक्षा अनिवार्य हुनेछ । प्रविधिक र व्यवसायिक शिक्षा सबै सुलभ हुनेछ र उच्च शिक्षामा योग्यताको आधारमा सबैको समान पहुँच हुनेछ ।
शिक्षा मानव व्यक्तित्वको पूर्ण विकास र मानवअधिकार तथा मौलिक स्वतन्त्रताको सम्मानको सुद्दढिकरणतर्फनिर्देशित हुनेछ । यसले सबै राष्ट्र, जाति र धार्मिक समूहहरुबीच समझदारी, सहिष्णुता र मित्रताको प्रवर्द्धन गर्नेछ र संयुक्त राष्ट्र संघको शान्ति कायम गर्ने प्रयत्नहरुलाई अघि बढाउने छ ।
आफ्ना सन्ततिलाई दिइने शिक्षा रोज्ने प्राथमिक अधिकार आमा बाबुलाई हुनेछ ।
धारा २७
प्रत्येक व्यक्तिलाई समुदायको साँस्कृतिक जीवनमा स्वतन्त्रतापूर्वक भाग लिने, कलाहरुको आनन्द लिने तथा वैज्रानिक प्रगति र यसको फाइदाहरूको बाँडफाँड गर्ने अधिकार छ ।
प्रत्येक व्यक्तिलाई उसले रचना वा सिर्जना गरेको कुनै वैज्रानिक, सहित्यिक वा कलात्मक कृतिको परिणामबाट प्रात्प नैतिक र मौतिक लाभहरुको संरक्षण गर्ने अधिकार छ ।
धारा २८
प्रत्येक व्यक्तिलाई यस्तो सामाजिक र अन्तराष्ट्रिय व्यवस्थाको अधिकार छ जसमा यस घोषणामा उल्लेख गरिएका अधिकार र स्वतन्त्रताहरु पूर्ण रुपले प्रात्प गर्न सकियोस ।
धारा २९
प्रत्येक व्यक्तिको समूदाय प्रति कर्तव्यकरु छन् र त्यस्तो समाजमा बसेर मात्र उसको स्वतन्त्र र पूर्ण व्यक्तित्व विकासको संभावना छ ।
आफ्नो अधिकार र स्वतन्त्रताको अभ्यास गर्दा प्रत्येक व्यक्तिले अरुको अधिकार र स्वतन्त्रताको आदर गर्नु पर्नेछ र प्रजातान्त्रिक समाजको नैतिकता, र्सार्वजनिक व्यवस्था, र्सवसाधारणको कल्याणको लानि चाहिने उचित आवश्यकताहरु हासिल गर्ने उद्देश्यले कानूनद्वारा निर्धारित सीमा भित्र रहनु पर्ने छ ।
यी अधिकार र स्वतन्त्रताहरु संयुक्त राष्ट्र संघको सिद्धान्त र उद्देश्य विपरीत हुने गरी कुनै पनि हालतमा उपभोग गर्न सकिने छैन ।
धारा ३०
कुनै राष्ट्र, वर्ग वा व्यक्तिले यसमा उल्लेख गरिएका अधिकार र स्वतन्त्रताहरुलाई कुठाराघात गर्ने उद्देश्यले वा त्यस्तो किसिमको गतिविधिमा संलग्न हुन पाउने गरी यस घोषणाको व्याख्या गर्न सकिने छैन । | nep | Nepali | npi | Deva | ne |
?
Thuhma
Mihring nun zahawmna inhriatsak leh mi zawng zawngten kan pianpui dikna leh chanvote inangtlânga inngaihpawimawhsak tawnna hi zalênna, dikna leh khawvel pum pui remna leh muanna innghahna lungphûm a nih avang te,
Mihringte dikna chanvo (Human Rights)-in ngaihnêp leh ngaihthah a hlawh apianga khawvelah tawrhna nasa tak lo thleng thin a, chumi avanga mitinten kan thlâkhlelh leh kan vei zâwng sawi chhuah theihna tur leh hlauhna leh tlâkchhamna lak atanga kan fihlim theihna tur boruak te a tihchhiat thin avang te,
Tharum hmanga inawpbeh avanga loh theih lohva mipuiten an dikna leh chanvote tharum thawha an sual chhuah a ngaihlohna tura ram rorêl khawlin mihring dikna leh chanvo humhalhna dan a lekkawh reng a ngaih a vang te,
Ram hrang hrang leh hnam hrang hrangte inkara inunauna tha tak vawn nun reng hi thil pawimawh tak a nih avang te,
UN Dânpui (Charter) hnuaiah member ram zawng zawngten mihring dikna leh chanvo te humhalh tlat tul an tihzia an puanchhuah avang te leh mihring nun hlutna leh zahawmna te, mipa leh hmeichhe intluktlânna chungchâng te, hmasawnna leh zalênna zau zâwk neih zelna kawngah te zau zawka tanho zel an duh thu an puan chhuah avang te,
Mihring dikna leh zalênna vawng him zêl tura member ram ten UN thlazâr hnuaia thawkho zêl tura thu an tiam avang te leh,
Chu thutiam hlenchhuak tur chuan hêng mihring dikna leh chanvo te hriatfiah hi thil tul tak a nih avang tein,
Tunah hian, General Assembly chuan he Thupuanchhuah (Declaration) hi a puangzâr ta a ni. He MIHRING DIKNA CHANVO THUPUANCHHUAH (UNIVERSAL DELCARATION OF HUMAN RIGHTS) hi khawvela mi hnam tin leh chi tinte tan hmasawnna chhinchhiah tlâk a ni a, hei hian mitinte chu he Thupuanchhuah vawng reng chunga mimal dikna leh chanvote chawisân leh zirtîrna kawngah mawh min phurhtîr vek a, member ramte chuan an ram chhung leh ram dangte nena an inkarah leh an awp ram hrang hrangah pawh mi zawng zawng huap he mihring dikna leh chanvo chawisân leh inzah sak a, a taka hlenchhuahna kawngah mawh an phur vek a ni.
Article 1
Mi zawng zawng hi zalêna piang kan ni a, zahawmna leh dikna chanvoah intluk tlâng vek kan ni. Chhia leh tha hriatna fîm neia siam kan nih avangin kan mihring puite chungah inunauna thinlung kan pu tlat tur a ni.
Article 2
He Thupuanchhuah (Declaration)-in a tarlan mihring dikna leh zalênna hrang hrangte hi hnam hran avang te, vun rawng danglam avang te, mipa leh hmeichhia nih avang te, sakhua leh politics thila ngaihdan hran avang te, chi leh kuang thu emaw, neihsum hil emaw leh pian leh mûrna emaw leh dinhmun inthlauh thu emaw avang tea inthliar hranna awm miah lova mi tinten kan chanvo a ni a.
Chubâkah, mi tumah an thu kalpui dan avang emaw, an ram kalphung leh ram rorel dan danglam avang emaw leh ram zalên an ni emaw, mi awpbeh ram an nih avang emawin thliarhran leh thlauhthlâk a thiang lo bawk.
Article 3Mitinte hian nung turin dikna kan nei vek a, zalênna leh mimal nun thlamuanna te hi kan chanvo a ni.
Article 4
Mi tumah chhiahhlawh leh sal anga chhawr luih phal a ni lova, sal neih leh mihringa sumdawnna lam chi reng reng khap tlat a ni.
Article 5
Mi tumah sawisak leh nghaisak phal a ni lova, mihring zahawmna ti bawrhbâng zâwng leh rãwng lutuka inhremna lam chi rêng rêng phei chu tu chungah mah lekkawh tur a ni lo.
Article 6
Mitinte hian khawi hmunah pawh dan hmaah chuan mi pangngai anga enkawlna dawn hi kan chanvo a ni.
Article 7
Dan hmaah chuan tute pawh kan intluk tlâng vek a, thleibîk awm miah lova dan humhimna hi kan zavaia chanvo a ni. He thuthlung palzût zawnga thliarhranna awm thei lak atanga danin intluktlânga a vênhimna hi kan chanvo theuh a ni.
Article 8
Ram danpuiin a pêk mimal dikna leh chanvo palzûtna avanga tawrhna chungchângah mi tupawh an ram rorelnaah an zualko thei a ni.
Article 9Mi tumah apâwng ataka man emaw, hrên luih emaw leh hnawhchhuah emaw tur a ni lo.
Article 10
Mi tupawh thilsual tia puh a nihin a chungchang rel fel turin rorelna dik leh lai a chunga hlenchhuah a nih theih nan dik taka rorel saktu tur rorelna dawn chu a chanvo a ni.
Article 11
Mi tupawh sual lian tham khawiha puh an nihin an thil tih sual chu finfiah a nih hma chuan misual anga ngaih nghal ngawt tur a ni lova, a insawi fiah theihna hun remchang siam sak ngei chu a chanvo a ni.
Miin thilsual a tihin chu a thilsual tih chu a thilsual tih laia ram danpuiin hremna tham tlinga a lo puang tawh a nih si loh chuan chu a thil tihsual avang ngawt chuan a chungah hremna lian tham lekkawh ngawt tur a ni lo. A thil tihsual phû tâwka hremna lo awm sa bâk chu a hnu lamah a chungah hremna na zâwk lekkawh pawh a rem bawk hek lo.
Article 12
Apawng atakin tu chungah mah ama mimal nun tibawrhbâng zâwng leh an chhungkua, in chhung khawsak leh midangte nena an inbiakpawh danah leh ama mimal zahawmna leh hming mawinate tihliau zâwnga inrawlh a rem lova. Mitinte hian chutianga chêtna lam chi rêng rêng lak atanga danin venhimna a pek chu an chanvo a ni.
Article 13
Mi tu pawhin mahni ram chhungah chuan zalên taka chêttlat leh inbenbel theihna hi a chanvo a ni.
Mitinte hian an ram chhuahsan theihna emaw an rama kir leh theihna emaw hi an dikna leh chanvo a ni bawk.
Article 14
Mitinte hian sa himna atana raltlân theihna emaw inhumhimna zawn emaw hi an chanvo a ni.
UN thuthlung leh dinchhan pawhin a duhloh lam thil emaw politics thila inhriat thiamlohna mai piah lam thil avanga hremna lekkawhna tur thil anih si chuan mi tumahin heng dikna leh chanvote hi a chunga hremna pumpelh tum nan a hmang thei lo thung ang.
Article 15
Mi tinin a ram mi leh sa nih theihna chanvo an nei a ni.
Mi tumah hi ram khua leh tui a nihna apâwng ataka hlihsak ngawt theih an ni ramdang mi leh sa nih an duh pawhin an kawng pawh dal sak ngawt theih a ni chuang lo.
Article 16
Hmeichhia leh mipa, mi puitling chin chuan, hnam hran vang emaw, khua leh tui nihna hran vang emaw leh sakhaw biak hrang nihna avang te emawa dâltu awm lovin nupui pasala inneih leh chhungkaw din theihna chanvo an nei vek a. Nupui pasala insiam leh nupa nun hman chungchang leh inthen leh thuah pawh chanvo intluk tlang an nei vek a ni.
Inneihna hi a innei turte duhthlanna fîm tak leh an remtih dunna ngeia ruahman tur a ni.
Chhungkaw din thu hi khuanu remruat thil a nih angin khawtlang leh thuneihna pawhin a zah sakin a pawmpui ngei tur a ni.
Article 17
Mi tinte hian mahnia rosum neih emaw leh midangte nena intawm emaw theihna chanvo an nei a.
Mi tumah a pawng atakin a rosum te hnehchhuh tur a ni lo.
Article 18
Mitinte hian eng ngaihtuahna leh, chhia leh tha hriatna hman leh sakhaw biak thuah zalênna kan nei. He chanvo hian sakhaw biak thlâkthleng thu leh mimal duhdan tih danglam thu pawh a huam a, chu zalênna chu mimal leh vantlâng zîngah te pawh kan hmang thiang a, hei hian kan sakhaw biak dan phung leh kan zirtîr dan leh kan kalpui dan te pawh a huam vek a ni.
Article 19
Mitinin mahniin ngaihdan neih leh puanzar theihna zalên kan nei; he zalênna hian tuma tihbuai lohva ngaihdan neih te, ramri awm lova eng hmanrua ber emaw hmanga hriat tur zawh chhuah te, dawnsawn te, puanzâr te pawh a huam a ni.
Article 20
Mitinte hian râlmuang taka inkhâwm leh pawl din te hi kan dikna leh chanvo a ni.
Mi tumah tihluihnain pawlah kan teltîr tur a ni lo.
Article 21
Mi tupawh mahniin emaw kan aiawh kan thlan chhuah kal tlangin emaw ram rorêlna khawlah telve a thiang a ni.
Mi tupawhin mahni ramah chuan sawrkar hmalaknaah dawngtur leh thawkturin chanvo intluk tlâng an nei vek a ni.
Ram chhung mipui duhdan hi sawrkar innghahna a ni tur a ni a, chu mipui duhdan chu hunbi ruat fel tak hmanga inthlanna kal tlanga siam chhuah a ni thin tur a ni a, chu inthlanna chu mi puitling chin ten zalên leh felfai taka mi dangte hriatpui theih loh duhthlanna an siam hmanga din a ni thin tur a ni.
Article 22
Mi tupawh vantlang nuna a pêng pakhat a nih ve avangin lungmuang taka khawtlang nuna a tel ve chu a chanvo a ni a, mimal zahawmna vawnhim nan leh mimal nun chawikan nan ama ram bilin emaw, khawvel huapa thawhhona pawl atangin emaw ei leh bar, vantlang leh hnamziain dikna chanvo a pek theihte hmangin hei hi hlenchhuah sak tur a ni.
Article 23
Mitinte hian kan thiam zâwng leh theihna mila hnathawh hi kan dikna chanvo a ni a, thawh duhzâwng te, hnathawhna hmun hrisêl leh tha thlan theihna te leh hna hnathawh tur neih loh laka vênhimna te hi kan chanvo a ni.
Mi tute pawhin inthliar hranna awm lovin hna thawh inangah chuan hlawh thuhmun dawn hi an chanvo a ni.
Mi tupawhin hna a thawh chuan a mihring zahawmna vawn himsak leh a chhungkaw tana chhenfâkawm a nih theih nan a thawh phu tawk hlawh a hmuh leh a tul anga thuneitute vênhim chu a chanvo a ni.
Mi tupawhin a hamthatna atan sumdawng pawl a din thiangin a lo ding tawh sa a zawm thei ang.
Article 24
Hahchhawlhna hun thâwl leh zalên neiha, hnathawh hunbi tuk fel tak leh hlawh bi kiam chuang loa chawlh hunbi fel tak neih hi mitin chanvo a ni.
Article 25
Mi tupawhin nunphung pangaia nun theihna atana tul, amah leh a chhungkaw tan pawimawh hriselna leh chhungkaw tana innghahna tlâk ei leh bar, silh leh fên leh in leh lo, damdawi leh tul dangte neih hi a chanvo a ni a, hnathawh tur neih loh avang te leh damlohna te, kuttualleichham thulah te leh, kawppui sun thuah leh kum upat tawh avanga mahni inchhawmdawl theilo dinhmuna a lo ding ta te anih pawha intundin ve theih nana chhawmdawlna dawn hi a chanvo a ni.
Nu leh naupangte hian enkawlna tha tak dawn hi an chanvo a ni a. Naupang tupawh nupa kara piang kher lote pawhin vantlang atanga enkawlna dawn hi an chanvo a ni.
Article 26
Zirna hi mitinte chanvo a ni a. Chu zirna chu a tantir lamah tal chuan a thlawna buatsaih tur a ni. Zirna hi a a tantir lam chu mi zawng zawngte zir ngei ngei tura siam tur a ni bawk. Thiamna bîk zirna lam hawi chu zirna sang lamah neih tur a niin mitinte an thiamnain a phu phawt chuan duhsak bîk awm lova remchanna siam sak zêl bawk tur an ni.
Zirna reng reng chuan mimal nun chawikânna lam a hawi ang a, mimal dikna leh chanvo humhalh leh chawikânna lam a kâwk ngei bawk tur a ni. Inhriatthiam tawnna te, dawhtheihna te, hnam hrang hrang inunau tawnna te, sakhaw hrang leh hnam hrang inkara inunauna siam lam te chu zirna chuan a hawi tur a ni; remna leh muanna siam kawnga United Nations hmalâkna te a tanpui zel tur a ni.
Nu leh paten an fate tana tha tur zirna an thlan sak chu an dikna chanvo a ni.
Article 27
Mi tupawh an hnam ziarâng milin zalen takin a khawsa thiang a, hnam ziarâng chênin hmasawnna kawnga hmalâknain hmathata a thlen dawngtu nih hi a chanvo a ni.
Miin a kutkawih thil hrang hrang leh a thiam bîkna atanga hamthatna a hmuh te chu pumbila, hauh bîk theihna a nei.
Article 28
Mitinten he Thupuanchhuaha mihring dikna leh zalênna chanvo hrang hrang tarlante hi ataka nunpui a, a taka hlenchhuah a nih theihnana thawk turin hma an la thei ang.
Article 29
Kan mimal nun thanlen theih nana thil tul a nih avangin kan chênna khawtlâng tana rawngbawl hi mimal tin mawhphurhna a ni.
Mimla tupawhin a dikna leh zalênna chanvo a hlenchhuah dawnin ram danpuiin a mite chanvo humhalh nan leh zahsak nana kaihhruaina a siam leh vantlang nun pumpui tana tha zawk tur thil atana tul a siamte nena indodâl thei zawnga hmang lovin, mipui vantlang thatna tura ramin a kalpui mil ang zel chauhvin a ti tur a ni.
Heng dikna leh zalênna te hi United Nations dinchhan leh thil tumte kalh zâwng chuan hman tur a ni lo.
Article 30
He Thupuanchhuah hian ram tinte chu an ram chhung theuha mimal dikna leh chanvote chawikan leh humhalh kawngah mawhphurhna a hlan vek a. Hnam hrang hrangte chu khawvel pumin mi zawng zawngte mihring dikna leh chanvote leh zalênna a humhim sak kawngah thawhpui vek turin a beisei. | lus | Mizo | lus | Latn | lus |
XALK-ANTALAP TIN PUTAT AN CHABAL XOH-NI NI KO-YAL AN INIKTSIK
Ajuntal na Diciembre ti 10 nay tamup ti 1948
JELATAK balkin taxk-a tín bajun, an tdo-lid aní an alwatalap an ti chabal in ko-yal anytsubaxtalap aní wa xalk-anal an ti inktal aní xoh-ni ni ko-yal jayechek-í ani kuentsal nap kuajat ti juni k-imad;
JELATAK antáh úlnal bal na ba-wa exlap aní ba-wa dah-nal ti kuenta xoh-nín k-alan nik dah-jáme xeh-ní ban tomnal teen tsiyame nin chalap an inik, aní ulumejích bal jach ni max d-ek-at xoh-nin chalpayal an anik, wa aytsiyap juníh chalap-lap k-al an iniktsix nay jek-amalich an jik-eplapap an ch-ontal talap, ki ko-oy i kanat-talap k-alih kawintal aní k-ali belomtal;
JELATAK an ta ulnal bal nin alwa-xoh-ni nin ko-yal an iniksix kip k-anedhá xonti kin uluw juníh dhutsat uw balan inik ba-ka dh-ajan kin dh-ajá xoh-ni ban lee K-al nay ko-yal in chap aní i cha-akal jun.
JELATAK anta ulnal jayechek-í nin chap ka dhá-jan yan exlomnawal k-al éhtal an bitsow.
JELATAK anta ulnal balan bitsow na ch-ikik an oklap k-alan pak-dha bitsow i ulumal ti junih uw, balan tsubaxtalap xoh-nin ko-yal an inik, jayechek-í nin chálap an inik jelat an uxum, aní xonti ulumal bal neech kíh dhá-ya juníh kuensal dho-lap aní neech jaye t-ekba an k-wahtalap léh tajax an xe-chintalap;
JELATAK balan bitsow ni nap kwa-tsik bal ki dha-já aní kí léhkiy, kwujaljunax k-alan ok-lap k-al éhtal an bitsow, kí k-ak-ná ti ba tin pubel an chabal, tin éhtal k-alan tsubaxtalap xoh-nín ko-yal an anik, i
JELATAK max junay antip wah-chinenek balkí éhtow kí k-aniy ti ba yach ni max alwa balki éhtow ki dha-já xoh-ni ni ulumal.
Xontip Junkum An Yanel Ulun
Na úlun ti pubel an chabal k-al xoh-ni ni ko-yal an iniktsik kuensal i úluw an bitsow na ch-itsik ani na pak-dhá ko-yal ki dha-já ichap, bal kuensal an iniktsik jelat an pak-dha atá xontip kwua jil an dho-litsik kíp neech táhbayat bal ki ehdha-kí dhá-ya k-alan oktsixtalap aní an ajumtalap ka wahchin k-aknaxtalap kí k-akna ti ba bal ka k-aléh ti d-ek-el tee ti chabal, tamti exlajich aní dha-janich tin pubel an chabal aní alwa, aní lujúts jelat antí ch-it-sik bitsow aní an pak-dhá bitsew nap ok-lap ip kwatsikich i chútal.
Artículo 1°
Kuentsal nap wah-chínal tee ti chabal jayechek-i antip wah-chínal, bá tamá maxak a pulik maxak in exlal, jununul aní ni chap aní jaxtam ko-yal kip le-naxín aní ki k-ana ti ba.
Artículo 2°
Junih inik in ko-yal in chálap in ko-yal in kal dhutsal uluts bal ba ka awich kin té-lah tin ba jun max juníh nin xich-al max ejekni ó dhakní uxum oy inik in kawíntal on belómtal xoh-kich anta ch-át-el k-ali política xoh-nin chalpayal ó jelat an ti kwajat, xonti wah-chinenek in ko-yal i tumin owa ch-ontal jayechek-i jelat anti kwajat.
Jayechk-i, ba neech ki uluw bal ba wa eynal max ka wa-chin k-iat jun i uw in dha-nel k-al juni tak-ix tee ti bitsow o pilakich anta tak-nál ó ták-yal tin ba.
Artículo 3°
Ehtal juní inik oy uxum in ko-yal juni tsubaxtalap ka xe-chin te ti chabal, aní in ko-yal bal jajáh ka chú-tat nin beltal.
Artículo 4°
Bá tamá ka awich ka ko-yatwik-ats ani balak juni inik a ko-nalk-i ti chot nal; na kin lee-na kin ko-oy jelatak max wik-ats bawa eynal xoh-kich an ti kin lee-na.
Artículo 5°
Bá tamá ka awich ka yatsikat k-alí chauxtalap k-ali wik-axte k-ali yajal tín iniktal, ó na bawa eynal.
Artículo 6°
Ehtal an inik aní an uwum in ko-yal i tsubaxtalap kin k-aniy tin ba xoh-kích antí kwájat exlantal nin iniktal ti juníh dhé-lid.
Artículo 7°
Kuentsal jayechek-íni ey o ni jalbil ti juní dho-lid aní i ko-yal jayé ka chú-tat aní ka dhá-jan ti kuenta k-alan tá-kix, aní kuentsal antí ko-yal kip chú-tat kip k-anyat bal ba kip léhyahtsikat o kin léh ulumk-i axe, i dhutslap o kín ani kin lee-na, tayil kin jalk-uy nin káwintal.
Artículo 8°
Juní inik o uxum in walal bal ka pi-dhán ti melu tam kwajat ti dho-lid na max in cho-op, balka tax-ka tam ka lee-ná uwandhá o ka taxk-antsin nan walalaní kwajat dhú-tsat aní wa exlap antí código natí kwajat an tsubaxtalap.
Artículo 9°
Ba tamá ka awich ka télaba yak wan dho-lid ó ka wík-an ó ka adhindhá.
Artículo 10
Juní inik oy uxum in walal ó ka chú-tat jayechek-i aní ko-yal ka och-owyal k-al tamá, akich aní xoh-kich aní kalih tsubaxtalap ti juní dhó-lid tin kuetemtal ó tin yanel, bal kin leeh-kiyni nain walal aní in ko-yal kin dhá-ja ti kuenta kin chalpay alwa, tam ka lee-náh ka útsbiyat tin leeh tal aní élbad.
Artículo 11
Juní inik oy uxum útsbid k-alín walap in ko-yal bal kin jek-a tin ba, kin uluw bal ba, walbid, lejatakix a xalk-anal max walbid o bá, k-alná dhú-tsatantí Constitución tan ti kín élah, jun bal kin jek-a tin bá.
Ba tamá ká awich ka wálbiyat k-al xoh-ni ni wachin ó bal in chuu, tan-dhó ti k-aléh max ba-já in táka, jelát anti ulal antí dhutsat uw ni ten ti bitsow ó pilakich i chabal, ba ka awich max ka walbiyát k-al nay exlal an walaptalap.
Artículo 12
Ba tamá ka awich ka télaba dha-tsín tandhó an tin iniktal ó kal nin chikamiltsik, anti k-ímah aní balak bal ka utsan tandhó, tamá a kích in ko-yal ka taxk-a k-al an dhó-lid tam ka lee-náh ka dhatsin tandhó.
Artículo 13
Tamaakich in ko-yal bal ka xe-chín xoh-kich k-alin kanamtál, a ni kin aliy xontakáh kwajay xoh-kich an bitsow.
Tamaakich in ko-yal bal-ka k-aléh tee, o pilhih chabal ó kin lee-náh, ka witsiy tin chabalil.
Artículo 14
Tam káh lee-náh ka yak-wan jún in ko-yal bal kin aliy xentakáh pítk-an ka kuajay alwa xoh-kich an bitsow.
Axe i tsubaxtalap dhutsame ba ka awich ka kontsinstin bal ka yak-wan k-alan dhó-lid k-alin walap ó tam bá waach i tsubaxtalapk-alan junux bitsow.
Artículo 15
Támaakich in ko-yal bal ka kwajay xoh-kich an chabal aní kin lee-kiy nin uwil.
Ba tamá ka awich ka utsán bal baka awich ká kwajay ti pil i chabal bal pútat i k-ih.
Artículo 16
An iniktsik ani an uxumtsik tam ka ulich an ki balkip tomkin jay baye i ko-yal i tsubaxtalap ani k-alin chálap xokich nin xich-al xokich nin bitsow ó xoh-ni in belal, kin éhtow ka tomkin ani kin ko-oy junin k-wahtal, ko-yal ki ko-oy chab-lam i tsubaxtalap k-alan tomkintalap ani max ki lee-náhkip tómkin.
Ehtal nay ko-yali chálap ani i kulbetal ki ehtow kin tomkín.
Júni k-imad jach an juniklap alwa aní tanáh tujel juníh bitsow aní ko-yal i tsubaxtalap bal ka k-anedhá k-al xontah tak-nal nin bitsow.
Artículo 17
Tamaakich inik oy uxum in ko-yali tsubaxtalap k-al nin k-al ta-kix nin ko-yal tin kwetemtal on yaneik-al.
Ba tamà ka awich ka télaba tay antsin xoh-nin ko-yal.
Artículo 18
Tamaakich inik oy uxum in ko-yali tsubaxtalap bal ka xe-chín ani kin ko-oy in chálap anin belómtal, axe i tsubaxtalap ka awich jaye kin jalkuy an belmach ó nin chálap, ka awich kin aluw xoh-nin belal xoh-nin chalpayal tin kwetamtal ó ti juníh yanel, xontah bihtsinal xoh-nin exobnal, aní xoh-nin dha-jal.
Artículo 19
Tamaakich in ko-yali tsubaxtalap kin uluw xoh-nin chalpayal, ani bá ka awich ka takán k-al xoh-nin úlal, ka awich kin konowiy aní kin bach-uw i kaw dhutsat ó oltsidki; aní ki ólnah xoh-nín ach-a xohkich anti kin lee-náh dhutsat ó k-al padtal kaw.
Artículo 20
Tamaakich in ko-yali tsubaxtalap ka k-aleh xontip júnkunal yanel xontíh ba waach i jek-axtalap.
Ba ka awich ka dhá-jan tamá ka ochich xontih ban lee.
Artículo 21
Tamaakich in ko-yali tsubaxtalap ka k-aleh kin dhá-já xoh-nin dha-jal juníh ta-kix ka utsán o ka tak-wyat.
Tamaakich in ko-yal i tsubaxtalap ka ochich, jelat ni k-iat bal kin kwah-na, an ti ta-kix an ti bitsow o xontip kwajil an pak-dha ta-kix.
Nin chálap an bitsow jach nin ákan an dho-lid aniy awiltalap, axe i chálap wa xalk-anal tam ka k-wahbáh juní dho-lid nina, wa neech dhá-nal jelat tam bít-yat ti dho-lid k-alan voto ani ki dhá-ja bal ka k-akná an voto.
Artículo 22
Tamaakich an inik oy uxum in kwajatsik junik i pubel an bitsow in ko-yal i tsubaxtalap k-al nin cháp an bitsow aníh junaxtalap aníh tolmixtalap tin pubel an chabal, xoh-nin ko-yal an tumin ti jun bitsow in k-alnal jaye an tsubaxtalap, an junaxtalap aníh xoh-ní exlal alwa-jaye aní na neech in exlal tin iniktal.
Artículo 23
Tamaakich in ko-yal i tsubaxtalap k-ali dhó-tlap aní kin aliy in dho-labil max alwa, max jalbid aní ka k-anedhá, aníh ba ka jilan bak-ali dho-tlap.
Tamaakich in ko-yali tsubaxtalap bal kin bach-uw in jalbil jayechek-i jelat na jálbinal alwa.
Támaa na dhó nal in ko-yal juníh tsubaxtalap ka pí-dhan tin jalbil k-idhat ani max ka awich, ka pí-dhan jaye wee max, kin ko-oy leeh-kid nin dhé-labil, jelat nin k-imadhil ka kwajay alwa, aníh ka chú-tat tam jajáh, in ko-yali yejentsixtalap.
Tamaakich in ko-yali tsubaxtalap kin dhá-ja junih sindicato xonta ka chú-tat aníh ka tolmintsin k-al nin dhó-labil.
Artículo 24
Tamaa na dhó-nal in ko-yal ka koyoch tam jelat, aníh tamaa dhó-na ba ka awich ka dhó-jon ti max, ko-yal kin ko-oy junih koytalap aníh ka jalbin tam bawa dhó-nal.
Artículo 25
Tamaakich na dhó-nal in ko-yal tsubaxtalap bal ka kwajay alwa tin k-imáh, k-alin in tomkil ka kwajay k-anat, aníh kin ko-oy in k-apwal, in kwa-tsimal, in k-imah, ani ka ilaliat, ka chú-tat k-al nap ilalix, in ko-yal jaye ka kwajay alwa k-al nin dho labil tam ka tálpinal, tam ka yaulme , ó kin k-ipdha juníh pejech in iniktal, tam ka chémech nin tomkil, tam ka pubexich, ó tam ka k-íbeh nin dhó-labil k-al juníh k-ibeltalap na ban dhi-lóm.
Am chikam na ka wachin ko-yal jaye ka chú-tat. Kuentsal na ka wachin k-alin pailom aníh k-al in mim, ó nabá in ko-yal in pailom ko-yal jaye ka chú-tat aníh ka wachín taman kip chú-xín.
Artículo 26
Tamaakich i inik oy uxum in ko-yali tsubaxtalap kin wid-ta ti ajum, an aymach ba jalbid an aymach ma de-kat jalbinchja, an ko-yal ja ka exoblach in lee ó ban lee, an ok-tsixtalap bali dhó-lap ko-yal ka k-aleh lujuts, aníh kin ehtow ka ochich xonti max d-ékat an aymach, jayechek-i bal kwentsal an dhó-lap jelat anti kin ehtow.
An aymach in ko-yal bal ka dhá-jan yan i dhó-lap bal jun, bal kin ko-oy jun in chap aníh ka k-aknáaníh ka tolmintsin aníh ka och-owyat, k-al nin exlomnawal k-al xowaakich, aníh k-al éhtal an yanel xokích nin kawintal en belómtal, ka awich kin dhá-ja in dhó-lap bal tin pubel an chabal bal ka belat-ná an alwatalap.
An pailomlap i ko-yali tsubaxtalap bal ki takuy an aymach xenkíh lee-na ban ni chikamil.
Artículo 27
Tamaakich i inik oy uxum in ko-yal kin takuy xontin lee-ná kin dhá-já o kin exla xonti kwajal an ti bitsow, aníh ki exobna, xonkín jhá-na, kin dhá-ja xontin exlal bal ka k-ale alwa.
Tamaakich in ko-yal an tsubaxtalap bal kin ko-oy aníh kin taxk-áh xoh-nin ko-yali tumin oy chabal on chabal on k-ima o xoh-nin ko-yal max, jaján k-al xoh-nin wachindhal xoh-nin exlal in dhá-jal on ahtal anin chalpayal.
Artículo 28
Tamaakich an inik oy uxum in ko-yal bal ka kwajay jelat tin lee an yanel na tee ti bitsow o pil i chabal anin ko-yal i tsubaxtalap xonti ulumeh ti junih dhutslap xonti ulu lujuts.
Artículo 29
Tamaakich an anik oy uxum in ko-yal junih dhó-lap kin dhá-ja aníh kin k-akna nin bitsow i tajáh an tin ko-yal éhtal kin dhá-ja xoh-nin exlal nin iniktal.
Xoh-nin dhá-jal k-al xoh-nin exlai tan tin ko-yal kin k-a, kwajay k-anat aníh alobel k-al kuentsal exat ka kwajay lee-badk-i xoh-nin ulal an ta-kixtalap exat bal kin ko-oy aníh ka exlá, aníh ka k-akná aníh kin ko-oy i tsubaxtalap aníh kip kwajay libre k-al na k-iat. Aníh kin ko-oy alwa in chálap bal kin konoy juníh kawimtalap bal kuentsal aníh kwajay alwa kuentsal ti juníh yanel lujuts.
Axe i tsubaxtalap aníh alwatalap baka áwich dhá-jan max ban cho-op xonti tujenek an junax bitsow.
Artículo 30
Ba ka awich tamaa kin jalk-uy jelat ti dhútsat ó jun anti kin chalpay, jelat antin úlal axeh dhútsalap antip bitsow o jun bolleh y yanel ó tin kwetemtal bal kin tujuw kin dhá-ja, ó kin lee-ná, kin teh-na, kin télabah, jalk-uy xoh-ní kwajat dhútsat aníh ulúts k-al axe i uw. | hsf | Huastec (Sierra de Otontepec) | hus | Latn | hus |
Danezana gerdûnî ya mafên mirov
Dîbaçe
Herwekî nasîna weqara pêgirê hemû endamên malbata mirovî û mafên wan ên wekhev û (jênager) bingehe azadî, dad û aşitiya cihanê pêk tîne,
Herwekî nenasîn û piçûkdîtina mafên mirov rê dan barbar ku wijdana mirovhiyê didin isyanê û avakirina cihaneke ku tê de ewê heyinên mirovî di peyivîn û bawerkirinê de serbest bin, ji xof û belengaziyê rizgar bin wek xweziya bilindtirîn a mirov hate îlan kirin,
Herweki bingehî ye ku mafên mirov ji alî rejîmeke hiqûqî bên parastin ji bo ku mirov mecbûr nemîne, wek çara dawîn, li dijî zorkarî û zulmê rabe,
Herkekî teşwîqa pêşvebirina peywendiyên dostaniyê di navbera neteweyan de bingehî ye,
Herwekî gelên Neteweyen Yekbûyî di Destûrê de ji nû ve baweriya xwe ya bi mafên bingehî yên mirov, di nav weqar û rûmeta kesê mirovî de û di wekheviya mafên mêr û jinan de, dane zanîn û diyar kirin ku ew biryardar in ku arîkarî bidin pêşveçûna çivakî û bicihkirina mecalên çêtir ên jiyanê di nav serbestiyeke mestir de,
Herwekî dewletên endam qewl dane, ku bi hevkariya Teşkîlata Neteweyên Yekbûyî, riayeta gerdûnî û fiîlî ya mafên mirovî û azadiyên bingehî ewle bikin,
Herwekî têgihiştineke hevbeş a van maf û azadiyan ji bo bi temamî bicîhanîna vê teahudê ji giringiya bilindtirîn e, Civîna Gelemperî vê Danezana Gerdûnî ya Mafên Mirovî
wekî îdeala hevbeş a ku hemû gel û hemû netewe dixwazin bighênê ji bo ku hemû kes û hemû organên civakê, ev Danezan timî di bîr de, bi hînkirin û hêvotinê bixebitin ku riayeta van maf û azadiyan pêşve bibin û bi tedbîrên berebereyî yên neteweyî û navneteweyî, nasîn û bicihanîna gerdûnî û fiîlî yên wan him di nav gelên dewletên endam bi xwe him di nav yên erdên ku li jêr hukmê wan de ne ewle bikin.
Bend 1
Hemû mirov azad û di weqar û mafan de wekhev tên dinyayê. Ew xwedî hiş û şuûr in û divê li hember hev bi zihniyeteke bratiyê bilivin.
Bend 2
Heryek, bê tu cihêyî, nemaze ya nijad, reng, zayend (cisn), ziman, ol, ramana siyasî an her ramana din, eslê neteweyî an civakî, serwet, zayîn an her rewşeke din, xwediyê hemû maf û hemû azadiyên ku di vê Danezanê de hatine daxuyankirî ye.
Bi serde, ewê tu cihêyî neyê kirin ji ber statuya siyasî, hiqûqî an navneteweyî ya welat an erdê ku kesek jê tê, heke ev welat an erd serbixwe, li jêr dest, ne xweser (otonom) an li jêr her tahdîda din a serweriyê be an na.
Bend 3
Herkes xwedî mafê jiyan, azadî û ewleyiya şexsê xwe ye.
Bend 4
Ewê tukes di koletî an bindestiyê de neyê girtin; koletî û bazirganiya koleyan bi hemû teşeyên xwe ve qedexe ne.
Bend 5
Ewê tukes nebe tabiê şkence an ceza û muameleyên hov, namirovî an xirabker.
Bend 6
Herkes xwediyê mafê nasîna li hemû ciyan a şexsiyeta xwe ya hiqûyî ye.
Bend 7
Hemû mirov li ber qanûnan wekhev in û bê ciheyî xwediyê mafê parastineke wekhev a qanûn in. Hemû mirov li hemberî her cihêtiya ku vê Danezanê ihlal dike û li hemberî her navtêdana cihêtiyeke wilo xwediyê mafê parastineke wekhev in.
Bend 8
Herkes maf heye ku li hemberî kirinên ku mafên bingehî yên ku qanûna bingehî an qanûn jê re dinasin ihlal dikin, serî li mehkemeyên neteweyî yên selahiyetdar bixe.
Bend 9
Tukes nikare bi awayekî kêfî bê girtin, hebs an sirgûn kirin.
Bend 10
Herkes, di wekheviyeke temamî de, maf heye ku doza wî li ber mehkemeyeke serbixwe û bê alî bi awayekî adil û eşkere bê bihîstin ji bo diyarkirina maf û wacibên wî û ya her tawana curmî li dijî wî.
Bend 11
Her kesê ku bi kirineke curmî tê tawanbar kirin bêrî tê hesibîn ta ku sûcê wî di mehkemeyek eşkere, ku hemû garantiyên ji bo parastina wî pêwist ewle kiribe, bi awayekî qanûnî were îsbat kirin.
Tukes nayê ceza kirin ji ber kirin an nekirinên ku di gava pêkhatina xwe de li gora qanûna neteweyî an navneteweyî ne sûc bûne.
Bend 12
Nabe ku tukes bibe amanca têkilbûnên kêfî yên nav jiyana wî ya arizî, malbata wî, mala wî an nameyên wî, an ziyangihandina şeref û şana wî. Herkes xwediyê mafê parastina qanûn e li hemberî têkilbûn û ziyangihanên wilo.
Bend 13
Mafê her kesî heye ku di nav tixûbên dewletekê de bi serbestî hatûçûnê bike û cihê mayîna xwe bibijêre.
Herkes maf heye ku ji her welatî, yê wî bi xwe jî tê de, derkeve û vegere welatê xwe.
Bend 14
Herkes maf heye ji ber zordestiyê li welatên din daxwaza penahê bike û bibe penabêr.
Ev maf nikare bê xwastin ji bo taqîbatên bi rastî ji ber sûceke adî an ji ber kirinên dijî amanc û bingehên Neteweyên Yekbûyî.
Bend 15
Herkes maf heye bibe xwediyê netewahiyekê (miliyetekê).
Tukes nikare bi awayekî kêfî ne ji netewahiya xwe ne jî ji mafê netewahî guhartinê bête bêpar kirin.
Bend 16
Ji temenê (emrê) balixiyê pê ve, mêr û jin, bê tu tahdîdên ji ber nijad, netewahî an olê, maf hene ku hev mehr bikin û malbatek deynin. Li hemberî zewacê, di domahiyê zewacê û di dema berdanê de ew xwedî mafên wekhev in.
Mehr tenê bi erêkirina serbest û temamî ya jin û mêr dikare bête birrîn.
Malbat hêmana xwezayî û bingehî ya civakê ye û xwedî maf e ku ji alî civak û dewletê ve bête parastin.
Bend 17
Herkes maf heye ku bi serê xwe an tevî kesên din bibe xwedî mulk.
Tukes nikare bi awayekî kêfî ji mulkê xwe bête bêpar kirin.
Bend 18
Herkes mafê azadiya fikr, wijdan û olê heye; azadiya ol an bawerî guhartin û azadiya ol û baweriya xwe bi tenê an bi hev re him eşkere him arizî, bi hînkirin, emel, îbadet û bicihanîna ayînan nîşandanê jî di nav vî mafî de ne.
Bend 19
Herkes mafê azadiya fikr û îfade heye; mafê ji ber ramanên xwe nehatin êşandin û herweha mafê bêî nasîna tu sînoran û bi her cure navgînan li agahdariyan û fikran gerîn, wan bi dest xistin û îfade û belavkirin dikevin nav vî mafî.
Bend 20
Herkes mafê azadiya aramane civîn û komelê danînê heye.
Tukes nikare bête mecbûr kirin ku bibe endamê komeleyekê.
Bend 21
Mafê her kesî heye ku rasterast an jî bi riya nemînendeyên xwe yên bi serbestî helbijartî di hukûmeta welatê xwe de beşdar bibe.
Herkes maf heye ku di mercên wekheviyê de ji xizmetên giştî yên welatê xwe kelk (istifade) bigire.
Viyana (îradeya) gel bingehê otorîteya hukûmetê ye; divê ku ev viyan xwe di helbijartinên durust ên ku di demên dewrî de, bi raya gerdûnî, wekhev û dengdana dizî an li gora awayeke hevrûmet a ku azadiya dengdanê ewle bike, xwe diyar ke.
Bend 22
Herkes, wekî endamê civakî, mafê ewleyiya sosyal heye; Ew mafdar e ku bi riya xebata neteweyî û hevkariya navneteweyî û li gora tenzîm û hatiniyên her dewletê, doza bidestxistina mafên aborî, civakî û çandî yên ku jo bo weqara wî û geşbûna serbest a şexsiyeta wî ferz in, bike.
Bend 23
Herkes mafê xebatê, serbest bijartina xebata xwe, şertên adil û musaîd ên xebatê û parastina li dijî bêkariyê heye.
Herkes, bêî tu cihêyî, maf heye ku ji bo xebateke wekhev heqek wekhev bistîne.
Herkesê ku dixebite mafê meaşek adil û têrker ê ku dikaribe ji wî û ji malbata wî re jiyaneke şayanê weqara mirovî ewle bike û heke pêwîst be bi îmkanên din ên parastina sosyal bê temam kirin, heye.
Herkes maf heye ku ji bo parastina menfaetên xwe sendîka deyne û bikeve nav sendîkan.
Bend 24
Herkes mafê bihndan (istirahet) û demên serbest û nemaze tahdîdeke maqûl a dema xebatê û tatîlên dewrî yên bi meaş heye.
Bend 25
Herkes mafê sewiyeke jiyanê ku têra ewlekirina saxî û rehetiya wî û ya malbata wî bike heye, nemaze ji bo xwarin, lixwekirin, mal, lênerîna tibbî, wisa jî ji bo xizmetên sosyal ên pêwîst û mafê ewleyiyê di rewşa bêkarî, nexweşî, seqetî, bîtî, pîrî an di rewşên din ên windakirina îmkanên xwe yên jiyanê ji ber sedemên dervavî viyana wî.
Dêyîtî û zarotî mafên arîkarî û lênêrîneke taybetî hene. Hemû zaro, çi yên di zewacê de bûyi çi yên dervayî zewacê, xwediyên eynî parastineke civakî ne.
Bend 26
Herkes mafê hînbûnê heye. Divê ku hînbûn belaş be, qet nebe hînbûna destpêkî û bingehî. Divê ku hînbûna teknîk û meslekî bi firehî belav be û xwendina bilind bi wekheviyeke temamî ji hemû kesan re, li gora şehrezayiya wan, vekirî be.
Divê ku hînkirin geşkirina temamî ya şexsiyeta mirovî û xurtkirina siyaseta mafên mirovî û azadiyên bingehî amanc bigre. Divê ku ew arîkarî bide têgihîştin, musameha û dostaniya nav hemû netewe û hemû komên nijadî an olî, wisa jî pêşveçûna çalakiyên Neteweyên Yekbûyî ji bo xwedîkirina aşîtiyê.
Dê û bav xwediyê mafê pêşîkî ê bijartina cureyê hînbûna zarokên xwe ne.
Bend 27
Herkes mafê bi serbestî beşdarbûna jiyana çandî ya civakê, ji huneran kelkgirtinê û beşdarbûna pêşveçûna zanistî û encamên wê heye.
Herkes mafê parastina menfaetên manewî û maddî yên ku ji ber berhema zanistî, edebî û hunerî ya ku ew bi xwe çêkerê wê ye heye.
Bend 28
Mafê her kesî yê ji bo nîzameke civakî û navneteweyî ya wisan heye ku maf û azadiyên di vê Danezanê de berpêşkirî bikaribin tê de bi temamî bêne cih.
Bend 29
Herkes erk (wezîfe) hene li hember civakê, ya ku tenê tê de geşbûna serbest û temamî ya şexsiyeta wî mimkin e.
Di bikaranîna maf û azadiyên xwe de heryek tenê bi hukmên ku qanûn tenê ji bo ewlekirina nasîn û qedrê maf û azadiyên kesên din û ji bo bicihanîna xwastiniyên rast ên exlaq, pergala giştî û refeha gelemper di civakeke demokratîk de daniye, tê tahdîd kirin.
Ev maf û azadî, di tu rewşê de, nikarin li dijî amanc û bingehên Neteweyên Yekbûyî bên bi kar anîn.
Bend 30
Tu hukmekî vê Danezanê nikare bê tefsîr kirin wekî ku tu maf dide dewletekê, komekê û kesekî ji bo kirina karekî an pêkanîna kirinekî ku rakirina maf û azadiyên ku tê de hatine berpêş kirin amanc bigre. | kmr | Kurdish, Northern | kmr | Latn | ku |
JERA TOTE PIYANLE TSA'CHILACHI MANTA
1948 wa'tate, diciembre pete, 10 ma jo'sa, Man Junín Junla, wa sanbeleya ke'to, jera tote piyanle, Tsa'chila chuminlachi, manta larelakenue, aman ya mantalari, inte joe, jun tsankenatenchi, ya sanbeleyanann jera payilaka, in mantaka pila lare'to, yalachi tobi tileti merawola ke'sa, mantanue, pila yalabi, junshi tileti.
Niya i'to in manta lonun pa'tinun
Ten ila inue, paka i'tuto nenanci, jera tote panshi jono, yari jeralela miranun joe, piyanle tsa'chilachi mantaka, monanti aratalu wini i'to, tsa'chi bolonlaka, yu'kapiyarechike tenfeno i'tonunka.
Ten ila inue, piyanle tsa'chilachi mantaka, mi i'toto, junshi mira'tonan kumana kurato, layan tsa'chilaka, layan se i'ton kilakenae, junto tsa'chila fe munaranunka, panshi junshi wepanatu'to, nena'sa, tsankenan tikati ya'chi tenka janunka pano pode i'sa joe.
Ten ila inue, piyanle tsa'chilachi mantaka, sonban manta shuwachun, yape tsa'chila, mantaminlaka be'ko pala ke'tusa.
Ten ila inue, piyanle payila sele sonrala'sa, a'ko kuwenta jonola jonunka.
Ten ila inue, tsa'chi bolonla, Man Junnín jominlachi, to tenpe chuminlari, yala tala, sen manta lare'to, sonala junshi unilala, man inin i'to, tikati se lare'to, panshi sonano junshi tileti nenano pode inolajo eke.
Ten ila inue, jera payila, yala tala pura ikala jonunka, in mantaka sele kirato, junshi merato, piyanlela sele sonrala'sa, shuwachun. Junshi
Ten ila inue, in mantaka, tenkachike shuwato, sejoe ti'to, layan fe sele kirala ke'chuna eke.
Wa sanbeleya
Larenae
Jera tote, piyanle tsa'chilachi manta
Yape, piyanle payila, tenkachikenan, kechike tenfela ke'sa, tsano pode i'chun, yalari, pila mi inaminlaka mikarenolajoe, yape, tenkachike shuwato, inte junshi orachinan, uyan payila, tsan joe ti'to, yalanan in mantaka, yalachi pe shuwalake'sa.
1. Manta
Piyanle tsa'chila, mankarijun, junshi manta tan, in tobi jaminlajoyoe, titi mi, tenka kano min, junshi, tsa'chila tala, sen jono min.
2. Manta
Jera Tsa'chila, in mantabiri, panshi junshi tileti nenano pode inojoe, kirano i'toe, ti fi'ki, nunchi nechi jonunka, ti kere imin jonunka, ti mi tanunka, na ika jonunka, o niyanti jonunka kirano i'toe
Tsankenan, kirano i'toe, ya chununte ti payi jonunka o mani man tsa'kumin shiri jonunka, weyanteri tenkachike tobi, junshi payi i'to chununka, tsanjominlabinan in manta kiranojoe.
3. Manta
Jera tsa'chila, panshi, tileti nenano junshi niyan nanti kela ke'tusa, manta taralae.
4. Manta
Monanti, peyon junshi, eskalabo ta'sa, junshi jo'sa, manta i'toe.
5. Manta
Mokananti, a'sota, padesa i'sakarin junshi pa i'to, ta'sa manta i'toe.
6. Manta
Piyanle tsa'chila, ya'chi jonunka, tileti, se tila ti'sa manta tae .
7. Manta
In mantabiri, piyanlela jun tsan nan jolajoe, junto panshile kiratu'to, niyaketi se i'ton kelake nanan, ti mantaminlabeti pano pode inolajoe.
8. Manta
Jara tsa'chila, panshile, yalachi manta jominka meratu'to, titi sa i'ton kela kenanan, yalachi tobi, mantamin chuminlabe pano pode inolajoe.
9. Manta
Mokananti, sele kiratuminan, dono jushi lare'to eresa manta i'toe.
10. Manta
Panshile tsa'chi mankaka, se i'ton joe ti'to, dochi tilatinanan, jera fetola kuwentanan, tenkachike i'sha ino, piyanle merala ke'sa, manta tae, tsankenan jun manta kiraminlaka, tuka keminlaka ta'sa, mantanan pe joe.
11. Manta
Panshile tsa'chi mankaka, se kiratuminan, se i'ton kurato dochila tinanan, yari, tuka juwishiyo ke'sa manta ta e. tsankenan, ka'sale tikati sele jera kirasa, pan ano manta tae, junka tulo'tunari, yari, panshinan tileti nenano pode inojoe.
Mokananti, ka'sale tsa nan, se i'ton kika jonunka sele mi i'tuminan, dobi eresa manta i'toe, tsankenan, panshile dono pa'tinari, nantanan, se i'tonke, dosa mantano i'toe.
12. Manta
Mokananti, ya sonanunka, pu'kaka, ya'chi nalaka junshi ya'chi yaka, yu'ka kurato, pa'to nena'sa, manta i'toe. Tsanke pa'sa ina'tori, in mantaka ka'to be'ko niyaketi pano pode inojoe.
13. Manta
Mo tsa'chiti, ya'chi payibi, panshi, junshi, monanti pa'tusa nenano, pode inojoe.
Mo tsa'chiti, ya'chi payibinechi lo'to ji'to, man Jano, pode inojoe.
14. Manta
Mo tsa'chiti, panshile, bene shu tanjala inanan, nun payibiti, ashilo pan a'to, chuno pode inojoe.
In mantari, payila, bolon i'to, kika jun joe, junto tsa'chi manka, junto se i'ton pa'tinari, in mantaka jamo jino pode inola i'toe.
15. Manta
Piyanle tsa'chila, nashiyonalida tano, manta taralae.
Mokananti, nashiyonalida i'tosa tino, junshi uyan nashiyonalidaka ka'sa, mantano pode inola i'toe.
16. Manta
Piyanle unilala junshi sonala, uwan i'tobi, mobe, niyan kiranbeti, junshi nunchi nechí jominka kiratu'to, ka'sala i'to, nalabe bolon i'to sona'sa manta joe,
tsankenan panshile puraka i'tonan, panshi man nena'sa manta joe.
Ka'sala i'chunin, unilabe junshi sonabe shiri miranolajoe.
Bolonlari, manto tsanla, se lo'sa jolajoe, junto payila, layan se ti'to kiranolajoe.
17. Manta
Jera tsa'chila, mankari jono, o bolon i'to, sonano manta taralae.
Mokananti, ya'chi tobinechi, lare'to eresa manta i'toe.
18. Manta
Jera Tsa'chila, niyake tenka kano mo'kenan, Dioshika niyake kere ino mo'kinan, bolon i'to o mankari, tsankenan, tile Dioshika pa'to nenano mo'kenati, manta ta e.
19. Manta
Jera tsa'chila, yalachi tenka janunka, pano manta taralae, junka monanti pashuwano i'toe, tsankenan, tibiti junshi,ya'chi tenka janunka, pano pode inojoe.
20. Manta
Jera tsa'chila, tileti panshi nenano, junshi, bolon ino, manta tae.
Mokananti, pa i'to, man bolonbi pewi'sa mantanola i'toe.
21. Manta
Jera Tsa'chila, wentekajun o wini ino, ya'chi payi tenchi, mantamin ino, pode inojoe.
Jera tsa'chila, yachi payibi, tibiti titi kena'to weyanlaka kuwentanan, sele kirala ke'sa manta taralae.
Tsa'chi bolonla miranolajoe, niyake yalachi mantaminlaka mumun no, jun mumunchun, voto ke'to wenteno lajoe, jun wentena'sa monanti kirano i'to, ya voto kemin shiri miranojoe.
22. Manta
Jera tsa'chi, tsa'chi bolonbinechi jo'to, yaka se tilati'sa manta tae, ya chunun tobi junshi orachinan, tsankenan man payibi titi jomin, junbi chumin tsa'chilachi joe, yape titi ke'to kala kano, terano, mi jonunka kirawono junshi ya jonun se lo'sa.
23. Manta
Jera Tsa'chila, titi keno manta taralae, ya kiranojoe ti keno mo'kenati, aman yari, senbi jonojoe, jun titi kenan nunbinechi, lare'to eresa manta i'toe.
Jera Tsa'chila, titi kika tenchi, sele pakara kela ke'sa, manta taralae.
Jera tsa'chila, titi kenun tenchi, kala kano manta taralae, ya'chi sona junshi nalanan sekuro tanolajoe, aman panshile i'tonari, uyanchi nechi sekuro neyanojoe, yape ya'chi nalabe, sele chuno pode ila i'sa.
Jera tsa'chila, ya'chi se tenchi, tibiti bolon ino pode inolajoe.
24. Manta
Jera Tsa'chila, ja'sa ino, sen jonunbi titi keno, junshi pakara ke'to, nenabi erelake'sa manta taralae.
25. Manta
Jera tsa'chila sene sonano, nalabe panshi jono, kiya i'tuto, sen ano fino, sen ya tano, sele se ino, junshi janpe ino manta taralae, tsankenan panshile, kiya i'to, unika i'to, titi keno pode i'tuto, mankari pura i'to, sele kiralake'sanan, manta tae.
Ayan na ke'to junshi nanan, sele kirato, wa i'sa karela ke'sa manta joe, tsankenan jera nala, a'pa, ayan tan kuwentanan, se kirato wa i'sa karela ke'sa manta pejoe.
26. Manta
Jera tsa'chila pila mi ino manta taralae, yari e'pe jonojoe, fe munaranunti,e'pe jo'sa joe, aman pila mi ibi jino kuwenta joe, tsankenan jeralela, layan pila mi ino manta taralae, yala mira la'chunae, ti mi ino mo'kinati.
Pilari, tsa'chilaka sen junshi tuka jo'sa, jonojoe, pata i'tuto sona'chun, panshi jo'chun, tikati entede i'chun, piyanlelabe, a'ko kuventa jo'chun. Tsankenan man Junnin jun lari, layan kiranolajoe, yape piyanle payila, pata i'tuto sonrala'sa.
A'pala miranolajoe, ya'chi na, ti junshi niyake pila mi i'sa tenjanan.
27. Manta
Jera tsa'chila, chununte mi taralanunka, pe kino pode ino joe, miranunkanan mi inojoe, aman panshi1e, junbinechi titi se lonari, yanan pe kano manta tae.
Jera Tsa'chila, titi miranunka, tanunka, junshi ten kachike lareka junka, sele kirato kuwala ke'sa manta taralae.
28. Manta
Jera Tsa'chila, manta talarae, in manta piyanlelachi jo'sa, aman yakari tileti, fi'ki arare'to, merawola ke'sa, yape i'tsanleri pura i'tusa.
29. Manta
Jera tsa'chila, yalachi komunabi manta taralae, junka merato, ya jonunka, jaminkanan se larede ji'chunae.
Tsankenan, manta ta'tonan, miranojoe, weyan mantalari ya se jo'sa jo eke, junto shiri, panshi junshi ya ti manta tanunka kirato, weyan tsa'chilabe, panshi jono pode i'chunae.
In mantalari, numatoti, man Junin Junlaka, be'ko pa'to, se i'toe tino i'tolajoe, jun tsanchunin mirano lajoe, niya i'to in manta lare kalajonunka.
30. Manta
In mantakari, monanti, ti payilati junshi bolonlati, tenka muna, se i'toe ti'to, piyarechike, tenfenola i'toe. | cof | Colorado | cof | Latn | cof |
Diklarason Mundial di Diritus di Pekadur
Asembleia di Nasons Unidu setal i programal konformi si resoluson 271 A (III) di 10 di Dezembru di 1948.
Introduson
Asembleia Jeral nota kuma, rikuñisimentu di dignidadi ku tudu pekaduris ten, ku se diritus igual ku ka pudi mudadu, i sedu alisersu di liberdadi, justisa ku pas na mundu;
I nota kuma, falta di kunsi diritus di tudu jinti, o disprezu di ki diritus, i ta leba jintis pa atus brabu ku ta ofindi konsiensia di tudu pekadur; e nota tambi kuma, vison di un mundu nunde ku jinti sta libri pa papia i pa ten se fe, pa goza di libertadi di medu ku miseria, i proklamadu suma inspirason mas altu di pekadur;
I nota kuma, i pirsis proteji diritus di tudu jinti atraves di sistema di sosiedadi di diritu, pa omi, ku falta di utru meiu, ka sinti obrigadu pa ravolta kontra otridadis ku na maltrata o kalka jinti;
I nota kuma, i pirsis nkoraja disinvolvimentu di amisadi ku bon relasons na metadi di nasons;
I nota kuma, na Karta, membrus di Nasons Unidu torna proklama se fe na diritus fundamental di tudu jinti, na dignidadi ku balur di kada pekadur, na igualdadi di diritus di omis ku minjeris; e diklara kuma e sta risolvidu pa sta na ladu di progresu sosial, tambi pa forma minjor kondisons di vida dentru di un sosiedadi di mas liberdadi;
I nota kuma, Stadus ku sedu membrus toma kumprumis di nkoraja, na kooperason ku Organizason di Nasons Unidu, pa ten rispitu mundial di diritus di tudu jinti, ku liberdadis fundamental;
I nota kuma, pa kumpri ki kumprumis diritu, i muitu importanti pa tudu membrus junta na ki un ideia son di diritus ku liberdadis;
Asembleia Jeral
Proklama e Diklarason Mundial di Diritus di Pekadur suma alvu ku tudu rasas ku tudu nasons pudi junta pa yangasa, pa kada pekadur, ku tudu organs di sosiedadi, pudi tene ki alvu sempri se dianti, e pudi sforsa, atraves di nsinu ku edukason, pa disinvolvi rispitu pa e diritus ku liberdadis; e pudi toma mididas ku na lebadu dianti, nasional ku internasional, pa ki diritus pudi rikuñisidu, tambi pa e aplikadu ku bon rusultadu na tudu parti di mundu, na metadi di populason di propi Stadus ku sedu membrus, suma tambi na teras ku sta bas di se otridadi.
Artigu 1
Tudu pekaduris ta padidu libri i igual na balur suma na diritus. Suma e dadu kapasidadi di pensa, e tene tambi konsiensia, e dibi di trata ñutru suma ermons.
Artigu 2
Tudu pekaduris pudi purbita di ki diritus ku leberdadis ku proklamadu ne Diklarason, sin kalker diferensa, di rasa, kor, seksu, lingua, rilijion, opinion pulitiku, o di utru faktor, nasional o sosial, di rikesa o koitadesa, di nasimentu o di kalker utru situason.
Fora di kila, i ka na fasidu nin un diferensa fundadu na lei pulitiku, legal o internasional di nason o tera nunde ku algin padidu, nin si ki nason o tera i indipendenti, bas di proteson di utru, autonomu o limitadu na di diritus di guberna.
Artigu 3
Tudu pekadur ten diritu di tene vida, liberdadi ku suguransa pisoal.
Artigu 4
Nigin ka na tenedu suma katibu. Katiberasku ku nogos di bindi o kumpra pekadur, na tudu si formas, i pruibidu.
Artigu 5
Ningin ka na sufri tortura nin kastigus o tratamentu kruel, ku ta umilyal, ku ka dignu di usadu na kalker pekadur.
Artigu 6
Tudu pekadur ten diritu di tene si personalidadi juridiku rikuñisidu na tudu kau.
Artigu 7
Tudu jinti i igual dianti di lei; sin kalker diferensa e ten diritu di risibi igual proteson di lei. Tudu jinti ten diritu di proteson igual kontra kalker diskriminason ku ta kebra regra de Diklarason, tambi kontra kalker atu di cuci diskriminason.
Artigu 8
Kada pekadu ten diritu di bai pa otridadis nasional kompetenti pa buska ajuda kontra atus ku kebra regras di diritus fundamental ku Konstituison o lei rikuñisi.
Artigu 9
Nigin ka pudi prindidu o ficadu na kalabus, nin i ka pudi serkadu na tera, sin roson dianti di lei.
Artigu 10
Tudu pekadur ten diritu, ku tudu liberdadi, pa si kasu jugadu publikamenti, ku igualdadi, pa tribunal indipendenti lu ka ta diferensia jintis, ku na fasi disison aserka di si diritus ku obrigasons, o aserka di roson di kalker akusason ku fasidu kontra el.
Artigu 11
Tudu algin ku akusadu di un krimi i dibi di ocadu nosenti tok si kulpa sta probadu dianti di lei na un prosesu publiku nunde ki tene tudu oportunidadis ki pirsis pa difindi si kasu.
Ningin ka na kondenadu pa kusa ki fasi, o pa falta di fasi un dever, si, na ki ora, ki atu o falta ka seduba krimi dianti di diritu internu o internasional. Asin, i ka pudi risibi kastigu mas garandi di ki kil ki na mersiba na ora ku krimi fasidu.
Artigu 12
Ningin ka na sufri pa jintis miti na si vida privadu, nin na si familia, si kasa o si kartas, nin i ka na atakadu kontra si rispitu o si bon nomi. Kada pekadur ten diritu di risibi proteson di lei kontra ki koldadi atakis o ntromiti.
Artigu 13
Kada pekadur ten diritu di yanda ku liberdadi, i kuji si kau di mora dentru di un pais.
Kada pekadur ten diritu di bandona tera ki sta nel, si i si propi tera o nau; i ten diritu tambi pa riba pa si tera.
Artigu 14
Tudu pekadur ku oca kuma i na pirsigidu i ten diritu di buska i purbita di gasaju na utru tera.
Na kasu ku ki algin sta ja na prosesu pabia di un krimi kontra diritu di pekadur, o pabia di kusas ki fasi ku sta kontra leis ku alvus di Nasons Unidu, i ka ten ki diritu di buska gasaju na utru tera.
Artigu 15
Kada pekadu ten diritu di tene si nasionalidadi.
Ningin ka pudi tiradu, sin roson legal, si nasionalidadi nin si diritu di muda si nasionalidadi.
Artigu 16
Ora ke tene ja idadi di kasa, omi ku minjer ten diritu di kasa pa e forma un familia, sin limitason pabia di rasa, nasionalidadi o rilijion. Na kasamenti o na tempu di divorsia, elis tudu dus ten diritus igual.
Kasamenti ka pudi fasidu si i ka di libri vontadi di kilis ku na kasa.
Familia i ki elementu natural i fundamental di sosiedadi; i ten diritu di risibi proteson di sosiedadi ku Stadu.
Artigu 17
Tudu pekadur, el son o juntu ku utrus, ten diritu di tene propriedadi.
Ninging ka pudi tiradu si propriedadi sin roson legal.
Artigu 18
Tudu pekadur ten diritu di liberdadi di pensamentu, konsiensia ku rilijion. I ten diritu pa muda si rilijion o si opinion, suma tambi di manifesta si rilijion o opinion, el son o juntu ku utru jinti, na kau publiku o na kau privadu; i pudi nsinal, i pratikal, a kultu o na sirmonias.
Artigu 19
Kada pekadur ten diritu di liberdadi di opinion, tambi di konta ke ki na sinti, ku sedu diritu di ka kalantadu pabia di si opinions; i ten diritu di buska, risibi i konta utru jinti informason ku ideias, pa kalker meiu, sin limitason di fronteras.
Artigu 20
Kada pekadur ten diritu di liberdadi pa junta ku utru jinti na runion o na kalker sosiason pasifiku.
Ningin ka pudi obrigadu pa fasi parti di un sosiason.
Artigu 21
Kada pekadur ten diritu di toma parti na direson di asuntus publiku di si tera, o diretamenti, o atraves di representatis ku kujidu ku tudu liberdadi.
Kada pekadur ten diritu di yentra, na kondisons di igualdadi, pa funsons publiku di si tera.
Vontadi di pobu i aliersu di puder di otridadis publiku. Ki vontandi dibi di ten vos atraves di elesons limpu pus, ku ta fasidu na tempus markadu, ku igualdadi di votu, tambi ku votu sekretu, o konformi utru prosesu ku ta proteji liberdadi di votu.
Artigu 22
Kaka pekadur, suma i membru di sosiedadi, ten diritu di suguransa sosial; konformi lei i pudi iziji ku diritus ikonomiku, sosial i kultural ki pirsisa pa si rispitu ku libri disinvolvimentu di si personalidadi. Es i pusivel pabia di sforsu nasional ku kooperason internasional, di armonia ku organizason ku rikursus di kada tera.
Artigu 23
Kada pekadur ten diritu di tene tarbaju; i ten diritu di kuji si tarbaju ku liberdadi, ku kondisons di tarbaju justu ku ta kontental, ku proteson kontra falta di mpregu.
Tudu jinti ten diritu di risibi pagamentu igual pa tarbaju igual, sin kalker diskriminason.
Algin ku ta tarbaja ten diritu di pagamentu justu, ku ta kontental, ku ta dal, juntu ku si familia, un vida konformi si balur suma ser umanu. I dibi di risibi tambi, si i pusivel, tudu utru koldadi proteson sosial.
Kada pekadur ten diritu di kria sindikatus, juntu ku utru jinti; tambi i ten diritu di toma parti na un sindikatu pa pudi difindi si interes.
Artigu 24
Kada pekadur ten diritu di tempu di diskansu ku divirtimentu, tambi di limitason razoavel di oras di tarbaju, ku ferias pagadu na tempus markadu.
Artigu 25
Kada pekadur ten diritu di un nivel di vida ku ta sugural, ku si familia, saudi ku bon stadu, spesialmenti na ladu di kumida, ropa, kau di mora ku ajuda mediku, ku utru sirvis sosial i pirsis; i ten diritu di suguransa ora ki ka tene tarbaju, o na duensa o kalker utru frakesa fisiku; viuvas ku bejotis, ku utru jintis ku ka tene manera di sustenta se kabesa, nin si e tene tudu vontadi, e dibi di ten suguransa.
Mames ku mininus pikininu ten diritu di ajuda spesial. Tudu mininus, nin si padidu dentru o fora di kasamenti, dibi di tene ki mesmu proteson sosial.
Artigu 26
Kada pekadur ten diritu di edukason. Edukason dibi di sedu di grasa, pelu menus nsinu primariu fundamental. Nsinu primariu i obrigatoriu. Nsinu tekniku ku profisional dibi di sedu pa tudu jinti; oportunidadi pa studus superior dibi di sta abertu pa tudu jinti ku tudu igualdadi, konformi se kapasidadi.
Edukason dibi di tene alvu di disinvolvi personalidadi di alunu, di reforsa diritus di pekadur, tambi di juda na ntindimentu, toleransi ku amisadi anti di tudu nasons ku tudu grupus di rasa o rilijon, suma tambi disinvolvimentu di atividadis di Nsasons Unida pa manti pas.
I papes ku tene prioridadi di diritu di kuji koldadi edukason ke na ranja pa se fijus.
Artigu 27
Kada pekadur ten diritu di toma parti ku tudu liberdadi na vida kultural di kuminidadi, di purbita di artis, tambi di partisipa na progresu sientifiku ku si purbitus.
Kada pekadur ten diritu di proteson di interes moral i finanseru ku sta ligadu ku kalker kusa sientifiku, literariu or artistiku ku el propi i fasi.
Artigu 28
Kada pekadur ten diritu, konformi planu sosial ku planu internasional, di oja un sistema di otridadi ku pudi pui na pratika ki diritus ku liberdadis ku comadu ne Diklarason.
Artigu 29
Kada pekadur ten deveris pa kumunidadi; sin kumpri ki deveris, si personalidadi ka pudi disinvolvi na un manera libri i positivu.
Pa purbitu de diritus ku liberdadis, ningin ka sta sujetu, si i ka son pa limitis ku lei pui ku alvu son di juda na rikuñisimentu ku rispitu di diritus ku iberdadis di utru jintis, pa i pudi ten un soseidadi demokratiku di justisa, moralidadi, ordi publiku ku bon stadu di tudu jinti.
Na nin un kasu e diritus ku liberdadis ka pudi pudu na pratika na un manera ku sta kontra leis ku alvus di Nasons Unidu.
Artigu 30
Nin un proposta de Diklarason ka pudi ntindidu na un manera ku kalker Stadu, grupu o pekadur pudi sinti kuma i ten diritu di miti na un atividadi o fasi kalker kusa ku pudi dana diritus ku liberdadis ku comadu li. | pov | Crioulo, Upper Guinea | pov | Latn | pov |
Aadmi ke hak ka Kahna, djaun sab manai djaun doeniya me rehe ke khatien hai.
(10. December 1948)
Dec. 2013 - Translation: D. Mahangi
Review: C. Mahangi / P. Jadoenath
Soeroewaat
Bichaar kar ke, ki, ego apan ke iddjat aur ekahie aur ego basis hak ba, sab sansaar ke basis, aadjádi, niaai aur shaant hai, djaun doeniya mê hai.
Bichaar kar ke, ki djaun nietchai aur thokaráe hoige hai aadmi ke hak ke, ohi bhi katthor-behwaar pais hai, djaun doeniya bhar ke insaan sab insaan ke mann (bhi) mê òtna ghoesa lail hai, aur ego doeniya aaige hai djaun mê ek aaadmi ke bole ke aur sòche ke aadjádi chaahín, aur dèrai aur djaran mê koi ke na chaahin rehke, ohi rakam ke doeniya, sab aam manai ke khatien, sab se barka samaan hai.
Bichaar kar ke, ki kanoen ke maaren aur okar taakat se, insaan ke hak rattchá karwail hai, kaahe ke aadmi hatyachári aur nietchai ke andhiaai ke na uskái.
Bichaar kar ke, ki basis hai, dès ke bietch mê soemmat rehke chaahin aur sab dès aapan-aapan sanghat se rehe aur karobaar ke mel-djol ke karen.
Bichaar kar ke, ki ‘Verenigde Naties’ ke djanne, okrèn Chitti mê bole hai, ki oke biswaas hai, ohi hak mê, djaun insaan ki djindagi ke khatien djaroerat maane hai, ek aadmi ke iddjat aur kimmat mê aur mard aur meraroe ki barabar hak djaun hai, ohi (biswaas kar ke) bolies hai ki, samaadj ke barháwat, aur djindagi ki oepai aur barka aadjádi mê, aage kari.
Bichaar kar ke, ki djaun dès ‘Verenigde Naties’ ke djhoend hai, ohi djabaan dees hai, ki oe sab, ‘Verenigde Naties’ ke saathe, kausis kari, ohoe djaun doeniya mê iddjat sab aadmi ke hak ke chaahín howe ke, aur aadjádi djaun djaroerat hai, barháwe ke.
Bichaar kar ke, ki ehi djabaan dewe ke aur sab kare ke khatien, soemmat sè rehke chaahín, ke ehi hak aur aadjádi ka matlab kountji hai.
Ab, ie sait, ohi khatien...
Sab ke assemblee,
Bole hai ki, ehi Kahna djaun sab insaan ke hak ke khatien hai, (ohi) soemmat sè (bole hai ki) ego djaroerat ba, djaun sab log aur sab dès ke pahunche ke chaahín, kaahe ke sab aadmi aur sab toekarra ke samaadj, ehi Kahna, bègar chore ke, okrè man mê rakhe, aur samadj-boedj ke sikhai aur siettcha leke ehi hak aur aadjádi, ke iddjat aage kari aur barháwai ke karen leike, aapan dès mê aur doesar dès se, rattcha kari ekkrè pahíchaane aur samdjhawal djaun soemmat sè howe hoi, ehi djoend ke djannè mê bietch aur doesar djannè djaun rehe hai okrèn niyaai sè:
Aadhiaai 1
Sab djanne aadjádi aur barabar paidaa bhailèn, iddjat aur hak mê. Ohi djanne ke lage sab ke samadj-boedj aur hierdaai hai aur doesare se sab soemmat sè, djaane-maane ke chaahin.
Aadhiaai 2
Djaun hak aur aadjádi djaun ehi kahna mê likhal hai, sab koi ke adhikaar ba, bègàr djaun rakam ke bhedbhaw, chaahe djaun djaat, rang, chaahe aadmi ki aurat, bhasa, dharm, chaahe politiek mê djaun bichaar rakhe, djaun khan-dhaan, dhan, paidaai aur doesar bol-baal (ki aadar).
Aurò, koi fark na banni, (sab koi ehi adhikaar ke hak hai), lànti ke karen se, niyaidhis ke karen se aur doesar desh ke bol-baal, djaun desh ki ilaaka se kouno ke aapan bole hai, chaahín ohi dès aapan apne se raadj kare hai, ki doesar djanne ohi dès chalaawe hai aur ajaadi kamti hai.
Aadhiaai 3
Sab koi, apan ke djindagi, adjaadi aur soeratchit rehe ke hak hai. Sab koi hak hai, apan ke djindagi ke moetaabik, apne mardji se, sòch-samadj ke sadjaawe ke aur chalaawe ke.
Aadhiaai 4
Kauno kontraki ki goolami me na rakh kar sakal djaai. Kantraki aur goolami sab roep mê, mienáhi hai.
Aadhiaai 5
Koi na, kouno doesar ke karen se chhod paawe ke chaahin, na katthor aur jaanwar niër aur bègar sahoer ke niër nietchai djai kar sake hai.
Aadhiaai 6
Sab koi, djaune ka ni kahaan rehe hai, kanoen ke aage, ke hak hai, ek insaan ke roop mê pahichaan kar sakal djaai.
Aadhiaai 7
Sab manai, kanoen ke khatien barabar hai, aur bègar bhedbhaw sab koi ke hak hai, kanoeni rattcha pawe ke. Sab koi ke barabar rattcha paawe ke aur bole ke hak hai, bhedbhaw aur sòch-samadj ke piechahre, ki koi rakam ke rokaawat djaune ehi Kahna se na sehmat hai
Aadhiaai 8
Sab log ke hak hai, kanoen ke sahaare pe hak ba chaahín, Dès ke sarkar-niyaaidhis ke sanstha se, ohi karen se djaun habra howe hai basis-hak ke, djaun kanoen dewe hai sab koi ke.
Aadhiaai 9
Koi ke na chaahín so-so se, pakar hoi, dabaaw me rehe, ki dès-be-dès kare ke.
Aadhiaai 10
Sab koi, ek dam saamiel mê hak hai, ego satcha aur khoellam-khoella soenái paawe ke, ego djaadj ke aage se djaunne apan mann ke satchai se kaam kare hai. Ehi haal, (djaadj) boli aur dekhi ke kekar koun-koun hak hai (sab koi ke), kekar kountji kare ke chaahien aur oe koun bole-goeenahie karwaais hai.
Aadhiaai 11
Sab koi, djaune ego kharaabie ke khatien pakraan hai, ohi sab, kanoen ke aankhie mê bekasoer hai, tab le okar kasurwaar kanoen se, aur niyaaidhis ke maaren, khoelá mê, saamiel waalan ke saathe, na bòl bhail. Òmma oke sab djimáwári djaun okre satch bachaaw djaroerat hai, ohi pai oe.
Koi ke na paai kasoer ego goenaah ke, djaune oe karies hai ego tem pe, jab le dès aur doeniya ke kanoen mê oisan goenaah na bolal-likhal raha. Auro ego aur barka sadjaa na dei karsakal djaai, ohi sadjaa se djaun ohoe tem pe, djab goenah karies raha, kanoen mê likhal raha.
Aadhiaai 12
Koi doesarèn, na so-so bietch mê, kouno ke aapan gharweh mê, palwaar, ghar, likhaat aur iddjat aur naam ke, aai pai . Djab kouno ehi chiedjwan ke bietch mê aai, tab sab koi ke hak hai, kanoen ke oke rattcha par, ohi ‘bietch me kudaai’ se.
Aadhiaai 13
Sab koi ke hak hai aapan man se djaahe, djaun djaga maange hai aur rehe hai sab dès ke simá mê.
Sab koi ke hak hai, sab dès se aur aapan okar dès se djaai-aai sake hai chore ke aur apan dès se laut ke aawe ke.
Aadhiaai 14
Sab koi ke hak hai, kouno ke sataawe maaren, doesar dès mê ghar khodje ke aur sahaara paawe ke.
Djab koi kanoen dwaara se saatail hai, kouno goenaah ke djaun des ke maaren na raha, ki kouno karen ke djaune Verenigde Naties ki sòch se na patte hai, tab ehi hak, djaune oepra likhal hai, ohi na milli.
Aadhiaai 15
Sab koi hak hai aapan dès ke pahíchaan par.
Koi na, so-so se, okar dès ke pahíchaan ke djabardasti chhien kar pawe hai. Koi ke na, òkar dès ke pahíchaan badalwaawe ke hak chhien kar pai.
Aadhiaai 16
Aadmi aur aurat, djaun barka hai aur biyaa kare ke oemar mielge hai, oke bègar kouno oke rokhe ke, okar djaat-paat, rang-roep, dès ke pahíchaan, ki dharm ke maaren, biyaa kare ke aur ghar-sansar basaawe ke hak hai. Oeh sab ke barabar hak hai, biyaa kare mê, biyaah ke djindagi mê aur batwaara mê.
Kouno khali biyaah kar pai, djab doenoe parani, djaun biyaah kari, mel-djol ke biyaah maange kare hai.
Ghar-parani, sansaar, ego awas aur basis toekkara hai, aur oho, sansaar aur dès se rattcha chaahe kare ke.
Aadhiaai 17
Sab koi, djaun okar apan djaidaad, rakhe ke hak hai; chaahe akele ki kouno ke saathe.
Djab djaidaad hai kouno ke, tab na ho sake hai ki kouno doesarèn, bekaren se, okar djaaid chhien pai.
Aadhiaai 18
Sab koi ke hak hai, aapan sòch ke, bichare ke apan hierdaai mê, aur aapan dharm par. Ehi hak ke mautabik bhi hai ki doesar dharm lei kar sake hai, djable koi maange badalwaawe hai okar dharm aur sòch-bichaar ke, tab oke ohi hak aur aadjádi hai, kare ke. Chaahe akele ki chaahe saamiel waalan ke saathè, chaahe ghare ki beyhre, okar dharam maane ke aur samdjhaawe ke; poedja, práthna aur riti-riwaas kare ke hak hai.
Aadhiaai 19
Sab koi hak hai, bichaar rakhe ke aur bole ke djaun bichaar apan mann mê hai. Ehi hak ka matlab hai ki kouno ke aadjádi mê rakhe, djaun bichaar apan mann mê hai, bègar kouno djabardasti kari doesar bichaar lewe ke. Auro bègar simá djaun bichaar aur djauntji maange djaane hai, kouno khodj pai, milli aur dei pai media sè.
Aadhiaai 20
Sab koi ke hak hai, aadjádi mê, me saamiel hoi ke aur s(h)aant mê saath aawe ke aur bhaithak kare ke.
Koi na djabardasti karwai kouno doesar ke, saathè kouno samaadj djaawe ke aur hiessa lewe ke.
Aadhiaai 21
Sab koi ke hak hai, aapan dès chalaawe ke, chaahe sidhaa apne se, ki chaahe kouno insaan se, djaun choenaige hai.
Sab koi ke, aapan dès me, barabar hak hai, sarkaar ke sèwa paawe ke.
Djanta ke (h)iccha ke moetabiek, sarkar chale ke basis chaahe rehe ke, ie djanta ka iccha chaahe samay-samay pe sattche choenaaw me aawe ke, djaun mê sab djanne hak hai kouno choen paawe ke, chaahe aapan ke choene se, djaunhai koi na dekh pai or djaun barabar rakam satchai choene lai ke hai.
Aadhiaai 22
Sab koi, samaadj ke ego sadars hai, aur ohi ke roep mê, hak hai, samaadj ke rattcha aur sèwa paawe ke aur sarkar ke doesar dès ke saathe ke mehnat kari; ohi mehnat ek dès ka samaan aur karen leike, sab djanne ke, paisedaar, samaadj ke aur sanskriti par hak dei, (ohi hak) djaun djaroerat hai, kouno ke iddjat ke khatien aur apne banaawe ke, djaise oe maange hai, ke khatien.
Aadhiaai 23
Sab koi ke hak hai, kaam kare ke khatien, ego kaam djaun maange kare, choene ke khatien aur accha haalat mê kaam kare ke aur bègar kaam rehe ke rattcha paawe ke.
Sab koi ke, beggar bhedbaw, hak hai barabar kaam khatien, barabar mandjuri pawe ke.
Sab manai, djaun kaam kare hai, hak hai accha aur bhalai ke madjuri par, djaun apan aur palwaar khatien ego iddjatdari djindagi dei pai, aur djab le djaroerat pare hai, hak hai, doesar rakam ke samaadj se rattcha par.
Sab koi ke hak hai, aapan mann aur karen ke rattcha khatien, ego union banaawe ke ki sadars banne ke.
Aadhiaai 24
Sab koi ke hak hai aaram kare ke aur aapan accha samay bitawe ke hai, ehi baat mê har kaam soch-samadj ke, chaahe samay se kare ke, aur samay se choetti paawe ke, madjuri ke saath.
Aadhiaai 25
Sab koi ke hak hai, ego djindagi ki upái ke, djaun accha tandrusti ke khatien hai, aur aapan, aur apne ke palwaar ke khatien, bhalaai ke khatien, èmman samadj-boedj ke rehe ke, ehi samaan: roti kapda, makaan, dawaai-itiyaadi aur djaroeratwala samaaj ke sanstha. Aur okrèn saat-saat sèwa ke hak, djab le bègar kaam-dhanda rahiye, bemaarie hoiye, langarai mê, wiedhwaan mê, boerhai mê aur djauntji djindagi ke djaroerat kamti pare hai, karen-bas haalat soeroe bhail hai, ki djepar oke bhi kuch madjburi raha.
Mai aur larka dekh-baar aur maddad pe ke hak hai. Sab larka, chaahe paida bhailèn ego biyaah mê, ki beyhre, ek rakam ke rattcha pai samaadj ke.
Aadhiaai 26
Sab koi siettcha ke hak hai; Ohi siettcha begar paisa bhare ke, pai sake hai; parhe-likhe ke siettcha se, ‘chotta school’ se talak. Parhai-likhai ke, sab koi kare ke chaahín. Djaun hoenar-sikhe waale aur kaam sikhe waala school hai, sab koi ke khatien khoelal reh chaahe ke. Djaun kar paai, okrèn khatien barka siettcha khoelal chaahín rehe ke.
Siettcha ke matlab hoi, apan man ekdam barhai kare ke, aur ‘insaan ke hak’ aurò ohi aadjádi djaun reh ke chaahin, ieddjat dewe ke aur barhaawe ke khatien. Oho [siettcha] aage barhai, samdjhaawat, sahe aur sanghat sab dès, jaat-paat aur alag dharm waala djhoend lagè djaun hai aur Verenigde Naties ke karen shaant rakhe khatien, aage barhai. Mai-baap ke pehla hak hai, djaun rakam ke siettcha choene ke, okrèn larkan khatien.
Aadhiaai 27
Sab koi ke hak hai, djab le maange hai, samaadj ke sanskriti aur kalakari se bhaaglewe hai, aur djaun wídjyaan ke phal hai, ohi lewe ke.
Sab koi rattcha ke hak hai, djab kouno kuchoe widjyaan, likhal, ki kuchoe kalá ke kaam karies hai, ki banaais hai, tab oke ohi samaan aur ohi sòch-samadjh ke khatien, rattcha paawe ke chaahin.
Aadhiaai 28
Sab koi ke hak hai, ego sambandhi pe djaun soemmat sè hai aur djekar doesar des ke bhi iddjat kare hai. Ego sambandhi djaun sab hak aur aajádi djaun likhal hai ehi Kahna mê, saamne lai sake hai.
Aadhiaai 29
Samaadj mê, sab koi ke kartab hai, djaun apne se kar ke chaahin aur ohi karen se, djab le kouno maange hai, aapan man barhai ho sake hai;.
Ehi sab hak aur aadjádi djaun hai kouno ke, khalí ohi samaan oke rokh pai, djaun kanoen mê likhal hai aur djaun banwaail hai rattcha kare ke khatien, sab bole aur iddjat ke maaren, ohi hak aur aadjádi khatien djaun doesar manaai ke deil hai, aur djaun samaadj ke dharm, shaanth aur acchai khaatien, djaun mê ego choenal samaadj ke djaroerat hai.
Ohi hak aur aadjádi ke lewe aur dewe na mág hai, djab le ‘Verenigde Naties’ ke sòtch-bichaar aur karen ke khatien na hai.
Aadhiaai 30
Kuch na, djaun likhal hai ehi Kahna mê, ohi rakam ke matlab hai, ki kouno dès, djhoend ki khalí ego manai ke, oke lè kar sake hai aur kuchoe kar paawe hai djaun samadj-boedj ke ehi sab hak aur aadjádi djaun èmmá likha hai, chaphrahai ke dhar kar paawe hai. | hns | Hindustani, Sarnami | hns | Latn | hns |
RUNAKUNAPAK HAYÑITA WILLAY
KALLARI YUYAY
Kawsaypi yuyashpa, kishpiriy, paktakay, allpapachapi kasikllakawsay tiksi
kakpimi tukuy runakuna sumak kawsayta charichun nishpa riksin; shinallatak
sumaykayta(dignidad), paktapakta hayñita ayllumanta mana pi kichuchunmi
riksin.
Kawsaypi yuyashpa, piñashpa mana riksina, runakunapak hayñita saruy,
runapura wañunakuna yuyaymi tukuysami kawsaypi sapiyashka nin.
Chaymi tukuysami lIakikunata IIaktakunaman apamushka. Chaymantami
runakunaka tukuy IIaktakunapi kaparishpa kishpirishka kawsayta yuyashpa
mashkay kallarin; wakcha runakuna, IIakta runakuna, upallalla kawsak
runakuna, shitashka runakuna kishpirinata munan. Mashná kay pachapi
kawsakkunami kay amsa, ñawsa, milli kawsaymanta lIukshinata munan. Kipaka
kishpiy rimayta, yuyayta charina kan.
Kawsaypi yuyashpa, runakunapak hayñitaka, paypak hayñimi nishpa shuktak
kamachi lIikakuna kamashka kachun. Shina waKcha runakuna piñaywan
hatarikpi, tikra charikkuna mana wakchakunata hawalla wichkana wasiman
pushachun, mana hawalla wañuchichunpash.
Kawsaypi yuyashpa, lIaktapura mayhanpash mashiyarishpa, alamarishpa
kimirishpa alli IIankaykunata tukuy ayllukunaman rurashpa katichun. Shina alli
kawsayta tukuykuna runakuna charichun.
Kawsaypi. yuyashpa, tinkirishka lIaktakuna hatun killkata katishpa
runakunapak tiksihayñipi yuyashpa, sumaykayta runata chanishpa,
kariwarmipak hayñi paktapakta kachun nishpa kutintak arinishka. Shina runa
IIaktakuna allichirichun, paykunapak kawsaypash kishpirishpa kachun. Ama
kutintak amsa IIakiman tikrachun nishpami tinkirishka IIaktakunaka kayhayñita
arinishka.
Kawsaypi yuyashpa, tinkirishka lIaktakunapash. paktachinata minkarishpami
runa hayñita kamanata arinishka. Shina mamallakta tantanakuykuna .
yanapanakushpa, runanakunapak tiksihayñi, kishpiriypash tukuy runakunaman ~
paktachun yanapanka.
Kawsaypi yuyashpa, hayñi yuyaykuna, kishpirishka yuyay kuna tukuypi
tiyachun, shina lIaktakuna arinishka kamachika, tukuysami kawsayta charik
runakunaman pampanta paktachun.
TINKIRISHKA LLAKTAKUNA, HATUN TANTANAKUVTA RURASHPA
LLAKTAKUNAMAN RUNAKUNAPAK HAVÑITA WILLAN
Titikirishka Ilaktakunaka, mamallaktakunapak hatun tantanakuypimi runapak
hayñitaka tukuy lIaktakunaman willan. Llaktakunapak yuyay kashkamantaka,
shukllashina tukushpa, tukuypak yuyay kan nishpami ñakarishpa pushana kan.
Sapallél runakuna, tantarishka runakunapash, kishpiyrinapi punchanta
yuyashpami kay hayñitaka paktachina kan. Kay hayñitapash, kishpiyrina
yuyaytapash yachachikwasipi, ayllukunapi, tukuy mamallaktapi kamashpami
apana kan. Tinkirishka Ilaktakunapash, shuktak mamallaktakunapash
runakunapak hayñita. riksishpa paypak lIakta ukupipash paktachinami kan.
Chaymi runa hayñipash, kishpiriypash pakarikshina rikurinka. Chaymi alli
kawsaykuna tukuypak chayanka.
1 niki
Tukuy runakunami maypipash kishpirishka, sumaykaypi(dignidad) paktapakta
wacharin. Chay wawakunaka sumak yuyaykuna, tiksiyuyay (fundamental),
huntami kan; chaymantami runapuraka shukllashina tukushpa, yanaparishpa
kawsana kan.
2 niki
Kay hayñita willashka kipaka tukuy runakunami ima tullputa, kawsayta,
kariwarmita, rimayta, iñiyta, lIaktay yuyayta, maymanta kashkata, charik
kashkata, wakcha kashkata, wacharishkata, shuktak yuyaytapash mana
rakishpalla kishpriyta, runahayñitapash ch'arin.
Shinallatak: lIaktakak, kamachi yachak,istakak, mana paypak allpapi kawsak,
chikan lIaktakak, lIapirishka Ilaktakak, saywashka Ilakta kakpash, kay hatun
willaypi nishkashina, kishpiriyta, runapak hayñitaka charinmi, mana
chikanyashka, manyayachishka kanchu.
3 niki
Tukuykunami kikin kawsay, kishpiriy, kikin shayariy hayñita charin.
4 niki
Mana pipash wanachiwasipi ñitishka, takashka kanachu, shinallatak mitayu
lIankaypash ña mana tiyanachu. Tukuysami wanachiykunakatukurirkami,
chayka ñami washapi sakirirka.
5 niki
Mana pi watashka, utushka, makashka kankachu. Mana pi, anchamillashka,.
wiwatashina rikushka, kumurichishka, lIapishka kankachu.
6 niki
Tukuy runakaymi paykunapak hayñita charin, tukuy Ilaktakunapimi paypak kikin
kapakkayta Uurídico) riksishka hayñita charin.
7 niki
Kamachipak nawpakpika tukukunami paktapakta kanchik, runaka kamachik
mana chikanyachishka paktapakta kamashka hayñitami charin. Tukuykunami
TUKUY RUNAKUNAPAK HAYÑITA pipash sarushpa runakunata piñakukpi,
millikukpika sinchita. shayarishpami harkana hayñíta charin. Tukuysami
saruykachaytapash harkanami kan.
8 niki
Tukuy runakunami kimsa kapakkamachikpak(tribunal) ñawpakpi, ima
lIakimantapash pay illuta nishpa paktachina hayñita charin; paypak
mclrYlakamathi arinishka, shuktak kamachikunapash arinishka tiksihayñita
wakllichikukpika lIaktakunaka mana sakichún.
9 niki
Mana huchayuk runataka pipash mana yanka watankachu. Wanachina amsa
ukupi mana pipash churankachu, paypak allpamantapash mana surkunkachu.
10 niki
Tukuy runami pay rimashkata kimsa kapyak kamachikpak ñawpakpi, tukuy
runakunapak ñawpakpi, shuktak runakuna shinallatak paktapakta uyachina
hayñita charin. Paytak mana kimirishka kishpichik kamachik,' hayñikunata,
kanakayta (obligación) rikushpa shukkutin ima kaktapash nichun. Hucha tiyakpi
wanachikanawasiman kachachun,. kutin mana hucha tiyakpika kishpichichun.
11 niki
Tukuy huchachishka runakunami, hucha mana illu kakpika IIullapi IIukshina
hayñita charin. Huchachishkata lIullapi IIukshinkap,akka: kamachikkuna imata
nishkawan, tantarishka runakuna. i'mata nishkawan, taripaypi imata
nishkawanmi inchita shayarishpa kishpirina kan.
Mamallaktapak hayñi ñawpakpi, lIaktapura hayñi ñawpakpi, IIakita rurashka
mana ancha hucha kakpika mana pi supaychashka(condenado) kankachu.
Llakita aparikuy pachapi wanachishkata yalli IIashak wanaytapash mana
churankachu
12 niki
Mana pi kinkinpak kawsaypi, wasipi, ayllupi yanka yaykurinata charinchu. Kikin .
alli shutitapash mana yanka kaminachu kan, kayman kachashka willaytapash
mana paskanachu kan. Tukuy runami kamachiwan killparishpa, kikin
kawsayman mana pipash satirichun harkana hayñita charin.
13 niki
Tukuy runami paypak lIaktapika kishpirishka purinata, maypi kawsana kuskata
akllana hayñita charin.
Tukuy runami mayhan IIaktamanta, paypak lIaktamantapash IIukshirina hayñita
charin. Kutin paypak lIaktaman tikrana hayñitapash charin.
14 niki
Katikachakpika, tukuy runami mitikushpa pakakukuna kuskata mashkana
hayñita charin, chay hayñiwanmi may lIaktapipash alli kawsana kuskata
charinata ushan.
Kay hayñika huchayuk pakakukushka lIaktapak kamachikunawanpash mana
takarikchu kan. Shinapash kay hayñika: ancha' huchata charik runataka mana
yanapankachukan, shillatak tinkirishka lIaktakuna kamachishkata saruktaka
mana yanapankachu.
15 niki
Tukuy runamishuktak lIaktaman Ilaktayay(nacionalidad) hayñita chárin
Llaktayay hayñitaka mana kichunkachu, shuktak. Ilaktaman rantinchirina
lIaktayay hayñitapash mana kichunkachu.
16 niki
Kariwarmi paypakkunapak mitata paktachishpaka: tullputa mana rikushpalla,
ista kashkata mana rikushpalla, ima iñikta mana rikushpalla sawarina hayñitami
charin. Shina yayamama tukushpa, shuk aylluta wallpashpa, kariwarmi
paktapakta sawarishka kawsay watakama sumaktami kawsanka.
Sawarishkamanta paskarishpapash allita kawsayna hayñitami charin.
Kariwarmi paykuna kishpirishka yuyaywan munanakushpallami sawarinka.
Llaktakunapak tiksi nipaka ayllumi kan, chaymantami paykunaka ayllullaktapash,
mamallaktapash kamashka kanka.
17 niki
Tukuy runamimaypi kawsana kikin allpata, kikin wasita, nipakunatapash charina
hayñita charin. Shinallatak tukuypak tiyachun haynitapashmicharin
Pipash paykunapak allpata, wasita, imatapash mana kichunkallachukan.
18 niki
Tukuy runami kishpirishka yuyayta, shunkuyuyayta(conciencia), iñiyna hayñita
charin. Shuktak iñinaman yallinata, pay munashka pachakamakta katina
hayñitapash charinmi. Shinallatak shuklla, tantarishpapash shuk iñiyta katina
hayñitami charin. Tukuykunapak ñawpakpi payllapash shuk iñiyta rikuchina
hayñitami charin.
19 niki
Tukuy runami imatapash willana, rimana hayñita charin, kaytaka mana pipash
katirayashpa harkanata ushanchu. Taripayta, willayta, alli yuyayta
chaskinatapash ushanmi. Pay wiñachishka sumak yuyaykunataka: ankimanta,
karurikuchikmanta(televisión), shuktak ñanmantapash mana saywarishpalla
willanatami charin.
20 niki
Tukuy runami tantanakuna kishpita, kasiklla tantanakuyta wiñachina
kacharishka hayñita charin.
Mana pipash shuk tantanakuyman munay, mana munay pushashka kankachu.
21 niki
Tukuy runami paypak Ilaktapi kamachik tukuna hayñita charin. Payllatak sapalla,
mana kashpaka akllashka kashpapash kamachik tukuna hayñita charin
Tukuy runami paypak lIaktapika, shuktak runakuna shinallatak Ilaktallankaypi
(funciones públicas) paktapakta Ilankana hayñita charin
LLaktakunapak munaymi tukuy runakunapak tiksi kamachi ushay kan, kaytakakikin
watanta tukuy lIaktakunapi kamachikunata paktapakta akllaypimi
rikuchina kan. Kaytaka pakalla, pipash mana yuyachishka kikinllatakmi shutita
kushpa shinata kan. Shinallatak nishanik shuktak sami akllaykunapash
kishpirishkami kan.
22 niki
Llaktapak ayllu kashkamantaka, tukuy runakunami kamashka kaws,ana hayñita
charin. Allita kawsankapaka payllatakmi ñakarina kan, paypak mamallaktapash,
kay ayllutaka shuktak lIaktakunapash yanapanatami charin. Paypak Ilaktapi
tiyashka kullkiwan, nipakunawan yanaparishpa sumakta kawsana hayñitami
charin. Kacharishka kawsayta charishpa, pay munashka wiñarina hayñitapashmi
charin.
23 niki
Tukuy runami lIankana, Ilankayta akllana kishpirishkahayñita charin. Kikin
munashka paktapakta Ilankaytami chari.na kan. Llankaymanta mana shitashka
kankapakka, paypak Ilankaytaka payllatak kamarayanami kan.
Tukuy runami mana akllarishkakana, paypak Ilankashakamantapash paktapakta
kullkitaka chaskina hayñitami charin.
Tukuy Ilankak runami pay lIankashkamantaka munashka paktapakta kullkita
hapinata charin. Shina paypak aylluman alli kawsayta kuchun, paypash alli
kawsayta charichun. Kay illakpika mayhansami kamaywanpash paktachishkami
kanka.
Tukuy runami tantanakuyta wiñachina hayñiya charin, chay tantanakuyka
paykunapak charishkatalla kamankapakka mana kanchu.
24 niki
Tukuy runami samarina hayñita charin~ kacharishka samaypachata amikta
kushiyarina hayñitapash charinmi. Tawka watakama, shaykunkakama lIankana
kuskatami charin, samarishkamantapash kullkita hapinami kan.
25 niki
Tukuy runami payta kamak, alli kawsayta kuk patapi kana hayñita charin.
Shinallatak paypak aylluta, allikawsaytá, allikayta, alli mikuyta, alli churarinata,
alli wasita, alli hampirinata, mitacoita (servicio) charina hayñita charin.
Shinallatak mana Ilankayta charishpa, unkushka kashpa, wakllirishka kashpa,
sapalla kashpa, payayashpa, shuktak lIakikunata charishpapash yanapachun
hayñita charinmi.
Chichu warmipash, Ilullu wawakunapash alli kawsayta charina, allinta kamashka
kana hayñitami charin. Tukuy kariwarmi wawakuna sawarishkayayamama ~
wachashka kashpa, kuytsa wachashka sapalla warmi wachashka kashpapash
paktapakta kacharishka hayñitami charin.
26 niki
Tukuy runami yachana hayñita charin. Tiksi yachay, shuktak tiksi
yachaymantapash mana kullkita kuna kanchu. Tiksi yachayka tukuykunapak
yachanatakmi kan, yachanamantaka mana 'pipash sakirinachu. Rurayyachay,
sumakyachaypash hatunyashpa tukuy Ilaktamanmi chayanka. Hatun
yachaykunaman yaykunaka tukuypak paktami kanka, shinami paykuna chaskina
kashkata paktachinka.
Yachayka runakuna yuyaypi may alli wiñarinatami yanapanka, runakunapak
hayñipi iñiyta, tiksi kishpirinatami sinchiyachinka. L1aktapura, runakawsaypura,
iñikpura hamutayta, hikullayta (tolerancia) mashiyarina sinchiyachunmi
yanapanka. Tinkirishka mamallaktakuna kasiklla kawsayta charirayachunmi
willashpa runakuman yachachinka.
Taytamamaka imasami yachayta churikunaman kunkapakka akllana hayñitami
charin.
27 niki
Tukuy runami kishprishka yuyaywan ayllullaktawan kimirishka kawsana hayñita
charin, makiruraykunawan taripaykuna amawtariy lIankaypipash chaypimi
kanata chaTin. Pay lIankashkamantapash imallatapash hapinatami charin.
Tukuy runami paypak alli shutita, amawta lIankaymanta rikurishka nipakunata
kamana hayñita charin. Pay killkashka arawikunata lIankashka makiruraytapash
kamana hayñitami charin.
28 niki
Tukuy runami tukuy paypak lIaktapi kawsak runakuna, istallaktapi kawsak
runakunapash nikishka kawsayta charichun yanapana hayñita charin. Shina kay
hayñi, kishpiriypash tinkirishka lIaktakuna willashka hayñikuna tukuy Ilaktaman
paktachun.
29 niki
Tukuy runami ayllukunaman kanakayta(deber) ayllullaktaman kunata. charin.
Paypak ayllullaktapillami kishpiriy hunta kawsayta, kikinkayta charishpa may
allita wiñarinka.
Paypak hayñita, kishpiriyta hapishpaka kamachikuna nishkapilla watarishpami
saywarishka kanka. Payka, kikin hayñita, kishpiyta, iñina yuyayta; allirunakayta,
sumaychayta(respeto), tukuypak yuyayta paktachina raykumi saywarishka
kamachi kanka. Kipaka: ayllukuna, lIaktakuna sumaklla tiyachun, mana
mashikunata kichushpa, kamishpa, millishpa kawsachun yuyashpami kamachi
nishkata paktachinka.
Tinkirishka Ilaktakuna yuyarishkata tiksi hayñiwan, kishpiriywan, nimamantapash
takarishpa lIakichina yuyaytaka mana charinachu. Tukuykunami mashiyarishpa
kishpirinakunkapak Ilankana kan.
30 niki
Kay tinkirishka lIaktakuna willashka hayñikunata, kishpiriykunataka, shuklla
runamanpash, tantanakuymanpash yankaka, mana pantata willanallachu.
Runakunapak hayñita, kishpiriy yuyayta pichana yuyaytaka na charinachu. | qug | Quichua, Chimborazo Highland | qug | Latn | qug |
Цlыху Хуэфащэхэм Теухуа Дунейпсо Джэпсалъэ
1948
Federation of Caucasian Associations
Kaffed
Дунэепстэу къэрал зэгохьэныгъэм и зэфэсэу 1948 гъэм тыгъэгъазэм и 10-м щыIагъэм къыщаштагъ 217 А (III) зиномер унашъомкIэ.
Цlыф Фэшъуашэхэм Афэгъэхьыгъэ Дунэепстэу Джэпсалъ
Дунэепстэу Къэрал Зэгохьэныгъэм (ДКъЗ) и Зэфэсым егъэIу;
Дунэепстэу цIыфыгъэм къыхиубытэрэ хэтрэ зы цIыфи зэгохьэныгъи;
мы джэпсалъэр сыдигъуи янэгу кIагъэтызэ, мыщ къыщыхэщырэ цIыф фэшъуашэхэмрэ фитыныгъэхэмрэ янэIэ зэрэтырагъэтырэм, фашIырэ лъытэныгъэм егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэ гъогукIэ зырагъэужьынэу;
хэгъэгу кIоцIхэми дунэепстэуми кIо къэсми нахьы зыщызыужьырэ амалхэр зыфагъэшъхьэпэзэ мы зэгохьэныгъэм хэт къэралхэм ежьымэ ялъэпкъхэри, яунашъо кIагъэтырэ нэмыкIрэ къэралмэ ялъэпкъхэри къызэкIиубытэу, дунэепстэум и тэдэрэ чIапIи мы цIыф фэшъуашэхэмрэ фитыныгъэхэмрэ къыщащтэным, лъэшэу щызэрагъэкIоным, щагъэцэкIэным фэкъудыинхэу,
цIыф фэшъуашэхэм афэгъэхьыгъэу цIыф жъугъэхэми лъэпкъхэми язэфэдэ идеал
шапхъэхэр къэзыгъэуцурэ мы дунэепстэу джэпсалъэр.
1-нэрэ пычыгъу
ЦIыф пстэури шъхьэфитэу, ялъытэныгъэрэ яфэшъуашэхэмрэкIэ зэфэдэу къалъфы. Акъылрэ зэхэшIыкI гъуазэрэ яIэшъы, зыр зым зэкъош зэхашІэ азфагу дэлъэу зэфыщытынхэ фае.
2-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи зэфэдэу фит мы джэпсалъэм хэт цІыф фэшъуашэхэмрэ фитыныгъэхэмрэ зыфигъэшъхьэпэнэу, зыщыщ расэм, ышъо, бзылъфыгъэ-хъулъфыгъэу зэрэщытым, ыбзэ, ыIыгъ диным, политичнэ е нэмыкIрэ еплъыкIэу иIэм, лъэпкъэу е цIыф купэу къызыхэкIыгъэм, мылъкоу иIэм, къызыщалъфыгъэм емылъытыгъэу зэхэдзынчъэу, фэгъэкIотэныгъэнчъэу.
Ащ нэмыкIэу, къэрал шъхьэфити, нэмыкIым иунашъо кIэти, зышъхьэфитыжьныгъэ (автономие) зимыIи, нэмыкIрэу зы шъхьэфитыныгъэ лъахъэ зытелъи, сыд фэдэрэ къэралым ицIыфэу щытми хэтрэ цIыфи зэхэдзыныгъэ фашIы хъущтэп зыщыщ къэралым иполитичнэ е юридическэ системэ е дунэепстэу къэралхэм азфагу щыриIэ статусым къыхэкIэу.
3-нэрэ пычыгъу
Псэуныр, шъхьэфитыныр, щынэгъончъагъэр хэти ифэшъуаш.
4-нэрэ пычыгъу
Хэти пщылIэу плъытэ е пщIылIыпIэ ибгъэты хъущтэп, сыд фэдэ шIыкIэуи пщылIыгъэр, пщылI щэн-къэщэфыныр зыми фэбдэ мыхъунэу къоды.
5-нэрэ пычыгъу
Хэти лъэшыгъэ епхьэлIэ хъущтэп, жъалымыгъэкIэ, цIыфыгъэм къемызэгъэу е инапэ зыгъэулъиин фэдэкIэ удэзекIо, ащ фэдэ тазыр теплъхьэ хъущтэп.
6-нэрэ пычыгъу
Хэти фэшъуаш тэдэрэ чIапIи цIыфэу, юридическэ лицоу къыщалъытэнэу.
7-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи къэрал хабзэм ипашъхьэ щызэфэд ыкIи къэрал хабзэм къэухъумэныгъэхэр зэхэдзынчъэу, язэфэдэу зыфагъэшъхьэпэнэу фит. Хэти зэхэдзынчъэу, зэфэдэу фэшъуаш мы джэпсалъэм къемызэгъэу, зэхэдз зыхэлъ ІофшІашъохэми, ащ фэдэ ІофшІашъомэ сыд фэдэуи атегъэгушхонми къыщаухъумэнэу.
8-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ хабзэ шъхьэІэм е къэрал хабзэм къырипэсырэ цІыф фэшъуашэхэр зыукъорэ ІофшІашъо къызехъулІэкІэ фитыныгъэ зиІэ ухыякІохэм зафигъэзэнэу, зыкъаригъэухъумэнэу.
9-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи лажьэ имыІэу аубыти, агъэтІыси, егъэзыгъэкІэ нэмыкІрэ чІапІэ афи хъущтэп.
10-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ ифэшъуашэхэмрэ ипшъэрылъхэмрэ аухэсы ыкІи ежьым зы лажьэ къытыралъхьэ зыхъукІэ зыми шІомылІыкІэу, зыми иунашъо кІэмытэу, зыми имытелъхьэу щыт ухыякІо шъхьэфит псэфитыр зэфагъэкІэ ыкІи нафэу иІоф ригъэплъынэу фэенэу.
11-нэрэ пычыгъу
Зы лажьэ/шІэпхъэджагъэ зытыралъхьэрэ хэтрэ цІыфи зиухыижьыным пае зыфэныкъощт щынэгъончъагъэхэр зыщигъотынэу щыт ухыигъо нафэм икІэухэу, къэрал хабзэм тетэу агъэкъончафэкІэ хыеу къалъытэ, мыхыяшъо къыраплъырэп.
Хэти агъэкъуанчэ хъущтэп, зешІэ лъэхъаным къэрал хабзэкІэ е дунэепстэу хабзэкІэ шІэпхъэджагъэу амылъытэщтыгъэ зы Іоф зэришІагъэм е ышІапхъэу къащыхъу горэ зэримышІагъэм къыхэкIыкІэ. Хэти шІэпхъэджагъэ зешІэм фэгъэуцугъэу щытыгъэ тазырым нахьыбэ тыралъхьэ хъущтэп.
12-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи и гъэшІэ унае, иунагъо, иунэ е зэрэзэрашІэхэрэ шІыкІэхэм шъхьэусыгъончъэу зыри къыхэІэбэ хъущтэп, инапэ, ыцІэ къеІусэ хъущтэп. Хэти фитыныгъэ иІ мыщ фэдэ къыхэІэбэныгъэхэм къэрал хабзэкІэ зыкъащаригъэухъумэнэу.
13-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ зы хэтрэ зы къэрали ичІыналъэ шъхьэфитэу щызекІонэу, щыпсэунэу.
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ ежьы икъэрали ахэтэу тэдэрэ къэрали икощыкІынэу ыкІи икІэрыкІэу къыгъэзэжьынэу.
14-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ жъалымыгъэ/лые къырахынэу зыхъурэм, нэмыкІрэ къэрал ышъхьэ ригъэзынэу, шъхьэегъэзныгъэ амалхэр зыфигъэшъхьэпэнэу.
Ау ишъыпкъапIэкIэ политичнэу щымыт шІэпхъэджагъэхэм е дунэепстэу къэрал зэгохьэныгъэм имурад, ибзыпхъэхэм къемызэгърэ ІофшІашъохэм къахэкІырэ дэодапшъэхэмкIэ мы фитыныгъэр зыфэбгъэшъхьэпэ хъущтэп.
15-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ зы къэралым ицІыфэу щытынэу.
Хэтрэ цIыфи зицІыфэу щыт къэралым шъхьэусыгъончъэу хэбгъэкІы е нэмыкІрэ къэралым ицІыф хъунэу иІэ фитыныгъэм хэбгъэны хъущтэп.
16-нэрэ пычыгъу
Зыныбжь икъугъэ хэтрэ бзылъфыгъи хъулъфыгъи фитыныгъэ иІ къызыхэкІыгъэ лъэпкъым, зицІыфэу щыт къэралым е динэу ыІыгъым къыхэкІэу зы пэрыогъуи къыфэмыуцоу, фитэу къыщэнэу, дэкІонэу, унагъо ышIэнэу.
Зэрэщэн-зэдэкІоным фэгъэхьыгъэ зэзэгъныгъэр (нэчыхьэр), зэрэщэщт-зэдэкІощтхэм ежьмэ я шъхьэфитыныгъэ шъыпкъэрэ яшІоигъоныгъэ икъурэкІэ агъэпсы.
Унагъуэр, цІыфыбэ-лъэпкъ псэукІэм и лъэбжъэ шъхьаIэшъы, ар цІыф жъугъэми къэралыми къеухъумэ.
17-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ ежьым иунаеу е нэмыкІрэхэр иІэхьэгъоу мылъку зригъэІэнэу.
Хэтрэ цІыфи шъхьэусыгъончъэу имылъку къыIыпхы е хэбгъэны хъущтэп.
18-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи гупшысэ, зэхашІэ ыкІи дин фитыныгъэ иІ. Мы фитыныгъэм къызэкІеубытэ изакъоу е купэу, нафэу е унаеу (шъэфэу) итхьафэІорышІэнхэр, идинкІэ шІапхъэхэр нэрылъэгъоу аригъэшІэн, ыгъэзэкІэн фитыныгъэри.
19-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ зэрэфаеу гупшысэнэу, игупшысэхэр къыІотэнэу. Мы фитыныгъэм къыхеубытэ цІыфыр игупшысэхэм фэшІыкІэ зыми къымыгъэгумэкІынэу, къэралыгъо гъунапкъэхэм ямылъытыгъэу шІэныгъэхэр, гупшысэхэр сыд фэдэрэ гъогукІи къылъыхъон, къыгъотын, зыIэрыгъэхьэн фитыныгъэри.
20-нэрэ пычыгъу
Хэти фитыныгъэ иІ Іэшэнчъэу, зэо-бэнэнчъэу зэфэсынэу, хасэ зэхищэнэу, зэхэщэгъэ хасэм хэхьэнэу.
Хэти зы хасэ хэхьэнэу ебгъэзы хъущтэп.
21-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ занкІэу ежьым е фитэу къыхихыгъэ лІыкІомэ яІэкІэ къэралым изегъэкІон Іофхэм ахэхьэнэу, ахэлэжьэнэу.
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иI икъэрали цIыф жъугъэми Къыфызэригъэпэшрэ амалхэр зэхэдзынчъэу, пстэуми афэдэу зыфигъэшъхьэпэнэу.
Хьыкумэт Iэшъхьэтетныгъэм илъабжъэр къэралым и цIыф жъугъэм ишІоигъоныгъ ары. А шІоигъоныгъэр къэнафэ шъэф шIыкIэм тет хэхыныгъэ фит зафэхэу е цIыфмэ яшIоигъоныгъэхэр шъхьэфит-псэфитэу къызэрэгъэлъэгъошъущт нэмыкIрэ шIыкIэхэу, зыныбжь икъугъэ цIыф пстэуми афызэIухыгъэу, яIэIэтхэми зэфэдэ кIуачIэ яIэу, пIэлъэ гъэнэфагъэкIэ къытырагъэзэжьырэхэмкIэ.
22-нэрэ пычыгъу
ЦIыф жъугъэм зэрэщыщым елъытыгъэу хэтрэ цIыфи социалнэ къэухъумэныгъэ фэшъуаш. Къэрал кIуачIэкIэ е къэралыгъомэ язэдэIэпыIэкIэ ыкIи хэтрэ къэрали ежьым игъэпсыкIэрэ иамалхэмрэ ялъытыгъэу хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иI инапэрэ ицIыфыгъэрэкIэ гупсэфэу зэрэзиужьын ылъэкIыщт экономикэ, социалнэ ыкIи шIэнхабзэ IофкIэ зыфэныкъощт амалхэр рагъэгъотынэу.
23-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ лэжьэнэу, фитэу иIоф къыхихынэу, зэфагъэкIэ ыкIи фэшIу амалхэмкIэ лэжьэнэу ыкIи Iофынчъагъэм къыщаухъумэнэу.
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иI зэхэдзынчъэу зэфэдэ Iоф фэшI зэфэдэ уасэ къыратынэу.
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иI ежьыри иунагъуи цIыфым фэшъошэн псэукIэ иIэу зыгъэпсэун, ищыкIагъэ хъумэ зылыIэсышъунэу щыт сыд Фэдэр социалнэ къэухъумэныгъэхэмкIэ кIэгъэпытагъэу зы псэукIэ амал къезытын зылъэкIынэу зы лэжьэпкIэ фэшIу къыIэрыхьэнэу.
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иI ежьы ишIуагъэ пае хасэ (профсоюз, сендикэ) зэхищэнэу, ащ фэдэ зэхэщагъэм хэхьэнэу, хэтынэу.
24-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ зигъэпэсэфынэу, ынэгу зыригъэужынэу, пстэуми афэмыдэу илэжьэгъу пIалъэ цIыф фэшъуашэ шапхъэм итэу къыфагъэпсынэу, пIэлъэ гъэнэфагъэкIэ илэжьапкIи къыратызэ гъэпсэфакIо дэкIынэу.
25-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи фитыныгъэ иІ ежьыри иунагъуи узынчъэн, тхъэгъо фэшъуашэ иIэу псэун пае шхыныгъо, шъуашэ, унэ ыкIи медицинскэ IэпыIэгъу ыгъотынэу. Хэти фитыныгъэ иI, Iофынчъагъэ, сымэджагъэ, фыкъуагъэ, лIыгъобагъэ, шъузэбагъэ, жъыгъэ ыкIи ежьым имыIэшIагъэ Iофыгъомэ къахэкIэу амалынчъагъэ, тхьэмыкIагъэ къылъысэу щытмэ къаухъумэнэу.
Ныхэмрэ сабийхэмрэ фитыныгъэ яI ялыеу къыкIэлъыплъынхэу, къыдэIэпыIэнхэу. Зэрэщэгъэ зэлI-зэшъуз ибынэуи зэмышъхьэгъусэмэ къалъфыгъэуи щэрэт, сабий пстэуми а зы социалнэ къэухъумэныгъэ амалхэр язэфэдэу афагъэшъхьапэ.
26-нэрэ пычыгъу
Хэтрэ цIыфи фит гъэсэныгъэ зэригъэгъотынэу. Анахь макIэмэ пэублэ ыкIи лъэбжъэ гъэсэныгъэр ахъщэнчъэу арагъэгъоты. Пэублэ гъэсэныгъэр уимыIэнкІэ амал имыІэу, егъэзыгъоу щыт. Техникэ ыкIи IэшIагъэ гъэсэныгъэр хэти фызэIухыгъэщт. Апшъэрэ гъэсэныгъэр зэхэдзынчъэу хэти фызэIухыгъэу щытын фае ежьым исэнауш (талант) елъытыгъэу.
Гъэсэныгъэр цIыфым ицIыфыгъэм икъоу зыригъэужьыным фэшIоу гъэпсыгъэу ыкIи цIыф фэшъуашэхэмрэ фитыныгъэ шъхьаIэхэмрэ афашIырэ уасэр, лъытэныгъэр ыгъэлъэшыным, кIигъэпытэным фэунэтIыгъэу щытын фае. Гъэсэныгъэм цIыфхэр ригъэгушIун фае расэ пстэуми, лъэпкъ пстэуми, дин куп пстэуми азфагу гулъытэ, зэгурыIо, зэфэшIуныгъэ, зэныбджэгъугъэ дэлъынэу ыкIи мамырныгъэр къыухъумэным пае Дунэепстэу Къэрал Зэгохьэныгъэм ригъэкIокIырэ лъэжьыгъэм зыригъэужьэу щытын фае.
Сабиймэ арагъэгъотыщт гъэсэныгъэр зыфэдэщтыр къыхэзыхынэу фитыр, пстэуми апэрэу янэрэ-ятэрэ ары.
27-нэрэ пычыгъу
Хэти фитыныгъэ иІ цІыф жъугъэ шIэнхабзэ псэукIэм фитэу хэхьэнэу, хэлэжьэнэу, гъуазджэр зыфигъэшъхьэпэнэу, шIэныгъэ зыужьыныгъэм хэлэжьэнэу ыкIи ар зыфигъэшъхьэпэнэу.
Хэти фитыныгъэ иI ежьым къыгъэшIыгъэ шIэныгъэ, жабзэ (литературэ), гъуазджэ IэшIагъэхэм мылъкоу, пкIэу, уасэу, лъытэныгъэу къапакIорэр къыфаухъумэнэу.
28-нэрэ пычыгъу
Хэти фэшъуаш мы джэпсалъэм къыщыхэщырэ цIыф фэшъуашэхэмрэ фитыныгъэхэмрэ зэрагъэцэкIэшъунэу зы социалнэ ыкIи дунэепстэу гъэпсыкIэ системэ щыIэнэу.
29-нэрэ пычыгъу
Хэти ежьы ицIыфыгъэ фитэу ыкIи икъоу зыригъэужьынэу амал къезытырэ цIыф жъугъэми къэралми фишIэжьын фаеу пшъэрылъхэр иIэх.
Хэти ифэшъуашэхэр зыфигъэшъхьапэ ыкIи ифитыныгъэхэр зэрихьэ зыхъукIэ, нэмыкIми яфэшъуашэхэмрэ яфитыныгъэхэмрэ афадэн, ахэмэ лъытэныгъэ къафегъэшIыгъэн ыкIи демократичэскэ цIыф жъугъэм зэдыриIэ шэнхабзэр (этикэр), цIыф жъугъэ гъэпсыкIэр, щыIакIэр егъэшIокIоным иамалхэр къэухъумагъэ хъуным пае фэшIэу къэрал хабзэкIэ агъэнэфагъэ гъунапкъэмэ япхыгъэу щытыщт.
Сыдэущтэуи орэхъу, мы цIыф фэшъуашэхэмрэ фитыныгъэхэмрэ зыфэбгъэшъхьэпэ, зепхьэ хъущтэп Дунэепстэу Къэрал Зэгохьагъэм и гурылъ-гурышIэхэмрэ ибзыпхъэхэмрэ (принципхэмрэ) адимыштэу, апэшIуекIоу.
30-нэрэ пычыгъу
Мы джэпсалъэм къыхиубытэрэ зы хэбзэ гъэуцугъи зыгурыбгъаIо хъущтэп мыщ къыщиIотыкIыгъэ хэбзэ гъэуцугъэмэ ащыщ горэр ыIэтынэу, иукъонэу хэтрэ зы къэрали, купи, нэбгыри фитыныгъэ риты фэдэу. | ady | Adyghe | ady | Cyrl | ady |
DECLARAZION UNIVERSÂL DAI DERITS DAL OM
Fate buine e proclamade de Samblee gjenerâl des Nazion Unidis ai 10 di Decembar dal 1948. Risoluzion 217 A (III)
Preambul
Tignût cont che il ricognossi la dignitât di ducj i membris de gjernazie umane, i lôr derits, compagns e inalienabii, e je la fonde de libertât, de justizie e de pâs tal mont;
Tignût cont che il dineâ e il spreseâ i derits dal om a an puartât a barbaretâts ch’a ufindin la cussience de umanitât e che al è stât proclamât che il divignì di un mont dulà che i oms a gjoldin la libertât di peraule e di fede e la liberazion de pôre e de miserie e je la plui grande braure dal om;
Tignût cont che i derits dal om bisugne ch’a sein garantîts des leçs, se si intint di fâ in mût che l’om, come ultin ricors, nol scugni voltâsi cu la fuarce cuintri la tiranìe e la sclavitût;
Tignût cont che bisugne promovi il svilup di bogns rapuarts tra lis Nazions;
Tignût cont che tal Statût i popui des Nazions Unidis a an tornât a declarâ la lôr fede tai derits fondamentâi dal om, te dignitât e tal valôr de persone umane, te paritât dai derits dal om e de femine, e ch’a an decidût di promovi il progres sociâl e un miôr sistem di vite tune plui grande libertât;
Tignût cont che i Stâts membris a an cjapât l’impegn di otignî, in cooperazion cu lis Nazions Unidis, il rispiet e l’osservance universâl dai derits dal om e des libertâts fondamentâls;
Tignût cont che une convinzion gjenerâl sun chescj derits e sun cheste libertât e je de massime impuartance par une complete realizazion di chescj impegns;
la Samblee Gjenerâl des Nazions Unidis
e proclame cheste Declarazion Universâl dai Derits dal Om come ideâl comugnâl ch’a an di rivâ a vêlu ducj i popui e dutis lis Nazions par che ogni individui e ogni strument de societât, tignint cont simpri di cheste Declarazion, a cirin di promovi, cu la instruzion e la educazion, il rispiet di chescj derits e di chestis libertâts e di garantîur, midiant proviodiments progressîfs di stamp nazionâl e internazionâl, il ricognossiment universâl e efetîf e il rispiet tant de bande dai popui dai Stâts membris, che de bande dai popui dai teritoris ch’a son sot de lôr jurisdizion.
Articul 1
Ducj i oms a nassin libars e compagns come dignitât e derits. A an sintiment e cussience e bisugne che si tratin un culaltri come fradis.
Articul 2
A ogni individui i spietin ducj i derits e dutis lis libertâts proclamâts in cheste Declarazion, cence nissune distinzion par vie di gjernazie, colôr, mascjo o femine, lenghe, religjon, di impinion politiche o alcaltri, di zoc nazionâl o sociâl, di ricjece, di nassite o altre condizion.
E no sarà fate nissune distinzion nancje par vie dal Statût politic, juridic o internazionâl dal paîs o de tiare che une persone i parten, tant se chê tiare e je indipendent che s’e je sot ministrazion fiduciarie o no autonime o sot cualchi altri limit di sovranitât.
Articul 3
Ogni individui al à derit a la vite, a la libertât e a la sigurece de sô persone.
Articul 4
Nissune persone e pò jessi tignude in sclavitût o servitût; la sclavitût e il trafic dai sclâfs di cualsisei gjenar a son improibîts.
Articul 5
No si pò torturâ nissun, ni doprâ par nissune persone trataments o punizions barbars, disumans o vergognôs.
Articul 6
Ogni individui al à derit, pardut là che si cjate a sei, che i vegni ricognussude la sô personalitât juridiche.
Articul 7
Denant de leç a son ducj compagns e ducj a an derit, cence nissune parzialitât, a la stesse protezion de leç. A an ducj derit di jessi vuardâts di ogni discriminazion contrarie a cheste Declarazion ch’e je stade fate cuintri cualsisei instigazion a discriminazions di chê sorte.
Articul 8
Ogni individui al à derit a une reâl possibilitât di ricori a tribunâi competents nazionâi cuintri di fats ch’a van cuintri dai derits fondamentâi che la constituzion o la leç i ricognossin.
Articul 9
Nissune persone no pò jessi arestade, tignude in preson o mandade in esili cence juste reson.
Articul 10
Ogni individui al à derit in plene paritât, a une juste e publiche udience denant di un tribunâl indipendent e imparziâl, par decidi dai siei derits e dovês, e ancje par provâ la positivitât di cualsisei acuse penâl che i vegni fate.
Articul 11
Ogni individui acusât di une malefate al è presumût nocent fintant che la sô colpe no sei stade dimostrade par vie legâl tun public proces dulà che i vein dât ogni garanzie par difindisi.
Nissun individui nol pò vignî condanât par une robe fate o no fate, se, in chel tâl moment, chê robe no jere considerade une malefate secont il derit locâl o internazionâl. Come che no si podarà mai dâ un cjastic plui grant di chel stabilît tal moment de malefate.
Articul 12
Nissun individui nol pò jessi sogjet a interferencis arbitrariis te sô vite privade, te sô famee, te sô cjase, te sô corispuindince, e nancje jessi ufindût tal so onôr e te sô stime. Ogni individui al à derit di jessi vuardât de leç cuintri interferencis o ufesis di cheste fate.
Articul 13
Ogni individui al à derit di stâ e di movisi dentri i confins di ogni Stât.
Ogni individui al à derit di lâ vie di cualsisei paîs, ancje dal so, e di tornâ.
Articul 14
Ogni individui al à derit, cuintri lis persecuzions, di cirî e cjatâ ricet in altris paîs.
Nol podarà ricori a chest derit un individui s’al è cirût par malefatis no politichis o par fats contraris ai fins e ai principis des Nazions Unidis.
Articul 15
Ogni individui al à derit di vê une citadinance.
A nissun individui no si pò cjoli cence une reson la sô citadinance e nancje il derit di cambiâle.
Articul 16
Oms e feminis in etât adate a an il derit di sposâsi e di meti sù famee, cence nissune limitazion di gjernazie, citadinance o religjon. A an ducj i stes derits a rivuart dal matrimoni, par tant ch’al dure e cuantche si disfe.
Il matrimoni si pò fâlu dome cul libar e plen consens dai nuviçs deventants.
La famee e je la fonde naturâl e fondamentâl de societât e e à il derit che la difindin la societât e il Stât.
Articul 17
Ogni individui al à derit di vê une propietât sô personâl o comugnâl cun altris.
A nissun individui no si pò cjoli la sô propietât cence une reson.
Articul 18
Ogni individui al à derit a la libertât di pinsîr, cussience e religjon; chest derit al vûl dî ancje libertât di gambiâ religjon o fede, e libertât di pandi dibessôl o cun altris, tant in public che in privât, la sô religjon o la sô fede tal insegnâ, tes pratichis, tal cult e te osservance des ceremoniis.
Articul 19
Ogni individui al à derit a la libertât di impinion e di espression, dutun cul derit di no jessi lambicât par vie de sô idee e il derit di cirî, di vê e di propagandâ informazions e ideis cun ogni mieç e cence limitazions.
Articul 20
Ogni individui al à derit a la libertât di riunion e di associazion pacjifiche.
No si pò obleâ nissun a fâ part di une associazion.
Articul 21
Ogni individui al à derit di partecipâ al guviêr dal so paîs tant di persone che par mieç di rapresentants sielzûts liberementri.
Ogni individui al à derit di pode rivâ, in condizions di paritât, ai puescj di vôre publics dal so paîs.
La volontât popolâr e je la fonde de autoritât dai guviêrs; cheste volontât si à di pandile traviers elezions periodichis e onestis, a sufragjo universâl e compagn, cun vôt segret o tun altri mût ch’al garantissi la libertât di esprimisi.
Articul 22
Ogni individui, come part de societât, al à derit a la sigurece sociâl, e ancje di realizâ, cul impegn nazionâl e la colaborazion internazionâl e tignint cont de organizazion e des possibilitâts di ogni Stât, i derits economics, sociâi e culturâi indispensabii a la sô dignitât e a la libare cressite de sô personalitât.
Articul 23
Ogni individui al à derit al lavôr, a la libare sielte dal puest di vôre, a condizions justis e buinis di lavôr e a jessi vuardât cuintri la disocupazion.
Ogni individui, cence parzialitât, al à derit di vê la stesse pae par un lavôr compagn.
Ogni individui ch’al lavore al à derit a une pae juste e buine che i garantissi a lui e a la sô famee une vite secont la dignitât umane e staronzade, s’al covente, cun altris mieçs di protezion sociâl.
Ogni individui al à derit di meti sù sindacâts e di fâur part par difindi i siei interes.
Articul 24
Ogni individui al à derit di polsâ e di distraisi, intindint cun chest un just limit des oris di lavôr e di feriis periodichis paiadis.
Articul 25
Ogni individui al à derit a un sistem di vite bon di garantî la salût e il bonstâ so e de sô famee, massime pal nudriment, il vestiari, une cjase, la assistence mediche, e ai servizis sociâi necessaris; al à derit a la sigurece in câs di disocupazion, malatie, invaliditât, veduance, vecjae o in ogni altri câs di piardite dai mieçs di sussistence par robis che no dipendin dal so volê.
La maternitât e la infanzie e an derit a curis speciâls e assistence. Ducj i fruts nassûts tal matrimoni o fûr, a an di gjoldi de stesse protezion sociâl.
Articul 26
Ogni individui al à derit a la instruzion. La instruzion e à di jessi a gratis almancul pes classis elementârs e fondamentâls. La instruzion elementâr e à di jessi obligatorie. La instruzion tecniche e professionâl e à di jessi possibil a ducj e cussì la instruzion superiôr e à di jessi possibil a ducj daûr dal merit.
La instruzion e à di jessi indreçade a une plene incressite de personalitât umane e a un simpri plui grant rispiet dai derits dal om e des libertâts fondamentâls. La instruzion e à di fâ cressi la comprension, il bon cûr, la amicizie fra dutis lis Nazions, lis comunitâts etnichis e religjosis, e dâ une man a la vôre des Nazions Unidis par mantignî la pâs.
I gjenitôrs a an prin di ducj derit di sielzi il gjenar de instruzion pai lôr fîs.
Articul 27
Ogni individui al à derit di jessi a part de vite culturâl de comunitât, di gjoldi des arts e di dâ di vôre al progres de sience e usufruî dai siei beneficis.
Ogni individui al à derit a la difese dal interes morâl e matereâl ch’a divegnin di une produzion sientifiche, leterarie e artistiche che lui al vedi fate.
Articul 28
Ogni individui al à derit di cjatâsi a vivi tun sistem sociâl e internazionâl dulà che i derits e lis libertâts proclamadis in cheste Declarazion a sein metûts in pratiche dal dut.
Articul 29
Ogni individui al à dovês viers la comunitât, là che lui al pò madressi adimplen e cun libertât.
Tal doprâ i siei derits e lis sôs libertâts, ognun al à di tignî cont dome dai limits prescrits de leç par che si ricognossin e che si rispietin pardabon i derits e lis libertâts di chei altris e par contentâ lis esigjencis justis de morâl, dal ordin public e dal benjessi gjenerâl di une societât democratiche.
No si pò doprâ mâl chescj derits e chestis libertâts cuintri i fins e i principis des Nazions Unidis.
Articul 30
Nissun Stât, grop o persone a puedin cjapâ alc di cheste Declarazion par campâ derits di meti sù trafics o combinâ vôris ch’a cirin di dineâ cualchi derit o libertât ch’e je stade metude in clâr culì. | fur | Friulian | fur | Latn | fur |
Adamuridagunt to Tagumairagüdaru Garada to Ayanuhabaun luagu le yubat haun gürigia ubauwagu
Tagúmeseha
Subúsewati ubauwagu, dan lan ligirún gürigia lun ladúgüni le ligundan, ibihalai le yubai lun lidan deregüdaguaü, ligia lan lagüchabai gudúmei hadan sun idúheñu.
Subúsewatiluagu, dan lan meferen lan luma mabahüdüniwa lan le yubai lun gürigia, ru lan ubafu lun afásihani, mañuragunti giñe saminaü ubauwagu. Ligia lichigunbai subudi lun giarabailan liñúragun gürigia lidangien anúfudei labu yumúraü le gadanbalin, lun lubá gia láwagachun lau le aubai magundan lan, ariñegalai me le uáguti lafiñera;
Subúsewatiluagu megeiwa tan aban lúrudu lun taunigiruni sun le yubai haun gürigia, lun lubá gia úalá afosuruti lun ladügüni le mabusienru lubai tanágangien lúrudu;
Subúsewati giñe luagu megeiwa lan lahimeidun umádaguaü lidan sun ubau;
Subúsewati luagu, sun lan fulasu le áundarubai tidaun Ubau Uarati rúhamali hafiñe tuagu Garada to, mamai tichiga inébehabu hawagu idúheñu fulásurugu, ayánuha luagu le yubai lun gürigia, ru tugia me úarani lun wügüritabu würi ubauwagu; afiñewati luagu lawánsera lan me sun ubau lugundu hawiwanda me gürigia lidan ibágari richati;
Subúsewati luagu, sun lan ubau le áundarubai tidaun Adámuri Lani Ubau Uarati ariñegaña luagu ñeibai lan inébehabu luagu le yubai lun gürigia adügalai me ligúndan:
Subúsewati luagu, dan úara lan saminaü sigénewali, lagúnfuliruba daradu:
adamuridagunt to
Tagumairagüdaru
garada to ayanuhabaun luagu le
yubathaun gürigia ubauwagu
Lun lubá gia hasubudiragüdüni tila lun sun ubau, haun sun gürigia. Aban gárada íchigutu adundehaní haun sun mutu lun lubá gia inebe lan sun saminaü le tídanbai, haucha wagia me lun taraudún tidan luban furendei, haun furumieguarügü dandu lidan hagaira ha asibihabalún kaisi lidan sun fulasu le aubai teréreha.
Saminaü 1
Sun gürigia nasíruati yuti lun, lidan úarani, lawiwanduní libágari kai le aubai labúsienra, gatu giñe lanagun lungua buidu hadan líbegu.
Saminaü 2
Ka gürigia, würi, wügüri, yuti lun libíhini sun buidu le tídanbai Gárada to, katai yebe, linásinñu, lewegerún, lagücha, lafiñe, liñeñe, lisáminan luagu gumadi, lúyeri libágari, lagüriahaun odi le auti lanagua lungua.
Siñabai giñe, ñei lan díseguaü luagu ligáburi saminaü anügüti ubafu bagaira ni luagu tigáburi lúrudu to agumairutu ñei, siñá memebai giñe ñei lan díseguaü luagu lúyeri aruwaihaní arainiruti bagaira, dipeni yebe ligia luaigien amu.
Saminaü 3
Ka gürigia yuti lun labágaridun kai le aubai labúsienra, lun lasáriñahan, adügalai me le ligundan inébewa ligia me.
Saminaü 4
Uati lunti lamuridún ni lun lamúdihan, lubá amúdihani luma lalugurún gürigia kai idámuni, faini lumuti lúrudu.
Saminaü 5
Siñati basufuriragüdün gürigia, barügüda, busíganu, anáneiha lun ñeigien bachúraguai.
Saminaü 6
Ka gürigia yuti lun, le ñei lumuti, lun inébewa lan lau lumágagun, lugundgu ka mutu amu lináhuri luai amu.
Saminaü 7
Sun mutu aban habu tigíbugien lúrudu, ani yuti giñe tun lúrudu taríhin hau. Yuti giñe tun lúrudu, lidan úarani, tererehan hau gürigia ligibugien furumieguarügü lúyeri nabahüdüni.
Saminaü 8
Yuti tun lúrudu taríhin lau gürigia dan lérereguní likésin, gounigitai me hawai láganigu.
Saminaü 9
Tanágangien lúrudu, siñati lasiadirún gürigia, siñati lebélurun furísun, siñá labugún lagairagien.
Saminaü 10
Ka gürigia yuti lun, lidan úarani, lagambúniwa ligíbugien gumadi lun lubá gia lasubudiragun lungua, kalan yubai lun, luma le lunbail ladüuguüni tagánagua lúrudu.
Saminaü 11
Yuti tun lúrudu tíchigun ubafu lun fulédeiwati lun layánuhan luaugua lidan agúseruni.
Siñabai ladaünragüdünibu gumadi anhain úa lubai bidúrun tidan lúrudu. Siñabai giñe badaürün luagu saragu dan luai le tídanbai lúrudu.
Saminaü 12
Uati lunti láchachan liuma lidaun libágari amu ni lanáneihan haun lidúheñu, madárahan ligia me hagáradan amu, ua meáuseraguti. Yuti giñe tun lúrudu terèérehan laugien furumieguarügü anhain asúsereda aban lídangien lamíselu le.
Saminaü 13
Ka gürigia yuti lun lasáriñahan le ñeihin lumuti labúsienra, wiwan ligia me lidan furumieguarügü fulasu le auti lagúndara.
Ka gürigia yuti lun láfuridun lidangien furumieguarügü fulasu, íbini lagairagien, giríbuya ligia me lagairaun.
Saminaü 14
Dan lasigirún odi láibahaun furumieguarügü gürigia, yuti lun laríahan múñansu lidan furumieguarügü ubau ani gatu giñe lamuñadún.
Siñabai giñe ladaünrün amuñadahauti luagu furumieguarügü duru anhain üa lubai lúyeri duru ligia tidan gárada to agumairubaun túmagien Ubau Uaratu.
Saminaü 15
Ka gürigia yuti lun gagaira lan.
Siñati beréderuni gürigia luai gagaria lan, siñá beréderuni anhain busien lubai lasansiruni lagaira.
Saminaü 16
Sun wügüriña hama würiña dan busienguaña lan haungua, yuti haun hadügüni habágari le auti helédaguai, katai yebe hanásiñun, hagaira labu hafiñe; wiwan hamai mesun le líchigunbai sibili, lagánagua hamágualu hamán, labu larigien hígiragun.
Anhain hínsiñegua habai gadara-duntiñu haungua, gawarabai hasibilirún anhaña busien.
Umari habu isanigu hagia lagüchabaña ibágari lidan furumieguarügü adámuri, ani yuti giñe lun adámuri labu uruwai láunigiruniña.
Saminaü 17
Yuti lun ka gürigia larihin lau le lánibai luma le hánibai sungua luagu.
Siñatiberéderuni gürigia luai le lánibai kaisi luai le yubai lun.
Saminaü 18
Sun gürigia yuti haun hasáminarun le autí habúsienra, lun hadügüni le líchigun haritagun haun, subudigüda hamai me hafiñe lun ubau; gawarati giñe hasansiruni kaisi hagumairagüduni, ánhaña busien.
Saminaü 19
Yuti lun ka gürigia laríñeguni lubáliti lidan adamuridaguni bidaudu lamanichagüdüniwa, gawara ligia ladügün akútihani, libihin, ariñahaní, subudigüdalai tidangien furumieguarügü gasibu, umálali tuma garüdia.
Saminaü 20
Sun gürigia yuti haun hadamuridagun hama ha úmati habúsienra kaisi haundaruh tidaun furumieguarügü adámuri súñeitu.
Siñati bafósurun gürigia lun lebélurun tidaun aban adámuri.
Saminaü 21
Yuti lun ka gürigia habúduhan lílana lagaira luagu haucha ligia me luaugua lun lebélurun lidaun gumadi.
Sun gürigia yuti haun, lidan úarani, habíhin wadágimanu luma le arruwaihabai hagaira.
Le ligundan ubau ligia lagüchabai ubafu lani gumadi; igundani le, arihúati dan ñei lan asuesihani le ligíaguti, kaisi dan ñei lan abúduhani lidan larúman.
Saminaü 22
Ka gürigia kai lílana fulasu, yuti lun libihin sun lúyeri idemuai-seinsu, ibágari, aníchigudandu hámagien lílana lagaira kaisi lasúrunigien, lun lubá gia lasandiragun lungua kai aban gürigia seríwiti.
Saminaü 23
Ka gürigia yuti lun lidan úarani, libihin aban wadágimanu, lun laríahan wadagimanu lehínsiñeti lun, kai gubairügü libihin idemuai dan mayábun lan.
Yuti lun ka gürigia, lidan úarani, libihin aban meme fayei luagu aban meme lúyeri wadágimanu.
Yuti lun ka gürigia awadigimariduti, libihin fayei lun gawarabai lan lawíwandun habu lánigu, ibiha ligia me, anhain emégeira, amu idemuai lumagien uruwai.
Yuti sun gürigia hadügün aban adámuri lenébese wadágimanu, belú hagia me tidaun, lun lubá gia haunigiruní le yubai haun.
Saminaü 24
Sun gürigia yuti haun, heméragun larigien somu dan wadágimanu, lun hasáriñahan dan mawadigimaridun hamán, kaisi tafayeirún hasáriñahan haun.
Saminaü 25
Ka gürigia yuti lun lamnúgün aban lúyeri ibágari richati, lun lubá gia gawara lan ladairun atuadini, araini, aigini, daüguaü, muna, lafaáyeirun surúsia luma furumieguarügü megeiguaü haun lánigu. Yuti giñe lun, libihin idemuai dan mayábun lan, dan lasándirun, dan lasiñaragún lungua, dan hilaru, lúmari, dan lawaiyadun, kai gubairügü furumieguarügü idemuai dan mama lan ligia íchiga üma lun leferidiruní lébuna libágari.
Yuti haun dagainatiñu habu iráhüñü lun letenirún haun, lau duári. Sun iráhüñü ha nasíruatiñu lidan odi bárugudi luai sinbili, yuti haun hauniguirún lidan aban.
Saminaü 26
Sun güurigia yuti haun habihin furendei. Anhaña atúriaha tidan luban furumieti furendei, mafayeirúbaña ni aban gáwanü. Yuti lun uruwai laturiagüdüniña gürigia tidabn luban furumieti furuendei. Aturiahaní tidan luban segandi furendei aban memebai lila haun sun mutu. Liabin ti ebéluruni tidaun luban furundei iñuti, hafu lauchun gürigia luaugua.
Sun furendei mosu taríahan tahímeidun lusan gürigia, ru ligia inébehabu luagu sun le yubai haun lílana fulasu; luyéri furendei le lunbai libihini gürigia gatu giñe líchigun saminaü lun ñeibai lan gufúrandaü, awandahani labu umádaguaü hadan sun mutu, itararügübai gawara lan lawándahani labu umádaguaü hadan sun mutu, itararügübai gawara lan lawánserun tuádigimari Ubau Uaratu, lun lubá gia ñei meme lan darangilaü ubauwagu.
Yuti haun agüburigu hasuesihaní luyéri furendei le lunbai habihini hasanigu.
Saminaü 27
Yuti lun ka gürigia láundarun lidaun lechun lagaira, le auti labúsienra, lun layúsurun lídangien hadíñeburi, ideha ligia me lun lawanserun lagaira.
Ka gürigia yuti lun taunigirún lidíñeburikai hamuga: garúdia, akútihani, féindiraeréreha tugia me lúrudu laugien.
Saminaü 28
Ka gürigia yuti lun lauchun, lun ñeibai lan aban ürudúni lun giarabai lan lagúmairun sun saminaü le tídanbai Gárada to.
Saminaü 29
Sun gürigia anihain lunti ladügüni luagu lagaira, mamai ñei lagüriahauwa, ñei tahímeida lusan.
Sun gürigia mosu inébebaun tan lúrudu lun, ladüga tugiarügüñaun lan ariha lau le yubai haun amu, tugia aunigirubalin ibagari fulásrugu, ru tugia buídumei lun bawíwandun tidan aban adámuri úaratu.
Mauwebudunbai sun saminaü le tídanbaun Gárada to, anhawa magúnfulirun lau tubáliti Ubau Uaratu.
Saminaü 30
Uati ni aban saminaü tidan gárada to lun hamuga líchigun ubafu lun furumieguarügü (kai hamúga gürigia, adámuri, uruwai) lun gawarabai lan ladügün somu katai barúnati luagun tubáliti gáarada to. | cab | Garifuna | cab | Latn | cab |
[?]
10 ޑިސެމްބަރ 1948 ގައި، އދ. މަޖިލީހުގެ ޢާންމު ޖަލްސާއިން ފާސްކޮށް އިޢުލާނުކޮށްފައިވާ އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޢާންމު ޤަރާރު
ފެށުން
އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޢާއްމު ޤަރާރަކީ 10 ޑިސެމްބަރ 1948 ގައި އދ. މަޖިލީހުގެ ޢާއްމު ޖަލްސާއިން ފާސްކޮށް އިޢުލާނު ކޮށްފައިވާ ޤަރާރެކެވެ. މިޤަރާރާމެދު ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމަށް މެމްބަރު ޤަޢުމުތަކަށް އދ. އިން ވަނީ ގޮވާލައިފައެވެ. މި ޤަރާރު އދ. މަޖިލީހުގެ ރަސްމީ 6 ބަހުން ލިބެން ހުރެއެވެ. އަދި މެމްބަރު ޤަޢުމުތަކުގައި އެ ބައެއްގެ ބަހަށް ތަރުޖަމާކޮށް ޢާންމުކުރުމެވެ. ދިވެހިރާއްޖެ ވެސް ވަނީ 21 ސެޕްޓެމްބަރ 1965 އިން ފެށިގެން އދ. ގެ މެމްބަރު ޤައުމަކަށް ވެފައެވެ. އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާ ބެހޭ ގޮތުން ރައްޔިތުން ހޭލުންތެރިކުރުމަކީ، މިކޮމިޝަނުގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭކަމަކަށް ވާތީ، މިޤަރާރު ދިވެހި ބަހަށް ތަރުޖަމާކޮށް 2004 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރިލް މަހުން ފެށިގެން ޢާއްމުމިކުރެވެނީ މިގޮތުން ކުރެވޭ މަސައްކަތްތަކުގެ ތެރެއިންނެވެ. އަދި މިޤަރާރު ދިވެހި ބަހަށް ތަރުޖަމާކުރެވިފައި މިވަނީ އެއްވެސް އުނި އިތުރު ކުރުމަކާނުލައި އޭގެ އަޞްލާ އެއްގޮތަކަށެވެ. ނަމަވެސް މިޤަރާރުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ޙައްޤުތަކުގެ ތެރެއިން ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޢަމަލުކުރަންޖެހޭނީ އިސްލާމްދީނުގެ އަސްލަކާ ޚިލާފުނުވާ ޙައްޤުތަކަށެވެ.
ދީބާޖާ
ދެންފަހެ، މިނިވަންކަމާއި، ޢަދުލުވެރިކަމާއި، ޞުލްޙަވެރިކަން ދުނިޔޭގައި ޤާއިމުވެ އޮތުމުގެ އަސާސަކީ، ކަމޭހިތެވިގެންވާ ދަރަޖައަކާއި، ހަމަހަމަ އަދި ނިގުޅައިނުގަނެވޭނެ ޙައްޤުތަކެއް، އި ންސާނީ ދަރިފަސްކޮޅުގެ އެންމެހައި ފަރުދުންނަށް ލިބިގެންވާކަން ދެނެގަނެ ޤަބޫލުކުރުން ކަމުގައިވީ ހިނދު؛
ދެންފަހެ، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަށް އެއްވެސް ސަމާލުކަމެއް ދިނުމެއް ނެތި، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޙުރުމަތް ކެނޑުމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮ ތުން، އިންސާނީ ދަރިފަސްކޮޅުގެ ހެޔޮބުއްދިއަށް ޤަބޫލުކުރެވެންވެސް ނެތްފަދަ ޢަމަލުތަކާ ކުރިމަތިލާން ޖެހިފައިވާކަމާއި، އަދި ޢާންމު ފަރުދުންގެ އެންމެ އިސް އުންމީދު ކަމުގައި ހާމަވެ ފާޅުވެގެންދަނީ ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި، އަސާސީ ބޭނުންތަކުންނާއި ބިރުވެރިކަމުން މިންޖުވެގެންވާ ބަޔަކު ދިރިއުޅޭ ދުނިޔެއެއްގެ އުފެދުން ކަމުގައިވީހިނދު؛
ދެންފަހެ، އަނިޔާވެރިކަމާއި ފިއްތުންތެރިކަމާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތް ކުރުމުގައި، އެހެންގޮތެއް ނެތިގެން ބަޣާވާތަށް ހުރަހެޅުމަށް، އިންސާނާއަށް މަޖުބޫރު ކުރުވަން ބޭނުން ނުވާނަމަ، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަކީ ޤާނޫނުގެ ޒަރީޢާއިން ރައްކާތެރި ކުރެވިގެންވާ ޙައްޤުތަކަކަށް ހެދުމަކީ، ނުހަނު ބޭނުން ތެރި ކަމަކަށްވީހިނދު؛
ދެންފަހެ، ދޭދޭ ޤައުމުތަކުގެ މެދުގައި އުފެދިފައިވާ އެކުވެރިކަމުގެ ގުޅުންތައް އާލާ ކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމަކީ، ނުހަނު ބޭނުންތެރި ކަމަކަށްވީހިނދު؛
އިންސާނުންގެ އަސާސީ ޙައްޤުތަކާއި، އިންސާނީ ފަރުދުންގެ ދަރަޖައާއި އަގުހުރި މަޤާމާއި ފިރިހެނުންނާއި އަންހެނުންގެ ހަމަ ހަމަ ޙައްޤުތައް ޤަބޫލުކުރާ ޤަބޫލުކުރުން، އެކުވެރި ދައުލަތްތަކަށް ނިސްބަތްވާ ޤައުމުތަކުގެ ރައްޔިތުން އ.ދ.ގެ އަސާސީ ޤަރާރުގައި އިތުރު ބާރުލައި ފާޅުކޮށް، އަދި އިތުރު މިނިވަންކަން ލިބި ގެންވާ މާޙައުލެއްގައި ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރު މަތިކުރުމަށާއި، އިޖްތިމާޢީ ތަރައްޤީ ކުރިއެރުވުމަށް ޢަޒުމް ކަނޑައެޅިހިނދު؛
ދެންފަހެ، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާއި އަސާސީ މިނިވަން ކަމުގެ މިންގަނޑުތަކަސް ޢާންމުކޮށް އިޙްތިރާމް ކުރުމާއި، އެޙައްޤުތަކަށް ތަބާވުމުގެ ޠަބީޢަތް، އެކުވެރި ދައުލަތްތަކާ ގުޅިގެން އާލާކުރުމަށް، މެންބަރު ޤައުމުތަކުން އިޤްރާރުވެ ޢަޒުމް ކަނޑައެޅިހިނދު؛
ދެންފަހެ، އެޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތައް، ޢާންމުކޮށް އެނގި ދަސްވެފައި އޮތުމަކީ، އެވީ އިޤްރާރާއި އެކަނޑައެޅި ޢަޒުމްގެ ނަތީޖާ ފުރިހަމައަށް ޙާޞިލުކުރުމަށްޓަކައި ވަރަށްވެސް ބޮޑު އަހަންމިއްޔަތެއް ދެވިގެންވާ ކަމަކަށް ވީހިނދު؛
އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޢާންމު ޤަރާރަކީ ހުރިހާ ޤައުމުތަކެއްގެ ހުރިހާ މީހުންނަށް ޙާޞިލުކޮސްދޭންވީ ޢާންމު މިންގަނޑެއް ކަމުގައި ކަނޑައަޅައި، މުޖުތަމަޢުގެ ކޮންމެ ފަރުދަކުވެސް އަދި މުޖުތަމަޢުގެ ކޮންމެ ބާރަކުންވެސް، މިޢާންމު ޤަރާރު ވިސްނުމުގައި އަބަދުމެ ބާއްވައިގެން، އަންގައިދީގެންނާއި އުނގަންނައިދީގެން، މިޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތަކަށް ހުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތުން ކުރިއެރުވުމަށާއި،ޤައުމުތަކުގެ ފެންވަރުގަޔާއި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ފެންވަރުގައި، ހަރުދަނާ އަދި ކުރިއެރުން ލިބެނިވި ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅައިގެން، އެޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތައް ޢާންމުކޮށް މެންބަރު ޤައުމުގެ ރައްޔިތުންގެ މެދުގަޔާއި، އަދި އެމީހުންގެ ބާރުގެ ދަށުގައިވާ ތަންތަނުގެ ރައްޔިތުންގެ މެދުގައިވެސް ކުރިއެރުވުމަށްޓަކައި، އެބަލައިގަނެ ޤަބޫލުކޮށް، އެއަށް ޢަމަލުކުރާނެގޮތް ހެދުމުގެ ނިޔަތުގައި، ޢާންމު މަޖިލީހުން މި، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޢާންމު ޤަރާރު އެކަށައަޅައި، އިޢްލާނު ކުރެއެވެ.
1 ވަނަ މާއްދާ
ހުރިހާ އިންސާނުންވެސް ދުނިޔެއަށް އުފަންވަނީ، މިނިވަންކަމުގައި، ހަމަހަމަ ޙައްޤުތަކަކާއެކު، ހަމަހަމަ ދަރަޖައެއްގައި ކަމޭހިތެވިގެންވާ ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ހެޔޮ ވިސްނުމާއި، ހެޔޮބުއްދީގެ ބާރު އެމީހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ. އަދި އެކަކު އަނެކަކާމެދު އެމީހުން މުޢާމަލާތް ކުރަންވާނީ، އުޚުއްވަތްތެރިކަމުގެ ރޫޙެއްގައެވެ.
2 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، މިޤަރާރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ހުރިހާ ޙައްޤުތަކަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތަކެއް ހޯދުމާއި، ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ. އެޙައްޤުތަކާއި އެމިންގަނޑުތައް ލިބިދެނީ، ނަސްލާއި، ކުލައާއި، ޖިންސާއި، ބަހާއި، ދީނާއި، ސިޔާސީގޮތުން ނުވަތަ އެހެންވެސް ކަމަކާ ގުޅޭގޮތުން ވިސްނުން ގެންގުޅޭ ގޮތާއި، ވަކި ޤައުމަކަށް ނުވަތަ މުޖުތަމަޢަކަށް ނިސްބަތްވުމާއި، މުދާ ލިބިހުރުމާއި، އުފަންވީ ޢާއިލާއެއްގެ ސަބަބުން ޤަދަރުވެރިވުމާއި، އެހެންވެސް ސަބަބަކާ ހުރެ ޤަދަރުވެރިވުންފަދަ، އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ މިންގަނޑަކުން ތަފާތު ކުރުމެއް ނެތިއެވެ. އަދި މީހަކު ނިސްބަތްވާ ޤައުމަކީ، ނުވަތަ ސަރަޙައްދަކީ ސިޔާސީ ގޮތުން، ނުވަތަ އެޤައުމުގެ ބާރު ހިނގާ ސަރަޙައްދުގެ މިންވަރުގެ ގޮތުން، ނުވަތަ އެޤައުމުގެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ހައިސިއްޔަތުގެ ގޮތުން ނަމަވެސް، އެއްވެސް ތަފާތުކުރުމެއް ގެންގުޅެގެން ނުވާނޭ ގޮތުންނެވެ. އެޤައުމަކީ، ނުވަތަ މީހަކު ނިސްބަތްވާ އެސަރަޙައްދަކީ، މިނިވަން ޤައުމަކަށް ވިޔަސް، ނުވަތަ އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުގެ ބެލުމުގެ ދަށުން އެހެން ޤައުމަކުންބަލަހައްޓަމުންދާ ޤައުމެއް ކަމުގައިވިޔަސް، ނުވަތަ އަމިއްލަ ވެރިކަމެއް ނެތް ޤައުމެއް ކަމުގައި ވިޔަސް، ނުވަތަ އެހެންވެސް ގޮތަކުން ސިޔާދަތީ ބާރު މަޙްދޫދު ކުރެވިގެންވާ ޤައުމަކަށް ވީނަމަވެހެވެ.
3 ވަނަ މައްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ދިރިހުރުމުގެ ޙައްޤާއި، މިނިވަންކަމުގެ ޙައްޤާއި، ތިމާގެހަށިގަނޑާއި ނަފްސުގެ ރައްކާތެރިކަމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.
4 ވަނަ މާއްދާ
އެއްވެސް މީހަކު، އަޅުވެތިކަމުގައި، ނުވަތަ މަޖުބޫރުން ޚިދުމަތް ކުރުވުމުގައި، ގެންގުޅެވިގެން ނުވާނެއެވެ. އަޅުވެތިކަމާއި، އަޅުންގެ ވިޔަފާރިއަކީ، އޭގެ ހުރިހާ ބާވަތެއްވެސް ހިމެނޭގޮތުން، މަނާކުރެވިގެންވާ ކަންކަމެވެ.
5 ވަނަ މާއްދާ
އެއްވެސް މީހަކު، އަނިޔާވެރިކަމަށާއި، އަނިޔާވެރި، ނުވަތަ ލާއިންސާނީ، ނުވަތަ އިންސާނީ ޤަދަރަށް ކުޑައިމީސްކަން ލިބެނިވި ގޮތްގޮތަށް ކުރެވޭ މުޢާމަލާތްތަކަށާއި އަދަބުތަކަށް ހުރަހެޅިގެން ނުވާނެއެވެ.
6 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ޤާނޫނުގެ ކުރިމަތީގައި، އެއީ ފަރުދެއް ކަމުގައި ބަލައިގަނެ ޤަބޫލުކުރުމުގެ ޙައްޤު، ކޮންމެ ތަނެއްގައި އޭނާ ހުރި ކަމުގައިވީ ނަމަވެސް، ލިބިގެންވެއެވެ.
7 ވަނަ މާއްދާ
ހުރިހާ އެންމެންނަކީވެސް ޤާނޫނުގެ ކުރިމަތީގައި ހަމަހަމަވެގެންވާ ބައެކެވެ. އެއްވެސް ތަފާތު ކުރުމެއްނެތި، ޤާނޫނުގެ ހަމަހަމަ ރައްކާތެރިކަން ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު، އެމީހުންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ. މިޤަރާރާ ޚިލާފަށް އެއްވެސް ތަފާތެއް ކުރެވޭނަމަ، ނުވަތަ އެފަދަ ތަފާތެއް ކުރުމަށް ހިތްވަރު ދޭނަމަ، އެކަމަކުން ރައްކަތެރިކަން ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު އެންމެނަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ.
8 ވަނަ މާއްދާ
ޤާނޫނު އަސާސީން ނުވަތަ ޤާނޫނުން މީހަކަށް ލިބިދީފައިވާ އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާ ޚިލާފަށް ކުރެވޭ ކަންކަމަށް، ޤައުމުގެ ކަމާގުޅޭ ބާރު ލިބިގެންވާ ޝަރުޢީ މަޖިލިސްތައް މެދުވެރިކޮށް އެކަންކަމަށް އެދެވޭ ފަރުވާ ހޯދުމުގެ ޙައްޤު، ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ.
9 ވަނަ މާއްދާ
އެއްވެސް މީހަކު، ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނީ ހަމަތަކެއްގެމަތިން މެނުވީ، ހައްޔަރުކޮށްފައި، ނުވަތަ ބަންދުކޮށްފައި ބަހައްޓައިގެން ނުވާނެއެވެ. އަދި އެމީހާގެ ދިރިއުޅުން ހަމަޖެހިފައިވާ ފަސްގަނޑުން ބޭރުކޮށްގެންވެސް ނުވާނެއެވެ.
01 ވަނަ މާއްދާ
މީހެއްގެ ޙައްޤުތަކާއި އިލްތިޒާމުތައް ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނީ ހަމަތަކެއްގެ މަތިން މެނުވީ، ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ދަޢުވާ ބެލެވޭ ހިނދުގައި، މިނިވަން އަދި ވަކިފަރާތަކަށް ނުޖެހޭ ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހެއްގައި، ޢާންމުންނަށް ހުޅުވާލެވިފައިވާ އިންޞާފުވެރި މާޙައުލެއްގައި، ފުރިހަމަ ހަމަހަމަކަން ލިބިދޭ ގޮތުގައި، އެކަމެއް ކަނޑައެޅިގެން ދިޔުމުގެ ނުވަތަ ބެލެވިގެން ދިޔުމުގެ ޙައްޤު ހަމަކޮންމެ މީހަކަށް ލިބިގެންވެއެވެ.
11 ވަނަ މާއްދާ
ޖިނާއީ ކުށެއްގެ ދަޢުވާ މީހެއްގެ މައްޗަށް ކުރެވޭ ހިނދުގައި، އޭނާގެ ދިފާޢުގައި ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ ހުރިހާ މިނިވަންކަމެއް އޭނާއަށް ލިބިދީފައިވާ، އަދި ޢާންމުންނަށް ހުޅުވާލެވިފައިވާ މާޙައުލެއްގައި ހިނގާ ޝަރީޢަތެއްގައި، ޤާނޫނުގައިވާ ގޮތުގެ މަތިން ކުށްވެރިވެއްޖެ ކަމަށް ކަނޑަނާޅާހާހިނދަކު، އޭނާއަކީ ކުށެއްނެތް މީހަކު ކަމުގައި މީހުން ޤަބޫލުކުރުމުގެ ޙައްޤު، އެފަދަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ.
މީހަކު ވަކި ޢަމަލެއް ކުރިއިރު ނުވަތަ ވަކި ޢަމަލެއް ނުކޮށް ދޫކޮށްލިއިރު، އެޤައުމުގެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ނުވަތަ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނުގެ ދަށުން، އެކަމަކީ ޖިނާއީ ކުށެއް ކަމަށް ކަނޑައަޅާފައި ނުވާ ކަމެއް، އެއީ ޖިނާއީ ކުށެއް ކަމުގައި ބަލައި، އެކުށުން އޭނާ ކުށްވެރި ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ. އަދި ޖިނާއީ ކުށެއް މީހަކު ކުރިއިރު އެކުށަކަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ އަދަބަށްވުރެ ބޮޑު އަދަބެއް، އޭނާގެ މައްޗަށް ކަނޑައެޅިގެން ނުވާނެއެވެ.
12 ވަނަ މާއްދާ
މީހެއްގެ އަމިއްލަ މިނިވަން ކަމާއި، އޭނާގެ ޢާއިލާއާއި، އޭނާގެ ގެދޮރާއި، އޭނާ ލިޔާ ނުވަތަ އޭނާއަށް ލިބޭ ސިޓީގެ ޙުރުމަތަށް އުނިކަން ލިބޭފަދަ ޢަމަލެއް، ނުވަތަ އޭނާގެ ޤަދަރަށް ނުވަތަ އަބުރަށް އުނިކަމެއް ފޯރާ ޒާތުގެ ކަމެއް، ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނީ ހަމަތަކެއްގެ މަތިން މެނުވީ، އެއްވެސް މީހަކާމެދު ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ. އެފަދަ ކަންކަމުން ޤާނޫނުގެ ރައްކާތެރިކަން ހޯދުމުގެ ޙައްޤު ހަމަކޮންމެ މީހަކަށްމެ ލިބިގެން ވެއެވެ.
13 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެމީހެއްގެ ޤައުމުގެ އިމުގެ ތެރޭގައި، ބޭނުންތަނަކަށް ދަތުރު ފަތުރު ކުރުމުގެ ޙައްޤާއި، ބޭނުން ތަނެއްގައި ދިރިއުޅުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.
ހަމަކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އޭނާގެ އަމިއްލަ ޤައުމު ނުވަތަ އެހެން ޤައުމެއް ދޫކޮށް ދިއުމުގެ ޙައްޤާއި، އޭނާގެ އަމިއްލަ ޤައުމަށް އެނބުރި އައުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.
14 ވަނަ މާއްދާ
ތިމާގެ ވިސްނުން ގެންގުޅޭ ގޮތުން، ތިމާގެ ޤައުމުގެ ސަރުކާރުން ތިމާއާމެދު އިންސާފުވެރިނޫން ގޮތަކަށް ޢަމަލެއް ކޮށްފާނެ ކަމަށް ވިސްނައި، އެކަމުން ސަލާމަތް ވުމަށް، އެހެން ޤައުމަކުން ރައްކާތެރިކަން ހޯދައި، އެގޮތުން ލިބޭ ރައްކާތެރި ކަމުގައި ހުރުމުގެ ޙައްޤު، ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ.
އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުގެ މަޤްޞަދުތަކާއި އުޞޫލުތަކާ ޚިލާފު ޢަމަލުތައް ކޮށްގެން، ނުވަތަ ސިޔާސީ ކުށް ނޫން އެހެން ކުށްކުށުގައި ދަޢުވާ އުފުލޭ ޙާލަތްތަކުގައި، މިޙައްޤުގެ ބޭނުން ހިފެވިގެން ނުވާނެއެވެ.
15 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ޤައުމަކަށް ނިސްބަތް ވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.
އެއްވެސް މީހެއްގެ ޤައުމީ ނިސްބަތެއް، ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނީ ހަމަތަކެއްގެ މަތިން މެނުވީ، ނިގުޅައިގަނެވިގެން ނުވާނެއެވެ. އަދި މީހެއްގެ ޤައުމީ ނިސްބަތް ބަދަލުކުރުމުގެ ޙައްޤުވެސް، އެފަދަ ހަމަތަކެއްގެ މަތިން މެނުވީ ނުދީ، ހިފެހެއްޓިގެން ނުވާނެއެވެ.
16 ވަނަ މާއްދާ
ކައިވެނި ކުރުމުގެ ޢުމުރަށް އަޅާފައިވާ ކޮންމެ ފިރިހެނަކަށާއި އަންހެނަކަށް، ނަސްލަށް ނުވަތަ ޤައުމަށް ނުވަތަ ދީނަށް ބިނާކޮށް އެއްވެސް ހުރަހެއް ކުރިމަތިވުމެއް ނެތި، ކައިވެނި ކުރުމާއި، ޢާއިލާއެއް ބިނާކުރުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ. ކައިވެނި ކުރުމުގަޔާއި، ކައިވެނީގައި ދެމިތިބުމުގަޔާއި، އެކައިވެނި ރޫޅާލުމުގައި، އެމީހުންނަށް ހަމަހަމަ ޙައްޤުތަކެއް ލިބިގެން ވެއެވެ.
ކައިވެންޏެއް ކުރެވޭނީ، ކައިވެނި ކުރުމަށް އެދޭ މީހުންގެ، މިނިވަން އަދި ފުރިހަމަ ރުހުން، އެކައިވެންޏަށް ލިބުމުން އެކަންޏެވެ.
ޢާއިލާއަކީ މުޖުތަމަޢު އެމައްޗަށް ބިނާވެގެންވާ ތަފާތު ޖަމާޢަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ތަބަޢީ އަދި އެންމެ އަސާސީ ޖަމާޢަތެވެ. އެހެންކަމުން މުޖުތަމަޢާއި ދައުލަތުގެ ފަރާތުން، ރައްކާތެރިކަން ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ޢާއިލާއަށް ލިބިގެން ވެއެވެ.
17 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ތިމާއެކަނި، ނުވަތަ އެހެން ބަޔަކާ ގުޅިގެން ނަމަވެސް، މުދާ ހޯދައި، މިލްކު ކުރުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.
އެއްވެސް މީހެއްގެ ކިބައިން، ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ޤާނޫނީ ހަމަތަކެއްގެ މަތިން މެނުވީ، އެމީހެއްގެ މުދަލެއް ނިގުޅައި ގަނެވިން ނުވާނެއެވެ.
18 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެމީހަކު ގަބޫލު ކުރަންބޭނުންވާ ގޮތަކަށް ކަންކަން ޤަބޫލު ކުރުމާއި، އެމީހެއްގެ ހެޔޮވިސްނުމަށް ފެންނަ ގޮތަކަށް ކަންކަން ވިސްނުމާއި، އެމީހަކު ތަބާވާން ބޭނުންވި ދީނަކަށް ތަބާވުމުގެ މިނިވަންކަމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ. މިޙައްޤުގެ މާނައިގައި، މީހަކަށް އެމީހެއްގެ ދީން ބަދަލުކުރުމުގެ ޙައްޤާއި، ސިއްރުން ނުވަތަ ފާޅުގައި، ތިމާ އެކަނި ނުވަތަ ބަޔަކާއި އެކުގައި، އެހެން މީހުންނަށް އެދީން އަންގައިދިގެން ނުވަތަ ދީނުގައިވާ ގޮތަށް އުޅެގެން، ނުވަތަ އަޅުކަން ކޮށްގެން، ނުވަތަ ދީނުގައިވަ ހަމަތަކަށް ތަބާވެގެން، އޭނާގެ ދީން ހާމަކުރުމުގެ ޙައްޤު ހިމެނެއެވެ.
19 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެމީހަކު ދެކެން ބޭނުންވާ ގޮތަކަށް ދުށުމާއި، އެމީހަކު ހާމަކުރަންބޭނުންވާ ކަމެއް ހާމަކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ލިބިގެން ވެއެވެ. މިޙައްޤުގެ މާނައިގައި، އެއްވެސް ފަރާތެއްގެ ނުފޫޒެއްނެތި، ވަކި ގޮތަކަށް ވިސްނުން ގެންގުޅުމާއި، އެއްވެސް ކަހަލަ އިމެއް ހުރަހެއް ނެތި، އަދި ކޮންމެ ފަދަ ވަސީލަތެއް ބޭނުންކޮށް ގެން ނަމަވެސް، އެކިއެކި މަޢުލޫމާތާއި އެކިއެކި ޚިޔާލު ހޯދުމާއި، ލިބިގަތުމާއި، އެކަންކަން ފާޅުކޮށް އަންގައިދިނުމުގެ މިނިވަންކަން ހިމެނެއެވެ.
20 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ޞުލްޙަވެރިކަމާއެކު އެއްވެ އުޅުމާއި، ޖަމާޢަތްތައް ހެދުމުގެ މިނިވަންކަން ލިބިގެންވެއެވެ.
ވަކި ޖަމާޢަތަކަށް ނިސްބަތް ވުމަކަށް، މީހަކަށް މަޖްބޫރު ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ.
21 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެމީހެއްގެ ޤައުމުގެ ވެރިކަން ހިންގުމުގައި، އަމިއްލަ ހައިސިއްޔަތުން، ނުވަތަ މިނިވަންކަމާއެކު ހޮވޭ މަންދޫބުން މެދުވެރިކޮށް، ބައިވެރިވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެޤައުމެއްގެ ސަރުކާރުންދޭ ޚިދުމަތަށް އެދެވޭނެ މަގު، ފަހިވެފައި އޮތުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.
ސަރުކާރުގެ ބާރު ބިނާވެފައި އޮތް އަސާސަކަށް ވާންވާނީ ރައްޔިތުން އިޙްތިޔާރު ކޮށް، އެދޭ ގޮތެވެ. ރައްޔިތުން އިޚްތިޔާރު ކޮށް، އެދޭ ގޮތް ދައްކައިދެނީ، ވަކި މުއްދަތު ތަކަކުން ބޭއްވޭ، ތެދުވެރި އިންތިޚާބުތަކެއްގެ ޒަރީޢާއިންނެވެ. މިފަދަ އިންތިޚާބު ތަކަކީ، ޢާއްމުކޮށް އެންމެންނަށް، އެއްގޮތެއްގެ މަތިން ހިނގާ އުޞޫލުތަކެއްގެ މަތިން، ހަމަހަމަ ގޮތެއްގައި، ވޯޓު ލުމުގެ ޙައްޤު ލިބިދިނުމާއެކު، މިނިވަންކަމާއެކު ސިއްރު ވޮޓު ލުމުގެ ފުރުސަތު އޮތް، ނުވަތަ މިނިވަންކަމާއެކު ވޯޓު ލުމުގެ އެފަދަ އެހެން އުސޫލުތައް ޤާއިމު ކުރެވިފައިވާ، އިންތިޚާބު ތަކަކަށް ވާންވާނެއެވެ.
22 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، މުޖްތަމަޢުގެ ފަރުދުންގެ ހައިސިއްޔަތުން، އިޖްތިމާޢީ ރައްކާތެރިކަން ލިބިގަތުމުގެ ހައްޤު ލިބިގެން ވެއެވެ. އަދި ޤައުމީ ފެންވަރުގައި ކުރެވޭ މަސައްކަތުންނާއި، ބައިނަލްއަޤްވާމީ އެއްބާރުލުން ހޯދައިގެން ކުރެވޭ ކަންކަމުން، އަދި ދައުލަތުގެ ވަސީލަތްތައް އެފަދައިން އިންތިޒާމް ކޮށް ތަރުތީބުކޮށްގެން، އެވަސީލަތްތައް ނިޔާ ކުރާ ގޮތެއްގެ މަތިން، މީހާގެ ޝަޚްސް މިނިވަންކަމާއެކު ޤާއިމްކޮށް ބިނާކުރުމަށާއި، އޭނާގެ ޤަދަރު ހިފެހެއްޓުމާ ގުޅިލާމެހިފައިވާ، އިޤްތިޞާދީ، އިޖްތިމާޢީ އަދި ޘަޤާފީ ޙައްޤުތައް، ހޯދައި ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު، ލިބިގެންވެއެވެ.
23 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ޙައްޤާއި، އޭނާ ބޭނުން ވަޒީފާއެއް އިޚްތިޔާރުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި، މަސައްކަތް ކުރުމުގައި ޢަދުލްވެރި، އަދި އެކަށޭނަ ޝަރުތުތަކެއްގެ މަތިން މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ޙައްޤާއި، ވަޒިފާ ނުލިބުމުން ރައްކާތެރި ވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ހަމަހަމަ މަސައްކަތަށް، ހަމަހަމަ އުޖޫރަ، އެއްވެސް ތަފާތު ކުރުމެއްނެތި، ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެން ވެއެވެ.
މަސައްކަތް ކުރާ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އިންސާނާގެ ކަމޭހިތެވިގެންވާ ދަރަޖައާ އެއްފަދަ ދިރިއުޅުމެއް، އޭނާއަށާއި އޭނާގެ ޢާއިލާއަށް ހޯދައިދިނުމަށް ބޭނުންވާނެ މިންވަރަށް، ޢަދުލްވެރި އަދި އެކަށޭނަ، އުޖޫރައެއް ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެން ވެއެވެ. އަދި، އެމިންވަރުގެ ދިރިއުޅުމަކަށް ވާސިލުވެވޭނީ އިޖްތިމާޢީ ރައްކާތެރިކަމުގެ އެހެން ވަސީލަތްތަކެއް ލިބިގެން ކަމަށް ވާނަމަ، އެފަދަ ވަސީލަތްތައް ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤުވެސް އޭނާއަށް ލިބިގެންވެއެވެ.
ހަމަ ކޮންމެ މިހަކަށްމެ، އޭނާގެ މަސްލަޙަތު ޙިމާޔަތް ކުރުމުގެ ގޮތުން، މަސައްކަތްތެރިންގެ ޖަމާޢަތްތައް ހެދުމާއި، އެފަދަ ޖަމާޢަތްތަކުގައި ބައިވެރިވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.
24 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ހުސްވަގުތާއި އަރާމު ހޮދުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެން ވެއެވެ. މަސައްކަތް ކުރަންޖެހޭ ވަގުތު ވަކި މިންވަރަކަށް ކަނޑައެޅިފައި އޮތުމާއި، ވަކިމުއްދަތެއް ވަންދެން މަސައްކަތް ކުރުމުން، މުސާރައާއެކު ޗުއްޓީ ލިބުން ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
25 ވަނަ މާއްދާ
ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށާއި، ތިމާގެ ޢާއިލާގެ މެންބަރުންނަށް، އެކަށޭނަ ޞިއްޙަތެއްގައި، ދުޅަހެޔޮކަންމަތީ އުޅެވޭނެ ފެންވަރެއްގެ ދިރިއުޅުމެއް، ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ލިބިގެންވެއެވެ. ކާނާއާއި، އަންނައުނާއި، ގެދޮރާއި، ޞިއްޙީ ފަރުވާއާއި، އަދި ބޭނުންތެރި އިޖްތިމާޢީ ޚިދުމަތްތައް ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ. އަދި ވަޒީފާއެއް ނެތުމުން، ނުވަތަ ބަލިވުމުން، ނުވަތަ ނުކުޅެދުމުން، ނުވަތަ އަނބި ނުވަތަ ފިރި މަރުވުމުން، ނުވަތަ މުސްކުޅިވެ ދުވަސް ވުމުން، ނުވަތަ އޭނާގެ ބާރުން ބޭރު ސަބަބު ތަކަކަށްޓަކައި ދިރިއުޅެވޭނެ ގޮތެއް ނެތުމުން، ރައްކާތެރިކަން ލިބިގަތުމުިގެ ޙައްޤު ހިމެނޭ ގޮތުންނެވެ.
ބަލިވެ އިންނަ ދުވަސްވަރާއި، ކުދިންގެ ޅައުމުރުގެ ދުވަސްވަރަކީ، ޚާއްޞަ އެހީތެރިކަމާއި އޯގާތެރިކަން ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު އޮތް ދުވަސްވަރެކެވެ. ހުރިހާ ކުދީންނަކީވެސް އެއްމިންވަރެއްގެ އިޖްތިމާޢީ ރައްކާތެރިކަން ލިބުން ޙައްޤު ކުދީންނެވެ. ކައިވެނީގެ ގުޅުމެއްގެ ތެރެއިން ލިބޭ ކުދިންނަށް ނުވަތަ އެފަދަ ގުޅުމެއްގެ ބޭރުން ލިބޭ ކުދިންނަށްވީނަމަ ވެހެވެ.
26 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ތަޢުލީމު އުނގެނުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ. އެންމެ އަސާސީ އަދި އެންމެ އިބްތިދާއީ ފެންވަރުގައި އެކަނި ނަމަވެސް، އެއްވެސް އަގެއް ނެގުމަކާނުލައި، ތަޢުލީމު އުނގެނުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބިދޭން ވާނެއެވެ. އިބްތިދާއީ ތަޢުލީމަކީ، ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ އުނގެނުން މަޖުބޫރު ތަޢުލީމެކެވެ. ވަކި ފަންނު ތަކެއްގެ ތަޢުލީމާއި ވަކި ހުނަރުތަކުގެ ތަޢުލީމަކީ، ބޭނުން ބަޔަކަށް ހޯދޭނެ ގޮތުގެ މަތިން ޢާންމުކޮށް ލިބެންވާނެ ތަޢުލީމެވެ. އަދި މަތީ ތަޢުލީމު ލިބިގަތުމުގެ ފުރުޞަތަކީ، ނަތީޖާއަށް ބިނާކޮށް، ހަމަހަމަކަންމަތީ ހޯދިދާނެ އެއްޗަކަށް ވާން ވާނެއެވެ.
ތަޢުލީމު ދިނުން އަމާޒު ކުރަންވާނީ އިންސާނީ ޝަޚްޞު ފުރިހަމައަށް ބިނާކުރުމަށާއި، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާއި އަސާސީ މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތަކަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތުން، ހަރުދަނާ ކުރުމަށެވެ. ހުރިހާ ޤައުމުތަކެއްގެ މެދުގަޔާއި، ނަސްލީ ޖަމާޢަތްތަކުގެ މެދުގައާއި، ދީނީ ޖަމާޢަތްތަކުގެ މެދުގައި، އޮންނަންޖެހޭ ދެކެފަރިތަ ކަމާއި، ތަފާތު ޚިޔާލުތައް ތަޙައްމަލު ކުރުމުގެ މިޒާޖާއި، ރަޙްމަތްތެރިކަން، ތަޢުލީމުގެ ޛަރީޢާއިން އާލާކުރަން ވާނެއެވެ. އަދި ޞުލްހަ ޤާއިމުކޮށް ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި، އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުން ހިންގާ ޙަރަކާތްތައް، ތަޢުލީމުގެ ޛަރީޢާއިން ކުރިއަރުވަން ވާނެއެވެ.
ކުދިންނަށް ދޭނެ ތަޢުލީމެއްގެ ބާވަތް އިޚްތިޔާރު ކުރުމުގެ އިސް ޙައްޤެއް، ކުދިންގެ މައިންބަފައިންނަށް ލިބިގެންވެއެވެ.
27 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، މުޖުތަމަޢުގެ ޘަޤާފީ ޙަޔާތުގައި، މިނިވަންކަމާއެކު ބައިވެރިވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ. އަދި ޢާންމު މަޢުލޫމާތާއި ފިކްރީ ހުނަރުތައް ޝައުޤުވެރިކަމާއެކު ބަލައިގަތުމާއި، ސައިންސްގެ ރޮނގުން ހޯދާ ކުރިއެރުންތަކާއި އެފަދަ ކުރިއެރުންތަކުން ލިބިދޭ މަންފާ، ޙިއްޞާ ކުރުމުގެ ޙައްޤުވެސް ލިބިގެންވެއެވެ.
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، ސައިންސްގެ ރޮނގުން، ނުވަތަ އަދަބީ ރޮނގުން ނުވަތަ ފަންނުވެރި ކަމުގެ ރޮނގުން މީހަކު އުފައްދާ އެއްޗެއްގެ މާއްދީ އަދި މަނާޤިބީ މަޞްލަޙަތުގެ ޙިމާޔަތް، ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.
28 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، މިޤަރާރުން އެކަށައަޅާފައި މިވާ ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތައް ޢަމަލީގޮތުން ޙާޞިލުކޮށްދޭ، އިޖްތިމާޢީ އަދި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ނިޒާމެއް، ލިބިގަތުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވެއެވެ.
29 ވަނަ މާއްދާ
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކަށްމެ، އެމީހެއްގެ މުޖުތަމަޢާ ގުޅިގެން އަދާކުރަންޖެހޭ އިލްތިޒާމުތަކެއް ވެއެވެ. އެމީހެއްގެ ޝަޚްޞު މިނިވަންކަމާއެކު ފުރިހަމައަށް ތަރައްޤީ ކުރެވޭނެ ހަމައެކަނި ގޮތަކީ އެއިލްތިޒާމުތައް އުފުލުމެވެ.
ހަމަ ކޮންމެ މީހަކުމެ، އެމީހެއްގެ ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތަކަށް ޢަމަލު ކުރުމުގައި، އެޙައްޤުތަކަށް ނުވަތަ އެމިންގަނޑުތަކަށް، ޤާނޫނުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ އިންތަކަށް ތަބާވާންވާނެއެވެ. ޤާނޫނުގައި އެފަދަ އިންތަކެއް ކަނޑައެޅޭނީ، އެހެން މީހުންގެ އެފަދަ ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތަކަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތައި، އެޙައްޤުތަކަށް ދޭންވާ ސަމާލުކަން ދިނުމުގެ ގޮތުންނާއި، ދީމުޤްރާޠީ މުޖުތަމަޢެއްގައި، އިންސާފުގެ ނަޒަރުން ބަލާއިރު ޢަމަލު ކުރެވެންވާނެ މަނާޤިބީ ހަމަތަކަށާއި، ޢާންމު ރައްކާތެރިކަމަށާއި، ޢާންމު މަޞްލަޙަތަށް ތަބާވުމުގެ ގޮތުންނެވެ.
އެކުވެރި ދައުލަތްތަކުގެ މަޤްޞަދުތަކާއި އުޞޫލުތަކާ ތަޢާރުޟުވާ ގޮތަކަށް، މިޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތަކުގެ ބޭނުން، އެއްވެސް ޙާލެއްގައި ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ.
30 ވަނަ މާއްދާ
މިޤަރާރުގައި އެކަށައަޅާފައިވާ ޙައްޤުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ މިންގަނޑުތައް ނެތިކޮށްލުމަށް އަމާޒުކޮށްގެން، އެއްވެސް ޙަރަކާތެއް ހިންގުމަށް ނުވަތަ ޢަމަލެއް ކުރުމަށް، އެއްވެސް ދައުލަތަކަށް، ނުވަތަ ޖަމާޢަތަކަށް، ނުވަތަ މީހަކަށް އެއްވެސް ޙައްޤެއް މިޤަރާރުން ލިބިދޭ ކަމަކަށް، މިޤަރާރުގައި ހިމެނި އެއްވެސް މާއްދާއެއް ތަރުޖަމާގެންވާ ކުރެވިގެން ނުވާނެއެވެ. | div | Maldivian | div | Thaa | dv |
Declaracioun universalo di dre de l'ome
Article 1
Tóuti lis uman naisson libre. Soun egau pèrla digneta e li dre. An tóuti uno resoun e uno counsciènci. Se dèvon tenifreirenau lis un 'mé lis autre.
Article 2
Tout èsse uman a tóuti li liberta e tóuti lidre prouclama dins aquesto declaracioun, sènso ges li destria pèr de raço, decoulour, de sèisse, de lengo, de religioun, d'idèio poulitico o d'autro meno,d'óurigino naciounalo o soucialo, de richesso, de neissènço o d'àutricoundicioun.
En mai, se fara ges de destriamen foundasubre l'estatut pouliti, amenistratiéu o internaciounau dóu païs o de l'endréde la persouno, fugue aquel endré independènt o sa soubeiraneta countourrouladoo limitado d'un biais o d'un autre.
Article 3
Cado persouno a dre à la vido, à la liberta,e à la segureta.
Article 4
Degun sara soumés à l'esclavitudo o à laservitudo. Es enebi en plen de teni d'esclau o de n'en faire coumèrci.
Article 5
Degun sara soumés à la tourturo nimai à depeno o de tratamen crudèu, inuman o desgradant.
Article 6
Cadun a dre à la recouneissènço de sapersounalita juridico de pertout.
Article 7
Tóuti li gènt soun egau davans la lèi.Memamen an tóuti dre d'èstre apara pèr la lèi sènso ges de destriamen. An tóutidre d'èstre apara parié contro tout ço que vióularié aquesto declaracioun o quebutarié à la vióula.
Article 8
Touto persouno a lou dre de s'apela proche litribunau naciounau coumpetènt. Aquéli ié dèvon l'eficàci e la dèvon defèndrecontro lis ate que violon li dre foundamentau recouneigu pèr la lèi e lacoustitucioun.
Article 9
Degun sara arresta, embarra vo eisila pèrarbitràri.
Article 10
Tóuti li persouno an lou meme dre de pleidejapublicamen sa defènso davans un tribunau que lis escoutara em'un esperitd'independènci e de justiço, que se prounounciara pièi siegue toucant si dre esis óubligacioun, siegue toucant la foundamento de touto acusacioun contro eloen matèri penalo.
Article 11
Touto persouno acusado d'un ate fautible es regardado coume innoucènto jusco que fugue legalamen establido sa coupableta pèr un proucès publi. Dins aquéu proucès, tóuti li garantido necito à sa defènso ié saran estado pourgido.
Res sara coundana pèr d'ate o d'óublit qu'èron pas counsidera fautible segound lou dre naciounau o internaciounau quouro fuguèron fa. Mai qu'acò, se pòu pas coundana li gènt en de peno mai forto d'aquéli que se poudien aplica quouro l'ate fautible fuguè coumés.
Article 12
Se pòu pas sènso resoun valablo bouta lou nasdins la vido privado, la famiho, l'oustau o lou courrié di gènt. Se pòu nimaiataca soun ounour e sa reputacioun. Touto persouno a lou dre d'èstre aparadopèr la lèi contro aquéli malafacho.
Article 13
Cadun a lou dre d'ana d'ounte vòu, de planta caviho d'ounte vòu dedins li raro d'un Estat.
Cadun a lou dre de quita un païs e lou siéu tambèn. Cadun a lou dre de s'entourna au païs siéu.
Article 14
Quouro secutado, touto persouno a lou dre de cerca un recate dins d'àutri païs e de lou prouficha.
Pòu pas s'apela d'aqueste dre uno persouno perseguido de-bon pèr un crime de dre coumun o d'ate countràri i principe emai i toco di Nacioun Unido.
Article 15
Cadun a dre à uno naciounalita.
Se pòu leva en res pèr arbitràri sa naciounalita o lou dre de la chanja.
Article 16
L'ome e la femo, s'un cop soun maridadou, an lou dre de se marida e de founda uno famiho, sènso ges d'empache pèr encauso de raço, de naciounalita o de religioun. Li dre dis ome e di femo soun parié raport au maridage, que siegue dóu tèms que soun marida o quouro se divorçon.
Lou maridage se pòu faire soulamen se li nòvi se volon de-bon.
La famiho es la foundamento naturalo de la soucieta. A dre d'èstre aparado pèr la soucieta e l'Estat.
Article 17
Touto persouno, souleto o coutrìo 'mé d'àutri gènt, a dre à la prouprieta.
Degun sara despoussedi de soun bèn pèr arbitràri.
Article 18
Touto persouno es libro de sa pensado, de sacounsciènci e de sa religioun. En aquéu dre ié caup la liberta de cambia dereligioun o de crèire, e tambèn de manifesta sa religioun o si crèire, soulet o'mé d'àutri gènt, dins la vido publico o privado, pèr l'ensignamen, lis usage,lou culte emai l'acoumplissamen di rite.
Article 19
Tout persouno a dre à la liberta d'óupinioune d'espressioun. En aquéu dre ié caup de rèn se capita carcagna pèr encauso deço que pensas, e tambèn de cerca, reçaupre e espandi lis enfourmacioun e lisidèio, coume que siegue lou mejan d'espressioun, sènso empache à respèt difrountiero.
Article 20
Tóuti li gènt an lou dre de s'acampa e de s'assoucia dins un esperit de pas.
Degun pòu èstre óublija de faire partido d'un groupamen.
Article 21
Touto persouno a lou dre de partecipa au gouvernamen de soun païs, siegue direitamen siegue depèr de representant chausi libramen.
Touto persouno a lou dre d'óuteni de founcioun publico de soun païs dins de coundicioun d'egalita.
La voulounta dóu pople es la foundamento de l'autourita di poudé publi. Aquesto voulounta se dèu espremi depèr d'eleicioun ounèsto que saran estigançado à cadènço reglado, au sufrage universau emé buletin secret, o d'un biais equivalènt que posque assegura la liberta dóu vote.
Article 22
Touto persouno, en fasènt partido de lasoucieta, a dre d'uno prouteicioun soucialo e de coumpli si dre ecounoumi,souciau e culturau ; e acò bonadi lis esperfors naciounau e l'entre-ajudointernaciounalo, segound l'ourganisacioun e li mejan de chasque païs, que ladigneta e lou desvouloupa libre de la persounalita podon pas faire sènso.
Article 23
Cadun a lou dre de travaia, de chausi libre soun mestié, dins de coundicioun equitablo d'obro e de prouteicioun contro lou chaumage.
Tóuti an dre en uno memo pago pèr uno memo obro, sènso ges de destriamen.
Un que travaio a dre en uno pago justo e counvenènto, que sara coumpletado se ié fai besoun pèr tóuti lis àutri mejan de prouteicioun soucialo. Dins tout acò, dèu pousqué viéure de-segur dignamen emé sa famiho.
Touto persouno a lou dre de founda emé d'autro de sendicat e d'èstre sòci d'un sendicat pèr defèndre sis interès.
Article 24
Cadun a dre de se pausa e de s'espaça. A dreà uno tanco resounablo de la journado de travai, à de counget regulié e paga.
Article 25
Tóuti an dre à un nivèu de vido que i'assegure la santa e lou bèn-èstre emai à sa famiho, mai que mai pèr lou manja, lou vèsti, l'oustau, li siuen de santa e pèr tóuti li service souciau necite. Pèr escasènço que un posque pas mai se gagna sa vido sènso l'avé vougu, pèr eisèmple se vèn vièi, malaut, endeca o chaumaire, a dre à la segureta.
Li femo embarrassado, li maire e li pichot an dre à uno ajudo particuliero. Siegon pas si gènt marida, e lou fuguèsson pas quouro lou nistoun es nascu, tóuti li pichot proufichon pamens la memo prouteicioun soucialo.
Article 26
Touto persouno a lou dre d'èstre educado. L'educacioun dèu èstre à-gràtis, lou plus pau pèr ço que pretoco l'ensignamen elementàri e foundamentau. L'ensignamen elementàri es óubligatòri. L'ensignamen di teinico e di mestié dèu èstre d'atencho pèr tóuti. Lis estùdi superiour dèvon èstre dubert à tóuti parié à respèt de si merite.
La toco de l'educacioun es que la persounalita di gènt s'espeligue, e que lou respèt degu i dre de l'ome e i liberta foundamentalo s'afourtigue. Dèu favourisa la coumprenènço, la touleranço e l'amista entre tóuti li nacioun, li group etni vo religious, emai lou crèis dis ativeta di Nacioun-Unido. pèr manteni la pas.
Lou paire emai la maire an lou dre de chausi, bèu proumié, lou biais d'educacioun que volon pèr si pichot.
Article 27
Touto persouno a lou dre de partecipa libramen à la vido culturalo de la coumunauta, au prougrès scientifi e i bèn-fa qu'aduson.
Tout lou mounde a lou dre de prouficha lou plesi coungreia pèr lis art. L'autour d'uno obro scientifico, literàri o artistico a dre à l'aparamen de sis interès mourau e financié.
Article 28
Touto persouno a lou dre de viéure dins unmitan souciau e internaciounau proun ourdouna, que li dre esplica dins aquestodeclaracioun d'aqui se ié poscon aplica en plen.
Article 29
Touto persouno a de devé à respèt de la coumunauta, qu'es en soun dintre soulet que lou desvouloupamen libre e coumplet de sa persounalita i'es poussible.
Se pòu restanca li dre e li liberta de chascun soulamen dóu biais que la lèi l'a vougu pèr fin d'assegura la recouneissènço dis autre, lou respèt de si dre e liberta ; e tambèn pèr fin de respeta lis eisigènci justo de la mouralo, de la tranquileta di gènt, e dóu bèn-èstre generau dins uno soucieta demoucratico.
Aquésti dre e liberta poudran jamai e de ges de biais èstre emplega pèr faire de causo countràri i principe di Nacioun-Unido.
Article 30
Res, ni Estat ni groupamen nimai unopersouno, poudra assaja de tira d'aquesto declaracioun lou dre de fairequaucarèn pèr escracha li dre e li liberta que ié soun esplica. | prv | Occitan | oci | Latn | oc |
INUTTUT PISINNAATITAAFFIIT PILLUGIT SILARSUARMIOQATIGIINNUT NALUNAARUT
AALLAQQAASIUT
Ataqqinassusermik inuup nammineq pigisaanik aammalu anooqatigiinnut ilaasortaasut tamarmik naligiimmik annaasassaanngitsumillu pisinnaatitaaffeqarnissaannik akuersissuteqarneq nunarsuarmi kiffaanngissuseqarnermut, naapertuilluarnermut eqqissinissamullu tunngavium mata ,
Inuttut pisinnaatitaaffinnik sumiginnaanerit asissuinerillu naakkittaatsuliornerujussuarnik silarsuarmiunut tarnip nalunngissusiinik aalassatsitsisartunik nassataqartarmata, aammalu nunarsuarmik inuit killilersugaanngitsumik oqalussinnaatitaaffigalugulu upperisakkut pisinnaatitaaffeqarfiannik ersiorfiginagulu atugarliorfigisassarinngisaannik pilersitsinissaq inuiaat anguniagaattut pingaarnerpaatut tusarliunneqartareersimam mat ,
pingaaruteqarluinnar mat inuiaqatigiit akornanni ikinngutinnersumik pissuseqarnissaq annertusarniassallugu,
pingaaruteqarluinnar mat inuttut pisinnaatitaaffiit inatsisitigut illersorneqarnissaat, inuk allatut sapilerluni qunutitsinermut qunusiaanermullu akiuunniartariaqalissanngippat,
Naalagaaffiit Peqatigiit inuisa isumaqatigiissutikkut uppernarsaqqimmassuk inuttut pisinnaatitaaffiit tunngaviusut, inuup ataqqinassusiata erianassusiatalu aammalu angutit arnallu naligiimmik pisinnaatitaaffeqarnerisa pingaartinneqarnissaat isumalluarfigigitsik, aalajangiussimallugulu inuttut atugarisanik siuarsaaniarnissaq inuuniarnermilu atugarisanik pitsaanerulersitsinissaq,
naalagaaffiit ilaasortaasut imminnut pisussanngortim mata Naalagaaffiit Peqatigiit suleqatigalugit sulissutigissallugu inuttut pisinnaatitaaffinnut aammalu tunngavissiisutut killilersugaanngitsumik iliorsinnaatitaaffinnut nalinginnaasumik ataqqinninnerup annertunerulersinnissaa,
pisinnaatitaaffinnik aammalu killilersugaanngitsumik iliorsinnaatitaaffinnik tamakkuninnga peqatigiilluni paasinninneq pisussaaffimmik tamatuminnga piviusunngortitsinissamut pingaaruteqarnerpaam mat,
NAALAGAAFFIIT ILAASORTAASUT AALLARTITAASA
taamaattumik tamanut nalunaarutigaat inuttut pisinnaatitaaffiit pillugit silarsuarmioqatigiinnut nalunaarut manna inunnut tamanut inuiaqatigiinnullu tamanut tunngatillugu peqatigiinnikkut anguniagassatut, siunertaralugu inuup kialuunniit aammalu inuiaqatigiinnik sullissisut kikkulluunniit tamatigut Nalunaarutikkut matumuuna anguniassagaat atuartitsineq perorsaanerlu aqqutigalugit pisinnaatitaaffinnut killilersugaanngitsumillu iliorsinnaatitaanernut tamakkununnga ataqqinninnerulernissaq aammalu inuiaqatigiit nunallu allat alliartuinnartumik suliniuteqarnerisigut qularnaarniassallugu sumiluunniit sunniuteqartumik akuersaarneqarlutillu naammassiniarneqarnissaat, naalagaaffinni ilaasortaasuni innuttaasut aammalu sumiiffinni naalagaaffinnit taakkunannga aqunneqartuni innuttaasut akornanni.
Immikkoortoq 1.
Inuit tamarmik inunngorput nammineersinnaassuseqarlutik assigiimmillu ataqqinassuseqarlutillu pisinnaatitaaffeqarlutik. Solaqassusermik tarnillu nalunngissusianik pilersugaapput, imminnullu iliorfigeqatigiittariaqaraluarput qatanngutigiittut peqatigiinnerup anersaavani.
Immikkoortoq 2.
Kinal uunniit pisinnaatitaaffinnik killilersugaanngitsumillu iliorsinnaatitaaffinnik nalunaarummi maani taaneqartunik tamanik atuiumasinnaavoq, sukkulluunniit assigiinngisitsinertaqanngitsumik, s. ass. inuiannut sorlernut ataneq, ammip qalipaataa, arnaaneq/angutaaneq, oqaatsit, upperisaq, naalakkersuinikkut isuma allatulluunniit isumaqarneq, inuiaassutsikkut imaluunniit innuttaaqatigiinni qanoq atugaqartuneerneq, pigisaqassuseq, inunnguutsimit imaluunniit inuiaqatigiinni allatut inissisimaneq pissutigalugit.
Aammattaaq nunami imaluunniit sumiiffimmi eqqartuussisinnaanikkut pissutsit imaluunniitt naalakkersuinikkut imaluunniit nunat allamiut inuup aalajangersimasup attaveqarfigisaasa isumaat pissutiagalugit assigiinngisitsineqassanngilaq, sumiiffik naalakkersuinikkut attaveqarfeqanngikkaluarpalluunniit, allanit oqartussaaffigineqaraluarpat namminersortuunngikkaluarpalluunniit, imaluunniit imminut naalakkersorsinnaassusia arlaatigut killiliivigineqarsimagaluarpat.
Immikkoortoq 3.
Kinaluunniit inuunermut, nammineersinnaassuseqarnissamut isumakuluuteqaranilu inuuniarnissamut pisinnaatitaavoq.
Immikkoortoq 4.
Kinaluunniit inussiaatigineqaraniluunniit namminersorsinnaassusiiagaassanngilaq; inussiaateqarneq inussiaarniarnerlu sutigut tamatigut inerteqqutigineqassapput.
Immikkoortoq 5.
Kinaluunniit naalliutserujussuarneqassanngilaq aammalu peqqarniitsumik, naakkittaatsumik narrunarsaataasumillu pineqassananilu pillarneqassanani.
Immikkoortoq 6.
Inuk kinaluunniit nunarsuarmi sumiluunniit eqqartuussisarnermi pisassalittut pisussaasutulluunniit isigineqarsinnaatitaanissamut pisinnaatitaavoq.
Immikkoortoq 7.
Kikkulluunniit tamarmik inatsiseqarnikkut naligiissitaasussaapput, aammalu sutigulluunniit assigiinngisitsinertaqanngitsumik inatsisitigut illersorneqarnissamut pisinnaatitaallutik. Kikkulluunniit tamatmik assigiimmik pisinnaatitaapput nalunaarummut matumunnga akerliusumik sutigulluunniit assigiinngisinneqarnissamut taamatulluunniit assigiinngisinneqalernissamut kajumissaarutaasinnaasunut sunulluunniit illersorneqarnissamut.
Immikkoortoq 8.
Kinaluunniit pisinnaatitaavoq naammaginartumik akitsisitaaqqinnissamut iliuutsinut tunngaviusutut pisinnaatitaaffinnik, nunap naalakkersugaanerani imaluunniit inatsisitigut pineqartunut tunniunneqartunik, innarliisunut inuiaqatigiinni eqqartuussiviit susassaqartut aqqutigalugit.
Immikkoortoq 9.
Kinaluunniit namminissarsiortumik tigusarineqassanngliq, tigummigallagassanngortitaassanani imaluunniit nunagisamit peersitaassanani.
Immikkoortoq 10
Kinaluunniit naligiissitaalluinnarnikkut piumasaqarsinnaatitaavoq eqqartuussivimmi aalajangersimasunut attaveqanngitsumi aammalu nakerisarsiortuunngitsumi eqqortuliortumik tamanullu ammasumik iliorfigineqarnissamik, pisinnaatitaaffimminut pisussaaffimminullu tunngasutigut aalajangiiniartoqassatillugu aammalu inatsisit tunngavigalugit pillarneqaataasinnaasumik sumilluunniit unnerluutigineqarnermini.
Immikkoortoq 11.
Kinaluunniit pillagaassutaasinnaasumik iliuuseqarsimasutut unnerluutigineqartoq pisinnaatitaavoq pinngitsuusutut isigineqarnissamut pisuunermi tamanut ammasumik eqqartuussisoqarnerani, tamatumani uppernarsaatissat tamassa imminut illersorniarnissamut pisariaqartinneqartut pereerlugit inatsisit naapertorlugit pisuunermi uppernarsarneqarnissaata tungaanut.
Kinaluunniit iliuuserisimasaq qanoq iliuuseqanngitsoorsimanerluunniit inuiaqatigiit imaluunniit nunat allamiut inatsisaat naapertorlugit tamatuma nalaani pillarneqaataasussaanngitsut pissutigalugit pillagaassutaasinnaasumik pissusilerorsimasutut pisuutinniarneqarsinnaanngilaq. Aammattaq iliuutsit pillagaassutaasinnaasut pinerata nalaani aalajangerneqartuniit sakkortunerusunik pillaatissisoqarsinnaassanngilaq.
Immikkoortoq 12.
Kinaluunniit pissutsini namminerisani, ilaqutariinnermi, angerlarsimaffimmi imaluunniit allaffigeqatigiittarnikkut pissutsini namminiinnarsortumik akuliuffigineqassanngilaq, aammalu ataqqineqarnerup tusaamaneqarnerullu tungaasigut saassunneqassanani. Kinaluunniit taamatut akuliuffigineqarnissamut imaluunniit saassunneqarnissamut inatsisitigut illerorneqarsinnaatitaavoq.
Immikkoortoq 13.
Kinaluunniit akornuteqanngitsumik angalaarsinnaatitaavoq aammalu naalagaaffiit ataasiakkaat killeqarfiisa iluanni najugaqarfissamik nammineerluni toqqaasinnaatitaalluni.
[Missing Article 13.2]
Immikkoortoq 14.
Kinaluunniit malersugaanermut atatillugu nunani allani qimaaffissarsiornissamut qimaaffissinneqarnissamullu pisinnaatitaavoq.
Pisinnaatitaaffik taana unnerluussaanerni naalakkersuinermut attuumassuteqanngitsutut pinerluutinut tunngassuteqavissuni imaluunniit Naalagaaffit Peqatigiit siunertaannut tunngavigisaannullu akerliusumik iliuuseqarsimanerni tunngaviginiarneqarsinnaanngilaq.
Immikkoortoq 15.
Kinaluunniit naalagaaffimmi aalajangersimasumi innuttaassuseqarnissamut pisinnaatitaavoq.
Kinaluunniit naalagaaffimmi aalajangersimasumi innuttaassutsiminik namminiinnarsortumik piiaaffigineqarsinnaanngilaq imaluunniit innuttaassutsimik allnanngortitsisinnaatitaanermik itigartinneqarsinnaanngilaq.
Immikkoortoq 16.
Inuiannut solernut atasuunermut tunngasut, naalagaaffimmi sumi innuttaassusrqarnermut tunngasut qanoluunniit upperisaqarneq uniffiginagit angutit arnallu nammineersinnaassuseqartutut ukioqalerseersimasut aappanissinnaatitaapput ilaqutariinnillu pilersitsisinnaatitaallutik. Aappariilernissap tungaatigut, aappariinnerup nalaani aammalu aappariigunnaarnerup tungaatigut naligiimmik pisinnaatitaaffeqartussaapput.
AAppariikerneq aatsaat pisinnaalersinnaassaaq aappariilersussat tamarmik pinngitsaaliinertaqanngitsumik tamakkiisumillu aappariilernissaq isumaqatigiissutigippassuk.
Ilaqutariit inuiaqatigiinni pissusissamisoortumik tunngavissiisumillu ataasiusortaapput aammalu inuiaqatigiinnit naalagaaffimmillu illersorneqartussaallutik.
Immikkoortoq 17.
Kinaluunniit namminerisaminik pigisaqartussaatitaavoq kisimiilluni allanilluunniit peqateqarluni.
Kinaluunniit pigisaanik pissutissaqanngitsumik arsaarneqarsinnaanngilaq.
Immikkoortoq 18.
Kinaluunniit pisinnaatitaavoq eqqarsartaatsikkut, tarnip nalunngissusiatigut aammalu upperisakkut killilersugaanngitsumik iliorsinnaanissamut; pisinnaatitaanermi tassani aamma pineqarpoq upperisarsiornermi sorlernut ilaasuunermik upperisamillu allanngortitsinissami killilersugaannginnissaq aammalu atuartitsinikkut, qanoq iliuuseqarnikkut, guutisiornikkut kiisalu upperisarsiornermi unnersuussutigineqartunik naammassinninniarnikkut kisimiilluni allanilluunniit peqateqarluni tamanut ammasumik namminersortumilluunniit upperisarsiornermi sorlernut ilaasuunermik imaluunniit upperisamik nalunaajaateqarnissami killilersugaannginnissaq.
Immikkoortoq 19.
Kinaluunniit pisinnaatitaavoq killiliiffigineqanngitsumik isummaminik nalunaaruteqarnissamut aammalu killiliiffigineqanngitsumik oqaaseqarsinnaatitaanissamut; pisinnaatitaaffimmi tassani aamma pineqarput allanit akuliuffigineqarani namminerisatut isummamik nalunaaruteqarsinnaatitaaneq aammalu nalunaaruteqarniarnermi atorneqarsinnaasut suulluunniit aqqutigalugit aammalu nunat killeqarfii apeqqutaatinnagit paasisassarsiorsinnaaneq eqqarsaatinillu nalunaaruteqarsinnaaneq.
Immikkoortoq 20.
Kikkukkuunniit tamatmik pisinnaatitaapput eqqissisimasumik pissusilimmik killilersugaanngitsumik katersoqatigiittarnissanut aammalu peqatigiiffinnik pilersitsisarnissanut.
Kinaluunniit peqatigiiffimmi sumiluunniit ilaasotaanissamut pinngitsaalineqarsinnaanngilaq.
Immikkoortoq 21.
Kinaluunniit pisinnaatitaavoq nunagisami aqunneqarnerani toqqaannartumik imaluunniit sinniisussatut killilersugaanngitsumik qinikkat aqqutigalugit peqataaniarnissamut.
Kinaluunniit pisinnaatitaavoq nunagisamini naligiissitaasumik atorfinitsitaanissamut suliaqartitaanissamullu.
Innuttaasut piumassuseqarnerat naalakkersuisut oqartussaassuseqarnissaannut tunngaviussaaq; piumassuseqarneq tamanna ersersinneqartassaaq piffissani aalajangersimasuni piviusumillu qinersisoqartarneratigut aammalu naligiimmik qinersisinnaatitaanikkut pisassalluni isertuussamik taaguinertigut imaluunniit taamatulli killilersugaanngitsumik taaguisarnermi periaatsit aqqutigalugit.
Immikkoortoq 22.
Kinaluunniit unuiaqatigiinni ilaasortaasutut pisinnaatitaavoq inooqatgiinnermi toqqissisimaarnissamut aammalu piumasaqarsinnaatitaalluni aningaarsarsiornikkut, inuttut aammalu kulturimut tunngassutilitsigut pisannaatitaaffit nammineq ataqqinassutsimut killilersugaanngitsumillu inuttut ineriartorsinnaanissamut pinngitsoorneqarsinnaanngitsut aaqqissuunneqartassasut inuiaqatigiit qanoq iliuuseqarnerisigut aammalu nunanik allanik suleqatiginninnikkut kiisalu naalagaaffiit ataasiakkaat aaqqissuuaanerat atortussatigullu pissarsivissaataat naapertorlugit.
Immikkoortoq 23.
Kinaluunniit pisinnaatitaavoq suliffeqarnissamut, suliffissamik nammineerluni toqqaanissamut, silunermi naapertuilluartumik ajunngitsunillu atugassaqartitaanissamut aammalu suliffissaaruttoornaveersaartitaanissamut.
Kinaluunniit assigiinngisitsinertaqanngitsumik pisinnaatitaavoq suliat assigiippata naligiimmik akissarsiaqartitaanissamut.
Kinaluunniit sulisuusoq pisinnaatitaavoq naapertuilluartumik iluarinartumillu akissarsiaqartitaanissamut, imminut ilaquttaminillu inummut naleqquttumik inuutinniarnissamut pisariaqassappallu aamma inunnik allnik sernissuiniarnernut isumannarunnaarsitsisussanik.
Kinaluunniit pisinnaatitaavoq sulinermi soqutigisaminut illersuutissaatut suliaqaqatigiit peqatigiiffiinik pilersitsinissamut tamakkunanilu ilanngunnissamut.
Immikkoortoq 24.
Kinaluunniit pisinnaatitaavoq qasuersaarnissamut sunngiffeqarnissamullu, ilanngullugu piffissamik suliffiusumik naammaginartumik killilersuineq, aammalu piffissani aalajangersimasuni akissarsiat pigiinnarlugit feriaqartarnissamut.
Immikkoortoq 25.
Kinaluunniit pisinnaatitaavoq pissaqassutsikkut nammineq ilaquttamilu peqqinnissaannut toqqissisimaarnissaannullu naammattunik atugaqarnissamut, ilanngullugit nerisassatigut, atisatigut, inissatigut aammalu nakorsamit ikiorneqarnikkut aammalu inooqatigiinnermi pisariaqartinneqartutut ajunngitsorsiassatigut naammaginartuusunik, pisinnaatitaallunilu suliffissaarusimaneqartillugu, napparsimanermi, sulisinnaajunnaarnermi, aappaarsernermi, utoqqalinermi imaluunniit iluanaarutigisinnaasanik allanik pissutsit nammineq pisuussutiginngisat pissutigalugit annaasaqarnermi isumannaatsunik atugassaqartitaanissamut.
Anaanaasut meeqqallu immikkut ittumik isumassorneqarlutillu ikiorneqartussaapput. Meeqqat tamarmik, aappariinnermi tamatumaluunniit avataatigut inunngoraluarunik assigiimmik, inoqatigiinnermi illersorneqartussaapput.
Immikkoortoq 26.
Kinaluunniit pisinnaatitaavoq atuartitaanissamut,. Atuartitaaneq akeqanngilaq, allatut ajornarpat minnerpaamik ilinniaqqaatissanik tunngavissaasunillu ilinniarnermi. Ilinniaqqaatissanik atuartitaaneq pinngitsoorani pisussaassaaq. Teknikkikkut suliatigullu ilinniartitaaneq tamanut nalinginnaasumik ammatinneqassaaq aammalu piginnaassutsit tunngavigalugit annertunerusumik atuartitaaneq kikkunnulluunniit naligiissumik ammatinneqassaaq.
Atuartitsinermi anguniarneqassaaq inuup inuttut naammattumik ineriartortinneqarnissaa aammalu inuttut pisinnaatitaaffinnut nammineersinnaalernissamullu aallarniutaasunut ataqqinninnerup annertusarneqarnissaa. Naalagaaffiit tamarnik aammalu inuiaqatigiinni sorlerni ataqatigiiaat upperisaqaqatigiiaallu akornanni paaseqatgiinnissamut, akaareqatigiinnissamut aammalu Naalagaaffiit Peqatigiit eqqissisimanissap pigiinnatnissaanut sulinerannut siuarsaaviussalluni.
Angajoqqaat qitornamik qanoq atuartitaanissaannik toqqaaniarnissamut salliutitaassapput.
Immikkoortoq 27.
Kinaluunniit pisinnaatitaavoq inuiaqatigiinni kulturimut tunngassutilitsigut ingerlatsinerni killilersorneqanngitsumik peqataanissamut, eqqumiitsulianik nuannaaruteqarnissamut aammalu ilisimatuussutsikkut siuariaatinik taakkualu ajunngitsorsiassartaanik paasissutissinneqartarnissamut.
Kinaluunniit pisinnaatitaavoq ileqqorissaarnermut tunngasutigut aammalu timikkut inuuniarnermut tunngasutigut soqutigisanik ilisimatuussutsikkut, atuakkiatigut imaluunniit eqqumiitsullioriaatsikkut pilersissimasaminut tunngassutillit suugaluartulluunniit illersorneqarnissaannut.
Immikkoortoq 28.
Kinaluunniit piumasaqarsinnaatitaavoq inuttut inuiaqatigiittullu atugarisat aaqqissuussivigineqarnissaannik, tamatumani pisinnaatitaaffiit killilersugaanngitsumillu iliorsinnaatitaaffiit Nalunaarummi matumani taaneqartut tamakkiisumik piviusunngorsinnaaqqullugit.
Immikkoortoq 29.
Kinaluunniit inuiaqatigiit tungaannut pisussaaffeqarpoq, taamaallaalli tamatumani inuttut killilersugaanngitsumik tamalliisulmillu ineriartorsinnaatitaaneq tunngavigalugit.
Pisinnaatitaaffiit aamma killilersugaanngitsumik iliorsinnaatitaaffiit atorneqarnerini kialuunniit taqamaallaat naalagarsiorfigisussaavai killilersuutit inatsisini aalajangersarneqarsimasut inuit allat pisinnaatitaaffiisa killilersugaanngitsumillu iliorsinnaatitaaffiisa aammalu piumasaqaatit naapertuilluartut inuiaqatigiinni inuit kikkulluunniit naalakkersuinikkut oqaasissaqaqatigiiffigisaanni ileqqorissaarnissamut tunngasut, inuiaqatigiit aaqqissuussaanerat aammalu inunnut tamanut iluaqutissatut piumasaqaatigineqartut naammassiniarnissaat siunertaralugu.
Pisinnaatitaaffiit killilersugaanngitsumillu iliorsinnaatitaaffiit tamakku Naalagaaffiit Peqatigiit siunertarisaannut tunngavigisaannullu akerliusumik atorneqanngilluinnassapput.
Immikkoortoq 30.
Nalunaarummi matumani taaneqartut arlaannaalluunniit paasineqassanngilaq naalagaaffinnut, ataatsimoortukkuutaanut imaluunniit inunnut ataasiakkaanut tunngavissiisutut sumilluunniit ingerlassaqarniarnissamut imaluunniit iliuuseqarniarnissamut pisinnaatitaaffittut killilersugaanngitsumillu iliuuseqarsinnaatitaaffittut killilersugaanngitsumillu iliuuseqarsinnaatitaaffittut maani naatsorsuunneqartut arlaannaannilluunniit suujunnaarsitsiniutaasinnaasunik. | kal | Inuktitut, Greenlandic | kal | Latn | kl |
Mulevhoguṱe wa Pfanelo dza Vhuthu
Nga ḽa 10 Nyendavhusiku 1948, Buthanonyangaredzi ḽa Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka (UN) ḽo ṱanganedza Mulevhoguṱe wa Pfanelo dza Vhuthu. Nga murahu ha vhukando uhu he ha tou vha ḓivhazwakale, Buthanonyangaredzi ḽo ita khuwelelo kha mashango oṱhe ane a vha miraḓo uri a anḓadze Mulevhoguṱe uyu na “u vhona uri u phaḓaladzwe, u ṱaniwe, u vhalwe na u ṱalutshedzwa zwikoloni na kha zwiṅwe zwiimiswa zwa pfunzo.” Ṱhalutshezo ya tshiVenḓa yo dzudzanywa nga miraḓo ya tshiṱafu na matshudeni vha Yunivesithi ya Kapa u itela u pembelela vhuṱambo ha tshihumbudzo ha 60th ha Mulevhoguṱe uyu une wa tou vha ḓivha zwa kale khathihi na u pembelela vhuṱambo ha tshihumbudzo ha 150th ha Fakhaḽithi ya zwa milayo ya Yunivesithi ya Kapa. Ṱhalutshedzo yo vhalwa lwa u tou thoma Ṱhohoyandou kha vhuṱambo he ha farelwa Yunivesithi ya Venḓa nga ḽa 01 Nyendavhusiku 2008.
MVULATSWINGA
Vhunga u ḓivhea ha u dzhiela nṱha lwa mvele ya tshirunzi tsha muthu na ndingano na pfanelo dza vhathu vhoṱhe zwi murango wa mbofholowo, vhulamukanyi na mulalo ḽifhasini,
Vhunga u dzhielwa fhasi na u tsikeledzwa ha pfanelo dza vhathu ho bveledza zwiito zwa vhuveveru vhu fhandulaho luvalo lwa muthu, na u ḓa ha shango ḽine khaḽo vhathu vha ḓo ḓiphina nga mbofholowo ya u amba na u tenda kha zwine vha funa, na u vhofholowa kha nyofho na zwinyagwa ḽo ḓivhadzwaho sa dzangalelo ḽihulwane ḽa vhathu zwavho,
Vhunga zwi zwa ndeme, arali muthu a sa faneli u kombetshedzwa nga u shaya iṅwe nḓila, u vutshela vhutambudzi na vhutsikeledzi, uri pfanelo dza vhuthu dzi tsireledzwe nga tshumiso ya mulayo,
Vhunga zwi zwa vhuṱhogwa u ṱuṱuwedza mvelaphanḓa ya vhukonani havhuḓi vhukati ha dzitshaka,
Vhunga vhathu vha Mbumbano ya Dzitshaka vho khwaṱhisedza kha Tshata lutendo lwavho kha pfanelo dza vhuthu dza ndeme, kha tshirunzi na ndeme ya vhuvha ha muthu na kha ndingano ya pfanelo dza vhanna na vhafumakadzi na uri vho ḓiimisela u ṱuṱuwedza mvelaphanḓa ya u tshilisana na tshiimo tsha khwine tsha vhutshilo kha mbofholowo khulwane,
Vhunga Mashango ane a vha Miraḓo o ḓivhofha u swikelela u bveledza ṱhuṱhuwedzo ya ṱhonifho na u tevhedzwa ha pfanelo dza vhathu na mbofholowo dza vhuṱhogwa a tshi shumisana na Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka,
Vhunga u pfeseswa ha pfanelo idzi na mbofholowo zwi zwa ndeme khulwane kha uri mbofho iyi i bveledzwe nga vhuḓalo,
Zwino-ha, Zworalo, Buthanonyangaredzi ḽi khou rwela ṱari Mulevhoguṱe wa Pfanelo dza Vhuthu uyu sa tshone tshikalo tshine tsha nga shumiswa nga nnyi na nnyi tshine tsha tea u swikelelwa nga vhathu vhoṱhe na tshaka dzoṱhe, kha u vhona uri muthu muṅwe na muṅwe na muraḓo muṅwe na muṅwe wa tshitshavha, e na Mulevho uyu ngelekanyoni yawe, u ḓo lusa nga u tou funza na u shumisa pfunzo u bveledza phanḓa ṱhonifho ya pfanelo idzi na mbofholowo a tshi shumisa maga o bvelaho phanḓa, kha vhuimo ha lushaka na ha tshaka-tshaka, u vhona uri izwi zwi dzhielwa nṱha na u tevhedzwa vhukati ha vhathu vha Mashango ane a vha Miraḓo na vhathu vhane vha vha kha vhupo vhu re fhasi ha ndaulo ya mashango ayo.
Tshiteṅwa 1
Vhathu vhoṱhe vha bebwa vhe na mbofholowo nahone vha tshi lingana siani ḽa tshirunzi na pfanelo. Vhathu vhoṱhe vho ṋewa mihumbulo na mvalo ngauralo vha tea u konou farana sa vhathu vhathihi.
Tshiteṅwa 2
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo na mbofholowo dzo bulwaho kha Mulevho uyu, hu si na u khethululwa hufhio kana hufhio, ho ḓisendekaho kha murafho, muvhala, mbeu, luambo, vhurereli, polotiki kana muhumbulo muṅwe-vho, vhubvo ha tshitshavha kana u tshilisana, ndaka, mabebo kana tshiimo tshiṅwe-vho.
Nga nṱha ha izwi, a hu na khethululo ine ya ḓo itelwa muthu hu tshi tevhelwa tshiimo tsha zwa polotiki, mulayo kana tshiimo tsha shango kha dzitshakatshaka kana vhupo vhune muthu a bva khaho, hu nga vha hu re na vhuḓilangi, hu ha ṱhirasithi, hu sa ḓivhusi kana huhu re kha vhuimo ho pimiwaho nga vhuḓivhusi.
Tshiteṅwa 3
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya vhutshilo, mbofholowo na tsireledzo ya muthu.
Tshiteṅwa 4
A hu na muthu ane a ḓo dzheniswa kha zwa vhupuli kana vhushumeli; zwa vhupuli na mbambadzo ya dziphuli zwi ḓo iledzwa nga nḓila dzoṱhe.
Tshiteṅwa 5
A hu na muthu ane a ḓo tambudzwa kana u farwa nga nḓila ya tshiṱuhu, i songo teaho muthu kana u farwa kana u ṱarafiwa nga nḓila i tsitsaho tshirunzi.
Tshiteṅwa 6
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo dza u dzhiiwa sa muthu fhethu huṅwe na huṅwe phanḓa ha mulayo.
Tshiteṅwa 7
Vhathu vhoṱhe vha a lingana phanḓa ha mulayo nahone vho tewa nga tsireledzo ya mulayo i eḓanaho, hu si na khethululo. Vhathu vhoṱhe vha na pfanelo ya tsireledzo i eḓanaho kha khethululwo i pfukaho Mulevho uyu na kha ṱhuṱhuwedzo iṅwe na iṅwe malugana na khethululo yo raloho.
Tshiteṅwa 8
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya ndamulelo ya khoro dza lushaka dzi re na vhukoni kha vhukando vhu pfukaho pfanelo dze a ṋewa nga ndayotewa kana mulayo.
Tshiteṅwa 9
A hu na muthu ane a ḓo farwa, u valelwa kana u shakuliswa hu si na tshiitisi.
Tshiteṅwa 10
Muthu muṅwe na muṅwe o fanelwa, nga u eḓana ho fhelelaho, u thetsheleswa lwo teaho nga dzulo ḽa nnyi na nnyi na hone ḽo ḓiimisaho nga ḽoṱhe ḽi sa dzhiiho sia, musi hu tshi khou tiwa pfanelo dzawe na mbofho dzawe na mulandu muṅwe na muṅwe wa vhugevhenga une a hweswa.
Tshiteṅwa 11
Muthu muṅwe na muṅwe o hweswaho mulandu wa vhugevhenga u na pfanelo ya u dzhiwa a si na mulandu u swika zwenezwo o no wanwa mulandu zwi tshi ya nga mulayo tsengoni ya tshitshavha, he a wana ṱhoḓea dzoṱhe dza u ḓipilela malugana na mulandu wonoyo.
A hu na muthu ane a ḓo wanwa mulandu nga nṱhani ha nyito kana u sa ita nyito, zwe zwa vha zwi si mulandu nga fhasi ha mulayo wa lushaka kana wa dzitshakhatshaka nga tshifhinga tshe mulandu wa itea ngatsho. Ha ngo tewa na u laṱiswa lwo kalulaho u fhirisa ndaṱiso ye ya vha yo tiwa nga tshifhinga tshe mulandu wa itea ngatsho.
Tshiteṅwa 12
A hu na muthu ane a ḓo dzhenelelwa kha zwa ene muṋe, muṱa wawe, haya kana vhudavhidzani, kana u ṱaselwa ha ṱhompho na tshirunzi tshawe, zwo sokou itwa kana hu si na tshiitisi tshi no pfesesea. Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya tsireledzo ya mulayo malugana na u dzhenelelwa honoho kana u ṱaselwa.
Tshiteṅwa 13
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya mbofholowo ya u tshimbila na vhudzulapo nga ngomu mikanoni ya shango ḽiṅwe na ḽiṅwe.
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u bva shangoni ḽiṅwe na ḽiṅwe, ho katelwa na ḽawe, na u humela kha shango ḽawe.
Tshiteṅwa 14
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u ṱoḓa na u ḓiphina nga pfanelo dza vhafhalali kha maṅwe mashango malugana na u tsireledzwa kha u tovholwa.
Pfanelo iyi i nga si shumiswe hune u hweswa mulandu ha vha hu si ha vhugevhenga ha politiki, kana zwiito zwi fhambanaho na ndivho na mirando ya Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka.
Tshiteṅwa 15
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u vha na lushaka lune a wela khalwo.
A hu na muthu ane a ḓo thivhelwa u vha wa lushaka lune a wela khalwo kana a hanelwa pfanelo ya u shandukisa lushaka lune a wela khalwo.
Tshiteṅwa 16
Vhanna na vhafumakadzi vha miṅwaha yo vhinaho vha na pfanelo ya u dzhena kha zwa mbingano na u vha na muṱa hu si na u thivhelwa nga zwa murafho, lushaka kana vhurereli. Vhoṱhe vha na pfanelo dzi linganaho siani ḽa mbingano, vha kha mbingano na musi i tshi fhela.
Mbingano i ḓo dzhenelwa fhedzi nga vhathu vhane vha khou malana vho vhofholowa nahone hu na thendelano yo fhelelaho.
Muṱa ndi tshipiḓa tsha tsiko nahone tsha ndeme kha tshitshavha ngauralo wo tea u tsireledzwa nga tshitshavha na Muvhuso.
Tshiteṅwa 17
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u vha na ndaka o ḓiimisa nga eṱhe kana o ṱangana na vhaṅwe.
A hu na muthu ane a ḓo dzhielwa ndaka hu si na tshiitisi tshi no pfesesea.
Tshiteṅwa 18
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya mbofholowo ya muhumbulo, luvalo na vhurereli; pfanelo heyi i katela mbofholowo ya u shandula vhurereli hawe kana zwine a tenda khazwo, na mbofholowo a eṱhe kana e na vhaṅwe na musi e khagala kana fhethu ho dzumbamaho, u sumbedzisa vhurereli hawe kana zwine a tenda nga u funza, nyito, u rerela na u tevhedza.
Tshiteṅwa 19
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u vha na mihumbulo yawe na u amba; pfanelo heyi i katela mbofholowo ya u vha na mihumbulo hu si na u dzhenelelwa, na u kona u ṱoḓa kana u wana mafhungo na u phaḓaladza mafhungo na mihumbulo hu tshi shumiswa nyanḓadzamafhungo hu sa sedzwi mikano.
Tshiteṅwa 20
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya mbofholowo ya u kuvhangana nga mulalo na nyanḓano.
A hu na ane a ḓo kombetshedzwa u vha muraḓo wa nyanḓano.
Tshiteṅwa 21
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u shela mulenzhe kha muvhuso wa shango ḽawe, nga ene muṋe kana nga vhaimeleli vhe a ḓikhethela o vhofholowa.
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u kona u wana tshumelo ya vhathu i no lingana kha shango ḽawe.
Lufuno lwa vhathu lu ḓo vha lwone murango wa maanḓalanga a muvhuso, hezwi zwi ḓo bveledzwa nga khetho dza vhukuma dzine dza ḓo vha hone nga zwifhinga zwo tiwaho, nahone khetho idzi dzi ḓo vha dza vhathu vhoṱhe nga u lingana nahone u khetha hu ḓo vha ha tshidzumbe kana ha shumiswa maṅwe maga a u khetha nga mbofholowo.
Tshiteṅwa 22
Muthu muṅwe na muṅwe, sa murado wa tshitshavha, u na pfanelo ya u wana tshumelo ya tsireledzo ya zwa u tshilisana, nahone u na pfanelo ya u konou swikelela pfanelo dza ikonomi, u tshilisana na mvelele zwine zwa ṱoḓea kha tshirunzi tshawe na u bveledza vhuvha hawe a tshi tikedzwa nga nungo dza lushaka na tshumisano ya dzitshakatshaka zwi tshi ya nga nzudzanyo na zwiko zwa Muvhuso muṅwe na muṅwe.
Tshiteṅwa 23
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u shuma, mbofholowo ya u khetha mushumo, nyimele ya mushumo yo teaho nahone i ṱanganedzeaho khathihi na u tsireledzwa kha vhushayamushumo.
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo, hu si na khethululo, ya u wana malamba ane a lingana na a vhaṅwe kha mushumo une wa fana.
Muthu muṅwe na muṅwe ane a shuma u na pfanelo ya u wana malamba o teaho nahone ane a ṱanganedzea u itela uri ene na muṱa wawe vha konou tshila vhutshilo vhu re na tshirunzi, na u dovha u ḓadziswa, arali zwo tea, nga dziṅwe tsireledzo dza zwa u tshilisana.
Muthu munwe na munwe u na pfanelo ya u vhumba kana u vha murado wa madzangano a vhashumi hu u itela tsireledzo ya madzangalelo awe.
Tshiteṅwa 24
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u awela na u ḓigeda, hu tshi katelwa awara dzo pimiwaho dza u shuma na dziholodeni dzo tiwaho dzi re na muholo.
Tshiteṅwa 25
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya vhuimo ha vhutshilo ho teaho mutakalo na u tshila zwavhuḓi hawe na muṱa wawe, hu tshi katelwa na zwiḽiwa, zwiambaro, vhudzulo na mbavhalelo ya dzilafho na tshumelo dza u tshilisana, khathihi na pfanelo ya tsireledzo musi hu na vhushayamushumo, vhulwadze, vhuholefhali, vhutshilikadzi, vhualuwa kana iṅwe nyimele ya vhutshilo ine muthu a sa kone u i langa.
Vhomme na vhana vha tea u wana ndondolo na thuso zwa tshipentshela. Vhana vhoṱhe, hu sa sedzwi uri vho bebwa mbinganoni kana nnḓa ha mbingano, vha ḓo wana tsireledzo ya zwa u tshilisana i no fana na ya vhaṅwe.
Tshiteṅwa 26
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya pfunzo. Pfunzo i ḓo ṋekedzwa hu si na mbadelo kha mirole ya fhasi kana ya u ranga ine ya vha ya vhuṱhogwa. Pfunzo ya mirole ya fhasi i ḓo vha khombe-khombe. Pfunzo ya zwa thekheninikhi na zwa phurofesheni i ḓo itwa uri i wanale na pfunzo dza nṱha dzi ḓo swikelelea nga nḓila i linganaho ho sedzwa vhukoni.
Pfunzo i ḓo vha i livhiswaho kha u bveledzisa vhuvha ha muthu woṱhe na u khwaṱhisedza ṱhonifho ya pfanelo dza vhuthu na mbofholowo dza ndeme. I ḓo ṱuṱuwedza u pfesesa, u konḓelelana na vhukonani vhukati ha dzitshaka, mirafho kana zwigwada zwa vhurereli, nahone i ḓo bvisela phanḓa mishumo ya Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka ya u itela uri hu vhe na mulalo.
Vhabebi vha na pfanelothangwa ya u nanga pfunzo ine ya ḓo ṋekedzwa vhana vhavho.
Tshiteṅwa 27
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u shela mulenzhe kha kutshilele kwa mvelele ya tshitshavha o vhofholowa, u ḓiphina nga vhutsila na u vha na mukovhe kha zwa mveledziso ya saintsi na mbuelo yazwo.
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya tsireledzo kha mikhwa na dzangalelo ḽa ndaka zwi bvaho kha zwibveledzwa zwa saintsi, maṅwalo kana vhutsila zwine a vha muṅwali wazwo.
Tshiteṅwa 28
Muthu muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya nzudzanyo ya u tshilisana na ya zwa mashango a dzitshakatshaka zwine pfanelo na mbofholowo zwo sumbedzwaho kha uyu mulevho zwi nga bveledzwa nga vhuḓalo.
Tshiteṅwa 29
Muthu muṅwe na muṅwe u na mishumo kha tshitshavha ine ya ita uri vhuvha hawe vhu kone u bvelela nga vhuḓalo nahone nga mbofholowo.
Musi muthu muṅwe na muṅwe a tshi khou shumisa pfanelo na mbofholowo dzawe, u tea u ita izwi a tshi dzhiela nṱha ndango ya mulayo wo itelwaho fhedzi u tsireledza pfanelo na mbofholowo dza vhaṅwe vhathu na u vhona uri hu vhe na u dzhielwa nṱha ha mikhwa ya kutshilele, vhudziki na kutshilele kwavhuḓi kwo teaho tshitshavha tsha demokirasi.
Pfanelo na mbofholowo idzi a dzi tei u shumiswa nga nḓila yo fhambanaho na ndivho na mirando ya Dzangano ḽa Mbumbano ya Dzitshaka.
Tshiteṅwa 30
A hu na na tshithihi tshi re kha Mulevho uyu tshine tsha nga dzhiwa tshi tshi amba pfanelo iṅwe na iṅwe ine i nga shumiswa kha zwiṅwe na zwiṅwe kana u ita iṅwe nyito yo livhiswaho kha u thutha iṅwe na iṅwe ya pfanelo na mbofholowo zwo bulwaho afha malugana na Muvhuso, tshigwada kana muthu. | ven | Venda | ven | Latn | ve |
ADAM HUKUKLARYNYŇ ÄHLUMUMY JARNAMASY
1948‐nji ýylyň 10‐njy dekabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy Adam hukuklarynyň ählumumy jarnamasyny tassyklady. Bu taryhy ähmiýetli karary kabul edip, Assambleýa Guramanyň ähli agza‐döwletlerine Deklarasiýanyň tekstini jar etmek we ony ýurtlaryň hem‐de territoriýalaryň syýasy durumyna parh goýmazdan ýaýratmak, yglan etmek, esasan‐da mekdeplerde we beýleki okuw jaýlarynda düşündirmek islegi bilen ýüz tutdy.
GIRIŞ
Adamzat kowmunyň agzalaryna deň derejede degişli mertebäniň we olaryň deň we aýrylmaz hukuklarynyň ykrar edilmeginiň azatlygyň, adalatyň hem‐de ählumumy dynçlygyň esasy bolup durýandygyny göz öňünde tutup; we
Adam hukuklarynyň äsgerilmezliginiň we ýigrenilmeginiň adamzat ynsabyny haýykdyrýan wagşyçylyk aktlaryna getirendigini hem‐de adamlaryň söz we wyždan azatlygyna ýe we gorkudyr mätäçlikden azat boljak dünýäsiniň döredilmeginiň adamlaryň belent ymtylyşy diýlip yglan edilendigini göz öňünde tutup; we
Zulmuň we sütemiň garşysyna iň soňky serişde hökmünde adamynyň gozgalaňa baş götermek zerurlygyny aradan aýyrmak maksady bilen adam hukuklarynyň kanunyň häkimligi tarapyndan goralmagyny göz öňünde tutup; we
Halklaryň arasyndaky dostlukly gatnaşyklaryň ösmegine ýardam etmek zerurlygyny göz öňünde tutup; we
Birleşen Milletleriň halklarynyň esasy adam hukuklaryna, adam şahsyýetiniň mertebesine we gymmatyna, erkegiňdir aýalyň deňhukuklylygyna öz ynamlaryny Düzgünnamada tassyklandyklaryny we sosial ösüşedir ýaşaýyş şertleriniň gowulanmagyna has erkinlikde ýardam etmegi ýüreklerine düwendiklerini göz öňünde tutup; we
Agza‐döwletleriň Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlykda adam hukuklaryna we esasy azatlyklaryna hemmeleriň sarpa goýmagyny we berjaý etmegini goldamaga borçlanandyklaryny göz öňünde tutup; we
Bu hukuklaryň we azatlyklaryň häsiýetine hemmeleriň düşünmeginiň olaryň doly ýerine ýetirilmegi üçin ägirt uly ähmiýetiniň bardygyny göz öňünde tutup;
BAŞ ASSAMBLEÝA
ADAM HUKUKLARYNYŇ BU ÄHLUMUMY DEKLARASIÝASYNY ähli halklaryň we döwletleriň ýerine ýetirmäge çalyşmaly wezipesi hökmünde jar edýär
Her bir adam, jemgyýetiň her bir guramasy bu Deklarasiýany gündelik göz öňünde tutup, aň‐düşünje ýaýratmak we ylym‐bilim bermek arkaly bu hukuklara we azatlyklara sarpa goýulmagyna ýardam etmäge milli we halkara progressiw çäreler arkaly, olaryň ählumumy we degerli ykrar edilmegini hem‐de olaryň agza‐döwletler tarapyndan we şonuň ýaly‐da öz garamagyndaky halklaryň we territoriýalaryň içinde ykrar edilmegini gazanmaga jan etmelidirler.
1‐nji madda:
Adamlaryň hemmesi azat dogulýarlar we öz mertebesi hem‐de hukuklary boýunça ilkibaşdan deňdirler. Olara ozal‐başdan aň, ynsap berlendir we biri‐birine özara doganlyk ruhunda çemeleşmek olaryň ýaraşygydyr.
2‐nji madda:
Her bir adam jynsyna, derisiniň reňkine, aýal‐ erkekligine, diline, dinine, syýasy ýa‐da beýleki ynamlaryna, milli we sosial gelip çykyşyna, emläk ýagdaýyna, haýsy gatlakdandygyna ýa‐da gaýry tapawutlaryna garamazdan, bu Deklarasiýada jar edilen ähli hukuklara we ähli azatlyklara ýedir.
Mundan başga‐da, adamynyň ýerliginiň, ýurdunyň ýa‐da gelip çykan territoriýasynyň syýasy, hukuk ýa‐da halkara durumy esasynda, ol territoriýanyň bakna ýa bakna däldigine, garaşsyzlygyna ýa‐da haýsydyr bir görnüşde özbaşdaklygynyň çäklendirilendigine esaslanan hiç bir tapawutlandyrma bolmaly däldir.
3‐nji madda:
Her bir adam ýaşaýyşa, azatlyga we şahsy eldegrilmezlige haklydyr.
4‐nji madda:
Hiç kim gulçulykda ýa‐da baknalykda saklanyp bilinmez; gulçulygyň we gul söwdasynyň ähli görnüşleri gadagan edilýär.
5‐nji madda:
Hiç kim öz adamçylyk mertebesini depeleýän, kemsidiji gatnaşyga we rehimsiz jeza çäresine duçar edilmeli däldir.
6‐njy madda:
Her bir adam, nirededigine garamazdan, özüniň hukuk subýekti hökmünde ykrar edilmegine haklydyr.
7‐nji madda:
Adamlaryň hemmesi kanunyň öňünde deňdirler we kanunyň goragyndan peýdalanmaga deň derejede haklydyrlar. Adamlaryň hemmesi bu Deklarasiýany bozýan her bir diskriminasiýadan we şeýle diskriminasiýa öjükdirmeden goralmaga deň derejede haklydyr.
8‐nji madda:
Her bir adam konstitusiýanyň ýa‐da kanunyň özüne beren esasy hukuklary bozulan ýagdaýynda öz hukuklaryny başarnykly milli sudlar arkaly netijeli dikeltmäge haklydyr.
9‐njy madda:
Hiç kim eden‐ýtdilikli tussag edilmäge, saklanylmaga ýa‐da ýurdundan kowulmaga duçar edilip bilinmez.
10‐njy madda:
Her bir adam öz hukuklarynyň we borçlarynyň kesgitlenmegi we özüne bildirilen jenaýat aýyplamasynyň esaslydygyny anyklamak üçin doly deňhukuklylyk esasynda öz işiniň açyk we adalatyň ähli talaplaryna laýyklykda garaşsyz we bitarap sudda seredilmegine haklydyr.
11‐nji madda:
Jenaýat edenlikde aýyp bildirilýän her bir adam tä oňa goranmaga ähli mümkinçilikler döredilen açyk sud prosesinde ýazyklydygy kanuny ýol bilen boýnuna goýulýança günäsiz hasaplanmaga haklydyr.
Ilki edilen wagtynda milli kanunlara we halkara kanunçylygyna görä jenaýaty emele getirmedik haýsydyr bir hereketi edenligi ýa‐da etmänligi esasynda hiç kim ýazgarylyp bilinmez. Şeýle‐de, jenaýat edilen wagtynda bu babatda ulanylmagy mümkin bolan jeza çäresinden agyr çäre görlüp bilinmez.
12‐nji madda:
Hiç kim öz şahsy we maşgala durmuşyna eden‐ýtdilikli gatyşylmagyna, öz ýaşaýyş jaýynyň eldegrilmezliginiň, hat‐habar aragatnaşyklarynyň gizlinliginiň ýa‐da öz at‐abraýynyň we mertebesiniň garawsyz bozulmagyna duçar edilip bilinmez. Her bir adam öz durmuşyna beýle gatyşmalardan ýa‐da kastdan kanun arkaly goranmaga haklydyr.
13‐nji madda:
Her bir adam her bir döwletiň çäginde erkin hereket etmäge we özüne ýaşamaga ýer gözlemäge haklydyr.
Her bir adam islendik ýurtdan, şol sanda öz ýurdundan‐da, çykyp gitmäge we öz ýurduna ýene‐de dolanmaga haklydyr.
14‐nji madda:
Her bir adam ýanalmalardan gaýry ýurtlarda gaçybatalga gözlemäge we ol gaçybatalgadan peýdalanmaga haklydyr.
Bu hukuk iş ýüzünde syýasy däl sebäplere görä edilen jenaýat ýa‐da Birleşen Milletler Guramasynyň maksatlaryna we prinsiplerine garşy gelýän etmişler sebäpli yzarlanylanda, ulanylyp bilinmez.
15‐nji madda:
Her bir adam graždan bolmaga haklydyr.
Hiç kim öz graždanlygyndan ýa‐da graždanlygyny üýtgetmek hukugyndan eden‐ýtdilikli kesilip bilinmez.
16‐njy madda:
Kämillik ýaşyna ýeten erkekler we aýallar jyns, milli we dini aýratynlyklara görä hiç hili çäklendirilmezden öýlenmäge we maşgala gurmaga haklydyrlar. Olar nikalaşylanda, nikada durlanda we nika bozulanda deň hukuklardan peýdalanýarlar.
Nika ‐ durmuş gurýanlaryň ikisiniň‐de öz erkine we diňe doly razylygyna görä gyýlyp bilner.
Maşgala jemgyýetiň tebigy hem‐de esasy öýjügidir we jemgyýetiň we döwletiň goragyna daýanmaga haklydyr.
17‐nji madda:
Her bir adam ýekebara ýa‐da beýlekiler bilen umumy emlägi edinmäge haklydyr.
Hiç kim öz emläginden esassyz el üzdürilmeli däldir.
18‐nji madda:
Her bir adam pikir, ynam we din azatlygyna haklydyr; bu hukuk diniňi ýa‐da ynamyňy üýtgetmek azatlygyny we öz diniňe ýa‐da ynamyňa uýmak hem‐de oňa ýeke özüň we il bilen bile hususy tertipde, şeýle‐de köpçülikde sežde etmek, ýörelge, hudaýa çokunmak we dini ritual dessurlaryň azatlygyny öz içine alýar.
19‐njy madda:
Her bir adam ynam azatlygyna we ynamyny erkin beýan etmäge haklydyr; bu hukuk öz ynamyňa päsgelsiz uýmak hem‐de informasiýany we ideýalary islendik serişdeler arkaly we döwletleriň çäklerinden garaşsyz gözlemek hem‐de ýaýratmak azatlygyny öz içine alýar.
20‐nji madda:
Her bir adam parahat ýygnanyşyklar we birleşmeler azatlygyna haklydyr.
Hiç kim haýsydyr bir birleşmä girmäge mejbur edilip bilinmez.
21‐nji madda:
Her bir adam gönüden‐göni ýa‐da erkin saýlanan wekilleriň üsti bilen öz döwletini dolandyrmaga gatnaşmaga haklydyr.
Her bir adam öz ýurdunda döwlet gullugynda durmaga deň haklydyr.
Halkyň erk‐islegi hökümetiň ygtyýarynyň esasy bolmalydyr; bu erk wagtly‐wagtynda we ählumumy deňhukukly saýlawlaryň üpjün edilen ýagdaýynda we galplaşdyrylmadyk saýlawlarda gizlin ýa‐da saýlaw hukuklarynyň azatlygyny doly üpjün edýän beýleki deň ähmiýetli görnüşdäki ses berişlikde öz beýanyny tapmalydyr.
22‐nji madda:
Her bir adam, jemgyýetiň agzasy hökmünde, sosial üpjünçilige hem‐de öz mertebesini saklamak we şahsyýetiniň azat ösüşini üpjün etmek üçin ykdysady, sosial we medeni ugurlarda zerur bolan hukuklaryny milli tagallalar we halkara hyzmatdaşlygy arkaly hem‐de her döwletiň öz düzümine we resurslaryna laýyklykda amala aşyrmaga haklydyr.
23‐nji madda:
Her bir adam zähmet çekmäge, iş saýlamak azatlygyna, adalatly we oňaýly zähmet şertlerine hem‐de işsizlikden goralmaga haklydyr.
Her bir adam deň zähmet üçin, hiç hili kemsidilmä duçar edilmezden, deň gazanja haklydyr.
Her bir işleýän adam özüniň we maşgalasynyň ynsana mynasyp ýaşaýyşyny üpjün edýän we zerur ýagdaýda sosial üpjünçiligiň goşmaça serişdeleri bilen üsti ýetirilýän adalatly we kanagatlanarly töleg almaga haklydyr.
Her bir adam professional arkadaşlygy döretmäge we öz bähbitlerini goramak üçin professional arkadaşlyklara girmäge haklydyr.
24‐nji madda:
Her bir adam iş gününiň göwnejaý çäklendirilmeginiň hasabyna wagtly‐wagtyna we tölegli zähmet rugsadyna çykmaga hem‐de dynç wagtynyň bolmagyna haklydyr.
25‐nji madda:
Her bir adam iýmiti, geýim‐gejimi, ýaşaýyş jaýyny, medisina kömegini öz içine alýan hem‐de onuň özüniň we maşgalasynyň saglygynydyr maddy hal‐ýagdaýyny, şeýle‐de işsiz galan, ýarawsyz, maýyp bolan, dul galan, garran ýa‐da özüne bagly bolmazdan, ýaşaýyş serişdeleriniň ýitirilmegine getiren beýleki ýagdaýlarda zerur sosial hyzmatlary we üpjünçiligi göz öňünde tutýan ýaşaýyş derejesine haklydyr.
Eneler we çagalar aýratyn idege hem‐de ýardama haklydyrlar. Nikada doglanlygyna ýa‐da däldigine garamazdan, ähli çagalar deň sosial goragdan peýdalanmalydyrlar.
26‐njy madda:
Her bir adam bilim almaga haklydyr. Iň bärkisi başlangyç we umumy bilim mugt bolmalydyr. Başlangyç bilim hökmany bolmalydyr. Tehniki we professional bilim umumy elýeterli we ýokary bilim her kimiň ukybyna baglylykda hemmeler üçin elýeterli bolmalydyr.
Bilim adam şahsyýetiniň doly ösüşine hem‐de adam hukuklaryna we esasy azatlyklaryna sarpa goýluşynyň ýokarlanmagyna ugrukdyrylan bolmalydyr. Bilim ähli halklaryň, jynsy ýa‐da dini toparlaryň arasynda özara düşünişmäge, çydamlylyga we dostluga hem‐de Birleşen Milletler Guramasynyň parahatçylygy goramak işine ýardam etmelidir.
Kiçi ýaşly çagalary üçin bilimiň görnüşini saýlamaga gezek gelende, ene‐atalar artykmaç hukukdan peýdalanýarlar.
27‐nji madda:
Her bir adam jemgyýetiň medeni‐kultur durmuşyna erkin gatnaşmaga, sungatdan lezzet almaga, ylmy progrese gatnaşmaga we onuň eşretlerinden peýdalanmaga haklydyr.
Her bir adam awtor hökmünde öz ylmy, edebi‐çeper zähmetiniň netijesi bolup durýan ahlak we maddy bähbitleriniň goralmagyna haklydyr.
28‐nji madda:
Her bir adam bu Deklarasiýada beýan edilen hukuklaryň we azatlyklaryň doly dabaralanyp biljek sosial hem‐de halkara gurluşyna haklydyr.
29‐njy madda:
Her bir adamynyň onuň şahsyýet taýdan azat we doly ösüşiniň ýeke‐täk mümkin bolan ýeri ‐ jemgyýetiň öňünde borçlary bardyr.
Öz hak‐hukuklarynydan we azatlyklaryndan peýdalanan wagtynda her bir adam kanun boýunça göz öňünde tutulan we diňe özgeleriň hak‐hukuklaryny we azatlyklaryny ýeterlik ykrar etmek we hormatlamak zerurlygyndan hem‐de demokratik jemgyýetçilik düzgünlerini, ahlagyň adalatly we jemgyýetiň umumy maddy hal‐ýagdaýynyň talaplaryny kanagatlandyrmakdan gelip çykýan çäklendirmelere duçar edilmelidir.
Bu hak‐hukuklar we azatlyklar durmuşa geçirilende, Birleşen Milletler Guramasynyň maksatlaryna we prinsiplerine ters gelmeli däldir.
30‐njy madda:
Bu Deklarasiýanyň hiç bir bölümi belli bir döwlete, adamlar toparyna ýa‐da aýratyn adamlara Deklarasiýada beýan edilen hak‐hukuklaryň we azatlyklaryň ýoguna ýanmaga gönükdirilen haýsydyr bir işleri ýa‐da hereketleri etmäge hukuk berýär diýen manyda düşündirilip bilinmez. | tuk_latn | Turkmen (Latin) | tuk | Latn | tk-Latn |
AT TU'MALAAL KOPIB'IL TWI'YALAAL KAAWB'IL B'IX NIINB'IL
[Preamble]
Tuj kyaqiil twitz tx'ot', aj tipamaal tu'n teetzat t-xileen tuj kyaanmi kyaqiil winaq, tu'nj juunx kyokleen b'ix milaay b'aj sla'jat kyxileen kyaqiil xjaal;
At tumalaal tu'n miti' tu'n took tajlaal b'ix tu'n miti' tb'aj yaajat kyokleen qe kyaqiil winaq kyja'tzan nb'ant tnaachal b'ix at ta'wa tuj kyxiinb'atz xjaal, kyja'tzan n'ook jun twi'yalaal yool ti'j kyxiixb'il b'ix kyajb'il qe xjaal, tu'ntzan miti' tuj kyaqiil twitz tx'otx' tchiyalaal b'ix ta'w wa'iij noqtzan tu'n kyeetzan b'i tu'n kyaachan ti'j kyyool b'ix noq alkyeex kyb'ee tuj okslab'il txi' kyi'n;
Tuj tumalaal, aj kyokleen xjaal tu'n tkoolan aj twi'xaniil nintnam tu'n mi' kub' kyxi'man xjaal tu'n tjaaw kyjayo'n q'ooj ti'j b'eetx'b'il b'ix tnaachal wi'xan;
Aax iil ti'j tu'n tteen xtaalb'il kyxool kyaqiil nintnam;
At tumalaal tu'n txi b'incheet jun aq'uuntl kyxool qe tnam tuj kyaqiil twitz tx'otx' tu'n tjaaw kyiipan xjaal tuj yaaj b'ix tujxax tzalajb'il;
At tumalaal kyu'n tnam kychimo'n kyiib', b'ix ma' b'aj kychik'b'a'n' tuj tu'jal aj q'uqb'il k'u'j ti'j kyokleen xjaal, aj tiipan kychuwiinqalqe xjaal, qe winaq juunx kyponleen xiinaq xu'j, ma' b'aj chik'b'eet tu'n taq'uneet b'aanb'il kye xjaal tuj tu'malxix b'ix kopib'il;
At tumalaal aqej tanam kyq'oon kyiib' tuj chimob'il ma' kub' kytzii'yan tu'n kyoonan tu'nxax kyok juunan ti'j xaob'il kye winaq, tu'n telpan twitz tnimaal kyokleen xjaal tuj kopib'il;
Jun tumalaal tu'n kyeetzan kykyaqiil ti'j kyokleen tuj kopib'il kyaqiilqe xjaal, iilxax ti'j tu'n teel twitz ak tzi'yan maj;
Ajqe kyaqiil kychimo'n kyiib' b'ix tuj chimob'il nb'aj kynuk'u'n b'ix ma' tz'ex kychik'b'a'n aj kyokleenqe winaq, aatzan xiinb'il kye kyaqiil tnam, tk'u'j tnam, twi' tnam tuj kyaqiil twitz tx'otx', tu'n tok kyipamaan kyiib' tza'nx kyteenkaqe q'inool twitz b'ix teeyalax te juunjan xjaal tu'n tok tnimsa'n, b'ix tu'n t-eetzan ti'j, aax ikyx tu'n txi' t-xnaq'tza'n tuj jun xnaq'tzab'il ti'j aj xob'il ti'j kyokleen xjaal tuj kopib'il, tu'n txi' kylajo'n tu'n tjaaw nimseet tuj qtaanma b'ix twi' kytaanma aamaq', tu'n telpan twitz tuj kyaqiil twitz tx'otx', tuj kytaanma qe tajawiil twi' yool b'ixqe xjaal, qe tnam kynaqa'yal tuj kyaqiil twitz anq'ib'il.
Tneejal tiipaky' (1)
Kyaqiilqe winaq nchi itz'aj tuj kopib'il, juunx kychuwiinqal b'ix kyokleen, kyja'tzan tuj tb'aanal xiinv'il tu'n kyanq'iin tuj b'ank'u'j kyxool.
Tkaab'an tiipaky' (2)
Kyaqiilqe xjaal at kyokleen tuj kopib'il miti' xmaayb'il b'ix iik'b'il ti'j chikiin qe xu'j, qe xiinaq, chiyoolan, kyokslab'il b'ix kyxiimb'il ti'j kyanq'ib'il, noq ti'yax tqal juuntl aj ma itz'aj kyxool xjaal tuj kytaanma aax ikyx miya' tu'nj at nim tpuwaaq jun xjaal kyja'tzan matiij txileen b'ix noq ti'yax juunx kyokleen kyaqiil xjaal.
Ikyx miti' q'ib'aj niiky' kyi'j xjaal kyna'n ti'j twi'xaniil kytaanma b'ix twitz aj kaawil qa ti'jxa kytaanma b'ix qa tujx noq ja'yax najla xjaal, qa tuj jun tanam teetzan tiib' b'ix ikyxjo tuj tanam qa tlak'oon tiib' ti'j tkaawb'il juuntl tnam.
Tooxan tiipaky' (3)
Kyaqiilqe xjaal at kyokleen ti'j anq'ib'il, kopib'il b'ix q'uqb'il k'u'j ti'j kyxmilaal.
Tkyaajan tiipaky' (4)
Mijuun tu'n took tjaq' yaajb'il, tuj mooyb'il, qa at mooyb'il b'ix yaajb'il noq tza'nyax tu'mal kb'anteel tu'n tkub' q'uuchaj. Milaay che'x k'aayat xjaal te kyaq'unaal xjaal q'iinan.
Tjuwe'yan tiipaky' (5)
Mijuun tu'n took tuj xpitz'b'il b'ix ta'w milaay tz'ook jun xjaal tuj xhiipib'il kyiw ikytza'n jun ti'yax miya' winaq.
Tqaaqan tiipaky' (6)
Kyaqiilqe xjaal at kyokleen tuj kyaqiil plaj twitz tx'otx' ok kyiky' tuj tumalaal kyu'n wi'xin.
Twuuqan tiipaky' (7)
Kyaqiilqe xjaal juunx kyponleen twitz tz'iyasab'il anq'ib'il kyu'n aj m'unal, milaay txi' q'ib'aj niiky' ti'j tokleen b'ix juunx kolob'il tu'n tz'iyasab'il. Kyaqiilqe xjaal juunx kyokleen tuj koolb'il tu'n iik'b'il qa at miti' sook tuj twi' aj chik'b'ab'il julu' b'ix qa at ma jaw jayoon te iik'b'il.
Twajxaqi'n tiipaky' (8)
Kyaqiilqe xjaal at kyokleen ti'j jun koolb'il twitz kyjaa xtiisb'il, aj qa miya' b'a'n nxi' b'incha'n ti'j tokleen xjaal tuj tanq'ib'il.
Tb'elaji'n tiipaky' (9)
Mixjuun xjaal tuj xmaayb'il tu'n txi' txetze' tza'nx tu'n teex lajeet ti'jxa tanam.
Tlaaji'n tiipaky' (10)
Kyaqiil xjaal at kyokleen b'ix miti' juun kub'ana b'ix miti' jawana, tu'n kyok b'i'n tuj xtiis teetzan tiib' b'ix miya' tuj eewaj. Qa at tiil jun xjaal, iil ti'j tu'n tb'aj ki'nxax tu'ntzan miya' jun sla'j.
Tjunlaji'n tiipaky' (11)
Kyaqiil xjaal qa ma tz'ok q'o'n jun iil ti'j b'ix miti' xkyekaj tuj xhk'aatan, b'a'n tu'n tkub' te'wan noq tza'n tteen tu'n xtiis. Iil ti'j tu'n txi' chik'b'a'n kywitz xjaal tu'n tok xo'n b'ix tkoloom tiib'.
Mijuun tu'n tkub' qiitz'an noq tu'nj miib'an tkoloom tiib', aj ootaq b'ant tu'n xjaal miya' tuj iilxax, kyja'tzan ntq'ama'n aj tokleen tuj tnam b'ix ti'jxa tnam. Aax milaay kub'xax ta'w ti'j jun aj iil ok tb'antka jun ti'yax tu'n.
Tkab'laji'n tiipaky' (12)
Miti' jun xjaal tu'n tok seky'peet tuj tanq'ib'il, tuj tjaa kyxool tk'uwa'l b'ixqa tuj tmaajan jaa. Kyaqiil xjaal tu'n tkoleet tu'n kawb'il qa ma tz'ok seky'pu'n b'ixqa ma tz'ok b'iyo'n.
Toxlaji'n tiipaky' (13)
Kyaqiil xjaal tu'n tb'eet noq ja'yax tu'mal b'ix tu'n taanq'an noq ja'yax tu'mal tuj jun tnam.
Kyaqiil xjaal jaku tz'eex tuj kyaqiil tnam, tuj teex ttaanma b'ix tu'n taajtz maqtz'aj.
Tkyajlaji'n tiipaky' (14)
Qa jun xjaal njayeet tu'n tlaaj jun iil jaku qaanan xtaalb'il tuj alkyeex tnam b'ix tu'n tteen tuj tb'aanal.
Aj tponleen jalu' milaay tz'ook ti'j jun b'inchb'een kyu'n ja xtiis qa noq jun iil miya' nim b'ix ti'j taaq'un b'ix kylok' tnam kychimoon kyiib'.
Tolaji'n tiipaky' (15)
Kyaqiil xjaal at tokleen te tk'u'j tnam.
Miti' jun xjaal tu'n tkub' xk'aayat tokleen tuj ttaanma tza'nx qa taj tu'n tb'aj tch'expu'n, tu'n taanq'an tuj juuntl tnam.
Tqaqlaji'n tiipaky' (16)
Kyaqiil xiinaq b'ix xu'j ok tpoon kyab'q'iiyal tu'n kymoje', noq tza'nyax chikiin qa xhnuul qa quuk'al, miti' kyiil tok ti'j b'ix mi'aal jaka tz'ok teen mayool kyee. Qa te juuntl tnamqe, qa te juuntl okslab'il, b'a'n tu'n tb'ant kyteen tuj kyanq'ib'il tuj kyjaa ok kymoje' tuj mojeb'il b'ixqa ma chi'eel paax aax txileen kyanq'ib'il.
Noq tuj kyexax kyxiinb'is, tuj kopib'il qe ku'xan jaka tz'eetz kymojeb'il twitz ley b'ix tuj kyokslab'il.
Aj najle'n aatzan tb'anq'ab' b'ix tiipan kyanq'ib'il kyaqiil xjaal tuj jun tnam, kyja'tzan tu'n kykoleet kyu'n tnam b'ix tu'n twi'xaniil tnam tuj tii'yax tnaachal.
Twuqlaji'n tiipaky' (17)
Kyaqiil xjaal at kyokleen eetzal jun ti'yax qa kyjunaal b'ixqa ila' kyb'eet tajawiil.
Mi'aal jun xjaal jaka tz'el q'iit aj teex taq'umb'een.
Twajxaqlaji'n tiipaky' (18)
Kyaqiil xjaal tzoqpi'n tu'n tkub' t-xii'man noq ti'yax tqal, tuj teex t-xiinb'il tuj tokslab'il; ikyxajalu' qa tajb'il tu'n tkub' tch'expu'n tokslab'il b'ixqa aj tb'ee tuj tanq'ib'il. Miti' tiil tu'n tb'eet tuj jun okslab'il tjunaal b'ixq ila' kyb'eet, qa tuj xnaq'tzb'il, qa kyxool txqantl xjaal.
Tb'elajlaji'n tiipaky' (19)
Kyaqiilqe xjaal tzoqpi'nqe ti'j kyxinb'il b'ix kyyool tu'n ti' kyq'ama'n, aj tokleen lu' milaay chi ook mayeet tu'n tlaaj kyyool, tu'n tjayeet jun xinb'il, tu'n tkaanan tpakb'aal b'ix yool noq alkyeex tu'mal, tuj puqb'il yool, tuj u'j miti' maqob'il tee.
Twiinqi'n tiipaky' (20)
Kyaqiil xjaal miti' tiil ti'j tu'n took jun chenb'il b'ix tu'n took tuj chimob'il tuj aachib'il.
Milaay tz'ok chq'eet jun xjaal tu'n took tuj jun chenb'il.
Tneejal tkya'wnaqi'n tiipaky' (21)
Kyaqiil xjaal jaka chi ook te wi'xan tuj kytaanma qa teetzanx tiib' b'ixqa jun t-xeel noq chi took kyu'n xjaal ok kyel sik'o'n.
Kyaqiil xjaal juunx kyokleen ti'j kyiiqatz kyxool tnam tuj kytaanma.
Tu'n tb'ank'u'j tnam tu'n teel tsik'o'n jun wi'xan b'ix aatzan tipamaal kyxool xjaal, ok took sik'ob'il tuj tuu'malxix tuj juunjan el. Teeyalax te juunjan xjaal tuj eewaj tu'n tok tq'o'n tiipan alkyee xjaal tajb'il tu'n took te wi'xan; kyja'tzan tu'n teel twitz aj tspiky'amaal.
Tkaab'an tkya'wnaqi'n tiipaky' (22)
Kyaqiil xjaal at xob'al kyee tuj kytaanma, b'ix at kyokleen ti'j tza'nx tteenka tq'inamab'il tnam, tu'ntzan b'a'n tu'n kyteen xjaal.
Tooxan tkya'wnaqi'n tiipaky' (23)
Kyaqiil xjaal b'a'n tu'n taq'unaan b'ix b'a'n tu'n tjaaw tjayo'n taaq'un tu'n tanq'iin.
Kyaqiil xjaal miti' iik'b'ilte ti'j twi' tk'u'j ti'j aq'uuntl ootaq b'ant tu'n.
Kyaqiil xjaal aq'unaal, iil ti'j tu'n t-eetzan ti'j jun xtaalb'il kyuk'u tk'uwa'l, tu'ntzan kyteen b'a'nxix.
(missing)
Tkyaajan tkya'wnaqi'n tiipaky (24)
Kyaqiil xjaal aq'unaal at tokleen ti'j jun ujlab'il b'ix iil ti'j tu'n tchojeet tujlab'il xjaal.
Tjuwe'yan tkya'wnaqi'n tiipaky' (25)
Kyaqiil xjaal at tokleen ti'j anq'ib'il tuj tu'malxix tu'n tkoleet tuj yaab'il, tu'n twa'n, tu'n t-xb'alamaan, qa juna'wax ma tooqaj aax at tokleen ti'j anq'ib'il b'antzala koox.
Kyaqiilqe k'uwaal at kytuxu' b'ixqa miti' juunx tjapan poon kyokleen ti'j anq'ib'il.
Tqaaqan tkya'wnaqi'n tiipaky' (26)
Kyaqiil xjaal at kyokleen ti'j xnaq'tzab'il tuj tneejal ab'q'ii miti' chojob'il tee b'ix kyaqiil xjaal tu'n kyxnaq'tzaan ti'j aax at kyokleen xjaal ti'j juuntl kol xnaq'tzab'il.
Kyanqiil xjaal iil ti'j tu'n tjaaw kyii'n kyiipan tuj xnaq'tzab'il b'ix iil ti'j tu'n teel kyniiky' ti'j xob'il tuj anq'ib'il tu'ntzan tkub' teen tb'aanal kyxool b'ix kyxool nintnam.
Kyaqiil xjaal b'a'n tu'n tjaaw kyjayo'n alkyee xnaq'tzab'il kyajb'il tu'n txi' q'oot kyeqe k'uwaal.
Twuuqan tkya'wnaqi'n tiipaky' (27)
Kyaqiil xjaal miti' tiil tu'n tanq'iin tuj tkojb'il, at tokleen ti'j tb'aanal naab'il te kojb'il.
Kyaqiil xjaal at niinb'il tee ti'j niky'akax tb'aanal t-xiinb'il tuj tkojb'il.
Twajxaqi'n tkya'wnaqi'n tiipaky' (28)
Kyaqiil xjaal at xob'al tee b'ix at tokleen ti'j jun kaawb'il tuj ttaanma b'ix ti'jxa tnam, ikytzan tok yool b'anan tu'n chimob'il kye nintnam.
Tb'elaji'n tkya'wnaqi'n tiipaky' (29)
Kyaqiil xjaal iil ti'j tu'n tkub' teen b'a'n tuj tkojb'il tu'ntzan juunx tu'n txi tii'n tiipan aq'uuntl b'ix xiinb'il.
Kyaqiil xjaal o'kax mayeet tu'n yool b'anan tuj twi'yalaal kaawb'il te tnam, tu'ntzan tkub' xe't jun tb'aanil anq'ib'il tuj tnam.
Aj kaawb'il tkub' kyool xjaal, o'kax txi' ch'ik'eet iky tza'n b'anan tu'n chimob'il kye nintnam.
Tlaji'n tkya'wnaqi'n tiipaky (30)
Kyaqiil yool b'anan tuj twi'yalaal kawb'il tu'n chimob'il kye nintnam, milaay kub' tq'uuchan jun k'oloj xjaal b'ixqa juunx nintnam. Tzi'yan maj tu'n chimob'il kye nintnam. | mam | Mam, Northern | mam | Latn | mam |
Mtul’katlku Wjit Koqwajo’taqann Mimajulnu’k Wejkuaqml’tlj
Preamble
Na Ke’sk kejitastkl wkpmlte’taqn lapjiw lame’k eykl aqq nkute’jklaqq mukislkaswl’kasinukl koqwajo’taqann wejku’laqml’tl mimajulnu’k na nekmewe’l elqanetekewe’l wjit alsumsimk, koqwaja’taqan aqq wantaqo’tl wsitqamu’k.
Na Ke’sk penoqlte’taqan aqq esatite’tmaqan wjit koqwajo’taqann wejku’iaqmi’titl mimajulnu’k wetapeksi’kl elue’wuti’l ta’n msit wen poqwajite’tikl aqq wejkwite’tmk wsitqamu ta’n tett msit wen alsutk ta’n teluej aqq teli-ktlamsltasij aqq alsutk pmawsin keskmna’q we’kwata’sik kisna kewisinuk, na wla kisi tlapukuemk msit mimajulnu’k tliktantunew mawi espe’k.
Na Ke’sk nuta’q ta’n tijiw ji’nm mu ketu’ kisa’lawt eliapsin mita kespiagewey, matneken, matnmn kestawite’taqan aqq emekwo’tasimk, na koqwajo’taqann wejku’laqmi’tl mimajulnu’k miamuj etli-ankwo’tasikl tplutaqaniktuk,
Na Ke’sk nuta’q apoqonmatamn ta’n tela’matultljik eleke’wa’ki’l,
Na Ke’sk msit mimajuinu’k naspultijik Mawalo’mi Eleke’wa’ki’l kisl wi’kml’tij alsutaqn Wi’katikniktukta’n teli-espite’tmi’tij iapjiw wikaqtekl koqwajo’taqann wejku’aqmi’till mimejuinu’k aqq wkpmite’taqan aqq ta’n teli espite’lmij mimajuinu’k aqq nkutey koqwajo’taqan wjit ji’nmukaqq e’pijik aqq kisite’tml’tij ktmoqjnmnew wejiwula’tekemk wjit mawio’mi aqq ajiklu’tn mimajuaqan wjit msit alsusutl,
Na Ke’sk mstl eleke’wa’kl’lnastekl Mawio’mi kisi lui’tmasultijik toqlukwtnew Mawalo’mi Eleke’wa’ki’l, kisi-mawjukutinew, ktmoqjenmnew msit tami kepmite’tasiktn aqq klo’tasiktn ta’n koqwajo’taqann wejkul’aqmititl mimajulnu’kaqq asusuti ta’n msit wen ala’toq.
Na Ke’sk aqq keknue’k msit wen nsitmn aqq nenmin wla koqwajo’taqannaqq alsusuti’l kwalaman kisitla’sitew ta’n tel lui’lmasultimkl,
Na nike’ Mawio’ml Eleke’wa’ki’l telapukua’tijk:
Wula Wtul’katikn wjit Koqwajo’taquann Mimajulnu’k Wejkuaqml’tij kisi mawi apoqntimu’k wjit msit mimajuinu’k aqq wjit msit elekewa’ki’l, kulaman msit wen aqq msit mawio’mi’l wsitqamu’k, klite’aq ta’n wjit welek, slawpukeltew mita kinamueten aqq sasa’tutisnu kulaman kepmite’tlsnu wula ta’nl wejku’aqmi’kl aqq ta’n telt alsomsuti’k aqq wejinu’kwalsulti’k ketlewa’tunen, wula kmitkinaq aqq se’k wmitkiwal, ketlewa’tunen ta’n telji’k wsitqamu kulaman nenasital aqq ketlamite’tasitql kilk wjit ta’nik nasupultijik wula mawlo’mi aqq ta’n tett te’s eleke’waki’l we’kwiaq aqq ta’n tett we’kwlaswieket.
Article 1
Msit mimajulnu’k weskwijinu’ltijik alsumsultijik aqq newte’ tett wkpimte’tmut aqq koqwajo’taqnn wejkul’aqmititl.
Article 2
Msit wen wejku’awamitl msit koqwajo’taqann aqq alsusutl’l ewikasikl wla Wi’kalikniktuk, ta’n pasikwenij, ta’n pasik tlamuksij, ta’n pasik teli’sij, ta’n pasik teli ktlamistasij, ta’n ketu’ tlapukuej, ta’n tett wetapeksij kisna teli alsutekej ta’n ketu’ tli weskwijinuij jisna ta’n ketu’ tle’k.
Aqq elt, ma’ istutte’lmament wen wjit ta’n telapukuej, kisna wjit ta’n tett etli-ilsumuj, kisna eleke’wa’kik ta’n wejiej tlla’j newtlpukuik, kisna anko’tasik kisna nikana’tasik, kisna etek ta’n pasik koqoey ta’n keltaqanj ta’n teli saqamawutik.
Article 3
Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan wjit ta’n tel mimajij, teli-alsumsij aqq tel-sankewe’k wen.
Article 4
Ma’ wen kisi pisu’-lukwa’mit kisna keltaqanuksik; keltaqanuksimkewey aqq pisu’lukalmimkewey lpa ma asite’tasinuk.
Article 5
Ma’ wen kisi wunmajo’tasik kisna amaskwipilnuksik kisna ewlo’tasik kisna penoqo’tasik.
Article 6
Msit wen wejku’aqamit nenulte’tasin ta’n pasik tami wjit ta’n teli skwijinult tplutaqanikiuk.
Article 7
Msit wen newte’telpukult tplutaqaniktuk aqqwejku’awamit, keskma’q piluite’tasin kisna tepkislte’lmuksin, newte’tli-ikaluksin tplutaqaniktuk. Msit wen wejku’aqamit newte’tli-ikaluksin kwlaman ma’ penoqo’tasik aqq ma wen listmuk wla telwikasik kisna assitmuk wenl listmlin aqq penoqite’teikelin.
Article 8
Msit wen wejku’awamit apoqomasutita’n tett etli-ilsutekemk wjit ta’n teli-ewla’luj ta’n tujiw kemutmuj koqwajo’taqann lapjiw wikaqteki, ta’n iknmusn tplutaqaniktuk kisna ewi’kasikl.
Article 9
Ma wen wskimtuk kisi-pija’luksik, kisna naqeyuksik kisna ejikleyuksik.
Article 10
Msit wen wejku’aqamit newte’ tl-nutuksin aqq tlo’tasin ta’n tijiw ilsumji nujl ilsuteklitl ta’n alsumsik aqq welinqanilsutekek, ta’n tujiw ilite’tasikl wkoqwajo’taqanmi aqq natkoqoe’l tepkatik tla’teken wen-aqq ta’n pasik telsmut ta’n teli-o’ pla’tekej.
Article 11
Ta’n pasik wen elsu’tmut kisi opla’taken weskunk koqwajo’taqan tlite’tasin staqa nike’j mna’q teletekekis mi’soqo kisutasik ketloqo kisi o’plateken aqq etli tlsumut ta’n tett msit wen kejitoq ta’n tela’sik aqq ta’n teli ikalsitew iamuj weskunk.
Ma’ wen kisi ilsumuksik opla’taket wjit koqoey ta’n mu telwikasinuksip opla’tekemk ta’n tijiw tela’tekejek kisna mu tela’tekekek. Aqq ma kisi aji eplewi-apankitmuk ta’n teli-opla’tekej aqq ta’n teli-apankitmumkis ta’n tijiw opla’tekejek.
Article 12
Aqq ma’ wen kisi tala’tuawt ta’n teli-sankewe’k, kisna wikmaq, kisna wi’kk, kisna wtui-katikinn, kisna kisi matnmuawt ta’n tel-kepmite’lmuj kisna telite’lmuj. Msit wen weskunk koqwajo’taqan ikatluksin tplutaqaniktuk kwalaman mu wen kisi sesepta’sualmini kisna ajina’mint wjit wla koqoe’l.
Article 13
Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan alsumsin ta’n teli-ala’sij aqq ta’n tett etlqatekej wmitkimk.
Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan kisi-nqitmn eleke’waki’l, we’kaw wmitkink, aqq kisi apaja’in wmitkimk.
Article 14
Msit wen wejkui’aqmit koqwajo’taqann wjit ta’n telilnuij.
Wla koqwajo’taqann ma kisi-likasiwun ta’n tujiw kisi opla’teken kisna tela’teken ta’n mu wije’winuk ta’n telltasult’tij aqq teliktlamsitasulti’tij Mawio’mi Eleke’wa’kik.
Article 15
Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqann wjit ta’n telakutk.
Ma’ wen kisi apija’tuaq ta’n telakutk kisna kisnaqa’lawt ktu’ sa’se’wa’toq ta’n telakutk.
Article 16
Ji’nmuk aqq E’pijik ta’n tepipuna’tijik weskunmi’tij koqwajo’taqann malte’wultinew aqq wunijanultinew, ta’n pasik ketu ta’n wenij, kisna telilnuij, kisna teli ktlamsitasij. Wejku’aqamulti’tij newte’ koqwajo’taqan malie’wutiktuk, ke’sk malie’wij kisna puna’tekej.
Kisi-malte’witaq wenik ta’n tijiw kitk tel pewatmi’tij aqq mu wen ki’kaj malte’wa’lamint.
Wen wikmaq na welikoqwajite’tasik aqq mawi-espite’tasik mawlo’mik aqq wejku’aqamit wen wikmaq ikatmuksin mawlo’mik aqq Eleke’wa’kik.
Article 17
Msit wen wejkuaqmit koqwajo’taqann kisi alsutmin koqoey newtuka’lukwet kisna mawalalsuteken.
Ma’ wen skimtuk kisi-wusua’tuaj ta’n koqoey alsutk.
Article 18
Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan alsutmin ta’n telita’sij, teltktlamsilasij aqq ta’n teli-alasutmaj; wla koqwajo’taqan wiaqtek wen alsumsit sa’se’wa’tun ta’n teli-alasutmaj kisna telikilamsitasij; aqq elt etek koqwajo’taqan newtuka’lukwet kisna mawukwat sankewimajukatmin kisna mestiaknutmin ta’n teli-alusutmaj kisna teli-ketlamsitasij ta’n tel kina’muet etlintawa’qatoq, teli alasutmaj aqq telimajukatk ta’n teli-alasutmat kisna teli-klamsitasij.
Article 19
Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan ta’n telita’sij aqq ta’n teluej; wla koqwajo’taqaniktuk wiaqtek wen ta’n telita’sij kesma’q wen sespeta’sualmint aqq kisi kwilmin, msinmn aqq iknmuetun kinu’tmaqan aqq ankita’suaqan ta’n pasik mataqa’taqan ewe’wk aqq ta’n pasik tett.
Article 20
Msit wenik wejkul’aqmit koqwajo’taqan alsumsultinew kisi sankewi’mawita’new aqq kisi-mawo’ltinew.
Ma’ wen kisi ki’kaji nasa’luksik Mawio’mi ta’n mu ketu’ naspik.
Article 21
Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan kisi-ika’lsin ta’n teli-nikana’tumk wmitkin, koqwaju kisna mkunanta’niknikana’tu’tij ta’n tele’k wmitkin.
Msit wen wejkut’aqmit koqwajo’taqan newte’kistllukwen kaplno’l wmitkink.
Ta’n telpewatmi’tij mimajuinu’k na na’te’l wjiatew ta’n tela’taqatijik ta’nik nikana’tu’tij eleke’wa’ki, aqq wla nemitasitew ta’n tijlw menaqaj mekunuj ta’nik nikana’tu’tij eleke’wa’ki, loq kimlapukwemk kisna newte’ teli-assutmuk ta’n teli mkunuj ta’nik nikanpukultijik.
Article 22
Msit wen, ta’n naspit mawio’mi, wejkul’aqmit koqwajo’taqan wjit otpi’tnewey aqq wejku’aqamit, sapa’siktn te’s eleke’waki atiknen kisna mawuktml’tij eleke’wa’ki’l aqq tlawtitew ta’n telmilesik aqq telpukulk te’s eleke’wa’ki sultewey kisna mawlo’mley kisna lnuey koqwajo’taqann ta’n nuta’tl wjit ta’n telukupmite’lmuj aqq ta’n telikwek ta’n wen telqamisij.
Article 23
Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan kisilukwen, aqq kisimkunmn wktlukwaqan, aqq tetpapo’tasin ta’n tett etl-lukwej aqq iknmuksin apoqonmasuti kwlaman kislukewtew.
Msit wen, mu kisi, pilute’telmamint, wejkui’aqmit koqwajo’taqan newte tliapankiluksin wjit newte ta’n tel lukutl’tijik.
Msit wen ta’n elukwet wejkul’aqmit koqwajo’taqan tetpaqi apankituksin kwlaman pkwatew wjit nekmaqq wjit wikmaq mimajuaqan teplaq wjit ta’n telukupmite’lmuj aqq ankuawtukomuksin aqq apoqnmuksin elam nuta’j.
Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan kisitun kisna nasa’sin lukewinu’k mawlo’mlwew ta’n anklo’tmuaten ta’n tele’k.
Article 24
Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan wjit ta’n teli-mila’sit aqq teli atlasmit, wlaqtek tett keknue’k ta’n telipkijlukwet aqq na’kwekl iknumutl apankitasikl atlasmin kisna ala’sin.
Article 25
Msit wen wejkul’aqmit koqwajo’taqan kisi-pkwatun mimajuaqan teplaq wjit ta’n telwele’k aqq telwelawsit nekm aqq wikmaq, wiaqkitmumk mijipjewey, tapsunn, ta’n wikit aqq ta’n telmaliamut kesnukwaj aqq koqoey piluey apoqonmasuti nuta’j, aqq wejkul’aqmitl koqwajo’taqann apoqonmuksin mu kislukwek, kisna ksnukwaj, kisna ejele’k, kisna siku’skewij, kisna kisikulj kisna mu kisi pkwatuk wmimajuaqanm mita natala’teket.
E’pitwunijanit kisna mijua’ji’j wejku’aqamit maltamuksin kisna apoqonmuksin. Msit mijuajl’jk, weskwijinultijik malie’wimk kisna moqo, newte’ tli-anko’tasullilaq.
Article 26
Msit wen wejkut’aqmit koqwajo’taqan wjit ekina’masuti ma awlinuk, amskwesewey aqq ta’n nuta’q. Amskwesewey ekina’masutl msit wen miamuj wessua’toq. Ta’n telitekemk aqq espikina’muti tettew wijit ta’n pasik wen ketu ksua’ten.
Ekina’masuti tettew kwlaman msit wen kisi tle’tew ta’n telmenuekej aqq mikikna’tun ta’n tel kepmite’tmau’klmimajuinu’k koqwajo’taqnamual aqq alsusuti’l tapjiw ki’s etekl. Ekina’masuti ktmoqjentew nsitatultinenu, tqamutatultinu aqq wela’matutlinu msit eleke’wa’ki’l, telakutimkl aqq ta’n teli-alasutmakl, aqqstawa’tew lukwaqan pemlukwatmi’tij Mawio’mi Eleke’wa’ki’l wjit wantaqo’tl stawwije’wmnu.
Knki’kwinaq wejku’aqmitij wesko’tmi’tij nikantek koqwajo’taqan kisimkunmnew ta’n tlkina’muaten wunijanuaq.
Article 27
Msit wen wejkui’aqmit koqwajo’taqan kisi-ika’lsin ta’n telo’lti’tij knutanminal, aqq kisi wekasin lukwaqaney nsituo’qon, aqq kisi-wekasin piley koqoey kejitumk aqq wulapesin.
Msit wen wejkui’aqmit koqwajo’taqan maltaptmuksin koqwaje’kaqq ta’n weji kisitasik koqoey wetapeksik kjijitaqaniktuk, wi’katikniktuk kisna kisltasik koqoey ta’n nekm kisa’toq.
Article 28
Msit wen wejkui’aqmit koqwajo’taqan kwlamantlwl-pmlatew koqoey ta’n nekm wkoqwajo’taqann aqq wtalsusuti’ml ewikasikl wla Wikatikniktuk kisi tla’sitl.
Article 29
Msit wen wejkui’aqmitlkukwaqann wjit wutanm kwlaman kisi’sitew ta’n telqamiksit.
Ta’n telwekasij wen wkoqwajo’taqann aqq wtalsusulti’ml, msit wen mimamujpa wije’wkl tplutaqann ta’n teli-asite’lj kwaman msit wen nenulte’tmuaten aqq kepmite’tmuaten wkoqwojo’taqann aqq wtalsusutl’ml aqq wijetulltal ta’n tel nuta’q nsituo’qon, wantaqo’ti aqq kelu’lk wjit msit wen wla teli-alsumsultijik mimajuinu’k eleke’wa’kl’l.
Wla koqwajo’taqann aqq alsusuti’lma’ kisi ewe’wasinukl popwajilukwektn aqq ta’n telapukuek aqq telite’tmumkipn Mawio’mi Eleke’wa’ki’l wtui’katiknuaq.
Article 30
Mu koqoey wla kisi wikasik kisi tlkitmumint tluekin Eleke’wa’ki, mawio’mi kisna mimajuinu wejkui’aqmijl koqwajo’taqan kisi tla’teken kisna kisi tilukwen koqoey ta’n tli-ksika’tutal koqwajo’taqann aqq alsusuti’l ta’n tett kisiwikasikl. | mic | Micmac | mic | Latn | mic |
DECLARATSIA UNIVERSALÃ TI-NDREPTURLI-A OMLUI
ZBOR NÃINTI
Ti-atsea câ pricânushtearea-a nâmuziljei nativâ shi-ndrepturli egali shi nealienabili-a tutâlor membrilji-a taifâljei a omlui easti fimelju-a li-bertatiljei, a-ndriptatiuljei shi-a irinjiljei din lumi,
Ti-atsea câ nitinjisearea shi atimusearea-a-andrepturlor a omlui dutsea la comportâri barbari cari u prusvulisea sinidisea-a uminitatiljei, sh-ti-atsea câ adrariljei lumi tu cari iatsâli umineshtsâ va s-hârseascâ di libertatea di zbor shi pisti shi va s-hibâ liberi di firca shi urfanjea easti proclamatâ ti nai ma analtul ideal a cafi unlui om,
Ti-atsea câ important easti câ-ndrepturli-a omlui s-hibâ afiriti cu sistemlu juridic câ s-nu hibâ omlu pimtu pi-atsea ta s-mutâ contra-a tiraniiljei shi tirinsearea,
Ti-atsea câ important easti câ sâ-lji si da indati developarea-a relatsiilor di uspitsâlji anamisa di miletsli,
Ti-atsea câ miletsli-a Natsiunilor Uniti cu Harta nica nâ oarâ u confirmarâ pistusinea-a lor la-ndrepturli fundamentali-a omlui, la nâmuzea shi valoarea-a personalitatiljei umineascâ shi egalitatea-a bârbatlui shi-a muljeariljei shi ti-atsea câ apufâsirâ câ sâ-lji indati-a developariljei sotsialâ shi s-li amelioreadzâ conditsiili ti banâ tu ma marea libertati,
Ti-atsea câ statili membri u loarâ obligatsia tu colaborari cu Natsiunili Uniti s-u asigurâ tinjisearea gheneralâ shi aplicarea-a-ndrepturlor a omlu shi libertâtsli fundamentali,
Ti-atsea câ acâchisearea gheneralâ-a lushtor ândrepturi shi libertâts easti di nai ma marea importantsâ ti-ntreaga realizari-a lishtei obligatsii,
Adunarea gheneralâ
Uproclameadzâ aestâ Declaratsii Universalâ ti-ndrepturli-a omlui ca un standard comun cari lipseashti s-lu-agiungâ tuti miletsli shi tuti natsiili cu tsi cafi unâ individuâ shi cafi un organ a sotsietatiljei, cara va u-aibâ dipriunâ ân videari aestâ Declaratsii, va shi-u aibâ tendintsa câ prin ânvitsarea shi educatsia s-aducâ la tinjisearea-a lushtor ândrepturi shi libertâts shi cu metrili progresivi natsionali shi internatsionali s-hibâ asiguratâ pricânushtearea shi tinjisearea-a lor gheneralâ sh-di dealihealui cum anamisa di miletsli-a singurilor stati membri, ashi shi anamisa di miletsli-a tsilor teritorii cari suntu sum administrarea-a lor.
Articlul 1
Tuti iatsâli umineshtsâ s-fac liberi shi egali la nâmuzea shi-ndrepturli. Eali suntu hârziti cu fichiri shi sinidisi shi lipseashti un cu alantu sh-si poartâ tu duhlu-a frâtsâljiljei.
Articlul 2
Tuti-ndrepturli shi libertâtsli dit aestâ Declaratsii âlji pricad a cafi unlui insu independent di rasa, bâeaua-a chealiljei, sexul, limba, pistea, minduearea politicâ icâ altâ, orighina natsionalâ shi sotsialâ, starea di aveari, fatsirea icâ cari tsi s-hibâ alti conditsii.
[Missing 2nd paragraph]
Articlul 3
Cafi un ari-ndreptul ti banâ, libertati shi sigurantsa-a personalitatiljei.
Articlul 4
Canâ nu poati s-hibâ tsânut tu sclâvilji icâ supuniri: sclâviljea shi comertslu cu sclavi s-azâptâseashti tu tuti formili.
Articlul 5
Canâ nu lipseashti s-hibâ loat la pidipseari icâ la comportari ninjilâoasâ, niumineascâ shi-arshionasâ icâ la ghizai.
Articlul 6
Cafi un ari-ndreptu pisti tut s-hibâ pricânâscut ca un subiectu juridic.
Articlul 7
Tuts suntu egalji dininti-a nomlui shi au ândreptu, fârâ canâ soi di discriminari, la egala apurari-a nomlui.
Articlul 8
Cafi un ari-ndreptu câ tribunalili natsionali efectiv s-lu-apurâ di frândzearea-a-ndrepturlor fundamentali cari lj-suntu pricânâscuti cu constitutsia shi nomurli.
Articlul 9
Canâ nu poati dupâ vrearea-a vârnului s-hibâ âncljis, detsânut, niti avinat.
Articlul 10
Cafi un ari-ndreptul egal didip la giudicarea-ndreaptâ shi publicâ dininti-a tribunalui independent shi obiectiv cari va s-detsidâ ti-ndrepturli-a lui shi obligatsiili sh-ti orighina-a cafi unlui act criminal tsi-lji si arucâ-a lui.
Articlul 11
Cafi un acuzat ti act criminal ari-ndreptur s-hibâ lugurist câ nu-i câbati pânâ tsi pi bazaa nomlui, câbatea nu s-confirmâ la un protses public la cari lj-suntu asigurati tuti garantsii lipsiti ti apurarea-a lui.
Canâ nu poati s-hibâ giudicat ti acti icâ omisiunji cari nu fac act criminal dupâ-ndreptul natsional icâ internatsional tu chirolu cându suntu fapti. Tut ashi nu poati s-hibâ curmatâ ma greauâ ghizai di atsea cari putea s-hibâ aplicatâ tu chirolu cându-i faptu actlu criminal.
Articlul 12
Canâ nu poati s-hibâ dupâ vrearea-a altului loat la minteari tu bana-lji particularâ, taifa, casa icâ corespondentsia nitsi la agudeari pi tinjiea shi nâmuzea. Cafi un ari-ndreptu la apurari di nomlu contra-a ahtariljei minteari icâ agudeari.
Articlul 13
Cafi un ari-ndreptul la libertati di minari shi alidzeari-a loclui ti mincheani tu sinurli-a unlui stat.
Cafi un ari-ndreptul s-fugâ dit cari tsi s-hibâ stat, inclusiv shi-a lui, shi sh-si toarnâ tu statlu-a lui.
Articlul 14
Cafi un di avinatslji ari-ndreptul s-caftâ shi sh-si hârseascâ di azil tu altili stati.
La-ndreptul aestu canâ nu poati s-apeleadzâ tu cazlu cându avinarea easti bazatâ pi un act criminal di naturâ nipoliticâ icâ protsedurâ contra-a scopurlor shi printsipiilor a Natsiunilor Uniti.
Articlul 15
Cafi un ari-ndreptul la unâ tsitâtsenii.
Canâ nu poati dupâ vrearea-a altului s-hibâ alâsat fârâ tsitâtsenii nitsi fâra di-ndreptul câ s-u alâxeascâ tsitâtsenia.
Articlul 16
Bârbatslji majori shi muljeri fârâ canâ soi di limitâri di punctul di rasa, tsitâtsenia icâ pisti, au ândreptul s-intrâ tu cârunâ shi s-facâ taifâ. Elji suntu egalji la intrarea tu cârunâ, tut chirolu pânâ dutsi câruna shi la aspârdzearea-a ljei.
Câruna poati s-facâ cu libera shi completa câilâchi-a inshilor cari intrâ tu cârunâ.
Taifa easti nucleulu natural shi fundamental a sotsietatiljiei shi ari-ndreptul la afireari di partea-a sotsietatiljei shi-a statlui.
Articlul 17
Cafi un ari-ndreptu s-aibâ aveari, singur, ma sh-deadun cu altsâ.
Canâ nu poati dupâ vrearea-a altului s-hibâ alâsat fârâ di aveari.
Articlul 18
Cafi un ari-ndreptul la libertatea-a mindueariljei,a sinidisiljei shi-a pistiljei; ândreptul aestu u includi shi alâxeaarea-a pistiljei shi-a câidiiljei shi libertatea câ omlu singur icâ-n comunitati cu altsâlji, public icâ particular shi-u manifesteadzâ pistea icâ câidiea pi calea di-nvitsâturâ, practicari-a pistiljei shi sh-li facâ arâdzli.
Articlul 19
Cafi un ari-ndreptu lalibertatea sh-mindueascâ shi s-exprimâ, tsi luacatsâ shi-ndreptul s-nu hibâ cârtit ti minduearea-lji, ma shi-ndriptatea câ s-caftâ, s-aproachi shi s-tindâ informatsii shi idei cu cari tsi s-hibâ instrumenti shi independent di sinurli.
Articlul 20
Cafi un ari-ndreptu shi libertatea la fronima adunari shi uneari.
Canâ nu poati s-hibâ pimtu zorlea s-pricadâ la vârâ asotsiatsii.
Articlul 21
Cafi un ari-ndreptu s-ljea parti la condutsirea cu lucri publitsi tu statlu-a lui, direct icâ prin liber aleptsâljei reprezentantsâ.
Cafi un ari-ndreptu pi baza egalâ s-intrâ tu slujbâ publicâ tu statlu-a lui.
Vrearea-a miletljei easti baza-a puteariljei a statlui; vrearea aestâ lipseashti s-hibâ spusâ la alidzerli perioditsi shi liberi cari va s-facâ cu-ndreptul gheneral shi egal la votari, cu votarea secretâ icâ unâ protsedurâ adecvatâ cari u-asigurâ libertatea-a votariljei.
Articlul 22
Cafi un, ca membru-a sotsietatiljei, ari-ndreptu la asigurarea sotsialâ shi-ndreptul sh-realizeadzâ-ndrepturi economitsi, sotsiali shi culturali lipsiti la nâmuzea-a lui sh-ti libera developari-a personalitatiljei a lui, cu agiutolu-a statlui shi-a colaborariljei internatsionalâ, shi conform cu organizatsia shi institutsiili-a statlui a lui.
Articlul 23
Cafi un ari-ndreptupi lucru, la libera alidzeari la intrarea tu lucru, la-ndreapti shi buni conditsii ti lucrari shi la apurarea di nilucrari.
Cafi un, fârâ canâ alidzeari, ari-ndreptu la platâ egalâ ti idviul lucru.
Cafi un cari lucreadzâ ari-ndreptu la-ndreapta shi buna platâ cari-a lui shi-a taifâljei a lui lâ asigurâ exiestentsii cari corespundi la nâmuzea umineascâ shi cari, fu câ va s-lipseascâ, va s-hibâ completatâ cu altsâ pâradz di apurarea sotsialâ.
Cafi un ari-ndreptu s-fondeadzâ shi s-intrâ tu sindicat ti-apurea-a interesilor a lui.
Articlul 24
Cafi un ari-ndreptu la discurmari shi njirari, inclusiv shi limitarea cu chifiri-a oarâljei ti lucru shi advili perioditsi cu platâ.
Articlul 25
Cafi un ari-ndreptu la un standard ti bânatic cari lj-asigurâ shi ghinistari, a lui shi-a taifâljei a lui, inclusiv hârnearea, ânvishtearea, casa, shi mâtrita-a iaturlui shi slujba sotsialâ tsi-i lipsitâ, ma shi-ndreptul la asigurari tu caz di armâneari fârâ lucru, lângoari, niputeari, ânvidueari, ausheatic shi altili cazuri di chireari-a pâradzlor ti existentsii di tsircumstantsili independenti di vrearea-a lui.
Dadili shi ficiorlji au ândreptul di unâ mâtritâ spetsialâ shi agiutor. Tuts ficiorlji, faptsâ tu cârunâ icâ nafoarâ di ea s-hârsescu di idvea apurari sotsialâ.
Articlul 26
Cafi un ari-ndreptul la-nvitsâturâ. Anvitsarea lipseashti s-hibâ fârâ pâlteari, canai tu sculiili primari shi di calificari. Sculia primarâ easti obligatorii. Educatsia tecnicâ shi di calificari lipseashti s-hibâ actsesibilâ ti tuts unâ turlii pi baza di atsea cum suntu câdâri.
Anvitsarea lipseashti s-hibâ ândreaptâ ti-mplina developari-a personalitatiljei a omlui shi-nvârtushearea-a tinjiseariljei a-ndrepturlor a omlui shi libertâtsli fundamentali. Atsea lipseashti s-li agiutâ acâchisearea, arâvdarea shi uspitsâljea anamisa di tuti miletsli, grupatsii di rasâ shi pisti, ma shi activitatea-a Natsiunilor Uniti shi vigljearea-a irinjiljei.
Pârintsâlji lu-au ândreptul cu prioritati câ s-lâ u-aleagâ sculia-a ficiorlor a lor.
Articlul 27
Cafi un ari-ndreptu liber s-ljea parti tu bana culturalâ-a comunitatiljei, sh-si hârseascâ pi arta shi s-ljea parti la developarea di shtiintsâ shi la hâirea tsi vini di-aclotsi.
Cafi un ari-ndreptu la apurarea-a interesilor morali shi materiali cari es dit cafi unâ creatsii di shtiintsâ, literarâ icâ artisticâ-a curi creator easti el.
Articlul 28
Cafi un ari-ndreptu la progres sotsial shi internatsional tu cari ândrepturli spusi tu aestâ Declaratsii pot ta s-hibâ realizati complet.
Articlul 29
Cafi un ari obligatsiili-a lui fatsâ di comunitatea cari mash ea lji-asigurâ nâintari liberâ shi completâ-a personalitatiljei a lui.
La realizarea-a-ndrepturlor shi-a libertâtslor a lui cafi un poati s-hibâ supus mash la atseali limitâri cari suntu prividzuti cu nomlu cu scupolu câ s-asigurâ pricânushtearea lipsitâ shi tinjisearea-a-ndrepturlor shi-a libertâtslor a alântor shi cu scoplu ti satisfatsirea-a ândreaptilor câftâri-a moralui, sistemlu public shi ghinistarea publicâ tu sotsietatea democraticâ.
Aesti-ndrepturi shi libertâts di canâ turlii nu pot sâ si realizeadzâ contra-a scopurlor shi-a printsipiilor a Natsiunilor Uniti.
Articlul 30
Nitsi unâ determinari dit aestâ Declaratsii nu poati s-hibâ tulmâcitâ ca-ndreptul ti cafi un stat, grupâ icâ insu ta s-u facâ cari tsi s-hibâ activitati icâ s-facâ catsi s-va s-hibâ lucru shutsâtâ la câlcarea-a-ndrepturlor shi-a libertâtslor cari suntu bâgati tu ea. | rmy | Aromanian | rup | Latn | rup |
FAJUUMENUMI SIDRUWAAS SATI ANAU
WANDOMI :
Yíneni aat mati faŋaaf fati anau di sidruwaas soola, san umaje sirere di saasu ban poop sisofut di uceen soo silakom fujuumaf fati di malegenam, di kairaay di dúniaay búrom ;
Yíneni jaat anau nasonsoŋ mati kàmanjaataak di eñoosey sidruwaas sati anau soo siŋarulomi màkojiam, ban malegen munkul mujawulojaw di dúniaay man Anoosan muŋooleŋoolen usanken man súumimi nusof man súumimi, nupak di màkooleniam di bugaalab ;
Yíneni jaat mati sensen man aakemmi mofam apooy sidruwaas sati anau, takumŋarul anau tuuñool eri manakaan wajakut ;
Yíneni jaat mati kàliŋen bapaalaay bati sísukas jajak;
Yíneni jaat di kabaatak kati dúniaay búrom, bukanak kulanlaañ kúyiisen mankusofumi sidruwaas sati anau di faŋaaf fati anau di malegenaam mati anan di kare'enak búrom aniine di aseek ban poop kujunjuum burok man mati anau mujaw fáculey;
Yíneni jaat mati sísukas sàndomi soo di "Organisation des Nations Unies" sijunjuum ejuum yati sidruwaas sati anau di dúniaay búrom sikaani.
Yíneni jaat mati sidruwaas sati anau kankaan waaf wáamak wáriiŋe ejuum man wasankeniñaa ukaani.
Asambule Seneraal
Esosof mati furimaf ufe fujuumenumi sidruwaas sati anau kankaamn waaf wajake máamak bee bukanak búrom di sísukas búrom. Moo kaane jajak man bukanak di síkafaas kujuum mankuliŋenufo di kúyiisenufo kuñiilak ñatimkaraŋ mukaanaam moomu búrom eñesey maapi kaanimi man dúniaay búrom éyinen di ekaan siluwaas soosu nen mansiregumi eeno.
Fujuum 1
Bukanak búrom nan kuwolimi kurere kererer di waafaw búrom. Kubabaj poop búyejet di karampenoor.
Fujuum 2
Anoosan nababaj sidruwaas soosu búrom; bajut aseek bajut ániine, bajut an ati kansanken kúbúto, bajut an ati kapongol kúbuto, bajut paarti ébuto, bajut an abaji di muceen benen bajut ró kápajul kuceen kati pó1itik kati luwa mba kati ésuk, yabaje faŋaaf fooliyo mba ebajut.
Fujuum 3
Anoosan nababaj druwa ebaj fuyiifaf foola, ebaj kapooy kati faŋaaf fool a di kaano nen man amaŋumi eeno.
Fujuum 4
An letalako amiikeel ati akeen, letarok bee akeen; ban poop miikeliyaay di kanoomen kati kumiikeel fírenifiren.
Fujuum 5
Bajut katoorandiŋ an; an létassuutukeni.
Fujuum 6
Anoosan oomu di druwaay yoola banooban ban ammi.
Fujuum 7
Luwaay ere'en re'en bukanak búrom anoosan nababaj kapooyak kákonak kati luwaay. Anoosan nababaj kapooy mba mukaanaay máluse furimaf ufe.
Fujuum 8
Anoosan nuŋooleŋoolen ulamandi furim mba mukaanaay máluse sidruwaas soosuña san umanjumi luwaay eseneso.
Fujuum 9
An letuŋoolen ulaaf an manusofool, nukulool mba nukesoorool.
Fujuum 10
Anoosan nubabaj druwa káyiisen di bantabaay wabajimi tiribinaal yan umanje elaañut di anoosani yooyu eje'em bee efeley.
Fujuum 11
Luwaay yoone an anoosan kurege oo akaane mátaañiye kulaafoolaaf bee funakaf fati kíitiyey yíiseni jaat wakaanumi mankoone akila akaane oo babajerab kujuumak koola.
An leekukulool mati waaf wan umanje nan ukaanumi ulakout wátaañiye di luwaay di poop an letakaanool saariyoŋ yawuuje yawarin ekaani.
Fujuum 12
An uwarut unoken di mukaanaam mati an, síndaay yati an, mba tan tati an mba nuyenten faŋaaf foola mba nukajen kajamaak koola. Luwaay epoopooy anau di waafaw búirom.
Fujuum 13
An anoosan nababaj druwa ejaw ban súumoomi di ekin ban súumoomi di ésukey yoola.
Anoosan nababaj druwa épur mof haani moola di elaañul nan súumool.
Fujuum 14
Nan táañimi anoosan nuŋoolene ujaw úgongoto do mof múbuto.
Letuŋoolen ubaj kágongoto kukila lako jaat nububuj an.
Fujuum 15
Anoosan nubabaj druwa ebaj mof miiya.
An letaŋoolen áfiren an mée ebaj mof moola mba épur di moo.
Fujuum 16
Akambaani di ajaŋa káriiŋe búyebo Kuŋooleŋoolen kuyaboor mankubaj kuñiil bápajuloorut sisiiw mba sísuk mba buŋarab. Kurere di kayaboorak di búyebaab di ebaney yoolibo.
Búyebaab mambukaan, kuyabooraak kujamoor.
Bukanak kakinum di kaakemmi mofam kuwawar kupooy fiilaf falakomi fufaaraf fati kalakaak.
Fujuum 17
Anoosan, nababaj druwa ebaj waaf woola fúko'ol mba wan kunampoore di kupaalool.
An letuŋoolen ubot fubaj fati ata fo di mée.
Fujuum 18
Anoosan wuniwun, manubaj kawonoor kiiya, ejuk yiiya di buŋar biiya, súumi jaat nuŋoolene úruuŋ mba núje'etum buŋarab biiya tíyaŋaraay nen man bucceŋum eeno.
Fujuum 19
Anoosan nababaj druwa, ebaj kawonoor kiiya di káyiisen ko nen manumaŋumi eeno. Yoo elakomi an awarut ajaakali ebaj siwonoor soola. Naŋooleŋoolen ayab kurim mba siwonoor san aŋoolene afasiken dóo ésukool mba tíyaŋ.
Fujuum 20
Druwaas ewuwun anoosani manajuumen kámit mba káfa yati kásuumaay.
An letuŋoolen unoken an di káfa yanamaŋut.
Fujuum 21
Anoosan nuŋooleŋoolen ulako di fujuum fati mukaanaam mati mofam miiya mba nubaj kan úfojule kaje'e beet ejuumi.
Anoosan nuŋooleŋoolen ubaj fujuum di mukaanaam mati mofam miiya.
Kamaŋak kati bukanak koo kukiimi sembaay yati kaakemmi mofam. Kamaŋak kukila woteey éyiisenemi ko. Moo kaane woteey ekila ewawar ebaj waati di waati.
Fujuum 22
Anoosan tan ukinumi sensen manubajuto kayeraay yoola. Kayeraay yooyuña éjowumulojowum di sidruwaas sati fubajaf di sati tan akinumi di sati mukaanaam moola. Kayeraay yooyu an aŋoolent ábajaatiyo; moo kaane ésukoo ésuk enampoonampoor di sísuk saasu man kayeraay yooyu ekila ebajo.
Fujuum 23
Anoosan nababaj druwa ebaj burok básuumoo.
Bajut aseek bajut ániine anoosan aroke burok nababaj druwa mankucaamool bacaam bare'e nan burokab banakaanumi.
Anoosan ammi di burok kuwawar kucaamool yaj manaŋoolen acookoor síndaay yoola, naŋoolen abaj kayere di faŋaaf foola.
Anoosan nababaj druwa kajuumen fujum fati kurokaak, naŋooleŋoolen en poop ánokendo mankumak aajaay.
Fujuum 24
Anoosan nababaj druwa ebaj kunak kati kayoolo, kati fúraar. Waatay yati burokab ewawar erewoor ban di ebaj waati yati kayoolo ban pankucaam bukanak.
Fujuum 25
Anoosan nababaj druwa wákoyume bee akila, bukanak koola, furiaf wañaw di tan akinumi wawar jak. An másuumaati mubaje nen kásumut nen an ataool ájime mba an eluupool efumoe. Bukanak kuwawar kurampenool.
Mudeenanaam di kuñiilak kuwawar kubaj kákaanum di karampen káamak. Kuñiilak búrom "Kabaji di kayaboore mba kayaboorut" kure'e. Koo búrom kuwawar kubaj kacookoor kajake.
Fujuum 26
Anoosan nababaj druwa kakaraŋ an awarut acaam kakaraŋ. Añiil nawawar akaraŋ bacaamut waafowaaf kakaraŋ kati siteginikas di kati burok kuwawar kúkambuli di bukanak búrom. Silekoolas sáamakas poop bajut káfajul.
Nafaay yati kakaraŋak yoo eenom majakaam mati anau di faŋaaf foola. Kakaraŋ kujunjuum fujuum fati epooy sidruwaas sati anau; yoo yákoney ebenenbenen bapaalaab di mof majuupoe di tutooraay yati mof majuupoe di sisiiw sajuupoe di bukan kanaamut di uŋar di wanoosan wakaanimi man kayeraay elako di dúniaay.
Kubajaak kati kuñiilak koo koote kanoken kuñooliil di kakaranŋ kan koo kumanŋumi.
Fujuum 27
Anoosan nababaj druwa ekaan mukaanaam mati bukanool, nañes mammujaw fàcul mammunafaool.
Anoosan ajoonene waaf mba naciik waaf, luwaay ewawar eppooyuwo.
Fujuum 28
Anoosan nababaj druwa man majoone mulako di mofool di dúniaay maje'e bee ekaan man siluwaas sammi di kaytak uke siŋoolen sirok jak.
Fujuum 29
Anoosan nawawar anafa kan kukinoorumi, bukoo keb kuŋoolene kurampenool man moola mujaw fácul.
Man kakinoorak kúsuum, babaj luwa yajuumeni mati mati manemat sidruwaas soola di mukaanaam mati bukanak an anoosani sidruwaas soola di majakaam moola murelore tan maamu mati aamu mutooŋumi.
Sidruwaas di siluwaas san ujukulaaña siwarut sípur di wan sísukas sati “Nations Unies” sisofumi.
Fujuum 30
Waaf úleero di kayitak uke wan umanje an mba bukan mba mof muŋooleŋoolen mújowum to mammukajen sidruwaas di siluwaas sándomi kayitak asambule seneraal yati óni éyinenyinenuko eban di épurenuko di burokab booliyo n° 217 (III) bati fuleeŋafu fati desambuur nan fubajumi kunak uñen di emitey 1948. | dyo | Jola-Fonyi | dyo | Latn | dyo |
DAVQTAV COLPYUQ EILDOQ
BEI DOQ
Byulssaq aqnaol yoqhhovq yoqhaol e colssaq jav wuq bo e colpyuq, meeqduq, aqsol liq qiq kov bi dei e xil mol laoq,davqtav byulcol jol sal bi duv e daoqpeiq nga.
Colpyuq yaol maq hu dav ssolnei hu nil zaq e taoqgao gaomiaoq xil mavq, byulssaq aqnaol e neemeeq zaolcavq lal alnei, col aqsol liq doq taol yal, aqsol liq aqsol sol e aqpyuq saolpyuq qivq ya slq, laol ngaoq aqya maq bi naqguv, maq bi saolsaq laqmeil e huvqlavq bi hev lal e xil mol laoq aolzaq ssaq laol hal pyuqzeiq e neenyuq nga leil bi eil loq.
Byulssaq aqnaol yoqhha meeqduq haoqleev movq bal nei, ssyuqbeil cei lal e salcol naogo wuqhol jil lal e maq nyuq meil tuv kavq lei e miaoqdyul maq bi duv movq bal nei,col e colpyuq yo’liq nei haoqleev qivq laq meil e laolkaol kaol movq.
Goqjal kalla gaqqo hhyulqoq meiqzaq zeqlal leil bo alnei, Lieiqhoqgoq goqjal e ssaqlaol lielqhoqgoq xieifzal hholqei nei yoqduhhaq e zaoma nei colpyuq,meeqyaovq ssolnei hhaqpyuq eilloq pal, miqyo qiq kov bi dei e doqcaol liq bi zil lal,xil mol lo'qo meil coljol aqzeiq bi sal e huvqlavq bi duv lal movq.
Lielqhoqgoq tao'li laq e goqjal hal mol liq lieiqhoqgoq naogo bao alnei,colpyuq ssolnei zaoma nei yoqjol yoqpyuq hal yil milnia bi hupyuq ssolnei saolpyuq movq bal nei.
Colpyuq ssolnei yoqpyuq xil mavq dyu nei hu loq nia alngaoq,dalja neenyuq lo'qo miqnieiq aol meeq qivq gaoq.
Xilmeil nei niaoq'aol,
Doq zil,
Davqtav coljol pyuq e eildoq xil mol eil gaq,haljol e ssaqlaol ssolnei haljav e goqjal hhaqhav tivq meil aol hev miaoqma bi gee, col hal qiq col ssolnei seiqhyuf jilgef hal qiq mol meil cev cev nei eildoq xil kaoq bi zol nyuq, yohav meil meiqnyuq miq ssolnei meiqgaol miq alnei colpyuq ssolnei yoqpyuq yaol bi hu dav, goqjal ssolnei goqjif lulsul dalqeiv yaol dal alnei, col e colpyuq ssolnei yoqpyuq xil mavq, hyufyeiqgoq yolsaol alka, eildoq xil kaoq dyu nei bi qeq movq dyu neibi nalhaq movq:
YOBEI QIQ KAOL
Aqsol liq yoqdeivq yoqpyuq bo, meeqyaovq ssolnei colpyuq qiq kov dei. Davqtavcolssaq neenyuq bel neema meeq ya siq, laongaoq meilnaol nadul meil e gaq ssol hhyul hha bavqduv nia.
NIQKAOL QIQ KAOL
Aqsol liq eildoq xil kaoq buvqdav laq e colpyuq ssolnei yoqpyuq saqnei hha lalqaol,colqa,malsaq, miqyo,doqsii,zaoljaof,zeiqziif ssolnei aqnu aqnia leil qiqjivqmaq bil, goqjal hal mol jolssaq, huvqlavq hal qa bossaq, zeiq ssol zal miaq ssolnei naoq,deivqduq meeq maqmeeq leil xil mavq qiq jivq maq bil,aqsol liq qiqqa hha bi qa.
Laolngaoq col qiq hhaq ba zaq e goqjal, maq na aq milca e zeiqziif ssolnei siqzeif maq paoq ya leil nei, maq qiq qa meil maq hha bil,goqjif jolduq jolhhal maqpaoq ya leil nei maq qiq qa meil maq hha bil, noqya milhaoq ngaqya milhaoq hameilleil paoq mov paoq maq paoq movq taq.
SAOQKAOL QIQ KAOL
Aqsol liq wuqhol,yoqpyuq ssolnei yoqjol sal e colpyuq bo.
YUVQKAOL QIQ KAOL
Jeilma ssolnei ssaqhav qiq hhaq liq maq gee; Col yaol Jeilma ssolnei ssaqhav bi gee miqnieiq, ssaqhav hhelpal pal e miqnieiq sev'lev nei alciiv liq maq bi duv.
NGAVQKAOL QIQ KAOL
Col qiq hhaq yaol liq saqjal taq jai miq,qiq hhaq yaol liq lavqmoq taq saoq miq, maq gee haoq e doqhav taq gee miq.
KUVQKAOL QIQ KAOL
Halgei milca jol e liq faqliq meiqsi e colpyuq aqsol liq hha bi ssiil.
SIIVQKAOL QIQ KAOL
Faqliq meiqsi aqsol liq qiq kov del, faqliq nei haoqleev laq e meeqduq aqsolliqqiq kov dei,qiq qa liq maq bi hu nil. Haoqleev meeqduq aqsol liq qiq kov dei nei hha,xil meil e ngaoq,eildoq xil kaoq lo'qo maq ngeel meil hu nil lal e miqnieniq nei zaolkyuq lal zelq ya leil maq guv sso.
XIEIVQKAOL QIQ KAOL
Xieiffaq ssolnei faqliq lo'qo bivq laq e zaoma nei colpyuq maq jav meil zaolkyuq lal tyul taq, aqsol liq hoqhhyu zaq qivq e goqjal faqtiq yaol dal alnei,zaolkyuq laq e qiq pyu yaol meeqzav nei haoqleev qivq.
HHYUQKAOL QIO KAOL
Qiq hhaq liq qiq meil leil maq bi nieivq teiq,maq bi nieivq tao, maqbi leiqzei.
CEILKAOQ QIQ KAOL
Miavpyuq heq nil maq ceil lal,aqnu hhaqhav maq lavsiv laq meil e faqltiq yaol dal alnei,aqsol liq saqnei qiq kov dei laq meil meiqzaq bu'loq nei,loqleil nei ceilsoq qivq,xilmeil e ngaoq, aqyoq e meeqduq ssolnei meeqhhaq lo'qo,aqyoq hultav eilduv laq e miaoqzyul meiqzaq ceilsoq qivq.
CEILTTVQ QIQ KAOL
Siqsiif miaoqzyul zuv nga lell ellcuvq sso e col,alkaq pil e hholqel guqwuq bo e yildyw maq luv ssolnei faqliq lo'qo meil zyul zuv nga leil maq celloq e miqteil,zyul maq zuv leil e colpyuq bo.
Col hal qiq col miqnieiq hal qiq qa duv mal maq duv liq, miaoqgal ceilloq e yil taq,goqjal yo'liq ssolnei goqjif yo'liq lo'qo siqsiif zyul maq ca e col,siqsiif zyul ca nga leil maq bi sol hhaq. Siqfaq zaol e zyul zuv tyul taq hha guq e faqliq hultav maq bi kyuq zeiq.
CEILNIQ QIQ KAOL
Col hal qiq col e yoqhhovq yoqzaol, laqhyul jolduq ssolnei yil ssol lal e soqhhaq taoldoq xil mavq, hal ngeel movq meil maq bi lav siv,aqyo miavhhaq ssolnei pyuqmiaol kyuq li laq meil maq hha zaol. Aqsol liq faqliq bi haoqleev e colpyuq bo,xil meil ngaoq lavsiv lal zaolkyuq lal ya maq qil.
CEILSAOL QIQ KAOL
Yoqhha goqjal milhaoq hholqei,aqsol liq jolhhal pal ssolnei jolduq qo e colpyuq bo.
Yoqhha goqjal kevq meil goqjal hal mol yaol liq ssuqhhoq sso,yoqhha goqjal haltaq liq hhuvqdaol puv lal qivq.
CEILYUVQ QIQ KAOL
Maq bi hhalhhuvq movq bal nei,aqsol liq aqnu goqjal a xieivhhovq duq qoyil sso,xieiv liq xeivhhovq sso.
Zeiqziif pyu zyulgol maq ngeel meil aqnu zyul ngeeljil meil zuv,maqnasiq lieiqhoqgoq e eildoq maq nalhaq meil zaolzyul alnei nieivq lal taq,aqnu goqjal a maq xieivhhovq qivq.
CEILNGAVQ QIQ KAOL
Aqsol liq yoqhhaq e goqjiq jav nga.
Aqsol sol e goqjiq hal ngeel aqmeil maq suqzei qivq,aqnu aqya goqjiq pal ma leil maq bi pal meil liq maq kaq.
CEILKUVQ QIQ KAOL
Colhav aqsol liq miqssaq seq,sulmil yil leil bo,colqa,goqjiq ssolnei zaoljaof yulmavq yaol maq nyuq sso nga.
Ssaqmiq ssaqyo niq pyu meil xul alnei naolngaoq, yovqhhovq maq cuv qivq.
Yovqhhovq aq aoq milhaoq huvqlavq hholqei luvcuv qiq slq,baoqgeel qiq geelnga,tyulmeil nei goqjal laoq ngaldu yovqhhovq yaol haoqleev nia nga.
CEILSIIVQ QIQ KAOL
Aqsol liq yoqzeiq ssolnei tavqhoq laq e sulzeiq leil jav.
Col hal col e zeIq zal hal ngeel aqmeIl maq koq haoq.
CEILXEIVQ QIQ KAOL
Aqsol liq yoqhhaq e neenyuq leil bo, neegaol leil bo,zaoljaof halmeil hhei movqleil bo nga; Xil kaoq laoq yoqhhaq e zaoljaof halmei pal movq halmeil qeq movq leil liq kevq,aqnu yoqhhaq qalsol meillaq,maq na siq aq zaoqgao meil laq, bilduvmeil laq,xieivhhovq meil laq leil yoqhhaq na dovq.
CEILHHYUQ QIQ KAOL
Aqsol liq yoqhhaq halmeil nyuq,halmeil zaolma leil e doqmee doqzaq eilduv sso:Xil kaoq laoq hal nyuq e dyul aqnu col maq bi lavkavq leil e qeiqlif kevq nga,aqnu alka col yaol dal alnei,yoqhhaq e neenyuq dyul goqjal maq paoq colmav bi hevma bi qeq ma leil e qieiqlif liq kevq.
NIQCEIL E QIQ KAOL
Aqsol liq laolzav nei ssaoq ssolnei jol e qieiqlif jav.
Aqsol liq aqya maq xul meil xilmeil bazaq yulmeil bazaq kalleil maqbi gul.
NIQCEILTIVQ QIQ KAOL
Aqsol liq yoqhhaq buiduq meil liq hhaq,xul laq meil colceit ceilduv alneiliq hhaq laq meil,yoqhha goqjal e miqnieiq aolhaol e qieiqlif jav.
Aqsol liq slqhel dei nei yoqhhaq e goqjal e miqnieiq aol e qieiqlif jav.
Ngaldu ssaqlaol e neenyuq laoq zeiffu miqnieiq aolhhaq bi bo e daoqpeiq, daoqpeiq xil peiq laoq naomeeq ceil laq meil dalja gulssaoq taoqngaoq bi peiq,dalja neema dei nei teqpiaof teq alnei hha gee.
NIQCEILNIQ QIQ KAOL
Ngaldu aqsol liq aoq milhaoq huvqlaq alka col qiq col ngeel,aqsol liq seifhyufbaozaf hha jav,aqsol liq yoqhha bal nei ziljifseiqhyuf ssolnei weiqhuaf meeniapyu meil hal guq e qieiqlif hha bi duv lal. Duv lal e xildyul laoq goqjal ssolneigoqjif hholqei zaoqgao meil hhaqhav tivq alnei pieivq lal laq e nga.
NIQCEILSAOL QIQ KAOL
Aqsol liq miqnieiq aol,xul laq meil miqnieiq qo,loqleil nei ssol za'loq hevnei miqmieiq aol e colpyuq bo, miqnieiq aolnieiq maq bi ceiv leil e laolkaol liq hha bi hhyuq siq.
Aqsol liq miqnieiq halmiav nei aol ngaoq zeiq halmiav nei hha,qaq liq maq bi hu nil hhaq.
Miqnieiq aolssaq aqsol liq saqbaol dei nei leevzav nei zeiq ssol zal hha, eilceiv alnei yoqbhaq ssolnei yoqhhaq laqhyul col e aolzaq hovqdol e galquv qiq kaol hha bi daol,daov guq ngaoq aqnu galquv e seiqhyufbaozaf hha bivq.
Aqsol liq yoqhha moeqduq bal nei, gaolhyuf seqto sso, aolzaq sso.
NIQCEILYUVQ QIQ KAOL
Aqsol liq hhaqnaq naq leil bo, lovhaqhaq leil bo, hhaqkyuq hhaqma siv nei miqnieiq yulna meil maq aol leil liq eilduvsso,pyuq bo laq meil hhaqnaq cev cev nei naq ma leil liq eilduv sso.
NIQCEILNGAVQ QIQ KAOL
Miqnieiq aolnieiq hede'le nei ceiv, nalgol nal leeq,keellavq yuvqseil maqdol, miqcyuq cyuq,byuldaoq daoq,alhuvq laqhuvq lal ssolnei miqnieiq maq aol zaqnia meil duv alngaoq,aqsol liq wuqdeiq qiq siq maq meivq sso laq meil loldal duqjav,zaqdu jolduq,peilhaoq daoduq, nalgol huduq ssolnei guq wuq bo e baollaol xilmavq saq nei aol qivq.
Ssaq bo aqma ssolnei ssaqguq yaol aqzeiq meil hha hu meeq miq. Ssaqguq leilhal ngeel e,sulmil yil laq meil deivq laq e hao maq yil meil deivq laq e hao,saqnei qiq kov dei nei hha hu meeq miq.
NIQCEILKUVQ QIQ KAOL
Aqsol liq soqhhaq zol leil taq, zolpyuq maq duv wuq bo,zolbei qiq taq, ssolnei zaoma nei zolpieiv hholqei zol e yil taq,zolpyuq taq salmiq. Aolzaq hovqdol ssolnei miaoq'aol yo'liq zolduq dyu nei zaol taq movq. Zaoma nei zolpieiv hultav dav, li zolduq,zoldav nia e col qiq kov dei nei hha bi zol.
Soqhhaq meiq e ngaoq col e neema bi gaol lal movq balnei meiq e nga,goqjalkalla,colqa kalla ssolnei aqpyuq bavqhel e colba kalla,gaq ssol hhyul bi meeqlal movq,col ssolnei col alka maq bi deiqzaq, maq bi eilzzaq movq balnei soqhhaq meiq
Miqyo soqhhaq hal qa bi zol leil dama na dovq.
NIQCEILSIIVQ QIQ KAOL
Aqsol liq huvqlavq hholqei e soqdo yo'liq miqnieiq ba zaq sso,hhyuq jivq ceil qa e zaqlul zaqqul taolli sso,soqdo yolkol ssolnei yolkol nei aol duv laq e saqhel liq tovzavq sso.
Yoqdu hhaq nei aolduv laq e zeiq ssol zal,aqya maqbi koqmeil haoqleev sso.
NIQCEILXEFVQ QIQ KAOL
Huvqlavq ssolnei aoq milhaoq e alciivq allo galquv qiq qa lo'qo meil,eildoq xil kaoq a dav e colpyuq ssolnei yoqjol yoqpyuq pyuq qivq.
NIQCEILHHYUQ QIQ KAOL
Aqsol liq huvqlavq bal nei hhaq duv movq,huvqlavq yaol maq dal meil yoqhha jivjol maq aol qiv,qhuvqlavq yaol maq dal meil,col e colpyuq qiq gal nei maq pyuq lal qivq.
Yoqhhaq e colpyuq ssolnei yoqjol yoqpyuq bi pyuq lal e taq,faqliq galma loqo laolkaol hha laol,xilmeil laol e ngaoq aqnu col e pyuqlul liq bi jav movq balnei laol e nga,yoq pyuq ngaoq sul pyuq,sul pyuq ngaoq yoq pyuq,halpyu liq saqmal bi dei lal movq taoqngaoq,colpyuq baollaol xilmeil aol e nga.
Colpyuq ssolnei yoqpyuq aol e,halmeil leil e qiq quv hev liq,lieiqhoqgoq e eildoq yaol naqleiq maq leiq haoq,lieiqhoqgoq e eildoq lo'qo hha aol.
SAOQCEILKAOL E QIQ KAOL
Eildoq xil kaoq meeqzav zol,goljal,colba ssolnei colhhaq,hal qa leil maq bil,eildoq xil kaoq e doqkaol qiq kaol liq maq bi lav siv. | hni | Hani | hni | Latn | hni |
Declaraçon di mundo intêro di Dréto di tudo homi co tudo mudjer
Padrinhado e porclamado num Assembleia Geral di quel grupo di trabadjo qui fazê quel Resoluçon 217A (III) di 10 di Dizembro di 1948
Primêro Comberso
Nu ta considrâ qui, riconhecimento di dignidadi qui ta fazê parti di tudo membro di família humano e di sês drêto qui ê igual e qui nu ca podê squecê, nem ficâ separado di el, ê fundamento di liberdadi, di justiça e di paz di riba di ês mundo;
Nu ta considrâ qui, disconhecimento e disprezo di drêto di tudo homi e di tudo mudjer lêbanu pa fazê cusas di rundade qui bem raboltâ concença di tudo Humanidadi. Nu sa ta spèrâ pa tchigâ um mundo undi tudo ser humano ta bem podê ser libri di podê papiâ e di crêditâ, liberto di terror e sim medo di pássâ fomi e di miséria. Tudo ês cusa bem ta ser porclamado cuma um inspiraçon muto importanti pâ nôs tudo: pâ homi e pâ mudjer.
Nu ta considrâ qui ê essencial quel porteçon di drêto di homi e di mudjer dento di um rigimi di drêto, pamodi ês ca bem ta ser impurrado, num ricurso supremo, pâ bai pa ribolta contra tirania e opresson.
Nu ta considrâ quiê essencial si nu bem incorája quel disenvolvimemto di relaçon di amizadi di naçon co naçon.
Nu ta considrâ qui, naquel Carta, tudo pôbo di "Naçon Unido" ta porclama, ôto bez, qui eres tem fé na drêto fundamental di homi e di mudjer, na dignidadi e na valor de tudo péssoa humano, na igualdadi di drêto di homi e di mudjer, e ês diclara cuma ês sta resolvido pa bai favorecê purgresso social e eres sa ta bai ránjâ midjor condiçon di bida di pa dénto di muto más liberdadi.
Nu ta considrâ qui tudo Estado membro dês grupo ta compromête pa pormovê na cooperaçon co Organizaçon di Naçon Unido, quel ruspêto universal e efectivo di drêto e di liberdadi fundamental.
Nu ta considrâ qui um concepçon comum di êssi drêto e liberdadi ê di muto más importança pa podê dâ completo satisfaçon pa essi compromisso.
Assembleia Geral Nês Assembleia eres ta porclama qui, quel Declaraçon Universal di Dreto di Homi (homi ô mudjer) cuma um ideal comun pa tchiga na tudo pobo e na tudo naçon, pamódi qui, tudo individu e tudo orgão di sociedadi, si ês tenê el constantimenti na sprito, ês debê sforçâ pa, na ensino e na educaçon, ês podi bem disenvolvê ruspêto dês drêto e liberdadi e eres, podi pormovê, co midida porgressive di ordi nacional e internacional, sê reconhecimento e sê aplicaçon universal e efective, tanto na meio di populaçon di própi estado membro cuma naquêl di tudo territóri colocado debaixo di sês jurisdiçon.
Artigo 1º
Tudo ser humano na ês mundo nacê libri e igual na sê dignidade e na sês drêto. Na sês razon e na sês concénça, tudo arguem debê porcêdê pa co tudo guenti na sprito di fraternidadi.
Artigo 2º
Tudo ser humano na ês mundo podi invocâ di drêto e di liberdadi qui sa ta ser porclamado nês Declaraçon li, sem distinçon algum di ôto, nomeadamenti, di raça, di cor, si el ê homi ô mudjer, si el tem ôto lingua, di religion ô di ôto crença, di opinion política, ô ôto li, di orija nacional ô social, di fortuna, di undi ê nacê ô di calquer ôto situaçon.
Dispôs disso tudo, ninguêm ca podê bem fazê ningum distinçon fundamentado na statuto político, na cusas di tribunal qui ta tchomádo "jurídico", ô internacional, di país ô di naçon undi bu nacê, nim qui esse naçon ô território di naturalidade dess péssoa mésmo qui essi país stâ indipendenti, ô stâ dibaxo di ordi di ôto, ô si el stâ libre ô dibaxo di algum limitaçõn di aôtoridadi, qui nu podê tchomal "di soberania".
Artigo 3º
Tudo arguém tem drêto di sê bida, di tem liberdadi e, tem di tem sigurança di el própri.
Artigo 4º
Ninguêm al podê ficâ scrabo ô na catibêro; ficâ scrabo ô tráto di scrabo ê ca pirmitido, di calquer manêra qui bem ta ser.
Artigo 5º
Ninguêm ca podê bem ser torturado nin podê tem castigo, ô bem tem tratamento di brutalidadi, tratamento horrive ou di disonra.
Artigo 6º
Tudo homi di Deus tem drêto di ser conchido na tudo lugar di sê própri péssoa djusto tambê na cusas di tribunal.
Artigo 7º
Tudo nôs é igual diante di lei e, sem distinçon, nu tem drêto pa igual porteçon pa ser difendido dento di lei. Tudo nôs tem drêto di bem ser portegido di mesma manêra, di calquer discriminaçon que podê bem alterâ ès Declaraçon di qui nu sa tâ flâ e contra calquer fomentaçon pa fazê ès discriminaçon.
Artigo 8º
Tudo guenti tem drêto pa ricurso efectivo di quêxa na jurisdiçon nacional compitenti, di tudo cusa quê sabê qui tâ violâ nôs drêto qui tem más fundamento e qui é reconhecido na lei ô na Constituiçon.
Artigo 9º
Ninguêm podê, di calquer manêra, bai sêr lebádo pa prison, ô ficâ na prison, ô ser mandado di castigo pa longe di sê téra. (Es cusa li ê ta tchomado di "exílio").
Artigo 10º
Tudo péssoa tem drêto, por igual, qui sê causa bem ta ser judiciado na igualdade e publicamenti julgado num tribunal indipendenti e justo qui ta bem dicidi di sês drêto e di sês obrigaçon ô di razon di calquer acusaçon na assunto di tribunal qui ês bem pô contra el.
Artigo 11º
Tudo arguêm qui ta bem ser pontádo di um acçon di culpa, nu tem qui pensa quel stâ nôcenti tó qui si culpa bem ficâ sclarecido dénto di lei na andamento di um porcesso público undi tudo garantia necessário di difésa debê bem ser garantido pâ el.
Ninguêm al pode ser condenado por acçon ô por omisson, si na occasion quel ta fazêba el, tudo es cusa ca era proibido dénto di lei di si téra ô di lei internacional. Di mesma manêra um djuiz ca podê sentenciâ castigo más pêsado di quêl que divia di ser na hora qui quel delito baba ta ser fêto.
Artigo 12º
Ninguêm podê sofrê di intromisson arbitrário na sê bida di el própi, na di sê familia, na domicilio di sel, ô na sê carta di correio, nim el ca podê ser tacádo na si honra e reputaçon. Ninguêm al pôdi tem intromisson arbitrário na si bida di el própi, na si familia, na si casa ô na carta di sel qui bem di correio, e ninguêm podê flâ mal di honra e reputaçon di cada um. Contra tudo ès intromisson ô ataqui, tudo arguêm tem drêto di ser portegido pa lei.
Artigo 13º
Tudo arguêm tem drêto di àndâ pâ tudo lado, e di scôdjê si casa pa morâ dento di um Estado.
Tudo arguêm tem drêto di bandônâ calquer téra undi quê stâ, mesmo si ê undi ê nacê, e el tem drêto di bolta para si téra cando el crê.
Artigo 14º
Tudo péssoa qui sa ta ser persiguido tem drêto di porcurâ e di benificiâ di asilo na ôtos naçon.
Ês drêto li ca podê, contudo, bai ta ser invocádo na caso di algum porcesso, qui el realmenti tem e qui dja tem crimi di drêto comum ô di actividadi contrário di finalidade e di licerce di Naçon Unido.
Artigo 15º
Tudo individe tem drêto di tem sê nacionalidadi.
Ninguêm ca podê ser, arbitràriamenti, privado di sê nacionalidadi nim di drêto di mudâ di nacionalidadi.
Artigo 16º
A partir di idadi nòváti, tudo homi co tudo mudjer tem drêto di cása e di construí sê família sem limitaçon nim di raça, nacionalidadi ô religion. To-qui durâ casamento e na hora di sê separaçon ês dôs tem igual drêto.
Casamento ca podê ser cèlèbrado sem libi e pleno consentimento di quês qui sa ta bai ser marido e mudjer na futur.
Família ê um elemento natural e fundamental num sociedadi e el tem drêto di ser portegido di sociedadi e di Estado.
Artigo 17º
Tudo péssoa, individual ô juntamenti, tem drêto di tem sê propriedade.
Ninguêm podi bem ta ser, arbitràriamenti, privado di sê propriedade.
Artigo 18º
Tudo péssoa tem drêto di tem liberdadi di pensamento, di concénça e di religion; ês drêto li ta implicâ liberdadi di mudâ di riligion ô di convicçon, asi cumâ quel liberdadi di maniféstâ sê religion ô sê convicçon, si el stâ só, el co el, ô cô ôtos, tanto na meio di público ô em particular, na quê ta fazê sempri, tudo dia, na sê religion e na quêl qui, na Portugal, ês ta tchomâ "ritos".
Artigo 19º
Tudo individe tem drêto di tem liberdadi di opinion e di papiâ, sim porblema; assi el tem drêto di ca ser incomodado por causa di sês opinion e el pôdê porcurâ ricebê e spádjâ, sem consideraçon di frontêra, calquer informaçon e idêa, di calquer modo qui el crê fazê êl.
Artigo 20º
Tudo arguêm tem drêto na liberdadi di reunion e di associaçon co intençon di paz.
Ninguêm podi ser obrigado pa fazê parte di calquer associaçon.
Artigo 21º
Tudo péssoa tem drêto di fazê parti na direçon di negôce público di sé téra, quer direitamenti ô por intermédi di representanti librementi escodjido.
Tudo péssoa tem drêto di entrâ na funçon pública di sé téra,ô di sé país.
Vontadi di pôbo ê quel licérce di ôtoridadi di poder di público; ê debe mostráno-el co eleiçon sério qui ta bem ser fêto, na tempo marcado, por votaçon geral na condiçon di igualdadi co voto sicreto ô si-ma-dja um processo equivalenti podi garanti liberdadi di voto.
Artigo 22º
Tudo guenti, qui ê mom di um sociedádi, tem drêto pâ tem segurança social e el pôdê, dénto di lei, com tudo ligitimidade, exigi satisfaçon di sês drêto economico na sociedádi e di cultura indispensave, graça qui nu tem qui dâ na esforço nacional e na cooperaçon internacional, di harmonia co organizaçon e co recurso di cada país.
Artigo 23º
Tudo guenti tem di tem trabadjo, di podê scodjê sê trabadjo, co condiçon igual e qui podê satisfazêl na trabadjo e el podê tem proteçon contra falta di trabadjo. (disemprego)
Tudo arguêm tem drêto, sim discriminaçon ninhum, pâ tem salário di harmonia co sê trabadjo. Salário igual pa trabadjo igual.
Quem qui trabadja tem drêto di tem remuneraçon equitativo e satisfatório pa podê pirmiti pa el e pâ sê família um existença conformi co dignidadi humano e, completado, si for possive, co tudo ôto meio di porteçon social.
Tudo péssoa tem drêto di fundâ co ôtos péssoa, quel sindicato, e di bem filiâ na sindicato qui ta bem difendi sês interessi.
Artigo 24º
Tudo péssoa tem drêto pâ discansa e pa sê lazer e, naturalmente, ê tem limitaçon qui nu ta cêta, qui ê quel di duraçon di trabadjo e di féria, qui ês tem obrigaçon di pagano.
Artigo 25º
Tudo péssoa tem drêto pa tem um condiçon di bida suficienti pa dal sigurança pâ êl e pâ família, na saúde e na larguéza, principalmenti na qui nu ta cumé, na nôs rôpa, pa tem undi el podê alôjâ arguêm, pa ser sistido pâ dôtor e tambê na serviço social necessáre, e ê tem drêto na sigurança social si el sta sim trabadjo, tambê na doénça, e inda naquel qui ê estropiado, qui câ tem marido, qui stâ na bedjiça, ô nôtos caso, di perdê manêra di tem meio di subsistença, por cusa qui podê ser indipendenti di sê vontade.
Maternidade e infança tem drêto di tem djuda e di ser amparado co muto cudado. Tudo minino qui nacê dénto ô fora di casamento, ta goza di mésmo porteçon social.
Artigo 26º
Tudo péssoa tem drêto pa tem educaçon. Educaçon débê di ser di graça, pelo menos quel qui ê parcêdo co quel di scóla elementar fundamental. Quel scola elementar ê obrigatóre. E nes scóla técnica e profissional dêbê di ser pa tudo criança sem distinçon; pa nu èntrâ num scóla superior, el dèbè stâ aberto pâ tudo guenti por igual e, segundo sês capacidadi e sês merecimento.
Educaçon debê pontâ pa espádjâ um completo expanson di personalidadi di tudo homi co tudo mudjer e pa reforçâ drêto e liberdadi fundamental di tudo homi co tudo mudjer e di liberdadi di más fundamento e ê debê djuda pa nu compreendê midjor quel tolerância e amizadi di naçon co naçon e di tudo grupo racial ou di riligion como tambê quel crescimento di actividadi di Naçon Unido pa conserbâ paz.
Pai co mai tem prioridadi di tem drêto pa scodjê calquer educaçon pâ dâ sês fidjo ô fidja.
Artigo 27º
Tudo pessoa tem drêto di tomâ, parti librimenti, na bida cultural di comunidadi, di gozâ tudo arte e di participâ na porgréss di ciença e na benéfice qui podê resulta di tudo ês cusa li.
Tudo guenti tem drêto di ser portegido na sê interesse moral e material qui podê stâ ligado na calquer produção di cusas de ciença, di escrita ou di arte di sê lavra.
Artigo 28º
Tudo péssoa tem drêto pâ bem pô, na plano social e na plano internacional, um órdi qui podê ser capaz di tornâ completamente efectivo tudo drêto e liberdadi qui nu cabà di flâ nês Declaraçon li.
Artigo 29º
Um péssoa tem obrigaçon pâ co sê comunidade, fora di onde ê ca tem possibilidadi di tem quel libri e completo desenvolvimento di sê personalidadi.
Na exercice dessi drêto e cando é ta gozâ essi liberdadi, ninguêm podê fica dipendenti, sinau naquel limitaçon fêto e estabilicido, exclusivamenti pa fazê pormoçon di reconhecimento e quel respêto di drêto e liberdadi di ôtos guenti pâ podê satisfazê quês exigença justo di môral, di ordi pública e di bem-estar num sociedadi democrata.
Em ninhum caso essi drêto e liberdadi ta bem podê ser exercido em contrário di fim e di princípos di Naçon Unido.
Artigo 30º
Ningum disposiçon di êss Declaraçon li, podê bem ta ser intendido di um manêra qui podê bem involvê pa calquer Estado, grupo di guente ô um sô péssoa, quel drêto di bem fazê calquer actividade ô di particâ algum cusa qui podê bem destroncâ drêto e liberdadi qui nu sa tâ cabâ di flâ. | kea | Kabuverdianu | kea | Latn | kea |
Yhdistyneiden kansakuntien kolmas yleiskokous hyväksyi ja julkisti ihmisoikeuksien yleismaailmallisen julistuksen joulukuun 10. päivänä 1948. Julistuksen hyväksymisen puolesta äänesti 48 maata. Mikään maa ei äänestänyt vastaan. Kahdeksan maata pidättyi äänestämästä.
Välittömästi tämän historiallisen tapahtuman jälkeen yleiskokous kehotti kaikkia jäsenmaita julkaisemaan julistuksen tekstin. Niitä pyydettiin "levittämään ja tekemään sitä tunnetuksi, lukemaan ja selittämään sitä ennen kaikkea kouluissa ja muissa oppilaitoksissa eri maiden ja alueiden poliittisista oloista riippumatta".
Julistuksen virallinen teksti on saatavissa YK:n kuudella virallisella kielellä: arabiaksi, englanniksi, espanjaksi, kiinaksi, ranskaksi ja venäjäksi. Myös monet YK:n jäsenmaat ovat noudattaneet yleiskokouksen kehotusta ja kääntäneet julistuksen omalle kielelleen. Seuraavilla sivuilla oleva käännös on Suomen hallituksen vahvistama.
Julistuksen ilmaiskappaleita on saatavana YK:n Kööpenhaminassa sijaitsevasta pohjoismaisesta tiedotustoimistosta YK:n virallisilla kielillä, pohjoismaisilla kielillä ja rajallinen määrä muilla kielillä.
IHMISOIKEUKSIEN YLEISMAAILMALLINEN JULISTUS
JOHDANTO
Kun ihmiskunnan kaikkien jäsenten luonnollisen arvon ja heidän yhtäläisten ja luovuttamattomien oikeuksiensa tunnustaminen on vapauden, oikeudenmukaisuuden ja rauhan perustana maailmassa,
kun ihmisoikeuksia on väheksytty tai ne on jätetty huomiota vaille, on tapahtunut raakalaistekoja, jotka ovat järkyttäneet ihmiskunnan omaatuntoa, ja kun kansojen korkeimmaksi päämääräksi on julistettu sellaisen maailman luominen, missä ihmiset voivat vapaasti nauttia sanan ja uskon vapautta sekä elää vapaina pelosta ja puutteesta,
kun on välttämätöntä, että ihmisoikeudet turvataan oikeusjärjestyksellä, jotta ihmisten ei olisi pakko viimeisenä keinona nousta kapinaan pakkovaltaa ja sortoa vastaan,
kun on tähdellistä edistää ystävällisten suhteiden kehittymistä kansojen välille,
kun Yhdistyneiden Kansakuntien kansat ovat peruskirjassa vahvistaneet uskonsa ihmisten perusoikeuksiin, ihmisyksilön arvoon ja merkitykseen sekä miesten ja naisten yhtäläisiin oikeuksiin ja kun ne ovat ilmaisseet vakaan tahtonsa edistää sosiaalista kehitystä ja parempien elämisen ehtojen aikaansaamista vapaammissa oloissa,
kun jäsenvaltiot ovat sitoutuneet edistämään, yhteistoiminnassa Yhdistyneet Kansakunnat -järjestön kanssa, ihmisoikeuksien ja perusvapauksien yleistä kunnioittamista ja noudattamista, ja
kun yhteinen käsitys näiden oikeuksien ja vapauksien sisällöstä on mitä tärkein tämän sitoumuksen täydelliselle toteuttamiselle,
Niin sen vuoksi
YLEISKOKOUS
antaa TÄMÄN IHMISOIKEUKSIEN YLEISMAAILMALLISEN JULISTUKSEN kaikkien kansojen ja kaikkien kansakuntien tavoiteltavaksi yhteiseksi ohjeeksi, jotta kukin yksilö ja kukin yhteiskuntaelin pyrkisi, pitäen alati mielessään tämän julistuksen, valistamalla ja opettamalla edistämään näiden oikeuksien ja vapauksien kunnioittamista sekä turvaamaan jatkuvin kansallisin ja kansainvälisin toimenpitein niiden yleisen ja tehokkaan tunnustamisen ja noudattamisen sekä itse jäsenvaltioiden kansojen että niiden oikeuspiirissä olevien alueiden kansojen keskuudessa.
1. artikla.
Kaikki ihmiset syntyvät vapaina ja tasavertaisina arvoltaan ja oikeuksiltaan. Heille on annettu järki ja omatunto, ja heidän on toimittava toisiaan kohtaan veljeyden hengessä.
2. artikla.
Jokainen on oikeutettu kaikkiin tässä julistuksessa esitettyihin oikeuksiin ja vapauksiin ilman minkäänlaista rotuun, väriin, sukupuoleen, kieleen, uskontoon, poliittiseen tai muuhun mielipiteeseen, kansalliseen tai yhteiskunnalliseen alkuperään, omaisuuteen, syntyperään tai muuhun tekijään perustuvaa erotusta.
Mitään erotusta ei myöskään pidä tehdä sen maan tai alueen valtiollisen, hallinnollisen tai kansainvälisen aseman perusteella, johon henkilö kuuluu, olipa tämä alue itsenäinen, huoltohallinnossa, itsehallintoa vailla tai täysivaltaisuudeltaan minkä tahansa muun rajoituksen alainen.
3. artikla.
Kullakin yksilöllä on oikeus elämään, vapauteen ja henkilökohtaiseen turvallisuuteen.
4. artikla.
Ketään ei saa pitää orjana tai orjuutettuna, kaikki orjuuden ja orjakaupan muodot on kiellettävä.
5. artikla.
Ketään ei saa kiduttaa eikä kohdella tai rangaista julmasti, epäinhimillisesti tai alentavasti.
6. artikla.
Jokaisella ihmisellä on kaikkialla oikeus siihen, että hänet henkilönä tunnustetaan lain edessä.
7. artikla.
Kaikki ovat tasavertaisia lain edessä ja oikeutetut erotuksetta yhtäläiseen lain suojaan. Kaikilla on oikeus tasavertaiseen suojaan tätä julistusta loukkaavaa syrjintää vastaan sekä kaikkea sellaiseen syrjintään tähtäävää yllytystä vastaan.
8. artikla.
Jokaisella on oikeus tehokkaaseen hyvitykseen asianomaisessa kansallisessa tuomioistuimessa häneen kohdistuneista teoista, jotka loukkaavat hänelle valtiosäännöllä tai lailla turvattuja perusoikeuksia.
9. artikla.
Ketään ei saa mielivaltaisesti pidättää, vangita tai ajaa maanpakoon.
10. artikla.
Jokaisella on täysin tasa-arvoisesti oikeus siihen, että häntä oikeudenmukaisesti ja julkisesti kuullaan riippumattomassa ja puolueettomassa tuomioistuimessa hänen oikeuksiaan ja velvollisuuksiaan määrättäessä tai häntä vastaan nostettua rikossyytettä selvitettäessä.
11. artikla.
Jokaisen rikollisesta teosta syytteessä olevan henkilön edellytetään olevan syytön siihen asti kunnes hänen syyllisyytensä on laillisesti todistettu julkisessa oikeudenkäynnissä, jossa hänelle turvataan kaikki hänen puolustustaan varten tarpeelliset takeet.
Ketään ei pidä tuomita rangaistavaksi teoista tai laiminlyönneistä, jotka eivät kansallisen tai kansainvälisen oikeuden mukaan olleet rikollisia tekohetkellä. Myöskään ei pidä tuomita ankarampaan rangaistukseen, kuin mikä oli sovellettavissa rangaistavan teon suoritushetkellä.
12. artikla.
Älköön mielivaltaisesti puututtako kenenkään yksityiselämään, perheeseen, kotiin tai kirjeenvaihtoon älköönkä loukattako kenenkään kunniaa ja mainetta. Jokaisella on oikeus lain suojaan sellaista puuttumista tai loukkausta vastaan.
13. artikla.
Jokaisella on oikeus liikkua vapaasti ja valita asuinpaikkansa kunkin valtion sisällä.
Jokaisella on oikeus lähteä maasta, myös omasta maastaan, ja palata maahansa.
14. artikla.
Jokaisella vainon kohteeksi joutuneella on oikeus hakea ja nauttia turvapaikkaa muissa maissa.
Tähän oikeuteen ei voida vedota, kun on kysymys tosi epäpoliittisista rikoksista johtuvista syytteistä tai teoista, jotka ovat vastoin Yhdistyneiden Kansakuntien periaatteita ja päämääriä.
15. artikla.
Jokaisella on oikeus kansalaisuuteen.
Keltään ei saa mielivaltaisesti riistää kansalaisuutta eikä evätä oikeutta kansalaisuuden vaihtamiseen.
16. artikla.
Täysi-ikäisillä miehillä ja naisilla on oikeus solmia avioliitto ja perustaa perhe ilman minkäänlaisia rodusta, kansalaisuudesta tai uskonnosta johtuvia rajoituksia. Heillä on yhtäläiset oikeudet avioliittoon, avioliiton aikana ja sen purkamisen jälkeen.
Avioliiton solmiminen tapahtukoon vain tulevien aviopuolisoiden vapaasta ja täydestä suostumuksesta.
Perhe on yhteiskunnan luonnollinen ja perustava ydinosa ja sillä on oikeus yhteiskunnan ja valtion suojaan.
17. artikla.
Jokaisella on oikeus omistaa omaisuutta yksin tai yhdessä toisten kanssa.
Keltään älköön mielivaltaisesti riistettäkö hänen omaisuuttaan.
18. artikla.
Jokaisella ihmisellä on ajatuksen, omantunnon ja uskonnon vapaus; tämä oikeus sisältää vapauden uskonnon tai vakaumuksen vaihtamiseen sekä uskonnon tai vakaumuksen julistamiseen yksin tai yhdessä toisten kanssa, sekä julkisesti että yksityisesti, opettamalla sekä harjoittamalla hartautta ja uskonnollisia menoja.
19. artikla.
Jokaisella on oikeus mielipiteen- ja sananvapauteen; tähän sisältyy oikeus häiritsemättä pitää mielipiteensä sekä oikeus rajoista riippumatta hankkia, vastaanottaa ja levittää tietoja kaikkien tiedotusvälineiden kautta.
20. artikla.
Kaikilla on oikeus rauhanomaiseen kokoontumis- ja yhdistymisvapauteen.
Ketään ei saa pakottaa liittymään mihinkään yhdistykseen.
21. artikla.
Jokaisella on oikeus osallistua maansa hallitsemiseen joko välittömästi tai vapaasti valittujen edustajien välityksellä.
Jokaisella on yhtäläinen oikeus päästä maansa julkisiin toimiin.
Kansan tahto on hallitusvallan perusta; tämä tahto on ilmaistava määräaikaisilla ja aidoilla vaaleilla, joissa kaikilla on yleinen ja yhtäläinen äänioikeus ja joissa äänestys on salainen tai muuta vaalivapauden turvaavaa menettelyä noudattava.
22. artikla.
Jokaisella on yhteiskunnan jäsenenä oikeus sosiaaliturvaan sekä oikeus kansallisten toimenpiteiden ja kansainvälisen yhteistyön kautta kunkin maan järjestelmä ja voimavarat huomioonottaen, nauttia hänen ihmisarvolleen ja hänen yksilöllisen olemuksensa vapaalle kehittymiselle välttämättömiä taloudellisia, sosiaalisia ja sivistyksellisiä oikeuksia.
23. artikla.
Jokaisella on oikeus työhön, työpaikan vapaaseen valintaan, oikeudenmukaisiin ja tyydyttäviin työehtoihin sekä suojaan työttömyyttä vastaan.
Jokaisella on oikeus ilman minkäänlaista syrjintää samaan palkkaan samasta työstä.
Jokaisella työtä tekevällä on oikeus kohtuulliseen ja riittävään palkkaan, joka turvaa hänelle ja hänen perheelleen ihmisarvon mukaisen toimeentulon ja jota tarpeen vaatiessa täydentävät muut sosiaalisen suojelun keinot.
Jokaisella on oikeus perustaa ammattiyhdistyksiä ja liittyä niihin etujensa puolustamiseksi.
24. artikla.
Jokaisella on oikeus lepoon ja vapaa-aikaan, työajan järkevään rajoittamiseen sekä määräaikaisiin palkallisiin lomiin.
25. artikla.
Jokaisella on oikeus elintasoon, joka on riittävä turvaamaan hänen ja hänen perheensä terveyden ja hyvinvoinnin ravinnon, vaatetuksen, asunnon, lääkintähuollon ja välttämättömän yhteiskunnallisen huollon osalta. Jokaisella on myös oikeus turvaan työttömyyden, sairauden, tapaturman, leskeyden tai vanhuuden sekä muun hänen tahdostaan riippumatta tapahtuneen toimeentulon menetyksen varalta.
Äideillä ja lapsilla on oikeus erityiseen huoltoon ja apuun. Kaikkien lasten, riippumatta siitä, ovatko he syntyneet avioliitossa tai sen ulkopuolella, tulee nauttia samaa yhteiskunnan suojaa.
26. artikla.
Jokaisella on oikeus saada opetusta. Opetuksen on oltava ainakin alkeis- ja perusopetuksen osalta maksutonta. Alkeisopetuksen on oltava pakollinen. Teknistä ja ammattiopetusta on oltava yleisesti saatavilla, ja korkeamman opetuksen on oltava avoinna yhtäläisesti kaikille heidän kykyjensä mukaan.
Opetuksen on pyrittävä ihmisen persoonallisuuden täyteen kehittämiseen sekä ihmisoikeuksien ja perusvapauksien kunnioittamisen vahvistamiseen. Sen tulee edistää ymmärtämystä, suvaitsevaisuutta ja ystävyyttä kaikkien kansakuntien ja kaikkien rotu- ja uskontoryhmien kesken sekä pyrkiä edistämään Yhdistyneiden Kansakuntien toimintaa rauhan ylläpitämiseksi.
Vanhemmilla on ensisijainen oikeus valita heidän lapsilleen annettavan opetuksen laatu.
27. artikla.
Jokaisella on oikeus vapaasti osallistua yhteiskunnan sivistyselämään, nauttia taiteista sekä päästä osalliseksi tieteen edistyksen mukanaan tuomista eduista.
Jokaisella on oikeus niiden henkisten ja aineellisten etujen suojaamiseen, jotka johtuvat hänen luomastaan tieteellisestä, kirjallisesta tai taiteellisesta tuotannosta.
28. artikla.
Jokaisella on oikeus sellaiseen yhteiskunnalliseen ja kansainväliseen järjestykseen, jonka puitteissa tässä julistuksessa esitetyt oikeudet ja velvollisuudet voivat täysin toteutua.
29. artikla.
Jokaisella ihmisellä on velvollisuuksia yhteiskuntaa kohtaan, koska vain sen puitteissa hänen yksilöllisen olemuksensa vapaa ja täysi kehitys on mahdollinen.
Käyttäessään oikeuksiaan ja nauttiessaan vapauksiaan kukaan ei ole muiden kuin sellaisten lailla säädettyjen rajoitusten alainen, joiden yksinomaisena tarkoituksena on turvata toisten oikeuksien ja vapauksien tunnustaminen ja kunnioittaminen sekä moraalin, julkisen järjestyksen ja yleisen hyvinvoinnin oikeutetut vaatimukset kansanvaltaisessa yhteiskunnassa.
Näitä oikeuksia ja vapauksia ei missään tapauksessa saa käyttää vastoin Yhdistyneiden Kansakuntien päämääriä ja periaatteita.
30. artikla.
Mitään tässä julistuksessa ei saa tulkita niin, että valtio, ryhmä tai yksityinen henkilö voi sen perusteella katsoa oikeudekseen tehdä sellaista, mikä voisi hävittää tässä määriteltyjä oikeuksia ja vapauksia. | fin | Finnish | fin | Latn | fi |
Yirisaro fɔɔku consiroma ãduriya mii
[Preamble]
Ti ka cɔɔtɛ maa yissaro Fɔɔku mii da ta nɛki sa o i se o yon; o i Fɔ da i o daari;
Ti ka cɔɔtɛ maa nɔɔre yirisaro ta yaate kpɛɛmma boma mii, da nɛki-di panto o se o yon o i Fɔ da i o daari;
Tika cɔɔtɛ maa yirisaro Fɔɔku ta wiri, da nɛki-dì nɛɛ yiro ta bo, o nukpiikiba ǹ yi o tetin-na;
Ti ka turi ti cɔɔtɛ maa kpeeto tɔkitibu ta daari tinkpanne na de tɔre;
Ti kanka cɔɔtɛ maa pe na do bà ta da i biinni Fɔɔku ǹ sooki ku yì bà daari-na;
Ti ka cɔɔtɛ maa ànduriya kaatooya, yaa ta yau na yirisaro Fɔɔku darima yaama ya ta yɛmbiri da seena ya ǹ kaate ya ǹ yiìrun sabare-de ta yau-na maa yirisaro Fɔɔku daari-ma yaama ya te de:
Pɔpɔɔma (1)
Yiriba na bà sikindo dare bà mɛɛri, da seena yirimma mii bà ta da i nɛki bà tɔɔba.
Yɛnnɛma (2)
Yirisaro ba o wan, nɛɛ o ta bo, da nɛkidi o i yinri maa o ta da i Fɔ da sooki da i o daarina.
Tarɛmma (3)
Yirisaro Fɔɔku na kù consiroma yi yonda pɔɔpɔra-di boma-mii.
Naasɛmma (4)
Yirisaro o ba da i Fɔ sa yombitu.
Nuũtɛmma (5)
Da ba tiri sa yiro ǹ yi Fɔ pɔntu na yaroobu-mii yaŋisi tori.
Kparitɛmma (6)
Yirisaro nɛ o ta Fɔ o i tɛm o yirimma tori.
Berentɛmma (7)
Yiraba mɛ-di bà maasi booti yaama consiroma mii, batisima paa.
Nɛitɛmma (8)
Yirisaro ba o wan ǹ boti sa o bibi o ǹ yirimma booti dannamii, o ka mɛɛnde sa bà nɛki bà o di wɛ̃ɛnu yaŋisi tori.
Wɛitɛmma (9)
Da ba tiri sa bà finni yirisaro, karan o yeri o tiŋu yaŋisi tori.
Piika (10)
Yirisaro ba o wan bà ka o pɛɛ yaama sa o maa ba wɛ̃ɛnu; bootidamu teera yɛɛmbɛ bà o ǹ yire ma mii.
Piika na ma yon (11)
Yirisaro ba wan bà ka o pɛɛ yaama, sa booti-dana teera maa cɔɔtɛ ba mɛɛnde sa o daari-di da mɛɛna-di o ǹ yirimma maa o ta mu ǹ boti bà o ma kpinsire yiri kutire nuŋa.
Piika na ma yɛnni (12)
Yirisaro ba o wan, o ǹ yeete mii, tɔ dɛɛyoŋo ka ǹ o yasire-ti yaŋisi tori, o da sooki-di o wo bo bootu.
Piika na ma taari (13)
Yirisaro ba o wan, o ǹ yeete mii, tɔ dɛɛyoŋo ka ǹ o yasire-ti yaŋisi tori, o da sooki-di o wo bo bootu.
Piika na ma naasi (14)
Yirisaro bà ka o tɔŋɛ o ǹ tinkpaanne, o da sooki-di o kori tinkpaandɛɛnde.
Piika na ma nun (15)
Da nɛki-di sa yiro ba o wan, o i boti tinkpaanyeetande.
Piika na ma kparun (16)
Yirisaro, ti yon-di; do ba o wan na pe ba o wan bà da sooki-di bà mansa. Sa bà yeema yi bà daari-na, da i bà yeetitɔɔba na bà tinkpaanne nukpiikkiba da i bà tetirina.
Piika na ma beren (17)
Yirisaro o ka bo o yon, ya na tɔɔba kari; da nɛki sa o i boti o ǹ yoŋandenda.
Piika na ma nɛi (18)
Yirisaro ba o wan o tan da sooki-di o yori maa ota bansiti yirikutire-mii, yì yeema sooki ma i daari-na.
Piika na ma wɛi (19)
Yirisaro tan ba da i dɔɔsi-ti sa o tɔkɛ tɔɔba dabaru wo o ta yindi wo ka pori.
Piisu yɛnni (20)
Yirisaro ba o wan o ǹ baŋa ka o pɛ, o da sooki-di o yuŋi kaatorede mii o ta nɛki.
Piisu yɛnni na ma yon (21)
Yirisaro, da nɛki o i yinri maa o ǹ tinkpaande yaama ta coonni, o i pukiri yerisu su den nɔɔre dè tan tara o peeke. Da tori mari ba saba dosibu ka bo, o tara taka o nɛ doo na o ǹ baŋa kà yon sabare-de o ta nɛki.
Piisu yɛnni na ma yɛnni (22)
Yirisaro yon wɛ̃ɛrun ba o ǹ sɛku boma mii, da seena yiriba ta da i tetina bà tɔɔba Fɔɔku sooki ku yì bà daari-na.
Piisu yɛnni na ma taari (23)
Yirisaro nɛ o ta Fɔ, da nɛki o tondi yerika ka o ta da i pukiri sɔɔtima.
Na tɔɔba kari yi ta ka pukiri, yi cɔntu i mɛɛ, yi nɔɔya i mɛɛ, yi yeriŋa sooki ka i coonna tirima.
Piisu yɛnni na ma naasi (24)
Yerento ba o wan da nɛki-di o ǹ yerika yuure cɛ bà ta o pɛ Fɔɔsima, o sooki o fakina tinkpaantɔya tɔya o tɔsɛ na o yon maŋima na simma.
Piisu yɛnni na ma nun (25)
Yirisaro boma ka o ǹ yeri-na, da nɛki-di sa o ǹ simma mii, tɔɔba ǹo teete-na; maa o ǹ Fɔɔku ta da turi ku o daariki-na.
Bisu, da kpa na su dɔrima sari su ǹkutina, da sɔɔti-di sa yirikuriba yii su tetiri-na.
Piisu yɛnni na ma kparun (26)
Yirisaro ba o wan, da nɛki o taka kɔɔrima.
Kɔɔribi muyi demma i tirasi-di. Kɔɔri kpɛɛna tookima maa, da bo yiro yimma na o ǹ wɛ̃ɛrun yin-di.
Kɔɔrima takoma-di da seke yiro ǹ tana simma, o sooki o Fɛtima o ǹ yon o nɛkɛ na yirisari tɔ, Fɔɔku sooki ku i daari-na ãduriya mii.
Piisu yɛnni na ma beren (27)
Yiro ba o wan da sooki-di o tonni o ǹ borika basima dendan o da sɛsɛsi, dà ba peena.
Piisu yɛnni na ma nɛi (28)
Ba wan da yɛɛmbɛ-di o sɔ o ǹ yirimma, maa den tori yaama den nɔɔre sabare-de ta tuuri maa, da sooki da i na yonda munda.
Piisu yɛnni na ma wɛi (29)
Yiro o ka bo tɔɔba mii, o nɔŋɛ o ǹ yɛɛmboma tɔɔsɛ bà demma maa yì Fɔɔku ta da i coonna sɔɔtima, ku daarima tori ma-di ba wan ta da i yinri o tɔ parade, sa maa ãduriya kaatookpɛɛnde dè ta yauna yirisaro Fɔɔku yaama ta maa nɛki.
Piisu taari (30)
Da paa sa yoŋo ya tin tinkpaanyonde nɔɔ yaama ǹ ciisi ya de pɛti sabare-de den yaama; ma den tori da ta i ãduriya kaatookpɛɛnde nɔɔ Fonne. | wwa | Waama | wwa | Latn | wwa |
En Xi Tikon Ngasandie Xi Fijendajo Xuta
Xi ijniá ko katsenda kui naxinánda xikamatikoxtin kiania ijniá xki jo ocham tjionjo,ngojo jan.nga tiesa nga kjafet’a no ngomi nijam ocham yichan jin.
Nixitjon Tjindo
Ngo.-
Ngaxkotse, tsiee nga ndakuindo ngandindie xuta xitjindo ngasandie,tjinkjua nga ngandindie xuta ngondsejen xikotse xchandikon.
Jo.-
Xkotse nganianjin xki,kui en xi fijendajo xuta tikuini ni xitsja ngandie ngatatseen kotseen xuta,ko kuikjua nga kisijknia kui en,tsieenga kama kondakjua ko kama sian nixi mejena sian,ngojin xitjinkjua nga kuinchan dicona.
Jan.-
Xkotse tjinkjua nga kuindo xi skotsijen niximatsen xuta,tsiee nga ngojin xi tsjanie tsjafe.
Nijun.-
Ko titjinkjua nga siangañojo tsiee nda kua ko ndaskue xkjín ngandidie naxinánda xi tjindo ngasandie.
Un.-
Ngadindie nangi xi,xkotse ndsexa xtín xi it’a en ngiyá kui xujun,xkotse bakitso nga ngo ndsejen xo sian xki xi chjon ngojo xi xi’in;kobaxotsen nga xkotse xtjo nik’ani yijo tsiee nga nda kuindo.
Jun.-
Ko baxokitsó nga skue ndikon ngandindie naxinánda ko ngatjatason nixi tsjatsó kui xujun.
Yito.-
Ko xkotse,tse kjuatason ndindie xo,nixi kjit’a kui xujun kjiaxo nga ndakue ko xchanga tjinia chjíní kui en.
Jin.-
Kui xuta xi kamatikokoxtin askoya ko ijniá kui kuak jintokon tsiee nga ngayijexo naxinánda xi seengaño, ngojotse jáxaa kiaxo skibeni nga xkotse skuendikon ngandindie nixindsen xuta xi ijniá kui en,ngojo nanji xi y’ajandi kui naxinánda xi inda kuini.
Xki ngo.- 1
Nga ndindie xuta ngatsen de’e ko ngondsejen ngatjin-kjua nga xchandinkon nt’a ngondsejen ngatjin kokjin-tokon,kotjinkjua nga takie engajan skuendinkon xkjin.
Xki jo.- 2
- Nga ndindie xuta xi fijendajo kui nixi kjit’a kui xujun ko batjitsó nga sianxo xki tay’a xutani,jminda-sen tajmi isieni xichay’a, tse xi’in ngojotse chjon-ndatse tajmín eni ximaa, tsebe nena ngojotse bejin, tse kie chjia ngojo tse kiejin chjia,tse tjinton ngojo tse jmijin,tse kie katsen ngojo tse kiejin katsen tikuixi basikojo tay’ani kui en xi kjit’a kui xujun.
- Koti kamajin tse sianjin xki ngo xuta xi batixuma ngo nangi xi besobáa jin yijo ngojotse k’aa nangi kjiñóo,xkotse kuijin batixuma sobáa yijo,nt’a kio mi’a ton tsexkojo mini xi machjeen.
Xki jan.- 3
Ngadindie xuta tjinrikjua ngakuee isieen nixtin nga kuii tsamandée ngojo jmikjuajin ngatjien kama nga kuindo,xkotse tsakjon kama nga kuindo.
Xki nijun.- 4
Nojin xi taxkiya sianxajo xkotse ngo cho,ngojotse-taxkiya seenkjiena, nt’a tanisie tjichjari kuini.
Xki un.- 5
Ngojin xi tasianjo kosianjo,tse taxkiya kueerí ngo jee,ngojotse ngonixi tanisie chjokjingase nixi sianjo.
Nixi jun.- 6
Tay’ani tjinrikjua nga xchandikon,tajnia ngidieni.
Nixi yito.- 7
Ngandindie xuta nga fijendajo kjuakiti,nt’a ngo ndsejen nga tibakit’onia.ko ngandindienia xkotse tsakotsijena ko fijendajo tsiee nga ngojin xi taseenjo koseenjona.kotsen jeri kjuakiti tsetjin xi faatjon kui en.
Xki jin.- 8
Ngandindie xuta tjinkjua nga kuijnia ngonditon tjitsjie,tsiee nga kosikojo yijo ko jminijin ndatse skue tay’a jaxani,nt’a tasakui kosikojo tsexkojo-ngoni xi ndajin kjii kjamateen.
Xki nijan.- 9
Tay’ajin xi taxkiya kondaba,ko see konangisieen ndobaya,ngojotse taxkiya kuiyo tjingirí,majin nian kuini.
Xki tie.- 10
Ngayije xuta tjinkjua nga ngondsejen kuintiee tse ngo ndaxaa,tsienga kotsaya kokjiini xi matseen ngojo tsienga skue kokjii jexi kasako tse ngoni katsen.
Xki tiengo.- 11
- Ngadindie xuta xi kjifinie ngo je tjinkjua nga tj enyma sianjee,tjienga kjiyachichan kokjiiní nixi katsen,nt’a batsen tsaya’a kjuakiti nga majinma taxkiya majeri ngo xuta.
- Majin taxkiya maje tay;a xutani tse jmijé jinma kotimajin tse tsieton je koe ngije kasko ngoje.
Xki tiejo.- 12
Tay’ajin xi taxkiya kama ch’okatsona tse ngiya ngichona ngojotse ngo xujun nchinangiya xingi kamajin tse tjinxi ta xkiya skixa’a kui xujun ngojotse taxkiya ndajiji xuta tse katsona.jmin kjuajin nga tjin xi taxkiya seenxtina nt’a ngandi ndindie xuta xi fijendajo kjuakiti.
Xki tiejan.- 13
- Ngandindie xuta tjinrijua nga kuitsama chichan ngiya nangi niachjia,kotima b’atsiee ngojotse tsenda ndiy’a,tajnia nga mejenrí kuijnia.
- Tay’a xutani ma fatjó nangi,kotima faengani tse xkojo mejen nga k’osien ngani nangi.
Xki tienijon.- 14
- Tse xkojo tjin xi tjinma tjinjina,ma mindise ko ngindie tsie nga jmmiijinxi tsabana,jmi ndasenjin tajnia nangini.
- Kokui kjuakixi xi tsay’a kui kjuakiti,kamajin tse kuitjatjon nt’a batse ijniá ngayije naxinánda xi katsenda kui xujun.
Xki tjion.- 15
- Nga yije xuta tjinrikjua nga kuee ngo nangi.
- Tay’ajin xima miyotjingi ngindie,kotima jin tsexin t’en kinchen tse kuin ngo xuta.
Xki tjion ngo.- 16
- Kui ja xi’in ngojo inchjín,ngeje facho no’o tjinkjua ngakama kuixan ko kama kuee ndi,taxi kaskori nga kuindojo mijinibejin kjua kuini ko ngondsejen ngachjen nganda kuindo,kotse xikojo kuiindo xkjin ndajo nga, sian xki.
- Kjiamatsi tse bakjii xi xichjon ngojo xi’in kjiatsi nga manian ngo kjua bixan.
- Kui xuta xi binda ngo ngindie,ko kuikjua nga chjenga ndaxchon, ko tjinkjua nga skon xtitjón.
Xki tjion jo.- 17
- Ngadindie xuta chjenga kuee ngo ngandie,tse kijniá ngojo tajminini,tse tsiee sobáa ngojotse seenxa xtín.
- Ngo jinxi taxkiya kama kjuaaxin ngonixi tikon ngo xuta.
Xki tjion jan.- 18
Ngayije xuta tjinkjua nga koxiee kokjintokon ngamatsen niximejen seen,tse skuenjin nena, ko ti baeri kjuanga tse kosikjó kokjintokon taxkotsen mejenri nga skue ndikon nen.tse kjotsobaa sobáa ngojo tse xuta kjotsobajin, taxkotsen mejenrí seen matsen nixi makjiin.
Xki tjion nijan.- 19
Tjinkjua nga seenkjó ko kuichjáa ngayije xuta ko tikieni tsatsanga tay’ajin xima tsenxtina tangat’a tse kondakjua nixi makjina ngojo tse ngoxáa xi kiniaan koma naxiee kuini tsiee nga ngatomabe tay’a naxidándani, kota jnia ngatjachóo.
Xki kan.- 20
- Ngandindie xuta tjinriiiikjuakixi nga skoya ko kuiitiko xkjin nga tanga jmin kjuaxti kuejin.
- Ngojin xi manian kjuañoo tse kie tintjejine tsekuin.
Xki kan ngo.- 21
- Tay’a xutani tjinkjua nga seen tajmin xáni xichjia xtitión.
- Ngayije xuta tjinkjua nga kosienjin yije xamasien xitjíin xtitjón xichjia nangíi.
- Kui nanxinánda xi batixumaa xuta xitjinxáa ko ngatsie ngatsie tjinkjua nga kosikjóo ngayije xuta xáa.
Xki kan jo.- 22
Ngayije xuta,xkotse ngakia batixuma ngaya ngo nangi tjikjua nga kosienijón xtitjón ngatsaa tse mindini xi machjen,xkotse ndiki, naxkiya,ngojo tajminini xi machjena nga tinchon tsienga ma xutana yijona.
Xki kan jan.- 23
- Ngayije xuta chjenga kuee ngo xa’a xiseen kokui xibe mixáa ximejen seen.
- Tjin kjua ngondsejen kama chjii xuta tse tangotokoya xa’xi ndsen,jmijinxi nk’a ko ngindie kamachíi.
- Chjenga nda kama chjíi ngayije xutaxi ndsenxá,tsiee nga kamaxcha xuta tsiee ko tse minixi kjamaa tjinkjua nga kosikojo.
- Tjinrikua ngayije xuta nga kuiitiko xkjin tsiee nga skantjejo xtinyijo tsemini xindajin kjii kjamateen.
Xki kan nijun.- 24
Tjinkjua nga seen kjay’a xuta nga kuitsama tsabe nga’a ko chiba ngatjabee nga seenxá ko xki nga koe nga seen kjay’a ngatamachjíi.
Xki kan un.- 25
- Ngayije xuta chjen nga nda kuindo,nga nda ngaskochi nixi skinie,ngatjaabe jniun xi kojaa,ngatjaabe ndiy’a,ngatama ndikíi. Ko ti tjinkjua nga sian ndikii,tsexikojo jmixájin, ngojotse kamanima,tse kamaxian,tse kamaxcha ngojotse ngindi majin tsenxki soba’a yijo.
- Ngadindie inchjín xi naa ngo jakjandí,chjenga ndasian xki,tikuinii tse kia katsen t’a na’mii ngojo naa,ngojotse katsen sobáa, chjenga ngo ndsen sian xki.
Xki kan jun.- 26
- Ngandindie xuta chjenga kuitsama naxkiya ko jmikjuajin nga kamachjitjee kui naxkiya xitjon mintjaa.ko tanisie tjinri kjuaño nga koje kui naxkiya ngayije xuta ngayije ximafí naxkiyaxi nk’a tanga machjitjee.
- Kuinixi kjii nga tjinkjua nga kojee naxkiya tsiee nga kosikojo yijo xuta,ngojo tsieenga kamakjin yije xuta, tsieenga nda kuindo ko ngojin kjuaxti kue ngayije nanxinánda.
- Kui na’mi ja kjandí xibe mi naxkiya xi seenkjí ndii.
Xki kan yito.- 27
- Matsen ngandindie xuta nixi ndsen naxinánda kiania tjindo,kotse skochi nditon kjuaño tjin nga ngayije xi siangason kui ton ngojot se minixi sko tangat’a xáxi ndseen.
- Ngayije xuta xi dsenda ni,xkotse entsatsó ngojo tse sóo ngojo tse kjaani,tjinkjua nga nda xchitsijen ndakamateen kui xuta.
Xki kan jin.- 28
Tjinkjua nga ngayije xkotse seengaño tsieenga kjuatason ko ngatama kixi kui enxi kjit’a kui xujun.
Xki kan nijan.- 29
- Ngandindie xuta xi tjindo ngo ngaya nangi tjinkjua nga see katjoson ngayije nixi kjama nt’a kie kjamaxcha yijo.
- Ngeje tsetsen kjatjoson,nganda t’saba ko nga jmin kuaxtijin,jeje ndakjii ngabakjii,ko takuitsini xi skon yijo,nga tsanié tsafejin kui ndiya kjuakiti.tsiee nganda kuijniá kui xuta.
[Art. 29.3 is not available]
Xki ka tié.- 30
Kamajin tse batsen sian kjin tokon,tsetsara ngañóo ngo xuta, ngojotse ngonangi, tsiee nga taskitjee kui en tsekuin nt’a chjenxo nga kjotjason yije nixi kjit’a kui xujun. | mzi | Mazatec, Ixcatlán | mzi | Latn | mzi |
Mannréttindayfirlýsing Sameinuðo Þjóðanna.
Inngangsorð
Það ber að viðurkenna, að hver maður sé jafnborinn til virðingar og réttinda, er eigi verði af honum tekin, og er þetta undirstaða frelsis, réttlætis og friðar i heiminum.
Hafi mannréttindi verið fyrir borð borin og lítilsvirt, hefur slíkt haft í för með sér siðlausar athafnir, er ofboðið hafa samvizku mannkynsins, enda hefur því verið yfir lýst, að æðsta markmið almennings um heim allan sé að skapa veröld, þar sem menn fái notið málfrelsis , trúfrelsis og óttaleysis um einkalíf afkomu.
Mannréttindi á að vernda með lögum. Að öðrum kosti hljóta menn að grípa til þess örþrifaráðs að rísa upp gegn kúgun og ofbeldi.
Það er mikilsvert að efla vinsamleg samskipti þjóða í milli.
Í stofnskrá sinni hafa Sameinuðu þjóðdirnar lýst yfir trú sinni á grundvallaratriði mannréttinda, á göfgi og gildi mannsins og jafnrétti karla og kvernna, enda munu þær beita sér fyrir félagslegum framförum og betri lífsafkomu með auknu frelsi manna.
Aðildarríkin hafa bundizt samtökum um að efla almenna virðingu fyrir og gæzlu hinna mikilsverðustu mannréttinda í samráði við Sameinuðu þjóðirnar.
Til þess að slík samtök megi sem best takast, er það ákaflega mikilvægt, að almennur skilningur verði vakinn á eðli slíkra réttinda og frjálsræðis.
Fyrir því hefur allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna fallizt á mannréttindayfirlýsingu þá, sem hér með er birt öllum þjóðum og ríkjum til fyrirmyndar. Skulu einstaklingar og yfirvöld jafnan hafa yfirlýsingu þessa í huga og kappkosta með fræðslu og uppeldi að efla virðingu fyrir réttindum Þeim og frjálstræÞi, sem hér er að stefnt. Ber og hverjum einum að stuðla Þeim framförum, innan ríkis og ríkja í milli, er að markmiðum yfirlýsingarinnar stefna, tryggja almenna og virka viðurkenningu á grundvallaratriðum hennar og sjá um, að Þau verði í heiðri höfó, bæði meðal Þjóða aðildarríkjanna sjálfra og meðal Þjóða á landsvæðum Þeim, er hlita lögsögu aðildarríkja.
1. grein.
Hver maður er borinn frjáls og jafn öðrum að virðingu og réttindum. Menn eru gæddir vitsmunum og samvizku, og ber þeim að breyta bróðurlega hverjum við annan.
2. grein.
Hver maður skal eiga kröfu á réttindum þeim og því frjálsræði, sem fólgin eru í yfirlýsingu þessari, og skal þar engan greinarmun gera vegna kynþáttar, litarháttar, kynferðis, tungu, trúar, stjórnmálaskoðana eða annarra skoðana, þjóðernis, uppruna, eigna, ætternis eða annarra aðstæðna.
Eigi má heldur gera greinarmun á mönnum fyrir sakir stjórnskipulags lands þeirra eða landsvæðis, þjóðréttarstöðu þess eða lögsögu yfir því, hvort sem landið er sjálfstætt ríki, umráðasvæði, sjálfstjórnarlaust eða á annan hátt háð takmörkunum á fullveldi sínu.
3. grein.
Allir menn eiga rétt til lífs, frelsis og mannhelgi.
4. grein.
Engan mann skal hneppa í þrældóm né nauðungarvinnu. Þrælahald og þrælaverzlun, hverju nafni sem nefnist, skulu bönnuð.
5. grein.
Enginn maður skal sæta pyndingum, grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu.
6. grein.
Allir menn skulu, hvar í heimi sem er, eiga kröfu á að vera viðurkenndir aðilar að lögum.
7. grein.
Allir menn skulu jafnir fyrir lögunum og eiga rétt á jafnri vernd þeirra, án manngreinarálits. Ber öllum mönnum réttur til verndar gegn hvers konar misrétti, sem í bága brýtur við yfirlýsingu þessa, svo og gagnvart hvers konar áróðri til þess að skapa slíkt misrétti.
8. grein.
Nú sætir einhver maður meðferð, er brýtur í bága við grundvallarréttindi þau, sem tryggð eru í stjórnarskrá og lögum, og skal hann þá eiga athvarf hjá dómstólum landsins til þess að fa hlut sinn réttan.
9. grein.
Ekki má eftir geðþótta taka menn fasta, hneppa þá i fangelsi eða varðhald né gera útlæga.
10. grein.
Nú leikur vafi á um réttindi þegns og skyldur, eða hann er borinn sökum um glæpsamlegt athæfi, og skal hann þá njóta fulls jafnréttis við aðra menn um réttláta opinbera rannsókn fÞrir óháðum og óhlutdrægum dómstóli.
11. grein.
Hvern þann mann, sem borinn er sökum fyrir refsivert athæfi, skal telja saklausan, unz sök hans her sönnuð lögfullri sönnun fÞrir opinberum dómstóli, enda hafi tryggilega verið búið um vörn sakbornings.
Engan skal telja sekan til refsingar, nema verknaður sá eða aðgerðaleysi, sem hann er borinn, varði refsingu að landslögum eða þjóðarétti á þeim tíma, er máli skiptir. Eigi má heldur dæma hann til þyngri refsingar en þeirrar, sem að lögum var leyfð, þegar verknaðurinn var framinn.
12. grein.
Eigi má eftir geðþótta raska heimilisfriði nokkurs manns, hnýsast í einkamál hans eða bréf, vanvirða hann eða spilla mannorði hans. Ber hverjum manni lagavernd gagnvart slíkum afskiptum eða árásum.
13. grein.
Frjálsir skulu menn vera ferða sinna og dvalar innan landamæra hvers ríkis.
Rétt skal mönnum vera að fara af landi burt, hvort sem er af sínu landi eða öðru, og eiga afturkvæmt til heimalands síns.
14. grein.
Rétt skal mönnum vera að leita og njóta griðlands erlendis gegn ofsóknum.
Enginn má þó skírskota til slíkra réttinda, sem lögsóttur er með réttu fyrir ópólitísk afbrot eða atferli, er brýtur í bága við markmið og grundvallarreglur Sameinuðu þjóðanna.
15. grein.
Allir menn hafa rétt til ríkisfangs.
Engan mann má eftir geðþótta svipta ríkisfangi né rétti til þess að skipta um ríkisfang.
16. grein.
Konum og körlum, sem hafa aldur til þess að lögum, skal heimilt að stofna til hjúskapar og fjölskyldu, án tillits til kynþáttar, þjóðernis eða trúarbragða. Þau skulu njóta jafnréttis um stofnun og slit hjúskapar, svo og í hjónabandinu.
Eigi má hjúskap binda, nema bæði hjónæfni samþykki fúsum vilja.
Fjölskyldan er í eðli sínu frumeining þjóðfélagsins, og ber þjóðfélagi og ríki að vernda hana.
17. grein.
Hverjum manni skal heimilt að eiga eignir, einum sér eða í félagi við aðra.
Engan má eftir geðþótta svipta eign sinni.
18. grein.
Allir menn skulu frjálsir hugsana sinna, sanfæringar og trúar. Í þessu felst frjálsræði til að skipta um trú eða játningu og enn fremur til að láta í ljós trú sína eða játningu, einir sér eða í félagi við aðra, opinberlega eða einslega, með kennslu, tilbeiðslu, guðsþjónustum og helgihaldi.
19. grein.
Hver maður skal frjáls skoðana sinna og að því að láta þær í ljós. Felur slíkt frjálsræði í sér réttindi til þess að leita, taka við og dreifa vitneskju og hugmyndum með hverjum hætti sem vera skal og án tillits til landamæra.
20. grein.
Hverjum manni skal frjálst að eiga þátt í friðsamlegum fundahöldum og félagsskap.
Engan mann má neyða til að vera í félagi.
21. grein.
Hverjum manni er heimilt að taka þátt í stjórn lands síns, beinlínis eða með því að kjósa til þess fulltrúa frjálsum kosningum.
Hver maður á jafnan rétt til þess að gegna opinberum störfum í landi sínu.
Vilji þjóðarinnar skal vera grundvöllur að valdi ríkisstjórnar. Skal hann látinn í ljós með reglubundnum, óháðum og almennum kosningum, enda sé kosningarréttur jafn og leynileg atkvæðagreiðsla viðhöfð eða jafngildi hennar að frjálsræði.
22. grein.
Hver þjóðfélagsþegn skal fyrir atbeina hins opinbera eða alþjóðasamtaka og í samræmi við skipulag og efnahag hvers ríkis eiga kröfu á félagslegu öryggi og þeim efnahagslegum, félagslegum og menningarlegum réttindum, sem honum eru nauðsynleg til þess að virðing hans og þroski fái notið sin.
23. grein.
Hver maður á rétt á atvinnu að frjálsu vali, á réttlátum og hagkvænum vinnuskilyrðum og á vernd gegn atvinnuleysi.
Hverjum manni ber sama greiðsla fyrir sama verk, án manngreinarálits.
Allir menn, sem vinnu stunda, skulu bera úr býtum réttlátt og hagstætt endurgjald, er tryggi þeim og fjölskyldum þeirra mannsæm lífskjör. Þeim ber og önnur félagsleg vernd, ef þörf krefur.
Hver maður má stofna til stéttarsamtaka og ganga í þau til verndar hagsmunum sínum.
24. grein.
Hverjum manni ber réttur til hvíldar og tómstunda, og telst þar til hæfileg takmörkun vinnutíma og reglubundið orlof að óskertum launum.
25. grein.
Hver maður á kröfu til lífskjara, sem nauðsynleg eru til verndar heilsu og vellíðan hans sjálfs og fjölskyldu hans. Telst þar til matur, klæðnaður, húsnæði, læknishjálp og nauðsynleg félagshjálp, svo og réttindi til öryggis gegn atvinnuleysi, veikindum, örorku, fyrirvinnumissi, elli eða öðrum áföllum, sem skorti valda og hann getur ekki við gert.
Mæðrum og börnum ber sérstök vernd og aðstoð. Öll börn, skilgetin sem óskilgetin, skulu njóta sömu félagsverndar.
26. grein.
Hver maður á rétt til menntunar. Skal hún veitt ókeypis, að minnsta kosti barnafræðsla og undirstöðummentu. Börn skulu vera skólaskyld. Iðnaðar- og verknám skal öllum standa til boða og æðri menntu vera öllum jafnfrjáls, þeim er hæfileika hafa til að njóta hennar.
Menntun skal beina í þá átt að þroska persónuleika einstaklinganna og innræta þeim virðingu fyrir mannréttindum og mannhelgi. Hún skal miða að því að efla skilning, umburðarlyndi og vináttu meðal allra þjóða, kynþátta og trúarflokka og að efla starf Sameinuðu þjóðanna í þágu friðarins.
Foreldrar skulu fremur öðrum ráða, hverrar menntunar börn þeirra skuli njóta.
27. grein
Hverjum manni ber réttur til þess að taka frjálsan þátt í menningarlífi þjóðfélagsins, njóta lista, eiga þátt í framförum á sviði vísinda og verða aðnjótandi þeirra gæða, er af þeim leiðir.
Hver maður skal njóta lögverndar þeirra hagsmuna, í andlegum og efnalegum skilningi, er leiðir af vísindaverki, ritverki eða listaverki, sem hann er höfundur að, hverju nafni sem nefnist.
28. grein
Hverjum manni ber réttur til þess þjóðfélags- og milliþjóðaskipulags, er virði og framkvæmi að fullu mannréttindi þau, sem í yfirlýsingu þessari eru upp talin.
29. grein.
Hver maður hefur skyldur við þióðfélagið, enda getur það eitt tryggt fullan og frjálsan persónuþroska einstaklingsins.
Þjóðfélagsþegnar skulu um réttindi og frjálsræði háðir þeim takmörkunum einum, sem settar eru með lögum i því skyni að tryggja viðurkenningu á og virðingu fyrir frelsi og réttindum annarra og til þess að fullnægja réttlátum kröfum um siðgæði, reglu og velferð almennings í lýðfrjálsu þjóðfélagi.
Þessi mannréttindi má aldrei framkvæma svo, að í bága fari við markmið og grundvallarreglur Sameinuðu þjóðanna.
30. grein.
Ekkert atriði þessarar yfirlýsingar má túlka á þann veg, að nokkru ríki, flokki manna eða einstaklingi sé heimilt að aðhafast nokkuð það, er stefni að því að gera að engu nokkur þeirra mannréttinda, sem hér hafa verið upp talin. | isl | Icelandic | isl | Latn | is |
Киһи быраабын уопсай Декларацията
Генеральнай Ассамблея 217 А (III) нүөмэрдээх резолюциятынан 1948 сыл олунньу 10 күнүгэр ылылынна.
Преамбула
Киһи аймах бэйэ суолтатын өйдөбулэ, тэҥ уонна быстыспат бырааба аан дойдуга көҥүл уонна кырдьык биир төрүтэ буоларын болҕомтоҕо ылан туран,
киһи быраабын ахсарбат буолуу уонна сэнээһин түмүгэр дьон аймах суобаһын абардар варвардыы быһыылар тахсыбаттарынан, тыл уонна санаа көҥүлүгэр, кыһалҕата, куттала суох олоххо дьон дьулуһарын болҕомтоҕо ылан туран,
киһи бырааба сокуон былааһынан харыстаныахтааҕын, киһи батталлаах былааһы утары өрө турууну бүтэһик ньыма курдук туһамматын туһугар,
норуоттар икки ардыларыгар доҕордоһууну күүһүрдэр туһугар,
Холбоһуктаах Нациялар норуоттара Устааптарыгар киһи сүрүн быраабыгар, киһи личность быһыытынан бэйэ суолтатыгар, эр киһи уонна дьахтар тэҥ буолууларыгар итэҕэйэллэрин бигэргэппитэрин, ол кэннэ социальнай прогресс өссө көҥүл олох усулуобуйалара тупсарын туһугар улэлэһэргэ быһаарыммыттарын болҕомтоҕо ылан туран, чилиэн быһыытанан киирбит судаарыстыбалар Холбоуктаах нациялар организацияларын кытары киһи быраабын уонна көҥүлүн тутуһуу туһугар ыкса улэлэһиэх буолан бигэ тыл биэрбиттэрин болҕомтоҕо ылан туран,
ыйыллыбыт быраап уонна көҥүл диэн эйдэбуллэри дириҥник өйдөөһүн бу бэриллибит бигэ тыллары олоххо киллэриигэ улахан суолталааҕын болҕомтоҕо ылан туран. Генеральнай Ассамблея,
Киһи быраабын уопсай Декларациятын аан дойду норуоттара уонна судаарыстыбалара толоруох тустаах сыалларынан-соруктарынан биллэрэр, хас биирдии киһи уонна общество хас биирдии органа бу Декларацияны сырдатыы үөрэтии көмөтүнэн быраабы уонна көҥүлү убаастыылларын ситиһиэхтээх, национальнай уонна норуоттар икки ардыларынааҕы тэрээһиннэр көмөлөрүнэн Холбоһук иһигэр киирбит судаарыстыбалар истэригэр, маны таһынан, судаарыстыба сууттуур бырааптарын тарҕанар уобаластарыгар (юрисдикция) олорор норуоттарга киэҥник уонна көдьүүстээхтик тарҕанарын.
1 ыстатыйа
Дьон барыта бэйэ суолтатыгар уонна быраабыгар тэҥ буолан төрүүллэр. Кинилэр бары өркөн өйдөөх, суобастаах буолан төрүүллэр, уонна бэйэ бэйэлэригэр тылга кииринигэс быһыылара доҕордоһуу тыыннаах буолуохтаах.
2 ыстатыйа
Хас биирдии киһи, расатыттан, тириитин өҥуттэн, эр киһититтэн-дьахтарыттан, саҥарар тылыттан, омугуттан, религиятыттан, политическай да ханнык да санаатыттан, национальнай эбэтэр социальнай төрүтүттэн, баайыттан- дьадаҥытыттан тутулуга суох бу Декларация биллэрэрин курдук бырааптаах уонна көҥүллээх.
Маны таһынан дьону ханнык да дойдуга, ханнык да политическай, правовой эбэтэр норуоттар икки ардыларынааҕы статуһуттан сиэттэрэн араарыллыы суох буолуохтаах, бу дойду территорията төһө да тутулуга суох, эппиэккэ сылдьааччы, бэйэтэ саламмат биитэр суверенитет өттунэн хааччахтаах буолбутун да иһин.
3 ыстатыйа
Хас биирдии киһи үчүгэй олоҕу олорор, көҥүллээх уонна тус тыыттыллыбат буолар бырааптаах.
4 ыстатыйа
Ким даҕаны кулуттуур, бэйэтин бас билиммэт буолар турукка сылдьыа суохтаах: дьону кулут оҥостуу уонна дьону атыылааһын ханнык да көрүҥнэрэ бобуллар.
5 ыстатыйа
Ким даҕаны киһи быһыытыттан тахсыбыт, киһи быһыытынан түһэрэр уонна бэйэ суолтатын суох оҥорор сордооһуҥҥа, накаастабылга, куһаҕан сыһыаҥҥа түбэһиэ суохтаах.
6 ыстатыйа
Хас биирдии киһи, ханна да сырыттар, бэйэтин правосубъектнай быһыытынан ааҕынар бырааптаах.
7 ыстатыйа
Дьон барыта сокуон иннигэр тэҥ бырааптаахтар уонна сокуон тэҥ көмүскэбилинэн туһанар бырааптаахтар. Дьон барыта дьиҥнээх Декларацияны кэһэр араас дискриминацияттан көмүскэтэр уонна маннык сарбыйааһыҥҥа киксэрииттэн көмускэтэр бырааптаахтар.
8 ыстатыйа
Хас биирдии киһи конституциянан, сокуонунан көрүллүбүт бэйэтин тус бырааптара кэһиллибит түгэнигэр, национальнай сууттар көмөлөрүнэн ол бырааптарын түргэнник уонна толору төннөрөр бырааптаах.
9 ыстатыйа
Ханнык да киһини бэйэ талбытынан буруйа суох хаайыллыбат, көҥүлүн сарбыйыллыбат, үүрүллүбэт.
10 ыстатыйа
Хас биирдии киһи, холуобунай буруйу оҥорбут диэн дьүүллэнэр буоллаҕына бэйэтин быраабын уонна эбээһинэһин быһаарынаары, маны таһынан киниэхэ тиксэриллибит холуобунай буруй төһө олохтооҕун быһаарар инниттэн, тэҥ бырааптааҕынан туһанан, кини дьыалатын тутулуга суох, кырдьык бары ирдэбиллэрин тутуһар суукка, аһаҕастык көрүллэрин ситиһэр бырааптаах.
11 ыстатыйа
Хас биирдии буруйу оҥорууга уорбаланааччы киһи, көмүскэнэргэ кыах барыта бэриллэн туран ыытыллар суут кини буруйдааҕын дакаастыар дылы, буруйа суоҕунан ааҕынар бырааптаах.
Ким даҕаны ханнык эбит дьайыыны оҥоруу, эбэтэр тугу да гынымыы иһин буруйга, буруйу оҥоруу кэмигэр национальнай сокуон биитэр аан дойдутааҕы быраап быһыытынан буруйу оҥорууннан ааҕыллыбат буоллахтарына, буруйдаммат. Накаастабыл буруй оҥоһуллар кэмигэр туттулла сылдьыбыт накаастабылтан ыарахан буолуо суохтаах.
12 ыстатыйа
Ким даҕаны ханнык да киһи тус олоҕор, дьиэ кэргэнигэр, кини олорор дьиэтин тыытыллыбат буолуутугар, кини суруйсуутун кистэлэҥэр буккуһуо, орооһуо суохтаах. Кини чиэһигэр, аатыгар-суолугар апчарыйыа суохтаах. Хас биирдии киһи итинник киһи олоҕор орооһортон сокуонунан көмускэтэр бырааптаах.
13 ыстатыйа
Хас биирдии киһи хайа баҕарар судаарыстыба чэрчитигэр көҥүл айанныыр, ханнык баҕарар судаарыстыбаҕа олорор сирин бэйэтэ талынар бырааптаах.
Хас биирдии киһи хайа баҕарар судаарыстыбаттан, ол иһигэр бэйэтин төрөөбут дойдутуттан, көһөн барар уонна төннөн кэлэр бырааптаах.
14 ыстатыйа
Хас биирдии киһи сойуолааһынтан куотунан атын дойдуларга хорҕойор сир көрдүүр уонна онно хорҕойор бырааптаах.
Бу быраап, Холбоһуктаах нациялар организацияларын сыалларын уонна ылыммыт санааларын утарар дьин чахчы политикаҕа сыһыана суох буруйу оҥоруу түбэлтэтигэр туһаныллыбат.
15 ыстатыйа
Хас биирдии киһи гражданство ылар бырааптаах.
Ким даҕаны бэйэ көҥүлүнэн гражданствотыттан матыа суохтаах, эбэтэр бэйэтин гражданствотын уларытар быраабыттан матыа суохтаах.
16 ыстатыйа
Сокуоннай саастарын сиппит эр дьон уонна дьахталлар, расаларыттан, омуктарыттан, итэҕэллэриттэн тутулуга суох эрдии -ойохтуу буолан ыал буолар бырааптаахтар. Эрдии - ойохтуу буолалларыгар, эр-ойох буолан олорор кэмнэригэр уонна арахсар кэмнэригэр кэргэнниилэр тэн бырааптаахтар.
Эрдии-ойохтуу буолуу дьайыыта икки өттуттэн күһэйиитэ суох сөбүлэҥ эрэ баар буоллаҕына буолар.
Ыал диэн общество төрүт уонна сүрүн ячейката буолар, государство уонна общество харыстабылынан туһанар бырааптаах.
17 ыстатыйа
Хас биирдии киһи баайын дуолун тус бэйэтэ бас билиэн эбэтэр атын дьону кытары тэҥҥэ бас билиэхтэрин сөп.
Ким даҕаны бэйэтин баайыттан олоҕо суохтук матыа суохтаах.
18 ыстатыйа
Хас биирдии киһи толкуйдуур, суобастанар, итэҕэллэнэр бырааптаах: бу быраап иһинэн киһи хаһан баҕарар бэйэтин итэҕэлин, санааларын уларытар манны таһынан бэйэтин итэҕэлин соҕотохтуу эбэтэр элбэх буолан сылдьан аһаҕастык, биитэр биирдиилээн үөрэтии, таҥара сулууспатын, религиознай уонна ритуальнай сиэри-туому тутуһуу нөҥүө тарҕатыан сөп.
19 ыстатыйа
Хас биирдии киһи бэйэтэ итэҕэбил санаалаах буолар, уонна ол итэҕэбил санаатын этэр бырааптаах: бу быраап иһинэн киһи бэйэтин итэҕэбил санаатын мэһэйэ суохтук тутуһар уонна государство границатыттан тутулуга суох ханнык баҕарар ньыманнан информацияны көрдуур, ылар уонна тарҕатар бырааптаах.
20 ыстатыйа
Хас биирдии киһи эйэлээх мунньахтарга уонна холбоһуктарга киирэр бырааптаах.
Кими даҕаны күүс өттүнэн ханнык да ассоциацияҕа киллэриллибэт.
21 ыстатыйа
Хас биирдии киһи бэйэтин дойдутун салайыытыгар быһаччы, эбэтэр көҥүллүк талыллыбыт дьон нөҥүө кыттыыны ылыан сөп.
Хас биирдии киһи бэйэтин дойдутугар государственнай сулууспаҕа киирэр бырааптаах.
Правительство былааһа норуот көрдөбүлүгэр олоҕуруохтаах; ол көрдөбул кэмтэн -кэмигэр ыытыллар, барыларыгар тэҥ уонна уопсай кистэлэҥ куоластааһын, эбэтэр онно тэҥ суолталаах, куоластааһын көҥүлүн хааччыйар көрүҥ көмөтүнэн чиэһинэй быыбардарга көрдөрүүнү булуохтаах.
22 ыстатыйа
Хас биирдии киһи, общество чилиэнин быһыытынан социальнай харалтаны ылар бырааптаах. Хас биирдии киһи, общество чилиэнин быһыытынан, кини бэйэ суолтатын сөпкө тутууга, кини тус бэйэтэ норуот күүһүнэн, норуоттар икки ардыларыгар баар сибээстэрин туһананан, экономическай, социальнай, культурнай уобаластарга сайдар бырааптаах.
23 ыстатыйа
Хас биирдии киһи үлэлиир, көҥүллүк үлэни талар, үлэлииргэ үчүгэй усулуобуйалаах, уонна үлэтэ суох хаалартан харыстанар бырааптаах.
Хас биирдии киһи, бырааба сарбыллыыта суох төһөну улэлээбитинэн хамнас ылыахтаахтэҥ.
Хас биирдии үлэлиир киһи улэтигэр сөп тубэһиннэрэн эппиэттэһэр хамнастаныахтаах, хамнаһа киниэхэ бэйэтин тус наадатыгар уонна кини дьиэ кэргэнигэр тиийиэхтээх, тиийбэт буоллаҕына атын социальнай көмөнөн толоруллуохтаах.
Хас биирдии киһи бэйэтин интэриэстэрин көмүскүүр профессиональнай түмсүүлэри (союз) тэрийэр, бэйэтин интэриэстэрин көмускээри, профессиональнай түмсүү чилиэнэ буолар бырааптаах.
24 ыстатыйа
Хас биирдии киһи сынньанар, иллэҥ кэмин атаарар, үлэтин күнэ сөп уһуннаах буолуохтаах, кэмиттэн кэмигэр төлөнөр уоппуска ылар бырааптаах.
25 ыстатыйа
Хас биирдии киһи бэйэтэ уонна кини дьиэ кэргэнэ доруобай уонна чөл буолалларын туһугар, аһыыр астаах, таҥнар таҥастаах, олорор дьиэлээх, кэмигэр оҥоһуллар медицинскэй уонна социальнай өҥөҕө, маны таһынан, кини улэтэ суох, эбэтэр босхоҥ (инвалид), огдообо буолар уонна кырдьар түгэннэригэр уонна киниттэн тутулуга суох түгэннэртэн сылтаан тугун барытын сүтэрэр түбэлтэтигэр, араас өҥө уонна көмө көрдүүр бырааптаах.
Ийэ буолуу уонна саҥа төрөөһүн уһулуччу сыһыаны уонна көмөнү эрэйэллэр. Дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүт уонна булумньу оҕолор биир тэҥ социальнай харалтанан туһанар бырааптаахтар.
26 ыстатыйа
Хас биирдии киһи үөрэнэр бырааптаах. Маҥнайгы уонна орто сүһүөх үөрэхтээһин төлөбүрэ суох буолуохтаах. Маҥнайгы үөрэхтээһин булгуччулаах буолуохтаах. Баҕалаах киһи барыта техническай уонна анал үөрэххэ үөрэниэхтэрин сөп, үрдүк үөрэх кыһатыгар баҕалаах киһи барыта кыаҕыттан көрөн үөрэниэхтээх.
Үөрэхтээһин киһини личность быһыытынан сайыннарарга, киһи быраабын уонна көҥүлүн убаастыыры элбэтэргэ хайысхалаах буолуохтаах. Үөрэхтээһин норуоттар, расалар уонна религиознай холбоһуктар икки ардыларыгар өйдөһүүнү, тулуйумтуо буолууну, доҕордоһууну үксэтиэхтээх. Холбоһуктаах Нациялар организацияларын эйэни үксэтэр үлэлэригэр көмөлөһүөхтээх.
Төрөппүттэр кыра саастаах оҕолоругар маҥнайгы үөрэх кыһатын талар бырааптаахтар.
27 ыстатыйа
Хас биирдии киһи общество культурнай олоҕор көҥүллүк кыттар, искусствоттан дуоһуйар, научнай сайдыыга кыттар уонна ол сайдыыннан туһанар бырааптаах.
Хас биирдии киһи бэйэтэ айбыт научнай, литературнай эбэтэр художественнай айымньыларын сиэр майгы уонна үп-харчы өттүнэн көмүскэтэр бырааптаах.
28 ыстатыйа
Бу дьиҥнээх Декларацияҕа этиллибитин курдук, хас биирдии киһи бэйэтин бырааба уонна көҥүлэ бүттүүн олоххо киллэрэр социальнай бэрээдэктээх дойдуга олорор бырааптаах.
29 ыстатыйа
Хас биирдии киһи общество ортотугар көҥүл уонна бүттүүн сайдар кыахтаах буоларын быһыытынан, общество иннигэр тус эбээһинэстээх.
Хас биирдии киһи бэйэтин быраабын уонна көҥүлүн олохтооһунугар көрсөр хааччахтааһыннара, сокуон атын дьон быраабын уонна көҥүлүн, сигили (мораль) ирдэбиллэрин толорор инниттэн, уонна норуокка табыгастаах тутулу тутар туһуттан олохтообут бобуулартан атын буолуо суохтаах.
Бу бырааптары уонна көҥүллэри олоххо киллэрии ханнык да тубэлтэҕэ Холбоһуктаах нациялар организацияларын сыалларыгар уонна ылыммыт санааларыгар утары утарсыа суохтаах.
30 ыстатыйа
Дьиҥнээх Декларация ис хоһооно ханнык эмэ дойдуга, дьон түмсүүтүгэр эбэтэр кэккэ дьоннорго бу декларацияҕа суруллубут быраабы уонна көҥүлү суох оҥорорго көҥүлү биэрии курдук тойоннонуо суохтаах. | sah | Yakut | sah | Cyrl | sah |
Ɩrʊ́-dɛ́ɛ yíkowá-ɖɔ́ feríi-dɛ́ɛ fatɩma lɩzɩ́ɩ
Kabaazɩya
Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ ɩrʊ́-dɛ́ɛ kezéḿbiídi tɩjaarɛ́ɛ nɛ́ dɛ́ɛ tɩlɩ́ɩ tɩdamáána ɩráa na bɛdɛ́ɛ yíkowá ɖéyi-ɖéyi ńdɩ tɩdɛ́ndɛm nɛ́ kɛ́ɛ́na ɩrʊ́-dɛ́ɛ ɩdɩ yuú, na toovonúm, na fɛɛzɩrɛ ɖʊɖɔ dɛ́ɛ yuú,
Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ ɩrʊ́-dɛ́ɛ yíkowá-dɛ́ɛ sɔ́ɔ́náa na kpɛɛnáa weeyéle yóóni wɔɔgɔná ɩráa-dɛ́ɛ laakárɩ kʊsɩ́ bɩka ɖʊɖɔ iiyélé ɩráa-dɛ́ɛ lomaazɛ́ waabɩ́sɩ wenbí bɩtɛ́ bɩlá boyuú ɖúúlinya wenkí kɩdaá ɩráa wónÿuú ɖáámá báŋmátɩ káma balɩ́ɩ fitíína na kadambʊrʊ́tɩ-daá nɛ́,
Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ bɩgɛ́ɛ ɖóóle gɛ yíkowá-dɛ́ɛ kʊjʊʊ́ dɩnáa ifére ɩráa-dɛ́ɛ yíkowá káma bɩ́kábɩ́sɩ ɩrʊ́ ɖóóle ɩsɩ ɩkpɔɔná ɖóni iyooná ɩrʊ́-dɛ́ɛ imuuliɖé na ɩdɛ́ɛ yoḿti,
Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ bɩmɔɔ́na ɖɩsɩná wenbí bɩtɛ́ bɩlá tɛ́ɛ́dɩwá-dɛ́ɛ ɖɔ́ndɩ́rɛ-tám ɩtásɩ bɩnyɔ́ɔzɩ nɛ́,
Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ tɛ́ɛ́dɩwá-dɛ́ɛ mará baaŋmáa tákaraɖá balɩzɩ́ tɩ fatɩma sɩsɩ bánzɩnáa ɩráa-dɛ́ɛ yíkowá tɩjaarɛ́ɛ nɛ́, na ɩrʊ́-dɛ́ɛ kezéńbíídi, na ɩrʊ́-dɛ́ɛ gírímá, na aláa na abaaláa-dɛ́ɛ yíkowá-dɛ́ɛ ɖéyi-ɖéyi lám, bɩka ɖʊɖɔ bazɩŋɛ́ɛ sɩsɩ bánzɩnáa ɩráa-dɛ́ɛ bɩɩzán-daá boɖé na bɔnyɔ́ɔ́zɩ ɩráa-dɛ́ɛ cɔwʊrɛ fɛɛzɩrɛ-daá,
Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ tɛ́ɛ́dɩwá tɩɩŋmáa tákaraɖá kɩna ɖɔ́ nɛ́ na tɛ́ɛ́dɩwá-dɛ́ɛ bɔwʊ́ɖɛ bánÿaá ɖɛ sɩsɩ Nations Unies waazɩ́m sɩsɩ bánzɩnáa wenbí bɩtɛ́ bɩlá ɩráa ɖúúlinya rɩ́ŋa-daá ɩfa ɩráa-dɛ́ɛ yíkowá na bɛdɛ́ɛ fɛɛzɩrɛ gírímá,
Á ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ sɩsɩ yíkowá tɩḿ na fɛɛzɩrɛ́ tɩḿ tɩdɛ́ɛ bala tɩ kʊ́ɖʊmʊ́ʊ kɛ́ɛ́na wenbí bɩ́tɛbɩlá báa weení ɩkpɔ́ɔ tɩ yíni nɛ́,
Wenbá rɩ́ŋa bɔɔjɔ́ɔ baŋmáa bɔwʊ́tɩ tɩna nɛ́
baazɩ́ɩ sɩsɩ: ɖúúlinya rɩ́ŋa bɔwʊ́tɩ tɩna tɩdamáána ɩráa-dɛ́ɛ yíkowá kɛ́ɛna kpɩ́ńɖɛ wenɖé ɩráa rɩ́ŋa na tɛ́ɛ́dɩwá rɩ́ŋa waalá tɩ́lasɩ ɩsɩ bofu nɛ́ káma ɩrʊ́ báa weení na zamɔ́ɔ báa wenkí baanɩ́ɩ bɔwʊ́tɩ tɩna nɛ́ bála konkárɩ́ basɩná balɩzɩ́ fatɩma yíkowá tɩḿ na fɛɛzɩrɛ na wɩlɩ́ɩ yáá bɛdɛ́ɛ bíya ketí-daá, bɩka bɩɩlá tɩ́lasɩ ɖʊɖɔ bacáárɩ badɩ ɖɛfɛɛ-ɖɛfɛɛ bɛdɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩ-daá yáá ɖúúlinya ríŋa-daá beyéle ɩráa ɩtɩlɩ́ bɩka bofu yɛ ɖéyi-ɖéyi-daá báa lénle, tɛ́ɛ́dɩwá wentí tɩɩva bɔwʊ́tɩwá tɩna toovonúm nɛ́ tɩdaá na tɛ́ɛ́dɩwá wentí tɩwɛ tɩdɛɛzɩ́ nɛ́.
Wɛ́ɖɛ kaɖaa-ńɖɛ
Bánlʊrʊ́ʊ ɩrʊ́ báa weení na kezéńbíídi gɛ bɩka bɛdɛ́ɛ ɖɔɔzɩ́tɩ na yíkowá kɛgɛ́ɛ ɖéyí-ɖéyí gɛ. Bɔwɛná laakárɩ na ɩrʊ́tɩ bɩka bɩɩbɔ́ɔ́zɩ bɔcɔɔná ɖamá koobíre cɔwʊrɛ.
Wɛ́ɖɛ 2
Báa weení wánbɩɩzí ɩɖɛɛzɩná yíkowá na kezéńbíídi tɩwɛ bɔwʊ́tɩ tɩna tɩ-daá nɛ́, bɩdakɛ́ɛna taazɩ́ bɩdamáána tanʊʊ́ yáá alʊ́ yáá abaalʊ́ yáá kʊnʊm yáá aɖííni yáá kowurodɔ́m-dɛ́ɛ lomaazɛ́ yáá cɔwʊrɛ-daá yáá ɩrʊ́-dɛ́ɛ arizikí yáá ɩdɛ́ɛ lʊrʊ́ʊ-jɔ́ yáá yáásí báa wenkí-daá.
Bɩka ɖʊɖɔ, bɩdalá kamaata taazɩ́tɩ ɩcɔ́ɔ tɛ́ɛ́dɩ mará-dɛ́ɛ cɔwʊrɛ-daá, yáá tɔ́m fʊ́ʊ́dɩ-dɛ́ɛ cɔwʊrɛ yáá tɛ́ɛ́dɩ na tɛ́ɛ́dɩwá-dɛ́ɛ ɖamá-daá sʊʊ́-dɛ́ɛ cɔwʊrɛ yáá tɛ́ɛ́dɩ wentí-daá ɩrʊ́ waagálɩ́ɩ́na nɛ́. Báa bɩɩlá sɩsɩ tɛ́ɛ́dɩ tɩḿ tiiyuú tɩdɩ yáá tɩwɛ natɩ́rɩ-dɛɛzɩ nɛ́, tɩdayúúta tɩdɩ yáá tɛ́ɛ́dɩ natɩ́rɩ wɛ́nbɛɛmɩ́ kɔrɔɔzɩ́.
Wɛ́ɖɛ 3
Ɩrʊ́ báa weení wɛna yíko iɖi ɩdɛ́ɛ ɖúúlinya, kezéńbíídi na beféré ɩdɛ́ɛ alaafɩ́ya cɔwʊrɛ.
Wɛ́ɖɛ 4
Bádángbáa naárʊ yoḿti yáá bɔwʊtá lám. Beegízi kpataa yoḿti na yomáa-dɛ́ɛ yám.
Wɛ́ɖɛ 5
Badánlám naárʊ ɖeciriɖi yáá banáázɩ yɩ yáá balá yɩ wenbí bɩdamɔɔná balá ɩrʊ́ nɛ́ yáá baŋmɩ́ɩ́zɩ yɩ.
Wɛ́ɖɛ 6
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko batɩlɩ́ ɩdɛ́ɛ ɩrʊ́tɩ na ɩdɛ́ɛ tɩlasɩwá báa lénle.
Wɛ́ɖɛ 7
Ɩráa rɩ́ŋa kɛ́ɛ ɖéyí-ɖéyí gɛ mará-jɔ́ bɩdakɛ́ɛna taazɩ́ na bɩ́nbɔɔzɩ́ bekéti ɩráa ɖéyí-ɖéyí bɩdakɛ́ɛ́na taazɩ́ yáá na wenbí bɩyaavóo mará awɛ bɔwʊ́tɩ tɩna tɩdaá nɛ́.
Wɛ́ɖɛ 8
Ɩrʊ́ báa weení wɛna yíko iyéle bɔnyɔ́ɔ́zɩ bafʊ́ʊ ɩdɛ́ɛ tɔ́m tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ tɔ́mvʊʊráa-jɔ́ abɩgɛ́ɛ sɩ boomúúli yɩ bɛlɛ́ɛ ɩdɛ́ɛ yíkowá wentí mará waava yɩ.
Wɛ́ɖɛ 9
Bedengbím naárʊ bɔtɔ yáá balɩzɩ́ yɩ tɛ́ɛ́dɩ bɩdɛkɛ́ɛna seríya nakɩ́rɩ.
Wɛ́ɖɛ 10
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko tɔ́mvʊʊráa bɔwɛ badɩ nɛ́ yáá gómínantɩ ɩnɩ́ɩ ɩdɛ́ɛ tɔ́m. Bɩka balá wenbí wánjáádɩ nɛ́ ɖéyí-ɖéyí-daá yáá zamɔɔ-daá. Bɩlɛ́ bɩnáá sɩsɩ babɩ́ɩ́zɩ betísi becélé yɩ ɩdɛ́ɛ yíkowá yáá wenbí bɩɩlá ɩdɛ́ɛ tɩ́lasɩ nɛ́ yáá wenbí bɩ́nbɩɩzɩ́ bɩlɩzɩ́ yɩ tɔ́m-daá nɛ́.
Wɛ́ɖɛ 11
Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ bakpa ɩrʊ́ báa weení gɛ boobuuná tɔ́m bɩdamáána kideevééniti-dɛ́ɛ lám nɛ́, hálɩ bafʊʊná yɩ bɩlá ɖacɩrɩ-cɩrɩ sɩsɩ waalá wenbí bómbuunáa yɩ nɛ́.
Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ bakpa naárʊ sɩsɩ waalá bideevé bɩka sáátɩ wenkí bɩdɛ́ɛ lakásɩ waalá nɛ́, tɛ́ɛ́dɩ yáá ɖúúlinya yíko dɩnáa bɛɛ́na sɩsɩ bɩdakɛ́ɛ bideevé. Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ ɖʊɖɔ bamɩ́lɩ ɩnɩgbamʊʊ́ bɩcɛzɩ́ mará weená baazɩ́ɩ zaamáánɩ wenkí waayɩ́sɩ nɛ́.
Wɛ́ɖɛ 12
Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ naárʊ ɩsʊ́ʊ ɩrɔwʊ́, yáá ɩlɛ́ ɩdɛ́ɛ koobíre yáá ɩlɛ́ ɩdɛ́ɛ ɖáána yáá ɩlɛ́ ɩdɔndɩnáa-dɛ́ɛ tɔ́m-daá na iwenbiré sɔɔlɩ́m yáá ɩlá wenbí bɩtɛ́ bɩfɔrɔ́sɩ ɩrɔwʊ́ yáá bitisi ɩlɛ́ nɛ́. Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko mará ifére ɩrɔɔzɩ́ na bɩdɛ́ɛ kɔrɔmɔ́tɔ na wenbí sɩ bɩfɔrɔ́sɩ yɩ nɛ́.
Wɛ́ɖɛ 13
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ikíli yáá ɩlɩzɩ́ lénlé ɩzɔɔlɛ́ɛ sɩɩcɔ́ɔ ɩdɛ́ɛ laadɔ́ɔ-rɔ nɛ́.
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ɩlɩ́ɩ laadɔ́ɔ báa wenká-daá bɩkpɛdɩ́na ɩdɛ́ɛ laadɔ́ɔ bɩka ɩkábɩsɩ kadaá ɖʊɖɔ.
Wɛ́ɖɛ 14
Ɩrʊ́ báa weení á bɩgɛ́ɛ sɩ balá yɩ deciriɖi, ɩwɛná yíko ɩcáa bɩka iyuú yaajɔɔzɩɖɛ́ laadásɩ sɩɩganáa-daá.
Ɩráa wenbá baajáa baranáa tɔ́m yáá badanʊm ná bɔwʊ́ɖɛ baayááɖɛ sɩsɩ Nations Unies nɛ́-dɛ́ɛ mará yáá wenbí bánjáádɩ nɛ́ tɔmɔɔná boyuú yíkowá wentí ɖááŋmátɩ nɛ́-dɛ́ɛ alɩbáráka.
Wɛ́ɖɛ 15
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko iyuú ɩdɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩbíídi-dɛ́ɛ tákaraɖá.
Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ bekízi ɩrʊ́ tákaraɖá fáa wenbiré sɔɔlɩ́m rɔɔzɩ́ yáá bekízíyi sɩsɩ ɩkɛ́kɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩbíídi tákaraɖá.
Wɛ́ɖɛ 16
Alʊ́ na abaalʊ́ wenbá baadála sáárɛ nɛ́ wɛná yíko bɔkpɔ́ɔ ɖamá bɩdakɛ́ɛna taazɩ́ tɩdamáana tanʊʊ́ yáá tɛ́ɛ́dɩ yáá aɖííni. Alʊ́ na abaalʊ́ wɛná yíkowá ɖéyí-ɖéyí wenbí bɩdamáana hiiye yáá kɩdɛ́ɛ cɔwʊrɛ yáá kɩdɛ́ɛ tarɩ́ɩ-daá nɛ́.
Bɩgɛ́ɛ tɩ́lasɩ gɛ ɩráa ɩŋmátɩ banɩ́ɩ ɖamá naanɩ́ ná balá hiiye.
Koobíre kɛ́ɛ́na zamɔ́ɔ-daá-dɛ́ɛ kpɩ́nɖɛ wenɖé ɖɩjaarɛ́ɛ nɛ́, bɩlɛ́ bʊrɔɔzɩ́ nɛ́, bɩɩlá tɩ́lasɩ zamɔ́ɔ yáá tɛ́ɛ́dɩ ifére ɖɩrɔ.
Wɛ́ɖɛ 17
Bɩ́nbɔɔzɩ́ ɩrʊ́ báa weení ɩjɔɔ́ iriké nɛ́ yáá zamɔ́ɔ-daá nɛ́ iyuú ɩcɔ́ɔ ɖacɩrɩ-cɩrɩ.
Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ naárʊ ɩbɛ́ ɩrɔwʊ́-dɛ́ɛ ɖácɩrɩ-cɩrɩtɩ.
Wɛ́ɖɛ 18
Báa weení wɛná yíko ɩmáázɩ yáá ɩkuná laakárɩ ɩdɩ ɩrɔɔzɩ́ yáá ɩlá ɩdɛ́ɛ aɖííni, bɩlɛ́ bɩgɛ́ɛ ná sɩsɩ wánbɩɩzɩ́ ɩkɛ́ɛ aɖííni á ɩzɔɔlɛ́ɛ, yáá ɩdɛ́ɛ wénbiréfúúle yáá ɩwɩ́lɩ sɩsɩ mɔ́ɔ́ mɛ́dɛ́ɛ aɖííni nɖɔ́ yáá iwenbiré fúúle. Wenbí bɩrɩ́ŋa ɖáádɩ ɖɔ́ nɛ́, ɩrʊ́ wánbɩɩzɩ́ ɩlɩzɩ́ yɛ fátɩma yáá ɩsɩɩná yɛ ɩdɩ yáá zamɔ́ɔ wɩlɩ́ɩ-daá yáá lám-daá yáá bɔwʊ́tɩ-daá yáá sɔ́ɔ́zɩ-dɛ́ɛ lám-daá.
Wɛ́ɖɛ 19
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ɩlá bayáána ɩdɛ́ɛ lomaazɛ́ yáá ɩŋmátɩ wentí tɩváa yɩ nɛ́, bɩnáa sɩsɩ bɩdabɔ́ɔ́zɩ ɩrʊ́ ɩnyɛ́ sɩ ɩlɩzɩ́ ɩdɛ́ɛ lomaazɛ́ nɛ́ yáá ɩdɛ́ɛ sɩ ɩcáa yáá iyuú laabáárʊ yáá ɩlá bayáana báa lénlé laabáárʊ kɩḿ yáá lomaazɛ́ na nɩ́báánɩ rɩ́ŋa kpátáá laabáárʊ wánbɩɩzɩ́ kɩbana kɩtala ɩrʊ́ nɛ́.
Wɛ́ɖɛ 20
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ibó kediiziya zamɔ́ɔ-daá bɩka ɖʊɖɔ ɩwɛná yíko ɩcɔ́ɔ zamɔ́ɔ-daá.
Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ bamɩ́lɩ naárʊ nʊ́ʊnɩ sɩ ɩ́sʊ́ʊ bɔwʊ́ɖɛ naɖéré-daá.
Wɛ́ɖɛ 21
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ɩsɩná ɩdɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ ketí yáá ɩbaná nɛbɛ́rɛ baalɩzɩ́ wɛ zamɔɔ-daá nɛ́ bɩdɛkɛ́ɛna ɖóóle.
Bɩmɔɔ́na tɛ́ɛ́dɩ bú báa weení, á sɩ bɔkpɔ́ɔ yɩ tɩmɛ́rɛ ɩdɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩ-daá, bofu mará ɖéyí-ɖéyí ńná.
Tɛ́ɛ́dɩ bíya-dɛ́ɛ wénbire sɔɔlɩ́m kɛ́ɛna bɛdɛ́ɛ boyuú tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ kétí-dɛ́ɛ kabaazɩya, tɛ́tɛ́ tɔ́ɔ ɩlá ɖacɩrɩ-cɩrɩ wenkí kɩɩlá kamaata balátɩ fatɩma ɖamá-rɔ bɩka bɩlá ɖéyí-ɖéyí-daá yáá mʊ́sɩrɛ-daá yáá nɩ́báánɩ natɩ́rɩ tɩdamáána tɩna nɛ́ na wenbí bɩtɛbɩlá tɛ́tɛ́ ɖéyí-ɖéyí-daá waalá kamaata kɩwɩ́lɩ wenbiré sɔɔlɩ́m kɩḿ.
Wɛ́ɖɛ 22
Ɩrʊ́ báa weení ɩwɛ ɩráa-daá nɛ́ wɛná yíko ɩráa wenbá badaá ɩwɛ nɛ́ befére ɩrɔɔzɩ́. Bɩɩlá tɩ́lasɩ ɩbɩ́ɩ́zɩ iyuú arizikí, zamɔ́ɔ na taáɖɛwá dɛ́ɛ yíko wentí tɩdamáana ɩdɛ́ɛ ɩrʊ́tɩ nɛ́ na ɩdɩtɩŋa ɩdɛ́ɛ bɩ́ɩ́zán-daá bodé ; bɩɩlɩɩná tɛ́ɛ́dɩ-daá-dɛ́ɛ kookárɩ na ɩdɛ́ɛ ɖúúlinya-dɛ́ɛ cɔwʊrɛ bɩdamáana tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ yíkowá nɛ́.
Wɛ́ɖɛ 23
Bɩ́nbɔɔzɩ́ ɩrʊ́ báa weení ɩlá tɩmɛ́rɛ yáá ɩdɩtɩŋa ɩlɩzɩ́ ɩdɛ́ɛ tɩmɛ́rɛ ɖéyí-ɖéyí-daá káma bɩ́kálá ɩcɔ́ɔ bɩka tɩmɛ́rɛ fɛ́yɩ́.
Bɩmɔɔ́na barɩ́ŋa bɔwɛná fɛrɩ́tɩ ɖéyí-ɖéyí á bɩgɛ́ɛ baalá tɩmɛ́rɛ bɩdakɛ́ɛna tarɩ́ɩ.
Weení ɩrɩŋa wánlám tɩmɛ́rɛ nɛ́, bɩɩlá tɩ́lasɩ iyúu fɛrɩ́tɩ ɖéyí-ɖéyí ńɖɛ wenbí bɩ́tɛ bɩlá ɩbɛ́ɛ́mɩ ɩdɛ́ɛ koobire ɖéyí-ɖéyí-daá nɛ́ yáá wenbí rɩ́ŋa bɩ́nbɩɩzɩ́ bifére bɔrɔɔzɩ́ nɛ́.
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ɩsʊ́ʊ bɔwʊ́ɖɛ yáá ɩsɩná bɔwʊ́ɖɛ wenbí bɩ́tɛ bɩlá boyóo befére badɩ bɔrɔɔzɩ́ nɛ́.
Wɛ́ɖɛ 24
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko iyuú fɛɛzɩrɛ yáá amʊʊzɛ́ yáá bɛfɛ́rɛ yɩ tɩmɛ́rɛ-dɛ́ɛ leerí-dɛ́ɛ fɛrɩ́tɩ ɖéyí-ɖéyí ńɖɛ yáá tɩmɛ́rɛ-daá-dɛ́ɛ nɩ́baawʊ sʊlʊ́ʊ-dɛ́ɛ yíko.
Wɛ́ɖɛ 25
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko iɖi bɩtáláyɩ na biféré ɩdɛ́ɛ alaafɩ́ya-rɔ yáá ɩdɛ́ɛ alaafɩ́ya cɔwʊrɛ ɩna igoobíre wenbí bɩɩlá bɩ́ kíɖiim yáá kúsúúdi yáá yaaɖooɖɛ́ yáá ɩdɛ́ɛ alaafɩ́ya bɛɛmɩ́ na ɩdɛ́ɛ zamɔ́ɔ-daá cɔwʊ́ʊ. Bɩ́nbɔɔzɩ́ beféré ɩrɔɔzɩ́ á bɩgɛ́ɛ ɩdoyuúta tɩmɛ́rɛ yáá kʊdɔḿ wáágba-yɩ yáá ɩgɛ́ɛ madafɩ́ya yáá weení ɩɖɛɛlʊ́ yáá ɩwaalʊ́ waazɩ́ nɛ́ yáá weení waalá kʊ́bɔnɩ́ yáá weení wɛɛbɛ́ɖɩ ɩdɛ́ɛ árisikí nɛ́ bɩdɛkɛ́ɛna ɩzɔɔlɩ́m.
Wenbá bɛ́wɛ lʊrʊ́ʊ-dɛ́ɛ sáátɩ-daá nɛ́ na bíya kúmúwáa wɛná yíko basɩná wɛ́. Bú báa weení baalʊ́rʊ-yɩ hiiye-daá yáá hiiye wɔ́rɔ́ nɛ́ mɔ́ɔ́na befére barɩ́ŋa bɔrɔ.
Wɛ́ɖɛ 26
Bɩ́nbɔɔzɩ́ báa weení ɩcáa tɩlɩ́ɩ. Tɩlɩ́ɩ cáádɩ waalá tɩ́lasɩ kɩlá faala. Báa tɩlɩ́ɩ cáádɩ rɩ́ŋa talá faala, bɩɩlá tɩ́lasɩ bíya kúmúwáa dɛ́ńgɩ ɩlá faala. Bíya kúmúwáa-dɛ́ɛ wɩlɩ́ɩ kɛ́ɛ́ dóóle gɛ. ɩzámʊ́sɩ-dɛ́ɛ tɩlɩ́ɩ cáádɩ waalá tɩ́lasɩ báa weení ibó ɩlá kɩ. Bɩ́nbɔɔzɩ́ bú báa weení ɩbɩ́ɩ́zɩ ɩbó lɔwʊ-lɔwʊ ńgɩ á bɩgɛ́ɛ weeɖi iyuú wenbí bínbɔɔzɩ́ nɛ́.
Tɩlɩ́ɩ cáádɩ waalá tɩ́lasɩ bɩka kiyéle báa weení ɩcɔ́ɔ ɖúúlinya-daá iyuú ɩdɩ bɩka kiyéle ɩráa rɩ́ŋa ɩtɩlɩ́ ɖamá-dɛ́ɛ yíkowá-dɛ́ɛ gírímá na bɛdɛ́ɛ kezénbíídi tɩjaarɛ́ɛ nɛ́. Bɩ́nbɔɔzɩ́ kɩsɩná wenbí bɩdamáána ɩráa-dɛ́ɛ baŋmátɩ banɩ́ɩ ɖamá nɛ́, na bɛdɛ́ɛ ɖamá cɛ́m, na nyɔɔzɩ́tɩ bɩdamáána tɛ́ɛ́dɩ, bɔwʊ́ɖɛwá na aɖííniwá-ɖɛ́ɛ ɖamá-daá sʊʊ́ na ɖʊɖɔ kɩsɩná tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ bɔwʊ́ɖɛ baayáa ɖɛ sɩsɩ Nations Unies nɛ́-dɛ́ɛ tɩmɛ́-dɛ́ɛ bɩɩzá-daá bode.
Caanáa wɛná yíko baɖu bebíya tɩlɩ́ɩ cáádɩ wenkí bɔzɔɔlɛ́ɛ nɛ́.
Wɛ́ɖɛ 27
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko ifu ɩráa wenbá ɩzɔɔlɛ́ɛ nɛ́, iɖi bɛdɛ́ɛ nʊ́ʊ́zɩ tɩmɛ́rɛ-dɛ́ɛ anfaanɩ́wá, bɩka ɩsɩná-wɛ tɩlɩ́ɩ kɩ́fatɩ-dɛ́ɛ cáádɩ-daá na iyuú bɩdɛ́ɛ anfaanɩ́wá.
Báa weení wɛná yíko bekéti idɛ́ɛ kpɩná na ɩdɛ́ɛ ɩrʊ́tɩ-dɛ́ɛ hákiwá bɩdamáána ɩdɛ́ɛ kpɩná kɩ́fala lám, na ɩdɛ́ɛ tákaraɖáwá waaŋmáa nɛ́ na ɩdɛ́ɛ nʊ́ʊ́zɩ timɛ́rɛ ɖʊɖɔ.
Wɛ́ɖɛ 28
Ɩrʊ́ báa weení wɛná yíko iyéle bofu mará nyazɩ yíkowá na kezénbíídi tɩwɛ bɔwʊ́tɩ tɩna tɩ-daá nɛ́ bɩdamáána zamɔ́ɔ yáá ɖúúlinya rɩ́ŋa nɛ́.
Wɛ́ɖɛ 29
ɩrʊ́ báa weení wɛná wenbí bɩɩbɔ́ɔ́zɩ ɩlá zamɔ́ɔ wenkí kɩ-daá ɩdɛ́ɛ ceré-ceré kɔwɛ nɛ́.
Bɩɩlá tɩ́lasɩ ɩdɛ́ɛ yíkowá-dɛ́ɛ fúúle na ɩdɛ́ɛ wánnɩɩ́ niíni na ɩdɛ́ɛ kezénbíídi, ɩ́tɩlɩ́ sɩsɩ bɩdɔmɔɔná ɩfɛ́lɛ tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ mará káma báa weení iyuú ɩtɩlɩ́ na ɩfa ɩráa-dɛ́ɛ yíkowá na kezénbíídi-dɛ́ɛ gírímá. Na ɖʊɖɔ, bʊdʊ́ʊ ɩbɩɩzɩ ɩfa tɛ́ɛ́dɩ na ɩrʊ́ báa weeni-dɛ́ɛ cɔwʊrɛ niíni gírímá bɩdamáána zamɔ́ɔ wenkí-daá báa weení wɛná ɩdɩ nɛ́.
Bɩdɔmɔɔná yíkowá na kezéńbíídi tɩḿ tɩlɩɩná tɩ́ndɩ na wenbí laadásɩ-dɛ́ɛ bɔwʊ́ɖɛ baayáa ɖɛ sɩsɩ Nations Unies waaŋmáa basɩ́ɩ ɩsɩ bánʊmnáa tɩrɔ nɛ́.
Wɛ́ɖɛ 30
Bɩdɔbɔ́ɔ́zɩ naárʊ ɩkɛ́ɛzɩ mará ana adɛ́ɛ nabʊ́rʊ nyazɩ wenbí bɩdamáána tɛ́ɛ́dɩ yáá tɛ́ɛ́dɩ kʊjʊʊ́ dɩnáa yáá ɩlá wenbí bɩtɛ bunúúdi yíkowá yáá kezénbíídi-dɛ́ɛ tɔ́m tɩwɛ tákaraɖá kɩna kɩ-daá nɛ́. | kdh | Tem | kdh | Latn | kdh |
Manusia sadonyo lahia ka dunia mambao hak-hak dan kamardekaan mandasar nan samo dan indak dapek dipisahkan. Limbago Perserikatan Bangsa Bangsa batekad untuak manjunjuang tinggi, manggiatkan dan malinduangi hak-hak asasi tiok urang. Tekad ko bamulo dari Piagam Perserikatan Bangsa-Bangsa, nan mangukuahkan kayakinan umat manusia di dunia taradok hak-hak asasi dan martabat nan mandasar sarato nilai manusia sacaro pribadi. Dalam Deklarasi Sadunia Hak-Hak Asasi Manusia, Perserikatan Bangsa Bangsa mauraikan sacaro jaleh hak-hak nan dimiliki tiok urang. Hak-hak ko adolah milik awak. Itulah hak-hak awak. Katahui bana hak-hak awak ko. Bantulah mawujudkan dan mampatahankannyo untuak diri awak surang atau pun untuak sasamo umat manusia.
Deklarasi Sadunia Hak-Hak Asasi Manusia
Mukadimah
Sasungguahnyo pangakuan taradok martabat dasar dan hak-hak nan samo sarato mutlak dari tiok anggota kaluarga manusia adolah landasan dari kamardekaan, kaadilan dan pardamaian di dunia;
Sasungguahnyo sikap tak paduli dan malecehkan hak-hak asasi manusia tabukti mangakibatkan parilaku biadab nan sangat malukoi nurani umat manusia, dan alah dicanangkannyo suatu dunia di ma tiok urang dapek manikmati kabebasan manyampaikan pandapek, bakayakinan, dan kabebasan dari raso takuik dan dari kakurangan, sabagai cito-cito paliang tinggi dari sadonyo urang;
Sasungguahnyo supayo urang indak tapaso mamiliah barontak sabagai usaho pangabisan untuak manantang kazaliman dan panindasan, Hak-hak Asasi Manusia paralu dijamin malalui tartib hukum;
Sasungguahnyo paralu bana mamajukan pangambangan hubuangan basahabat di antaro banso-banso di dunia;
Sasungguahnyo dalam Piagam Perserikatan Bangsa-Bangsa sadonyo anggota alah mangukuahkan baliak kayakinan taradok hak-hak asasi manusia nan mandasar, taradok martabat dan nilai tiok urang, dan taradok hak-hak nan samo dari laki-laki jo padusi, dan batekad untuak mandorong kamajuan sosial sarato taraf iduik nan labiah elok dalam kamardekaan nan labiah gadang;
Sasungguahnyo ikrar Negara-Negara Anggota, bakarajo samo jo Perserikatan Bangsa Bangsa, untuak mamajukan panghormatan taradok Hak-Hak Asasi Manusia dan Kamardekaan nan mandasar, supayo manjadi kanyataan;
Sasungguahnyo paralu bana adonyo pamahaman nan samo tantang hak-hak dan kabebasan-kabebasan ko supayo dapek diwujudkan saluruahnyo sasuai jo ikrar, mako:
Majlis Umum
mancanangkan
Deklarasi Sadunia Hak-Hak Asasi Manusia sabagai satu tolok ukua basamo untuak sadonyo urang dan sagalo banso, supayo tiok urang dan limbago dalam masyarakat sanantiaso mamparatikan Deklarasi ko, untuak manjamin pangakuan dan palaksanaannyo sacaro universal, di antaro sasamo banso Negara Anggota sarato masyarakat dalam wilayah nan dikuasoinyo, malalui pandidikan dan pangajaran untuak manumbuahkan raso hormat taradok hak-hak dan kamardekaan sapanjang maso, di tingkek nasional jo internasional.
Pasal 1
Sadonyo manusia dilahiakan mardeka dan punyo martabat sarato hak-hak nan samo. Mareka dikaruniai aka jo hati nurani, supayo satu samo lain bagaul sarupo urang badunsanak.
Pasal 2
Tiok urang punyo hak manikmati hak-hak dan kamardekaan nan tacantum dalam Deklarasi ko, indak ado pambedaan – umpamonyo pambedaan ras, warno kulik, jinih kalamin, bahaso, agamo, politik atau pandangan lain, asa-usua kabansoan atau tingkek sosial, kakayaan, kalahiran ataupun kadudukan lainnyo.
Lain dari pado itu, indak diadokan pambedaan badasar kadudukan politik, kakuasaan hukum atau kadudukan internasional dari negara atau daerah asa sasaurang, baiak babantuak negara mardeka, wilayah-wilayah parwalian, jajahan atau bantuak katarbatasan kadaulatan nan lain.
Pasal 3
Tiok urang punyo hak untuak iduik, untuak mardeka, dan kasalamatan salaku manusia pribadi.
Pasal 4
Indak surang pun buliah dipabudak atau disuruah karajo rodi; mampabudak dan mampadagangkan budak dalam sagalo bantuak musti dilarang.
Pasal 5
Indak surang pun buliah dianiayo atau dizalimi, atau dihukum sacaro kajam, tidak bakamanusiaan atau dihino.
Pasal 6
Di ma sajo barado, tiok urang punyo hak untuak dapek parlakuan sabagai manusia di hadapan hukum.
Pasal 7
Sadonyo urang samo di hadapan hukum, dan karano tu punyo hak nan indak bakacuali untuk mandapek linduangan hukum nan samo. Sakalian urang punyo hak mandapek linduangan nan samo taradok sagalo pambedaan nan batantangan jo Deklarasi ko, dan taradok sagalo ancaman nan mangarah pado pambedaan samacam itu.
Pasal 8
Tiok urang punyo hak mandapek ganti rugi nyato malalui paradilan nasional nan bawenang dari tindakan urang lain nan malangga hak-hak dasar nan dimilikinyo sasuai jo Undang Undang Dasar atau hukum.
Pasal 9
Indak surang pun buliah ditangkok, ditahan atau diasiangkan sacaro sawenang-wenang.
Pasal 10
Tiok urang punyo hak nan samo mandapek paradilan nan adil dan tabuka di pangadilan nan bebas dan tak mamihak, dalam mampatahankan hak dan kawajibannyo, sarato dalam tiok tuntutan pidana nan didakwakan ka inyo.
Pasal 11
Tiok urang nan didakwa malakukan palanggaran pidana punyo hak dianggap tak basalah sampai inyo tabukti basalah sacaro hukum dalam paradilan umum, dan inyo mandapek sagalo jaminan nan paralu untuak mambela diri.
Indak surang pun dapek dianggap basalah malakukan tindakan pidana nan disababkan malakukan atau tidak malakukan sasuatu, nan bukan tamasuak palanggaran hukum nasional atau internasional katiko paristiwa itu tajadi. Baitu pulo, indak buliah mahukum labiah barek dari katantuan hukum nan balaku katiko palanggaran pidana itu dilakukan.
Pasal 12
Indak surang pun buliah diganggu hak pribadinyo, kaluarga, rumah-tanggo atau surek-manyureknyo (pargaulannyo); baitu pulo kahormatan jo namo baiaknyo. Tiok urang punyo hak mandapek linduangan hukum taradok gangguan atau palanggaran saroman ko.
Pasal 13
Tiok urang punyo hak taradok kamardekaan marantau dan punyo kadiaman di dalam bateh wilayah tiok negara.
Tiok urang punyo hak untuak ka lua dari suatu negara – tamasuak negaranyo surang, dan baliak lai ka negaranyo.
Pasal 14
Tiok urang punyo hak mancari dan manikmati suaka di negara lain untuak malinduangi diri dari panganiayoan (di negaranyo).
Hak ko indak balaku untuak dakwaan kajahatan non-politik, atau karano tindakan nan batantangan jo tujuan dan asas-asas Perserikatan Bangsa-Bangsa.
Pasal 15
Tiok urang punyo hak mamiliki kawarga-negaraan.
Indak surang pun buliah dicabuik kawarga-negaraannyo atau ditulak haknyo untuak manuka kawarga-negaraan.
Pasal 16
Laki-laki jo padusi nan akil-baligh, apopun ras, banso, atau agamonyo, punyo hak manikah dan bakaluarga. Mareka punyo hak nan samo dalam urusan kawin-mawin, baiak di maso parkawinan atau katiko carai.
Parkawinan hanyo dapek dilakukan badasar piliahan bebas dan pasatujuan panuah pasangan nan basangkutan.
Kaluarga adolah kalompok alamiah dan mandasar dari masyarakat, punyo hak mandapek linduangan masyarakat jo Negara.
Pasal 17
Tiok urang punyo hak mamiliki harato surang, baitu pulo basamo-samo jo urang lain.
Indak satu urang pun buliah dirampok haratonyo sacaro sawenang-wenang.
Pasal 18
Tiok urang punyo hak kamardekaan untuak bapikia, bahati nurani dan ba-agamo, tamasuak hak batuka agamo atau kaparcayaan; dan punyo kamardekaan untuak manyatokan agamo atau kaparcayaannyo malalui ajaran, amalan, pamujaan dan ibadat, baiak surang atau dalam kalompok, di tampek umum ataupun sacaro pribadi.
Pasal 19
Tiok urang punyo hak taradok kamardekaan bapandapek dan mangamukokan pandapeknyo, tamasuak kabebasan untuak mampatahankan pandapek – jan ditakan, dan untuak mancari, manarimo dan manyampaikan barito dan buah pikiran malalui media apopun nan indak diampang-ampang dek bateh negara.
Pasal 20
Tiok urang punyo hak untuk kamardekaan bakumpua dan basyarikat sacaro damai.
Indak surang pun buliah dipaso masuak suatu parkumpulan.
Pasal 21
Tiok urang punyo hak untuak sato dalam pamarintahan di negaranyo, lansuang atau malalui wakia-wakia nan dipiliah sacaro bebas.
Tiok urang punyo hak mandapek kasampatan nan samo untuak diangkek dalam jabatan pamarintahan negaranyo.
Kandak rakyat musti manjadi landasan kakuasaan pamarintah; kandak ko musti dinyatokan dalam pamiliahan umum nan diadokan sacaro barkala dan murni jo hak piliah nan basifat umum dan sadarajat, sarato pamungutan suaro sacaro rasio atau pakai caro lain nan samo-samo manjamin kabebasan manantukan piliahan.
Pasal 22
Sabagai anggota masyarakat, tiok urang punyo hak mandapek jaminan sosial dan punyo hak pulo untuak talaksananyo hak-hak ekonomi, sosial jo budaya, nan mutlak paralu untuak martabat dan parkambangan bebas dari pribadinyo, malalui usaho-usaho nasional dan karajo samo internasional, sesuai jo pangaturan sarato sumber-sumber kakayaan di tiok Negara.
Pasal 23
Tiok urang punyo hak mandapek karajo, bebas mamiliah jinih karajo, punyo hak taradok syarat-syarat karajo nan adil dan pantas, baitu pulo punyo hak mandapek linduangan katiko manganggur.
Tiok urang – indak bakacuali, punyo hak dapek upah samo untuak karajo nansamo.
Tiok urang nan bakarajo punyo hak dapek upah nan adil dan pantas untuak manjamin iduiknyo surang dan kaluarga, nan sasuai jo martabatnyo salaku manusia, dan jiko paralu ditambah jo linduangan sosial lainnyo.
Tiok urang punyo hak mandirikan dan masuak syarikat-syarikat karajo untuak malinduangi kapantiangannyo.
Pasal 24
Tiok urang punyo hak untuak baistirahat dan liburan, tamasuak pambatasan nan layak taradok jam karajo, dan tatap dapek upah di hari perai atau katiko cuti.
Pasal 25
Tiok urang punyo hak taradok taraf iduik nan manjamin kasehatan dan kasajahteraan diri jo kaluarga, tamasuak makanan, pakaian, sarato palayanan sosial nan paralu, dan punyo hak jaminan katiko manganggur, sakik, cacat, marando, maso tuo, atau kailangan nafkah sabagai akibat hal-hal nan di lua kamauannyo.
Kaum ibu jo anak-anak punyo hak mandapek linduangan dan bantuan khusus. Sakalian anak, nan dilahiakan di dalam maupun di lua parkawinan, musti mandapek linduangan sosial nan samo.
Pasal 26
Tiok urang punyo hak mandapek pandidikan. Pandidikan musti perai, paliang tidak tingkek sikola randah jo pandidikan dasar. Pandidikan dasar musti diwajibkan. Pandidikan kajuruan dan kaahlian musti tasadio untuak tiok urang, baitu pulo paguruan tinggi musti tasadio untuak tiok urang sasuai jo kamampuan.
Pandidikan andaknyo diarahkan untuak mangambangkan kapribadian sapanuah-panuahnyo, dan untuak mampakokoh raso hormat taradok hak-hak asasi manusia dan kamardekaan nan mandasar. Pandidikan diadokan untuak manggiatkan saliang mangarati, toleransi dan pasahabatan di antaro sagalo banso, kalompok ras, sarato agamo, dan untuak manunjang kagiatan-kagiatan Perserikatan Bangsa Bangsa dalam mamaliaro pardamaian.
Para urang tuo sah punyo hak untuak mamiliah jinih pandidikan untuak anak-anaknyo.
Pasal 27
Tiok urang punyo hak mardeka untuak sato dalam kahidupan kabudayaan masyarakat, baitu pulo untuak sato dalam mamajukan ilmu pangatahuan, dan mandapek manfaatnyo.
Tiok urang punyo hak mandapek linduangan taradok kapantiangan moril jo materil bakaitan jo hasil karajo ilmiah, sastra atau kasenian nan diciptakannyo.
Pasal 28
Tiok urang punyo hak mandapek katartiban sosial dan katartiban internasional untuak mawujudkan saluruah hak-hak dan kabebasan sasuai jo Deklarasi ko.
Pasal 29
Tiok urang punyo kawajiban taradok masyarakat nan marupokan satu-satunyo tampek kapribadiannyo dapek bakambang sacaro bebas dan sapanuah-panuahnyo.
Bateh-bateh dalam mawujudkan hak-hak dan kabebasan tiok urang ko hanyo buliah ado jiko ditatapkan jo undang undang nan batujuan samato-mato untuak manjamin diharagoi dan dihormatinyo hak-hak dan kabebasan-kabebasan urang lain, sasuai jo syarat-syarat nan adil dari kasusilaan, katantraman dan kasajahteraan umum dalam suatu masyarakat nan demokratis.
Hak-hak dan kabebasan-kabebasan ko jan sakali-kali dipagunokanuntuak tujuan nan balawanan jo prinsip-prinsip Perserikatan Bangsa-Bangsa.
Pasal 30
Indak ciek pun pasal dari Deklarasi ko buliah ditafsirkan sabagai manyatujui adonyo hak suatu negara, kalompok atau sasaurang, untuak malakukan kagiatan apopun, atau malakukan sasuatu nan batujuan marusak hak-hak dan kabebasan-kabebasan nan diuraikan dalam Deklarasi ko. | min | Minangkabau | min | Latn | min |
POASON PWUNG EN KAWEID TOHN WEIN SAMPA KAROS
[Preamble]
Pwehki eh sansalehr oh dehde me mie uhdahn kesempwelen de pwungin tohn sampa karos me duwepenehte oh ih poason en mour saledek, pwung oh meleilei nan sampa,
Pwehki seu petehkpen aramas de kasohwe kesempwelen aramas oh arail pwung me kahrehdahr wiewia me sohte konehng ah ngeder oh kawelahr mour mwahu en aramas, oh pil ansou mwahu oh konehng eh leledohr me aramas akan konehng ren perenki saledek en kosoia de rapahki arail pwung, oh arail saledek sang perki mehkot de masak de pil anahn akan me kosondier en wia irair keieu oh ileile nan en aramas sohte lipillipil arail mour,
Pwehki eh ininin kesempwal mehlel pwe ma aramas sohte pahn itoitieng ren medemedewe pei de mahwin, pwehki arail solahr itar de kakehng kanengamah iong lokolok pahn kaun suwed de nan ansou suwed, ihme karheda me en aramas eh mour oh pwung pahn mihmihte pahn epwelpen kosonned akan,
Pwehki eh kesempwal kitail en ngongki kekeirdahn nanpwung mwahu penehn tohn sampa kan,
Pwehki tohn tiepenehn sampa arail kosonehdier nan "Charter en United Nations" arail pwoson poahson en mour mwahu en aramas oh arail pwung kan, duwen ksempwelen aramas oh en aramas arail pwung eh pahrek, ohl de lih irail kan me towehda pwihn en tiepenehn sampa "United Nations" kosonehdier ren kakairada, kalaudehla oh kamwahwihla roson en aramas me pid mour mwahu oh saledek laud,
Pwehki wehi me towehda pwihn en "United Nations" arail inoukihdahr ren alehdi, pahn sewesepen "United Nations", sohng kan me pahn kakehlahda poahson en kawawih oh kapwaiada mour pwung oh saledek mehlel en aramas,
Pwehki nin duwen eh dehdehiong karos duwen mour pwung oh saledek ara nohn kesempwal oh ih sohng pwukat me pahn kamarainihdi karos inou wet,
Ihme Kahrehda,
PWIHN EN TIEPENEHN SAMPA KOSONEHDIER ME
POASON PWUNG EN KAWEID TOHN WEIN SAMPA KAROS duen eh dehde mehlel ong karos me tepin keirda, me aramas karos oh wein sampa karos uhdahn pahn ahniki oh ehu ansou ma korusie oh songen spwihn en aramas akan pahn tamataman ansou karos poason wet oh ngoangki de sukuhlki ong karos kekeirdahn sohng en pwung oh saledek pwukat ni irair en keirda, nan wehi kan oh nan pwungen wehikan, pwehn kak alehdt petehk parail rehn karos me towehda pwihn wet oh rehn irail tohn Kahn Sapwen Kohwa kan me mi pahn arail epwel oh manaman.
Iralaud 1.
Tohn sampa karos ipwiwei nan saledek oh duwepenehte nan arail wasa oh arail pwung. Arail marain oh pehm ih utakerail kahrehda korusie konehng sawaspene nin duwen pirien ehu.
Iralaud 2.
Korusie pai ki songen pwung oh saledek seu lipilipil me kosondier nan poason wet, pwilidak en wasa de mwomwen kilin aramas, lih de ohl, lokaiahn aramas, en aramas eh lamalam, Piros de Kadilik, de seu lipilipil, mwomwen "Government" seu lipilipil de medemedewehn aramas, tohn songen wehi de pwihn karos, semwehmwe de kepwehpwe, ahnek dipwisou de soh, oh kedeudok en emen emen oh pil sohng teikan sell lipilipil.
Iralaud 3.
Aramas karos ahniki de paiki pwungin mour, pwungin saledek oh pil pwungin saledek sang apwal en paliwar.
Iralaud 4.
Sohte aramas emen kak wia lidu men de doadoahk ni mwomwen lidu men; lidu de pesineski de pwainda lidukan uhong poason wet oh pil pahn inepwihdi ni soangen mwohmw karos.
Iralaud 5.
Sohte me pahn mi pahn kalokolok en mahn de kamakam duehla mahn.
Iralaud 6.
Aramas karos ahniki de paiki pwungin kawawih wasa karos pahn menemenen Kosonned.
Iralaud 7.
Aramas karos ni nan irair pahrek ehu pahn kosonned oh ahniki de paiki epwel kan pahn kosonned. Aramas karos ahniki de paiki epwel pahrek pwehn kore songen apwal akan me uhong poason wet de me pahn kasohwe irehkan nan poason wet.
Iralaud 8.
Aramas karos ahniki de paiki soangen epwel katapan akan me pwihn koiek en teneki sapwung kan me uhong poason en pwung kesempwal me kosonned kosnehiong irail.
Iralaud 9.
Sohte me pahn pakadeida, de poardi, de selidi, de pekeusda.
Iralaud 10.
Aramas karos aniki de paiki pwung karos me irair en kopwung pahrek oh pil kapeidek nan pokkon rehn pwihn ehu me seu peupali, pwehn kosonehdi de kasalehda arail pwung kan oh pwukoah kan oh pil songen pekeid me uhong irail karos.
Iralaud 11.
Irail kan me pakadeikda me re dipada pil ahniki pwungin wehkada me re sohte dipada lau lel mwolen kopwung eh pahn kasalehda ni sansal me dihp wet uhongehr kosonned-ahpw me pakadeida kan uhdahn pahn mie arail soun sawas pwehn wia daroperail.
Sohte me kak pakadeida oh kalokolok ki sapwung ehu de dihp ehu de sapwung ehu me e dipekihda oh kawehkihla kosonned en ehu wehi de wein sampa ma ansou me dipada wet wiawio dihp wet sohte uhong kosonned pwukat. Oh pil kalokepen dihp wet sohte pahn laud sang uwe me dehde ni ansou me dihp wet wiawihdau.
Iralaud 12.
Sohte me kak lidere emen nin sohte kahrepe, de eh peneinei, imwe oh kisin likou me e kadar de me emen kadarodohng, oh pil sohte me kak kauwehla eden emen de mwaren emen. Karos ahniki de paiki epwelpen pahn kosonned ohng songen liderewes de kawehla eden aramas kwukat.
Iralaud 13.
Karos ahniki de paiki manaman en saledek me pid seilok de kouson nan uhdahkarail.
Karos ahniki de paiki manaman en seusang de mwekid sang wasa seu lipilipil, pil iangahki uhdahn eh wasahn kouson oh pil seulahng de mwekidlahng sapwe de ehu wasa.
Iralaud 14.
Karos ahniki de paiki manaman en rapahki insenamwahu ekei wasa de tanasang mehla oh apwal sang wasa me a kouson ie.
Ahpw manaman wet sohte pahn mie ma lipada wet pahn sohte poason dahsang ni mwekid en "Government" en weio oh ma lipada wet e uhong kosondi oh poason en "United Nations".
Iralaud 15.
Aramas karos ahniki de paiki manaman en wia uhdaken ehu wasa de tohnwehi ehu.
Manaman de paien wia tohn wei ehu, sohte me kak adiasang aramas, de pil keinepwihsang rehn emen en wiahla tohn ehu wei tohrohr.
Iralaud 16.
Ohl oh lih me lelehr sounparen aramas laud, me sohte inepwi ehu mie me pid tohn ehu wasa de tohn ehu wehi de towehla ehu lamalam de mwomwhohdiso, ahniki de paiki manaman en pwopwoud oh kauwada ehu peneinei. Re ahniki de paiki manaman pahrek me pid pwopwoud, de nan ansoun pwopwoud oh pil lel anson mweipeseng.
Pwopwoud pahn wiawi ni ansou me lih oh ohl pahn pwungki pene irahn pwopwoud.
Peneinei me uhdahn poason de tepin tohn sampa kahrehda peneinei pil ahniki de paiki manaman en epwel sang rehn tohn sampa oh pil wehi kan.
Iralaud 17.
Aramas karos ahniki de paiki de ahniki manaman en kelepw ahniki dipwisou en ohpis oh pil iang meh teikan ahniki pene dipwisou ehu.
Sohte me pahn adihasang an emen ah dipwisou.
Iralaud 18.
Aramas karos ahniki de paiki manaman en saledengki eh lamalam de medemedewe, eh mour oh pein eh mwomwohdsou; manaman wet kihpene de iangahki saledek en welian de wikidala en emen emen eh mwomwodisou oh me e kameleleh kan, oh eh pil ahniki manaman en kasale seli songen lamalan de mwomwodiso me e pwoson de kamehlele soangen kasansal pwukat kakmihmi ni padahk, wiewia, pwongih de kapdaiada ireh kan me kosondi.
Iralaud 19.
Aramas karos ahniki de paiki manaman en saledengki arail medemedewe oh saledengki arail kosoi; manaman wet pidada irair en saledek nan medemedewe me sohte pahn kadirepw de peki, ale, de kasalehda sohng kan de medemedewe kan me seu lipilipilki wasa kan.
Iralaud 20.
Aramas karos ahniki de paiki manaman en wie kupwur nan onepek mwahu oh saledek nan pwihn kan.
[Missing?]
Iralaud 21.
Aramas karos ahniki de paiki manaman en iang pwukoahki "Government" en arail wehi, nan duen pein ih de nin duen weliepehkan.
Aramas karos ahniki de paiki manaman en kak ale sawas akan sang arail wehi.
Insenen aramas akan we pahn poasonehda manaman en "Government'' insen pwukat pahn kin sansalada ahnsou kan me usuhs mehlel kan kin wiawi oh pil usuhs pwukat uhdahn pahn unsek, pahrek oh pahn kin wiawi ni rir oh saledek nin duen kosonned.
Iralaud 22.
Aramas karos pwehki arail tohn wehi pokon en sampa ahniki manaman en ale epwel sang pwihn en epwelpen roson oh re pil paiki ar ese me sang sawasepehwehi oh pil sawas epen tohn sampa nan duen kosondi oh pil dipwisou ehu en wehi, me pelien kekeirdahn wahn sahpw oh roson en aramas, mie arail manaman me uhdahn konehng oh saledek en kakairada emen emen.
Iralaud 23.
Aramas karos ahniki de paiki manaman en kak de iang doadoahk oh pil pilada songen doadoahk da me e mwahuki, oh doadoahk pwung oh pahrek, pil iangahki wasahn daodoahk mwahu oh mwakelekel, oh petehk pen doadoahk kan en dehr sohrala.
Aramas karos seu lipilipil ahniki manaman en ale pweipwei, pweinen eh doadoahk uwe ieu me pahn pahrekiong eh daodoahk.
Aramas karos me ahniki pwukaohn doadoahk ehu ahniki manaman en ale keting pen eh wiewia me pwung oh mwahu ong pein ih oh pil peneinei. Pil mie en aramas karos me ahniki pwukoahn doadohahk en arail mour kesempwal nin duen arail wie aramas, ama songen sawas pwukat sohte pah keitarahla arail mour mwahu, songen sawas oh epwel teikan pahn pil kohieng irail.
Aramas karos kak de ahniki manaman en kauwada de iangala tewehda pwihn en daodoakh kan pwehn sewese de apwalih arail ineng kan me pid mwekid en daodoahk.
Iralaud 24.
Aramas karos ahniki de paiki manaman en kak kommol oh mwemweit, pil iangahki awahn doadoahk kan en dehr daulihla duen me konehng, oh pil insenamwahuki kommol lahsang doadaohk rahn kesempwal akan ahpw pil alepweipwei.
Iralaud 25.
Aramas karos ahniki de paieki manaman en mour insenamwahu oh itar ohng emen emen oh arail peneinei kan, irair wet iangahki kisin mwenge, likou, ihmw oh imwen wini oh pil soangen epwel teikan nan ansou me doadoahk kan apwal, ansoun luwet de soumwahu, ansoun kiripw, oh ohl laudla, oh soangen ansou apwal akan me eman emen lelohng ahpw kaidehk sang ni pein eh wie wia de inseneki.
Nohno kan oh serih kan ahniki manaman en ehu soangen epwel oh sawas soangen pwukat. Seri karos, mendo ma serihn pirap, pahn paiki soangen sawas pwukat.
Iralaud 26.
Aramas karos ahniki de paiki manaman en iang sukuhl. Sukuhl kan pahn sohte pweipwei ahpw mehlel "elementary" oh ansoun tepidahn kaiahn akan. Tepidahn sukuhl kan de "elementary" sukuhl kan pahn mi ni kosonned ehu pwe seri karos en uhdahn iang. Sukuhl ileile de laud kan pahn mie oh mweimweida oh me pwukat pahn mie oh kaparek ong karos nin duen en emen emen ah kak.
Kaiahn akan de sukuhl kan pahn kosondi pwehn kak kamarainihda de kakaiada mour en aramas akan oh kakehlada wahu de kesempwelen aramas, arail manaman oh pwuhng kan oh pil poason en arail saledek. Kaiahn akan de sukul kan pahn kosondi pwehn kalaudehla marain, kanengamah oh limpok penehn wehi karos, songen aramas akan oh mwomwohdiso kan, oh pahn kakairada doadoakh en "United Nations" kan pwehn kak kolokol de apwahpwalih meleilei.
Pahpa oh nohno kan, mwohn aramas karos, me pahn pilada songen sukuhl da me neirail serihkan pahn ale de iang.
Iralaud 27.
Aramas karos ahniki de paiki manaman pwe ren pein pilada songen pwihn da de mwomwen pwihn da me re rahn towehda pwe kak iang perenki de insenamwahuki kekeirdahn dipwisoun sahpw de iang paiki kalaud lahn dipwisou kapwakan oh iang paiki kamwahu parail akan.
Aramas karos ahniki manaman en iang paiki kamwahu kan me peisang soangen daodoahk kan me re iang wiahla de koadahkihada.
Iralaud 28.
Aramas karos uhdahn pahn iang kosondi me pid wein sampa ni irair en saledek me "poason" wet kasalehdahr karos en iang wehwehki.
Iralaud 29.
Aramas karos ahniki pwukoah ong wasa me re kouson ie pwe arail saledek de kekeirdahn arail mour en kak pweida ie.
Nin doken aramas akan arail pahn daodoahngki arail pwuhng oh saledek, karos pahn mi pahn irair kei me kosonned pahn kosonehdi ongete songen kahrepeh kan me pahn kapwaiada kitail en wauniki en mehtei kan arail pwuhng oh saledek pwe mehn kapwaiada mour pwung oh mwahu, oh meleilei en kipe tohn wein sampa karos.
Songen pwuhng oh saledek pwukat en dehr wiawi ni irair ehu me pahn uhong irehkan de kosondihkan en "United Nations".
Iralaud 30.
Ire karos me sansalehr nan poason wet sohte pahn wehwehki me re kosondi pwe ehu wehi, de ehu pwihn en aramas en mie arail manaman en wia de kosonehdi mehkot me pahn kak kasohwe de kawehla songen pwung de saledek me sansalehr nan poason wet. | pon | Pohnpeian | pon | Latn | pon |
LISAKOLI YA MOLƆ́NGƆ́ YA MAKOKÍ YA MOTO
MALOBA YA YAMBO
Na botáláká ’te kondima limɛmya ya bato nyɔ́nsɔ ya molɔ́ngɔ́ mpé makokí ma bangó óyo ezalí ndéngé mɔ̌kɔ́ mpé bakokí kopímela moto tɛ́ ezalí ntína ya bonsɔ́mí, bosémbo mpé kímyá káti ya molɔ́ngɔ́. Na botáláká ’te komɔ́na mpámba mpé kobóya kotósa esengeli ya moto ebátelama na bokonzi ya bosémbo mpɔ̂ ’te, na sima yangó, moto ákóma na botɔmbɔki esóngó na minyɔ́kɔli tɛ́,
Na botáláká ’te esengélí koléndisa boyókani na káti ya bikólo,
Na botáláká ’te na káti ya Mokandá ya Mibéko ya Lisangá ya Bikólo ya Molɔ́ngɔ́, bato ya molɔ́ngɔ́ bayébísí lisúsu loléngé bandimí malɔki ya ntína ya moto, limɛmya mpé lokúmú ya moto, bokokani ya makokí ya bǎsí mpé babáli mpé na botáláká ’te bangó bayébísí ’te bazwí mokáno ya kobɔngisa ezalélí ya moto mpé kosála ’te moto azwa bomɔi malámu mpenzá na káti ya bonsɔ́mí ya monɛ́nɛ mpenzá,
Na botáláká ’te kozala bato nyɔ́nsɔ na makanisi ndéngé mɔ̌kɔ́ mpɔ̂ na makokí mpé bonsɔ́mí yangó, ezalí na ntína monɛ́nɛ mpɔ̂ ’te óyo bakáni elónga,
Likita monɛ́nɛ ezalí koyébisa Lisakoli ya molɔ́ngɔ́ óyo ya makoki ya moto lokóla elɔ́kɔ óyo bato mpé bikólo nyɔ́nsɔ balingí bazwa, mpɔ̂ ’te bato mpé mangómbá nyɔ́nsɔ, na bobátelaka ntángo nyɔ́nsɔ Lisakoli yangó na motéma, basála makási na botéyi mpé bokólísí bwányá, mpɔ̂ ’te makokí mpé bonsɔ́mí yangó etósama mpé basála ’te bandima mpé basálélí yangó na bosɔ̂lɔ́ mpenzá na molɔ́ngɔ́ mobimba, ezala na káti ya bato ya Bikólo ya Lisangá bangó mɔ̌kɔ́ tǒ na káti ya ekólo mpé molɔ́ngɔ́ mobimba.
ETÉNI YAMBO (1)
Bato nyɔ́nsɔ na mbótama bazalí nsɔ́mí mpé bakókání na limɛmya mpé makokí. Bazalí na mayɛ́lɛ mpé basengélí kovánda na bondeko o káti na bangó.
ETÉNI YA 2
Moto nyɔ́nsɔ azalí na makokí mpé bonsɔ́mí nyɔ́nsɔ óyo elimbólámí na káti ya Lisakoli óyo, bokɛsɛni atá mokɛ́ tɛ́, na mambí matálí lomposo ya nzóto, bomwǎsí tǒ bobáli, lokóta, lingómba ya nzámbe, makanisi ya politiki tǒ ya ndéngé mosúsu, ekólo tǒ lingómba ya bato, bokulaka, mbótama tǒ makambo mosúsu.
Epái mosúsu, na botálaka elɔ́kɔ ya moto, epikísámí kosála bokɛsɛni na mambí matálí mibéko ya politiki, mibéko ya bosámbisi tǒ ya boyókani na mikili mosúsu, ezala ekólo tǒ mabelé ya nsɔ́mí tǒ óyo eyángélémání na baúta, tǒ óyo ezwí bonsɔ́mí ya síkísíkí tɛ́.
ETÉNI YA 3
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kozala na bomɔi, na kozala nsɔ́mí mpé kozala motéma nsɛi na bomoto na yě.
ETÉNI YA 4
Moto atá mokɛ́ tɛ́ asengélí kozala moúmbu; boúmbu mpé botɛ́ki baúmbu epikísámí na ndéngé nyɔ́nsɔ.
ETÉNI YA 5
Moto atá mokɛ́ tɛ́ asengélí konyɔ́kama mpé kosalelama makambo ya bonyama mpé óyo ezanga bomoto na lokúmú.
ETÉNI YA 6
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ’te bayéba makokí na yě bipái nyɔ́nsɔ.
ETÉNI YA 7
Bato nyɔ́nsɔ bakokání libosó ya mobéko mpé bazalí na likokí ya kobátelama na mobéko sé ndéngé mɔ̌kɔ́. Bánsɔ bazalí na likokí ya kobátelama sé ndéngé mɔ̌kɔ́ esóngó na bikelá nyɔ́nsɔ ya bokɛsɛnisi elongobani tɛ́ na Lisakoli óyo mpé esóngó na bikelá nyɔ́nsɔ óyo ekobota bokɛsɛnisi yangó.
ETÉNI YA 8
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya koluka lisálisi ya nsɔ́lɔ́ mpenzá na libosó ya mangómbá ya bosámbisi ya ekólo óyo ezalí na bwányá esóngó na bikelá óyo ekotángola malɔki ya ntína endimámí na mibéko mpɔ̂ na yě.
ETÉNI YA 9
Moto mɔ̌kɔ́ tɛ́ akokí kokangama tǒ kobengisama ntína tɛ́.
ETÉNI YA 10
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ’te likambo na yě lokóla ya bato nyɔ́nsɔ, esámbisama na bosémbo mpé na mǐso ya bato nyɔ́nsɔ na esámbiselo ya nsɔ́mi mpé ya epái mɔ̌kɔ́ tɛ́, óyo ekozwa mikáno ɛngɛ́bɛ́nɛ́ na makokí mpé masɛ́nginyá yě tǒ ɛngɛ́bɛ́nɛ́ na bosɔ̂lɔ́ ya likambo yě afúndámí.
ETÉNI YA 11
Moto nyɔ́nsɔ óyo afúndámí na likambo azalí naíno mabɔ́kɔ mpɛ́mbɛ́ téé ntángo bakotatola ɛngɛ́bɛ́nɛ́ na mobéko, mabé yě asálí, na libánza óyo ekosalama na mǐso ya bato nyɔ́nsɔ, epái wápi mánsɔ esengélí kosalama mpɔ̂ te mofúndami azwa na yě.
Moto atá mɔ̌kɔ́ tɛ́ asengélí kozwa etúmbu mpɔ̂ na makambo tǒ botíki óyo, ntángo esálámákí, ezalákí naíno mbéba tɛ́, ɛngɛ́bɛ́nɛ́ na mibéko ya ekólo tǒ ya molɔ́ngɔ́. Soo loléngé yangó, bakokí tɛ́ kopɛ́sa moto etúmbu koleka óyo ezalaka kopɛ́sama na ntángo likambo esalámákí.
ETÉNI YA 12
Moto atâ mɔ̌kɔ́ tɛ̂ akokí kokɔ́ta mpámba na makambo etálí ezaleli, libótá, ndáko mpé mikandá ya nganda tǒ mpé kobébisa lokúmú na yě. Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kobátelama na mobéko esóngó na bikɔ́ta‐kɔ́ta yangó.
ETÉNI YA 13
Moto nyɔ́nsɔ azalí na makokí ya kotámbola ndéngé alingí mpé kopɔna esíká ya kovánda káti ya ekólo.
Moto nyɔ́nsɔ azalí na makokí ya kotíka ekólo nyɔ́nsɔ atá ya yě mɔ̌kɔ́ mpɔ̂ na kokɛnda na ekólo mosúsu; yě akokí mpé kozónga na ekólo na yě.
ETÉNI YA 14
Na libosó ya monyɔ́kɔli, moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya koluka mpé kozwa esíká ya kobómba nzóto na bikólo mosúsu.
Likokí yangó likopɛ́sama tɛ́ na moto afúndámí na likambo ya makási tǒ na bikelá óyo elongobani tɛ́ na mibéko ya Lisangá ya Bikólo ya Molɔ́ngɔ́.
ETÉNI YA 15
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya koyébana mosí‐ekólo.
Bakokí tɛ́ kopímela moto likokí ya kozala mosí‐ekólo tǒ ya kokóma moto ya ekólo mosúsu.
ETÉNI YA 16
Sɔ́kí mobú ya kobálana ekokí, mobali mpé mwâsí bakokí kokwêlana mpé kotónga libóta mpé masímbisi ezala tɛ́ na makambo etálí lomposo, ekólo tǒ lingómba ya nzámbe. Bangó bazalí na makokí sé ndéngé mɔ̌kɔ́ na makambo etálí makwéla, ezala ntángo ya makwéla tǒ ntángo ya bokabwani.
Libála ekokí kosalama sé sɔ́kí mwâsí na mobali bangó méi bandimi na motéma mɔ̌kɔ́.
Libála ezalí longómba ya ntína mpɔ̂ na bato mpé ezalí na likokí ya kobátelama na bato mpé Lɛ́ta.
ETÉNI YA 17
Moto nyɔ́nsɔ azala yě mɔ̌kɔ́ tǒ na káti ya lisangá, azalí na likokí ya mokóló‐ekólo.
Bakokí atá mokɛ́ tɛ́ kopímela tǒ kobɔ́tɔla moto elɔ́kɔ na yě sɔ́kí ntína ezalí tɛ́.
ETÉNI YA 18
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí, ya kozala na makanisi na yě, mayɛ́lɛ na yě ya motéma mpé lingómba na yě ya nzámbe; likokí yangó ekopɛ́sa yě ndingisa ya kopɔna lingómba ya nzámbe tǒ kobóngola makanisi na yě, yě mɔ̌kɔ́ tǒ elongo na baníngá, ezala na mǐso ya bato ya mɛi; na botéyi, na bikelá, na bokúmisi nzámbe mpé milúlú.
ETÉNI YA 19
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya bokanisi mpé bolobi; yangó ekopɛ́sa yě ndingisa ya kozala na bomɔi na motéma tɛ́ likoló ya makanisi na yě ndingisa ya koluka, kozwa mpé kopanza mayébisi na makanisi esíká na esíká, na ndéngé alingí koyébisa yangó.
ETÉNI YA 20
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kozala na likita mpé lingómbá óyo ezalí na kímyá.
Ekokí tɛ́ kosengama na makási tɛ́ moto akɔ́ta na lingómbá.
ETÉNI YA 21
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kotíya mabɔ́kɔ na bokambi misálá ya ekólo na yě ezala yě mɔ̌kɔ́ tǒ na batóma yě mɔ̌kɔ́ apɔní.
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí, lokóla baníngá nyɔ́nsɔ ya kosála misálá ya Lɛ́ta.
Bolingi yangó esengélí komɔ́nana na mapɔni ya sémbo óyo esengélí kosalama mbala na mbala, na lipɔ́neli ya bato nyɔ́nsɔ mpé na bopɔni ya Lingómbá tǒ na ndéngé mosúsu ekokani na yangó mpé ekosála ’te bato bapɔna na bonsɔ́mí nyɔ́nsɔ.
ETÉNI YA 22
Moto nyɔ́nsɔ, lokóla azalí mɔ̌kɔ́ ya lingómbá, azalí na likokí ya kozwa lisálisi ya esálelo‐lisungi, oyo ezalí na ndingisa ya kopɛ́sa moto makokí ya yě ya mosólo, ya bomɔi mpé ezaleli, mpɔ̂ na lokúmú mpé bokóli malámu ya bomoto na yě, na lisálisi ya bokási ya ekólo mpé ya boyókani ya mikili na mikili, ɛngɛ́bɛ́nɛ́ na mwangó mpé bokulaka ya ekólo na ekólo.
ETÉNI YA 23
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kozwa mosálá, ya kopɔna mosálá yě alingí, na ndéngé ya sémbo elongobani na mosálá, mpé basengélí kobátela ya esóngó na bosɔmɛ́lɛ.
Bato nyɔ́nsɔ bazalí na likokí, bokɛsɛni atá tɛ́, ya kozwa lifúta ekokani mpɔ̂ na mosálá ekokani.
Moto nyɔ́nsɔ akosála, azalí na likokí ya kozwa lifúta ya sémbo mpé elongobani, oyo ekosála tɛ́ yě na libóta na yě bazwa bomɔi elongobani na lokúmú ya moto, mpé ekokí kobɔngisama lisúsu na ndéngé nyɔ́nsɔ ya bobáteli bomɔi.
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kokela basɛndiká elongo na baníngá mpé kokɔ́ta na basɛndiká mpɔ̂ na kokɛ́ngɛla maloki na yě.
ETÉNI YA 24
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya bopémisi mpé bopémisi nzóto, míngi ya bozwi eleko ya sémbo ya boúmélí na mosálá mpé na bozwi lifúta na bakonzi ya mbala na mbala.
ETÉNI YA 25
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kobíkela na ndéngé elongobani mpɔ̂ ’te azwa bokɔ́lɔ́ngɔ́nú, bozala malámu ya yě mpé ya libóta na yě epúsí na makambo etálí kolíya, koláta, kovánda, kosálisa nzóto mpé kosungama na ndéngé esengélí ; yě azalí na likokí ya kosálisama na ntángo ya bosɔmɛ́lɛ, bokɔnɔ, bosɛ́lɛ́, bozéngé, bobangé tǒ na ntángo mosúsu yě akozánga mosólo ya kobíkela na sima ya makambo esálámí na bolinga na yě tɛ́.
Bomamá mpé bomwǎna ezalí na likokí ya kosungama na ndéngé elongobani. Mwǎna nyɔ́nsɔ abótama káti ya makwéla tǒ na libándá asengélí kobátelama tǒ ndéngé mɔ̌kɔ́.
ETÉNI YA 26
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya bokólísi bwányá mpé mayɛ́lɛ. Matéya esengélí kopɛ́sama mpámba, mosólo tɛ́, atá na bakelási ya mabandela. Matéya ya mabandela esengéní kopɛ́sama na moto nyɔ́nsɔ. Matéya ya tekniki mpé ya mosálá esengélí kopɛ́sama bipái nyɔ́nsɔ; eposá ya kozwa matéya ya kelási ya minɛ́nɛ esengélí kopɛ́sama na bato nyɔ́nsɔ, sé ndéngé mɔ̌kɔ́, ɛngɛ́bɛ́nɛ́ na mayɛ́lɛ na bangó.
Bokólísi bwányá mpé mayɛ́lɛ esengélí kosála tɛ́ moto akóla na ndéngé nyɔ́nsɔ mpé atósa malámu mpenzá makokí mpé bonsɔ́mí ya ntína na moto. Yangó esengélí komɛma boyókani, bobóto, bolingo káti ya bikólo mpé mangómbá ya bato oyo lomposo mpé boyambi ekɛsɛni; yangó mpé esengélí kobɔngisa misálá ya Lisangá ya Bikólo ya Molɔ́ngɔ́ mpɔ̂ na bobáteli kímyá.
Babóti bazalí na likokí ya yambo, ya bopɔni ndéngé ya matéya esengélí kopɛ́sama na bǎna na bangó.
ETÉNI YA 27
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ya kotíya mabɔ́kɔ ndéngé alingí na misálá ya bokólísi bwányá ya lingómbá, kopɛ́sɛla na nkoti, mpé kotíya mabɔ́kɔ na botómboli nzébi mpé bolámu ya yangó.
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ’te matómba ya misálá ya yě ya nzébi, ya bokómi mpé ya nkoti ebátelama.
ETÉNI YA 28
Moto nyɔ́nsɔ azalí na likokí ’te káti ya bato mpé bikólo, nyɔ́nsɔ ebóngá mpɔ̂ te makokí mpé bonsɔ́mí oyo ekomámí káti ya Lisakoli oyo elónga.
ETÉNI YA 29
Moto azalí na mikúmba epái ya lingómbá oyo ekopɛ́sa yě eposá ya bokólísi bomoto na yě na ndéngé elongobani.
Moto nyɔ́nsɔ, na botálaka makokí mpé bonsɔ́mí na yě, asengélí kosála sé mikúmba oyo eyébání na mobéko sé mpɔ̂ ’te bayéba mpé bakúmisa maloki mpé bonsɔ́mí ya baníngá, mpé mpɔ̂ na kotósa mibéko ya sémbo ya ezalela kímyá ya bato mpé bozali malámu káti ya lingómbá ya boyángeli lisangá.
Makokí mpé bonsɔ́mí yangó makokí, atâ mokɛ́ tɛ̂, kozala esóngó na masɛ́ngi ya Lisangá ya Bikólo ya Molɔ́ngɔ́.
ETÉNI YA 30
Mobéko atá mɔ̌kɔ́ tɛ́ ya Lisangá óyo ekokí kozala mpɔ̂ na Lɛ́ta, na lisangá ya bato, tǒ na moto, likokí ya kosála likambo óyo ekonyata makokí mpé bonsɔ́mí áwa. | lin_tones | Lingala (tones) | lin | Latn | ln |
Sangkalibutan Nga Pag-Asoy Bahin Han Kanan Tawo Mga Katungod
Pasiuna
Tungod han pagkilal-a nga an tiunay nga dignidad ug katpong ngan diri-maiwasan nga mga katungod hadton mga kaapihan kanan tawo pamilya amo an pinatatamakan han katalwasan, hustisya kalinawan han kalibutan;
Tungod han pagpasibaya ug pagbiay-biaya han kanan mga tawo katungod nga nahingadto hin mga magpakarima-dima nga mga buhat ug nakapahangit han katawhan, ug dumangat han pag-abot hin bag-o nga panahaon diin an mga katawhan magpapahimulos han ira katadungan pagyakan ug pagtuo hin waray ikahahadlok ug an katalwas tikang hin mga kabaraka ug pahingulang iginsaysay nga amo an pinakahitaas nga hingyap han mga molupyo;
Tungod nga kinahanglan gud, agud an tawo diri mapiritan paggapil, ha iya katapusan nga paningkamot, pag-ato pagraugdauga ha iya, igan an mga katadungan han tawo panalipdan gud ha balaud;
Tungod nga kinahanglanon gud an pagpaudway han nagtutubo nga pagkasarangkay han mga nasud;
Tungod kay an mga katawhan han un nagotco pagtangdo han ira tuluohan bahin han kanan tawo panguna nga mga katungod, sugad man han iya pagkatawo ug dignidad, an pareho nga mga katadungan han lalake ug babaye, ug naguuungara hin mauro-upay nga kinabuhi ubos han katalwasan;
Tungod nga an mga kaapi han hini nga kapunungan, nagsaad man han ira pag-urusa paningkamot kaupod han UN, pagpasamwak agud respetohan hin mahugot an kanan tawo panguna nga mga katungod;
Tungod nga an paggisinabtanay hini nga mga katungod importante gud kaupay basi matuman ini nga panaad;
Sanglit, an ASSEMBLEYA HENERAL nag-aasoy hin pagsering;
KANAN KALIBUTAN DEKLARASYON BAHIN HAN KANAN TAWO MGA KATUNGOD
Nga an ngatanan nga mga nasud ug katawhan magkakau-urusa agud matuman ini nga panuyo, nga diin kada tagsa-tagsa nga kaapihan katilingban, magtatalinguha pagtutdo basi dumukwag ini nga mga katungod, pinaagi hin mga mapinulsanon nga mga buhat, ha nasyonal ug internasyonal nga mga kalibungan, nga ini kilal-on ngan tumanon hadton mga katawhan nga ira nasasakupan.
Artikulo 1
Nga an ngatanan nga mga tawo, nahimugso talwas ug katpong ha ira dignidad ug katdungan. Hira natawo dinhi ha tuna mayda konsensya ug isip ug kaangayan gud la nga an ira pagtagad ha tagsatagsa sugad hin magburugto.
Artikulo 2
Nga kada osa may-ada katadungan ngada hini nga mga katungod ug mga katalwasan nga nahiaasoy dida hini nga Deklarasyon ha waray bale han iya kolor ha panit, yinaknan, tuluohan, mababaye man o lalake, kori amo man an iya isip-politikal, an iya gintikangan nga nasud, an iya mga bahandi, kon ano hiya o ano pa dida nga mga suklanan.
Labut hini, an pagtagad diri hihimuon pinaagi han politikal, tuna o tindog pagkalibutan han nasud, o kon taga diin ito nga tawo, o sino kon ito nga nasyon independiente, may tag-mangno, o may kakulangan han ira pangobyerno.
Artikulo 3
An kada tagsa may katadungan ngada ha kinabuhi, ngada ha katalwasan ug hin kinabuhi nga waray kahadlokan.
Artikulo 4
Waray hin-o man nga magigin uripon. An paguripon ug an pamaligya o pagpalit hin mga uripon ha bisan ano nga paagi igindidiri gud.
Artikulo 5
Waray tawo nga igpapailarum hin pagpakuri-i o hin diri tinawo o sobra hin kamaka-aalo riga pagkastiguha.
Artikulo 6
An kada tagsa may katadungan kilal-on nga usa nga tawo, ha stubangan han balaud, bisan biin hiya makadto.
Artikulo 7
Papreho an tawo ha stuban-gan han belaud ug an bisan hin-o mahihimo pangaro han bulig ug pananlipud han balaud. An usa ka fawo nga gin-iiba o nakakasering nga gintutuyo hiya pag-ibaha makakahimo peghangyo han bulig han balaud.
Artikulo 8
Pinaagi han mga nasyonal nga mga buhatan, an kada usa may katadungan pamiling hin hingpit nga katalwasan ngadto hin mga pagsupak han iya mga katadungan pamiling hin hingpit nga katalwasan ngadto hin mga pagsupan ha iya mga katadungan nga hatag ha iya han batakan balaud.
Artikulo 9
Iguin didiri an waray ha rason nga pagdakop, pagpreso ug pagpagawas han nasud.
Artikulo 10
Dida han pagturotimbang han iya mga katadungan ug mga obligasyon, ug mga kiha kriminal kontra ha iya, an kada usa may katadungan ngadto hin waray trampa ug ha publiko nga pamati han iya kaso pinaagi hin independyente ug waray inu-ugupan nga buhatan.
Artikulo 11
In himo-an nga nakasala may katadungan nga diri sidngon nga salaan tubtob nga diri pa hiya naproybahan nga salaan dida hin ha publiko nga pamati diin hiya gintagan han nga tanan nga mga habulig para han iya depensa.
Diri pagsasalaon in usa mahitungod hin sala o binuhatan o waray buhata, nga dire pasinisering nga sala ubos in nasyonal o internasyonal nga balaud, badton panahon han pagbuhata hito. Sugad man liwat, diri mahihimo ipatong in maburobug-at nga patok kay nga pena han buhatan into nga sala.
Artikulo 12
Waray hin-o man nga igpapailarum nga diri nahalulugar nga paghimasok ha pamilya, panimalay, han pribado nga kalugaringon, ha mga sinurat o paghugaw han iya ngaran o honor. An kada usa may katadungan pagpanalipdi han balaud supak hini nga mga pagsamuk-samok o pagtamaya.
Artikulo 13
Ha sakob han iya nasud nga ginpupuy-an, an kada usa may katadungan hin paglakat-lakat kon pagpuyo hain man hiya maruyag;
An kada usa may katadungan pagbaya han iya nasud, upod an iya kalugaringon ug pagbalik ngada hito.
Artikulo 14
An kada usa may katadungan pangaro hin panalipod kontra hin pagraugdauga tikang ha iba nga nasud;
Ini nga katadungan diri mahihimo igrason dumata hin mga pagkiha gumikan hin mga krimen nga diripolitikali o mga buhat dupak hari mga prinsipyo ug mga panuyo han UN.
Artikulo 15
An kada usa may katadungan ngada han iya nasyonalidad;
In usa nga tawo diri mahihimo kahukasan han iya paggka nasudnon hin waray ha rason ug waray liwat maka-agpugong ha iya pagbalhin han iya pagka nasudnon.
Artikulo 16
An mga lalake o babaye nga aada na ha igo nga panuigon an may katadungan ag-awawa ngan magka-ada hin familya ha waray bale han iya kolor ha panit, nasyonalidad o tuluohan. Hira an mayada purupareho nga mga katadungan mahi-unong ha pag-awawa, samtang nga mag-asawa ngan han pagpawaray bale hito nga ira pag-asawa;
An kasal an pagbobohaton la ha talwas ug tim-os nga pag-ayon han mga pagkakasion;
An familya an unob ngan panguna nga hupo han katilingban ngan may katadungan nga panalipdan han katilingban ngan han gobyerno.
Artikulo 17
An kada usa may katadungan pagtag-iya hin bagay ha iya kalugarinhon o kaupod an iba;
Waray hin-o man nga tawo nga kukuhaan han iya pag-tagiya hin waray-ha-rason.
Artikulo 18
An kada usa may katadungan hin ha iya pag-isip, konsensya ug relihiyon; kaupod hin an katadungan pagbalhin han iya relihiyon, pagtuo ug katal-wasan, mahiya la nga usa o kaupod in iba, ha publiko o pribado agud igpasamwak an iya tuluohan ha pagtutdo, paghalad o pagsingba.
Artikulo 19
An kada tagsa may katadungan pag-isip o pagsaysay; ini nga katadungan naglalakip han iya pagpasamwak han iya mga opinyon nga diri pagsasamukon sugad man pagpamiling, pagkara-wat ug paghatag hin mga impormasyon o mga ideya pinaagi ha media hin waray pinili.
Artikulo 20
An kada tagsa may katadungan hin mamingawon nga pagtitirok ug paguurosa;
Diri mapipirit in usa ka tawo pagpiriton pagbulig hin usa nga kapunungan.
Artikulo 21
An kada tagsa may katadungan pag-api dida han pan-gobyernohan, ha directa o pinaagi han mga pinili nga mga tumindog;
An kada usa may katadungan kumarawat han mga serbisyo publiko ha iya nasud;
An ungara han mga tawo amo an pinatatamakan han gahum han gobyerno; Ini tutumanon pinaagi hin tunay ug pinanahon nga pinilay bubuhaton hin sekreto nga butosay o puropareho nga paagi hin panmutos.
Artikulo 22
Kada usa, tungod han hiya kaapi han katilingban, may katadungan han iya seguridad nga sosyal, tubtob han kaya han nasyonal ug internasyonal nga pagkaurosa subay han mga organisasyon ug mga bahandi han kada gobyerno, mga katadungan nga sosyal, kultural ug sosyal nga dir-gud-maiiwasan dida han talwas nga pagtubo han iya pagatawo.
Artikulo 23
An kada tagsa may katadungan pagtrabaho, pagpili hin trabahu-an ngadto hin mga-makatawo-nga-kahimtang-hin panarabahuan ug panalipdi hin kawaray trabaho;
An tagsa-tagsa, may katadungan ngada hin eksakto nga suho para hin eksakto nga trabaho; hin diri hiya pag-iibahan;
An hin-o man nga natrabaho may katadungan kumarawat hin eksakto ug may-bintaha nga bayad, agud magseguro para ha iya ug han iya pamilya hin kinabuhi kaangayan hin tawo, ngan kon kinahanglan madudugangan pa hin iba nga mga paagi hin sosyal nga mga panalipud;
An kada tagsa may katadungan pagtindog o pagbulig hin mga unyon agud maproteheran an iya mga intereses.
Artikulo 24
An kada tagsa may katadungan hin pagpahuway ug pagpahalibway, kaupod in pagtakon han iya mga oras hin pagtrabaho ug ha mga panahon nga adlaw nga mga lu-an nga binaydan.
Artikulo 25
An kada tagsa may katadungan ngada hin igo ug kaangayan nga panginabuhi para ha iya kalugaringon ug han kanan iya pamilya panlawas, sugad man han pamanapton, balay, urokyan ug mga pagataman nga sosyal ngan medical, ug katadungan ngada hin kaseguro ha panahon hin paghi-iwas han trabaho, kasakit, kabaldado, ka balo kalagas o kawar-ayan o ano la nga remalaso;
An pagin iroy ug pagin bata nahipapailarum hin espesyal nga pagtimangno. An ngatanan nga mga bata, natawo sakub o gawas ha kasal, nahasisirong gihapon hini nga sosyal nga panalipud.
Artikulo 26
An kada tagsa mayda katadungan ngada hin edukasyon. An edukasyon amo in libre, por los menos, ha elementarya ug ha syahan nga mga balitang. An edukasyon ha elementarya kinahanglan piriton gud. An pag-aram han teknolohiya ug profesyonal nga edukasyon abyerto para han ngatanan ug man an huro-hitaas nga pag-aradman maarabut hin usa sugad han iya maakos;
An panuyo han edukasyon amo an bug-os nga pagtubo han kanan tawo personalidad ug an pagpabaskug han pagrespeto han kanan stawo mga katungod ngan han mga unob nga mga katalwasan, lgpapadukwag an paggisi-nabtanay, paggipuro- paasensyan ug an pagsarangkay han mga nasud, mga hugpo sugad han relihoyoso ug magkadugo nga mga hugpo, ug maniningkamot nga magpabilin an kanurayaw;
An mga kag-anak may katungod pagpili han klase nga edukasyon para han ira mga anak.
Artikulo 27
An kada tagsa may katadungan pagbulig dida han mga buruhaton nga kultural han katilngban, pagpulos han mga artes ug pakigsasaro han mga siyentipiko-nga-mga-bintaha sugad man han mga iba nga kaupayan.
An kada tagsa mayda katadungan magpanalipud han mga bintaha tikang han mga siyentipiko nga imbento, mga sinurat o producksyon n mga aristiko nga iya.
Artikulo 28
An kada tagsa may katadungan ngada hin kahimtang nga sosyal of internasyonal diin an mga katadungan ug katal-wasa dida hin nga Deklarasyon mahihimo katuman.
Artikulo 29
An kada tagsa may mga turumanon ngada han katiling-ban diin aada gud la an bug-os nga pagtubo han iya pagkatawo matutuman.
Dida han iya pagtuman han iya mga katalwasan ug mga katadungan, an kada tagsa matataknan subay han mga aludayday han balaud, kanay tiunay nga panuyo amo la an pagpakilala ug pagparespeto han mga katadungan ug mga katawasan han iba ug pagtuman han mga kinahanglanon han moralidad, an kahimyangan han publiko ug an kaupayan ha katilingban nga demokratiko.
Waray hini dinhi ngamga katadungan ug mga katalwasan bubuhaton supak han mga panuyo ug mga prinsipyo han UN.
Artikulo 30
Waray hini dinhi nga Deklarasyon in intyendihon nga naghahatag ngada hin bisan ano nga Gobyerno, hugpo o tawo hin katadungan pagbuhat hin bisan ano nga makakabungkag hin ano dida nga katadungan ug katalwasan nga nailagda dinhi | war | Waray-Waray | war | Latn | war |
TOTOBATSO E AKARETSANG YA DITOKELO TSA BOTHO
TLHEKELO
Ka hona he, ho amohela seriti seo motho a tswalwang le sona ha mmoho le ditokelo tse lekanang tseo motho a ke keng a di amohuwa tsa batho bohle, ke mohlodi wa tokoloho, toka le kgotso lefatsheng.
Ka hona he, ho se natse le ho tella ditokelo tsa botho, ho tswetse diketso tsa bohlaha tse tamukantseng letswalo la batho, mme tsena di entse hore ho labalabelwe lefatshe leo ho lona batho ba tlang ho thabela bolokolohi ba ho bua le tumelo, le bolokolohi ditlamong tsa matswalo le bohloki. Tsena he ho thwe ke tabatabelo e hodimodimo ya batho ka kakaretso.
Ka hona he, ho a hlokahala, ha motho a sa dumellwa ho ba le boipiletso, e le monyetla wa ho qetela, hore a hanane le tlatlapo le kgatello. Ka lebaka lena ditokelo tsa botho di tlamehile ho sireletswa ke taolo ya molao.
Ka hona he, taba ya bohlokwa ke ho kgothallesta ntshetsopele ya dikamano tsa setwalle matjhabeng.
Ka hona he, batho ba Matjhaba a Kopaneng, ho molao wa motheo wa bona, ba tiisa botjha tumelo ya bona ya ditokelo tsa motheo tsa botho, seriti le bohlowa ba motho, ha mmoho le ditokelo tse lekanang tsa banna le basadi, mme ba dumellane ho kgothalletsa ntshetsopele ya kahisano le maemo a betere a bophelo bolokolohing bo namileng.
Ka hona he, Dinaha tsa Mokgatlo ona di itlamile ho fihlella , ka tshebetsommoho le Matjhaba a Kopaneng, ntshetsopele ya tlhonepho e akaretsang ha mmoho le poloko ya ditokelo tsa botho le bolokolohi ba motheo.
Ka hona he, kutlwisiso e akaretsang ya ditokelo le bolokolohi bona ke taba ya bohlokwahadi ho fihlella kano ena.
JWALE HE,
Seboka se Akaretsang
Se phatlalatsa Totobatso e Akaretsang ya Ditokelo tsa Botho e le boemo bo tlwaelehileng bo ka fihlellwang ke batho bohle le matjhaba ohle.
Qutellong motho e mong le e mong le mokgatlo o mong le o mong, ho sa lebalwe Totobatso ena, o tla hahamalla ho ruta ho ntshetsa pele tlhompho ya ditokelo le bolokolohi. Batho le mekgatlo ena, ka ho sebedisa ditsela tsa tswelopele tsa naha le tsa matjhaba, ba hlokomele hore ditokelo le bolokolohi bona, di a amoheleha, di be di baballwe ditjhabeng tseo e leng ditho tsa Matjhaba a Kopaneng le ditjhabeng tse taolong ya Matjhaba a Kopaneng.
Pehelo ya 1
Batho bohle ba tswetswe ba lokolohile mme ba lekana ka botho le ditokelo. Ba tswetswe le monahano le letswalo mme ba tlamehile ho phedisana le ba bang ka moya wa boena.
Pehelo ya 2
Motho e mong le e mong o na le ditokelo le bolokolohi bo boletsweng Phatlalatsong ena, ho se kgethollo ya letho, e kang ya morabe, mmala, bong, puo, tumelo, dipolitike, kapa mohopolo o mong, botjhaba kapa e itshetlehile ka naha eo motho a ahileng ho yona, le ha e ka ba e lokolohileng ya bodisa, e sa ipuseng, kapa e le tlasa dithibelo tse itseng tsa bolokolohi.
Pehelo ya 3
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho phela, ya bolokolohi le ya paballo ya botho ba hae.
Pehelo ya 4
Ha ho motho ya tla etswa lekgoba kapa mohlanka ; bokgoba le kgwebo ya makgoba di tla hanelwa ka hohlehohle.
Pehelo ya 5
Ha ho motho ya tla tujwa kapa a tshwarwe ka tsela e khopo, eo e seng ya botho, kapa a otlwa ka tsela e tlotlollang.
Pehelo ya 6
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho amoheleha hohle e le motho molaong.
Pehelo ya 7
Batho bohle ba a lekana molaong, mme ba lokelwa, ho se kgethollo ya letho, ke tahireletso e lekanang molaong. Batho bohle ba lokelwa ke tshireletso e lekanang kgahlanong le kgethollo e hananang le Phatlalatso ena, le kgohlanong efe kapa efe e hlohlelletsang kgethollo ena.
Pehelo ya 8
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho fumantshwa matshediso ke makgotla a molao a setjhaba, mabapi le diketso tse lwantshang le ditokelo tsa motheo tseo motho a di filweng ke molao wa motheo.
Pehelo ya 9
Ha ho motho ya tla tshwarwa feelafeela, a kwallwe kapa a lelekwe naheng.
Pehelo ya 10
Motho e mong le e mong o na le tokelo e tletseng ya ho mamelwa ke lekgotla le ikemetseng, le se nang leeme, ha ho qaqiswa ditokelo le boikarabelo ba hae, la mabapi le tseo a di qosetswang.
Pehelo ya 11
Motho e mong le e mong ya qoswang ka molato o tsamayang le kotlo, o na le tokelo ya ho tadingwa a se molato ho fihlela a fumanwa a le molato lekgotleng la setjhaba moo a bileng le tiiso tsohle tsa ho itshireletsa.
Ha ho motho ya tla fumanwa a le molato o tsamayang le kotlo ka baka la ho etsa kapa ho se phethe taba eo e leng molato o tsamayang le kotlo, ho ya ka molao wa setjhaaba kapa wa matjhaba, nakong eo tlolo ena e neng e etsahala. Ho feta mona ho ke ke ha fanwa ka kotlo e matla ho feta e neng e ka fuwa ha tlolo e ne e etswa.
Pehelo ya 12
Ha ho motho ya tla hlekefetswa boinotshing ba hae ba lelapa, lehae kapa mangolong, esitana le ho tlatlapuwa ho hlompheheng le setumong sa hae. Motho e mong le e mong o na le tokelo ya tshireletso ya molao mabapi le tlhekefetso le ho tlatlapuwa hona.
Pehelo ya 13
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho tsamaya le ho dula ka bolokolohi ka hara naha yabo.
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho falla naheng efeng kapa efeng, seitana le ya habo, le ho kgutlela naheng ya habo.
Pehelo ya 14
Motho e mong le e mong o na le tokelaoya ho batla le ho fumana tshireletso ya tlatlapo, dinaheng tse ding.
2.Tokela ena e se ke ya sebediswa ho phema diqoso tsa melato eo e seng ya dipolotiki kapa diketso tse kgahlanong le sepheo le melao ya Matjhaba a Kopaneng.
Pehelo ya 15
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho ba wa morabe o itseng.
Ha ho motho ya tla hanelwa botjhaba ba hae ka mabaka a fokolang, esitana le ho hanelwa ho fetola botjhaba ba hae.
Pehelo ya 16
Banna le basadi ba dilemong, ho sa kgathallwe morabe, botjhaba kapa tumelo, ba na le tokelo ya ho nyalana le ho thea malapa. Ba na le ditokelo tse lekanang tsa ho nyalana bophelong ba lenyalo, le mohla le kgaolwang.
Lenyalo le tla phethahala feela ka bolokolohi le tumellano ya banyalani.
Lelapa ke bonngwe ba tlhaho le motheo setjhabeng mme le tlamehile ho sireletswa ke setjhaba le mmuso.
Pehelo ya 17
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho ba le thepa ya hae a le inotshi kapa a e kopanetse le ba bang.
Ha ho motho ya tla amohuwa thepa ya hae ka mabaka a fokolang.
Pehelo ya 18
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya bolokolohi ba menahano, maikutlo le tumelo. Tokelo ena e kenyeletsa le bolokolohi ba ho fetola bodumeding, tumelong, le bolokolohing, ba motho a le inotshi kapa a ena le ba bang, pontsheng kapa boinotshing. Bodumedi kapa tumelo eo a e totobatse dithutonng, diketsong, borapeding le ho hlompheng.
Pehelo ya 19
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya bolokolohi ba tjhadimo le dipuo. Tokelo ena e kenyeletsa le bolokolohi ba ho ba le tjhadimo ya hao ntle le tshitiso, esitana le ho batla, ho amohela le ho phatlalatsa aitaba le mehopolo ka tsela efe kapa efe ya phatlalatso, ho sa natswe meedi.
Pehelo ya 20
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho ba setho kapa ho ba sebokeng sa kgotso.
Ha ho motho ya ka qobellwang ho ba setho sa mokgatlo.
Pehelo ya 21.
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho ba le kabelo pusong ya naha ya habo, ka ho otloloha kapa ka thuso ya baemedi ba kgethilweng ka bolokolohi.
Motho e mong le e mong o na le tokelo e lekanang le ya ba bang ditshebeletsong tsa setjhaba tsa naha ya habo.
Thato ya setjhaba e tla ba motheo wa matla a mmuso. Thato ena e tla ipontshahatsa dikgethong tsa nako le nako ha mmoho le tsa sebele. Dikgetho tsena e tla ba tse akaretsang tsa ditokelo tse lekanang, mme di tla phethwa ka divoutu tsa sephiri kapa ka ditsela tse tshwanang le tsona tsa divoutu tsa bolokolohi.
Pehelo ya 22
Motho e mong le e mong, jwalo ka setho sa setjhaba, o na le tokelo ya polokeho ya setjhaba, mme o lokelwa ke ho fumana, ka thuso ya setjhaba le tshebetsommoho ya matjhaba le ho ya ka tsamaiso le mehlodi ya naha ka bong, ditokelo tsa ekonomi, botjhaba le meetlo, tse hlokahalang mabapi le seriti sa hae le kgolo, ka bolokolohi, ya botho ba hae.
Pehelo ya 23
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho sebetsa, le ho ikgethela mosebetsi ka bolokolohi, ha mmoho le boemo ba mosebetsi bo se nang leeme, bo bile bo rateha. O na le tokelo ya ho sireletswa kgahlanong le ho hloka mosebetsi.
Motho e mong le e mong, ho sa kgethollwe, o na le tokelo ya moputso o lekanang mosebetsi.
Motho e mong le e mong ya sebetsang o na le tokelo ya moputso o se nang leeme, o kgotsofatsang, o mmehang boemong, yena le ba lelapa, ho phela bophelo bo dumellanang le seriti sa botho, mme bo tshehetswa, ha ho hlokahala, ke ditsela tse ding tsa tshireletso ya setjhaba.
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho theha le ho ba setho sa mekgatlo ya basebetsi, ho sirelletsa ditabatabelo tsa hae.
Pehelo ya 24
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya phomolo le boikgathollo, ho kenyelletswa le dihora tsa mosebetsi tse beetsweng meedi, ha mmoho le matsatsi a phomolo a lefellwang.
Pehela ya 25
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya bophelo ba boemo bo mo lokelang yena le ba lelapa la hae, ho balellwa le dijo, diaparo, ntlo,le meriana, ha mmoho le ditshebeletso tsa setjhaba tse hlokahalang, le tokelo ya tshireletso ha a felletswe ke mosebetsi, a kula, a holofetse, e le mohlolohadi, a tsofetse, kapa a na le tlhoko ya ho iphedisa ka mabaka ao a sitwang ho a phema.
Bomme le bongwana bo hloka tlhokomelo le thuso tse ikgethang. Bana bohle, le ba dikgaupane, ba tla sireletswa ke setjhaba ka ho tshwana.
Pehelo ya 26
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho ruteha. Thuto e tla fumaneha mahala, bonyane bohatong bo qalang ba motheo. Thuto e qalang e tla tlama bohle. Thuto ya botegnike le ya pitso e tla fumaneha ka kakaretso mme thuto e phahameng le yona e tla fumaneha ka ho lekana ho bohle ho ya ka dineo tsa batho.
Thuto e tla tobana le ho hodisa bohle ka botlalo le ho matlafatsa tlhompho ya ditokelo tsa botho ha mmoho le bolokolohi ba motheo. E tla kgothalletsa kutlwisiso, mamello le setswalle ditjhabeng tsohle, merabeng yohle kapa dihlopheng tsa bodumedi, mme e tla ntshetsa pele mesebetsi ya mtjhaba a kopaneng ho boloka kgotso.
Batswadi ba na le tokelo ya pele ho kgethela bana ba bona thuto eo ba tlamehang ho e fumana.
Pehelo ya 27
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya ho ba le kabelo ka bolokolohi meetlong ya setjhaba, ho thahasella mekgabo, le ho ba le seabo tswelopeleng ya saense le melemo ya yona.
Motho e mong le e mong o na le tokelo ya tshireletso ditabeng tsa moya le tsa nama tse tswalwang ke tlhahiso ya saense, dingolwa kapa bonono boo e leng moqapi wa teng.
Pehelo ya 28
Motho e mong le e mong o lokelwa ke tokelo ya setjhaba le matjhaba eo ho yona ditokelo le bolokolohi, tse hlahang Phatlalatsong ena, di fumanehang ka botlalo.
Pehelo ya 29
Motho e mong le e mong o na le boikarabelo setjhabeng moo botho ba hae bo ka holang ka botlalo le ka bolokolohi.
Tshebedisong ya ditokelo le bolokolohi ba hae, motho e mong le e mong o tla laolwa feela ke meedi e entsweng ka molao bakeng sa ho amohela le ho hlompha ditokelo le bolokolohi ba ba bang, le ho phethisa ditlhoko tse lokelang tsa boitshwaro, tlhomphano setjhabeng le bophelo bo botle ka kakaretso setjhabeng sa demokrasi.
Ditokelo le bolokolohi bona ha ho ka moo di ka sebediswang kgahlanong le merero le melao ya Matjhaba a Kopaneng.
Pehelo ya 30
Ha ho letho Phatlalatsong ena le tshwanetseng ho hlalosa hore naha efeng kapa efeng, batho kapa motho, ba na le tokelo ya ho itshunya kapa ho etsa ketso efeng kapa efeng eo sepheo sa yona e leng ho heletsa ditokelo le bolokolohi bofeng kapa bofeng bo ngotsweng mona. | sot | Sotho, Southern | sot | Latn | st |
Dèclaråcion dès dreûts d' l'ome po tos lès payîs dè monde
[Preamble]
Considèrant qui l' rèspèt dèl dignité, qu'apartint sorlon l' nateûre a tos lès-omes so l' tére, èt d' leûs dreûts égåls, qu'on n' såreût 'lzî mèskeûre, c'èst l' fondemint dèl lîberté, dèl djustice èt dèl påye è monde ètîr ;
considèrant qu' fåte dè k'nohe èt d' rèspècter lès dreûts d' l'ome, ènn' a dès cis qu' s'ont avili å pont d' brutålizer l' s-ôtes d'ine manîre scandaleûse po l' consyince di l'ûmånité qui l's-omes adon èspèrèt dè viker d'tot leû coûr èn-on monde wice qu'i sèrît turtos lîbes dè parler èt d' creûre, dilîbèrés qu'i sont dèl tèreûr èt dèl mizére, insi qu'il a stu prôclamé ;
considèrant qu' s'on louke dè fwèrci l'ome a s'chèrvi dèl rèvole come dièrin mwèyin disconte di l'abus dèl pouhance èt d' l'assèrvih'mint, i fåt-st-apreume qu'on rèdjime di dreût garantih lès dreûts d' l'ome ;
considèrant qu' lès peûpes dès Nåcions-Unèyes ont, è leû Lwè d' fondåcion, prôclamé 'ne fèye di pus' leû fwè d'vins lès dreûts naturéls di l'ome, d'vins l'dignité èt l' valeûr dès-omes èt dès feumes, qu'il ont rézoû d' favorizer l' progrès sociål èt d' mète è plèce dès mèyeûsès condicions po viker avou 'ne pus grande lîbèrté ;
considèrant qu' lès-Etats mambes s'ont ègadjî po-z-assûrer vre°ymint tot costé, avou l'e°de di l'Organizåcion, li rèspèt dès dreûts d' l'ome èt d'sès naturélès lîbèrtés ;
considèrant qu'i s' fåt turtos mète d'acwérd so l' significåcion d' cès dreûts èt d' ces lîbèrtés-la s'on vout rèyålizer on tél ègadjemint ;
considèrant qu'il è-st-important d'ècorèdjî totes lès nåcions a s'aconter todi mîs eune l'ôte,
li jènèrale Assimble°ye
prôclame cisse Dèclaråcion dès dreûts d' l'ome come riprézintant lès comeunès valeûrs di l'ûmånité qui tos lès peûpes èt totes lès nåcions d'vront sayî d' tote leû fwèce dè mète èn-oûve afîs' qui totes lèes djins èt totes lès sôciètés, tot-z-avant tofér cisse Dèclaråcion èl tièsse si fwèrcihesse, avou lès mwèyins d' l'ansègnemint èt d' l'éducåcion, dè fèé crèhe li rèspèt d' cès dreûts èt lîbèrtés èt d'ènn' assûrer, gråce a dès-adjincenèdjes todi pus nèts å lève° nacionål èt internacionål, li rik'nohance èt l'aplicåcion è monde ètîr èt d'ine rèyéle manîre, ot'tant è-mé lès populåcions dès-Etats mambes qu' è-mé lès cisses dès tères qui sont d'zos leû k'dûhance.
prumî årtike
Tos lès-omes vinèt å monde lîbes èt égåls po çou qu'èst d' leû dignité èt d' leûs dreûts. Leû re°zon èt leû consyince elzî fe°t on d'vwér di s'kidûre inte di zèle come dès frès
årt II.
Chaskeun' pout prétinde a tos lès dreûts èt a totes lès lîbèrtés qui sont chal prôclamés, sins qu'on prinse astème, par ègzimpe, a s' race, a s' coleûr, a s' nateûre d'ome ou d'feume, a s' lingadje, a sès crwèyinces, a sès-îdèyes so l' politique ou so tot l'minme cwè, al contre°ye ou al famile di wice qu' i provint, a s' fôrtune, a s' lignèdje, brèf a cwè qui ç' seûye.
E d' pus', nouk ni deût påti d' çou qu'on pout pinser dè gouvèrnémint di s' patrèye, di si-administråcion, di s' condicion rapôrt as-ôtes payis, qu'èle seûye souvèrinne ou soumîse d'ine manîre ou d' l'ôte.
årt III.
Tot l' monde a dreût al vèye, al lîbèrté, al sûreté.
årt IV.
In-ome n'a måy li dreût d'assèrvi in-ôte ome, d'ènnè fé in-èsclåve èt 'ne martchandèye qu'on pout vinde ou atch'ter.
årt V.
Nouk ni pout-èsse mètou al torteûre, savadjmint maltre°tî èt avili, swè-dîzant dèl pûni.
årt VI.
Chaskeun' deût-èsse lîbe dè r' cwèri sès dreûts d'vant l'djustice, tot wice qui ç' seûye.
årt VII.
Tos lès-omes sont égåals divant li lwè, qu'èlzès deût protéjer, sins nole préfèrince po onk ou po l'ôte, çou qu' sèreût contre°re al prézinte Déclaråcion Parèlièmint, li lwè 'lzès deût protéjer conte lès cis qu' vôrît ric'mander 'ne téle sôr di préfèrince.
årt VIII.
Chaskeun' deût-èsse vrèyemint lîbe d'atre°re divant lès djudjes di s' payis tot lès cis qu'adjihèt conte lès me°sses dreûts rik'nohous d'vins l'constitucion ou d'vins li lwè.
årt IX.
Nouk ni pout, sins nole bone re°zon, èsse arèsté, rèssèré, ou bin tchèssî foû di s' payis.
årt X.
Tot l'monde a parèlièmint l' dreût d' ple°tî s' cåse divant on tribunål qui seûye lîbe èt sins parti-pris. Et li d'vwèr dè tribunål, ci sèrè d' décîder so lès dreûts èt so lès obligåcions dès ple°tieûs ou bin d' djudjî si l' acuzé èst coupåbe ou ènocint di çou qu'on l' amète.
årt XI.
Tot quî è-st-acuzé d'on dèlit deût-èsse supôzé ènocint disqu'a tant qu'il åye situ publiquemint djudjî èt rik'nohou coupåbe d'après li lwè èt so condicion qu' il åye situ tot-a fe°t lîbe di s' disfinde.
Nouk ni pout-èsse condanné po dès fe°ts ou po dès måquemints qu' n' alît nin conte li dreût nacionål ou internacionål å moumint qu' ont stu comètous. Et tot fî parèy ni pout-i èsse condanné pus deûremint qu'i l'åreût stu å minme moumint, d'après li lwè.
årt XII.
Il èst disfindou d' s'intrimète sins re°zon d'vins lès-afe°res d'ine saquî ou di s' famile, di brokî è s' mohone, di nahî d'vins lès lètes qu'i r'çût ou qu'il èvôye. Il èst disfindou d' l' ac'sûre divins si-oneûr ou d'vins s' réputåcion. A d' fåt d' çoula, chaskeun' a l' dreût d' rèclamer l'pretècsion dès lwès.
årt XIII.
Chaskeun' a l' dreût d' cotî avå s' payis come i lî ple°t èt d' s'adjîstrer tot wice qu'il a îdèye.
Chaskeun'a ossi l' dreût d' cwiter tot l' minme qué payîs, minme li sonk, èt d' î rintrer qwand-i lî ple°t.
årt XIV.
Si an cas qu' i-åreût 'ne pèrsécussion, on a todi l' dreût d' cwèri a s' ahouter èt di s'se°wer a l' ètrindjîr, s'il atome insi.
On n' si pout prévaleûr d' on tèl dreût s'on-èst porsuvou po des fe°tes cléremint provés qui vont conte lès lwès ou conte lès-îdèyes dès Nåciones-Unèyes.
årt XV.
Chaskeun' a dreût a 'ne nacionålité.
Nouk ni pout-èsse, sins nole bone re°zon, spani di s' nacionålité ni di s'dreût d'ènnè candjî.
årt XVI.
Si vite qu'il ont l'adje, l'ome èt l'feume di tot l' minme quèle nacionålité ou r' lidjon sont lîbes di s' marier èt d' fonder 'ne famile. Onk come l'ôte, il ont lès minmes dreûts å moumint èt tot l' tins d' leû marièdje come po l' divôrce.
On n' pout marier in-ome èt 'ne feume s' i n' sèrît nin d'acwèrd.
Li nateûre a fe°t dèl famile li fondemint dèl sôcièté èt l' socièté ossi bin qu' l' Etat ont l' dvwér dèl protéjer.
årt XVII.
Chaskeun' èst lîbe d' aveûr dè bin, seûye-t-i d'a sonk tot seû, seûye-t-i è comunôté.
Nouk ni pout-èsse, sins nole bone re°zon, dispouyî di s'bin.
årt XVIII.
Chaskeun' èst me°sse di sès-îdèyes, di s' consyinca, di s' rilidjon. Coula vout dîre qu'il èst lîbe dè régler s' vèye so sès prôpés-îdèyes èt so s' rilidjon, tot seû ou bin avou dès-ôtes, è s' mohone come å d' foû, avou l'ansègnemint, lès pratiques, lès-ûzances èt lès cèrèmon'rèyes qui l'agrèyèt.
årt XIX.
Chaskeun' èst lîbe dèwårder sèsîdèyes èt d'èlzès prôclamer. Ossi n' a-t-on nou dreût d'èl toûrmèter cåse di sès-îdèyes èt 'l èst lîbe d'aler cwèri, dè r'çûre èt d' publiyî dès-informåcions di quéle manîre qui s' seûye.
årt XX.
Tot l' monde a l' dreût di s' rapoûler èt d' s'assôciyer tant qui ç' n'èst nin po fé margaye.
Nouk ni pout-èsse fwèrci dè r'djonde ine associåcion.
årt XXI.
Chaskeun' a l' dreût dè prinde part al politique di s' payîs, seûye-t-i dirèctèmint, seûye-t-i avou l' intrèmîse d' on r'prézintant, lîbrèmint tchûzi.
Chaskeun' ås minmès condiciones, pout prétinde a on posse divins lès-administråcions.
Lès me°sses dèl nåcion ni d'vèt leû pouvwèr qu'al vol'té dè peûpe, téle qu'èle si done a k'nohe ås-élècsions, qu'i fåt èmantchî d'vins l'dreût dè djeû, å moumint volou, avou l'sufraje ûnivèrsél èt lès minmes dreûts po turtos. Et s' fåt-i co qu' chaskeun' si pôye rètrôk'ler po vôter sècrètemint, a mons qu' on-imådjine ine ôte manîre dè rèspècter parèlièmint l' lîbèrté dè vôtant.
årt XXII.
Dè moumint qu'ine saquî èst rik'nohowe come mambe dèl sôcièté, èle pout prétinde al sécurité sociåle. Elle a l' dreût d' rèclamer tot çou qu'elle a mèzåhe po viker conv'nåblèmint, po t'ni s' rang, po s' cultiver, di manîre a wårder tote si dignité d'ome èt a fé lîbrèmint frudjî sès prôpès capåcités. Et po çoula, èle deût poleûr conter so l'èhowe dè payîs tot-ètîr come so l'assistince dès-ôtes payîs, chaskeun' sorlon si-organizåcion èt sès mwèyins.
årt XXIII.
Chaskeun' a l' dreût d'ovrer èt d' fé l' mestî qu' lî ple°t. Et s'èl deût-on adègnî so l' ovrèdje tot lî mètant dès condicions qu' sèyèsse djusses ét dûhåves. El fåt ossi assûrer conte li chômèdje.
Po l' minme payèle, tos l's-ovrîs ont dreût al minme påye, sins nole prèfèrince.
Tot quî qu' oûveûre deût lèver l' sale°re qui lî r'vint èt qu' deût lî pèrmète, lu èt s' famile, dè miner l' vicåaèye d'ine one°te djint. Et s'il atome insi, c' è-st-al sôcièté d' mète çou qu' pôreût måquer.
On a todi l' dreût dè r'djonde on sindicat ou di s'mète a saqwant' po 'nn' èmantchî onk.
årt XXIV.
Tot l' monde si deût poleûr ripwèzer èt prinde dès lwèzîrs. C'è-st-insi qu'on n' pout fwèrci in-ovrî a trîmer foû mèzeûre èt qu'on lî deût payî dès vacances å bout d'on tins.
årt XXV.
Tot l' monde a dreût a 'ne vicårèye qui lî pèrmète dè sognî s' santé èt s' confôrt come lès cis di s' famile, par ègzimpe ôpo çou qu'èst d' magnî, di s' moussî, d' s'adjîstrern di s' fé médî èt d' saqwants chèrvices di sôcièté qu' on n' s' è pout passer. Lès chômeurs, lès malådes, lès mèsbrudjîs, lès vèfs èt lès vèves, lès veyès djints, lès cis qu'on pièrdou leû gangnèdje mågré zèls ont dreût al sécurité.
Lès méres di famile èt l's-ènfants ont-st-a preume li dreût d' èsse e°dîs èt assistés. Tos l's-éfants, qu' i sèyèsse vinou a monde divins l' marièdje ou foû, ont l' minme dreût al sécurité sociaåle.
årt XXVI.
Tot l' monde deût poleûr fé dès-ètudes, èt çoula gråtis', dè mons po çou qu' èst dès bassès scoles. I fåt-st-èmantchî on pô tot costé dès scoles tèchniques èt profèssionéles. Tant qu'ås hôtès scoles, èlzès fåt drovi parèlièmint a turtos d'après lès mèrites.
Li d'vwèr dès me°sses di scole, c'èst d' fé frudjî lès capåcités d' chaskeun' èt d' mî fé rèspècter lès dreûts d' l' ome èt lès prumîrès lîbèrtés. C' è-st-ossi d' aminer lès djints d'totes lès nåcions, di totes lès races, di totes lès r' lidjons a s' mî comprinde, a s' mî supwèrter, a s' mî inmer. C'è-st anfin d'e°dî lès Nåcions-Unèyes a todi mî ovrer po qui l' monde wåde li påye.
C'è-stèa preume ås parints d'tchûzi l' mèyeûse sicole po leûs-èfants.
årt XXVII.
Rapôrt al cultûre, chaque mambe dèl comunôté deût poleûr profiter d' tot çou qui' i s' passe, an'mirer lès-oûves dès-årtisses, prinde pårt ås-invancions dès savants èt a leûs binfe°ts.
Lès savants, lès scriyeûs, lès-årtisses ont l' dreût d'èsse disfindous s' on vôreût fé twert a leû gangnèdje ou bin a leû dignité.
årt XXVIII.
D'ine classe a l'ôte dèl sôcièté, d'on payîs a l'ôte, on s' deût arindjî d' manîre a ç' qui lès dreûts èt lès lîbèrtés chal divant prôclamés sèyèsse bin rèspèctés.
årt XXIX.
Chaskeun' n'a dès-obligåcions qu'avou l' comunôté qu'èl le°t tot-a fe°t lîbe dè mète èn-oûve sès capåcités.
Li lwè a seûle li pouwèr dè rastrinde lès dreûts èt lès lîbèrtés d' chaskeun', dè moumint qu' c'èst po fé rik'nohe èt rèspècter lès dreûts èt lès lîbèrtés dès-ôtes, po prézèrver l' moråalité, l' tranquilité dès dhins èt l' binåhiste d' turtos d'vins 'ne sôcièté d' dèmocråtes.
Di tote manîre, i n' såreût-èsses quèstion d' profiter d'cès dreûts èt d' cès lîbertés po-z-aler disconte lès-îdèyes èt les grandès régues dès Nåciones-Unèyes.
årt XXX.
On-åreût twért di s' voleûr rabate so tot l' minme quel årtike dèl prézinte Dèclaracion, qui ç' seûye ine nåcion ou bin 'ne seûle djint, po djustumint sayî dè distrûre lès dreûts èt lès lîbertés qu' s'î trovèt prôclamés. | pcd | Picard | pcd | Latn | pcd |
Declaración Universalde los Drechos Humanos
(Naciones Xuníes, 10 d'avientu de 1948)
Considerances previes
Visto que la llibertá, la xusticia y la paz en mundu sofítense na reconocencia de la dignidá intrínseca y de los drechos iguales y inayenables de tolos miembros que formen la familia humana;
Visto que desconocer o facer de menos los drechos humanos foi la causa d'actos xabaces y dañibles pa la conciencia de la humanidá, y que se proclamó, comu aspiración cimera del home, el llogru d'un mundu onde los seres humanos, llibres del mieu y de la llaceria, gocen de la llibertá de palabra y de la llibertá de creyencies;
Visto que ye esencial un réxime de Drechu que protexa los drechos humanos, p'asina nun se ver emburriáu l'home al recursu caberu de rebelase escontra de la tiranía y de la opresión;
Visto que ye tamién esencial promover l'afitamientu de rellaciones amistoses ente les naciones;
Visto que los pueblos dexaron llantáu na Carta de les Naciones Xuníes el so enfotu nos drechos fundamentales del home, na dignidá y nel valor de la persona humana y na igualdá de drechos d'homes y muyeres, amosando la clara intención de promover el progresu social y de facer espoxigar el nivel de vida según un conceutu más ampliu de la llibertá;
Visto que los Estaos Miembros comprometiéronse a asegurar, en comuña cola Organización de les Naciones Xuníes, el respetu universal y efeutivu a los drechos y llibertaes fundamentales del home; y
Considerando qu'una conceición común d'estos drechos y llibertaes ye bramente importante a fin de percumplir el dichu compromisu;
EL CONCEYU XENERAL
Proclama
ESTA DECLARACIÓN UNIVERSAL DE LOS DRECHOS HUMANOS comu ideal común pol qu'han puxar tolos pueblos y naciones, al envís de que, lo mesmo los individuos que les instituciones, inspirándose de contino nella, promueva, por aciu de la enseñanza y la educación, el respetu a estos drechos y llibertaes, y afite, con midíes progresives de calter nacional y internacional, la so reconocencia y aplicación universales y efeutives, tanto ente los pueblos de los Estaos Miembros comu ente los de los territorios allugaos baxo la so xurisdicción.
Artículu 1
Tolos seres humanos nacen llibres y iguales en dignidá y drechos y, pola mor de la razón y la conciencia de so, han comportase hermaniblemente los unos colos otros.
Artículu 2
Toa persona goza de tolos drechos y llibertaes afitaes nesta Declaración, ensin estremamientu nengún de raza, de color, de sexu, de llingua, de relixón, d'opinión política o de cualesquier otra mena, d'orixe nacional o social, de posición económica, de nacencia o de cualesquier otra condición.
D'otra miente, tampocu nun se fadrá estremamientu nengún basáu na condición política, xurídica o internacional del país o territoriu de la xurisdicción de la que dependa una persona, lo mesmo seya país independiente o territoriu baxo tutela alministrativa, non autónomu o sometíu a cualesquier llende na so soberanía.
Artículu 3
Tou individuu tien drechu a la vida, a la llibertá y a la seguridá de la so persona.
Artículu 4
Naide nun será sometíu a esclavismu nin a servidume; l'esclavismu y el comerciu d'esclavos prohíbense en toles sos formes.
Artículu 5
Naide nun será sometíu a tortures nin a penes o tratos crueles, inhumanos o degradantes.
Artículu 6
Tou ser humanu tien drechu, en tolos llugares, a que se-y reconoza la so personalidá xurídica.
Artículu 7
Toos son iguales ante la llei y tienen drechu a que la llei los protexa de la mesma manera y ensin facer estremamientos. Toos tienen drechu a protexese escontra toa discriminación qu'infrinxa esta Declaración y escontra toa provocación empobinada a una discriminación tala.
Artículu 8
Toa persona tien drechu a un recursu efeutivu ante los tribunales nacionales competentes, que la ampare escontra d'actos que violen los drechos fundamentales que la constitución o la llei-y reconoz.
Artículu 9
Naide nun podrá ser deteníu, presu nin alloñáu de la so tierra de mou arbitrariu.
Artículu 10
Toa persona tien drechu, en condiciones dafechamente iguales, a qu'un tribunal independiente y imparcial la atienda públicamente y con xusticia, al envís de tomar determín sobre los sos drechos y obligaciones, o sobre cualesquier acusación que se-y faiga escontra en materia penal.
Artículu 11
Toa persona a la qu'acusen d'un delitu tien drechu a que se-y suponga la inocencia mientres nun se-y pruebe la culpabilidá, acordies cola llei y en xuiciu públicu u s'aseguren toles garantíes necesaries peles que se defender.
Naide nun será condenáu por aiciones o omisiones que, acordies col Drechu nacional o internacional, nun yeren delictives de la que se cometieron. Tampocu nun s'impondrá una pena más grave que la que yera d'aplicar nel momentu de que'l delitu se cometiere.
Artículu 12
Naide nun será oxetu d'entrometimientos artibrarios na so vida privada, na so familia, nel so domiciliu o na so correspondencia, nin d'ataques al so honor o a la so bon nome. Toa persona tien drechu a protexese pela llei escontra d'entrometimientos o ataques talos.
Artículu 13
Toa persona tien drechu a treslladase llibremente pel territoriu d'un Estáu y a escoyer la so residencia dientru d'él.
Toa persona tien drechu a salir de cualesquier país, mesmamente del propiu, y a volver otra vegada.
Artículu 14
En casu de persecución, toa persona tien drechu a buscar asilu y a disfrutar d'él en cualesquier país.
Esti drechu nun podrá invocase si ello se fai a la escontra d'una aición xudicial orixinada daveres nun delitu común o nun fechu contrariu a los oxetivos y principios de les Naciones Xuníes.
Artículu 15
Toa persona tien drechu a una nacionalidá.
A naide se-y quitará arbitrariamente la so nacionalidá nin el drechu a camudala.
Artículu 16
Los homes y les muyeres, desque s'atopen n'edá de casase, tienen drechu, ensin restricción nenguna por motivu de raza, nacionalidá o relixón, a axuntase en casamientu y fundar una familia, disfrutando d'iguales drechos no referente al matrimoniu, demientres el matrimoniu y en casu de xebramientu del matrimoniu.
La xuntanza matrimonial namái podrá realizase si ye col consentimientu llibre y plenu de los futuros esposos.
La familia ye l'elementu natural y el sofitu fonderu de la sociedá, y tien drechu a la proteición de la sociedá y del Estáu.
Artículu 17
Toa persona tien drechu a la propiedá, de forma individual y en comuña.
A naide se-y quitará arbitrariamente la so propiedá.
Artículu 18
Toa persona tien drechu a la llibertá de pensamientu, de conciencia y de relixón, algamando esti drechu la llibertá de camudar de relixón o de creyencia, y tamién la llibertá d'amosar la so relixón o la so creyencia, de forma individual y en comuña, lo mesmo en público que privadamente, y per aciu de la enseñanza, la práutica, el cultu y el cumplimientu de los preceutos.
Artículu 19
Tou individuu tien drechu a la llibertá d'opinión y d'espresión, lo que lleva darréu nun pone-y a naide estorbises pola mor de les sos opiniones, y tamién drechu a dir en cata d'informaciones y d'opiniones, lo mesmo qu'a espardeles per cualesquier mediu d'espresión y ensin llendes de fronteres.
Artículu 20
Toa persona tien drechu a la llibertá d'aconceyase y d'asociase pacíficamente.
A naide nun se-y podrá obligar a pertenecer a una asociación.
Artículu 21
Toa persona tien drechu a participar nel gobiernu del so país, de manera direuta o per entemedies de representantes escoyíos llibremente.
Toa persona tien drechu d'algamar, en condiciones d'igualdá, les funciones públiques del so país.
La voluntá del pueblu ye l'encontu onde s'apoya l'autoridá del poder públicu; esta voluntá habrá espresase n'eleiciones verdaderes celebraes periódicamente, per sufraxu universal, igual y per votu secretu o otru procedimientu asemeyáu que garantice la llibertá del votu.
Artículu 22
Toa persona, desque ye miembru de la sociedá, tien drechu a la seguridá social y a llograr, gracies al esfuerzu nacional y a la collaboración internacional, y acordies cola organización y los recursos de cada Estáu, que se-y satisfaigan los sos drechos económicos, sociales y culturales, indispensables pa la so dignidá y pal desendolcu llibre de la so personalidá.
Artículu 23
Toa persona tien drechu al trabayu, a escoyelu llibremente, a disfrutar de condiciones equitatives y afayadices nél, y a la proteición escontra'l desemplegu.
Toa persona tien drechu, ensin discriminación nenguna, a igual salariu por trabayu igual.
Toa persona que trabaya tien drechu a una remuneración equitativa y satisfactoria, que-y asegure, xunto cola so familia, una esistencia acordies cola dignidá humana, a la que se-y pueda amestar, si fixere falta, cualesquier otru mediu de proteición social.
Toa persona tien drechu a fundar sindicatos y a sindicase col oxetu de defender los sos intereses.
Artículu 24
Toa persona non solo tien drechu al descansu y a la folganza, sinón tamién a una duración razonable del tiempu de trabayu y a vacaciones periódiques pagaes.
Artículu 25
Toa persona tien drechu a un nivel de vida amañosu que-y asegure, xunto a la so familia, la salú y el bienestar, sobre manera no referente a l'alimentación, al vistíu, a la vivienda, a l'asistencia médica y a les ayudes sociales necesaries; d'otra miente, tien drechu a los seguros en casu de desemplegu, d'amalecimientu, d'invalidez, de viudedá, de vieyez o d'otros casos de perda de los medios de mantención por circunstancies ayenes a la so voluntá.
Les mas y los neños tienen drechu a asistencia y procuru especiales. Tolos neños, nacíos dientru o fuera del matrimoniu, tienen drechu a una mesma proteición social.
Artículu 26
Toa persona tien drechu a la educación. La educación ha ser gratuita, pelo menos la instrucción elemental y fundamental. La instrucción elemental ha ser obligatoria. Habrá xeneralizase la instrucción técnica y profesional, y no referente a los estudios superiores, el so llogru fadráse igual pa toos y d'acuerdu colos méritos que caún tenga.
La educación llantará comu oxetivu desendolcar dafechu la personalidá humana y afitar el respetu a los drechos humanos y a les llibertaes fundamentales, favoreciendo la comprensión, la tolerancia y l'amistá ente toles naciones y tolos grupos étnicos o relixosos, y faciendo espoxigar les actividaes que les Naciones Xuníes entamen pal caltenimientu de la paz.
Los pas tendrán drechu preferente a escoyer qué mena d'educación habrá dáse-yos a los fíos.
Artículu 27
Toa persona tien drechu a andechar llibremente na vida cultural de la comunidá, a disfrutar de les artes y a participar nel progresu científicu y nos beneficios que d'él remanezan.
Toa persona tien drechu a que se-y protexan los intereses morales y materiales que-y correspuendan poles producciones científiques, lliteraries o artístiques de que seya autora.
Artículu 28
Toa persona tien drechu a que s'estableza un orde social y internacional u los drechos y llibertaes proclamaos nesta Declaración aporten a ser efeutivos dafechu.
Artículu 29
Toa persona tien deberes pa cola comunidá, darréu que ye namái nella onde pue desencolcar dafechu y llibremente la so personalidá.
Nel exerciciu de los sos drechos y nel disfrutu de les sos llibertaes, toa persona habrá sometese namái a les llendes marcaes pola llei col únicu fin d'asegurar la reconocencia y el respetu de los drechos y llibertaes de los demás, y de satisfacer le xustes esixencies de la moral, del orde públicu y del bienestar xeneral nuna sociedá democrática.
Estos drechos y llibertaes nun podrán exercese en nengún casu escontra de los oxetivos y principios de les Naciones Xuníes.
Artículu 30
Nada de la presente Declaración nun podrá interpretase nel sen d'atribuyi-y al Estáu, a un grupu o a una persona'l drechu d'entamar y desendolcar actividaes o realizar aiciones empobinaes a desaniciar cualesquier drechu o llibertá de les que nesta Declaración se proclamen. | ast | Asturian | ast | Latn | ast |
NA NQATAXACPI NA ỸOTTA'A'T SHIỸAXAUAPI MAYI NETALEC ANA 'ALHUA
Na Hua'auchiguii N'aqtacpi
Cha'ayi qaỹaỹateeta de'eda huesochiguii nataxac, qataq da huo'o ca qai'ot ỹaỹamaqchiguii, qataq da nlagaxayic mayi huetalec ana 'alhua, chigoqchigui, qataq da 'eetec da qaica da huo'o ca napacalec ca lỹa, huo'otaq da qaỹacona ca lalamaxat i 'oonolec 'enauac na shiỹaxauasat.
Qataq qaỹaỹateeta da souaxat ca saqaỹaỹateelec lataxac, qataq da qaỹI'ina 'I da lataxac ca shiỹaxaua, da nachida da chigoqchigui da qai'otec ca qauem qataq da saqaiyacnapec na ỹale, ỹoqo'oyi namayipi sa ishit da pal da lavilỹaxac, qataq souaxat da qanasachigui nagui da qalapaxai da qaỹauotaique no'on llic na shiỹaxauasat, qataq naua aq naidauo na'axa'te mayi heutoiguilo da 'enauac na shiỹaxauapi ỹataqta huesochiguii qanqoỹin, imeuo da lcolanaxa qataq da lachoxoyic, qataq sa ishit da qoỹinapega souaxat ca l'aqtac qataq souaxat ca l'amqaanataxanaxac.
Qataq iuen da ne'ena maichi lataxac na shiỹaxauapi ỹataqta qanpaxatalec qataq qai'ot ca llic, yaqto' ca shiỹaxaua sa ishit da I'ot ca sa lhuennataxa, huaa nachi ishit da dataỹa 'aguet cam sa ishit da dechoxonnataxan huo'otaq ca huetaiya' naq'en ca lỹa.
Qataq iuen da qalapaxai da qai'ot ca llic da yaqto' nhuoteeta't 'enauac na netalguete naua ỹotta 'a't 'ale'u.
Cha'ayi ne'ena ỹotta 'a't shiỹaxauapi mayi hueto'ot na huaxaỹa't nta'alpi, na mayipi mashi sogote da nasachigui da ỹirei da l'aqtac da 'enapec ỹataqa pi'iỹa'a ne'ena l'atchiguii maichi lataxacpi na shiỹaxauapi, qataq da maichi l'amaqchic i 'oonolec, qataq da lta'adaic naigui i 'oonolec, qataq da 'eetec na mavipi da qaica da huo'o ca napacalec ca lỹa, na ỹale qataq ana 'alo, qataq na mayipi I'axateec de'eda l'aqtac da yaqto' qai'ot ca llic da ỹaỹamaxai qanqoỹin na shiỹaxauapi qaica ca iueetac, yaqto' ca shiỹaxaua ỹataqta huesochiguii.
Qataq ne'ena nta'alpi mayi ỹalectau'a de'eda qai'ot, na mayipi ỹan da l'aqtac da 'enapec itauan da l'onataxanaxac nam huaxaỹa 't nta'alpi, da yaqto' ỹataqta qantela'a de'eda maichi lataxac nam netalguete naua ỹotta 'a't 'ale'u, qataq huesochiguii da I'ottac ca maichi laỹaanataxanaxac na shiỹaxauasat, qataq.
Qaỹaỹateeta da 'enauac ne'ena 'eeta'a't nhuennataxacpi qata ne'ena maichi lataxac na shiỹaxauapi, qataq da 'eetec da huesochiguii na mayipi, ỹataqta huo'o ca lta'araic naigui da ỹataqta qaipacchigui qai'ot, cha'avi maichi n'aqtac.
De'eda ima'a't ltaxaỹaxac na Nta'alpi
Lapaxai ne'ena n'aqtacpi mayi mashi qanasachigui da yaqto' mpaxatalec da maichi lataxac ma ỹotta't shiỹaxauapi, cha'ayi ỹataqta 'enauac da 'eeta'a't da lhuennataxac na mayipi, qaq ỹoqo'oyi iuen da 'enauac na shiỹaxauapi ỹotta'a't na l'aqtac n'aaxata 'a't, yaqto' i 'oonolec na mayipi hua'otaq na nocittagui ca l'onataxanaxac, ishit da nachi 'eetai' tatapigui lauel damayi, qataq ishit da huelec da I'ot, chigoqchigui naq'en ca paxaguenaxac, qataq da na paxaguenataxanaxac, qataq ipacchigui naq'en damayi, da ishit da nquigaxattashiguem ca I'ot cam qanayiuta'a 'alhua, qataq naua lỹa 't 'ale'u, da yaqtohuo'o da nuattonaguec qataq da qaipacchigui da qai'ot ivida'alo naua lỹa't 'ale'u mayi nataq'en nanettau'a de'eda, qataq naua lỹa't 'ale'u qanayiitalguete mayi hueto'oto da lamaxasoxonaxac ne'ena nta'alpi.
ARTÍCULO 1
'Enauac na naaxat shiỹaxauapi na mayipi huesochiguii qataq 'eeta'a't da l'amaqchic qataq da 'enec qataq ỹataqta ỹaỹate'n naua lataxaco qataq nua no'o'n nvilỹaxaco, qaq ỹoqo'oyi iuen da i 'oonolec ỹataqta itauan ichoxoden ca lỹa
ARTÍCULO 2
'Enauac na shiỹaxauapi ỹalectau'a 'enauac ne'ena lataxaguesat qataq da 'eetec da huesochiguii qanqoỹin namayipi mayi mashi qanasachigui qataq qoỹidelec ana'ana nede, qaica da huo'o ca qaiỹotauga 'enauac na shiỹaxauasat na'aictaga ca 'eetec ca l'ogueyaxac ỹale qataq 'alo, qataq naua l'aqtaqa nataq 'en da l'amqajnataxanaxac huo'otaq da 'eetec cam laỹaanec huo'otaq da 'eetec ca lỹa naỹaanataxanaxac, qataq cam chigoqta'a 'alhua, huo'otaq cam chigoxoigui, sallaxanec huo'otaq choxodaq huo'otaq cam lỹa lataxac.
Nataq'en sa ishit da huo'o ca qaiỹotauga huasoilec da llic ca laỹaanataxanaxac huo'otaq na ỹotta 'a't llic na lataxaguesat cam 'alhua mayi netaa ca shiỹaxaua, nachi 'en 'am da huo'otaq netaa ca 'alhua mayi nalamaxat qoỹittalec na alaqpi huo'otaq da chochi qaipataxalec da ilotague', qalaxayi sa ishit da ỹaqauga huo'otaq da 'ico ' noxonecpi hueto 'ot da lamaxasoxonaxac ca nta'a mayi ilotague que'eca 'alhua.
ARTÍCULO 3
'Enauac i 'oonolec na shiỹaxauasat nhuanau'a da ntaunaguec da nachaalataxac, qataq ỹataqta huesochiguii, qataq ỹataqta qantela'a da nachaalataxac.
ARTÍCULO 4
Qaica da huo'o ca 'ico' nlatac huo'otaq da chochi qaỹamaqtac cha'ayi de'eda 'eetec ca nlatac huo'otaq da llic da chochi qaỹamaqtaq damayi nagui sa ishit da qaỹashiita da qai'ot.
ARTÍCULO 5
Qaica da huo'o ca qaỹauo'o ca nhuaxanaguec huo'otaq da qai'ot ca ncoitaguec huo'otaq da saqaichidapec, qaica ca qoỹanaigui qataq saqaiyacnapec.
ARTÍCULO 6
'Enauac na shiỹaxauasat sa ishit da qaillapeguem da huo 'o ca taigue, na 'aicta xa da ỹaqa 'a ca hueta 'a, qalaq qailo'oguet cha'ayi n'attau'a 'enauac na lataxaguesat.
ARTÍCULO 7
'Enauac na shiỹaxauasat 'eeta'a't qaica da huo'o ca napacalec ca lỹa souaxat na ỹotta'at llic na nqataxacpi, sa ishit da qaiỹottacachi namayipi cha'ayi nachi 'eeta'a't da hueto'ot na ỹotta'a't nqataxacpi. 'Enauac 'eeta'a't da huoto'ot da ltelaqtaxanaxac na nqataxacpi, qaica da huo'o ca qaiỹottapeuga huo'otaq da saqaipaguelec ne'ena n'aqtacpi mayi qoỹittai.
ARTÍCULO 8
'Ennauac na shiỹaxauasat ishit da I'ot ca llic ca l'aqtac da ỹaneu'a na aloico l'o'pi nta'alpi mayi ilotague' cam 'alhua, da yaqto' ca mayi qanpaxatalec sa ishit da qan'aqchit cha'ayi mashi n'attau'a na nqataxacpi mayi I'ot da qailo'oguet camayi, mayi n'attalecpi que'eca 'alhua.
ARTÍCULO 9
Qaica da huo'o ca chichi qaỹacoolec da qaicoi', qaỹapou'a, huo'otaq da qai'odauec nachi ca llalaqpi, cha'ayi ca mayi huo'o naq ' enec da yi'oqchigui nachaalataxac, yoqo'oyi iuen da qaỹaỹamaxatchiguii ca qai'otec, huo'otaq qai'otec ca lỹalataxac mayi ishit da mpaxatalec da lataxac ca mayi. 'Enauac na shiỹaxauasat sa ishit da huo'o ca qaillapeguem da huo'otaq I'ada't ca laỹipi da yaqto' nachajlec qataq da deqalaec cam 'eetapeguec camayipi.
ARTÍCULO 10
Enauac na shiỹaxauapi ishit da huo'o ca I'ot, cha'ayi namayipi nachi 'eeeta'am na laỹipi, da ishit da qan'axaỹaxana ca 'enapec, qataq da qai'otec cam ỹaỹamaqchiguii lataxac, huaa qanqoỹin ca ỹaqauga l'onataxanqa' nam loicnatac na aloicpi, mayi ỹaqauga da yagto' qaỹaỹamaxaji ca llic da lataxac camayi, qataq cam ishit da I'ot lataxac, huo'otaq da qanmit cam negue't ca lataxac mayi qaỹaqtapeguelec camayi, mayi iuen da qaidolec nam lataxacpi mayi I'ot ca llic na lasouaxashitpi.
ARTÍCULO 11
Enauac na shiỹaxauapi mayi huo'o cam chochi qaỹasaqtapeguelec ishit da chochi qampaxatalec da huo'otaq saxanaxa da ỹoqta qaỹaỹateeta cam lasouaxashit da 'eesa, qaipacchigui ca 'enapec nam nqataxacpi qataq da llic da qanmit camayi, da huo'otaq saxanaxa da ỹoqta qaỹaỹateeta da ishit da dataỹa'aguet cam qaỹasaqtapelec lasouaxashit camayi.
Saishit da huo'o ca qaỹauo'o ca nhuaxanaguec souaxat cam I'ot, huo'otaq da huo'o ca lataxac saipaguelec, da huaqchigui da huo'o ca qai'ot mayi saishit da 'iso' na'aqchit nam lataxaguesat, mayi ishit da ỹashiita cam qanayiuta'a 'alhua huo'otaq cam lỹa 'alhua. Nataq'en saishit da qaỹasaxalec ca nhuaxanaguec lta'adaic mayi sanatenguet da lataxac co'ollaq qaitaxaỹapigui que'eca lasouaxashit.
ARTÍCULO 12
Qaica da huo'o ca qai'igueeta'a da huo'o ca qai'otec salataxac da lalamaxat nachaalataxac, huo'otaq na llalaqpi, qataq ca lma', qataq da qaimeten aca lede, huo'otaq da qaishigueeta'a da no'on lataxac camayi, huo'otaq da no'on n'aqtaguec cha'ayi 'enauac na shiỹaxauapi iuen da ntela'a qanqoỹin na lataxacpi mayi I'ot na llic cam chochi nshiguenataxanaxac huo'otaq nshiunaxanaxac.
ARTÍCULO 13
'Enauac na shiỹaxauapi ishit quenhuotapigui' qaica ca 'eetega qataq ishit da maichi lca'aique cam naa que'eca 'alhua mayi hueta'a.
'Enauac na shiỹaxauapi ishit da ca'ai cam hueta'a 'alhua, nachi 'en'am cam hueta'a ishit da huo'o taỹa lỹa 'alhua, qataq ishit da ỹI'iguelaxa cam chigoqchiguina 'alhua.
ARTÍCULO 14
Da huo'otaq huo'o ca qaicaatac, qalaq 'enauac na shiỹaxauapi ishit da nmitaique ca lli'iguenqa', qataq iuen da ỹataqta machigui qanqoỹin, nai'ctaxa cam hueta'a 'alhua.
Qalaxayi de'eda lataxac saishit da qai'ogoxona da huo'otaq qaỹataỹa'aguet ca I'ot nam loicnatac na lataxaguesat, da huo'otaq ỹataqta 'eesa cam qai'ot nasouaxashit huo'otaq cam lỹa lataxac mayi dataỹa'aguet name lataxacpi mayi nasachigui co'ollaxa nam ỹotta 'a't nta 'alpi mayi huaxaỹa't.
ARTÍCULO 15
'Enauac na shiỹaxauapi ishit, da nanedeuo cam hueta'a 'alhua.
Qaica da huo'o ca ishit da saqaỹashinem da nanedaxac cam hueta'a 'alhua, huo'otaq da nadalaxat da nanedeu'a ca lỹa'alhua mayi sa ishit da lma'.
ARTÍCULO 16
'Enauac na ỹale qataq ana 'alo da ivita da mashi ỹI qalaq ishit da saqaillapeguem ca I'ot souaxat da nqomshaxac huo'otaq cam chigoxoigui huo'otaq souaxat ca l'amqajnataxanaxac, nachi sa qaỹashinem da huadon uo'otaq da ỹauo'o na llalaqpi, huo'otaq da saqaỹalemaxat de'eda ladonaxac, da a nca'altaic ca mayi, huo'otaq da nalte' aca lhua.
Nachaqdata da ỹoqta huesochiguini camayi huo'otaq da ỹataqta ỹaỹamaxadeeta ca I'ot, nachi ishit da qaltaq huadon.
Cha'ayi ne'ena huadoota'a'tpi qataq na llalaqpi namayipi nachina na qanayiutapeguelec qataq nachina na 'ico'nllitai 'enauac na shiỹaxauapi cam qanayiuta'a qataq namayipi iuen da ỹataqta qampaxatalec que'eca qanayiuta'a 'alhua.
ARTÍCULO 17
'Enauac nashiỹaxauapi ishit da ỹauo'o na maiche lalamaxatpi, huo'otaq da nhuaata'ai' ca lỹa.
Qaica da huo'o ca chochi qaỹacojlec da qaillapeguem ca maichi lalamaxat.
ARTÍCULO 18
'Enauac na shiỹaxauapi saishit da qaillapeguem da huesochiguii lataxac da lhuennataxac, huo'otaq da lavilỹaxac qataq ca l'amqajnataxanaxac, nataq'en saishit da qaillapeguem da nadalaxat cam l'amqajnataxanaxac huo'otaq da lpi'iỹaxac, nataq'en saishit da qaillapeguem da ỹachaxan ca lpi'iỹaxac huo'otaq da l'amqajnataxanaxac, nai>>ctaxa da 'oonolec camayi hue'otaq da huaxaiguet na laỹipi, nachi 'en'am da ỹataqta nachaxaata huo'otaq da saishit da nachaxaata, souaxat da napaxaguenataxanaxac, qataq da llic da huo'o ca I'ot, huo'otaq da ỹataqta ilotelec da llic cam l'amqanataxanaxac.
ARTÍCULO 19
'Enauac na shiỹaxauapi saishit da qaillapeguem da I'axat da lhuennataxac huo'otaq da huo'o ca l'aqtac; qaq de'eda 'eetec da saishet da qoỹinapega damayi ivida'a nataq'en da saishet da huo'otaq saqaỹalemaxat camayi souaxat cam lhuennataxac mayi I'axateec co'ollaxa, qataq saishet da huo'otaq qanmittac, qataq camayi ishit da huo'o ca I'axateec lhuennataxac, na'aictaxa da qaỹoqtegeu ivida'a ca lỹa 'alhua, qataq ishit da ỹachalec aca camachaqca lmalate na na'axaỹaxacpi.
ARTÍCULO 20
'Enauac na shiỹaxauapi ishit da ỹalegueu'a da huo'o na ntaxaỹaxac, huo'otaq da ỹalegoigui da huo'o ca naneda't shiỹaxauapi, da I'ot da llic cam 'eetapeguec ỹaỹamaqchiguii.
Qaica da huo'o ca chochi naỹamaxalec da nanedeu'a qanqoỹin da huo'oi ca naneda't shiỹaxauapi.
ARTÍCULO 21
'Enauac na shiỹaxauapi ishit da do'onoataxaneu'a da l'onataxanaxac ca nta'a mayi ilotague' ca 'alhua cam hueta'a, ishit da maichi huapegue' da detaxaỹapegue' ca nta'a, huo'otaq da ỹauota'a ca ltaxaỹanexanec mayi maichi lca'egueshic.
'Enauac na shiỹaxauapi saisnit da qaillapeguem da huo'o ca inoxoneu'a cha'ayi nachi 'eeta'am 'enauac na laỹipi shiỹaxauapi da ishit da huo'o ca lo'onataxanaxac que'eca 'alhua mayi hueta'a.
Da lasataxac 'enauac na shiỹaxauapi nachida da I'ot da l'aaxac ca nta'a mayi ilo'ogue 'enauac namayipi, de'eda nasataxac damayi da qai'ot qalaq ỹataqta qaỹaỹamaxatchiguii da nallida't qanqoỹin, qataq da qaỹahuo'oi naua laloqo'te qanqoỹin de'eda allitaxac, de'eda allitaxac I'ot da qaỹatalec cam dauegaxan ỹaguec na nale, qataq saishit da qaỹauaachigui qanqoỹin cam nallij i 'oonolec, huo'otaq da qaỹahuota'a cam lỹa lataxac da huo'o ca qanallijlec da qaỹahuotaique da nta'a, mayi nataq'en ỹaỹamalechiguii.
ARTÍCULO 22
'Enauac na shiỹaxauapi mayi ỹalectaigui cam laỹipi ca hueta'a, namayipi ishit da qaỹauo'o aca lashieu, qataq na llalaqpi, qataq ishit da qaỹanem da ivita da iỹaxanaique. Chigoqchigui qanqoỹin aim laponguishi anom mayi ilotague' ca nta'a mayi ilotague' que'eca 'alhua, huo'otaq ana chigaqa'a na laỹipi nta'alpi naua lỹa't 'ale'u, mayi qaỹamaxatchiguii da llic da ilo'ogue ne'ena nta'alpi, 'enauac ne'ena shiỹaxauapi iuen da ỹataqta machiguini qanqoỹin qataq ishit da nhuanau'a de'eda nsallaxa qataq da ỹalecta'aguet 'enauac na laỹipi, qataq da maichi lataxac na mayipi, qataq 'enauac na lhueneguesat da nachaalataxac qataq qaica ca 'eetega da I'ot da maichi laaxataxac da maichi nachaalataxac.
ARTÍCULO 23
'Enauac na shiỹaxauapi ishit da ỹauo'o ca l'onatac qataq da maichi lca'aique ca ishit da I'ot l'onatac, qalaxayi nalochiguii qanqoỹin da lashiichiỹaxac qataq ỹataqta ỹaỹamaxadeeta qataq qaiqataxana'I da saishit da huo'o ca na'aq nachi qaica ca l'onatac camayi.
'Enauac na shiỹaxauapi saishit da huo'otaq qalca'atagui da qai'ot ca nshiitenaguec ca l'onataxanaxac, da lashiichiỹaxac nachi 'eeta 'am na leỹipi.
'Enauac na shiỹaxauapi mayi do'onataxaatac iuen daỹataqta nalochiguii qancoỹin da nshiitenaguec qataq ỹaỹamaqchiguii qanqoỹin qataq qaipactelec nachi 'en'am na llalaqpi, de'eda nshiitenaguec nateeteguet qanqoỹin da no'on lataxac camayi qataq ỹataqta qanaloqteeta't da ivita ca laloqo', huo'otaq da iuen da qaỹamaxaji cam saxanaxa da ime, huo'otaq ca lỹa lataxac mayi ishit da mpaxatalec da lataxac camayi.
'Enauac na shiỹaxauapi ishit da I'ayii da llic da no'onataxanaxac huo'otaq da nanedeu'a ca lỹa ilotague' da no'onataxanaxac da yaqto' ishit da qaiuejlec da l'onataxanaxac.
ARTÍCULO 24
'Enauac na shiỹaxauasat sa ishit da qaillapeguem da nmataxac, qataq ishit da huo'o ca lỹa I'ottac da ỹI'imaqta, qataq naua loga'te da l'onataxanaxac naloteguet qanqoỹin cam I'ottac, qataq naua laloxoqui' da nmateec qanqoỹin qaishiite'n.
ARTÍCULO 25
'Enauac na shiỹaxauasat iuen da ỹataqta nalochiguii qaica da huo'o ca iueetac qanqoỹin, nachi 'en'am na llalaqpi, no'oita qataq ỹaỹamaqchiguii, sa ishit da iueetac ca aloq qataq qaitaunec ca lỹa ntaunaxanaxac, nataq'en iuen da qaiqataxana'I aca nshiitenaqte da ivita da qaica ca l'onatac, huo'otaq da sano'on, huo'otaq da sada' aiigue, huo'otaq da pa'aic, qataq da mashi ỹa'axaiqui, huo'otaq da huaigui ca lỹa lataxac, huo'otaq da deqat ca chigoqtapoigui na lhueneguesat ỹasouaxat cam negue't ca lataxac mayi sa ishit da lhuennataxa ca mayi.
Da 'eetec aca 'alo da deco'o qataq na nogotolec iuen da ỹataqta qantela'a qataq qanayiuapegue'. 'Enauac na nogotolec mahyi chigoxoiguilo caua namoxo'u huo'otaq da ỹaqa'a aca chigoxoigui namayipi 'enauac 'eeta 'a't iuen da ỹataqta qantela'a.
ARTÍCULO 26
'Enauac na shiỹaxauasat iuen da ỹataqta napaxaguen, qalaxyi de'eda napaxaguenataguec sa ishit da ishiiten imauec de'eda hua'auchiguii napaxaguenataguec da yaqto' ỹaỹate'n naua llico na hua'auchiguii naỹaaneguesat. Ne'ena hua'auchiguii naỹaaneguesat iuen da ỹoqta qalapaxai da qai'ot. Da qalapaxai ca llic ne'ena ỹotta'a't naỹaaneguesat qalaq iuen da qaica ca ichiỹauga, qataq da qananedeu'a ne'ena qaỹoqotchiguemec naỹaaaneguesat qalaq qaica da huo'o ca qaiỹotauga, qalaxayi nataq'en iuen da qailoteguet cam ỹoqta 'eesa sa ivi' da nqat ne'ena naỹaaneguesat.
Qataq 'enauac ne'ena napaxaguenataxanaxacpi iuen da ỹoqta naaxat naq'en da lauattonaxanaxac na shiỹaxausat qataq ỹa'anaqchitec cam lataxac mayi ishit da I'ot qataq da huesochiguii naq'en namayipi, nataq'en itaunec da ỹaỹateeteguet na lataxacpi, qataq da 'eetec da qanhualaxaine' ca nỹa qataq da 'eetec da nhuoteeta't na netalguete naua ỹotta't 'ale'u, qataq 'enauacna ỹotta 'a't na l'aqtac huo'otaq ca l'amqajnataxanaxac, qataq da qalapaxai ca llic na I'otpi na ỹotta'at nta 'alpi mayi naneeta'a't da yaqto' lactapiguii na shiỹaxauasat.
Nam huo'o na llalaqpi ishit da maichi lca'ateu'a ca lataxac da napaxaguenatageuc na llalaqpi.
ARTÍCULO 27
'Enauac na shiỹaxauasat ishit da maichi chigoqchigui da ỹalegueu'a 'enauac na maichi lalamaxat lataxac cam netaigui shiỹaxauapi, qataq 'enauac na ỹaỹamaqchiguii lataxagesat na lalamaxat layaanecpi mayi ishit da ỹaỹamajni camayipi qataq ishit da ỹaconguet ca chigaqaigui.
'Enauac na shiỹaxauasat iuen da qantela'a cam lalamaxat laỹaanec, huo'otaq ca yi'oqchigui lalamaxat mayi chigaqaigui ca I'ottac laỹaanec, huo'otaq da I'ottac ana nere, huo'otaq na no'on ne'enaqtacpi mayi maichi lalamaxat l'onatac.
ARTÍCULO 28
'Enauac na shiỹaxauasat ishit da qai'otec ca llic da yaqto' qaica ca machicague't da ivida'alo naua lỹa't 'ale'u, mayi qailotagueta mayi nataq'en ividaugalo 'enauac ne'ena nqataxacpi mayi mashi qanasachigui, yaqto' ỹataqta qaipacchigui da qai'ot 'enauac ca 'enapec.
ARTÍCULO 29
'Enauac na shiỹaxauasat ishit da huo'o ca I'ottac cam hueta'a, cha'ayi nachicata cam hueta'a mayi huesochiguii da huo'o cam I'ottac qataq sa ishit da qoỹiitega.
Da ivita da huo'o ca ỹacoolec da I'ot huo'otaq cam lỹa lataxac mayi sa ishit da illapec da qai'ot ne'ena nqataxacpi, qalaq 'enauac na shiỹaxauapi ishit da qai'ot ca ỹashiita ne'ena nqataxacpi yaqto' ca mayi nataq'en ishit da huo'o ca qai'ot, qataq da qaipacchigui da qai'ot ca lataxac ỹaỹamaqchiguii, yaqto' 'enauac na shiỹaxauasat qaica ca machicage't qataq sa ishit da huo'o ca qoỹiitega.
N'ena nqataxacpi qataq da nataxac mayi huesochiguii, sa ishit da qai'onataxana da huo'otaq qaỹataỹa'aguet cam 'eetapeguec qataq nam l'auaxanec lataxac mayi lapaxai na ỹotta'a't nta'alpi mayi nanetta 'a't.
ARTÍCULO 30
Qaica qome da huo'o ca 'oonlec ne'ena nanettai mayi qanasachigui da qoỹinac chigoqchigui da I'ot ca l'aqtac ca camachicague't na nta 'alpi, da huo'otaq huo'o ca ỹanem shiỹaxauapi huo'otaq ca 'oonolec namayipi da yaqto' huo' ca ishit da ỹacoolecda I'ot, huo'otaq da ỹaueca'a't ca laỹipi da yaqto' nlaxaji ca 'oonolec ne'ena nqataxacpi, huo'otaq da nlaxaji da nataxac mayi huesochiguii, mayi mashi nasachigui qataq lapaxai. | tob | Toba | tob | Latn | tob |
Yïith e raan ci caal e pinynhöm
Ajokcok
Nä caa athëëk tö e baai thök e thai yic gäm ku yithkën thoŋ tö e nyiinkën, kek aalau enhom ku thoŋ, ku dör e pinynhom.
Ku nä ci yiith e raan mar ekɔc nhiim, ku dhalkek bi kuöc lööi bɛ̈i epion e raanic, ku aye raan thök eben waai bi bɛn epinynhom bi raan liɛ̈k e lau enhom e jamdeic, ku thëëk yanhde, ku ci bën rioc, ku ŋɔŋ.
Ku na pɛth bi lööŋ raan aaköuny, bi raan cii nyany e rin eköuc löui ye löui yën, ku tɛŋ enyin piny.
Ku nä ci wut ethai matyiic, yen gam e cök elööŋiic lön de raan yith tëëm kua thɛ̈ɛ̈k, ku na thöŋ möc nhöm këk e tik e yithiic kua ci tëëm bik röt aaköuny bi pir piath baai ku lɛ̈u yic.
Ku na ci bɛ̈i tö akutic gam bik ka cin mat kek akut e mawuut epinynhom(UN), bik yith e raan ku lau enhöm kua thɛ̈ɛ̈k aatiit.
Ku na ŋic eben lön e yith kak ku lau enhöm alëŋ köuny dit kua thɛ̈k e gɛ̈m gɛ̈m ken yic.
Ka kut dit adhël.
cööt ecɛ̈ɛ̈l ken yic erin yith e raan, erin yën e tën eröm ethai eben thin, ku(UN), wic bi raan tic e ciɛ̈ŋic ku tëu ka nyiin piny ecɛ̈ɛ̈l ken yic, bi athɛ̈k eyith ku lau enhöm kak cök cökpiny edhöl epioc ku wëët ku cɛ̈r cɛ̈r ebaiyic ku pinynhöm bi bik tiit. epiny nhöm eben ekɛ̈m ebɛ̈i tö akutic, ku thai awɛ̈n rɛ̈r tö eke cin.
Wiën 1
Raan thök eben aye dhëëth ka lau nhöm kua thöŋ nhiim eyithiic, kua thɛ̈kic, kua ci yëknhiethku puou, ku bik cëŋ ka ke ye mith etik.
Wien 2
Raan eben alëŋ yic bi liëk eyithiic ku lau enhömic ecɛ̈ɛ̈l kenic ka ci tëktëk ethök etiël ekuat, ku kit, kemen thai ku thök ku yanh ethëëk ku wël ebai kmen wɛ̈t dɛ̈t löi e rɔt kemen bai ku ciɛ̈ŋ bai kemen jɛɛk ku dhëth kemen kuat etau dɛt löi e rɔt ka cin tëktëk ethök ekɛm mö ku tik.
Ku cit te wen ci yen luel, acin tiel tö e wel ebai yic ku lööŋ ku kem ebɛi ku ten wen rër eraan thin pan cëŋ kemen ci cëën kemen aci röt mac eröt, kemen tö eraan dët cin.
Wien 3
Raan thök eben alɛŋ yic bi pir ku leu nhöm ku le laŋ.
Wien 4
Kuat eraan acii leu bi kool kemen bi loony kuat epɛc ku loony thok eben aci pëën.
Wien 5
Raan thok eben aciben e lëëŋ kemen bi köuc yöŋ ci min elai, keme bi joor bi ci thëk.
Wien 6
Raan thok eben kuat et ci yen yok thin alɛ̈ŋ yic bi gam ka ye raan lɛ̈ŋyic elooŋiic.
Wien 7
Raan thok eben aathoŋ nhiim elooŋ nhiim, kua lɛ̈n yic bi liek eköuny thoŋ nhöm ka cin tiel bi looŋ kak tiit.
Wien 8
Raan thok eben alɛ̈n yic bi luk ebanypanden nhiimbi yicde yok ci min eyith tuëŋ e looŋ kek gam yen.
Wien 9
Ran thok eben aci leu bi döm kemen dampiny, kemen cöb ewëi baai edieny.
Wien 10
Raan thok eben alɛ̈ŋ yic bi nhöm agit ka kɔc kɔk, bi luŋde tiŋ elüok pathiic bi yɛk yicde ekɔc nhiim ku kak ci gämröt, ku kuat emɛ̈ny ci yen mɛ̈ɛ̈ny göup.
Wien 11
Kuat eraan ci mɛ̈ɛny, acin göup awuc ɣet te bi loŋ yen nyooth lon le yen göup awuc ekɔ̈c nhiim ku kony bi rot köuny bei.
Raan aci luk ewei erin eken ci löi kemen ci kuec bi löi, ke ce yen awuc ye loŋ ebaai nyooth, kemen loŋ epinynhöm, te wen yen looi yen rot thin.
Wien 12
Acin raan ekëëc epir eraande yic, kemen pande ku ɣonde kua thorkeiic kemen bi dhɔl ku rɛ̈c erin edieny, ku raan eben alɛ̈ŋ yic bi loŋ köuny ekak cit ekak yiic.
Wien 13
Raan eben alɛ̈ŋ yic bi cɛ̈ɛ̈th te wic ku lɔ̈c te den erëër eɣan akeu thok eben ebaai yic.
Raan eben alɛ̈ŋ yic bi la te wic epiny nhöm agut panden kua lɛ̈n yic bi dhok thin.
Wien 14
Raan eben alɛ̈ŋ yic bi kook pandet, kemen bi them bi kook thin ka kat eköuc ciëŋ.
Kuat eraan ci kaŋ yath elukic awuc ca awuc ewel ebaai kemen bi lui eke ce röm kek elooŋ (UN), acii lëŋ yic bi liek eyic ken yic.
Wien 15
Raan eben alëŋ yic bi rot yek anyööth lön eyen ran ebaai.
Aci leu bi raan pɛn wɛr erot edieny, kemen bi jai lön ci yende yic bi rot war.
Wien 16
Mɔc ku tik te ci kek roun ethëëk dööt, aalɛ̈ŋ yic bik ker ebɔɛi ku löike mith ka cinic ale kemen yath kua lɛ̈ŋ yiith thöŋ nyiin ethiëkic ku loui yic ku pök yic.
Thiëk ci loi ka kic ekɔc thiëk rot gäm kua ci mëc ekek.
Mɔc ku tik kek aamaatic tueŋ ebaai, kua lɛ̈ŋ yic bik liek eköuny baai ku baai nhöm.
Wien 17
Raan eben alɛn yic bi lɛ̈ŋ kede erot, kemen bi rɔ̈m kek kɔc kok.
Aci leu bi raan pëëc cin bɛi ekake edieny.
Wien 18
Raan eben alɛ̈ŋ yic bi tak ka lau nhöm popuonde, yanhde kua lɛ̈ŋ yic bi yanhde waric kemen ke ye thëëk kua lɛ̈ŋ yic bi pioc ku yeknhöm ku nyooyh ku tiit ka thien keme ekɔc nhiim.
Wien 19
Raan eben alɛ̈ŋ yic bi wetde luel ka lau nhöm kue yic ken egäm ewel ka launhöm ka cin raan la thin ku y'oŋ ewel ku tektek ku cɛɛl kek edhol ci takic ka ci luui aken ewuad.
Wien 20
Raan eben alɛ̈ŋ yic bi mɛt akutic kua kuut la lik.
Aci leu bi kuat eraan mat akut ci wic yic eriel.
Wien 21
Raan eben alɔɛŋ yic bi lui miric panden bi kuany egai ekɔc ekuany.
Raan eben aleŋ yic bi lui ci min ekuat eraan lui baai.
Ke wic kɔc ebaai yen eya rie e mir. ku ke wic kɔc kene ekueny kueny bi kam bi yaa weenic ekuany aliklik ka kɔc thöŋ nhiim kemen bi loui te wen bi raan cuet ka lau nhöm.
Wien 22
Raan eben ka ye raan aakutt ekɔciic aalɛ̈ŋ yic bi köny ekɔc bai ku kɔc epinynhöm ka cit te ye panden ye loui thin ku yith epirde ku cieŋ ku wëët ci rot pal athɛkde yic la tuɛ̈ŋ ku thiek yicde.
Wien 23
Raan eben alɛ̈ŋ yic bi lui ku kuany ka cit te wic e yen kua lɛŋ yic bi köny bi lui.
Raan eben alɛŋ yic bi lui a riob thoŋ nhöm eloi yic ka ci yic tiel.
Raan eben alɛ̈ŋ yic bi riob ariob ci gam bi rot muk apth ku juak ekak awen bi pirde cɔkpiny.
Raan eben aleŋ yic bi dit ku mɛt akuic bi ka ke tiit kɔth.
Wien 24
Raan eben aleŋ yic bi lɔŋ kemen bi cin lau ku nyoth enin ken eloi ku kol cin yen loi thin.
Wien 25
Kuat eraan alɛŋ yic bi pir ka piol goup ku mit puou ka pande ecampathic, kua leth ku ten enin ku ka wen ekɔc kouny baai kua lɛŋ yic bi pir cɔk nyinic ke cii yen lui, ku tuany, kemen ci bäl ku lɛɛr kemen ci dhiöb ku la kak awen epir mietic, ka leu yen cin thin.
Meth ku man alɛŋ yic bi kek köny ku muk kek apath ku mith eben athöŋ nhiim bi kek tiit baai mith dhëth mɔc kek ku mith e lim.
Wien 26
Kuat eraan alɛŋ yic bi pioc kua dhil epioc epath tueeŋ, ku pioc tueeŋ adhil emac eya nhöm, kua pioc etɛɛt ku loi loi ecin ku cɔl pioc den la tueeŋ apiolic, bi nhöm thöŋ ka jaŋ.
Ku wɛɛt ke ku bi thiekic ku thëk ka ye raan ku lau enhöm la tueeŋ e cieŋ ku pëlpiny ewel ku määth ekem e wuuut ku la kuut, ku köny thaai epinynhöm bi door muk.
Warken emith alɛŋ yic bik mithken wɛɛt cit te wicke.
Wien 27
Kuat eraan alɛŋ yic bi mɛt ka lau nhöm epir ekɔc ebaai yic, ku bi liek etɛɛtic kua jueer erin ela tueeŋ epioc ku bi kak bi ben bɛi yhin kɛc köuny.
Kuat eraan alɛŋ yic bi ka path ku cieŋ ken epioc tiit.
Wien 28
Kuat eraan alɛŋ yic bi liek ecieŋ ekɔc epinynhömic, bi yithke ku lau enhöm ci nyooth ecɛɛl ken yic yok egai.
Wien 29
Raan eben adhil kɔc loui bi yen nyouth lon te yen ekɔciic bi dit ka lau nhöm.
Raan eben adhil yithke thaap ka kacit te ci looŋ yen nyouth thin bigɛmgɛm e yith e kɔc kök, ku lau e nhömde kua thɛkden, ku jɔl aathöŋ nhöm e loiloi yiic, ku ka pɔth eyok eben ku jam aathɛɛk eciɛŋ ekɔc epaan ekɛc thoŋ nhiim.
Aci rot kaŋ lɛ̈u athɛr bi yith kak thaap ka ce te wen wic thai epiny nhöm ke thin.
Wien 30
Acin wɛt lɛu bi war kemen bi cɔkpiny e cɛɛl ken yic ku luel ala ka ci pan ken kemen raan ken aci looi bi lyiith ku lauenhöm ci bɛn thin rac. | dip | Dinka, Northeastern | dip | Latn | dip |