author
stringclasses 34
values | sentence
stringlengths 10
1.44k
| Aurelio Tolentino
int64 0
1
| Jose N. Sevilla
int64 0
1
| Mariano Sequera
int64 0
1
| Jose Maria Rivera
int64 0
1
| Juan Serrano
int64 0
1
| Engracio L. Valmonte
int64 0
1
| Andrés Pascual
int64 0
1
| Fr. José Rodriguez
int64 0
1
| Joaquín Tuason
int64 0
1
| José Morante
int64 0
1
| Patricio Mariano
int64 0
1
| Apolinario Mabini
int64 0
1
| Balbino B. Nanong
int64 0
1
| M. Lucio y Bustamante
int64 0
1
| Pura Medrano
int64 0
1
| Honorio López
int64 0
1
| José Rizal
int64 0
1
| Cleto R. Ignacio
int64 0
1
| Pascual de Leon
int64 0
1
| Pilar J. Lazaro Hipolito
int64 0
1
| G. B. Francisco
int64 0
1
| Angel De los Reyes
int64 0
1
| José R. Francia
int64 0
1
| Hermenegildo Cruz
int64 0
1
| Fausta Cortes
int64 0
1
| graf Leo Tolstoy
int64 0
1
| Modesto de Castro
int64 0
1
| Francisco Balagtas
int64 0
1
| Sofronio G. Calderón
int64 0
1
| Juan Lauro Arsciwals
int64 0
1
| Rosauro Almario
int64 0
1
| Juliana Martinez
int64 0
1
| S. A. D. Tissot
int64 0
1
| Ismael A. Amado
int64 0
1
|
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Jose Maria Rivera | kung gayon, ito ang marapat sa iyo, at noon din ay iniakma sa kanya ang isang revolvers, datapwa, ng dumating na dito ang panaguinip ay siya niyang pagkagising na pupungas pungas, at ang mga naunang salitang pumulas sa kanyang bibig ay ang: huag, huag mong kitlin ang aking hininga. datapwa'ng masiyahan na siyang di pala kaharap si. armando at ang nangyaring yaon ay panaginip lamang, dinapuan siya ng isang kalungkutang na ikinalugmok tuloy sa isang panig ng tahanan. sumandaling napalagak sa gayong anyo si ernesto, at pagkatapos ay nagturing na: hindi, hindi nga nararapat na ako'mangibig at sangayunan ang sa aki'idinudulot ni magdalena. di ko dapat gantihin ng pagsusukab ang mabuting palagay na akin ni armando. si magdalena'nagkasala, at kinakailangang ang gayon ay pagsisihan niya. at noon din ay kumuha siya ng papel at sinimulan ang pagsulat ng isang dula. ilang araw na ang yumaon. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | sa lahat ng tanyag na kinakabitan ng mga cartel ng teatro, ay walang nakikita kundi ang nagpuputiang papel na kinalilimbangan ng mga titik na pula na ang nasasabi'ang sumusunod: dulaang makata unang pagtatanghal ng dulang tatlong yugto, ng kilalang makatang ernesto del rio at pinamagatang daluhan! panoorin ang mainam na dulang ito! hapon ng lingo noon. sa magandang langit ay walang isa man lamang ulap na nakatatabing baga nakadudungis. si ernesto, ay tinungo ang bahay ni. armando, na ng mamasdan sa mukha ng dumating ay biglang nagsabi na: ernesto, anong saya mo ngayon. oo nga, pagka'. nguni', hindi, hindi ko tuturan hangang di mo ipangako sa akin na ako'di hihiyain. ang tugon ni ernesto. di mo ako hiihiyain? kung gayon, mamayang gabi, ay itatanghal sa tanghalang makata ang isang bago kong dula na ang pamagat ay. bagong dula mo na naman? oo, at iya'ika limangpuo'lima na: wala kang pagod na tao! paparoon ka? kung gayon ay naito ang palco presidencial. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | ibig kong ikao ang mangulo sa aking palabas. napaka labis naman yata iyan. kulang pa ang sabihin mo sa isang gaya mong bagong mecenas. salamat sa papuri mong iyan, ernesto, at inaasahan ko na, ngayon pa, ang tagumpay mo mamaya. tunay, at sa dulang iyan ay inaasahan kong lalong lalaki ang aking ngalan sa malawak na laranganan ng panunulat. gayon din ang haka ko. siya, hangang ika isama mo ang iyong asawa. hwag kang mabahala. at noon din ay nagkamayan sila, at pagkatapos ay yumaon na si ernesto. armando naman ay ibinalita kaagad kay magdalena ang anyayaya ni ernesto, at noon din ay sinimulan ang paglalabas ng damit niyang gagamitin sa dulaan. sa tabi ng bangin. ika walo'kalahati ng gabi. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | ang madlang tao ay nangagtayo sa tapat ng dulaang makata na wari ay nangag aantay inaabangan ang pagpasok ng mga binibining dadalo sa dulaan ng gabing iyon, nang maringig ang pangalawang tugtog ng isang maliit na batingaw ay dagling nangag sipasok sa dulaan, na noo'punu na ng mga magsisipanood, samantalang ang mga mahihirap na di makaupo sa isang butaka, ay nanga sa entrada general. ang mga binatang mawilihin sa mga binibining may magagandang ayos ay payak na nakapako ang paningin sa asawa ni. armando, na nang gabing iyon ay lalo pang gumanda sanhi sa mga suot niya. ika siyam na ganap ng gabi, nang ang pangatlong campanada ay nadingig ng lahat ng dumalo sa dulaan na sinundan pagkatapos ng pag aangat ng telon de boca. sinimulan ang unang yugto at gayon din ang pangalawa sa di magkamayaw na palakpak ng nanganonood at ng matapos ang pangalawang yugto, ay hindi nagpatantan ang mga iyon kundi makita ang makatang ernesto del rio, na kung tunay mang kilala na nila, ay ibig na purihing muli. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | nang uliting iangat ang telon de boca at simulan na ang tercer acto ay lalo pa ding nagtamo ng maraming palakpak at muling hiniling ang autor noon. datapwa'ng dumating na sa escenang mahuhuli ni. martin (protogonista ng dula) ang asawa niya sa piling ng kaibigang matalik na ito'siyang argumento ng dulang iyon, si magdalenang asawa ni. armando, ng makita ang balaraw na tangan sa kamay ng actor at itatarak sa nagpapapel na asawa, ay sumigaw ng: ang dramang iyan,. at noon din ay hinimatay. sa gayon ay nagkagulo sa dulaan, at pagdaka si. armando ay linisan ang inuupan at inaowi sa kanilang bahay si magdalena, na lubhang di ma alaman ang nangyaring iyon. di din naman lubha nang nagluat at matapos ang pagtatanghal ng drama, si ernesto, ay kaagad na tumungo sa bahay ni. armando na ng kaniyang datnan ay mabuti ng lubha si magdalena. pagtatapat. kaibigang ernesto, ang salubong sa kaniya ni. armando ng siya'makita. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | ang dula mo'mainam, dinaramdam ko lamang na hindi nakita ang lahat dahil sa paghihimatay ni magdalena. dinaramdam ko din, ang tugon ni ernesto, datapwa'kinakailangan mong matanto ang isang lihim na napapaloob sa katha kong hinahangaan mo. tantoin mo kaibigan ang patuloy ni ernesto na sanhi sa kalamigan mo sa pag ibig, ang paningin ng iyong asawa ay ipinako sa akin. gayon pala! tampalasan, ang tinurang bigla ni. armando at dadaluhungin na sana si magdalena, datapwa'napigilang agad ni ernesto at pinagsabihan ng: maghintay ka muna, at saka itinuloy ang pagsusulit ng; datapwa'sapagka'tanto ko na kung iyon ay aking bayaan ay lalabagin ko ang ating pagkakaibigan, ay ginawa ko ang dramang itinanghal ng gabing ito ng upang makapagbalik loob ang asawa mong namali sa daan ng katahimikan. at di ka namali, ernesto. ang tugon ni magdalenang ka agad na lumuhod sa harap ni. armando na umi iyak, ako'iyong patawarin. magdalena, pagtindig, at kita'pinatatawad ang sulit ni. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | at ikaw ernesto, ang ginawa mong ito'pinatunayan ang iyong mabuti at tapat na pakikisama, hinahandugan kita ng walang hangang pasasalamat, at makaaasa ka sa kapalagayang matalik na kaibigan. buhat ngayon, ikaw ay aking kapatid. at ang tatlong iyong sa pamamaguitan ng isang mahigpit na yakap ay napagisa ang mga damdamin at puso. kasaysayan ng isang halik sa matalik na kaibigang marcos de los santos, lumikha ng tugtuguing los literatos tondenos . ang bowan na ng mga nakaraang araw ay waring ikinakait ang kaniyang magandang kulay, ng gabing iyon ay maliwanag at bahid mang dungis ay wala. ang mga bitwin na tila alitaptap, ay tuluyang nangawala sa himpapawid dahil sa liwanag ng buwan. hanging mahinhin at mabanayad ang sa alanganin ay pumapaguitna na nakikisunod at sumasaliw sa gayong kagandahan. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | ang dagat man na sa tuina'nagbalang gunawin ang sangkapuluan at guhuin ang mga nagtatayugang tahanan na wari bagang hinahamon ang kapangyarihan ni bathala, ay mapanatag na lubha ng gabing iyon: sa kaniya'wala man kahit munting bulalas ng gahasang alon. lahat ay tiwasay at tahimik. samantalang ganap ang katahimikan, sa isang malaking bayang nasasakop ng maynila at sa tapat ng isang tindahang tagalog, nangakaupo ang maraming binata at ilang matatanda. sapagka'kaugalian na ng lahing lakandula na ang mga binata'dalaga ay mangagliliwaliw sa liwag ng bowan ang karamihan ng binata na nag upo sa tapat ng tindahang nabanguit ay nangagyayaang maglakad sa liwanag ng bowan. yumaon ang mga iyon at doon ay walang nangalabi kung hindi ang isang binata at ang lahat ng mga matanda. sa di kawasa'nangagusapan ang mga matatanda ng natutungkol sa pagtugtog ng violin. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | dine sa atin ang sabi ng isa doon na wawalungpuin ang gulang, ay may sumipot na isang violinistang hanga ngayon ay hinahangaan ng tanang makariringig sa kaniya. ah, si dario: siya nga; tunay ang tinuran mo, ang sabi naman ng isa pa din sa nangaroroon. datapwa'sa aking wari, ang kabuhayan ng taong iyan ay nababalot ng isang malaking hiwaga, anang na unang nagsalita. ang tanong ng isa doon. ang mapiling usisa ng isa pa rin. mangyari, si dario na ngayon ay magkakaroon na marahil ng taon, waring di nakikilala ang gawang umibig. at bakit po, tio? ang magalang na tanong ng binatang sapul ng simulan ng mga matatanda ang usapan, ang boong pakinig niya'doon na lamang ilinagak. gayon ang sabi ko, pagka'nakapanggigilalas ang sinapit niyang gulang na taon ay bagong tao pa, at. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | nguni'ang kaniyang iduduktong ay nawala, sa pagkakataong noon din ay dumating sa tindahang pinaglilipunan nang isang matandang kaiguihan ang taas, sunod sa moda ang suot na damit at kahit sa mukha niya nagsisimula na ang pangungulubot nang balat, ay di pa din yumayaon ang mga badha nang kaniyang kapanahunan: isa sa mga magandang lalake. bitbit niya sa kaliwang kamay ang isang kaha ng violin. magandang gabi po sa inyong lahat! saan ka ba nangalin? ang tanong ng isa'isa sa nangaroroon, sa dumating. diyan lamang mga kaibigan sa bahay ng isa kong pamanking lalaki na ikinasal kanginang umaga. ang pamankin mo'napagkikilalang hindi mawilihin sa pagkabagong tawo na tulad mo anang matandang naunang nagsalita. tunay nga ang tinuran ninyo ani dario; datapwa'kung aking inabot ang gulang na ito sa pagkabagongtawo, ay dahil lamang sa isang malaking hiwagang hanga ngayon ay bumabalot sa aking kabuhayan. ang pamaang na tanong ng nangaroroon. at alin ang hiwagang iyan? ang tanong ng isa naman. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | di baga maaring aming maalaman? ang salo ng isang matanda pa din. kung hindi kayo mangaiinip ay aking isasalaysay sa inyo. sa gayon, ang lahat ay nagsipag igue ng upo; nangagunahan ang bawa'isa na mapalapit sa magsasalaysay ng kaniyang kabuhayan. ang may ari ng tindahan pati, sa gayong nangyari ay nahawa na at nang matapos mabigyan ng isang luklukan si dario, ay dalidaling isinara ang kaniyang tindahan, ng upang hwag magambala ang gayong salaysayin. sumandaling tinutop ni dario ang noo ng kaniyang kamay at pagkatapos ay sinimulan na ang pagtuturing ng gayari: di na kaila sa inyo na ang aking kabataan ay isa sa mga inahele ng kapighatian apat na, taon pa lamang ang aking gulang ng ang sinisinta kong ina ay tinawag ni bathala sa kaniyang sinapupunan. ang aking ama na tapat magmahal, ng makilalang ang aking hilig ay sa pagtugtog ng violin, ay pinaturuan ako sa isang bantog na guro. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | sa pag aarimuhanan ng aking ama, ako na ang pinatutungo sa bahay ng aking guro, nguni', di naman naglipat buwan at ang ama ko ang sumunod na nalunod sa ilog estigia. simula na noon ay nadanas ko ang hirap ng maulila, hirap na di nakuhang maalis, ng mga paing paunlak ng karamihan, na sanhi sa kahusayan kong tumugtog ng violin, ang bawa na ay nagsisiwalat. isang araw ng lingo, dalawa sa aking pinakamatalik na kaibigan, matapos kaming makasimba, ay niyaya ako sa bahay ng isang mayaman, na ng araw na iyon ay ipinagpipista ang kaarawan ng kapanganakan sa kaniyang anak. marami ng panauhin ang inabot namin doon, at sa tanan, ay ipinakikilala ako ng aking dalawang kaibigan, tangi nga lamang sa pinipista na di namin inabot doon at sinundo ang kanyang mga kalapit loob. datapwa'hindi ko natanto at kung bakit simula sa mga unang sandali pa lamang ng aking pagdatal sa bahay na iyon, ang aking pag iisip ay umulik ulik na, at ang puso ko ay nanibago sa pagtibok. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | sa gayong anyo, ay napaupo ako sa isang luklukan, at halos di pa man nagluluwat, ay siya namang pagdating ng pinipista, na matapos mabiguiang upuan ang kanyang mga kakilala ay tinungo ang dalawa kong kaibigan at pinagsabihang: asa ko'hindi kayo magsisidalo, ah. at sinabayan ng isang ngiti. mali ang sapantaha mo, ang tugon ni carlos. siya nga, kaya'pinasasalamatan ko ang gayon. angela, ang sabi ng kaibigan kong andres ipinakikilala ko sa iyo ang aming kaibigang dario reyes, binatang compositor at balitang violinista, at sinabayan ng pagtuturo sa akin. naragdagang lalo ang aking dinamdam, at sa gayon ay wala akong nasabi ng abutin ang kanyang kamay kung hindi: aling angela, pag utusan mo po. ikinagagalak ko po ang pagkakilala sa bantog na violinista, ang tugon niya sa akin na sinabayan nang isang titig na kinapapalooban ng boong kabuhayan at pag giliw. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | matapos ang pananghalian, at sa mga sandaling nangagpapahinga ang mga masambahin kay terspcicore, ang tanang panauhin ay nangagkaisa ng paghingi nila na tugtugin ko ang isa sa aking maririkit na tugtuguin. noon naman ay kasalukuyang ang tanang mawilihin sa musica ay walang tinutugtog kung hindi ang kayayari ko pa lamang na ang pamagat ay agonias, at sa pagnanasa ko ngang makasunod sa pinipita sa akin ng tanan, ay hiniram ko ang violin ng isang orquesta at kaagad ngang tinugtog ang agonias na sinaliwan naman sa piano ni angela. di pa man halos natatapos ang aking pagtugtog, ng pumulas sa bibig ng lahat ang salitang: magaling! isa'isa ay yumakap sa akin at ako naman sa kanila, kahit na sa mga labi ay namumutawi ang ngiti, sa aking puso naman ay isang kalumbayan ang kaagad na pumaloob. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | sumandaling tumiguil si dario na waring nahahapo, at pagkatapos na ininom ang isang vasong tubig na kaniyang hiningi, ay itinuloy ang pagsaysay: ganap na isang lingo ang nakaraan, buhat ng pistahin si angela. isang hapon na magtatakip silim na, ay napadaan ako sa tagiliran ng hardin ni angela. akay palibhasa ng pagnanasang mailuhog sa kaniya ang aking pag ibig na buhat pa ng mga unang sandaling magkatamang mata ay namahay na sa puso, ay sinamantala ko ang kaniyang pamumupol ng sampaguita, at karakarakang binati siya: sumagot naman sa akin ng malumanay at inanyayahan akong pumasok; anyayang kaagad kong tinupad, at mga ilang sandali kong ilinuhog sa kanya ang aking pakay. palibhasa'talaga na nga yata ng diyos na ako'palarin, si angela ay tinangap ang aking pagluhog at binitawan sa akin ang mahiwaga, matamis at mahalaga niyang oo . kaylan man ay di ko malilimot ang mga sandaling iyon na ikinaginhawa ko! | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | sa di kawasa, ng akoy'nagpaalam na kay angela, at sagutin na niya ng: hangang sa jueves irog ko siyang paglapit sa amin ng ina ng guiliw ko at nanglilisik ang matang nagturing na: angela, hindi ka na narimarim na tawaging irog mo ang dayupay na iyan? sa gayong pag alipusta sa aking kahirapan, sa dibdib kong mapag bata, ay waring naringig ang piping hiyaw ng aking puso na anya': ipagsangalang mo ang iyong karalitaan! at dahil sa bagay na ito'itinaas ko ang aking ulong nakayuko at nagsabi nang: da. amalia, magpakarahan po naman ng pag alipusta sa aking karalitaan. sasagot ka pa; ang tugon niya sa akin, naito ang marapat sa iyo, at noon din nga ay ipinalo sa akin ng walang patumanga ang isang palasan na kaniyang tinutungkod. sa gayong nangyari, niyakap ni angela ang kaniyang inang kasabay ng pagsasabi sa akin ng: dario, yumaon ka na . sinunod kong dagli ang sabing iyon ni angela. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | kinamakalawahan, nang pangyayaring iyon, ay tinangap ko ang isang liham ni angela na gayari ang nasasabi: irog kong dario: buhat ng mangyari ang pananampalasan sa iyo ni ina, ako'nahiga na at di tinitigilan ng lagnat. hindi lamang ikaw ang nagdurusa, irog ko; ako man ay sakbibi din ng kapanglawan, ako man ay ginigiyagis ng lungkot. kung ako'kapu in ng palad at maputi ang aking hininga, ay makaaasa kang sa mga huling tibok ng aking puso, ang mga huling salitang pupulas sa aking bibig, ay ang ngalan mo, pagka'ang pag ibig ko sa iyo ay walang makakatulad at malawak pa kay sa dagat at himpapawid. huwag mo ngang lilimutin ang iyong iyo lamang na si, angeling. di masayod na lungkot ang sumaakin ng ang gayon ay matanto at palibhasa'simula ng gawin sa akin ni da. amalia ang pag hiya, binuo ko na sa loob ang pangingibang bayan. kinabukasan, at bago pa lamang ipinakikita ni febo ang mga unang anag ag niya, ay iniwan ko na ang bayang ito at tinungo ko ang pangasinan. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | isang hapon na kasalukuyang ang mga ibong naglalagalag ay tinungong muli ang kanilang pinag iwang mga pugad; hapong hustong ikapitong araw ng pagsapit ko doon, walang ano ano'lumapit sa akin ang alila ko at sinabing may mga tawong humahanap sa akin; iniutos ko sa kaniyang patuluyin ang mga iyon, nguni'nang mangagsipasok na ang mga bagong dating ay isang malaking kamanghaan ang umabot sa akin. nalalaman ninyo kung bakit? pagka'ang isa sa mga iyon ay ang ina ni angela na nang makita ako, ay nagturing na kasabay ang iyak at yakap sa akin; dario, patawarin mo ako sa pagkakalait sa iyo: iligtas mo ang aking mahal na angela. nang maringig ko ang kanyang sinabi ay itinanong ko ang sanhi ng kaniyang, mga sinabi at noon din nga ay isinalaysay ni da. amalia at ng pinsan niyang luisa na mula ng hapong ako'kaniyang linait, si angela ay nagkasakit na at ng ikatlong araw ay sinabi na ng medico na ang tanging kagamutan ng sakit ni angela ay na sa kaniyang minamahal. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | sa gayon nga ay isinamo sa akin ni da. amalia na huwag na di ako sumama sa kanila, at dahil sa mapili nilang pag anyaya ay sumang ayon na ako. samandaling huminto si dario na waring ina ala ala ang tanang pangyayari na isinasaysay niya. lumipas ang ilang saglit at, pagkatapos na silang nangagkakaharap ay uminom sa dulot na matamis at tubig nang may tinda, ay ipinatuloy ni dario ang kaniyang pagsasalaysay. kinabukasan, at dahil na wala na nga akong iba pang nasa kundi ang mamalas ang aking iniibig na angela, matapos na makakain ng agahan, ay lumulan na nga kami sa tren. dalawang oras at kalahati ang itinagal namin sa paglalakbay, at pagkatapos ay dumating na kami sa bahay ng guiliw kong angela. nang ako'anyong tutungo na nga sa silid ng aking sinta na kasama si da. amalia, ay sinalubong kami ng manggagamot, na nang matantong ako ang dario, ay kaagad akong pinagsabihan, ng: kayo pala!. si angela'walang patid ng tawag sa inyo. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | hindi ako nakatugon ng kaputok man lamang, kaya'ang mangagamot nang mamasdan ang gayon ay nagturing na: kayo, tanging kayo ang marahil ay makabubuti kay angela. nguni'nang kaming tatlo ay anyo nangang papasok, ay siya naman naming pagkadingig ng hiyaw na; dario! dagli na nga kaming tumuloy sa kinalalagian ni angela ng nadingig ang gayon at kaagad kong tinabanan sa kamay kasabay ng pagsasabi nang: angela, angela! ang biglang sigaw niya ng makita ako. asa ko'hindi na kita makakausap; asa ko'mamamatay ako ng hindi ka man lamang makakaabot sabi, nguni'napagkikilalang diningig ng dios ang aking hiling,. mamamatay ako ngayon ng tahimik. angela, bakit mga kaisipang sakdal papanglaw ang pinapamumulas sa iyong mga labi? ang sabi ko sa kaniya. ah, pagka'tanto ko na lumalapit na ang aking kamatayan. ang bata mong iyan? ah, hindi, hindi ka pa mamatay. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | tinitigan akong sumandali ng boong guiliw ni angela, at pagkatapos ay nagturing na: dinaramdam ko ngang lisanin ka at lalo ko pang daramdamin kung magunitang ako'dagli mong malilimot, sakaling tumugpa na sa bayang payapa, nguni'ano ang aking magagawa? wala na kundi sumang ayon sa pasya ng may likha sa ating lahat. tumiguil sumandali, at pagkatapos na wari bagang ang kaunti niyang lakas ay nakuhang natipong lahat, umubong maka tatlo, at pagkatapos na matabanan ang kamay ko ng sakdal higpit, ay nagturing na: dario, ipangako mo sa akin na, sakaling ako'mamatay na, ay hindi ka mag aasawa kundi sa babayeng higuit pa sa akin. hindi lamang iyan, angela, hindi lamang iyan, kundi, sakaling ako'lisanin mo, ay hindi na ako mag aasawa, ang tugon ko sa kaniya. tupdin mo kaya ang gayon? hindi mo kaya pagsisihan? isinusumpa mo? | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Jose Maria Rivera | nang maitugon ko ang gayon, ay ikinawit sa aking liig ang kaniyang mga bisig na sakdal papayat na, at pagkatapos ay hinagkan ako ng minsan, isang halik na hanga ngayo'nararamdaman ko pa. ang ina ni angela, na nakikita ang gayon, ay hindi umimik kaputok man. isang sandali lamang ang yumaon at pagkatapos, ay binawian na ang guiliw kong angela ng buhay ni bathala. at, iyan pala ang sanhi ng di mo pag aasawa? ang turing ng isa sa mga kausap. oo, iyan ang sanhi ng kung bakit hanga ngayo'bagong tao pa ako. at noon din ay nag paalam na si dario sa tanang mga kausap, samantalang sa batingaw naman ng sambahan ng ay naringig ang sampung tunog. aklatang bayan . aklat mananayaw ni ros. almario duwag ni. changco sa tabi ng bangin ni. legaspi daang anloague, dating lemery blg. bago pumahik ng tulay ng hulo. | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | sa amang ualang pinagmulan, sa anac niyang bugtong, sa espiritu santong mangaalio, iisang dios at tatlong personas. sa camahal mahalan at cataas taasang misterio nang trinidad na casantosanto san nagcucusang nonoui, cun baga sa cusa, itong novenas nang mapantas na doctor at ama nang santa iglesia na si san agusting na ama cong liniliyag, sapagca cun sa dios ama inahihinguil ang capangyarihan, sa anac ang carunungan at sa espiritu santo ang sinta; ang sinta, carunungan at capangyarihan, ay siyang sinag na ipinagbibigay liuanag sa sangdaigdigan nang arao nang santa iglesiang si san agustin. ang pinagcacaquilalanan nang calachan nang caniyang capangyariha,, cabagsican, ay ang pagca inamin nang santa iglesia ang lahat niyang aral tungcol sa gracia, tuloy siyang pinasasampalatayanan sa sangcacristianohan. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | hayag naman ang caniyang carunungan at ang baquit siya,, aguila nang manga doctor, ay lungmipad pa naman siyang nagpacataas taas, na nangyari niyang siniyasat at inonaua ang cataastaasan at calihim lihimang misterio nang santisima trinidad, nang mangyaring malipol ang lahat nang manga camaliang linalang nang manga erejes laban dito sa misteriong ito. nguni saan di? palibhasa,, naquinabang siya sa dios ama nang capangyarihan, sa caniyang bugtong na anac nang caniyang carunungan, at ang dios espiritu santo nama,, nagcaloob at naghulog sa caniyang puso nang caniyang sinta; si san agusting din ang nagbigay pagcatotoo nito; na ganito nga ang marahil niyang uiniuica sa panginoon dios: cun ga icao aniya, panginoon co ay si agustino, at ga ang dios na ay aco, iiuang co ang pagca dios co, at ibibigay co sa iyo,, nang icao ang maguing dios co . | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | si, sapagca palad co aya, cun aco,, maguing dapat magcamit nang gagaduplis man lamang na quidlat nang gayong sinta, na icapaglathala nang pananampalataya, maningas na pangayupapang pagcauili at maliyag na pagbunyi dito sa casanto santosan at caningasningas na trinidad. sa iyo nga, aba trinidad santisima! iniaalay at inihahayin nang totoong pananaguisuyu,, pagpapacababa at tunay na pangangayupapa niring loob co itong novenas, na baga man munti sa tingin, ay ang tungo,, calaquilaquihan. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | cahimanauari ang manga loob nang manga tauo, ay manga sulong at magsipanibulos na pagdongdongang pangadying, nang macamtan nila ang lubhang maalam at macapanyarihang ampon at saclolo nang maningas na puso ni san agustin na pinaglaosan nang tunod, sampon nang manga cabanalan at graciang hinihingi dito sa novenas na ito; siya cong nasa,, pita, siya co rin namang iniamo among idinaraing, idinadalangin at hihingi sa dios ama na macapangyarihang tunay, sa dios anac na carunungang lubos, at sa espiritu santong apoy na sintang tibobos, iisang dios na totoo, na nabubuhay at naghahari magparating man saan. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | cacailan mang panahon at cacailan mang arao, ay sucat mul an at gauin itong novenas, ayon sa pagcauili pagcasalat nang isa,, isa; nguni ang lalong tapat, ay cun mul an sa icadalauang puong arao nang bouang agosto, at nang masadha,, matapos sa icamaycatlong ualo; arao nga na ipinagpifiesta sa caniya nang santa iglesia; at cun dili caya, ay sucat mul an sa icamaycatlong pitong arao nang bouang abril; at nang matapos sa icalimang arao nang mayo, arao nga nang catacatacang pagbabalic niyang loob sa dios. sa arao nang camumul an ay magcocomulgar, at sa boong siyam na arao, ay magpapacapilit magingat sa anomang pagcacasala nang marapat sa ating panginoong dios ang caniyang hinihingi. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | arao arao ay darasalin ang unang panalangin at aacalain sa loob at gunamgunamin, na siya,, humarap sa casanto santosan trinidad; at saca isusunod ang icalaua na natatala sa ibaba sa balang isa,, isang arao, at cun matapos ay mangadyi nang tatlong ama namin at tatlong aba guinoong maria puri at dangal sa santisima trinidad na sininta nang totoong pagniningas nang puso ni san agusting ama natin, at saca isa pang ama namin at aba guinoong maria puri at bunyi sa maliyag na alab at ningas nang caniyang dibdib. saca naman isusunod na babasahin ang manga touang dalit na nasa cauacasan nito .,, . cun macapagmula nang mag ang tanda nang santa cruz at macapag panginoon cong jesucristo, ay babasahin itong panalanging masusunod at oolitin din sa arao arao . | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | sa harapan mong camahal mahalan, panginoong macapangyayari sa lahat, iisa sa pagca dios at tatlo sa pagca personas; ay ipinagpapatirapa co yaring caabaan co at ang hiling co,, nasa, ay ang balang nang panimdimin, gaui,, uicain co dito sa pagnonovenas na ito,, paraparang maoui,, mahinguil sa pagpupuri,, pagdarangal sa iyo. at sapagca naquiquilala co,, natatalastas ang pagcababa, pagcamura,, pagcaualang halaga nang manga gaua co, ang tica co,, nasa ay ipaquisama,, ilangcap sa manga ualang hangang carapatan at pasiong camahal mahalan nang aquing pang inoong jesucristo, at nang mahugasan nang caniyang mahal na dugo ang aquing caloloua, luminis at mauala ang dilang libag nang casalanan at manga pitang masasama. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | inilalangcap co nama,, pinipintacasi ang manga carampatan nang calingas lingas na virgeng si guinoong santa maria, at nang calahat lahatang angeles at santos; at ang bucod cong pinipintacasi ay ang ama cong liniliyag na si san agustin, at ang ampon niya,, saclolo ang ninanasa co,, hinahangad dito sa pagnonovenas na ito. at yayamang icao, santo,, ama cong minamahal, ay naguing arao na nagpaunaua at nagpaliuanag sa boong sang mundo nang calalim lalimang misterio nang santisima trinidad doon sa labing limang guinaua mong libro; at ang puso mo,, naguing carurucan nang trinidad na casanto santosan, ayon sa ipinapahayag nang angel cay san sigisberto, ay saan di aamini,, ipagcacaloob ang anomang iyong dalanginin. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | caya nga yata idalangin mo aco sa panginoong dios nang tauad sa acquing manga casalanan, manga arao at tulong na ipagpepenitencia co,, ipagdurusa nang tapat sa manga calilohang co; at ang bucod co pang hinihingi dito sa pagnonovenas na ito; at ang idinaraing co pang isa sa iyo, ama cong iguinagalang, ay ang yayang icao noong nabubuhay pa dini sa ibabao nang lupa, ay naguing tagapagtangol at tagapagsangalang sa pananampalataya, at ang caniya pang santa iglesia, ay ipinagbilin at ipinagcatiuala sa iyo nang caniya ring esposo na si jesucristo, ay ipatuloy mo rin ngayong na sa langit ca na ang dati mong ampon, at pagpilitan mong hingin sa panginoong dios na palataguin at palaguiin sa boong sangmundo ang totoong pananampalataya, ang magcasundong totoo ang lahat na manga haring cristiano, at ang matuto pa silang magutos at magpasunod sa sangcacristianohan nang dilang ipagpupuri,, ipagdarangal sa panginoong dios na nabubuhay at naghahari sa langit magparating man saan. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | dios at panginoon cong macapangyayari sa lahat, na sa carunungan mong ualang hangan ay pinapaguing liuanag mo ang cariliman, noong baliquin mo ang ualang casinglalim na bait at loob nang aquing amang si san agustin, at pinapaguing ilao mo nang pananampalataya, at arao na maliuanag nang santa iglesia, na magsasaysay at magpaunaua sa boong sangmundo nang manga misterio mong mataas, at parang diamante cun mutyang mahal, ay liniloc mo,, pinalambot nang manga luha nang ina cong si santa monica, at pinili,, hinirang na magcalat at magpahayag nang iyong casanto santosang ngalan, ay aco,, nagaamo amo sa iyo, dios co, na pacundangan sa caniyang manga carapatan, ay aco,, pagcalooban mo nang liuanag na icatuto cong malis at lumayo sa casalanan, at icagagaling nang dila cong gagauin; at pacundangan naman sa pagal niya,, pagod sa pagsasangalang sa pananampalataya, ay pagcatibayin mo ang aquing loob, sampon nang manga loob nang lahat na manga capoua co tauo sa totoong pananampalataya. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | at sa iyo naman, ama cong liniliyag, ang hinihingi co, ay pacundangan sa catacataca mong pagbabalic loob sa panginoon dios, ay idalangin mo aco sa caniya nitong aquing idinaraing; at ang hinihingi co pa naman dito sa pagnonovenas na ito, ay inaasahan co ring cacamtan, pacundangan sa ampon at manga carapatan mo, nang marangal at mabantog ang caalaman nang dios sa aquing magparating man saan. ang apat na ama namin at aba guinoong maria, ayon sa sinasabi sa manga bilin . aba liniliyag cong amang si san agustin! | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | yayang nagningas ang iyong puso na parang arao, na hindi napupugnao, at hiualay man sa catauan, ay nagbibigay pagcatotoo at ipinaquiquita nang moli,, moling paglulucso ang alab at ningas nang sinta sa dios, na namahay sa iyong dibdib, at icao rin ang nagpahayag at nagcompisal nang pagca icao ay nasugatan nang palasong sinta; aco,, nagaamo amo sa iyo, ama cong mahal, na alang alang dito sa camahal mahalang alab, ay dalanginin mo sa panginoon dios, ang aco,, siga,, sunoguin nang quidlat nang sinta sa caniya, at nang cun masangag at luminis ang aquing dibdib, ang dios na lamang ang ouia,, patunguhan nang dilang pita,, nasa nang loob co; at gayon din namang aco,, nagaamo amo sa iyo na idalangin mo rin sa caniya itong aquing hinihingi sa pagnonovenas na ito, cun macacaayon at mararapat sa panininta sa dios, at nang cun matularan co ang malinis mong sinta dito sa buhay na ito, ay maguing dapat acong masama at maramay sa iyong magningas niyong sintang mapalad na inaasahan nang aquing caloloua, na hindi matatapos magparating man saan. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | ang apat na ama namin at aba guinoong maria . aba panginoon at dios na mapagcalinga! na nagcaloob sa aquing amang si san agustin nang maningning at masinag na carunungan, palibhasa,, arao nang santa iglesia, na nacapagpapanao nang dilim nang manga eregias, naguing maestro nang manga doctores, paraluman nang manga cristiano, at nang sila,, matuto,, houag masinsay sa daan nang pananampalataya; at naguing patnugot, na cahalimbaua niyong columnang alapaap at apoy na natnugot sa manga campon mong bayan sa una, at itinuturo sila sa lupang pangaco mo sa canila, at nacasisira sa manga matitigas na loob na dumurouahagui,, ongmuusig sa canila. ay ang idinaraing co sa iyo, panginoo,, dios co, ay ang pacundangan sa pagpipilit niyang magpaliuanag nang loob nang manga tauong nagcacamali,, nasisinsay, ay pagcalooban mo aco nang liuanag na icaalinsunod co sa mahal mong calooban, at icalalayo co,, icaiilag sa cariliman nang manga camalia,, casamaan. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | at icao naman salomon nang manga cristiano, calarahin mo aco sa panginoon dios, at caniyang ipagcaloob sa aquin, at tuloy pa namang pacamtan sa aquin itong aquing hinihingi sa iyo dito sa pagnonovenas na ito, at nang cun paratihin cang purihin nang aquing caloloua, ay tumouid ang manga hacbang nang aquing buhay, hangan di sumapit at mahanganan sa caguinhauahang ualang hangan. aba cabababaang loob na jesus! | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | na baquit icao ay maningas at maliuanag pa sa arao, ay tiquis cang nagpacaonti, at ipinaglingid mo ang ningning at sinag nang iyong carununga,, camahalan sa alapaap na marupoc nang aming catauohan, at nagcaloob ca sa aquing amang san agustin nang malacas na loob na ipinagpaualang, halaga,, ihinamac nang dilang puri at dangal dito sa ibabao nang lupa; at tulad sa iyo, at nagdamit nang mababa at murang damit ermitano, binago,, binalic ang manga dati niyang camalian, at isinulat na ipinahayag sa boong sangmundo ang caniyang manga casalanan nang totoong caguilaguilalas na capacumbabaan nang loob, na di pinangahasang tularan nang sino man. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | diyata, dios at panginoong co, aco,, nagaamo amo sa iyo,, dumaraing na iyong casihan, sidla,, hulugan ang aquing caloloua nang totoong capacumbabaan, at nang maiubos cong icompisal ang lahat na manga casalana,, camalian co, at nang paualang halaga,, hamaquin ang dilang capurihan dito sa buhay na ito, at houag acong may ibang pagnasa,, pitahin, cundi ang hamaqui,, ayopin dahilan sa pagcaibig sa iyo. at sa iyo naman, santo,, pantas na doctor, dumaraying din aco na idalangin mo aco sa panginoong dios nitong capacumbabaang loob, sampon nang hinihingi co sa iyo dito sa pagnonovenas na ito, at nang cun mahouaran co ang cababaan mong loob, ang dios na nagpaparangal at nagpapala sa mababang loob, ay pagpalain niya acong papagcamtin nang corona sa caloualhatian sa langit. aba malubay at catiis tiisang jesus! | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | na nagcaloob sa ama cong san agustin, nang maningas na nasa,, ibig sa cagalingan nang manga caloloua; na parang arao na masicat, ay dili isamang lumamlam at nagcolimlim ang caniyang ningning at sinag sa pagpapaliuanag sa manga tauo nang caniyang pangangaral; at nagdalita na ualang saua nang madlang saquit at, carouahaguinan sa manga eregeng nagbubudhi sa caniya nang camatayan; at bagcus sa malaqui niyang pagnanasang maguing martir, ay dili nga isa man nanghinauang magtiis, at ang dinorongdong niyang uiniuica, ay ganito: panginoong co, aniya, pagcalooban mo aco nang icapagtiis, at dagdagan mo pa,, ololan ang saquit at hirap. caya nga panginoong co, pacundangan sa di masaysay niyang pagtitiis, ay pagcalooban mo aco nang icapagtitiis co nang hirap, at hologan mo aco nang maningas na nasang maghirap dahilan sa pananamlataya. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | at yamang iniadya mo ang caibigibigan mong doctor sa maraming panganib, nang maguing calasag nang sangcacristianohan, aco,, nagaamo amo sa iyo, na ipagadya mo naman aco sa casalanan at sa tanang caauay co, naquiquita ma,, di man naquiquita. at sa iyo naman, ama cong iniibig na san agustin, ay dumaraing aco na idalangin mo aco nito rin sa panginoon dios, sampon nang hinihingi co dito sa pagnonovenas cong ito, at nang tulad sa iyong dalita ay matiis co,, maralita, bayad at dusa sa manga casalanan co, ang tanang cahirapan dini sa buhay na malait, hangan di macasapit sa tiuasay na doongan sa langit. aba dios at panginoong co! | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | na pinagpala mo ang caloloua nang ama cong san agustin, sa pinacalangit nang iyong santa iglesia, at pinarating mo sa cataas taasang pagninilay, na ga nauaualang loob at natitilihan sa manga cababalaghan mong misterio, at nagcamit pang nanood dini sa buhay na yari nang trinidad na casanto santosan, at naguing dapat numamnam nang dugong camahal mahalan sa taguiliran nang aming panginoong jesucristo, at nang calinalinamnamang gatas nang casanto santosang virgen maria, at pinagitanan nilang mag ina na uala siyang matotohang lingonin nang malaquing pagcatoua, at ungmalab na sungmilacbo ang apoy nang caniyang sinta cay jesus at cay maria: ay paningasin mo naman, panginoon co, ang dibdib co sa pagcauili cay jesus at sa caniyang casanto santosang ina. at sa iyo nainan, arao na maalab, aco,, ungmaamo amo, na pacundangan sa catouaan mong quinamtan dito sa manga caloob sa iyong ito, ay idalangin mo aco sa panginoon dios nang graciang hiningi co dito sa novenas na ito, at idalangin mo pa naman aco nang caliuanagan nang loob, na icatututo cong magnilay nang manga camahalan niya,, caloob, at nang cun maboong manatili ang aquing loob dito sa pagninilay na ito, ay houag acong may hanapi,, hangarin, cundi ang igaganti cong catampatan, at nang purihin ang caniyang camahalan magpasaualang hangan. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | dios na totoo,, maestro nang tanang sarisaring cabanalan, na inilagay mo,, inihalal dini sa ibabao nang lupa ang aquing amang san agustin, dili nang pamahayan nang lahat na manga cabanalan lamang, cun di nang alaga,, diliguin (at parang totoong arao) ay palagoin pa naman niya ang manga cabanalan sa halamanan nang santa iglesia, at magacay siya,, manogot sa pitong puo,, limang religion, na umaalinsunod sa liuanag nang caniyang casanto santosang regla at aral nang totoong pagpapacaruc ha, pamimintuho at pag iingat sa cahalayan; ang idinaraing co sa iyo, panginoong co, ay ang itanim mo sa caloloua co ang lahat nang cabanalan, at nang cun aco,, maguing duc hang totoo sa loob, at mapagingatang co ang dilang cahalayan, at masunod co ang manga utos mo, ay maguing dapat pamahayan ang puso co nang santisima trinidad. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | at sa iyo, casanto santosang patriarca, dumaraing naman aco, at dumadalangin na aco,, anaquin mo, di man aco dapat, at ipagcaloob mo sa aquin ang hinihingi co dito sa novenas na ito, sampon nang icao rin ang parating maguing panogot, paraluman at maestro co, at nang sa tulong nang iyong liuanag tontonin nang caloloua co, na houag ding masinsay, ang itinuro mong daang cabulusan sa langit. aba panginoon at mananacop sa amin! | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | na nagbigay cang pasunod sa ama cong san agustin, nang tularan niya ang maningas mong pagcaibig sa manga caloloua, at caya inibig niyang minahiguit ang mamatay siya, houag lamang niyang maquitang hinahamac ang manga tantong dapat igalang na manga casangcapan sa simbahan, at houag mapanood nang maibiguin niyang mata ang libuti,, pag itanan nang caganiran nang manga ereges ang manga obejas niyang caual, at pinagcalooban mo rin siyang maglingid nang caniyang liuanag, at mamatay nang magpanibagong mabuhay sa lalong mabuting langit, at pinagpala mo siya sa caloualhatian nang langit, at isiniping mo sa manga apostoles, ayon sa napahayag sa isang mahal at santong obispo, at doo,, nagbibigay siyang dilag sa ibang manga santos, ayon sa naquita ni santa gertrudis: ay pagcalooban mo naman aco, panginoong co, nang totoong pagcaibig sa manga capoua co tauo, at ipagcaloob mo namang manatili sa tunay at totoong pananampalataya, at sa boong pagsunod sa santa iglesiang ina namin, itong caharian at ang sangcacristianohang bayan. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | at icao naman, mahal cong amang san agustin, yayang ang uica ni santa gertrudis, ay naquita ca niyang dumaralangin sa casanto santosang trinidad, na papagningasi,, paalabin nang totoong sinta sa dios ang manga puso nang manga tauong mauilihin sa iyo; aco,, nagaamo amo sa iyo nang totoong capacumbabaan, na pacamtan mo sa aquin yaon alab na yaon, sampon nitong hinihingi co sa iyo dito sa novenas na ito, at nang parang pagniningas nang puso mo, ay magningas naman ang puso co sa harapan nang santisima trinidad magparating man saan. aba casanto santosang doctor, arao ca nang sangcacristianohan! | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | dili lamang sa aral mo, liuanag at ningas, cun di sa manga tulong mo,, saclolo, na ipinagcacalinga mo sa manga mauiuilihin sa iyo, at pinagcacalooban mo sila nang buhay at cagalingan sa caloloua,, catauan, at iniingatan mo,, ini aadya ang puri at ari nang balang nang napaaua at napasasacolo sa iyo, at ngayong mamatay ca na, ay ipinararati mo rin ang iyong calinga, caya nga yaong iyong tubig na bumubucal sa pinagbaonan sa iyo, ay nacapagbibigay mata sa manga bulag, lacas sa manga mahihina, caaliua,, cagalingan sa balang nang macainom noon, at doon naman sa toledong bayan, ay napatanghal ca,, napaquitang nugao nang balang, at iniaboy mong inilulunod sa ilog; aco,, dungmaraing sa iyo, na gamotin mo ang aquing manga saquit at pagalingin mo ang aquing caloloua, at iadya mo itong boong caharian sa manga dinaralitang casaquitan, sa manga lindol, manga pagcacagutom, at sa iba pang manga sarisaring cahirapan, tuloy ipagcaloob mo naman sa aquin ang hinihingi co sa iyo dito sa novenas na ito, yayang sa boo cong loob ay nauiuili aco sa iyo. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | at icao naman, dios at panginoong co, tatlo sapagca personas at sapagca dios ay iisa, na tantong cang dapat tac han, dili sa iyong manga camahalan lamang cundi sa manga cababalaghan pa namang gaua nang iyong manga santos, ipagcaloob mo rin sa aquin ang hinihingi co dito sa pagnonovenas na ito, maguing pagpapahayag mo baga nang iyong aua,, caalaman, maguing pagpapaquita mo naman nang iyong pagcaibig sa casanto santosan mong doctor, at nang cun amponin aco nang gayong camahal na pintacasi,, maestro, ay mapanoto ang caloloua co sa tiuasay na raan nang iyong mahal na aral, at sa pagpanao dito sa buhay na malait, ay maguing dapat casihan nang iyong mahal na gracia, nang panoorin at paquinabangan ca sa caloualhatian sa langit magpasaualang hangan. aba balon nang carunungan! maestro nang teologia, ilao nang manga manga ngaral, doctor nang manga doctor haligui nang santa iglesia, calasag nang pananampalatayang cristiano, tabac sa manga croges. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | aba agusting bulaclac nang manga matatalas na bait, at tauong inaralan nang dios! na cun ihalimbaua ca sa manga santos, icao ay casanto santosan, at cun sa manga marurunong, carunungdunungan ca. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | pacundangan doon sa graciang matibay at mapilit na ipinagcaloob sa iyo nang panginoong dios, na tungmaos at nanaimtim sa puso mo na pinacalinislinis, at pinaui ang dilang caibigang lupang quinauiuilihan mo, at pinaliuanag ang iyong bait na pinaalis at pinapanao ang manga camaliang iquinalalabo, at minulat ang iyong manga mata nang mapanood mo,, malasmasin yaong camahal mahalang liuanag, at nang pagpacatulinan mong haboli,, alinsunurin ang cabangohan nang manga bagay sa langit: aco,, nagaamo amo sa iyo, ama co, at dungmaralangin na igauad mo sa aquin ang iyong camay, nang aco,, macaahon dito sa manga casamaang quinabalonan co, at macapagbalic loob na totoo sa dios co, at macapagsisi,, macapagdusa nang tapat sa manga casalanan co. pacundangan doon sa catamisan at biyayang calinalinamnaman na ipinamuti at ipinayaman nang panginoong dios sa iyong caloloua, at pinagcalooban nang madlang catouaan, at guinilio nang maraming pagdalao niya sa iyong loob, na ga naaaninag at naquiquiniquita sa manga gaua mo: aco,, nagaamo amo sa iyo, ama cong casanto santosan, na idalangin mo aco sa panginoong dios nang graciang icauiuili,, icalalambot nang puso co,, icatututo cong manalangin, at icaaalam co pa,, icaquiquilala, na cun sino aco at cun sino siya, at ang pagca dapat paualang halaga ang lahat nang balang na, liban sa dios. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | pacundangan sa catacatacang pagcahusay, pagcacaayo,, pagcariquitdiquit nang tanang manga cabanalan na ipinamuti sa iyo nang panginoong dios, at alang alang doon sa mahal na banaag na inihulog nang panginoong dios sa iyong caloloua, at nang ihalal cang maestro,, ama sa gayong caraming religion sa caniyang santa iglesia, aco,, dungmaraing sa iyo, mapalad na santo cong ama, na idalangin mo aco sa ating panginoong dios nang graciang icatutupad at icaaalinsunod co sa manga ipinagpasunod mo, ihingi mo naman ang manga mahal na religion na pinagpupunuan mo, na ang sinusunod baga,, pinipintuho nila,, ang regla mong quinatha, sampon nang iba pang calahat lahatan, ay paraparang maquinabang din sila nang manga biyaya,, graciang ipinagcaloob sa iyo nang panginoong dios, at nang maisulat mo yaong regla. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | alang alang doon sa carunungan mong lalong lalo sa carunungang tauo, na ipinag paliuanag nang panginoong dios sa iyong calalim lalimang bait, at binungcal ang manga cayamanan sa santong sulat, at ipinaunaua ang manga lihim at matataas na misterio nang santong pananampalataya natin, sampon nang manga lalong malalalim at marilim sa mahal na teologia, at nang sa iyo parang bucal na namamarating malinao at malalim ay magmulang umagos at umanod ang manga ilog nang totoo,, tiuasay na aral sa langit na idirilig at ipagpapalago sa manga halaman nang santa iglesia. aco,, nagaamo amo sa iyo mabunying doctor, na nacaliuanag sa boong sangmundo, na idalangin mo aco sa panginoon dios na pagcalooban aco nang loob na mababa at mauilihin sa aral na itinuro mo,, itinuro nang ina nati,, maestrang santa iglesia, apostolica, romana. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | at yayang inihalal ca nang panginoong dios na haligui at catibayan nang santa iglesia, at tabac nang manga ereges na dito mo mamacailang pinaquipaglabanan, at sa toui touina,, dinaig pinapangayupapa pinasuco mo sila. tingni, santong ama, at cun gaano ang paghihirap at pagcacasaquit ngayon nito ring santa iglesia, at ang daming halimao sa infierno na dumurouahagui at gumugubat sa caniya, ay magpatirapa ca sa camahal mahalang harapan nang casanto santosang trinidad, at pagaamo amoin mong daingan, na ipagsangalang at iadya ang caniyang manga campon na ovejas dini sa manga ganid na halimao, ituro,, ipanuto sa catouid touiran at cabulusang daan nang aral nang santo evangelio, nang dumating na maloualhati diyan sa caguinha guinhauaha,, lubhang mapalad na buhay, na iyong quinadoroona,, pinaquiquinabangan. sa sinta,, serafing tunay querubing sa carunungan. agusting amang marangal ilao nami,, paraluman . | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | pananaghoy ualang humpay niyong pusong nahahambal nang ina mo nang mamasdan, casiraan mong nacamtan, pagamin mo,, pagtataman sa lihis at maling aral. agusting amang marangal ilao nami,, paraluman . bautismo,, nang iyong camtan himnong te deum minulan ni ambrosiong pantas paham sumagot ca,, nagsaliuan cayo hangang nauacasan, lupa,, langit ay nagdiuang. agusting amang marangal ilao nami,, paraluman . dios ay nang paglingcoran nagtumago ca sa ilang, doong mo agad linalang religiong cagalang galang, nagangquin nang iyong ngalan na sa mundo,, cabantogan. agusting amang marangal ilao nami,, paraluman . pitong puo at cun ilan na manga religiong banal tinangap nila,, quinamtan quinatha mong reglang mahal, at ang siya,, tantong hagdan sa sinta nang pusong tanan. agusting amang marangal ilao nami,, paraluman . si cristo,, sa pobre nagay naguica nang mahinauan: agustinong amang paham icao ang hirang co,, halal, sa iglesia co,, pagbinlan itangol mo,, isangalang. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | agusting amang marangal ilao nami,, paraluman . isa pang caloob naman ni cristo,, nang virgeng tunay bibig mo,, pinaraloyan gatas nang inang maalam, gayon din nang dugo naman ni jesus sa taguiliran. agusting amang marangal ilao nami,, paraluman . bagay ring cababalaghan cun te deum magsaliuan, uicang sanctus cun maturan, puso mo,, naglulucsohan sa quinadoroonang cristal, bigay puri sa mayacapal. agusting amang marangal ilao nami,, paraluman . aguilang matang malinao sa manga doctor cang arao, dilag mo,, nacaca campan sa iglesiang cabilugan, at ang sa dios na aral maliuanag mong sinaysay. agusting amang marangal ilao nami,, paraluman . tabac nang dios cang hirang sa sangeregeng caauay, sinapol mong inihapay aral nilang bagay bagay, at sa touing paglalaban icao rin ang may tagumpay. agusting amang marangal ilao nami,, paraluman . dios iyong dalanginan sintahin naming matibay. agusting amang marangal ilao nami,, paraluman . | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | casanto santosang patriarca amang san agustin, landas nang matotouid na asal at tagapag unaua nang dilang cautusan, ilao nang manga doctores, at salamin nang aming buhay: maguing pintacasi naua naming maalam sa harapan nang dios. ipanalangin mo cami, maloualhating amang san agustin. at nang cami maguing dapat magcamit nang manga pangaco ni jesucristo. panginoon naming dios: yamang pinaghimalaan mong panibago ang iyong santa iglesia niyong nalilimpoc na papairi,, apoy na nangunguna sa caparangan sa manga taga israel, nang pagpapahayag mo sa mabunying amang san agustin nang lalong calalim lalimang misterio nang carunungan mong ualang hanga, at nang pagpapa alab sa puso niya nang ningas nang mahal mong sinta, ay magdalita ca, at ipagcaloob mo na ituro cami niya nang pagtauid naming maloualhati sa manga tucso at capanganiban nitong maralitang mundo, at tuloy aming camtan ang pangaco mo sa aming bayan nang dilang toua na ualang hangan. alang alang cay jesucristong panginoon namim. | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Juan Serrano | senor doctor. fr. pedro da la ma. trinidad, arzobispo dito sa sangcapoloan, ay nagcaloob nang apat na puong arao na indulgencia sa touing arao arao sa balang macacanta ma,, magdasal man caya nitong dalit sa mabunying amang san agustin; at gayon din naman nagcaloob nang apat na puong arao rin na indulgencia sa balang magnovenas nito . | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | kung dapat mang busugin ang ay lalo na ang at ang . ang nobelang ay napakasarap na pagkain ng damdamin at ng pag iisip. kung ibig ninyong bumili ng iba'ibang yaring damit nobelang maring at iba pa ay pumarito kayo sa mercado yanco int. tabora, maynila. ang aklat na ito ay aring tunay ng tatlong magkakapatid na tolentino (anak) at wala sino pa mang makapagpapalimbag nito kung wala silang lubos na kapahintulutan. ang tagapangasiwa, . sa inyo, mga kapatid kong bulaklak ng pilipinas, sinag ng buhay, sibol ng lambing at pagibig, hiwaga ng saganang bait at banal na pagtitiis, mga babaying dangal ng kalinisan sa sangkatauhan, sa inyo ko ipinatutungkol itong walang kabuluhang aklat. maliit na lubha, palibhasa'talagang maliit yaring pag iisip. gayon pa man, kung inyong nanamnamin ang pinagdaanang buhay ni maring si maring na diwa nitong kasaysayan, ay inaasahan kong kayo'may kaunting kabutihang pakikinabangan. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | sa munting aklat na handog ko, ay inyong makikitang maliwanag, na ang isang babaying marangal at may malakas na kalooban, ay kahalintulad ng araw: sa kabila ng mga makakapal na dilim at maraming bagyo ng ligalig at kahirapan, ay sumisikat na maluningning, ligid ng puri, ligid ng biyaya, ligid ng lualhating di mahulilip. ang taong walang ibang binubusog kungdi tanging ang sikmura lamang, ay hindi nabubuhay: tumutubo lamang parang damo. upang magpakatao ay kailangang busugin din ang puso at ang utak, sa pamamagitan ng pagbasa sa mga mabubuting aklat. aurelio tolentino. . napitas ang bulaklak noong taong. ay nanirahan sa nayon ng., sakop ng maynila ang mag asawang pedro at julia. maralita ang kanilang pamumuhay palibhasa'walang ibang paghahanap kungdi ang mamalakaya sa mga ilog at sa look ng maynila. sila ay may bugtong na anak, uliran ng bait, si maria na tinagurian ng maring. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | kung kaaya aya man ang ganda ng kalooban ni maring, ay lalo pa naman kaaya aya ang ganda ng kaniyang anyo, anyo ng bagong bumubukang kampuput, at lalong lalo pa yaong mukha niyang anaki'mukhang angel, mukhang pinagkalooban ng langit ng lubhang mapanghalinang dikit na bihirang ipagkaloob sa taong kinapal. ang kaniyang mapupungay na mata ay anaki'salamin ng pag ibig, anaki'sibol ng lambing, anaki'larawan ng bait. at dahil nga sa gayon, ay pinag ingatan yatang talaga ng palad, kaya'pinalamutihan sa dakong noo ng masinsin, nguni'makitid na kilay na hubog tari, at binakuran ng mayabong at malantik na pilikmata, akala marahil ng maykapal ay upang huwag manganib sa puwing man lamang yaong mga matang kaniyang pinagpalang talaga. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | ang kaniyang mga ngiti ay ngiting langit: naghahandog sa kaharap ng lugod na di mahulilip at walang hanggang tamis ng maamong kalooban, lalo'talagang maririkit yaong kaniyang mga maliliit at masinsing ngiping kinaiinggitan ng tunay na garing, at sinalitan ng isang ngiping gintong ipinasadya ng kaniyang ama, upang malubos mandin ang ganda noong napakatamis na bibig. kung lugay ang kaniyang mayabong na buhok, ay uma abot hangang sakong, malinis, maitim at makinang na anaki'sarampuli ng mga lakhang dalaga sa unang panahon. si maring ay kayumangging maligat na namumula mula, at ang kaniyang pangangatawan ay katatagan sa taas at sa bilog. ang kaniyang mga kilos ay mabining pawa, mahinhin at kalugod lugod sa lahat ng bagay. may isang binata, bagong taong basal na nagngangalang gonsalo. ito ay maralita ring gaya nila maring, palibhasa'gaya rin nilang walang ibang paghahanap kungdi pamamalakaya sa mga ilog at dagat. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | si gonsalo ay may mga tatlong taon ng nananhik ng ligaw kay maring, nguni'hindi pinansin nito ang kaniyang matapat na pagsuyo, at kadalasang isagot sa kaniya ay ang kaniyang nais na makasuyo muna sa kaniyang mga magulang. gayon pa man ay hindi tumatamlay ang pag ibig ni gonsalo, at sa tuwing sabado, gaya rin ng dati, ay siya'nananhik ng ligaw. isang gabi ay nanhik din ng ligaw kay maring si. eduardo sanchez, bagong taong may mga dalawang puo'limang taong gulang, makisig at bantog sa bait, sa dunong at sa yaman. mga ilang buan pa lamang ang kaniyang panunuyo kay maring ay sila'nagkaibigan. nahahalata ni gonsalo ang gayon, kaya siya ay naglubay ng pagdalaw kay maring. nguni'palibhasa'taimtim ang kaniyang pagsinta, ay along nauuhaw ang kaniyang puso, ngayon hindi nakikita ang hantungan ng kaniyang mga nais. isang sabado si gonsalo ay muli na namang nanhik ng ligaw kay maring. maring, ang kaniyang samong anaki'hibik. may mga tatlong taon nang ikaw ay aking dinadalanginan, saka ngayon. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | hindi naituloy ang kaniyang malumbay na samo, at pagdaka'biglang namalibis yaong nabubungad na luhang kanina pa gumigilid sa kaniyang mga pilik mata. nai inis ang kaniyang puso. baga ma'siya'hindi sinisinta ni maring, ay nahabag din ang kaniyang kalooban sa kaawaawang binata. ipagpaumanhin mo na sana sa akin ang hindi ko paglingap sa iyong pag ibig, ang tugon ni maring. ako'hindi na maaring suminta sa iyo. bakit?, ang tanong ni gonsalo. sapagka'ako'may sinisinta na, ang pakli ni maring. oo nga, ang sagot ni gonsalo. eduardo sanchez. siya'mayaman at marunong, nguni'ako'dukha at mangmang. hindi naman sa gayon, ang amo ni maring. pantay pantay sa aking balak ang lahat ng tao. nguni'ano kaya ang gagawin, kung talagang hindi isinagi ng palad sa puso ko ang sa iyo'umibig? kita'magmahalan na lamang na parang tunay na mag kapatid. hindi mangyayari, ani gonsalo. bakit?, ang tanong ni maring. ewan, ang tugon ni gonsalo, nguni'ikamamatay ko yata ang aking pagkabigo sa iyo. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | maluwat na di nakaimik ang dalawa. si maring ay nakayuko at kaniyang ginuguniguni si eduardong minumutya ng kaniyang puso; si gonsalo ay nakayuku rin, at ginuguniguni naman niya ang kaniyang nabigong pagsuyo kay maring. itinalaghay ni gonsalo ang kaniyang ulo at pinagmasdan ang kaniyang kaharap. maring, aniya. ito'kahuli hulihan ko nang pagpanhik dito. nguni'isinusumpa ko, na kung hindi rin lamang ikaw ang magiging poon ng aking abang kapalaran, ay hindi na ako mag aasawa kailang pa man, at paka asahan mo, na baga ma'ako'malayo sa iyo, ay ikaw at ikaw din ang dadalanginan ko habang buhay. si gonsalo ay nagpaalam, at samantalang siya'nananaog doon sa hagdanang tatlong taong pinapanhik niya tuwing sabado, ay matuling namamalisbis sa kaniyang pisngi ang luha ng kaniyang nabigong pag ibig. kaawa awa naman ang buntong hininga ni maring. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | sapul noon ay hindi na nga nanhik ng ligaw si gonsalo kay maring; nguni'gabi gabi ay nagdadaan siya sa tapat ng kanilang bahay, kungdi tatayo tayo sa malayo, at kapag natanawan niya si maring ay saka pa lamang uuwi ng bahay. siya'parang nauulol mandin. isang gabi ay dumalaw si. eduardo kay maring at pinagkasunduan nilang ipagtapat sa mga magulang ang kanilang pagsisintahan, at tuloy isamo ang kanilang kapahintulutan sa kanilang pag iisang puso sa harapan ng dambana ng maykapal. noon ding gabing yaon ay pinakiharapan ng mag asawang matanda si . ipagpapaumanhin po nila, ang simula nito, ang aking kapangahasan sa pag harap sa inyo at pagtatapat ng aking nais. ano yaon?, ang tanong ng matandang pedro. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | marahil po, ang sagot ni eduardo, huwag ko mang sabihin ay batid na ninyo ang aking pagsuyo kay maring, na kung ilan ng buwan ngayong aming inaalagaan at binabakuran ng malinis na pagmamahalan; at dahil sa gayon, ay hindi namin ikinahihiyang ipakiharap, maging sa maykapal, maging sa inyo po, at maging sa lahat ng tao. ako po ay ulila sa ama'sa ina. kapatid ko ma'kamaganak ay wala ng natitira isa man kaya ako'sabik na magkaroon ng magulang na sukat suyuan habang buhay. kung ito pong kaliitan ay inyong maging dapatin, at tangaping maging parang tunay na anak na kaisang puso ni maring, ay pakaasahan po ninyong wala ng mapalad na lalaking gaya ko sa sang sinukuban . tinawag ni matandang pedro si maring. eduardo, aniya, at sinabing kayo raw ay nagkakasintahan. tunay nga baga? si maring ay hindi nakasagot: siya'dinaig ng alang alang at kahihiyang sa matanda. sumagot ka, ang ulit ng ama tunay nga bang kayo'nagkakasintahan? linakasan ni maring ang kaniyang kalooban. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | tunay nga po, ang kaniyang nahihiyang sagot. isinamo niya, ang dugtong ng matanda, ang aming kapahintulutan sa inyong pag iisang puso. ano ang balak mo sa gayong? kayo po ang masusunod, ang tugon ni maring. kung kami lamang ang masusunod, ang dugtong ng matanda, ay ibig naming ikaw ay makitang dalaga habang buhay sa aming piling, upang huwag kang mawalay ng kahit sandali sa aming mga mata. gayon pa man ay nababatid naming ang pakikipag isang puso ay katutubong talaga ng tao, gaya ng aming pag iisang puso ng iyong ina, at dahil dito, ay hindi maaring ipagkait sa inyo ang aming kapahintulutan. sabihin pa kaya ang tuwa ng nagkakasintahang maring at eduardo? para na nilang nakikitang nabubuksan ang pintuan ng langit sa panahong sasapitin. naganap ang tatlong sunod sunod na tawag sa simbahan. samangtalang inihahanda ang lahat ng bagay na kailangan sa pagkakasal ni maring kay. eduardo ay parang linalason naman ang puso ni gonsalo. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | dalawang araw bago sumapit ang takdang araw sa kasal, ay dinalhan ni. eduardo si maring ng mga hiyas na pawang tinampukan ng mga batong brilyante at isang kabihisang damit na sadyang ipinasukat kay maring. kinagabihan, samangtalang sinisiyasat ang lahat na gagamitin sa malaking piging na ihahanda, si maring ay biglang nawala. kinayag ni gonsalo ang dalawa niyang kaibigang matapat, inabangan nila si maring at pagpanaog nito ay kanilang biglang inagaw at dinala sa bundok ng. mateo sa lalawigang rizal. sabihin pa kaya ang tangis ng kaawa awang maring? noong nakikita na niyang nagliliwayway ang araw ng kaniyang buhay, ay biglang lumubog at ang humalili ay dilim na tila wari walang katapusan. sa loob ng unang buwang pakikisama ni maring kay gonsalo sa bundok, ay wala siyang ibang binabalak kungdi ang paghihiganti. pinakataimtim niya sa kalooban ang nasang patayin ang lalaking kumaladkad sa kaniya sa burak ng kapangayayaan. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | isang gabi, si gonsalo ay naidlip na nakahilig sa kandungan ni maring. nasulyapan nito ang isang sundang na malapit sa kaniya, biglang dinampot at anyong tatarakan sa dibdib ang natutulog, nguni'nangatal ang kaniyang bisig, gaya ng pangangatal ng kaniyang puso at kaluluwa. dius ko!, ang kaniyang buntong hininga. masama nga sana si gonsalo, nguni'sa lagay na ito ay siya'akin ng asawa. siya'nagmuni muni. hindi mangyayari, aniyang sarili. ang lalaking ito ay hindi ko sininta kailan pa man; ako'kaniyang inagaw at pinaslang. ang taksil ay dapat ding pagtaksilan. muling itinaas ang kamay at muling akmang tarakan ng sundang ang dibdib ni gonsalo. nguni'gaya rin ng una, nanginig ang kaniyang kamay at hindi naituloy. si maring ay may malakas na loob sa paggawa ng magaling, nguni'napakahina kung sa gawang kapaslangan. muling ibinaba ang kaniyang kamay. ano kaya ang aking gagawin? ang tanong niya sa sarili. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | kung ako man ay umuwi sa amin ngayon, ay may magsasabi kayang hindi pa nalugso yaong wagas na puring katutubo ng aking pagkatao? tunay nga at nalalaman kong ako'hindi sumisinta kay gonsalo, nguni'nalalaman ko rin namang siya'sumisinta ng taimtim sa akin. naglalabanang mahigpit sa kaniyang balak ang lunos kay gonsalo at ang nais na maipaghiganti ang kaniyang puring nagiba. ang puri ng tao, aniya sa huli, ay katimbang ng buhay. at yayamang inilugso niya ang aking puri, ay kailangang ilugso ko rin naman ang kaniyang buhay. muling itinaas ang kaniyang kamay, hawak ang sundang, pinag ubos ang lakas ng kaniyang loob at anyo na namang tarakan si gonsalo sa dibdib. nguni'katakataka. hindi sundang ang lumagpak kay gonsalo, kungdi matuling luhang namalisbis sa mga mata ni maring at pumatak sa kaliwang pisngi ng nakakatulog. si gonsalo ay nagising. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | nakita niya ang sundang na naka akma sa tapat ng kaniyang dibdib, nguni'hindi tuminag kaunti man, at bagkos pang ngumiti at nagsalita ng ganito: maring, ituloy mo ang sundang. ikaw ay aking pinagtaksilan, kaya kailangang ikaw ay maghiganti. ituloy mo ang sundang. kailangan nga, ang sagot ni maring, nguni'ewan kung bakit, makaitlo ko ng iakma ang sundang at hindi ko naituloy: nanginginig ang aking kamay. nanginginig ang iyong kamay sapagka'kamay ng anghel; ang pakli ni gonsalo; datapuwa'ang kamay ko ay kamay ng buhong: makita mo kung hindi magtuloy. siya'maliksing naupo, inagaw ang sundang kay maring, saka anyong isasaksak sa kaniyang sariling dibdib. !, ani maring, saka hinagkan. yaon ay siyang kauna unahang halik ni maring kay gonsalo. maring, ani gonsalo, inagaw kitang hindi ko sinadya. ako'binulag na lubos ng masidhing pagsinta ko sa iyo. nguni'ngayong ako'pagsaulan ng dating kalooban at pag iisip, ay pinagsisisihan kong mataimtim ang kapaslangang ginawa ko sa iyo. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | kaya nga, at dahil sa ako'sumumpang mahigpit sa sarili, magbuhat pa man noong unang araw na ikaw ay aking sintahin, na papatayin ko ang sino mang sa iyo'tumaksil: at yayamang dili iba'kungdi ako na rin nga ang sa iyo'pumaslang, kaya kailangang patayin ko ang aking sariling katawan, upang sa gayon ay matupad ang aking mahigpit na sumpa. muling iniakmang isaksak sa kaniyang dibdib ang sundang, nguni'muli rin siyang niyakap ni maring at tumangis. ngayon pa bagang nailugso mo na ang aking puri, saka mo ako lilisanin? ang kaniyang hibik. si gonsalo ay tumangis din. noon gabing yaon ay hindi sila nakatulog. magdamag na humihingi ng kapatawaran si gonsalo sa kapaslangang kaniyang ginawa. palibhasa'si maring ay may banal na kalooban kaya pinatawad ang sa kaniya'nagtaksil. sa kaluwatan ng kanilang pagsasama ay unti unting nagkaroon ng pagmamahal si maring kay gonsalo. lumipas ang limang taon. si maring ay nagkaroon ng dalawang anak. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | isang araw si gonsalo ay umuwi ng bayan, at siya'nagbili ng kahoy at yantok. nabalitaan niyang nangamatay na ang ama'ina ni maring. sabihin pa kaya ang tangis nito ng kanyang maalaman ang malumbay na balita? gayon pa man, at sapagka'sila'wala ng sukat pangilagan sa bayan, sila'nagbalik sa nayong. na kanilang pinanggalingan, at sila'namuhay na tahimik sa bahay na naiwan ng mga nasirang magulang ni maring. simula ng kahirapan si gonsalo ay kinayag ng isa niyang kaibigan, upang sila raw ay mamili ng kabayo sa pulong mindanaw. alinsunod sa balita ay mura doon ang kabayo at malaking lubha ang kanilang tutubuin. ang sagot ni gonsalo ay hindi siya maka aalis, sapagka'wala siyang salaping iiwan sa kaniyang asawa'mga anak, nguni'siya'binigyan ng limang piso, at pinangakuan pa siyang sa kanilang pagbabalik, mga ilang araw lamang ay siya'bibigyan pang muli, at di kailangang hintayin pang mabili ang kanilang kabayong kalakal. si gonsalo ay natuwa ng di gayon lamang. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | ang limang pisong kaniyang tinanggap ay ibinigay kay maring ng walang bawas kaunti man. kinabukasan, pagkatapos niyang hinagkan ang kaniyang dalawang anak, ay niyakap si maring, nanaog at sumakay sa isang daong. si maring ay tumangis pagtalikod ni gonsalo: siya'kinabahan sa pag alis nito. si gonsalo ay nadaya. ang daong na kaniyang sinakyan ay hindi napatungo sa mindanaw, kungdi sa hongkong, saka nagtuloy sa hawaii. may mga dalawang buwan pa lamang ang pag alis ni gonsalo, ay naipagbili na'naisanglang lahat ni maring ang kaniyang damit, at wala ng natitira kungdi ang kaniyang suot sa katawan at ang isang kabihisang nakababad sa batya. araw araw ay siya'nakapangalumbaba sa durungawan, at kaniyang hinihintay si gonsalo, nguni'ito ay hindi dumarating, at wala man lamang balitang tinatanggap hinggil sa kanya. bawa'maghapong lumipas ang damdam ni maring, ay maluat pa kay sa isang taong pagtitiis. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | ang anak na panganay ni maring ay may pag iisip na'kaya ng alagaan ang kaniyang kapatid na bunso. isang gabi, si maring ay napatungo sa bahay ng isang matandang babaing dati niyang kakilala, at ipinakiusap niyang siya'ihanap ng bahay na mananahian. noon din ay siya'ipinagsama ng matanda sa isang bahay na malaki. silang dalawa'pumasok sa silid. doon ay may dinatnan silang isang lalaking kastila at balbasan. ang lalaking ito ay kinausap ng lihim ng matanda, at pagkatapos ay nagpaalam; doon ay iniwan si maring. si maring ay pinagmasdan ng kastila. ang kinakailangan ko, ay hindi mananahi, kungdi asawa. si maring ay nanginig at namutla ng galit. hindi niya akalaing siya'makatagpo ng gayong pagkadulingas. ang hinahanap ko po, ang matigas niyang tugon; ay hindi asawa, kundi tahi. mahirap ang tahi, ang pakli ng kastila; dapuwa'mayaman ang asawa: narito ang salapi. saka anyong iniabot kay maring ang isang bilot na salaping papel. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | si maring ay parang tinampal sa mukha, at siya'napahiya sa kaniya ring sarili. gayon pa man ay kanyang tiniis yaong mahapding libak, inirapan ang kastila, biglang tinalikdan at anyong lisanin. nguni'bago nakalakad ng dalawang hakbang, ay siya'hinabol ng kastila; at hinawakan sa kaliwang kamay. si maring ay maliksing pumihit, hinarap ang kastila, ubos lakas na tinampal sa mukha, saka sumigaw ng malakas. polisya!, aniya. ang kastila'nagtaanan. sa bahay na yaon ay walang tao isa man. yao'isang bahay na talagang pinagpupungalan pinagkukulungan ng mga babaying sawing palad. sa maynila ay marami ang gayong bahay, at bihira ang babaing napapanhik doon na di nasisilaw sa kislap ng pilak at ginto. isa mang polisya ay walang dumalo sa sigaw ni maring. karamihan ng polisya ay talagang gayon: parang nakikipaglaro ng piko piko. samantalang sila'pumipiko sa inyong palad ay sila'makikita mo, nguni'pagkatapos ay hindi na; sila'lumulubog na parang bula. si maring ay umuwi sa kaniyang bahay. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | dinatnan niyang umi iyak ng gutom ang kaniyang mga anak. siya'nanghingi ng kanin sa mga kapit bahay at nang siya'mabigyan ng kaunting tutong, ay ito'siyang kaniyang ipinakain sa mga bata. si maring ay hindi kumain ng hapunan, hindi dahil sa siya'ayaw, kungdi dahil sa talagang walang makain. kinabukasan, at bago sumikat ang araw, ay siya'naglakad at humanap ng labahin. siya'umuwing may sunong na maraming damit na marumi, at salaping kulang lamang ng kaunti sa dalawang piso, salaping hiningi niya, upang may maibili ng sabon at almirol. siya'bumili ng pananghalian, at pagkatapos niyang kumain saka naglaba. ika apat na araw ay natapos ang damit at kaniyang inihatid. ang isa sa kaniyang mga ipinaglalaba ay lalaking balo, may mataas na katungkulan at may malaking sahod na salapi. aniya kay maring. si maring ay kinabahan, tiningnan ang marangal na ginoo, saka yumuko. hindi bagay sa iyo ang maglaba, ang dugtong ng dakilang lalaki, bagay lamang sa iyo ang maging poon. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | dito ka na tumira sa bahay, at ikaw ay aking popoonin. ang isang maralitang gaya ko ang sagot ni maring, ay di dapat maging poon. hindi, hindi ka maralita; ang sabat ng ginoo, ikaw ay mayaman, sapagka'ang lahat kong ari, ay parang ari mo ring tunay. pinasasalamatan ko po ang inyong magandang kalooban, ang pakli ni maring, datapuwa'hindi ko matatanggap. ibigay na lamang ninyo sa akin ang kaupahang sukat sa linabhan kong damit. ito po ay siyang tunay kong pag aari, sapagka'ito'isang bungang tunay ng aking pawis. siya'inabutan ng limang pisong salaping papel. ako po'walang isusukli, ani maring. iyo ng lahat iyan, ang sagot ng ginoo. wala po akong tatanggapin, ang tutol ni maring, kungdi lamang ang tatlong salaping kulang sa aking pinagpaguran. siya'binigyan ng tatlong salapi. si maring ay umalis at hindi na tumanggap ng labahin sa bahay na yaon. siya'nagtuloy sa isa pa niyang ipinaglaba at naghatid din ng damit. pinangusapan siya nito ng matatamis na salitang ukol sa pag ibig. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | ako po'naparito, ani maring, upang maghatid ng damit, at di upang makipagsintahan. ang kausap ay napahiya, binayarang kay maring ang inihatid na damit, at gaya rin ng una, ay hindi na tumanggap ng labahin. kinabukasan ay siya'nasok na mananahi sa isang sastreria. sumapit ang sabado, at ng kaniyang sinasahod ang kaniyang pinagpaguran, ay siya'pinangusapan ng may ari. maring, aniya, kung ibig mo sana ay huwag ka ng manahi ng damit na ginagawa dito sa sastreria . ang tanong ni maring. naninibugho ang puso ko, anang may ari, kung nakikita kong hinahawakan ng maririkit mong kamay ang damit ng iba. ang ibig ko sana, ay damit kong sarili ang iyong hipuin. mapalad ang lalaking lingapin mo! ako po'naparito, ang tugon ni maring, upang maghanap buhay, at di upang makipagligawan. si maring ay umuwi at hindi na muling pumasok pa sa nasabing sastreria. siya'pumasok namang tagapagbili sa isang tindahan ng chinelas na ari ng isang insik. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | ikatlong araw ng kaniyang pangangasiwa ay siya'tinawag nito, hinawakan sa kamay at ilinagay sa kaniyang palad ang mga ilang salaping papel. ang tanong ni maring. iyan ay salapi, ang sagot ng insik. at bakit mo ibinibigay sa akin? ang ulit ni maring. inihahandog kong talaga sa iyo, anang insik, at mamayang gabi ay dadalaw ako sa inyong bahay. ah!, ang bulas ni maring. ibig mong bilhin ang aking kahirapan? nagkamali ka. ang buhay mo at sampu pa ng iyong boong angkan ay hindi magkakasiyang ibayad sa aking kadalitaan. isinauli ni maring ang salaping papel, at hiningi lamang ang nararapat sa tatlong araw na kaniyang pangangasiwa sa tindahan, at saka umuwi. masama ang maganda, aniya sa sarili. mabuti pa ang pangit. at sapol pa noon si maring ay hindi na nagkotso, hindi na nagsinelas, hindi na nagbakya, at hindi na inayos ang kaniyang bihis. unti unti ay naubos ang kaniyang kinitang salapi. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | nang siya'wala ng sukat na maipakain sa kaniyang mga anak, ay ipinagbili naman, kahit mura, ang kaniyang mga tapayan, kalan, palayok, pingan at iba pang kasangkapan. ang pinagbilhan ay pinuhunan sa pagtitinda ng mais. akala niya'kung magtubo, ay muling makabibili ng kasangkapan. nagtinda nga siya ng mais sa tapat na kaniyang bahay, nguni'siya'dinakip ng pulis, dahil daw sa siya'walang licencia. kinabukasan ay siya'nahatulang magmulta ng limang piso. sapat na sapat lamang na ibinayad sa multang ito ang lahat na pinagbilhan niya ng mga tapayan, palayok, kalan, pingan at iba pang kasangkapan. ngayon ay wala na siyang maipagbiling ano man, at wala rin siyang kaunti mang salapi. ang kaniyang mga anak ay nag iiyakan at humihingi ng pagkain. nangaglalambitin sa kaniyang liig at nagsisidaing ng gutom. kulang lamang ay di maulol si maring. sinasabunutan ang kaniyang buhok. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | ibig niyang tumangis, nguni'napakalaki ang pagtitiis, kaya walang tumulo kapatak mang luha, at malalagot mandin ang kaniyang hininga. biglang napasigaw sa malaking tuwa. naalaala niya ang kaniyang ngiping ginto, yaong ngiping pinakadakilang palamuti ng kaniyang marikit na bibig. binunot niya ang nasabing ngipin sa kaniyang gilagid at naipagbili ng dalawang piso. ibinili ng pagkain ang kaniyang mga anak, at ang natira ay ipinamili ng isdang sariwa sa bangkusay, at ipinagbili sa divisoria. lubhang mabili ang kaniyang tindang isda at hindi niya halos malaman ang kaniyang harapin sa maraming tumatawad. nabiling lahat ang kaniyang isda. anong laki ng tuwa ni maring! akala niya'malaki ang kaniyang naging tubo kaya'naisipan niyang ibili ng damit ang kaniyang mga anak. ang suot nila sa katawan ay gutay gutay na at wala siyang maihalili. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | dinampot sa lupa ang kaniyang bilao, siya'tumindig, at samantalang dinudukot sa kaniyang lukbutan (bulsa) ang kaniyang pinagbilhan ay aniyang nagsasalitang sarili: ibibili ko ng kakanin ang aking mga anak at ngayon pa lamang sila makatitikim ng. siya'biglang namutla. nanginig ang kaniyang boong katawan at nanglumo. siya'napalupagi sa lupa. nagdilim ang kaniyang tingin at malalagot mandin ang hininga. pagdukot sa kaniyang lukbutan ng kaniyang kamay, ito ay lumusot sa kabila. wala siyang nasalat kahit isa mang belis. ang kaniyang lukbutan ay ginupit at pinutol ng mga mangdurukot. ang malaking tuwa ni maring ay biglang napalitan ng lalong malaking hapis. ang kaniyang pangarap na buhay ay biglang napalitan ng masidhing hapis. siya'susuray suray na umuwi ng bahay, namamalisbis ang kaniyang matipid na luha, at kulang lamang ay di mawasak ang kaniyang dibdib. pusong matibay kapapanhik pa lamang ni maring sa kaniyang bahay, ay dumating si . eduardo sanchez. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | sa kabila ng mahigit sa apat na taong lumipas, ay nagkitang muli ang dating nagkakasintahan, ang dalawang pusong biglang pinagwalay ng saliwang palad noon pa namang malapit ng magkabuluhan sa haba ng buhay. sa unang pagpipinkian ng dalawang tingin, anaki ay nagbalik na lahat ng panahong lumipas; anaki ay muling nanariwa yaong nasangal na pagmamahalan. eduardo ay kinabahan, dahil sa kaniyang pagsinta kay maring. kinabahan din si maring, dahil naman sa kaniyang pagmamahal kay gonsalong ama ng kaniyang mga anak. maluwat na hindi nakaimik ang dalawa. pagkamasid ni. eduardo doon sa halos gibang dampang walang ano mang kasangkapan, pagkamasid niya kay maring at sa mga batang may gutay gutay na damit, kulang lamang ay di mawasak ang kaniyang puso sa malaking habag. kaninong mga anak ito? ang kaniyang tanong. mga anak ko, ang sagot ni maring. parang linason ang pag iisip ni. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | kaniyang napagnilaynilay, na kung hindi inagaw ang kaniyang kasintahan, ay siya'may dalawa na sanang anak na gaya rin noong dalawang batang kaniyang pinagmamasdan. maluwat na namang kapuwa hindi nakaimik ang dalawa. eduardo ay kung nandoon lamang sana si gonsalo, ay sampu man ang kaniyang buhay ay kulang pang ibayad sa kapaslangang kaniyang ginawa. pag agaw niya kay maring, ay parang inagaw sa kaniyang puso ang lahat ng tuwa sa sangsinukuban. maring, ani. eduardo, nalimutan mo na baga ang kanitang pagsisintahan? si maring ay hindi nakasagot: siya'nahahabag sa napakalumbay na anyo ni. eduardo: ang tingig nito ay lubhang kalunos lunos; basag na anaki tingig ng pusong tumatangis. ikaw, maring, ang dugtong ni. eduardo, ay hindi mo tinupad ang iyong pangako sa akin, at nag asawa ka kay gonsalo; datapuwa'ako, ako ay tumupad sa aking pangako sa iyo, at ang katunayan ay ako'bagong tao hangga ngayon. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | hindi ako nakatupad, ang pakli ni maring, hindi dahil sa kusang pagtalikod sa iyo, kungdi dahil sa kusang paghabol ko sa aking puring nalugso. si gonsalo ay taksil, ani. eduardo, nguni'ikaw ay banal. ikaw ay hindi mangyaring suminta kay gonsalo, sapagka'ang kabanalan ay hindi dapat suminta sa kataksilan. ang kataksilan, ang tugon ni maring, kung hinggil sa pag ibig, ay mangyayaring hugasan ng kapatawaran ng pinagtaksilan. dahil dito, sakali mang si gonsalo ay nagtaksil laban sa aking puri, ay siya'malinis na ngayon, sapagka'siya'pinatawad ko ng lubos. at papaano ang kanitang pagsisintahan? ang malumbay na tanong ni. paglabanan mo, ang sagot ni maring, gaya ng aking paglaban hangga ngayon. akalain mong kapag ako'nabuwal sa putik, ay mapuputikan din sampu ng aking mga anak. ikaw ay dinaya ni gonsalo, ang dugtong ni. siya'hindi napatungo sa mindanaw, kungdi sa hawaii. si maring ay biglang namutla. ngayon niya napagnilay nilay ang dahilan ng maluwat na di pag uwi ng kaniyang asawa. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | siya'babalik din dito, ang kaniyang sagot. hindi mo na siya makikita kailan pa man, ang tutol ni . eduardo, sapagka'matunog ang balitang siya ay nag asawa na doon. hindi nakakibo si maring. biglang sumagi sa kaniyang puso ang masidhing kamandag ng panibugho. datapuwa'palibhasa'siya'may katutubong lakas, kaya agad niyang dinaig ang gayong udyok, at pagdaka'sumagot ng banayad: ako'hindi naniniwala, aniya. maniwala ka'marami ang nagbabalita ng gayon, ang ulit ni . hindi mo na makikitang muli si gonsalo. papaanong hindi ko siya makikita, ang tugon ni maring, sa talagang siya'nakikita ko nga sa lahat ng sandali? si gonsalo ay hindi nakakanlong kailan pa man sa mga mata ng aking pag iisip. ang buntong hininga ni. anong katigas ng iyong puso! walang pinag ibhan sa batong hindi mapayanig ng malumbay kong himutok! ikaw ay minahal kong mahigpit pa kay sa aking sariling buhay; nguni'ikaw ay pinagtaksilan at kinaladkad sa burak ni gonsalo. sino sa aming dalawa ang iyong minamabuti? | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | ako'minahal mong mahigpit pa kay sa iyong sariling buhay, at ikaw ay minahal ko ring mahigpit pa kay sa aking pagkatao, nguni'kita'hindi magkaisang palad. tunay din naman ang wika mong ako'pinagtaksilan ni gonsalo, nguni'siya naman ay naging kabiyak ng aking kaluluwa'katawan, at dahil dito ay katungkulan kong damayan siya sa lahat ng bagay. ang ama ng aking mga anak ay mamahalin ko hanggang sa libingan. anong kalupit mo, maring! ikaw ay sininta kong taimtim, mahigit kay sa lahat ng pagsinta sa silong ng langit. ang pagkapanganyaya mo kay gonsalo ay tinanangisan ko ng walang lubay, gabi'araw sa lahat ng sandali. lumubog na si maring ang aking himutok sa tuwi tuwi na. lumubog na ang araw ng aking pag iisip, ang sula ng aking buhay, ako'linisan at hindi na babalik, kaya dapat na siyang limutin. samantalang pinagpipilitan kong katkatin sa aking guniguni ang iyong ala ala, ang iyong larawan naman ay lalo pang nalilimbag sa kaubud uburan ng aking kaluluwa. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | sapol pa noong gabing ikaw ay agawin ng mga buhong ay hindi na ako nakakain at hindi na ako nakatulog. inakala kong natapos na ang mundo sa akin. sa boong buhay ko ay walang ibang tumitibok kundi pawang kamatayan. tunay nga sana at sa kabila ng kamatayan ay may namamanaag na walang katapusang ligaya sa langit, nguni',. nguni'ligayang luksa, kasayahang mapanglaw, langit na malungkot, sapagka'ikaw maring, ay wala ka doon. anhin ko ang langit, kung ikaw ay narito sa lupa? at sapol pa noon ay ako'lumakad na walang tinutunguhan, ako'nagngingitngit na walang kinagagalitan; ako'tumatawa ng walang kinatutuwaan; ako'nagsasalita ng walang kinakausap. saka biglang lumabo ang aking pag iisip. ewan kung ano ang nangyari, nguni',. nguni'naparam sa akin ang boong linalang. lumipas ang kung ilang taon. nanag uli sa akin ang nawala kong pag iisip. pinagmasdan ko ang aking kinalalagyan, at. nalalaman mo ba kung saan ako nandoon? sa san lazaro! bakit?, ang biglang tanong ni maring. nagkasakit ka baga? | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | hindi ako nagkasakit, ang sagot ni. sabay tumalon ang luhang kangina pa gumigilid sa kanilang mga pilikmata. ako'kakaiba, maring, sa lahat ng tao, ang basag na tingig ni . kung kailan ako'ulol, ay noon ako matino; at kung kailan ako matino, ay noon ako ulol. bakit naman?, ang malumbay na tanong ni maring. dingin mo, ang tugon ni. noong ako'ulol at nakakulong sa san lazaro, ay ako'tahimik at ako'nakakakain, ako'nakakatulog ng mahimbing at ako pa raw ay masaya. nguni'ngayong ako'matino na, ay ako'balisa, lagalag na walang pinatutunguhan hindi ako makatulog, at wala akong kinakain kungdi ang mapait kong luha, mabisang pait na nagsusumiksik hangang sa kaubud uburan ng puso kong naghihingalo. at sapol pa noong ako'tumino, ikaw ay hinanap kong walang lubay sa mga gubat at parang. nabalitaan ko ngang ikaw ay nagbalik dito at iniwan ka ni gonsalo. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | at ngayong kita'nakikitang may wasak na damit ngayong maputla ka'naparam na ang dating luningning ng iyong hiwagang karikitan, ngayong ikaw ay may dalawa ng anak, ngayong nalugso na ang iyong dalisay na puri, ngayong ayaw ka ng batiin at kinaiinipan ng magdarayang buhay, ay ngayong pa kita lalong sinisinta, ngayon pa kita lalong dinadalanginan. maring, nalalaman mo kung kaya gayon? dahil sa ang sinisinta ko sa iyo ay hindi ang abang katawan, kungdi ang kalooban mong wagas pa kay sa sinag ng araw, ang kaluluwa mong kaluluwang virgen. maring, maring, mahabag ka na sa akin. kapag hindi ka lumingap sa aking mga daing, ay pagka asahan mong ako'mamamatay sa madaling panahon, kungdi kaya ako'mauulol na muli. si maring ay hindi sumagot ng kahit iisang bigkas. samantalang naririnig ang mga hibik ni. eduardo ay parang naiinis ang kanyang hininga. ano ang iyong kasagutan? hindi mangyayari, ang matatag na tugon ni maring. hindi raw mangyayari!, ang dugtong ni. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | huwag ka ng mahabag sa akin: mahabag ka na lamang sa iyong mga anak at sa iyong sariling buhay. damit man ninyo ay wala.! maring, ibig mo na bagang kayo'mangamatay ng gutom? masakit nga sana ang mamatay ng gutom, ang pakli ni maring, nguni'lalo pang masakit ang mamuhay sa kasamaan. ako'hindi mangyayaring suminta sa iyo. maluwat na di nakakibo si. eduardo, at pagkatapos nagnilay nilay ay nagsalita ng ganito: maring, ikaw ay ibibilang kong parang tunay na kapatid, nguni'iligtas mo ang buhay ninyong mag iina. ako'may inihahandang bahay na talagang titirahan ninyo: malaki at may maraming kasangkapan. sa tabi nito ay may isang mahabang bahay na may sampung pintong sadyang paupahan. ang malaking bahay na aking binangit, at gayon din ang may sampung pintuan ay inyong lahat, ari ninyong sarili, upang kayo'may ipamuhay. salamat, ang sagot ni maring, nguni'hindi ko matatangap. hindi mo matatangap at bakit?, ang nangigilalas na tanong ni . ako'hindi dadalaw sa inyo kailan pa man; hindi. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | nalalaman kong ako'hindi mo ibig makita at ikaw ay hindi ko bibigyan ng kahit munting sama ng loob. nalalaman mo baga maring kung bakit ipinagkakaloob ko sa inyo ang aking dalawang bahay? sa pagka'ako'ulila sa ama'sa ina, walang kapatid, walang kamaganak, walang kaibigang tapat. dahil dito ay hindi ko ibig na ang aking mga ari arian ay masayang bukas makalawang ako'mamatay muli kayang maulol. sabay na napatangis ang dalawa. eduardo ay may kahambal hambal na tunog na anaki hibik ng naghihingalo. tatanggapin mo?, ang nabubulunan niyang tanong. hindi, ang matatag na sagot ni maring. hindi nga sana masama, ang tugon ni maring, kung tanggapin ko naman ang iyong handog; nguni', ano kaya ang wiwikain ng madla? nalalaman ng lahat ng tao na kita'nagkasintahan, at kung tatanggapin ko ang iyong bahay, ay may magsasabi kayang ako'hindi mo. sabihin nila ang ibig sabihin, ani. kung ikaw ay walang ginagawang masama ay. hindi gayon, ang sabat ni maring. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | hindi kailangang libakin man ang talagang gumagawa, ng masama. nguni'kung ang hindi gumagawa ng masama ay siyang libakin, dahil sa siya'nagbigay ng daan, upang siya'. hindi mangyayari. eduardo, hindi mangyayari! si eduardo ay tumindig. hindi niya malaman kung dapat niyang kagalitan, sintahin igalang ang babaying yaon; nguni'ibig manding masira ang kaniyang pagiisip. huling tanong aniya, tatanggapin mo hindi? hindi, ang matatag na sagot ni maring. ang sagot na ito ay nakasabay ng sigaw ng mga bata. inang, anila, nagugutom na kami. pagkaringig ni. eduardo sa daing ng mga bata ay siya'nangatal sa malaking lunos. binuksan ang kaniyang cartera, kumuha ng sampung salaping papel na tigdalawang puong piso bawa'isa, at kaniyang inilagay sa ibabaw ng hapag ng dambana. pagkakita ni maring sa salapi, ay siya'kinabahan, nangdidilat ang kaniyang mga mata, at tila wari ibig niyang damputin. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | nanglamig ang kaniyang boong katawan, parang umakiat sa kanyang ulo ang lahat niyang dugo, at tila mandin masisira ang kaniyang pag iisip. at hindi nga malayong magkagayon, sapagka'si maring ay maluwat nang hindi nakakakita ng gayong karaming salapi. dalawang daang piso. hindi man lamang niya napangarap ang gayong kayamanan, saka ngayon ngayon ay tinatanaw niya sa ibabaw ng kaniyang dambana, at ipinagkaloob pa sa kaniya. gayon pa man, palibhasa'si maring ay may katutubong hinhin, ay nanaig ang kaniyang gawing bait; saka nagsalita ng banayad. anong salapi iyan?, ang kaniyang tanong. iyan ay handog ko sa mga bata, ang sagot ni. salamat, ani maring, nguni'hindi ko matatanggap. inang!, ang halos nakapanabay na sigaw ng mga bata. kami ay nagugutom. ang hibik ng mga paslit ay tumagos hanggang sa kaibuturan ng kaluluwa ni maring. hindi mo tatangapin?, ang ulit ni. !, ang sabat ng mga bata. kami ay nagugutom!!! hindi ko tatanggapin, ang matatag na sagot ni maring. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | kinuha niya ang salapi sa dambana, hinawakan ang kamay ni. eduardo, saka inilagay ang salapi sa kaniyang palad. kapag tinangap ko ang iyong salapi, aniya, ay hindi mangyayaring hindi ko rin tangapin ang iyong pag ibig. eduardo sinabi mong kami ay iyong minamahal. kung gayon ay dapat kang mahabag sa akin, dapat kang mahabag sa aking mga anak, at huwag mong ipilit ang iyong salapi. ibig mo na bagang ang aking mga anak ay tawaging anak ng. !, ang piping sigaw ni. eduardo at biglang umalis na anaki'ulol. inang malingap ang mga bata'nag iiyakan at humihingi ng pagkain. si maring ay nanghiram ng gunting sa isang kapit bahay at pinutol ang kaniyang mayabong na buhok saka binalot ng papel. pagdaka'pinanyuan ang ulo at nanaog. baka po may nais kayong bumili ng buhok?, aniya sa isang taong nasalubung sa daan. tingnan natin, ang sagot ng kausap. matapos makita nito ang buhok, ay pinagmasdang mabuti si maring, at ng makita ang kaniyang maralitang anyo at pananamit, ay siya'pinangdilatan. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | saan mo ninakaw ang buhok na iyan? hindi ko po ninakaw, ang sagot ni maring. hindi mo ninakaw?, ang ulit ng kaniang kausap. at saan ka kumuha ng ganiyan kagandang buhok? ang mga mayayaman ay siya lamang nagkakaroon ng buhok na ganiyan karikit, at ikaw ay hindi ka mayaman. kung ayaw po ninyong bilhin ay huwag, ani maring. hindi ko naman ipinamimilit. at siya'umalis. nagkataon ay may nagdadaang pulis sa pook na yaon. ito ay kinalabit ng kausap ni maring. nakikita ba ninyo ang babaing yaon?, aniya. opo, ang sagot ng pulis. habulin ninyo, at iyan ay magnanakaw, anang nagsumbong. kagabi, ang isa kong kapit bahay ay ninakawan ng maraming hiyas. ang gayon ay alam na ninyo marahil, sapagka'ipinagbigay alam na sa pamunuan ng pulis. kasamang nawala ng mga nasabing hiyas ang isang mayabong na buhok na talagang gagawing postiso ng may ari. ang buhok na sinabi ko ay dala at ipinagbibili ng babaying yaon. siya nga ba?, ang biglang tanong ng pulis, saka matuling hinabol si maring. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | oy, ang tawag sa kaniya. ano iyang dala mong nakabalot? buhok po, ang sagot ni maring. tingnan ko, anang pulis. ibinigay ni maring ang buhok. binuksan ng pulis ang balutan, at pagkakita sa buhok, ay muling binalot at isinilid sa kaniyang lukbutan. sumama ka sa akin, ang utos kay maring. si maring ay parang napaakyat sa langit inakala niyang bibilhin ng pulis ang kaniyang buhok. bibilhin po ba ninyo?, ang kaniyang masayang tanong. oo, bibilhin ko, ang tuya ng pulis. halina at sumama ka sa akin. mahaba pong buhok iyan at mayabong, bukod sa malinis at makinang, ani maring samantalang sila'lumalakad. sila'nagtuloy sa cuartel ng pulis sa tundo. bakit po dinala ninyo ako dito?, ang tanong ni maring. huwag kang kumibo, ang kagulat gulat na bulas ng pulis saka itinulak si maring sa bilanguan, at isinima ang pinto. si maring tumangis ng di gayon lamang. naala ala niya ang mga batang iniwang gutom. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | siya'parang ulol sa loob ng bilanguan: tumatadyak sa sahig, kinakalampag ang pinto, saka sumigaw ng ubos lakas. ako'ilabas ninyo dito, anang aba. wala akong ginagawang kasalanan. bakit at ako'ibinilanggo ninyo? binuksan ng sargento ang pinto, at pagkakita sa kagandahan ni maring, ay kaniyang linapitan. kay ganda mo!, ang kanyang biro. di kasi ako'ibinilanggo ninyo dahil sa ako'maganda?, ani maring. pagbabayaran ninyo sa akin ito: ako'magsasakdal sa mga pinuno. anaki'tinampal ang sargento sa pangahas na banta ni maring. doon sa bilibid ka magsakdal. anong bilibid?, ang nagngingitngit na tanong ni maring. ano bagang kasalanan ang nagawa ko? siya'tinitigan ng sargento. kay gandang magnanakaw nito!, aniya, saka biglang isinima ang pinto. ang salitang magnanakaw ay narinig ni maring, nguni'hindi niya natausan ang kahulugan. ako kaya ang pinanganlang magnanakaw?, ang tanong sa kaniyang sarili. hindi: ako'nagkariringan lamang. at sino sa sangdaigdigan ang makapagsasabing ako'magnanakaw? | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | muling kinalampag ang pinto. capitan!, ang kaniyang ubos lakas na sigaw. muling binuksan ng sargento ang pinto ng bilangguan, may dalang yantok na pamalo, pumasok at hinampas sa mukha si maring. huwag kang maingay!, ang kaniyang kakilakilabot na bulas. nagputok ang tinamaan ng dulo ng mabangis na yantok. sinugod ni maring ang sargento at pinan gigilang kinagat sa kamay. bumaon ang kaniyang mga ngipin sa kamay na kinagat, tumalsik ang dugo, nawaray ang laman, kaya'nakabitiw ang mga nagngangalit na ngipin, nguni'bigla niyang binaltak at inagaw ang malupit na yantok, at ubos lakas na inihampas sa mukha ng sargento. tumama sa mata nito ang dulo ng yantok, at nagputok ang balintataw ng kaniyang mata. pumasok sa bilangguan ang mga kawal, hinawakan si maring at saka ginapos. naulol, naulol, anilang lahat. dumating ang capitan. huwag po kayong lumapit, anang mga kawal, sapagka'siya'naulol. sila po ang naulol, ani maring sa capitan. | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Aurelio Tolentino | tingnan po ninyo, ginoong capitan, ako'ibinilango nila, pinapagputok nila ang aking mukha, at ako'ginapos pa nila, sa ako'walang ginagawang kasalanan. ang capitan ay pumasok sa kaniyang tangapan. alisan ninyo ng gapos ang babaying iyan at iharap sa akin, ang kaniyang utos. ipinag utos ng isang kabo sa mga kawal na alisan ng gapos si maring at ilabas sa bilanguan. ang mga inutusan ay naghihiliang tumupad sa utos. sila'natatakot na baka sila'bunuin ng ulol . ang kabo, baga ma'malaki rin ang pangamba, sa takot sa capitan ay siya na ang tumupad sa utos. dahan dahan niyang binuksan ang pinto, sumilip muna, tinanaw ang kinatatakutang ulol at pagkakitang ito ay tumatangis na mag isa, nakalupagi sa sahig, ay biglang sinugod at hinawakan sa kamay, at inalisan ng gapos. paglabas sa bilanguan ni maring, ay inirapan ang mga kawal na kaniyang nadaanan. ang mga ito ay nagsipangatal ng takot. kay tatapang na mga kawal! ani maring. siya'iniharap sa capitan. sino ang humuli sa babaying ito? | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |